Album Gmina Sobienie-Jeziory

Page 1



GM I NA SO B I E N IE- J E Z IO RY – tradycja i współcsność


Wydawca:

Promocyjno-Wydawnicza UNIGRAF Agencja Promocyjno Wyd 85-009 Bydgoszcz, ul. Dworcowa 71 tel./fax +48 52 321 37 18 info@unigraf.bydgoszcz.pl www.unigraf.bydgoszcz.pl Wydano na zlecenie Gminy Sobienie-Jeziory ul. Garwolińska 16, 08-443 Sobienie-Jeziory tel./fax 25 685 80 90, tel./fax 25 685 80 92 fax 25 682 05 93 e-mail: gminasj@gminasj.pl www.sobieniejeziory.pl Fotografie: Marek Chwistek (e-mail: chwistek@onet.pl) Kompozycja albumu: Marek Chwistek Skład: Szymon Karwacki

2014 © Agencja Promocyjno-Wydawnicza UNIGRAF ISBN: 978-83-60823-71-2


Szanowni Państwo! Oddajemy w Państwa ręce publikację poświęconą gminie Sobienie-Jeziory, w której przedstawiono jej największe atrakcje, potencjał turystyczny, walory przyrodnicze oraz dziedzictwo historyczno-kulturowe. Poprzez fotografię ukazano gminę jako obszar nowoczesny i stale rozwijający się, gdzie jednocześnie wciąż żywa jest tradycja kulturowa i historyczna regionu. Obok prężnie działających grup producenckich powstają tu koła gospodyń wiejskich oraz inne nieformalne organizacje, które swoją działalnością nawiązują do zwyczajów i tradycji obszaru. Mamy nadzieję, że album dokumentujący zarówno zwyczaje i tradycje, jak i architekturę oraz krajobraz gminy, przyczyni się do zachowania dziedzictwa kulturowego, historycznego i przyrodniczego, a także zachęci szerokie grono nie tylko dorosłych mieszkańców, ale przede wszystkim młodych ludzi do działań nakierowanych na promocję zasobów kulturalno-historycznych i przyrodniczych, co doprowadzi do umocnienia więzi lokalnej społeczności z miejscem zamieszkania. Jak staraliśmy się ukazać to na kartach fotografii, gmina Sobienie-Jeziory to miejsce, gdzie tradycja i historia łączą się z nowoczesnością. Usytuowanie w niewielkiej odległości od stolicy, liczne zasoby kulturowe oraz piękne mazowieckie krajobrazy sprawiają, że jest to miejsce interesujące zarówno do zamieszkania, jak i spędzania wolnego czasu, przyjazne zarówno lokalnej społeczności, jak i przedsiębiorcom oraz turystom. Wójt Gminy Stanisław Wirtek

3


WSTĘP Gmina Sobienie-Jeziory położona jest w środkowej części województwa mazowieckiego, w południowo-zachodniej części powiatu otwockiego, w Dolinie Środkowej Wisły. Od stolicy oddalona jest o 45 km, natomiast od Otwocka dzieli ją dystans 25 km. Od zachodu gmina graniczy z dwoma gminami – Górą Kalwarią i Warką leżącymi po drugiej stronie Wisły, od północy z gminami Karczew i Celestynów, od północnego wschodu z gminami Osieck i Garwolin, natomiast od południa z gminą Wilga. Gmina Sobienie-Jeziory zajmuje obszar o powierzchni 97 km², z czego 99% leży w granicach Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa mazowieckiego lokuje gminę w obszarze największych wpływów aglomeracji warszawskiej. Tereny gminy chronione są ze względu na wyróżniający się kraj-obraz o zróżnicowanych ekosystemach (np. ekologiczny korytarz Wisły), pełnią też istotne funkcje turystyczno-rekreacyjne. Wschodnia część gminy znajduje się w rejonie koncentracji stanowisk archeologicznych. Obecny charakter i specyfika gminy zostały w dużej mierze ukształtowane przez jej bogatą historię. Najwcześniejsze ślady pobytu grup ludzkich na terenach objętych dziś granicami gminy Sobienie-Jeziory datowane są na starszą epokę kamienia, tj. na ok. 10–8 tys. lat p.n.e. Dowodem bytności paleolitycznych łowców na tym obszarze są znaleziska m.in. na stanowiskach archeologicznych w Sobieniach Biskupich i Radwankowie Szlacheckim. W III okresie epoki brązu powstały pierwsze osady kultury łużyckiej, a ich pozostałości odnaleziono w okolicach Dziecinowa, Sobieni Biskupich, Warszówki i Warszawic, gdzie zanotowano aż 33 stanowiska łużyckie. Pierwsze wzmianki o miejscowości Sobienie pochodzą z XIII w., a dokładnie z 1297 roku. Książę mazowiecki Bolesław uczynił wówczas Sobienie wsią biskupią. Kolejna wzmianka odnosi się do 1476 roku, kiedy książę Konrad III Mazowiecki zwolnił wieś od służebności grodowych. Miejscowość Sobienie-Jeziory powstała w 2. połowie XVIII w. dzięki Jackowi Jezierskiemu, kasztelanowi łukowskiemu i senatorowi, który w roku 1762 nabył od Buczyńskiego Sobienie Średnie (najprawdopodobniej były to Sobienie Szlacheckie z przyległościami). Otrzymał ponadto w dzierżawę na 50 lat Osieck i Dziewinów, kupił też grunty kościelne w Wysoczynie

Procesja Bożego Ciała, maj 1938 r.

oraz wieś Radwanków. W zastaw od książąt Radziwiłłów otrzymał Siedzów, a od Bielińskich Otwock. Nowy właściciel powołał do istnienia osiedle Jeziory z przeznaczeniem na ośrodek przemysłowo-handlowy. Stworzył tu pierwszą w Polsce fabrykę kos oraz zainicjował manufakturę pończoszniczą. Pierwsza wzmianka o fabryce założonej w Sobieniach przez Jezierskiego ukazała się w 1782 roku, natomiast „Dziennik Handlowy” z 1786 roku podaje: „Tej fabryki sam dziedzic nie trzyma, ale ją puszcza majstrom i wyrobione od nich kosy zakupuje”. Jezierski sprowadzał do swoich fabryk fachowców z Saksonii i ze Śląska. W 1. połowie XIX w. Sobienie-Jeziory stały się prężną osadą

Sobienie-Jeziory, Boże Ciało 2014 r.

4


handlową i centrum rzemieślniczym w szczególności dzięki przybywającej tu licznie ludności żydowskiej. Istotnym wydarzeniem dla lokalnej społeczności było założenie parafii i wybudowanie w 1806 roku kościoła w Sobieniach-Jeziorach przez syna Jacka Jezierskiego i dziedzica Sobień Szlacheckich Karola Jezierskiego. Około 1840 roku również Żydzi wznieśli na terenie Sobień-Jezior własną synagogę oraz założyli kirkut. Kościół parafialny ulegał rozbudowie – w 1880 roku wybudowano nową plebanię i stajnię, a w latach 1905–1908 dobudowano wieżę. Podczas powstania styczniowego, 19 marca 1863 roku, na terenie wsi Stary Zambrzyków miała miejsce jedna z bitew, podczas której zginęło około 60 powstańców. Wydarzenie to upamiętnia pomnik postawiony w 1921 roku przy drodze do wsi Karczunek. Pod koniec XIX w. tereny gminy zaczęły się intensywnie zaludniać. Po uwłaszczeniu chłopów miały miejsce liczne parcelacje i scalenia, rozwinęła się kolonizacja. Na obszar gminy, oprócz Mazurów – potomków chłopów i szlachty, którzy przywędrowali tu z zachodniego Mazowsza, przybyła licznie ludność żydowska. W 1913 roku powstało Stowarzyszenie Straży Ogniowej, którego tradycje kontynuują do dziś Ochotnicze Straże Pożarne, działało koło gospodyń wiejskich „Towarzystwo Zjednoczonych Ziemianek” oraz jedno z kółek Garwolińskiego Towarzystwa Rolniczego „Sobienie Jezierskie”. W 1930 roku z inicjatywy ówczesnego proboszcza powstała orkiestra parafialna. W okresie międzywojennym gmina stała się ośrodkiem rzemiosła i handlu, rozwijała się jako lokalny rynek wymiany dóbr i usług. Komunikację stanowiły furmanki jeżdżące do Karczewa (do kolejki wąskotorowej) i do Pilawy (na PKP) oraz łodzie

Targ w Sobieniach, 1906 r.

pływające Wisłą do Góry Kalwarii (do kolejki wąskotorowej). W osadzie Sobienie-Jeziory do lat trzydziestych miał swoją siedzibę Sąd Pokoju, potem jako Sąd Grodzki został przeniesiony do Garwolina. Istniał również urząd pocztowy. W 1922 roku rozpoczęła swoją działalność Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. W połowie maja 1939 roku na teren gminy przybyły liczne oddziały wojskowe saperów z Puław, Warszawy oraz Modlina i rozpoczęły budowę mostu na Wiśle między Piwoninem a Brzuminem. Z powodu powodzi budowa przeciągnęła się do połowy czerwca. Most o długości około 1000 m został zbudowany na żelaznych belkach i palach sosnowych wbitych w dno rzeki. Ochraniany przez straż wojskową służył w miarę potrzeb zarówno armii, jak i ludności cywilnej. Prowadził do niego dojazd od strony Sobień-Jezior. Obronę mostu powierzono Grupie Mostowej pod dowództwem ppłk. Teodora Zaniewskiego. Gdy 9 września 1939 roku Niemcy opanowali dojścia na lewym brzegu Wisły, do obrony mostu sformowano Oddział Wydzielony „Brzumin”, który podlegał płk. Tadeuszowi Komorowskiemu ze Zgrupowania Ośrodków Zapasowych w Garwolinie. W dniach 9–10 września 1939 roku oddziały niemieckie sforsowały Wisłę w miejscowościach Ostrówek i Wólka Dworska, przesunęły się na południe, otaczając i rozbijając oddział mjr. J. Jasiewicza. W wyniku walk zginęło ok. 200 polskich żołnierzy, a Niemcy zdobyli przyczółki we wsiach: Warszawice, Sobienie Biskupie, Sobienie-Jeziory, Radwanków Szlachecki, Śniadków, Wysoczyn i przez dwa dni nie podejmowali żadnych działań. W tym czasie dowództwo polskie wydzieliło z Kresowej Brygady Kawalerii i 10. Dywizji Piechoty trzy oddziały, które 12 września 1939 roku rozpoczęły koncentryczne natarcie. Niestety, bitwa została przegrana, a oddziały polskie pod

Targ w Sobieniach, 1940 r.

5

Targ w Sobieniach, 1966 r.


dowództwem ppłk. Franciszka Kopcia wycofały się w kierunku Chełma. O wydarzeniach kampanii wrześniowej 1939 roku przypominają pomniki ku czci poległych żołnierzy polskich w Piwoninie i Sobieniach Szlacheckich oraz mogiły żołnierskie na cmentarzu w Sobieniach-Jeziorach. Kilka tygodni po zakończeniu wrześniowych walk na terenie gminy zaczęły powstawać pierwsze organizacje podziemne: w listopadzie 1939 roku powstała organizacja „Ocalenie Polski”, a od lutego 1940 roku rozpoczęto tworzenie Związku Walki Zbrojnej, późniejszej Armii Krajowej. Na terenie gminy oprócz AK najliczniejszą organizacją były Ba-

taliony Chłopskie – ich placówka pod dowództwem inżyniera Frańczaka liczyła około 90 osób. We wrześniu 1941 roku Niemcy stworzyli w Sobieniach-Jeziorach getto, zlokalizowane w rejonie ulic Garwolińskiej i Warszawskiej, do którego przywieziono również Żydów z okolicznych wsi i miasteczek. Ludność żydowska została poddana narastającym represjom, część mieszkańców getta zabito w doraźnych egzekucjach. 27 września 1942 roku Żydzi zostali zmuszeni do opuszczenia getta i pod eskortą niemieckich żołnierzy udali się do Pilawy, na stację kolejową, skąd wywieziono ich pociągami do obozu zagłady w Treblince. Słabych, niezdatnych do pracy i chorych rozstrzelano. Liczne represje dotknęły także kilkunastu innych mieszkańców gminy, m.in. rozstrzelano wójta gminy Kazimierza Drewitza. W 1944 roku oddział Batalionów Chłopskich odbił więzionych w domu przy Rynku członków swojej organizacji. Miejscem przesłuchań i kaźni była siedziba żandarmerii niemieckiej na plebanii. Obecnie gmina jest obszarem typowo sadowniczym. Warto wybrać się tutaj wiosną, kiedy setki hektarów kwitnących sadów zachwycają nie tylko pięknym widokiem, ale także niezapomnianym aromatem. Cyklicznie odbywa się tutaj Owocobranie, kiedy to mieszkańcy poprzez wspólną zabawę rozpoczynają zbiory owoców. Mieszkańcy Starego Zambrzykowa organizują Dożynki Gminne. Gmina Sobienie-Jeziory jest terenem interesującym pod względem historycznym i kulturowym. Znajduje się tutaj wie-

Owocobranie 2014 r.

Stary Zambrzyków, Dożynki 2009 r.

Sobienie Szlacheckie, Dożynki 1968 r.

6


Synagoga

nica z początku XX w. Na cmentarzu znajdują się m.in. nagrobki z 1842 roku oraz mogiły żołnierzy 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, poległych w walkach na Kępie Radwankowskiej w dniach 23–26 sierpnia 1944 roku. Z założeń rezydencjonalnych na terenie gminy zachował się zespół pałacowy w Sobieniach Szlacheckich, który w 2. połowie XVIII w. należał do Jacka Jezierskiego, oraz zespół dworski w Siedzowie. Architektura pałacu w Sobieniach Szlacheckich utrzymuje się w konwencji XIX-wiecznych budowli rezydencjonalnych, realizowanych w tej części Mazowsza. Dwukondygnacyjny pałac wzniesiony na planie prostokąta nakryty jest czterospadowym dachem. Posiada otynkowane elewacje z wydatnym gzymsem podokapowym i skromniejszym kordonowym, dekoracyjnymi obramieniami okien oraz głównym akcentem reprezentacyjności, jakim jest ryzalit środkowy z czterokolumnowym portykiem, nad którym jest balkon. Przy pałacu znajdują się budynki folwarczne oraz park o układzie swobodnym z dominującymi drzewami liściastymi.

Sobienie, centrum 1939 r.

le cennych zabytków, miejsc pamięci, kapliczek, figur i krzyży przydrożnych. Architekturę i budownictwo sakralne reprezentują zespoły kościołów w Sobieniach-Jeziorach i Warszawicach. Murowany kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Sobieniach-Jeziorach należy do niewielkich budowli z charakterystyczną dość wysoką wieżą z wielostopniowymi skarpami w narożach. Kościół ten jest ważnym akcentem architektonicznym w zabudowie miejscowości. Cmentarz parafialny w Sobieniach-Jeziorach założony został na planie trapezu i ogrodzony jest murem z dużych łupanych kamieni polnych. Posiada nieregularny układ alejek i zabytkowy drzewostan, jak np. kasztanowce białe, lipy drobnolistne, dęby szypułkowe, a z iglaków – sosny pospolite. Znajdują się tu mogiły żołnierzy polskich poległych 26 sierpnia 1944 roku, jedna zbiorowa i druga pojedyncza – oficera Kazimierza Świgonia. Szczególną wartość w krajobrazie kulturowym prawobrzeżnego Mazowsza posiada drewniany kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela w Warszawicach. Należy do jednych z niewielu drewnianych obiektów sakralnych, jakie przetrwały do naszych czasów. Został wzniesiony z zastosowaniem konstrukcji zrębowej i oszalowany deskami w układzie pionowym. Jego program użytkowy, a także związany z tym ściśle plan oraz układ przestrzenny wywodzą się ze średniowiecza. Jest świetnym przykładem zachowywania tradycji w budownictwie drewnianym, zawsze bardziej konserwatywnym od murowanego, gdzie wypracowane formy utrzymywały się przez stulecia. W lewym bocznym ołtarzu z XIX w. znajduje się cenna rzeźba gotycka Madonny z Dzieciątkiem pochodząca z lat ok. 1370–1380. Na belce tęczy umieszczony jest krucyfiks z 1. połowy XVIII w. Do zabytków zalicza się też murowana dzwon-

Sobienie-Jeziory, ulica Piwonińska, 1978 r.

7


bądź filarów z wnękami na przedstawienia świętych, np. murowana kapliczka z Sobień Szlacheckich datowana na 1904 rok czy kapliczka murowana z czerwonej cegły, o oryginalnej trójkondygnacyjnej formie z dwoma górnymi kondygnacjami na planie koła przy ul. Piwonińskiej w Sobieniach-Jeziorach. Figury reprezentuje rzadko spotykany posąg z przedstawieniem „Chrystusa Ubiczowanego” na wysokiej kolumnie, ustawionej przy drodze Sobienie Biskupie – Warszawice i opatrzonej datą 1844 rok. Cenną drewnianą rzeźbą jest też przedstawienie św. Jana Nepomucena z dawnej drewnianej kapliczki w Radwankowie Szlacheckim, dzisiaj umieszczonym w przeszklonym wnętrzu kapliczki w Dziecinowie. W krajobraz gminy wpisują się krzyże przydrożne, wykonane z różnych materiałów. Spotkać też można duże krzyże monumentalne, jak np.: granitowy krzyż z 1926 roku w pobliżu kościoła parafialnego w Warszawicach. Do unikatowych już dziś obiektów należą krzyże drewniane, niekiedy z dekoracyjnymi detalami, jak np. w miejscowości Sobienie Biskupie, datowany na początek XX w. Gmina Sobienie-Jeziory prawie w całości znajduje się w granicach obszarów chronionych. W 1996 roku na jej terenie utworzono rezerwat przyrody typu leśnego „Wymięklizna” o powierzchni 62,37 ha, co pozwoliło na zachowanie wielogatunkowych drzewostanów liściastych, mieszanych i iglastych o znacznym stopniu naturalności, z okazami starych drzew oraz występujących tu zgrupowań ptaków lęgowych. Przeważająca część gminy znajduje się w granicach Nadwiślańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu oraz w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego z otuliną.

Dwór Daszewskich w Siedzowie – z drewnianym parterowym dworem i murowanym piętrowym korpusem bocznym – posiada cechy typowej siedziby ziemiańskiej. Wokół dworu rozciąga się park o układzie swobodnym, gdzie istotnymi elementami kompozycyjnymi są aleje, szpalery i stawy. Wśród starodrzewu dominują nasadzenia: jesionów wyniosłych, lip drobnolistnych, klonów pospolitych, kasztanowców białych, dębów szypułkowych, a z iglaków występują: świerki pospolite, modrzewie i sosny czarne. Wyraźnym akcentem przestrzennym w założeniu parkowym jest dobrze zachowana, okazała aleja kasztanowcowa. Zachował się tutaj również spichlerz drewniany z 1626 roku. Z licznych niegdyś na tym terenie zabytków techniki, takich jak młyny, wiatraki czy kuźnie, do dziś zachowało się niewiele. Unikatowym obiektem w tej grupie zabytków jest wiatrak koźlak w Sobieniach Kiełczewskich. Datowany na ok. 1830 rok zaliczany jest do najstarszych zabytków drewnianych prawobrzeżnego Mazowsza. Wzniesiony na rzucie prostokąta zbliżonego do kwadratu, trójkondygnacyjny, osadzony został na potężnych podwalinach w kształcie równoramiennego krzyża. Ściany budowli o konstrukcji słupowo-ramowej oszalowane są deskami w układzie pionowym. Wewnątrz zachowały się sprawne, oryginalne urządzenia do obłuskiwania i mielenia zboża oraz odsiewacze do czyszczenia mąki. Na przestrzeni dziejów teren gminy był areną wielu bitew i walk narodowowyzwoleńczych – o niektórych pamięć przeminęła, inne z kolei zostały upamiętnione. Skromny, ale wymowny obelisk z tablicą inskrypcyjną poświęcony poległym powstańcom 1863 roku został wzniesiony w Nowym Zambrzykowie. Ku czci poległych żołnierzy oraz mieszkańców gminy Sobienie-Jeziory w czasie II wojny światowej wzniesiono na placu rynkowym w Sobieniach-Jeziorach pomnik z wyrytą inskrypcją. Olbrzymi granitowy głaz z tablicą inskrypcyjną ustawiono w Radwankowie Szlacheckim. Upamiętnia on walkę 3 batalionu 2. pułku I. Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki I Armii WP z wojskami niemieckimi, jaka została stoczona 26 sierpnia 1944 roku. Oddaje cześć kilkudziesięciu poległym, w tym jego dowódcy mjr. J. Rembezie. Na terenie gminy występują liczne kapliczki, figury i krzyże przydrożne, datowane od XIX w. do lat 40. XX w. Do najokazalszych obiektów w tej grupie należy murowana, kubaturowa kapliczka w miejscowości Dziecinów. Dość często spotykamy kapliczki jedno- lub wielokondygnacjowe w formie słupów

Sobienie-Jezioty, centrum, pawilon handlowy 1975 r.

8


Gmina S ob i e ni e -J e z i o r y

9


SO B I E N IE- J E Z IO RY STOLICA GMINY

Sobienie-Jeziory, pomnik z wyrytą inskrypcją ku czci poległych w czasie II wojny światowej żołnierzy oraz mieszkańców gminy Sobienie-Jeziory

10


Fragment Dużego Rynku

Krzyż w centrum Dużego Rynku

Pierzeja południowa

11


12


Duży Rynek 13


Ulica Piwonińska

14


Domy przy ul. Piwonińskiej, pochodzące z początku XX w., przed II wojną światową zamieszkiwane przez ludność żydowską

15


16


PARK

17


18


Zespół Szkół i Publiczne Gimnazjum w Sobieniach-Jeziorach 19


SOBIENIE-JEZIORY NO CĄ

20


21


KU LT U R A

ZABYTKI SZTUKI SAKRALNEJ

22


Warszawice, zabytkowa dzwonnica, 1908 r.

23


24


Warszawice, hełm wieży kościelnej

Warszawice, dzwonnica oraz kościół pw. św. Jana Chrzciciela z 1736 r. należący do grupy najstarszych mazowieckich kościołów drewnianych 25


Kościół w Warszawicach od strony południowo-zachodniej

26


Figura NMP przed kościołem w Warszawicach

27


28


Prezbiterium

Warszawice, wnętrze kościoła 29



Warszawice, wnętrze kościoła z elementami wyposażenia


32


Feretron z obrazem MB Częstochowskiej

Warszawice, belka tęczowa z pierwszej połowy XVIII w. 33


Warszawice, krucyfiks z belki tęczowej

34


Warszawice, kartusz herbowy z 1736 r.

35


36


Warszawice, organy z 1852 r.

Warszawice, wnętrze kościoła, widok od strony ołtarza na chór i zabytkowe organy 37


Sobienie-Jeziory, kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych, wybudowany w 1806 r. przez dziedzica Sobień Szlacheckich Karola Jezierskiego 38


Figura Chrystusa przed kościołem w Sobieniach-Jeziorach 39


40


Sobienie-Jeziory, wnętrze kościoła 41


Sobienie-Jeziory, ołtarz główny kościoła parafialnego 42


Sobienie-Jeziory, witraże w kościele parafialnym 43


Sobienie-Jeziory, fragment wieży kościelnej 44


Sobienie-Jeziory, plebania z początku XX w.

45


46


Sobienie-Jeziory, fragment pomnika ku czci poległych w II wojnie światowej

Sobienie-Jeziory, cmentarz 47


Sobienie-Jeziory, cmentarna aleja


Warszawice, charakterystyczne krzyże żelazne

49


50


Warszawice, nagrobek z XIX w.

Warszawice, cmentarz parafialny 51


52


Śniadków Górny, cmentarz żydowski założony przed 1868 r. Po likwidacji getta w 1942 r. macewami z kirkutu Niemcy wyłożyli podwórze plebanii, która była wówczas siedzibą gestapo. W 2003 r. z inicjatywy miejscowego proboszcza i mieszkańców gminy macewy powróciły z obejścia plebanii na teren przedwojennej nekropolii 53


Kapliczka przydrożna w Dziecinowie z 1864 r., wewnątrz figura św. Jana Nepomucena

54


Dziecinów, kapliczka wzniesiona w 1925 r. przez Pawła i Mariannę Gawinów

55


Kapliczka w Sobieniach Biskupich zbudowana przez mieszkańców wsi w maju 1950 r.

Kapliczka w Śniadkowie Górnym z początku XX w. ufundowana przez Michała Adamczyka

56


Szymanowice Małe, kapliczka przydrożna pochodząca z przełomu XVIII i XIX w.

Sobienie-Jeziory, kapliczka ceglana z początku XX w. przy ul. Piwonińskiej

57


Dziecinów

58


Sobienie Kiełczewskie Drugie, kapliczka ufundowana w 1902 r. przez Adama i Mariannę Masnych

59


Szymanowice Duże

60


Stary Zambrzyków, pomnik – mogiła zbiorowa powstańców styczniowych poległych 18 marca 1863 r.

61


Radwanków Szlachecki, pomnik ku czci żołnierzy 3. Batalionu I. Dywizji LWP dowodzonych przez mjr. Jana Rembezę poległych w walce z wojskami niemieckimi 26 sierpnia 1944 r. 62


Piwonin, pomnik ku czci poległych w 1939 r.

63


TRADYCYJNE BUD OWNICTWO REGIONALNE

Drewniana chałupa w Sobieniach Szlacheckich

64


Sobienie Szlacheckie, zabytkowa piwnica

Sobienie Szlacheckie, studnia kołowrotowa

65


66


Drewniany dom w Radwankowie Szlacheckim 67


68


Piwonin, stara chałupa w stylu regionalnym

69


70


Sobienie Biskupie, chałupa w stylu regionalnym 71


Sobienie Biskupie, chałupa w stylu regionalnym

72


Sobienie Biskupie, chałupa z charakterystycznym gankiem w stylu regionalnym

73


74


Sobienie Biskupie, okna z okiennicami w stylu regionalnym

75


Sobienie Biskupie 76


77


Dziecinów, stodoła, I połowa XX w.

78


Śniadków Dolny, ganek w stylu regionalnym z początku XX w. 79


Słoneczniki – charakterystyczny element tradycyjnego sobieńskiego krajobrazu

80


Sobienie Kiełczewskie Drugie, wiatrak koźlak z 1838 r., ufundowany przez hr Seweryna Lubomirskiego. Krąży miejscowa legenda, że wzgórze, na którym stoi wiatrak, jest kurhanem szwedzkiego dowódcy, który zginął podczas potopu szwedzkiego. Kurhan prawdopodobnie został usypany czapkami jego żołnierzy. Wiatrak był plenerem teledysku do utworu pt. „Gdybyś kochał, hej!” zespołu Breakout

81


PR Z Y KŁA DY WS P Ó ŁCZESNEGO BUD OWNICTWA NAWI Ą Z UJĄCEGO D O STYLU REGIONALNEGO

Dom w Sobieniach Biskupich 82


Dom w Dziecinowie 83


84


Radwanków Szlachecki, Zajazd „Pohulanka” 85


ARCHITEKTURA REZYDENCJONALNA

Sobienie Szlacheckie, założenie pałacowo-folwarczne (XIX w.)

86


Sobienie Szlacheckie, wnętrze pałacu, obecnie hotelu

87


88


Pałac w Sobieniach Szlacheckich, adaptowany obecnie na hotel 89


Sobienie Szlacheckie, budynek dawnej wozowni (XIX w.)

90


Sobienie Szlacheckie, budynek zabytkowego spichrza (XIX w.)

91


Bocianie gniazdo w Sobieniach Szlacheckich 92


Mieszkańcy ośrodka jeździeckiego w Sobieniach Szlacheckich

93


KULTURA ROLNA

Różnorodne płody ziemi

94


Pomidory gruntowe

95


Praca przy opryskach w Dziecinowie


97


Jęczmień 98


Po żniwach w Sobieniach Szlacheckich

99


100


Sad jabłoniowy w Piwoninie

101


102


Dojrzewające jabłka

103


104


Centrum logistyczno-przechowalnicze Grupy Producentów Owoców i Warzyw Wilga Fruit w Piwoninie 105


106


Siedziba i obiekt produkcyjny Grupy Producentów „Owoc Wysoczyn”

107


Pasieka Jerzego Żmudzina w Śniadkowie Dolnym


109


REKREACJA

Sobienie Szlacheckie, budynek klubu golfowego

110


Budynki klubu golfowego

111


112


Jeziorko na polu golfowym 113


ZAWODY GOLFOWE

Golf, powstająca na naszych oczach nowa tradycja gminy Sobienie-Jeziory

114


115


116


Pole golfowe

117


AEROKLUB W SOBIENIACH SZLACHECKICH

118


119



121


Sobienie Szlacheckie, budynek aeroklubu 122


123


124


Aeroklub w Sobieniach Szlacheckich, wnętrze hangaru lotniczego 125


RĘKODZIEŁO ARTYSTYCZN E

Ceramika, Justyna Kurant

126


Ozdobna bombka i serweta, szydełkowanie, Danuta Marchewka

127


Batik, Joanna Grzelak-Floriańczyk

Batik, Joanna Grzelak-Floriańczyk 128


Haft gobelinowy na płótnie, Beata Wigant

129


Haft krzyżykowy, Jadwiga Grylak

130


Haft krzyżykowy, Beata Wigant 131


Wielkanocne pisanki, Justyna Kurant

Koszyczek z jajkami wykonany metodą origami, Jadwiga Strachota

132


Szydełkowanie, chusta, Jolanta Kabala

Szydełkowanie, koszyczek, Jolanta Kabala

133


Decoupage, kasetka, Beata Wigant

134


Kompozycja, filc, Agnieszka Kurant

Maskotki, Barbara Piętka

135


Haft krzyżykowy, Danuta Marchewka

136


Kompozycja z jajkami, Barbara Sosnowska-Budyta

137


WALORY PRZYRODNICZE WISŁA

Wisła pod Dziecinowem 138


Wał wiślany 139



Zachód słońca nad Wisłą pod Piwoninem


142


Kwitnące rośliny na wale wiślanym

Rozlewisko wiślane pod Piwoninem 143


Para gągołów

Mewa śmieszka 144


Mewa pospolita

Krzyżówka 145


146


147


Kormoran 148


Żuraw

149


150


Ważka

Kopulujące żaby trawne

Rozlewisko wiślane pod Piwoninem


Wędkarz

152


Wisła pod Piwoninem

153


154


Kwiczoł

Gęś białoczelna i kaczka krzyżówka

Zarośla wierzbowe


Para traczy nurogęsi

156


Para łabędzi niemych

157


158


JEZIORA

Jezioro w Dziecinowie

Siedzów, przepust między jeziorami

Jezioro w Siedzowie


160


Grążel żółty

Psianka słodkogórz

Grzybień biały

Piwonin, Jezioro Piwonińskie


BAGNO CAŁOWANIE

Charakterystyczny obraz Bagna Całowanie

162


Droga wśród bagien 163


164


Kląskawka, samica

Młoda białorzytka

Pliszka siwa

Kępa wierzb na bagiennej łące (Sobienie Biskupie) 165


Kosaciec żółty 166


Morze szuwarów

167


Kozioł, samiec sarny

168


Para gęsi gęgawych

169


Żuraw na bagiennej łące

170


171


Batalion

Kulik wielki i krwawodziób

Czajka

Sieweczka rzeczna

Biegus zmienny

Łęczak 172


Płaskonosy

Głowienki 173


174


Modraszek argus

Czerwończyk nieparek, samczyk

Czerwończyk nieparek, samiczka

Młode bociany białe 175


Paź żeglarz

176


Paź królowej

177


Kląskawka, samiec

Pokrzewka cierniówka

Szczygieł

Bagienny ekosystem


179


Orlik pospolity

Wawrzynek wilczełyko

Rosiczka okrągłolistna

180


Bielinek na kwiatostanie krwawnicy pospolitej

Pszeniec

181


REZERWAT WYMIĘKLIZNA

Bór mieszany w Rezerwacie Wymięklizna

182


Dzięcioł czarny

Bocian czarny

Dzięcioł średni

Leśny dukt w Rezerwacie Wymięklizna 183


Kępka mchu na dnie boru świeżego

Jagody konwalii majowej w lesie mieszanym 184


Kwitnąca czarna jagoda

Widłak goździsty w borze mieszanym 185


Zaskroniec

Bagno zwyczajne

Rzekotka drzewna

Ols w Rezerwacie Wymięklizna


187


Fragment bagna

188




Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.