ελληνισμός 2019. 01. by ελληνισμός

MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK ORSZÁGOS ÖNKORMÁNYZATA 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

ελληνισμός

Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας • Ιανουάριος – Φεβρουάριος – Μάρτιος 2019

Ουγγρική βοήθεια για την αποκατάσταση των ζημιών από τις φονικές πυρκαγιές

Ουγγρική βοήθεια για την αποκατάσταση των ζημιών από τις φονικές πυρκαγιές στο Μάτι Αττικής Tην Παρασκευή 29 Μαρτίου 2019 , στελέχη της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας με επικεφαλής τον Πρόεδρο Γιώργο Κουκουμτζή και τον Εκπρόσωπο των Ελλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Θανάση Σιανό βρέθηκαν στο Μάτι Αττικής για να συμμετάσχουν από κοινού με κυβερνητικούς φορείς από την Ουγγαρία (τον Gergely Gaal Υπεύθυνο ΜΜΕ του συγκυβερνώντος κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών (KDNP) και τον Richárd Tircsi Γενικό Διευθυντή της Υπηρεσίας Μειονοτήτων) σε εκδήλωση με αφορμή την διαδικασία φύτευσης δενδρυλλίων στην περιοχή που επλήγη από την φονική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου 2018.

Η δεντροφύτευση πραγματοποιήθηκε στο ανοικτό γήπεδο μπάσκετ στην περιοχή Κιούπι, στη θέση όπου ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών θα ανακατασκευάσει ανοιχτή αθλητική εγκατάσταση. Η δεντροφύτευση έγινε με χρήματα της Ουγγρικής Κυβέρνησης. Είχε προηγηθεί συνάντηση και συνομιλίες στο Δημαρχείο της Ραφήνας, όπου ο Δήμαρχος Ευάγγελος Μπουρνούς και ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Κωνσταντίνος Μώρος, υποδέχθηκαν τον Πρέσβη της Ουγγαρίας Erik Haupt, και την αποστολή από την Ουγγαρία. H πυρκαγιά στο Νέο Βουτζά και το Μάτι ήταν η φονικότερη στην ιστορία του σύγχρονου ελληνικού κράτους(100 νεκροί, 164 τραυματίες, εκ των οποίων τα 23 παιδιά.) και η δεύτερη πιο φονική πυρκαγιά παγκοσμίως κατά τον 21ο αιώνα, μετά τις πυρκαγιές στην Αυστραλία στις 7 Φεβρουαρίου 2009 που είχαν σκοτώσει 180 άτομα. Υπενθυμίζουμε ότι από ουγγρικής πλευράς υπήρξε άμεση αντίδραση, συγκεκριμένα, στις 10 Αυγούστου στην Έδρα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας ο Ούγγρος Υφυπουργός Θρησκευμάτων, Εθνικοτήτων Miklós Soltész ανακοίνωσε οικονομική ενίσχυση 2 εκατομμυρίων φιορινιών για την αποκατάσταση των δασικών περιοχών. Για το ζήτημα αυτό κινητοποιήθηκαν επίσης και οι Ούγγροι δασοκόμοι. Ο András Mocz, ως πρόεδρος του Συλλόγου Δασοκόμων Ουγγαρίας και της Εθνικής Ένωσης Ιδιωτών Δασοκαλλιεργητών και Γεωργών (MEGOSZ) της Ουγγαρίας ανακοίνωσε ευθύς εξαρχής την προθυμία των φορέων αυτών για παροχή τεχνικής βοήθειας στην αποκατάσταση των πυρόπληκτων περιοχών. Η MEGOSZ προέβη επίσης σε έκκληση προς την κοινότητα των δασοκόμων για την αντιμετώπιση ζημιών που προκλήθηκαν στην Ελλάδα από της πυρκαγιές. Πολύ γρήγορα συγκεντρώθηκαν 1 εκατομμύριo φιορίνια στον τραπεζικό λογαριασμό της οργάνωσης (OTP: 11705008-20438153). Ανδρέας Οικονόμου

Το μήνυμα του Προκόπη Παυλόπουλου για την 25η Μαρτίου Την ανάγκη δημιουργίας αρραγούς μετώπου συνευθύνης και συντονισμού των ενεργειών μας για την προαγωγή των συμφερόντων της πατρίδας, του λαού μας και του έθνους τονίζει ο Προκόπης Παυλόπουλος στο μήνυμά του για την εθνική γιορτή. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τονίζει ότι «το παράδειγμα των ηρωικών προγόνων μας αγωνιστών της εθνεγερσίας του 1821 πρέπει ν’ αποτελεί, για κάθε Έλληνα, δείκτη πορείας ως προς την επιτέλεση του δικού μας εθνικού χρέους» και εκφράζει τη βεβαιότητά του ότι «θα αιρόμαστε πάντοτε στο ύψος των περιστάσεων, ώστε ενωμένοι στα μεγάλα και σημαντικά να υπερασπιζόμαστε αποτελεσματικώς τα εθνικά μας θέματα και τα εθνικά μας δίκαια, δηλαδή, σε τελική ανάλυση, να υπερασπιζόμαστε αταλάντευτοι την πατρίδα, τον λαό μας και το έθνος μας».

Παράλληλα υπενθυμίζει ότι οι βασικές αρχές που διέπουν με σταθερότητα και συνέπεια την διεθνή συμπεριφορά της χώρας μας έναντι πάντων εξειδικεύονται ως εξής στις επιμέρους σχέσεις μας με τις γειτονικές μας χώρες, γεγονός το οποίο προσδιορίζει επακριβώς και τις πάγιες θέσεις μας ως προς τα κυριότερα εθνικά μας θέματα και, άρα, τα εθνικά μας δίκαια: «Ως προς το Κυπριακό -και με την αυτονόητη βεβαίως διευκρίνιση ότι αποτελεί διεθνές και, κυρίως, ευρωπαϊκό ζήτημα- επιδιώκουμε, το συντομότερο δυνατό, την δίκαιη και βιώσιμη λύση του. Όμως η Κυπριακή Δημοκρατία, ως πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν είναι νοητή με περιορισμένη κυριαρχία, την οποία συνεπάγονται στρατεύματα κατοχής και αναχρονιστικές εγγυήσεις τρίτων. Τούτο είναι αντίθετο προς κάθε έννοια Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου.

Ως προς τις Eλληνοτουρκικές σχέσεις, επιδιώκουμε σχέσεις φιλίας και καλής γειτονίας και ευνοούμε την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Αυτό, όμως, προϋποθέτει εκ μέρους της Τουρκίας ειλικρινή σεβασμό του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, καθώς και του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου, αναπόσπαστο μέρος του οποίου είναι και το πρόγραμμα «NATURA 2000». ‘Αρα και οι διατάξεις της Συνθήκης της Λωζάνης και της Συνθήκης των Παρισίων του 1947-οι οποίες είναι απολύτως σαφείς και πλήρεις και δεν αφήνουν κανένα περιθώριο για γκρίζες ζώνες-πρέπει να γίνονται πλήρως σεβαστές απ’ όλους. Πολλώ μάλλον όταν η αμφισβήτησή τους οδηγεί σε αμφισβήτηση των συνόρων όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επιπλέον, ιδίως ως προς την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, η Τουρκία οφείλει να σέβεται το Δίκαιο της Θάλασσας, οι διατάξεις του οποίου την δεσμεύουν και με την μορφή γενικώς παραδεδεγμένων κανόνων του Διεθνούς Δικαίου. Ως προς την Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, ευνοούμε την ευρωπαϊκή της προοπτική. Όμως η προοπτική αυτή προϋποθέτει, εκ μέρους της, τον πλήρη και ειλικρινή σεβασμό του συνόλου του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου, άρα του συνόλου του Διεθνούς Δικαίου, κατ’ εξοχήν δε της Συνθήκης των Πρεσπών. Η οποία πρέπει να ερμηνεύεται και να εφαρμόζεται, κατά το γράμμα της και το πνεύμα της, με τρόπο που δεν αφήνει ούτε ίχνος αλυτρωτισμού. Κατά συνέπεια, οιαδήποτε αντίθετη τακτική θα εμποδίζει, αυτονοήτως, την ευρωπαϊκή ενταξιακή πρόοδο της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας. Ως προς την γείτονα Αλβανία, δεν είμαστε αντίθετοι στην ευρωπαϊκή της προοπτική. Πλην όμως αυτό έχει ως αυτονόητη προϋπόθεση τον πλήρη και ειλικρινή σεβασμό του Διεθνούς και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, άρα τον σεβασμό του Κράτους Δικαίου και όλων των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Επομένως, συμπεριφορές όπως αυτές έναντι της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, οι οποίες υποτιμούν βάναυσα την αξία της Ανθρώπινης Ζωής ή προσβάλλουν απροκαλύπτως Θεμελιώδη Δικαιώματα, π.χ. το Δικαίωμα στην Ιδιοκτησία, συνιστούν ανυπέρβλητο εμπόδιο για την απρόσκοπτη ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας. Όπως αντίστοιχο εμπόδιο συνιστά η κάθε μορφής διεκδίκηση εντελώς ανυπόστατων δήθεν «δικαιωμάτων» των Αλβανών τσάμηδων, αδίστακτων συνεργατών των ναζί όπως έχει αποδειχθεί ιστορικώς». Ανδρέας Οικονόμου

Oι Ελληνες της Ουγγαρίας πιστoi στις παραδόσεις γιόρτασαν και φέτος την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου Το Σαββατοκύριακο 23-24 Μαρτίου με λαμπρότητα γιόρτασαν στη Βουδαπέστη οι Έλληνες της Ουγγαρίας την επέτειο της 25ης Μαρτίου της διπλής μας Εθνικής Εορτής, της Επανάστασης του 1821 και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Το πρωί της 24ης Μαρτίου πραγματοποιήθηκε εορταστική Θεία Λειτουργία και Δοξολογία για την εθνική εορτή ιερουργούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Απαμείας κ. Παϊσίου, στη νέα έδρα της Εξαρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ουγγαρία επί της οδού Múzeum αρ.11. Στη συνέχεια ακολούθησε κατάθεση στεφάνων στο Ελληνο-Κυπριακό Μνημείο της πλατείας Petőfi μπροστά από την παραδοσιακή, ιστορική Ελληνική Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Εκτός από τον Πρόεδρο της Α.Ε.ΟΥ Γιώργο Κουκουμτζή, το Προεδρείο, τους εκπροσώπους των Ελληνικών Αυτοδιοικήσεων στην Ουγγαρία, τους ιθύνοντες του Ελληνικού Σχολείου «Μανώλης Γλέζος» τις εκδηλώσεις τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρέσβυς της Κύπρου στην Ουγγαρία Παναγιώτης Παπαδόπουλος, ο Πρέσβυς της Ελλάδας στην Ουγγαρία Δημήτρης Λέτσιος και το προσωπικό της Ελληνικής Πρεσβείας, ο Εκπρόσωπος των Ελλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Θανάσης Σιανός, ο Δήμαρχος του Χωριού Μπελογιάννης Κώστας Παπαλέξης, η Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Βουδαπέστης κα Σταματούλα Αρβανιτίδου καθώς και άλλοι επίσημοι από τον ελληνο-ουγγρικό χώρο. Μια ημέρα πριν το Σάββατο 23.3 πραγματοποιήθηκε η κεντρική εκδήλωση στο πολιτιστικό κέντρο Radnóti Miklós (RaM) όπου ο ελληνικός θίασος «Αμφιθέατρο» παρουσίασε την θεατρική παράσταση «Γυναικοκρατία» του Αριστοφάνη, επρόκειτο για μια συνεργασία νέων ελληνικής καταγωγής υπό την επιτυχημένη καλλιτεχνική διεύθυνση και σκηνοθε-

σία του όλου έργου από τον Φώτη Κολλάτο. Στην συνέχεια ακολούθησε καλλιτεχνικό και μουσικοχορευτικό πρόγραμμα με την συμμετοχή μουσικών από την Ελλάδα και την Ουγγαρία. Eπαίξε το συγκρότημα Μύδρος συνοδευόμενο από τον δεξιοτέχνη κλαρινίστα Ηλία Τσερεμέ. Την Παρασκευή το απόγευμα (22.3) πραγματοποιήθηκε με ξεχωριστή επιτυχία η Σχολική Γιορτή για την εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου στο Ελληνικό Σχολείο ¨Μανώλης Γλέζος¨ στην οδό Vécsey u.5. Ανδρέας Οικονόμου

Ευαγγελία Τσαρούχα Μεσολόγγι 1826 - Η Έξοδος των Ελεύθερων Πολιορκημένων Πήγες εις το Μεσολόγγι Την ημέρα του Χριστού, Μέρα που άνθισαν οι λόγγοι, Για το τέκνο του Θεού. Σου ήλθε ομπρός λαμποκοπώντας Η Θρησκεία μ΄ένα σταυρό, Και το δάκτυλο κινώντας Όπου ανεί τον ουρανό, Σ’ αυτό, εφώναξε, το χώμα Στάσου ολόρθη, Ελευθεριά, Και φιλώντας σου το στόμα Μπαίνει μέσ’ στην εκκλησιά.

(Ύμνος εις την Ελευθερίαν, στροφές 88-90 )

Ο 25χρονος Διονύσιος Σολωμός έγραψε τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν στη Ζάκυνθο, τον Μάιο του 1823, σε μία περίοδο ιδιαίτερης έξαρσης της Ελληνικής Επανάστασης. «…Δε θέλω να περάσει κανενός από το μυαλό πως την ώρα που νικούν οι δικοί μας στο Μαραθώνα, εγώ κάθομαι και τραγουδώ για ένα βοσκόπουλο…»), έγραφε σ’ έναν φίλο του. 158 στροφές συνθέτουν τoν Ύμνο, όπου η Ελευθερία ταυτίζεται με την Ελλάδα. Στη θεματική ενότητα των στροφών 88-122 αναφέρεται η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου και ο πνιγμός των Τούρκων στον ποταμό Αχελώο. Tο Μεσολόγγι κατείχε πάντα σημαντική θέση στη Δυτική Ελλάδα. Στα βορειοδυτικά του Μεσολογγίου υπάρχουν τα ερείπια της αρχαίας πόλης, η οποία αναφέρεται στα έργα του Ομήρου, διότι συμμετείχε στον τρωικό πόλεμο. Η πόλη καταστράφηκε στον καιρό της ελληνιστικής εποχής, και στα ερείπιά της χτίστηκε η νέα πόλη με 30 πύργους και 7 πύλες. Από τον συνοικισμό των ψαράδων σχηματίστηκε ένα μικρό ναυτικό κέντρο, το οποίο μέσα σε λίγες δεκαετίες εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό λιμάνι. Με την έκρηξη της επανάστασης του 1770 (Ορλωφικά) συγκροτήθηκε στο Μεσολόγγι προσωρινή επαναστατική κυβέρνηση υπό την αρχηγία του Παναγιώτη Παλαμά, του διδάσκαλου του έθνους, ο οποίος ήταν προπάππος του Κωστή Παλαμά. Οι συνέπειες αυτής της ενέργειας ήταν δραματικές, και αφού τον Απρίλιο ο στόλος του Μεσολογγίου καταστράφηκε και η πόλη πυρπολήθηκε, οι Μεσολογγίτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και να καταφύγουν στα Επτάνησα. Μετά την λήξη των εχθροπραξιών, οι κάτοικοι επέστρεψαν, ανοικοδόμησαν την πόλη τους και επανίδρυσαν τον στόλο τους. Το Μεσολόγγι επαναστάτησε ξανά στις 20 Μαΐου του 1821. Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στις επιθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και το 1822 έγινε η Πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου (25 Οκτωβρίου – 25 Δεκεμβρίου), το 1823 ακολούθησε η πολιορκία του Αιτωλικού, που σκοπός των Τούρκων ήταν να πολιορκήσουν το Μεσολόγγι για δεύτερη φορά. Οι Έλληνες είχαν μαζί τους έξι πυροβόλα που έφεραν από το Μεσολόγγι και στις 17 Νοεμβρίου, 300 Σουλιώτες και ντόπιοι, υπό τις διαταγές του Κίτσου Τζαβέλα επιτέθηκαν εναντίον του τούρκικου στρατού και νίκησαν. Η τρίτη επίθεση – που ονομάζετει Δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου - ξεκίνησε στις 15 Απριλίου του 1825 από τον στρατηγό Κιουταχή, Μεχμέτ Ρεσίτ πασά,(1780-1839), του οποίου ο στρατός αριθμούσε 30.000 άντρες και αργότερα ενισχύθηκε με άλλους 10.000, οι οποίοι καθοδηγούνταν από τον στρατηγό στόλου Ιμπραήμ, Reşid

Mehmed Paşa (1780-1839),. Η Δεύτερη αυτή ισχυρή πολιορκία του Μεσολογγίου κράτησε ένα χρόνο. Ο Ιμπραήμ επεδίωξε να εξαντλήσει τους πολιορκημένους με αποκοπή όλων των οδών επικοινωνίας και εφοδιασμού. Ο Μιαούλης δεν κατάφερε, παρά τις προσπάθειες του, αυτή τη φορά να λύσει τον αποκλεισμό και να ανεφοδιάσει το Μεσολόγγι με τρόφιμα και όπλα. Ο Γεώργιος Καραϊσκάκης δεν κατόρθωσε να επιτεθεί από τις πλαγιές του Ζυγού, γιατί ο Ιμπραήμ είχε πληροφορηθεί τα σχέδια των πολιορκημένων. Οι πολιορκημένοι, εξαντλημένοι από τις μάχες, τις ασθένειες και την έλλειψη τροφής και πολεμοφοδίων, αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την πόλη με μυστική βραδινή έξοδο. Η έξοδος έγινε τη νύχτα της 10ης Απριλίου του 1826, ξημερώνοντας Κυριακή των Βαΐων. Χωρισμένοι σε τρεις ομάδες, οι ένοπλοι θα προστάτευαν ανάμεσά τους τα γυναικόπαιδα, ενώ όσοι δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν, θ’ αντιστέκονταν μέσα στην πόλη ανατινάζοντας πυριτιδαποθήκες. Καθώς όμως οι πολιορκητές επαγρυπνούσαν, μόνο ένα μέρος της φρουράς κατόρθωσε να διαφύγει, ενώ οι περισσότεροι άμαχοι επάνω στη σύγχυση οπισθοχώρησαν στο Μεσολόγγι, χάνοντας τη ζωή τους. Η πόλη κυριεύθηκε και καταστράφηκε . Τα γυναικόπαιδα που αιχμαλωτίστηκαν, πουλήθηκαν ως σκλάβοι. Η Έξοδος του Μεσολογγίου, αν εξαιρέσει κανείς τον αριθμό των θυμάτων της, επέδρασε θετικά στην εξέλιξη του ελληνικού απελευθερωτικού πολέμου.Το Μεσολόγγι παρέμεινε υπό την τουρκική κυριαρχία για περίπου 3 χρόνια, ενώ στις 2 Μαΐου 1829 η πόλη παραδόθηκε με συνθήκη στο νέο ελληνικό κράτος. Το Μεσολόγγι το 1937 αναγνωρίστηκε ως «Ιερά Πόλις» και η Κυριακή των Βαΐων ορίστηκε ως επέτειος της εξόδου. Ο Διονύσιος Σολωμός άρχισε να σχεδιάζει τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Μεσολογγίου στα μέσα του 1826. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι - καθώς και Η γυναίκα της Ζάκυνθος - είναι ένα αριστούργημα του Σολωμού και της νεοελληνικής λογοτεχνίας, είναι το έργο ζωής του ποιητή, αφού τον απασχόλησε ως το τέλος της ζωής του. Το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Έμεινε σε τρία Σχεδιάσματα. Το Α΄ Σχεδίασμα, είναι <<συνθεμένο εις είδος προφητικού θρήνου εις το πέσιμο του Μεσολογγιού>> , και λυρικό. Το Β΄ Σχεδίασμα, είναι γραμμένο σε δεκαπεντασύλλαβους ομοιοκατάληκτους ζευγαρωτούς στίχους και απεικονίζει τα παθήματα των αγωνιστών στις τελευταίες μέρες της πολιορκίας. Αυτό άρχισε να το ξαναπλάθει σε νέα μορφή, σε στίχους λιτούς, χωρίς ομοιοκαταληξίες, στο Γ΄ Σχεδίασμα.

ΑΠΟ ΤΟ Β’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ 1 Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει, λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει. Τα μάτια η πείνα εμαύρισε, στα μάτια η μάνα μνέει, στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα καί κλαίει: «Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ’ έχω γω στο χέρι; οπού συ μου ΄γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει». 7 - «Κρυφή χαρά ΄στραψε σ΄ εσέ, κάτι καλὸ ΄χει ο νους σου, πες, να το ξεμυστηρευτείς θες τ’ αδελφοποιτού σου;» -«Ψυχή μεγάλη και γλυκειά, μετά χαράς στο λέω: Θαυμάζω τις γυναῖκες μας καὶ στ’ όνομά τους μνέω. Ἐφοβήθηκα κάποτε μη δειλιάσουν καὶ τις επαρατήρησα αδιάκοπα, Για η δύναμη δεν είναι σ’ αυτές ίσια με τα’ άλλα δώρα. Απόψε, ενώ είχαν τα παράθυρα ανοιχτά για τη δροσιά, μία απ’ αυτές, ἡ νεώτερη, επήγε να τα κλείσει, αλλά μία άλλη της είπε: “Όχι, παιδί μου, άφησε να ΄μπεί η μυρωδιά από τα φαγητά, εἶναι χρεία να συνηθίσουμε”. Κι έτσι λέγοντας εματάνοιξε το παράθυρο, και η πολλὴ μυρωδιά των αρωμάτων εχυνότουν μέσα κι εγιόμισε το δωμάτιο. Και η πρώτη είπε: “Και το αεράκι μας πολεμάει”. Μία άλλη έστεκε σιμά στο ετοιμοθάνατο παιδί της. Και άλλη είπε χαμογελώντας, να διηγηθεί καθεμία τ’ όνειρό της. Και μία είπε: “Μου εφαινότουν ότι όλοι εμείς, άντρες και γυναίκες, παιδιά και γέροι, ήμαστε ποτάμια, ποια μικρά, ποια μεγάλα, κι ετρέχαμε ανάμεσα σε τόπους φωτεινούς, σε τόπους σκοτεινούς, σε λαγκάδια, σε γκρεμούς, απάνου κάτου, κι έπειτα εφθάναμε μαζὶ στη θάλασσα με πολλὴ ορμή”. Και μία δεύτερη είπε: Εγὼ ‘δα δάφνες. - Κι εγὼ φως ... - Κι εγὼ σ’ φωτιά μίαν όμορφη π’ αστράφταν τα μαλλιά της.

ΑΠΟ ΤΟ Γ’ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ 1 Μητέρα, μεγαλόψυχη στον πόνο και στη δόξα, κι αν στο κρυφὸ μυστήριο ζουν πάντα τα παιδιά σου με λογισμό και μ’ όνειρο, τι χάρ’ έχουν τα μάτια, τα μάτια τούτα, να σ’ ιδούν μες στο πανέρμο δάσος, που ξάφνου σου τριγύρισε τ’ αθάνατα ποδάρια (κοίτα) με φύλλα της Λαμπρής, με φύλλα του Βαϊώνε! Το θεϊκό σου πάτημα δεν άκουσα, δεν είδα , ατάραχη σαν ουρανός μ’ όλα τα κάλλη πόχει, που μέρη τόσα φαίνονται καὶ μέρη ‘ναι κρυμμένα! Αλλά, Θεά, δεν ημπορώ ν’ ακούσω τη φωνή σου, κι ευθύς εγάώτ’ ελληνικού κόσμου να τη χαρίσω; Δόξα ‘χ’ η μαύρη πέτρα του και το ξερό χορτάρι. 6 Ο Πειρασμός Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Aπρίλη, Kι’ η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκιά της ώρα, Kαι μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους Aνάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος. Nερά καθάρια και γλυκά, νερά χαριτωμένα, Xύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη, Kαι παίρνουνε το μόσχο της, κι’ αφήνουν τη δροσιά τους, Kι’ ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους, Tρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια. Έξ’ αναβρύζει κι’ η ζωή, σ’ γη, σ’ ουρανό, σε κύμα. Aλλά στης λίμνης το νερό, π’ ακίνητό ‘ναι κι άσπρο, Aκίνητ’ όπου κι’ αν ιδής, και κάτασπρ’ ώς τον πάτο, Mε μικρόν ίσκιον άγνωρον έπαιξ’ η πεταλούδα, Που ‘χ’ ευωδίσει τς ύπνους της μέσα στον άγριο κρίνο. Aλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τί ‘δες· Nύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια! Xωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε, Oυδ’ όσο κάν’ η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι, Γύρου σε κάτι ατάραχο π’ ασπρίζει μες στη λίμνη, Mονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι, Kι’ όμορφη βγαίνει κορασιά ντυμένη με το φως του. 13 Eίν’ έτοιμα στην άσπονδη πλημύρα των αρμάτων Δρόμο να σχίσουν τα σπαθιά, κι’ ελεύθεροι να μείνουν Eκείθε με τους αδελφούς, εδώθε με το χάρο.

Megemlékezés a görög szabadságharcról a budapesti RaM Colosseumban Mint minden évben, természetesen idén is megrendezésre került az 1821-es görög szabadságharc emlékműsora a fővárosi görög önkormányzat szervezésével. Már-már hagyománnyá vált a magyarországi görögség életében, hogy e jeles nap emlékére rendezett megemlékezésnek a 13.kerületben található Ram Colosseum ad otthont. Idén március 23-án, szombat este gyűlt össze a görögség, hogy színvonalas műsort tekintsen meg. A programból nem hiányozhatott a színdarab, ami külön felkérésre premier előadás volt. A darabot, mely Arisztophanész : Nőuralom című színdarabja volt, Kollatos Fotios rendezésében az Amfitheatro magyarországi görög színtársulat mutatta be. Az este programjának színházi részeiről további szó esik később. Az emlékműsor most se kezdődhe-

tett mással, minthogy elhangozzanak az ünnepi beszédek, üzenetek és versek. Először a magyarországi görög nagykövetet kérték fel, ki idén is tiszteletét tette a helyszínen, hogy mondja el ünnepi sorait. Természetesen tekintettel voltak arra a szervezők, hogy a nézők közül sokuknak nem görög az anyanyelve. Így, hogy minden mondat, gondolat közvetlenül félreértés nélkül eljusson mindenkihez, egy görög-magyar tolmács fordította a beszédeket az este folyamán. A magyarországi ciprusi nagykövet is megtartotta beszédét. Továbbá természetesen lehetőség nyílt a fővárosi görög önkormányzat elnökének, hogy üdvözletét és gondolatait átadja a nézőknek az ünnepről, a görög Függetlenség napjáról. A beszédek végeztével az a levél került felolvasásra, melyet személyesen a görög köztársasági elnök, Prokópisz Pavlópulosz címzett a magyarországi görögségnek. A levélben többek között köszönetét fejezte ki az elnökúr, hogy minden évben ilyen szép számban megjelenünk és színvonalas programokkal emlékezünk nemzetünk jeles napjára. Az egész levél magyarul is elhangzott fordítás segítségével. Ezzel tehát az este első része véget is ért, a rendhagyó ünnepi beszédek elhangzottak. A következőkben felkonferálták a színdarabot, mely itt, a RaM Colosseumban került bemutatásra először, így egy premierről is beszélhetünk egyben. A színdarabban nekem is volt lehetőségem részt venni, így egy picit közelebbről is be tudom mutatni az előkészületeket és magát az előadást. A rendezés egyik pozitívuma az volt, hogy nem egy monodrámáról vagy maximum 2-3 szereplős színdarabról beszélünk, hanem

sok magyarországi görög gyerek és fiatal jutott szerephez. Így sokkal többen érezhették kicsit maguknak is ezt az előadást. Az első próbáktól látszott az, hogy mindenki tisztában van azzal, hol, milyen ünnepségen fog fellépni és ennek tükrében megvolt minden szereplőben a kellő elszántság. Szerencsére senkin se volt az érezhető, hogy csak kötelességből járna próbákra, vállalna szerepet, ami megnyugtató volt látni. A színdarabról egy külön műsorfüzet is készült, melyből minden nézőnek osztottak egyet az emlékműsor elején. Kollatos Fotios profi rendezésének is köszönhetően a heteken át zajló próbák mindig zavartalanul, csak a munkára koncentrálva zajlottak, nem volt probléma se szövegtanulásban, se az adott koreográfia elsajátításában. Az előadás napját megelőző délután a főpróba már a végleges jelenetekkel, táncokkal zajlott le, így kétségem se volt afelől, hogy másnap egy színvonalas előadást fogunk színpadra vinni. Így is lett. A színdarab végeztével úgy éreztük, sikerült magunkból kihozni a maximumot. A közönség hosszasan kifejezte tetszését, így ez csak megerősítette bennünk, hogy megérte a belefektetett munka. Külön jó érzés volt az, hogy látva az arcokat, nem csak nekünk, hanem a megjelenteknek is örömöt tudtunk ezzel szerezni. Hálánk jeléül megköszönve a kemény munkát, rendezőnknek, Kollatos Fotiosnak és minden egyes embernek, aki segítette produkciónkat, egy virágcsokorral kedveskedtünk. Ezekkel a jelenetekkel az idei emlékműsor lezárult a RaM Colosseumban, melyre úgy gondolom minden magyarországi görög elégedetten fog visszaemlékezni, hogy idén is egy színvonalas programot látott, láttunk. Az utolsó gondolatokban persze hely jutott arra is, hogy megköszönjük a támogatást és a segítséget a fő támogatóinknak, görög önkormányzatoknak, kik nélkül ez az egész műsor nem jöhetett volna létre. Bízunk a jövő évi rendezvényen is a hasonlóan színvonalas programban. ifj. Klicasz Szpirosz

Sportdiplomáciai díjat adományozott a NVESZ Negyven magyarországi nagykövetség képviselői vettek részt a Nemzeti Versenysport Szövetség által megrendezett Sport és diplomácia elnevezésű rendezvényen (2019. január 23.). Az eseménynek otthont adó New York Palace-ban felszólalók – köztük Dr. Szabó Tünde sportért felelős államtitkár és Dr. Mészáros János NVESZ-elnök – több ízben is hangsúlyozták a sport és a diplomácia kölcsönhatásainak fontosságát. Először került sor egy nemrégiben alapított díj átadására, amelyet a nemzetközi sportkapcsolatokért sokat tett szervezetek és személyek vehettek át. Emellett bemutatták az NVESZ 2019-es nagyszabású hazai rendezésű sporteseményeit is magába foglaló idei naptárát is. A sport soha nem létezett sportdiplomácia nélkül – hívta fel a figyelmet bevezetőjében Dr. Kamuti Jenő, a Nemzetközi Fair Play Bizottság elnöke. “Az hogy ilyen sokan eljöttek erre a rendezvényre, méltó vis�szajelzése annak, hogy a magyar kormány, és ezáltal a magyar sport jó úton jár, amikor minél több nemzetközi sportesemény megrendezését tűzte ki célul, amelyhez segítségül hívta a gondosan ápolt nemzetközi sportkapcsolatait” – kezdte beszédét Dr. Szabó Tünde. Az államtitkár arra is kitért, hogy egy-egy világverseny rendezési jogának elnyerése is rendkívül aprólékos diplomáciai előkészítést igényel, és a magyar sport képviselői hatékonyan működnek ebben is. A sport mindig is közelebb hozta a nemzeteket és kultúrákat – mondta Iglói-Nagy István, a Külgazdasági és Külügyminisztérium sportdiplomáciai főosztályvezetője. Hozzátette: nem véletlen, hogy tavaly a minisztériumban létrejött az által vezetett, teljesen új szervezeti egység. Üdvözölte a sportdiplomáciai főosztály létrejöttét Dr. Mészáros János, és örömét fejezte ki annak kapcsán is, hogy a Test-

nevelési Egyetem beindította a sportdiplomácia és nemzetközi kapcsolatok képzése szakot. A Nemzeti Versenysport Szövetség elnöke hangsúlyozta: 2019-ben az NVESZ-hez tartozó sportágak is számos nagyszabású világversenynek lesznek házigazdái. Példaként említette a szkander világkupát, az ultimate frizbi Európa-bajnokságot, az utánpótlás kick-box Európa-bajnokságot, a superenduro világbajnokságot és a senior tíztánc világbajnokságot. Dr. Mészáros János bejelentette, hogy az NVESZ megalapította a Nemzetközi Sportkapcsolatok Díját, amelyet a tervek szerint minden esztendőben a területen kiemelkedőt nyújtók kapnak.

Elsőként vehették át a díjat: • • • • •

Ausztria nagykövetsége Kolumbia nagykövetsége Mexikó nagykövetsége Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata Abe Tetsushi, a Magyar Kendo Szövetség technikai igazgatója • Bíró András Zsolt, a Magyar-Turán Alapítvány elnöke Az eseményen Bóné Zoltán, a Nemzeti Versenysport Szövetség főtitkára bemutatta az NVESZ 2019-es naptárát, amely tartalmazza a szövetséghez tartozó sportágak legfontosabb idei magyarországi versenyeit, egyúttal meghívta azokra is a diplomáciai testületek képviselőit. forrás : MTI - Turák Péter

ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Μετά την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας τον Μάρτιο του 2013 υπήρξαν διάφορες αναλύσεις που προσπάθησαν να επεξηγήσουν πως η χώρα έφθασε σε αυτό το κατάντημα. Θα ήταν όμως προτιμότερο να εισακούοντο εισηγήσεις οι οποίες κατατίθεντο συστηματικά προηγουμένως για να αποτραπεί η κατάρρευση. Πέραν των εξωγενών παραγόντων είναι προφανές ότι υπήρχαν σοβαρότατες ενδογενείς ευθύνες της πολιτείας όπως η ανεπαρκής ηγεσία, ο νεποτισμός, η διαπλοκή, η διαφθορά, η ευνοιοκρατία και η μετριοκρατία. Ευθύνες αναλογούν και στην κοινωνία όχι μόνο για τις υπερβολές αλλά και για την ανοχή στα κακώς έχοντα. Μπροστά στην κατάρρευση και τις πολύ αρνητικές συνέπειες της κρίσης δημιουργήθηκε και η αμυδρή ελπίδα ότι τουλάχιστον θα γινόταν μια νέα ουσιαστική προσπάθεια για την ανόρθωση μέσα από τα ερείπια. Ακόμα ηχούν στα αυτιά των πολιτών οι διακηρύξεις για εξυγίανση, διαφάνεια και για αξιοποίηση «των άριστων των αρίστων» σε όλα τα επίπεδα. Στην πορεία ο λαός αντιλήφθηκε ότι ουσιαστικά δεν υπήρξαν σοβαρές διαφοροποιήσεις σε παλιές πρακτικές και νοοτροπίες. Επί της ουσίας το πελατειακό κράτος παρέμεινε αναλλοίωτο. Ο λαϊκισμός και η κακοδιαχείριση διαιωνίζονται ενώ δεν προχωρούν οι αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Ούτε και ο εξορθολογισμός των δημόσιων δαπανών λαμβάνει χώρα στον βαθμό που θα έπρεπε. Το χειρότερο είναι ότι η διαφθορά και η διαπλοκή δεν αντιμετωπίσθηκαν επαρκώς. Μια σειρά από σκάνδαλα, άλλα γεγονότα και αντιπαραθέσεις διεύρυναν το έλλειμμα αξιοπιστίας των πολιτών έναντι της πολιτικής, των πολιτικών και των θεσμών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στον χώρο της δικαιοσύνης δημιούργησαν μεγαλύτερους πονοκεφάλους. Ο θεσμός της δικαιοσύνης, ο οποίος είναι καθοριστικής σημασίας για τον ομαλό δημόσιο βίο σε οποιαδήποτε χώρα, ήταν και θα πρέπει να παραμείνει πολύ ψηλά στην εκτίμηση των πολιτών. Ελλείμματα ασφαλώς και υπήρχαν, με πρώτο το σοβαρό πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή δικαιοσύνης. Θέμα ποιότητας της δικαιοσύνης ουδέποτε τέθηκε όμως, όπως τώρα. Ως εκ τούτου, οι υπόνοιες περί διαπλοκής και διαφθοράς στο δικαστικό σώμα, έστω και στις πολύ λίγες περιπτώσεις, πλήττουν καίρια τον θεσμό. Γι’ αυτό επιβάλλεται η άμεση λήψη μέτρων ώστε η διολίσθηση να ανακοπεί το συντομότερο. Η οικονομική κρίση ανέδειξε τα σοβαρά προβλήματα που μαστίζουν την κυπριακή κοινωνία σε όλους τους τομείς και στην επιφάνεια αναδύθηκαν ζητήματα ζωτικής σημασίας, τα οποία μαρτυρούν ότι η κρίση είναι πολυδιάστατη. Δεν είναι μόνο οικονομική, είναι επίσης πολιτική, πολιτειακή, κοινωνική και αξιακή. Τα θλιβερά αυτά δεδομένα υφίστανται παρά τους υπαρξιακούς κινδύνους και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Κύπρος. Υπήρχαν υψηλές προσδοκίες αλλά οι πραγματικότητες είναι οδυνηρές. Αυτό εν μέρει επεξηγεί την απαξίωση που παρατηρείται η οποία εκφράζεται ποικιλοτρόπως. Για παράδειγμα, στις διάφορες εκλογικές αναμε-

τρήσεις η αποχή που παρατηρείται είναι αξιοσημείωτη. Και αυτοί που τελικά ψηφίζουν θεωρούν ότι επιλέγουν το «λιγότερο κακό». Η Κύπρος πλήρωσε και εξακολουθεί να πληρώνει ακριβά τις υπερβολές, τις οξείες αντιπαραθέσεις και την απουσία πραγματισμού. Η κοινωνία διακαώς επιθυμεί ένα κράτος με ευημερία, ευνομία, αξιοπιστία, αξιοκρατία και δικαιοσύνη. Για την επίτευξη των στόχων αυτών καθώς και για εθνική επιβίωση απαιτούνται υπερβάσεις, ανανέωση καθώς και μια νέα νοοτροπία. Για μια τέτοια προσέγγιση υπάρχουν υποχρεώσεις και ευθύνες του πολιτικού συστήματος, της ίδιας της κοινωνίας αλλά και του κάθε πολίτη ξεχωριστά. Η απαξίωση δεν είναι η απάντηση καθώς έτσι διαιωνίζονται τα προβλήματα. Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των ζητημάτων απαιτείται, μεταξύ άλλων, ένας ελάχιστος βαθμός αλληλοσεβασμού και πνεύμα συνεργασίας. Πάνω απ’ όλα θα πρέπει να επέλθει η ουσιαστική αναβάθμιση του πολιτικού συστήματος καθώς οι λύσεις στα ζητήματα αυτά είναι εν πολλοίς πολιτικές. Οι ηγεσίες σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου θα πρέπει όχι μόνο να είναι αποτελεσματικές αλλά ταυτόχρονα οφείλουν να αποτελούν πρότυπα και να εμπνέουν σεβασμό. Ανδρέας Θεοφάνους*

* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, τον ευχαριστούμε θερμά για την συνεργασία με το Περιοδικό ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Jászai Mari-díjat kapott Papadimitriu Athina „Sokat dolgoztam a díjért, 45 éve vagyok a pályán” – Interjú Papadimitriu Athinával Nemzeti ünnepünk alkalmából Jászai Mari-díjat kapott Papadimitriu Athina, az Operettszínház színésznője, aki elképesztő energiájáról, 45 színpadon eltöltött évről és arról is mesélt, hogy még mindig rengeteget dolgozik, havonta legalább 20 előadásban láthatják őt a nézők. A március 15. alkalmából kitüntetettek életművükkel, alkotásaikkal a magyar nemzet kultúrkincseit gazdagították – mondta az emberi erőforrások minisztere Budapesten, a miniszteri művészeti és egészségügyi díjak átadásán. Idén kiemelkedő színészi tevékenysége elismeréseként Papadimitriu Athina is Jászai Mari-díjat vehetett át. – Gratulálok a Jászai Mari-díjhoz! Még friss az élmény, hogy érzed magad egy nappal az átadó után? – Nagyon jól, folyamatosan szól a telefonom, sms-ek, üzenetek érkeznek és ami a legjobb érzés, hogy mindenki azt írja: végre. Tudod, most már elhiszem, ha azt mondják, megérdemeltem. Ezen a pályán sok emberrel találkozol, aki csak kedveskedni akar, gyakran el kell osztani kettővel azt, amit hallasz. Olyan jó, hogy a családunkban sok a színész, mert ők mindig igazat mondanak, legyen az jó vagy rossz kritika. Sokat dolgoztam a díjért, 45 éve vagyok a pályán.

– A díj átvétele után tartasz „leltárt” a szakmában eltöltött évekről? – Leltárra még nem volt időm, pont a sok munka miatt. Nagyon jó lenne egyébként számadást tartani. Ezelőtt 20 évvel készült rólam egy portréfilm a televízióban és már akkor elájultam a névsortól, akikkel találkoztam a pályámon. Le kéne egyszer ülni és összeírni. Álltam egy színpadon Bessenyei Ferenctől kezdve, Avar Istvánon keresztül Garas Dezsőig, de említhetném Mensáros Lászlót, Gábor Miklóst, Ruszt Józsefet, Iglódi Istvánt – olyan művészekkel játszottam és dolgoztam, akiknek hálával tartozom ,és hiszem, hogy néhányan ott fent most tapsolnak nekem. Nem tudom, honnan jön az energiám… Tegnap is reggel hatkor keltem – mivel nem Budapesten élek, féltem, hogy

a reggeli csúcsban nem fogok beérni a Pesti Vigadóba, nem tudok majd parkolni és kilométereket kell sétálnom magassarkúban. A díjátadó után este tízig lovon ülve próbáltam egy március 15-i előadásra, aztán fél 4-ig megállás nélkül pörögtem. Valójában tényleg nem tudom, hogy bírom. – Gondolom a természet közelsége, a fővárostól való távolság is feltölt… – Abszolút, ha hazaérek három kutya örül nekem, a lovam tőlem pár kilométerre él, a nagy zakatolás után számomra nem az a pihenés, ha lefekszem aludni, hanem ha lovagolhatok. Ilyenkor maximálisan feltöltődöm. – Az Operettszínházban több előadásban is fontos szerepet játszol: pl. a Szegény Dzsoni és Árnika című zenés műben, a Kék madárban, a Nők az idegösszeomlás szélén című musicalben vagy a Dorian Gray-ben. – Havi húsz alkalommal biztos, hogy színpadon állok. Az Operettszínházban négy olyan produkcióban is játszom, melyben nincs váltótársam és ez nagyon jólesik, hiszen egyrészt azt jelenti, hogy a feladat valóban nekem való, másrészt bíznak bennem. Miattam csak akkor maradt el előadás, amikor kórházban voltam lábtöréssel. – És amikor megszülettek a lányaid? – Képzeld, akkor nem, mert a két nagyobb lányom, Anna és Nóra nyáron született, ősszel pedig már dolgoztam, Rékával pedig tíz napos korában próbáltam. Mert úgy gondoltam, hogy ha velem van és én jól vagyok, akkor ő is jól érzi magát. A stáb mindenben támogatott, így bármikor kimehettem Rékához az öltözőbe. – Lányaid is továbbviszik az energiádat? – Talán egy kicsit visszafogottabbak. Én vadabb vagyok és már soha nem fogom megtanulni, hogy néha bizony lehet nemet is mondani. Nem megy, bevállalok mindent. Mert úgy vagyok vele, hogy ha pl. beteg gyermekekhez hívnak látogatóba, jótékonyságra, akkor azért ne induljak útnak, hogy pihenhessek? Hát nem. – Emlékszel mikor gondoltál rá először, hogy színésznő leszel? – Nagyon későn… Apukám rendező szakon végzett és korán meglátott bennem ‘valamit’, ezért beírattak balettre és zongora órákra. Igazából negyedikes gimnazista koromban született meg bennem a vágy arra, amit most csinálok, miután láttam a Stúdió K elődje, az Orfeo egyik előadását. Nagyon tetszett és a végén, egy közönségtalálkozón kiszúrtak és megkérdezték, hogy lenne-e kedvem a színjátszással foglalkozni. Akkor már erősen gondolkoztam rajta, és oda is jártam végül egy évig, minden vasárnap. Onnantól kezdve nem volt megállás. – És ahogy mesélted, történjen bármi, azóta is színpadon állsz. – És teljesen rendben vagyok. „Válassz olyan munkát, amit szeretsz csinálni, és soha életedben nem kell dolgoznod” – mondta Konfuciusz és velem pontosan ez történt. 18 éves korom óta játszom és olyan jó, hogy ezt még egy díj is megkoronázta. (forrás : Vass Kata / Színház.org)

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2019 Το 2018 έκλεισε με την ελληνική οικονομία να παρουσιάζει σημάδια σταθεροποίησης και ανάκαμψης. Το νέο έτος, σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις, θα είναι το 3ο κατά σειρά έτος ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. Εντούτοις, σε παγκόσμιο επίπεδο, το 2019 φαίνεται να ξεκινά εν μέσω οικονομικών, εμπορικών, πολιτικών και περιβαλλοντικών κινδύνων. Οι τάσεις προστατευτισμού του εμπορίου που διαμορφώνονται κυρίως μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, αλλά και μεταξύ ΗΠΑ και Ε.Ε., η πολιτική αβεβαιότητα στην Ευρώπη και ο συνεχιζόμενος διάλογος για το μέλλον της Ε.Ε., σε συνδυασμό με τις μεταναστευτικές ροές που πυροδοτούν ολοένα και περισσότερες εθνικιστικές τοποθετήσεις, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις, η κλιματική αλλαγή, η αυξητική τάση των επιτοκίων και η επιβράδυνση της διεθνούς επενδυτικής δραστηριότητας αποτελούν τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την παγκόσμια οικονομία το 2019. Πιο αναλυτικά, οι προκλήσεις / προβλήματα που εγκυμονούν κινδύνους για την παγκόσμια οικονομία αφορούν: -Στον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ-Κίνας και στην αύξηση του προστατευτισμού στις ΗΠΑ που τείνει να παρασύρει και άλλες μεγάλες οικονομίες σε μέτρα οικονομικής περιχαράκωσης ή και εξαγωγής προβλημάτων σε τρίτους. -Στο τέλος της υποστηρικτικής νομισματικής πολιτικής, η οποία ασκήθηκε μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008 από τη Fed και άλλες κεντρικές τράπεζες, με την αύξηση των επιτοκίων και τον περιορισμό της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης (QE). -Στην αυξομείωση της διεθνούς τιμής πετρελαίου. Αρχικά, σημειώθηκε κατακόρυφη αύξηση ως αποτέλεσμα της συγκράτησης της προσφοράς από τις χώρες παραγωγής του ΟΠΕΚ μετά τις κυρώσεις κατά του Ιράν. Από το Φεβρουάριο ως και το Σεπτέμβριο 2018 η τιμή του πετρελαίου σημείωσε άνοδο 28% (WTI) ως και 34% (Brent) με το τελευταίο να φθάνει τα 83 δολ. Στη συνέχεια αρχίζει η μεγάλη και πρωτοφανής πτώση των τιμών, με τις συνολικές απώλειες από την αρχή του έτους να διαμορφώνονται στο 21,94% για το Brent. -Στη νέα κρίση των αναδυόμενων αγορών όπου σημειώνονται εκροές κεφαλαίων και νομισματικές υποτιμήσεις με αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις στις αγορές κεφαλαίου. -Στην ένταση με αφορμή την Ιταλία, που σε συνδυασμό με το Brexit, τη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών και τις επιπτώσεις από τις πολιτικές της λιτότητας, ασκούν πιέσεις στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα. -Στις κλιμακούμενες γεωπολιτικές εντάσεις στην Μ. Ανατολή που εντείνουν το κλίμα αβεβαιότητας. Για όλους αυτούς τους λόγους ο ΟΟΣΑ στις τελευταίες προβλέψεις του εκτιμά πως η παγκόσμια οικονομία έχει φθάσει σε σημείο κορύφωσης και αναμένει εφεξής επιβράδυνση των ρυθμών ανάπτυξης την προσεχή διετία ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες οικονομίες. Το πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομίας, εν τούτοις, ίσως δεν βρίσκεται τόσο στη μέτρια και επιβρα-

δυνόμενη ανάπτυξη, αλλά εν τέλει στο ότι η τελευταία βασίστηκε στη μεγάλη αύξηση του όγκου του χρέους, το οποίο παγκοσμίως ανήλθε στα 250 τρισ. δολάρια (τρεις φορές υψηλότερο της παγκόσμιας παραγωγής) από 142 τρισ. που ήταν μία δεκαετία πρωτύτερα. Οι προκλήσεις αυτές αναπόφευκτα θα επηρεάσουν και την Ελλάδα, η οποία εισέρχεται, μετά από 9 συνεχόμενα έτη, στην μετά μνημονίων εποχή και συνεπώς θα πρέπει να αναζητήσει κεφάλαια στις διεθνείς αγορές προκειμένου να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες. Πλέον, η χώρα μας θα βασίζεται στις δικές της δυνάμεις, χωρίς την οικονομική στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων και του ΔΝΤ. Ασφαλώς, η διαφαινόμενη κάμψη της παγκόσμιας οικονομίας για το 2019 (που θα επηρεάσει αρνητικά και το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης της Ουγγαρίας) θα δυσχεράνει τις προσπάθειες της Ελλάδος να θωρακίσει περαιτέρω την οικονομία της. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι σε μια παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση οι τομείς που θα πληγούν πρωτίστως είναι το εξωτερικό εμπόριο και ο τουρισμός, τομείς στους οποίους κατ εξοχήν βασίζεται η Ελλάδα, τότε η πορεία της ελληνικής οικονομίας θα είναι δύσκολη. Απαιτείται λοιπόν να ληφθούν όλα τα απαραίτητα εκείνα μέτρα που θα ενισχύσουν περαιτέρω την ανταγωνιστικότητα της χώρας μας. Πράγματι, τα προηγούμενα έτη, ακολουθήθηκε πολιτική οικονομικής αναπροσαρμογής, ελήφθησαν μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και μέτρα λιτότητας, ενώ παράλληλα υλοποιήθηκαν και δομικές μεταρρυθμίσεις. Αξίζει να επισημανθεί ότι οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις στις οποίες προέβη η Ελλάδα τα τελευταία έτη, είναι από τις πιο ολοκληρωμένες μεταξύ των κρατών μελών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD). Δηλαδή, θα μπορούσε να πει κάποιος, τέθηκαν οι βάσεις ώστε να μετασχηματιστεί η χώρα σε μια εξωστρεφή οικονομία, προσανατολισμένη στις εξαγωγές και την προσέλκυση επενδύσεων. Είναι αλήθεια ότι το 2018 οι επενδύσεις στις περισσότερες κατηγορίες παρουσίασαν ανάκαμψη, η βιομηχανική παραγωγή ακολούθησε ανοδική πορεία, ο δυναμισμός των εξαγωγών ενισχύθηκε περαιτέρω, η οικοδομική δραστηριότητα συνέχισε να αυξάνεται για 2ο συνεχόμενο έτος μετά από 9 έτη πτώσης, ενώ οι καλές επιδόσεις του τουρισμού συνέβαλαν στην ενίσχυση της απασχόλησης, των εισοδημάτων και της ιδιωτικής κατανάλωσης. Παράλληλα, το οικονομικό κλίμα και η καταναλωτική εμπιστοσύνη βελτιώθηκαν αισθητά κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ η ροή των καταθέσεων στις ελληνικές τράπεζες είναι θετική. Εντούτοις, στον αντίποδα των θετικών εξελίξεων βρίσκεται η εξάντληση της φοροδοτικής ικανότητας του ιδιωτικού τομέα με ληξιπρόθεσμες οφειλές που αγγίζουν σχεδόν τα €100 δισ. και το ποσοστό των κόκκινων (μη εξυπηρετούμενων) δανείων το οποίο εξακολουθεί να ξεπερνά το 40%. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ποσοστό κόκκινων δανείων μεταξύ των κρατών μελών της Ε.Ε. και είναι δεκαπλάσιο από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Πάντως, οι προβλέψεις των διεθνών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ) για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας τα επόμενα έτη είναι μετριοπαθείς και συγκλίνουν κοντά στο +2%. Υπενθυμίζεται ότι το 2019 είναι έτος εθνικών εκλογών, γεγονός το οποίο εκ των πραγμάτων θα θέσει την οικονομική δραστηριότητα για ένα διάστημα σε κατάσταση αναμονής ή και αβεβαιότητας. Συνεπώς, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε το διάστημα αυτό να είναι σύντομο, ώστε να αποφευχθούν τυχόν δημοσιονομικές εκτροπές. Εκείνο που προέχει είναι η διασφάλιση των συνθηκών που θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση επενδύσεων, την ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας, την ενίσχυση των εξαγωγών και την αύξηση της απασχόλησης και των εισοδημάτων σε μόνιμη βάση. Πιο συγκεκριμένα, απαιτείται η εδραίωση ενός νέου, βιώσιμου και ανταγωνιστικού μοντέλου παραγωγής, χωρίς όμως να παραβλέπουμε το γεγονός ότι εξακολουθούν να υφίστανται κάποια από τα αρνητικά αποτυπώματα της κρίσης. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι η βασική κινητήρια δύναμη της παραγωγικής αναδιάρθρωσης προέρχεται από τις επενδύσεις και κυρίως τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ). Όμως, για να εισρεύσουν ακόμη μεγαλύτεροι όγκοι ΑΞΕ στην ελληνική οικονομία, χρειάζεται να εξομαλυνθούν σταδιακά οι συνθήκες χρηματοδότησης των επιχειρήσεων. Επιπλέον, η Ελλάδα θα πρέπει να διευρύνει την παραγωγική της βάση, όχι μόνο από πλευράς κεφαλαίου και τεχνολογίας (επενδύσεις), αλλά και από πλευράς εργασίας (απασχόληση). Η διεύρυνση της παραγωγικής βάσης είναι μία μακρόχρονη διαδικασία που συναρτάται με την αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της οικονομίας, δηλαδή με την ενίσχυση των επενδύ-

σεων, των εξαγωγών, της υποκατάστασης εισαγωγών, της επιχειρηματικότητας, της αύξησης της προστιθέμενης αξίας και της καινοτομίας, της ενίσχυσης της έρευνας και της σύνδεσής της με την παραγωγή, την αύξηση του ειδικού βάρους των παραγωγικών τομέων (βιομηχανία, γεωργία) στη σύνθεση του ΑΕΠ. Συνοπτικά, η χώρα μας, το 2019, κινείται πλέον σε τροχιά ανάκαμψης στο παραγωγικό, κοινωνικό, δημοσιονομικό και χρηματοπιστωτικό επίπεδο. Οι θετικές εξελίξεις οδηγούν τον οικονομικό ιστό της Ελλάδος σε μια «κανονικότητα» που όμως προϋποθέτει την ανάκτηση της εμπιστοσύνης θεσμών, αγορών και πολιτών στο ότι η οικονομία βρίσκεται στο σωστό δρόμο για το σχηματισμό ενός βιώσιμου, δίκαιου κι ανταγωνιστικού παραγωγικού υποδείγματος ικανού να συμπεριλάβει όλη την κοινωνία. Η πορεία προς την «κανονικότητα», αποτελεί συνεπώς μία διαδικασία, η οποία έχει ξεκινήσει με την ανάκαμψη της οικονομίας, τη μεταρρύθμιση των δομών της, τον επαναπατρισμό των ιδιωτικών καταθέσεων, τον ταυτόχρονο περιορισμό των τραπεζικών ανοιγμάτων, την υποχώρηση του brain drain, τη μείωση της ανεργίας και της φτώχειας, την έξοδο από τα Μνημόνια, τη ρύθμιση του δημόσιου χρέους και τη σταδιακή όσο κι επιλεκτική χρονικά επιστροφή στις αγορές. Γεώργιος Τοσούνης Σύμβουλος Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Πηγές: -Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία -Τράπεζα της Ελλάδος -Σύνδεσμος Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών

Dr. Diószegi György Antal

„MANNO MILTIADESZ EMLÉKKONFERENCIA” I. 2019. március 4-én koszorúzásra került sor a Fiumei úti Nemzeti Sírkertben Manno Miltiadesz sírjánál; majd pedig 13 órakor a Józsa Judit Galériában (V., Városház u. 1.) emlékkonferencia keretében számos előadás elevenítette föl a legendás pesti görög sportemberek, a Mannoés a Malaky-testvérek egyetemes művelődéstörténeti jelentőségét. Ezen események a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata és a Batthyány Casino - Történelem Kedvelők Egyesülete szervezésében valósultak meg a pesti görög Manno Miltiadesz születésének 140. évfordulója alkalmából. Manno Miltiadesz remek labdarúgó, atléta, úszó, evezős, kerékpáros, gyorskorcsolyázó, festő, grafikus és szobrászművész, huszárköltő, olimpiai ezüstérmes, az első magyar futball gólkirály, azaz igazi polihisztor volt. Az emlékkonferencián sor került a legidősebb gólkirály, Friedmanszky Zoltán köszöntésére. Meghívottként jelen volt Malaky Mihály is, akinek görög ősei a pesti görög egyház alapítói közé tartoztak. Kiváló emlékbeszédeket, előadásokat tartottak a szervező Joó Alfréd (Batthyány Casino - Történelem Kedvelők Egyesülete); Hencsei Pál, a Magyar Olimpiai Akadémia elnökségi tagja; a Hadtörténeti Intézet és Múzeum képviseletében Dr. Pollmann Ferenc hadtörténész; és Dr. Dénes Tamás sportújságíró, futballtörténész, aki két előadással emlékezett meg a magyar-görög sportkapcsolatok jelentőségéről. Művelődéskutatóként szintén két előadás megtartására kaptam felkérést: az egyik a „Manno Miltiadesz és Manno Leonidasz jelentősége a magyar sportvilág művelődéstörténeti értéktárában” címmel került megtartásra; a másik pedig a „ZÖLD SASOK, avagy FTC-jelképünk megszületése Manno Miltiadesz és a Malaky-testvérek kapcsolatának fényében” címet viselte. A magyar-görög nemzetbarátság adalékait feltáró, a filhellén magyaroknak és hungarofil görögöknek a reformkortól Trianon utánig terjedő kutatásom során találtam rá a pesti görög egyház meghatározó tagjának, a görög eredetű Manno Miltiadesznek a kivételesen magas szintű művészi és sportolói teljesítményére. Előzményként indokolt utalnom arra, hogy a magyar és a görög kapcsolatrendszer a

sokrétű és kölcsönös értékteremtés jegyében zajlik évszázadok óta. A XVIII. századi magyarországi görög tudós Zavirasz György a korabeli Magyarországot a „nemzetiségek türelmes anyjának” nevezte. A magyarországi görögök hazafisága már 1848-1849-ben megmutatkozott; számosan közülük honvédtisztként harcoltak a magyar szabadságért. Magyarország és Görögország mindig is jelentős művelődési és gazdasági kapcsolatépítést folytatott: ebben a magyarországi görögök rendkívül fontos szerepet vállaltak: így volt ez Trianon után is! Családi viszonyai tekintetében kiemelendő, hogy ősei a magyarországi görög kereskedők közé tartoztak. Manno István fia, Manno Dömötör gabonakereskedő Pesten, a Régiposta utca 11. szám alatt lakott: 82 éves korában hunyt el 1917 áprilisában. A magyarországi görög kereskedők közé tartozó Manno Dömötör fiaként született Manno Miltiadesz (1879–1935), a kiváló művész és sportember. Minden minőségében kora különlegesen színes egyéniségeként közkedveltségnek örvendett. Az 1890-es években a Magyar Úszó Egyesület tagjaként részt vett országos versenyeken. Számos sportág kiemelkedő teljesítményű képviselőjeként lett közismert. Labdarúgóként a középcsatári poszton játszott. 1901-ben és 1902-ben az első két magyar bajnokság gólkirálya volt: csapatával (Budapesti Torna Club) megnyerte a bajnokságot is, ekkor lett válogatott labdarúgó. 1901-ben 17 gólt lőtt 6 mérkőzésen: e rekordja ma is fennáll! Kerékpárosként a temesvári kerékpárversenyt nyerte meg. Gyorskorcsolyázóként is csúcstartó lett. Részt vett az első magyar gyorskorcsolyázó bajnokságon 1900-ban. 1909-ig négyszer nyerte el a „Nemzeti Bajnok” címet. 1903-ban a magyar színeket képviselte a norvégiai Európa-bajnokságon Krisztiániában (Oslo): második helyezést ért el. A szentpétervári világbajnokságon 500 méteren pedig bronzérmet nyert. 1905-ben Davosban a gyorskorcsolyázó Európa-bajnokságon ismét ezüstérmet nyert. A 1908-as klagenfurti Európa-bajnokságon 5. lett az 500 méteres távon. 1908. év végén, december 27-én alakult meg a Magyar Országos Korcsolyázó Szövetség (nyolc egylet részvételével). E szövetség és a Budapesti Korcsolyázó Egylet (BKE) Budapesten rendezte meg 1909. január 23-24-én a Női Műkorcsolyázó Világ-bajnokság és a Gyorskorcsolyázó Európa-bajnokságot: Manno Miltiadesz itt is 5. helyezést ért el az 500 méteres távon. Evezősként 1902-től a Pannonia Evezős Egyletben evezett: evezősként is számos bajnokságot nyert. Nemzetközi téren is sikeresen képviselte a magyar színeket: 1906-ban a Molsey-regattán két hajóhosszal megverte az Európa legjobbjának tekintett Fitzgeraldot. 1912-ben Stockholmban az olimpián a magyar evezős-nyolcas tagja volt. Művészemberként is igen komoly népszerűséget és nemzetközi sikereket ért el. (1) Manno Miltiadesz bátyja, Manno Leonidasz (1878-1941) szintén eredményes sportoló. Az első modern olimpiai játékot 1896. április 6. és 16. között bonyolították le Athénban: e küzdelmekben 13 ország közel 300 sportolója vett részt. Magyarországot összesen 13-an képviselték, akik közül öt fő a saját költségén, kísérőként utazott: közéjük tartozott Manno Leonidasz is. Hét sportolót neveztek a versenyekre: Manno Leonidasz a 100 méteres síkfutás küzdelmeiben volt érintett. Manno Leonidasz legjobb magyar sportlap, a „Sport Világ” tudósítását is vállalta. Kiválóan beszélt görögül: a görög szervezők nagyon meglepődtek, amikor a magyar sportolók görögül szóltak hozzájuk. Manno Leonidasz huszárkapitányként szolgált a hadseregben az I. világháború idején: több kitüntetést kapott (a magyar koronás arany érdemkereszt vitézségi szalagon, a bolgár katonai érdemrend lovagi keresztje koronával, vitézségi katonai érdemkereszt). Trianon után az ország fizikai és lelki újjáépítése volt az első feladat, és e célból Manno Leonidasz elképzelése (A Nemzeti Stadion ügye. Bp., 1921.) és színes térképmelléklete szerint az összes sportág számára versenyzési és edzési lehetőséget biztosító sportpark megalkotására volt szükség: az ún. Szúnyogszigetet (Újpesti-sziget vagy Népsziget, valójában félsziget) javasolta helyszínként, ahol szerinte 1928-ban már olimpiát lehetett volna rendezni (pl. lett volna itt evezőspálya; stadion 400-as futókörrel, 500-as kerékpárpályával, atlétikai- és futballpályával; gigantikus emeletes tornacsarnok; labdarúgó edzésekre és gyeplabda mérkőzésekre szolgáló ikerpálya a körülötte futó motorpályával; teniszpályák; lovaspóló-pálya; rögbi- és

krikettpálya; folyóvízi uszoda). Manno Leonidasz 63 évesen hunyt el 1941. március 9-én Budapesten (a Váci utca 84. szám alatt lakott). Március 12-én görög ortodox szertartás keretében helyezték örök nyugalomra a Fiumei úti sírkertben. Sírja ma már nem fellelhető, ezért fontos célkitűzés, hogy emléktábla kerüljön fölállításra Manno Leonidasz emlékezete jegyében az öccse, Manno Miltiadesz síremlékén! A XX. század első felében a régi magyarországi görög családok több leszármazottja a polgárvilág irodalmi és sportéletében ért el kiváló eredményeket. Tokaj görög családjai esetében jó példa erre (a Rákócziak korában, 1658-ban Tokajban feltűnő görög Papademosz Charisztól és más helyi görög családoktól származó) Szerviczky Gabriella (1883-1963) teniszversenyző, aki még az 1909. évi egyéni női magyar bajnokság nyertese lett az Országos Egyéni Bajnokságban a Budapesti Lawn Tenisz Club játékosaként. Testvére, a céllövő dr. Szerviczky György (1891-1947) minisztériumi titkár pedig az 1923. évi hamburgi Európa-bajnokságon 1. helyezést elérő magyar galamblövő csapat tagja volt. (A névváltás oka és értelme abból adódott, hogy a XVII. századi Papademosz Charisz a görögországi Szervia városából származott: utódai görög eredettudatuk, eredeti származási helyük megőrzése okán viselték a lengyelországi borkereskedelmük révén rájuk ragadt „Szerviczky”-nevet.) E két tokaji görög Szerviczky-testvér kapcsán az is fontos adalék, hogy ők ráadásul még a magyar bridge válogatott erősségei is voltak! 1933-ban az Országos Magyar Bridge Club csapata 1. lett az I. osztályú magyar bajnokságban: itt versenyzett dr. Szerviczky György is. 1937-ben a magyar világbajnoki keret tagja volt dr. Szerviczky György. Az ex-teniszbajnoknő Szerviczky Gabriella 1937-ben pedig már a Budapesten megrendezett első bridge világbajnokság egyik legfontosabb versenyzője volt a női csapat tagjaként; és a férficsapatban versenyző testvérével, az exgalamblövő bajnok dr. Szerviczky Györggyel együtt vegyespárosban is képviselte a magyar színeket. A magyarországi görög származású sportolók közül Glykais Gyula (Pomáz, 1893. április 9–1948. június 12., Cegléd) volt a legsikeresebb olimpiai bajnok: az 1930-as években Kispesten élt (Hunyadi utca 98.): érdemes lenne a ma is álló ház homlokzatán egy emléktáblával megemlékezni róla, hiszen a Petőfi téri görög egyház nevezetes tagja volt. Az I. világháborúban a 38. gyalogezredben harcolt a szerb és az olasz frontokon: fogságba esett; vitézségéért „Signum Laudis” és IV. osztályú érdemkereszt kitüntetésekben részesült. Kétszeres olimpiai bajnok lett a magyar kardcsapattal: 1928-ban Amszterdamban, és 1932-ben Los Angelesben is kiválóan vívott. Nyughelye Szekszárdon található (Alsóvárosi temető: F. parcella, XX. sor, 24. számú sír). De térjünk vissza Manno Miltiadeszre, akinek a fizikai képességei harmóniában voltak lelki és szellemi adottságaival: ezt huszártisztként is igazolta az első világháborúban. Az 1. honvéd huszárezred tisztjeként többször megsebesült. „A zengő kürtszó régen elviharzott... S legendák őrzik már a hősi harcot Amelynek híre szájról szájra jár, Hogy tűzben, vérben, virtusában égbe Ezer csatából egyenest az égbe Száguldott egykor a magyar huszár!” Manno Miltiadesz huszártiszti és költői minősége a fenti, a világháborús csatákat idéző katonaverséből is kitűnik. (2) Harctéri sebesüléseiből felépülve visszavonulni kényszerült a versenyzéstől. Művészi teljesítménye jegyében utalok arra, hogy a gorodoki rohamot ábrázoló bronz domborműve rohamra induló, vágtató huszárokat ábrázol. Manno Miltiadesz gorodoki rohamot ábrázoló domborműve napjainkban méltó helyszínen tekinthető meg: 2004 júniusában a Hadtörténeti Múzeum döntése alapján a domborművet az első világháború kitörésének kilencvenedik évfordulóján, a múzeum épületének belső udvarra néző falán helyezték el. Dalmandon, a mai Postakertben (Hősök tere 5.) álló I. világháborús emlékmű bronz domborművének alkotója is Manno Miltiadesz volt. 1932. május 29-én avatták fel az emlékművet: a bronzdombormű jobb alsó sarkánál olvasható az alkotó neve. Manno Miltiadesz a magyar közélet egyik legkedveltebb és sokoldalú személyisége is volt: e grafikus, festő- és szobrászművész kora különleges egyénisége lett. 1905-től Münchenben a Képzőművészeti Akadémián is tanult: a képzőművészet mesterségbeli fogásait magas szinten itt sajátította el. Hosszú időn át tevékenykedett a „Magyarság” lap szerkesztőségében: jellegzetes karikatúráiból áradtt a vidámság. A karikatúra világában „Manno” aláírással szignálta rajzait: dolgozott a korabeli élclapok számára. A „Pápai Hírlap” az alábbi híradást tette közzé 1909. szeptember 25-én: megjelent a „Jó Pajtás. Sebők Zsigmond és Benedek Elek új képes gyermeklapjának első száma, melyet mindenfelé nagy érdeklődéssel vártak, most megjelent s úgy tartalmának bőségével, mint kiállításának szépségével még az ugyancsak felcsigázott várakozásokat is felülmúlja. … A sport rovatban Manno Miltiadesz, a híres sportsman mond el érdekes dolgokat.” E sajtóközlemény azért is fontos, mert a XX. században vált a sport igazán közéleti történetté, és ebben a közismert sportolók rendkívül nagy szerepet játszottak: Manno Miltiadesz sokoldalú voltát mutatja írói vénája és különösen művészeti alkotómunkája.

Művészi alkotásainak legkedveltebb témája természetesen a sport volt. Hosszú évtizedeken keresztül tevékenykedett a „Magyarság” lap szerkesztőségében: jellegzetes karikatúráiból áradt a vidámság. A karikatúra világában „Manno” szignóval látta el rajzait a korabeli élclapokban. Jó festőként portrékat, egész alakos képeket festett. Plakátjai, reklámlapjai kifejezőek és hatásosak voltak. 1926-ban a Magyar Nemzeti Múzeum adott otthont a magyar sport történetét bemutató igen jelentős kiállításnak: az ezen tárlatról hírt adó plakát is Manno Miltiadesz alkotása volt! Pápa városában a helyi sajtó igen nagy szeretettel és érdeklődéssel írt a görög eredetű magyar hazafi Manno Miltiadesz sportolói és alkotói minőségéről az 1930-as években. A „Pápai Hírlap” 1932. augusztus 6-án arról írt, hogy „Los-Angelesban amerikai méretű nézőközönség előtt egész héten át folytak az olimpiai versenyek. Az első versenyekben magyarok nem igen vettek részt, csak a hét derekán, jutottak szóhoz a birkózás, diszkoszvetés, női tőrvívás során. A birkózásban a magyar versenyzők igen szépen szerepeltek, Zombory Ödön, Kárpáthy második díjat nyertek, de olimpiai babér eddig még nem virult számunkra. A szellemi olimpiászon Manno Miltiadesz szintén második díjat nyert.” Ez a szellemi olimpiai siker kimagasló csúcsot jelentett e magyarországi görög ember szobrászművészeti életében. 1932-ben Los Angelesben az olimpia szellemi versenyén érte el hatalmas sikerét: a művészeti versenyek szobrászati kategóriájában „Birkózók” című alkotása ezüstérmes lett. Fizikai képességei harmóniában voltak lelki és szellemi adottságaival: ezt huszártisztként is igazolta az első világháborúban, az 1. honvéd huszárezred tisztjeként többször megsebesült. E vitézi múltja is szerepet játszhatott abban, melyről a Pápai Hírlap 1932. november 5-én számolt be az olvasóknak: „Hetes huszárok emlékműve. Még néhai Nádosy György tábornok, a hetes honvédhuszárok utolsó parancsnoka indította meg azt az akciót, melynek a volt hetes huszárok áldozatkészsége és dr. Hermán László v. kulturtanácsnok fáradozása eredményeként 9000 pengőn felüli összeg gyűlt össze dicsőséges huszáraink pápai emlékművére. Az emlékműbizottság részéről Sibrik Sándor ezredes és Rónay-Horváth Jenő százados a hét folyamán itt jártak városunkban, az emlékmű helyének kijelölése végett. Társaságukban volt Manno Miltiadesz, az olimpiászon győztes szobrászművész akinek egy huszár rohamot ábrázoló domborművét, a bizottság kivitelre elfogadta”. E görög művész kiemelt jelentőségűnek tekintett alkotása el is készült, mely folyamat eredményéről szintén megemlékezett a helyi sajtó. A Pápai Hírlap 1934. március 10-én már „A hősi emlékmű” kapcsán arról írt, hogy „A felállítandó lovas hősi emlékmű hatalmas bronz reliefje, Manno Miltiadesz pompás műve, már hónapokkal ezelőtt megérkezett városunkba s azóta még ki sem bontva lepi a por a városházán. Várja a mészkő-obeliszk megszületését, amelyen majd elhelyezést nyer. A polgármester már kiírta a pályázatot egyszer a szoboralapzatra, melyre három pályázat be is érkezett, a polgármester azonban eddig nem döntött, mert a vármegyei kisgyűlés a jóváhagyás előtt felterjeszttette a várossal az ügyet a Műemlékek Orsz. Bizottságához”. Ez a hatósági késlekedés azért is szomorú, mert a bronz emlékmű alkotója nem érhette meg alkotása köztéri fölállítását. Források: (1) Budapest lexikon II. kötet L-Z. Főszerkesztő Berza László. Bp., 1993. 105. o.; Drippey Kiss Géza: Manno Miltiadesz. In.: Magyarság évkönyve. Budapest, 1938. 30-33. o.; Lyka Károly: Manno Miltiadesz. In.: Magyar Művészet 1935.; Medvey Lajos: Vezető Budapest szobrai megtekintéséhez. Budapest, 1939.; (2) Szentgyörgyvölgyi Péter: A magyar huszár a magyar irodalomban. Huszár Múzeum Baráti Kör. Budapest, 2008.; (Folytatjuk)

Επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη Στη Θεσσαλονίκη την Παρασκευή το βράδυ 15 Μαρτίου πραγματοποιήθηκε το καθιερωμένο ετήσιο αντάμωμα των Ελλήνων της Ουγγαρίας. Ζεστές και ανθρώπινες στιγμές πλημμύρισαν την όλη εκδήλωση που ήταν πολύ καλά οργανωμένη και έγινε στο Κέντρο συνεστιάσεων «Μάνθος» στην Πολίχνη Θεσσαλονίκης. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος την Ανοιξη ξύπνησαν έντονα οι μνήμες από το παρελθόν και ο νόστος καλά κρατεί. Οι Έλληνες της Ουγγαρίας είχαν την ευκαιρία να συναντήσουν συγγενείς, παλιούς συντρόφους, φίλους, συμμαθητές κ.α ζώντας για άλλη μια φορά από κοντά υπέροχα συναισθήματα με τις στιγμές να κυλούν και την διάθεση εκδήλωση τίμησε με την παρουσία του ο Εκπρόσωπος των Ελλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Θανάσης Σιανός από κοινού με το επιτελείο του. Αξίζει επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους όσους εργάσθηκαν εδώ και μήνες για την επίτευξη του ταξιδιού το οποίο από κάθε άποψη ήταν άρτια οργανωμένο. Κατά γενική ομολογία η φετινή συνάντηση της Θεσσαλονίκης ικανοποίησε ακόμη και τον πιο δύστροπο επισκέπτη και στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά ότι όταν οι Έλληνες αν βάλλουν από κοινού έναν στόχο τον επιτυγχάνουν με το παραπάνω. Ανδρέας Οικονόμου

τους να δυναμώνει μέσα από τους χορούς και τα τραγούδια που διήρκεσαν μέχρι το πρωϊ. Εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας απεύθυνε χαιρετισμό ο εκπρόσωπος επικοινωνίας Δημήτρης Τοπουζίδης.ο οποίος παρουσίασε και το πρόγραμμα της εκδήλωσης ενημερώνοντας τους παρευρισκομένους με τον ιδιαίτερα χαρακτηριστικό τρόπο που τον διακρίνει για τις τελευταίες εξελίξεις και τα νέα της Ελληνικής Κοινότητας μας στην Ουγγαρία. Tην εκδήλωση χαιρέτισε επίσης η Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης κα Σταματούλα Αρβανιτίδου. Εκτός από τον Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Γιώργο Κουκουμτζή και τους συνεργάτες του, την

Η 12η Ολομέλεια του ΚΚΕ στην Βουδαπέστη και ο αντίκτυπός της στις κοινότητες των πολιτικών προσφύγων Το 1968 υπήρξε μια χρονιά η οποία σημάδεψε την ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ), το οποίο τότε συμπλήρωνε μισόν αιώνα δράσης. Σήμερα γνωρίζουμε ότι η λήξη των εργασιών της σηματοδότησε τη διάσπαση του ΚΚΕ και αυτή με τη σειρά της οδήγησε στην απώλεια της μακροχρόνιας πρωτοκαθεδρίας του κόμματος στην ελληνική Αριστερά. Η 12η Ευρεία Ολομέλεια συγκλήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 1968 στη Βουδαπέστη και έλαβε χώρα στο κτιριακό συγκρότημα της ηγεσίας του ουγγρικού κόμματος. Οι εργασίες της διήρκησαν μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου. Η Ολομέλεια χαρακτηρίστηκε «ευρεία» ή το συνιθέστερο «πλατιά», καθώς πέρα από τα τακτικά και τα αναπληρωματικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής κλήθηκαν να συμμετάσχουν και στελέχη του κομματικού μηχανισμού, των κομματικών οργανώσεων της Δυτικής Ευρώπης καθώς και των προσφυγικών οργανώσεων. Δεν κλήθηκαν να συμμετάσχουν τα στελέχη του «Γραφείου εσωτερικού» που δούλευαν σε συνθήκες παρανομίας στην Ελλάδα, όσα ακόμα δεν είχαν φυλακιστεί, γεγονός που άλλαξε σημαντικά τους συσχετισμούς στην Ολομέλεια. Το θέμα αυτό, λίγο μετά τη διάσπαση και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της συζήτησης του λεγόμενου «οργανωτικού ζητήματος», οδήγησε την ομάδα του Παρτσαλίδη να αμφισβητήσει τη νομιμότητα της Ολομέλειας καθώς και τα αποτελέσματά της. Για αρκετά χρόνια στην αντιπαράθεση των δυο αντιπάλων ομάδων κυριάρχησε μια αρκετά δυσνόητη «νουμερολογία», την οποία μόνο οι βαθιά μυημένοι στην κομμουνιστική ορολογία μπορούσαν να κατανοήσουν. Από τα 45 τακτικά μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ που εκλέχτηκαν στο 8ο συνέδριο το 1961, στη Βουδαπέστη έφτασαν 21 μέλη. Τα

υπόλοιπα βρισκόταν στην Ελλάδα, τα περισσότερα φυλακισμένα, ενώ κάποια δούλευαν στον παράνομο μηχανισμό. Στην Ολομέλεια συμμετείχαν επίσης 14 αναπληρωματικά μέλη της ΚΕ καθώς και τρία μέλη της Κεντρικής Εξελεγκτικής Επιτροπής, των οποίων η ψήψος όμως είχε μόνο συμβουλευτικό χαρακτήρα. Εκτός αυτών παρόντα ήταν κι άλλα 42 στελέχη των κομματικών οργανώσεων των σοσιαλιστικών χωρών, της Δυτικής Ευρώπης και του κομματικού μηχανισμού, τα οποία είχαν μεν δικαίωμα λόγου, δεν είχαν όμως δικαίωμα ψήφου. Την εισήγηση στην Ολομέλεια για τα αμφιλεγόμενα οργανωτικά μέτρα την έκανε ο Κώστας Κολιγιάννης, Α΄ Γραμματέας της ΚΕ του κόμματος, χωρίς προηγουμένως να την συζητήσει με τα υπόλοιπα μέλη του Πολιτικού Γραφείου. Στην πρότασή του ο Κολιγιάννης πρότεινε την καθαίρεση των τριών από τα επτά μέλη του Πολιτικού Γραφείου. Δηλαδή πρότεινε την καθαίρεση του ιστορικού στελέχους Δημήτρη Παρτσαλίδη, του Πάνου Δημητρίου και Ζήση Ζωγράφου, ζητώντας την αντικατάστασή τους με άλλους, φιλικά προσκείμενους προς τον ίδιο. Επίσης προτάθηκε η πρόσληψη νέων μελών στην Κεντρική Επιτροπή με τη μέθοδο της «κοοπτάτσιας», τα οποία επίσης ήταν φιλικά προς τον Κολιγιάννη. Στην ψηφοφορία που ακολούθησε υπέρ της πρότασης Κολιγιάννη ψήφισαν 12 τακτικά μέλη της ΚΕ, ενώ 9 τάχθηκαν εναντίον. Κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας τακτικών και αναπληρωματικών μελών της ΚΕ το αποτέλεσμα κρίθηκε ισόπαλο, καθώς 19 μέλη ψήφισαν υπέρ των μέτρων και άλλοι τόσοι κατά. Στην αμφιλεγόμενη επικράτηση των επιλογών Κολιγιάννη αποφασιστικής σημασίας κρίθηκε η επιστολή που απηύθυνε στα μέλη της Ολομέλειας ο Μιχαήλ Σουσλόφ, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚ της Σοβιετικής Ένωσης, την οποία

διάβασε ο ίδιος ο Κολιγιάννης. Στην επιστολή του ο επικεφαλής της ιδεολογικής επιτροπής του σοβιετικού κόμματος γνωστοποιούσε ότι παραμονές της σύγκλησης της Ολομέλειας επιχείρησαν να επισκεφτούν την έδρα του σοβιετικού κόμματος στη Μόσχα οι Πάνος Δημητρίου και Ζήσης Ζωγράφος, οι οποίοι όμως δεν έγιναν δεκτοί. Σύμφωνα με τη λογική λειτουργίας των κομμουνιστικών κομμάτων, κάθε κομματικό μέλος έχει το δικαίωμα να εκφράζει ατομικά τις απόψεις του στα καθοδηγητικά όργανα. Όταν όμως αυτό γίνεται από περισσότερα μέλη είναι καταδικαστέο διότι πρόκειται πλέον περί φράξιας, η σύσταση της οποίας επιφέρει αυστηρές κυρώσεις. Ακριβώς η σύσταση φράξιας ήταν η επίσημη κατηγορία για την αποπομπή των «Παρτσαλιδικών» από την ηγεσία του κόμματος. Σε αντίθεση με την 6η Ολομέλεια του 1956, κατά τη διάρκεια της οποίας την πρόταση αποπομπής του Ζαχαριάδη και των ζαχαριαδικών στελεχών την εισηγήθηκε ο Γκεοργκίου Ντιέζ, ηγέτης του ΚΚ Ρουμανίας, παρουσία ηγετικών στελεχών άλλων «πέντε αδελφών κομμάτων», στην 12η Ολομέλεια η «βρώμικη δουλειά» έγινε με την ανάγνωση της επιστολής του Σουσλόφ. Μετά τη λήξη της Ολομέλειας ακολούθησαν νέες συγκρούσεις μεταξύ των δυο αντιπάλων ομάδων που αποσκοπούσαν στον έλεγχο των κομματικών οργανώσεων της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπως και στον έλεγχο του κομματικού αρχείου και κυρίως του κομματικού ραδιοφωνικού σταθμού στο Βουκουρέστι. Παρομοίως η αντιπαλότητα εκδηλώθηκε και σε ότι αφορά τον έλεγχο των κομματικών οργανώσεων των πολιτικών προσφύγων. Η ομάδα των Κολιγιαννικών αντιμετώπισε ιδιαίτερες δυσκολίες σε ότι αφορά τον έλεγχο των προσφυγικών οργανώσεων στη Ρουμανία και κυρίως στην Τσεχοσλοβακία, στην οποία είχαν ήδη αρχίσει οι μεταρρυθμίσεις που δρομολόγησε η Άνοιξη της Πράγας. Η κολιγιαννική ηγεσία απευθύνθηκε και πάλι στη Μόσχα προκειμένου να εκφράσει την δυσαρέσκειά της σχετικά με την ανεκτική, ενίοτε και φιλική, στάση που τηρούσε του ρουμανικό και το τσεχοσλοβάκικο κόμμα έναντι της «φραξιονιστικής ομάδας του Παρτσαλίδη». Γίνεται αντιληπτό ότι υπό αυτές τις συνθήκες η φιλοσοβιετική ηγεσία του ΚΚΕ δεν αισθανόταν πια άνετα στην έδρα της στο Βουκουρέστι. Γι αυτό και απηύθυνε έκκληση στην ηγεσία του ουγγρικού κόμματος για την παραχώρηση εγκαταστάσεων ικανών να φιλοξενήσουν την καθοδήγηση και τον κομματικό μηχανισμό του ΚΚΕ (περίπου 100 άτομα). Ο Γιάννος Κάνταρ ακολούθως παρέπεμψε το αίτημα της κολιγιαννικής ηγεσίας στον τσεχοσλοβάκο ηγέτη Αλεξάντερ Ντούμπτσεκ, ρωτώντας εάν η Πράγα θα ήταν πρόθυμη να φιλοξενήσει τις δραστηριότητες της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Στην Τσεχοσλοβακία όμως η πλειοψηφία των μελών του ΚΚΕ, ειδικότερα το 70% από τα 2.100 μέλη της Κομματικής Οργάνωσης Τσεχοσλοβακίας, απέρριψε τα οργανωτικά μέτρα της 12ης Ολομέλειας. Εν τω μεταξύ, όλα αυτά εξελισσόταν σε μια εποχή ιδιαίτερα κρίσιμη για τις σχέσεις του τσεχοσλοβάκικου κόμματος με το ΚΚ της Σοβιετικής Ένωσης, καθώς η Μόσχα πίεζε την Πράγα να αναθεωρήσει της μεταρρυθμίσεις που είχε δρομολογίσει. Στην απάντηση που έστειλε η ηγεσία του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας προς τον Γιάννος Κάνταρ γίνεται λόγος για «μονομερείς επαφές των σοβιετικών συντρόφων με τον Κολιγιάννη» καθώς και για «ανεπίτρεπτες επεμβάσεις των Σοβιετικών στα εσωτερικά του ΚΚΕ». Σχετικά δε με το αίτημα του Ούγγρου ηγέτη η ηγεσία του ΚΚ Τσεχοσλοβακίας διατύπωνε την άρνησή της για το ενδεχόμενο μεταφοράς της έδρας της ΚΕ του ΚΚΕ στην Πράγα (ακόμα και μέρους του μηχανισμού του), σημειώνοντας ότι το τσεχοσλοβάκικο κόμμα φιλοξενούσε υπερβολικό αριθμό παράνομων κομμουνιστικών κομμάτων στην Πράγα. Λίγους μήνες μετά την 12η Ολομέλεια, στις 21 Αυγούστου 1968 εκδηλώθηκε η επέμβαση των στρατευμάτων πέντε χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας, τα οποία χωρίς να συ-

ναντήσουν ένοπλη αντίσταση έθεσαν υπό τον έλεγχό τους την Τσεχοσλοβακία. Στελέχη της KGB συνέλαβαν την τσεχοσλοβακική κομματική και κρατική ηγεσία και αφού απέτυχε παταγωδώς η προσπάθειά τους για σύσταση «Εργατο-αγροτικής κυβέρνησης» με ντόπια ανδρείκελά τους, υποχρέωσαν τον Ντούμπτσεκ να υπογράψει τα λεγόμενα πρωτόκολλα της Μόσχας. Βάσει αυτών η τσεχοσλοβάκικη ηγεσία επικύρωνε την «προσωρινή παρουσία» των σοβιετικών στρατευμάτων στη χώρα, ενώ παράλληλα δεσμεύονταν να ακυρώσει τις μεταρρυθμίσεις, τις οποίες η ίδια είχε χαράξει στην Τσεχοσλοβακία. Οι έλληνες πρόσφυγες βρέθηκαν αντιμέτωποι με το δίλλημμα τι στάση θα κρατήσουν σχετικά με τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας. Όλοι οι πρόσφυγες είχαν διαπαιδαγωγηθεί με την «αγάπη για τη Σοβιετική Ένωση», την οποία τώρα έβλεπαν να καταλύει κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας σε μια από τις χώρες που τους φιλοξενούσαν. Η στάση έναντι της Σοβιετικής Ένωσης μετά την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία απασχόλησε και τις ηγεσίες των Κολιγιαννικών και των Παρτσαλιδικών. Κολιγιαννικοί και Παρτσαλιδικοί αντιμετώπιζαν μέχρι τότε τη Μόσχα ως τη «Μέκκα» του παγκόσμιου κομμουνισμού. Και οι δύο ηγετικές ομάδες όμνυαν πίστη στο σοβιετικό μοντέλο. Η εισβολή στην Τσεχοσλοβακία όμως λειτούργησε ως καταλύτης και τελικά επισφράγισε οριστικά τη διάσπαση που είχε εκδηλωθεί στην Κεντρική Επιτροπή ένα εξάμηνο νωρίτερα. Αμέσως μετά την εισβολή το κολιγιαννικό Πολιτικό Γραφείο σε ανακοίνωση που εξέδωσε στις 22 Αυγούστου «για τα γεγονότα της Τσεχοσλοβακίας» εξέφρασε την υποστήριξή του στην επέμβαση την οποία απέδιδε στη διεθνή ιμπεριαλιστική αντίδραση. Αντίθετα καταδικαστική ανακοίνωση για την εισβολή στην Τσεχοσλοβακία εξέδωσε το «Γραφείο Εσωτερικού» και ο ίδιος ο Παρτσαλίδης και οι φιλικές προς αυτόν προσφυγικές οργανώσεις. Η διάσπαση του ΚΚΕ επέφερε σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των προσφυγικών κοινοτήτων, ιδιαίτερα αυτών της Τσεχοσλοβακίας. Η αμοιβαία αντιπαλότητα οδήγησε στη δημιουργία διαφορετικών συλλόγων, χωριστών μουσικών συγκροτημάτων, ενώ ξεχωριστά γιορτάζονταν εθνικές και κομματικές επέτειοι. Αυτή η κατάσταση διατηρήθηκε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ΄80, οπότε άρχισε ο μαζικός επαναπατρισμός. Η επιβολή των διοικητικών μέτρων εναντίον της ομάδας των Παρτσαλιδικών μπορεί να μην χαρακτηριζόταν από την ίδια ένταση και τον αυταρχισμό που διέκρινε τα αντίστοιχα διοικητικά μέτρα εις βάρος των Ζαχαριαδικών κατά τη διάσπαση της περιόδου 1956-1958, έπληξε ωστόσο δεκάδες στελέχη των Παρτσαλιδικών. Δεκάδες πρόσφυγες προκειμένου να μην χάσουν τις όποιες παροχές είχαν από το τσεχοσλοβάκικο κράτος (π.χ. επιδόματα αναπηρίας, λουτρά κλπ.) υποχρεώθηκαν να υπογράψουν δηλώσεις μετανοίας, με τις οποίες αποκήρυσσαν τον οπορτουνισμό, τον Παρτσαλίδη ή τον Ντούμπτσεκ. Η διάσπαση του ΚΚΕ το 1968 υπήρξε καθοριστική για την περαιτέρω πορεία του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα. Επισφράγισε μια πορεία διασπάσεων που είχε αρχίσει το 1956 με την αποκαθήλωση του Νίκου Ζαχαριάδη και ολοκληρώθηκε με την οριστική απώλεια της πολυετούς πρωτοκαθεδρίας του κόμματος στην ελληνική Αριστερά. Η εισβολή των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας και η καταστολή της Άνοιξης της Πράγας τον Αύγουστο του 1968 επισφράγισε οριστικά την διάσπαση καθώς και τον διαφορετικό ιδεολογικό προσανατολισμό των δυο αντιπάλων ομάδων: το κολιγιαννικό ΚΚΕ προσδέθηκε ακόμα πιο στενά στη γραμμή του Κρεμλίνου, ενώ το «Εσωτερικού» συμπορεύτηκε με τα μεγάλα ευρωκομμουνιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης. Κώστας Τσίβος Ο κ. Κώστας Τσίβος είναι επίκουρος καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα.

Kοπή της παραδοσιακής βασιλόπιτας στην έδρα της Εξαρχίας Ουγγαρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως - Εορτασμός των Θεοφανίων στη Βουδαπέστη. Στη Βουδαπέστη την Κυριακή 6 Ιανουαρίου 2019, έμπροσθεν του παραδουνάβιου Ελληνικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη κατάδυση του Τιμίου Σταυρού και ο Αγιασμός των Υδάτων του Δούναβη από τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Απαμείας κ. Παϊσίο. Στις 20 Ιανουαρίου στη Βουδαπέστη πραγματοποιήθηκε η κοπή της παραδοσιακής βασιλόπιτας στην έδρα της Εξαρχίας Ουγγαρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Αυστρίας και Εξάρχου Ουγγαρίας κ.κ. Αρσενίου συμπαραστατουμένου από τον Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Απαμείας κ. Παϊσίο καθώς και άλλων κληρικών. Ανδρέας Οικονόμου

Παρουσίαση της Εκθεσης φωτογραφίας «70 χρόνια – 70 φωτογραφίες. Ελληνες της Ουγγαρίας 1948-2018» στη Θεσσαλονίκη Στις 14 Μαρτίου 2019, η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Βουδαπέστης διοργάνωσε από κοινού με την Πινακοθήκη της Πόλης της Θεσσαλονίκης την Εκθεση Φωτογραφίας με τίτλο : «70 χρόνια – 70 φωτογραφίες. Ελληνες της Ουγγαρίας 1948-2018» Η εκδήλωση έγινε στο τζαμί Aλατζά Ιμαρέτ της Θεσσαλονίκης και ήταν υπό την αιγίδα του Εκπροσώπου των Ελλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο κ.Θανάση Σιανού. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Αντιπεριφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Αλέξανδρος Θάνος, ο Ούγγρος Πρόξενος Λάσλο Σόλντατιτς, ο Επίτιμος Πρόξενος της Ουγγαρίας

A „70 ÉV, 70 KÉP” fotókiállítás átfogó képet szándékozik adni a II. világháború után kialakult görög diaszpóra történetéről. A kiállításra válogatott képeken keresztül a szervezők a görög polgárháborúból menekülő, 1948-tól Magyarországra érkezett kisgyerekektől kezdve a mai, azóta negyedik generáció sorsának bemutatását célozták meg.

A társadalmi szervezetek – kórusok, tánccsoportok, zenekarok, színházi társulatok – dokumentumaiból válogatva a kiállítással szeretnék bemutatni, a magyarországi görögök hogyan tudták megőrizni a görög nyelvet és a

Δημήτρης Τάκας καθώς και ο επιστημονικός συνεργάτης της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Αποδήμου Ελληνισμού Κώστας Σαμουρκασίδης. Στο πολιτιστικό πρόγραμμα που ακολούθησε συμμετείχαν: Η χορωδία Καρυάτιδες, το χορευτικό συγκρότημα Ελληνισμός, ο βιολιστής της Ουγγρικής Κρατικής Όπερας της Βουδαπέστης Πήτερ Φώσκολος κ.α. Η έκθεση διήρκεσε από 14 μέχρι 30 Μαρτίου 2019. Χορηγοί ήταν : η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Βουδαπέστης, η Ουγγρική Πρεσβεία της Αθήνας και η Πινακοθήκη της Πόλης της Θεσσαλονίκης. (α.οικ)

hagyományokat, és ezáltal az identitásukat az elmúlt 70 év alatt. A görög polgárháború első menekült gyermekei 1948. április 7-én érkeztek meg a Keleti pályaudvarra. Ettől a naptól számítja a magyarországi görög közösség a II. világháború után kialakult diaszpóra keletkezését. A jelenleg Magyarországon élő görögök túlnyomó többsége ezen diaszpórához tartozik. A görög közösség 2018-ban és ebben az évben a 70. évforduló jegyében szervezi rendezvényeit. A Fővárosi Görög Önkormányzat a maga részéről egy olyan kiállítás szervezését és lebonyolítását vállalta, amely a 70 évet fényképeken keresztül mutatja be.

A 70 év története dióhéjban 1948-1956 • menekült gyermekek, majd sebesültek és családok érkezése • gyermekotthonok a volt főúri kastélyokban (1948-tól) • görög nyelvű oktatás megszervezése Budapesten és vidéken (1949-től) • a Görögtelep kialakítása Budapesten, a Kőbányai Dohánygyár területén (1950) • Görögfalva (1952-től Beloiannisz falu) megalapítása Fejér megyében (1950) • általános iskola, óvoda és bölcsőde alapítása Beloianniszban (1951) • iparitanuló-otthonok • családegyesítések a Nemzetközi Vöröskereszt segítségével, • görög közösségek kialakulása a vidéki iparvárosokban (Miskolc, Tatabánya) • további kis közösségek létrejötte: Ózd, Salgótarján, Komló, Szolnok

1956-1967 • Magyarországon Élő Görög Politikai Emigránsok Egyesülete (Syllogos) megalakulása • Fővárosi Manolisz Glezosz Görög Tannyelvű Iskola (19581966) • budapesti lakótelep-építések, Dohánygyár felszámolása (1966-1967) • „görög szigetek” kialakulása Budapesten: Százados úti lakótelep, Hungária körúti - Szobránc utcai lakótelep, József Attila-lakótelep (Ferencváros), Harmat utcai lakótelep (Kőbánya), Lakatos utcai lakótelep (Pestlőrinc), Kacsóh Pongrác úti lakótelep (Zugló), Róbert Károly körúti - Dagály utcai lakótelep (Angyalföld), Lágymányosi lakótelep (1959-1966) • pécsi, váci és további kisebb görög közösségek létrejötte (Nyíregyháza, Debrecen, Szeged, Székesfehérvár, Eger, Kecskemét stb.)

1967-1982 • katonai junta Görögországban • a vegyes házasságok tömeges méretet öltenek • a junta bukása (1974.), valós remény a repatriálásra (1975től) • a Laikosz Agonasz újság megszüntetése (1977) • repatriálás (1979-1985) • a politikai menekült státusz megszűnik Magyarországon (1982) • Magyarországi Görögök Kulturális Egyesületének létrejötte (1982)

1982-1994 • a közösség létszámának csökkenése • a közösségi élet mérséklődik • a Magyar Rádió görög nyelvű adásának megszüntetése (1983) • nyelvvesztés a harmadik generációnál, asszimiláció felerősödése • Ellinismos című újság elindítása (1984) • politikai rendszerváltás Magyarországon (1989) • a Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchátus Magyarországi Ortodox Exarchiájának megalapítása, tömeges keresztelők Beloianniszban (1991-1993)

• kisebbségi törvény elfogadása, a görög nemzetiség államalkotó tényező (1993) • az első helyi kisebbségi önkormányzatok létrejötte (1994) • Rondó című nemzetiségi adás elindítása a Magyar Televízióban (1994)

1995-től napjainkig • a Görög Országos Önkormányzat és a Fővárosi Görög Önkormányzat megalakulása (1995) • Kafeneio folyóirat és az Enimerotiko Deltio hírújság elindítása (1995) • délutáni oktatás beindítása Budapesten és vidéki telephelyeken (1995-től), majd 2004-től a 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola megalapítása, amely 2015-től felveszi a Manolisz Glezosz nevet • a beloianniszi Szent Demeter, Szent Konstantin és Szent Heléna görög ortodox templom felszentelése (1996) • a Helidonaki tánccsoport megalakulása (1996) • helyi kulturális egyesületek létrejötte Szegeden és Pécsett • a Görög Országos Önkormányzat és a Fővárosi Görög Önkormányzat székhelyének felavatása az V. kerület, Vécsey utca 5. szám alatti épületben (1998) • görög nyelvű nemzetiségi rádióadás elindulása a Magyar Rádióban (1998) • Szent István és Szent Hierotheosz szentté avatása a Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchátus által, a Szent István és Szent Hierotheosz kápolna felavatása a Váci utca 55. szám alatt (2000) • Ellinizmosz tánccsoport megalakulása (2000) • a Kariatidák Egyesület, a Görög Ifjúsági Egyesület és A Görög Kultúráért Alapítvány létrejötte (2001) • a Magyarországi Görögök Kutatóintézetének megalapítása (2003) • az Enimerotiko Deltio hírújság új elnevezése: Ellinismos (2003) • a Neaniki Szkini ifjúsági színjátszó kör létrejötte (2004) • a Petőfi téri görög emlékmű felavatása (2006) • a Kafeneio folyóirat megszüntetése (2007) • a Görögség Háza (a volt Pest-Buda mozi) ingatlanának megvásárlása a Börzsöny utca 2. szám alatt (2009.) • a Nikosz Beloiannisz Általános Iskola, Óvoda, Művelődési Ház és Könyvtár (ÁMK) fenntartói jogait átveszi a Magyar-

országi Görögök Országos Önkormányzata • görög nemzetiségi szószóló delegálása a Magyar Ország�gyűlésbe (2014) • a Magyarországi Görögök Kulturális Intézete és a Magyarországi Görög Színház létrejötte (2015) • a Neaniki Szkini folytatásaként a Kritiki Skepsi színjátszó kör megalakulása (2015) • a Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchátus Magyarországi Ortodox Exarchátusa új székhelyének felavatása a Múzeum utca 11. szám alatt (2017) A kiállítás szervezője: Fővárosi Görög Önkormányzat A kiállítást szerkesztették: Arvanitidu Sztamatula, Bozona Irini Fotókat restaurálta: Karajorgis Mária A kiállításon anyaga egyrészt Raptisz Janisz és Vlahosz Haralambosz a görög családoktól gyűjtött fényképeiből, másrészt a Magyar Távirati Iroda archívumából, illetve Karajorgis Mária és Csomor László (1952-2008) műveiből állt össze.

Magyar szöveg: Agárdi Bendegúz Szpírosz Görög szöveg: Oikonomou Andreas

«70 ΧΡΟΝΙΑ, 70 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ» Σκοπός της παρούσας έκθεσης φωτογραφιών «70 ΧΡΟΝΙΑ, 70 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ», είναι να παρουσιάσει την ιστορία της ελληνικής διασποράς στην Ουγγαρία μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι διοργανωτές της έκθεσης επέλεξαν φωτογραφίες από την άφιξη των προσφυγόπουλων από την Ελλάδα το 1948 μέχρι την τέταρτη γενιά των Ελλήνων που ζουν στην Ουγγαρία. Επέλεξαν φωτογραφίες από την ζωή και το έργο των διαφόρων κοινωνικών οργανώσεων, όπως χορωδίες, χορευτικά συγκροτήματα, μουσικές ορχήστρες, θεατρικούς θιάσους. Με τον τρόπο αυτό επιχειρείται μια προσπάθεια παρουσίασης της διαφύλαξης της ελληνικής γλώσσας, των παραδόσεων και της εθνικής ταυτότητας των Ελλήνων στα 70 χρόνια. Τα πρώτα παιδιά του Ελληνικού Εμφυλίου έφτασαν στο σιδηροδρομικό σταθμό «Keleti» («Ανατολικός») στην Βουδαπέστη στις 7 Απριλίου 1948. Την μέρα αυτή αρχίζει ουσιαστικά και

Σύντομη παρουσίαση της ιστορίας των 70 χρόνων 1948-1956 • άφιξη προσφυγόπουλων από την Ελλάδα, και αργότερα τραυματιών του Εμφυλίου και μελών των οικογενειών τους • σύσταση «παιδικών σταθμών» σε ουγγρικά αρχοντικά παλάτια (από το 1948) • διοργάνωση της ελληνικής εκπαίδευσης στην Βουδαπέστη και στην επαρχία (από το 1949) • εγκατάσταση Ελλήνων προσφύγων στο κτιριακό συγκρότημα του πρώην Καπνεργοστασίου «Κőbánya» «Dohánygyár» (1950) • ίδρυση του χωριού των Ελλήνων της Ουγγαρίας, αρχικά με την ονομασία «Ελληνοχώρι» και από το 1952 σε «Μπελογιάννης» • ίδρυση δημοτικού σχολείου, παιδικού σταθμού και βρεφοκομείου στο χωριό Μπελογιάννης • επαγγελματικές και τεχνικές σχολές – κολλέγια • επανένωση οικογενειών με την βοήθεια του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού • σύσταση ελληνικών κοινοτήτων σε μεγάλα βιομηχανικά κέντρα της επαρχίας (Μίσκολτς, Ταταμπάνια) • περαιτέρω δημιουργία μικρότερων ελληνικών κοινοτήτων (Ózd, Salgótarján, Komló, Szolnok) 1956-1967

η ιστορία της ελληνικής κοινότητας της Ουγγαρίας μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι περισσότεροι Έλληνες που ζουν σήμερα στην Ουγγαρία ανήκουν σε αυτήν την διασπορά. Κατά την διάρκεια και της φετινής χρονιάς (2019) η ελληνική κοινότητα πραγματοποιεί σειρά εκδηλώσεων προς τιμήν των 70 χρόνων της ελληνικής παρουσίας στην Ουγγαρία. Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Βουδαπέστης ανέλαβε την διοργάνωση και την διευθέτηση της παρούσας φωτογραφικής έκθεσης για τα 70χρονα.

• σύσταση Συλλόγου Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων Ουγγαρίας (1957) • Ελληνικό Δημοτικό Σχολείο «Μανώλης Γλέζος» (Βουδαπέστη, 1958-1966) • οικοδόμηση μεγάλων συγκροτημάτων κατοικιών στην Βουδαπέστη, παύση λειτουργίας του λεγομένου «Dohánygyár» • στις νέες πολυκατοικίες της ουγγρικής πρωτεύουσας δημιουργήθηκαν τα «ελληνικά νησιά», όπως στην περιοχή του «Józsefváros», οι κατοικίες της οδού Százados στο «Zugló» οι κατοικίες επί της κυκλικής λεωφόρου Hungária καθώς και οι κατοικίες στην οδό Szobránc και αργότερα στις κατοικίες στην οδό Kacsóh Pongrác. Στην περιοχή

του «Ferencváros» ζούσαν Ελληνες στο οικοδομικό συγκρότημα József Attila, όπως και στις κατοικίες της οδού Ηarmat στην Kőbányα και της οδού Lakatos στην περιοχή Pestlőrinc. Επίσης στην περιοχή «Angyalföld» στο οικοδομικό συγκρότημα της οδού Dagály, και στην μεριά της Βούδας στις πολυκατοικίες του «Lágymányos». • περαιτέρω δημιουργία άλλων ελληνικών κοινοτήτων στο Πέτς και Βατς, όπως και σε άλλα μέρη (Nyíregyháza, Debrecen, Szeged, Székesfehérvár, Eger, Kecskemét κλπ.) 1967-1982 • στρατιωτική χούντα στην Ελλάδα • σε έξαρση οι μεικτοί γάμοι • πτώση της χούντας (1974), πραγματικότητα, η ελπίδα για επαναπατρισμό (από το 1975) • παύση λειτουργίας της ιστορικής εφημερίδας των προσφύγων «Λαϊκός Αγώνας» (1977) • περίοδος επαναπατρισμού (1979-1985) • παύση του «στάτους» του «πολιτικού πρόσφυγα» στην Ουγγαρία (1982) • ίδρυση του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας (1982)

1982-1994 • μείωση του πληθυσμού της κοινότητας • μετρίαση δραστηριοτήτων της κοινότητας • παύση λειτουργίας της ελληνικής εκπομπής της Ουγγρικής Ραδιοφωνίας (1983) • προβλήματα στην εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας – ενδυνάμωση της αφομοίωσης για την Τρίτη Γενιά • έναρξη λειτουργίας του περιοδικού «Ελληνισμός» (1984) • μεταπολίτευση στην Ουγγαρία (1989) • ίδρυση της Εξαρχίας της Ουγγαρίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, μαζικές βαπτίσεις στο χωριό Μπελογιάννης (1991-1993) • ψήφιση του Νόμου περί μειονοτήτων, αναγνώριση των Ελλήνων της Ουγγαρίας ως ιστορικής εθνότητας (1993) • σύσταση των πρώτων τοπικών αυτοδιοικήσεων (1994) • έναρξη μειονοτικής εκπομπής «Rondó» στην ουγγρική κρατική τηλεόραση (1994) Από το 1995 μέχρι σήμερα • σύσταση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης (1995) • έναρξη έκδοσης του περιοδικού «Καφενείο» και του Ενημερωτικού Δελτίου (1995) • Έναρξη λειτουργίας απογευματινού σχολείου Ελληνικών στην Βουδαπέστη με παραρτήματα στην επαρχία. Το 2004 ιδρύεται το 12τάξειο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών, το οποίο από το 2015 ονομάζεται «Μανώλης Γλέζος».

• χωριό Μπελογιάννης: εγκαίνια της εκκλησίας του Αγίου Δημήτριου, Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (1996) • σύσταση του χορευτικού συγκροτήματος «Χελιδονάκι» (1996) • σύσταση Ελληνο-ουγγρικού Εμπορικού, Βιομηχανικού και Τουριστικού Επιμελητηρίου (1996) • ίδρυση τοπικών πολιτιστικών συλλόγων στο Σέγκεντ και στο Πετς • εγκαίνια της έδρας της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης στη οδό Vécsey 5 (1998) • έναρξη λειτουργίας ελληνικής εκπομπής στην Ουγγρική Ραδιοφωνία (1998) • αγιοποίηση του Αγίου Στέφανου και Αγίου Ιερόθεου από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως εγκαίνια του παρεκκλησιού στην οδό Váci αρ. 55 (2000) • σύσταση χορευτικού συγκροτήματος «Ελληνισμός» (2000) • ίδρυση του Συλλόγου «Καρυάτιδες» , του Συλλόγου Ελληνικής Νεολαίας της Ουγγαρίας και του Ιδρύματος για τον Ελληνικό Πολιτισμό (2001) • δημιουργία του Ιδρύματος Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας (2003) • μετονομασία του Ενημερωτικού Δελτίου σε «Ελληνισμός» (2003) • δημιουργία της Νεανικής Σκηνής (2004) • εγκαίνια του Ελληνο-Κυπριακού Μνημείου στην πλατεία Petőfi (2006) • παύση λειτουργίας του περιοδικού «Καφενείο» (2007) • αγορά ακινήτου στην οδό Börzsöny αρ. 2 για την δημιουργία του «Οίκου του Ελληνισμού» • η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας γίνεται ο νόμιμος Δικαιούχος του Δημοτικού Σχολείου, Νηπιαγωγείου, Πολιτιστικού Κέντρου και της Βιβλιοθήκης του χωριού Μπελογιάννης • εκλογή εκπροσώπου της ελληνικής εθνότητας στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο (2014) • ίδρυση του Πολιτιστικού Ινστιτούτου Ελλήνων Ουγγαρίας και του Ελληνικού Θεάτρου Ουγγαρίας (2015) • σύσταση της θεατρικής ομάδας «Κριτική Σκέψη» (2015) • εγκαίνια της καινούργιας έδρας της Εξαρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην οδό Múzeum 11 (2017)

Διοργανώτρια αρχή της έκθεσης: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Βουδαπέστης Υπεύθυνοι συγκέντρωσης και διεκπεραίωσης υλικού: Σταματούλα Αρβανιτίδου, Ειρήνη Μποζώνα Διεύθυνση φωτογραφίας: Μαρία Καραγιώργη Φωτογραφικό υλικό: από τη συλλογή του Γιάννη Ράπτη και του Χαράλαμπου Βλάχου, από το αρχείο του Ουγγρικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΜΤΙ) και από τις φωτογραφίες της Μαρίας Καραγιώργη και του László Csomor (1952-2008). Επιμέλεια ουγγρικών κειμένων: Σπύρος Μπ. Αγκάρντι Επιμέλεια ελληνικών κειμένων: Ανδρέας Κ. Οικονόμου

Εφυγε από κοντά μας γιά πάντα ο διεθνούς φήμης γλύπτης Ανδρέας Παπαχρίστος Εφυγε ο παγκοσμίου φήμης γλύπτης Ανδρέας Παπαχρίστος, που κηδεύτηκε στις 20 Φεβρουαρίου, στην Ουγγαρία, σε μια σεμνή τελετή όπου συμμετείχαν στενοί συγγενείς και εκπρόσωποι της Ελληνικης ομογένειας στην Ουγγαρία. Στην εκδήλωση διαβάστηκε συλλυπητήριο μήνυμα του πρ. Ελληνα Πρέσβυ στη Βουδαπέστη Εμμανούηλ Καλπαδάκη που υπηρέτησε στην Ουγγαρία την περίοδο (1987-1991). Η τέφρα του θα μεταφερθεί στις Κυκλάδες, όπως είχε ζητήσει στη διαθήκη του.

Ποιός ήταν ο Ανδρέας Παπαχρίστος Γεννήθηκε στην Λιθιά της Καστοριάς το 1937. Η Μακεδονική γή, πλούσια σε πολιτισμό και ιστορία, τροφοδότησε με της ρίζες της την ύπαρξή του. Έμεινε πάντοτε δεμένος με τη γή των προγόνων του η οποία τον καθοδήγησε στη θεώρηση της ζωής και του κόσμου. Μία θεώρηση προεχόντως Ελληνική και κατ’ επέκταση πανανθρώπινη. Ήταν ένδεκα χρονών παιδί όταν η δίνη του εμφυλίου σπαραγμού τον οδήγησε στην Ουγγαρία. Στην ταινία πορτραίτο “Ο γλύπτης Ανδρέας Παπαχρίστος – Η ζωή και το έργο του”, που γυρίστηκε στην Ελλάδα και στην Ουγγαρία το 1985, ο ίδιος αφηγείται τα ακόλουθα: “…Όταν έφθασα στην Ουγγαρία μικρό παιδί και άκουσα τη γλώσσα, φοβήθηκα πολύ γιατί μου θύμισε τα Τουρκικά. Η σκέψη οτι οι συνθήκες που επικρατούσαν στον άγνωστο αυτό τόπο μπορούσαν να με κάνω να ξεχάσω οτι είμαι Έλληνας, μου δημιούργησε έναν πρωτόγνωρο τρόμο. Περνώντας τον πρώτο δύσκολο καιρό της προσαρμογής στον ξένο τόπο, με τρομερές δυσκολίες στην κατανόηση και τη χρήση της γλώσσας, μια ιδέα άρχισε να ριζώνει μέσα μου. Θα γινόμουν γλύπτης. Νόμιζα οτι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν όλοι γλύπτες, έτσι δε θα ξεχνούσα ποτέ την καταγωγή μου…” Ανενδοίαστα λοιπόν για τον προορισμό του, σε ηλικία 16 ετών, σπουδάζει στη Δευτεροβάθμια Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, με δασκάλους το ζωγράφο Λάζλο Μίσκοτς και το γλύπη Γιόζεφ Σομόγκυ (1953-1957). Συνεχίζει τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης, με δάσκαλο τον γλύπτη Σάντορ Μίκους (1957-1962). Η όποια δύναμη του ταλέντου του αρχίζει να αναγνωρίζεται από το 1962, όταν εκλέγεται μέλος του Ιδρύματος Τέχνης της Ουγγαρίας. Την δεκαετία 1962-1972 είναι μέλος του “Εργαστηρίου Νέων Καλλιτεχνών” ενώ το 1968 γίνεται δεκτός στην Ένωση Ούγγρων Καλλιτεχνών. Η αξία της δημιουργίας αρχίζει να φαίνεται γύρω στα 1965,

όταν έπαψε να μοιράζεται την καλλιτεχνική του στέγη με άλλους συναδέλφους και έμεινε μόνος. Την ίδια εποχή, συμμετείχε με αρκετά έργα του σε πολλές εκθέσεις που οργάνωσε το “Εργαστήριο Νέων Καλλιτεχνών” όσο και σε άλλες, σε εθνικό επίπεδο. Τα γλυπτά του παρουσιάστηκαν το 1965 στη Σουηδία, το 1966 στην Γιουγκοσλαβία και το 1969 στην Μπιεννάλε Νέων στο Παρίσι. Η Μπιεννάλε, ιστορούσε παρελθόν 12 ετών αλλά με δυναμική η οποία την καταξίωσε μέσα στα χρόνια. Κέρδισε απο νωρίς τα εγκώμια του διεθνούς τύπου Εγκωμιαστικά και όχι απλώς κολακευτικά ήταν τα σχόλια και οι κριτικές που συγκέντρωσε η συμμετοχή του στην Μπιεννάλε και οι οποίες συνέδεσαν το πρόσωπό του με την παρουσία της Ελλάδας. (Η εφημερίδα Monde έγγραψε οτι “…η Ελλάδα πάλι μας αποζημιώνει με έναν σημαντικό γλύπτη που θα καλύψει το κενό που άφησε δύο χρόνια πρίν, ο χαμός του γλύπτη Γεράσιμου Σκλάβου…“). Το 1966 τιμήθηκε με το Βραβείο Νέων Καλλιτεχνών, στη Βουδαπέστη, για τη μικρογλυπτική του. Το 1967 πήρε το Β’ Βραβείο Γλυπτικής σε εθνικό διαγωνισμό και την ίδια χρονιά επίσης βραβεύτηκε για τα σχέδιά του από το “Εργαστήρι Νέων Καλλιτεχνών”. Το 1968 τιμήθηκε με το βραβείο “Μουνκάτσυ” το οποίο θεωρείται και η μεγαλύτερη διάκριση που μπορεί να απονεμηθεί σε ξένο και το 1969 με ένα ακόμη βραβείο από το “Έργαστήρι Νέων Καλλιτεχνών” για τα μικρά έργα του. Η ώριμη περίοδος και η αγάπη για την πατρίδα Από το 1971 είναι έντονη η παρουσία του στα καλλιτεχνικά δρώμενα της Ευρώπης, ενώ από το 1982 είναι μόνιμα εγκατεστημένος στην Ελλάδα όπου η διοργάνωση και ολοκλήρωση ατομικών του εκθέσεων προυποθέτει επίπονη και δημιουργική δουλειά. Αναφέρεται η μεγάλη αναδρομική του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας σε συνεργασία με τα Υπουργεία Πολιτισμού Ελλάδας – Ουγγαρίας το 1989. Η ατομική του έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη – Vigaro το 1991 στη Βουδαπέστη. Η παρουσίαση της δουλειάς του σε μπρούντζο στην γκαλερί Titanium στην Αθήνα το 1992. Τέλος μνημονεύεται η μεγάλη αναδρομική του έκθεση, με τίτλο “Γλυπτική του Ανδρέα Παπαχρίστου 1969-1990” στο παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης το 1993, στα πλαίσια των 28ων Δημητρίων που τελούν υπό την αιγίδα του Δήμου Θεσσαλονίκης. Εργα σε Δημόσιες Συλλογές Μεταξύ άλλων, εργα του ειναι και στις ακόλουθεςδημόσιες συλλογές. Εθνική Πινακοθήκη Ουγγαρίας Μουσείο Γιάνους Παννόνιους, Πέιτς Μουσείο Εργατικού Κινήματος, Βουδαπέστη Μουσείο Φέρεντσυ Κάρολυ, Σέντεντρε Μουσείο Χέρμαν Όττο, Μίσκολτς Γκαλερί Χάτβανι, Χάτβαν Γλυπτά Εργα σε Δημόσιους Χώρους Τα σημαντικότερα εργα του σε δημόσιους χωρους ειναι τα ακόλουθα.

1964 Βουδαπέστη, ΙΧ, Πλατεία Μαρκουσόφσκι Προτομή Λάγιος Μαρκουσόφσκι Ασβεστόλιθος, 65 εκ. 1965 Κέστχελι, Πάρκο Φέστετιτς Προτομή Κάρολυ Γκόλντμαν Ασβεστόλιθος, 75 εκ. 1966 Κέτσμεκετ, Γλυπτικός περίπατος Προτομή Μπέλα Ίβανι Γκρύνβαλντ 1969 Σομπάτχελι, Πάρκο Γιόκαϊ, Ξενοδοχείο Τουρίστ Καθιστή Γυναίκα Ασβεστόλιθος, 160 εκ. 1969 Σάλυ, Ινστιτούτο Κινησιοθεραπείας Μητέρα και παιδιά Ασβεστόλιθος, 220 εκ. 1969 Βουδαπέστη, V. Υπουργείο Γεωργίας Κόμμωση 1972 Σέκσαρντ, Επαρχιακή Επιτροπή του Κόμματος των Ούγγρων Σοσιαλιστών Εργατών Λένιν Πέτρα, 30 εκ. 1972 Τέβελ, Κοινοτική Επιτροπή του Κόμματος των Ούγγρων Σοσιαλιστών Εργατών Λένιν Πέτρα, 30 εκ. 1975 Βουδαπέστη, XIV, Πάρκο Βάργκα Γκιούλα Οικογένεια Πέτρα, 180 εκ. 1975 Κόντορος, Κοινοτικό Συμβούλιο Λένιν Πέτρα, 65 εκ. 1975 Τάρπα, Πάρκο Κοινοτικού Συμβουλίου Προτομή Έντρε Μπάιτσι Ζίλινσκι Ασβεστόλιθος 65 εκ. 1976 Κίσκουνχαλας, Δημοτικό Σχολείο ΙΙ. Ράκοτσι Ασβεστόλιθος 65 εκ. 1976 Αλσομπελατέλεπ, Χώρος Παιδικών Διακοπών ΙΙ. Ράκοτσι Πέτρα, 65 εκ. 1976 Κάποσβαρ, Γραφείο Στέγασης Μπεκέφουρεντ Πλαστικά Γηπέδου 7 στοιχεία, ασβεστόλιθος 1978 Σιγκετμόστορ, Λέσχη του Κόκκινου Μετεωρίτη Αναμνηστική πέτρα με επιγραφή Πέτρα 300 εκ. 1980 Μπέρκες, Δημοτικό Σχολείο στην οδό Ράκοτσι ΙΙ Ράκοτσι Πέτρα, 70 εκ. 1980 Άσοντ, Πλατεία Απελευθέρωσης Νίκη (Ανάμνηση Απελευθέρωσης) Ασβεστόλιθος, 500 εκ. 1980 Έγκερ, Γραφείο Στέγασης Μπάιτσι Ζίλινσκι Ξαπλωμένη μορφή Ασβεστόλιθος, 270 εκ. 1981 Σάρβας, Πολιτιστική Στέγη Προτομή Έντρε Μπάιτσι Ζίλινσκι Ασβεστόλιθος, 65 εκ. 1981 Βουδαπέστη, ΧΙV, Πάρκο της Πόλης Προτομή Μίλαν Φούστ Ασβεστόλιθος, 60 εκ. 1982 Χαϊντουσόμποσλο, Σχολή Επαγγελματικής Γεωργικής Εκπαίδευσης Τρείς Νεράιδες, Κρήνη Πέτρα, 270 εκ. 1984 Έστρεργκομ, Πλατεία Ηρώων Μουσική Ασβεστόλιθος, 270 εκ. 1984 Σέντεντρε, Πολιτιστική Στέγη Υπουργείου Αμύνης Κορμός

Ασβεστόλιθος, 115 εκ. Σέντεντρε, Παροικία Καλλιτεχνών Οι τρείς Χάριτες Ασβεστόλιθος, 220 εκ. 1986 Πέρεγκι Ντούνασορ 30, Ράτσκεβε Καρυάτιδα Ασβεστόλιθος, 110 εκ. 1987 Αναπαυμόνενη Ασβεστόλιθος, 160 εκ. 1988 Πάρκο κολυμβητηρίου, Πακς Νίκη Ασβεστόλιθος, 170 εκ. 1989 Ξενοδοχείο Πέντα, ΧΙΙΙ, Βουδαπέστη Καρυάτιδα Ασβεστόλιθος, 210 εκ. 1973 Ορόνσκο, Πολωνία Αναπαυόμενη Ασβεστόλιθος 140 εκ. 1984 Σεντμαρτονκάτα, Εθνικό Γηροκομείο Αναπαυόμενη Ασβεστόλιθος, 70 εκ. 1985 Αθήνα, Μουσείο Ε.Π.Ο.Ν. Νίκη Άσπρο μάρμαρο, 170 εκ. 1986 Βουδαπέστη, Πανεπιστημιακή Κλινική Γιόζεφ Φρόντορ Προτομή Τι έγραψε η σύζυγος του Η συζυγος Ισιδωρα Πασαλίδου αφησε το παρακάτω μήνυμα ‘Αποχαιρετήσαμε τον σύζυγο και Πατέρα . Ανδρέας στα ελληνικά, από μια άποψη σημαίνει και τον ανδρείο , τον ανδρειωμένο, αυτόν που δεν φοβάται. ´Ετσι έζησε ο Ανδρέας Παπαχρίστος, χωρις όρια. Στον προσωπικό του ιστότοπο ο λόγος του Humbold: «Πρέπει να είσαι αρκετά θαρραλέος ώστε να έχεις απόψεις.» Το 1972 πήρε μέρος στην Μπιενάλε στο Παρίσι και οι γαλλικές εφημερίδες έγραψαν : «Η Ελλάδα μας δίνει έναν μεγάλο γλύπτη , ο Παπαχρίστος ενώνει την αρχαία ελληνική γλυπτική με τον εικοστό αιώνα ,παρακάμπτοντας τον Χριστιανισμό.» Πήρε το φως της Πατρίδας του και τους μύθους των Αρχαίων Ελλήνων και τα έκανε μια μεγαλειώδη ΤΕΧΝΗ. Ήρθε εντεκάχρονο παιδί εκείνα τα πέτρινα χρονια του Εμφυλίου Πολέμου και διδάχτηκε τις Τέχνες, μυήθηκε στην Γλυπτική. Και μεγαλούργησε . Κι άνοιξαν τις Πύλες τους για το έργο του τα Μουσεία και οι γκαλερί της Ευρώπης. Η δεύτερη Πατρίδα του η Ουγγαρία του φέρθηκε απλόχερα σε όλες τις φάσεις της ζωής του, από τα παιδικά του χρόνια ως την κατάληξη του. Της είμαστε ειλικρινά ευγνώμονες. Καλό ταξίδι Ανδρέα Παπαχρίστο, είσαι εντός μας, δεν θέλουμε, δεν μπορούμε να σε ξεχάσουμε! Υ.Γ. Η οικογένεια μου κι εγώ θερμά ευχαριστούμε τον κ. Αθανάσιο Σιάνο , εκπρόσωπο της ελληνικής εθνότητας στην Εθνοσυνέλευση Ουγγαρίας και τον σύμβουλο του κ. Σπύρο Άγκαρντι για την ηθική και πρακτική συμπαράσταση στο πένθος της οικογένειας μας. Ισιδώρα Πασαλίδου

Papachristos Andreas szobrászművész (1937–2019)

Papachristos Andreas görög származású szobrászművész búcsúztatása 2019. február 20-án, volt a Szentendrei Polgármesteri Hivatal Dísztermében.(Szentendre, Városház tér 3 I. emelet.) Papachristos Andreas 1937. november 9-én Lítiában született. 1948-ban érkezett Magyarországra. Húgával, Olgával együtt, azzal a vonattal, amely 3000 görög gyermeket menekített Magyarországra. Édesapját, Vangeliszt kivégezték,

édesanyja Görögországban maradt. 1953–57 között a Budapesti Művészeti Gimnáziumban Matzon Frigyes, Somogyi József (szobrász), Miskolczi László (festő) voltak a tanárai. 1962-ben végzett a Magyar Képzőművészeti Főiskolán, ahol szobrászatot tanult, Mikus Sándor volt a mestere. 1965-től kiállító művész. 1969-től szentendrei új művésztelepen dolgozott, 1982 óta felváltva élt Görögországban és Magyarországon. Elsősorban kőszobrokat, a klasszikus görög szobrászat által ihletett stilizált figurákat, figuraegyütteseket, portrékat készített. Műveit kis vázlatok alapján közvetlenül kőbe faragta. 1962, 1967, 1968-ban Stúdió-díjat, 1978-ban Munkácsy Mihály-díjat kapott. Egyéni kiállításai voltak többek között Budapesten, a Bajcsy-Zsilinszky út 52. alatti Stúdió Galériában (a volt Dürer-teremben, mely előzőleg a Képcsarnok grafikai bemutató termeként működött), továbbá Tatán, Kiskunhalason, 1987-ben Szentendrén a Művelődési Házban, 1988-ban a Szentendrei Galériában, 1989-ben Görögországban, Athénban, a Nemzeti Galériában, 1991-ben a Titánium Galériában, 1992-ben Thesszalonikiben. Több válogatott csoportos kiállításon is részt vett, például 1958-1968 között, továbbá 1971-1973 között voltak a Stúdió-kiállítások, 1968-ban a 11. Magyar Képzőművészeti kiállítás Budapesten a Műcsarnokban, 1969-ben VI. Ifjúsági Biennálé Párizsban, ezt követően 1970-ben kiállítás Bécsben, a Collegium Hungaricum-ban. Megemlíti, hogy 2006-ban Görög Képzőművészek Magyarországon címmel Budapesten az Aulich Galériában (1054 Budapest, Aulich u. 5. sz. alatt) nyílt Papageorgiu Andrea, Papageorgiu Szteliosz, Sztefanu Sztefanosz, Tzortzoglou Georgios művészekkel közös kiállítása. Köztéri művei megtalálhatók szerte az országban, (Füst Milán (1888-1967) Kossuth-díjas magyar író, költő mellszobra a Városligetben) Budapesten, Szentendrén, Szombathelyen, (Iványi-Grünwald Béla (1867–1940) festőművész, a kecskeméti művésztelep megalapítójának mellszobra) Kecskeméten, Sályon, Egerben, Abaligeten, Kondoroson, Kaposváron, Szekszárdon, Szigetmonostoron, Berkeszen, Aszódon, Hajdúszoboszlón, (II. Rákóczi Ferenc mellszobra a róla elnevezett szakközépiskola épülete előtt) Kiskunhalason. Kihangsúlyozza, hogy Papachristos Andreas is a 1946-49-es görögországi polgárháború után Magyarországra menekült görög közösség tagja volt, akinek úgy sikerült hibátlanul integrálódnia a magyar társadalomba, hogy közben görög identitása is ép maradt. (A Szentendrei Görög Önkormányzat testülete 2019. február 12-i ülésén határozatot hozott arról, hogy 70 ezer forinttal hozzájárul, megszervezi a művész búcsúztatóját.)

a.oik

25η ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΗ ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ Έξι χρόνια έχουν περάσει από την τελευταία φορά που - ούσα μαθήτρια ακόμη - παρακολούθησα σχολική εκδήλωση για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου. Φέτος, από τη θέση της ασκούμενης εκπαιδευτικού, είχα την ευκαιρία να βιώσω ξανά την εμπειρία αυτή και να ανακαλύψω πώς γιορτάζουν οι Έλληνες της διασποράς την εθνική και θρησκευτική μας εορτή. 22 Μαρτίου, ώρα 17:00 και η αίθουσα εκδηλώσεων του κεντρικού κτηρίου του σχολείου «Μανώλης Γλέζος» είναι κατάμεστη από παιδιά όλων των ηλικιών, ντυμένα με τα χρώματα της ελληνικής σημαίας, και γονείς που έχουν έρθει, για να τα καμαρώσουν. Δίχως καθυστέρηση, η γιορτή ξεκινάει και οι μαθητές μέσα από τραγούδια, ποιήματα και αφηγήσεις καταφέρνουν να μας επικοινωνήσουν τους αγώνες και τις θυσίες των Ελλήνων για απελευθέρωση, ύστερα από τετρακόσια χρόνια σκλαβιάς, κάνοντάς μας να αισθανθούμε δέος και περηφάνια για τους προγόνους μας. Τη χορωδία συνοδεύουν δυο παιδιά με μουσικά όργανα (βιολί και κιθάρα), καθώς και οι υποδιευθύντριες Βούλα Ντερτσένυι στο πιάνο και Έντιτ

Βενγκρινιάκ στην κιθάρα και το κανονάκι. Οι υπόλοιπες δασκάλες, καθ’ όλη τη διάρκεια της εκδήλωσης, στέκονται δίπλα στα παιδιά, για να τα συντονίζουν και να τα βοηθάνε. Στα μέσα της γιορτής, η προβολή ενός βίντεο με μαθητές από το παράρτημα του Σέγκεντ να τραγουδούν τον Θούριο του Ρήγα δίνει την αίσθηση μιας οργανωμένης και ενωμένης ελληνικής κοινότητας στην Ουγγαρία που επιθυμεί να διατηρήσει ζωντανή την εθνική της συνείδηση. Το αίσθημα της συλλογικότητας επιτείνεται και από την απαγγελία του εθνικού ύμνου από τους παρευρισκόμενους, με την οποία ολοκληρώνεται η γιορτή. Αναλογιζόμενη, λοιπόν, τη μέρα αυτή, νιώθω την ανάγκη να συγχαρώ τους εκπαιδευτικούς του σχολείου για το εγχείρημα αυτό, που στόχο έχει την ενδυνάμωση της εθνικής μας ταυτότητας και την επαφή με τις ρίζες μας, καθώς και για το ότι κατάφεραν να παρουσίασουν ένα πολύ καλό αποτέλεσμα, παρά τον περιορισμένο χρόνο προετοιμασίας που είχαν στη διάθεσή τους. Β.Παπαχαραλάμπους

Ένα σχολείο διαφορετικό

Διήμερη επίσκεψη στο Διαπολιτισμικό Σχολείο Παλαιού Φαλήρου στην Αθήνα διοργάνωσε το σχολείο μας στις αρχές Φεβρουαρίου με στόχο την ανταλλαγή εκπαιδευτικής εμπειρίας και γνώσης μεταξύ των δασκάλων των δυο σχολείων. Έξι εκπαιδευτικοί μας ταξίδεψαν από τη Βουδαπέστη με σκοπό να δουν πώς λειτουργεί το συγκεκριμένο σχολείο, να γνωρίσουν τους δασκάλους του και να ανταλλάξουν εκπαιδευτική εμπειρία στη διδασκαλία των ελληνικών ως δεύτερης/ξένης γλώσσας. Συναντηθήκαμε με τη διευθύντρια κ. Βικτωρία Βάρφη, η οποία από την αρχή ήταν ανοικτή στην πρότασή μας, μας ενημέρωσε μαζί με τον σύλλογο διδασκόντων για τις ιδιαιτερότητες του σχολείου και τις συνθήκες υπό τις οποίες γίνονται τα μαθήματα αλλά και την κινητικότητα που χαρακτηρίζει τον μαθητικό πληθυσμό. Κάποιοι από τους μαθητές βρίσκονται για σύντομο διάστημα στην Αθήνα και είναι στη φάση προσαρμογής, άλλοι προσωρινά μέχρι να βρεθεί μια καλύτερη λύση για την οικογένειά τους. Άλλες οικογένειες έχουν βρει ήδη δουλειά και αυτό το σχολείο είναι ένα πρώτο βήμα για να γνωρίσουν τη γλώσσα μέχρι να ενταχθούν σε ένα άλλο παραδοσιακό σχολείο. Είτε ως παιδιά προσφύγων που

αναζητούν μια καλύτερη τύχη είτε ως παιδιά οικογενειών που αναζητούν εργασία, όλα τα παιδιά προέρχονται από διαφορετικές χώρες όπως Ιράν, Πολωνία, Ουκρανία, Συρία, Τουρκία, Βενεζουέλα, Αφγανιστάν κλπ. και κάποια από αυτά έχουν περάσει εξαιρετικά δύσκολες καταστάσεις μέχρι να περάσουν τελικά το κατώφλι του σχολείου. Παρακολουθήσαμε διάφορα μαθήματα, είδαμε την „πολυχρωμία” των τάξεων και προτείναμε μερικές μεθόδους και παιχνίδια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διδασκαλία. Μιλήσαμε με τα παιδιά και κυρίως διαπιστώσαμε το ζεστό περιβάλλον που έχουν δημιουργήσει οι εκπαιδευτικοί για όλους τους μαθητές τους που κατά κύριο λόγο χρειάζονται αποδοχή και ασφάλεια. Παρουσιάσαμε το δικό μας σχολείο και την ιστορία των Ελλήνων της Ουγγαρίας και ανταλλάξαμε δώρα με την υπόσχεση να κρατήσουμε την επαφή και να δεχτούμε κι εμείς αντίστοιχα στην Ουγγαρία εκπαιδευτικούς από το σχολείο τους. Β.Αυγουροπούλου

ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ

Διαγωνισμός Απαγγελίας

Διαγωνισμό Απαγγελίας διοργάνωσε για τέταρτη συνεχή χρονιά φέτος το σχολείο μας με αφορμή την Ημέρα Ελληνοφωνίας. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου στην έδρα του σχολείου Μανώλης Γλέζος και πήραν μέρος 36 παιδιά από διάφορες τάξεις. Θέμα του διαγωνισμού ήταν η Κοινωνική Ζωή (φίλοι-οικογένεια-σχολείο) και ακούστηκαν έργα Ελλήνων πεζογράφων και ποιητών όπως ο Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σεφέρης, Μαρία Πολυδούρη, Νίκος Καζαντζάκης, Αργύρης Χιόνης, Γεώργιος Βιζυηνός κ.α.

Στο τέλος όλα τα παιδιά έλαβαν από ένα αναμνηστικό δίπλωμα και ένα μικρό δώρο. Η εκδήλωση ήταν υπό την αιγίδα της Ελληνικής Πρεσβείας στην Ουγγαρία και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την έδρα Νεοελληνικής Γλώσσας του Πανεπιστημίου ELTE και πιο συγκεκριμένα με τους καθηγητές Ντόρα Σόλτι και Κώστα Νάκο που αποτέλεσαν την κριτική επιτροπή. Συγχαρητήρια σε όλα τα παιδιά που πήραν μέρος, σας περιμένουμε και του χρόνου! Β.Αυγουροπούλου

Újra ΔΡOΜΟΣ-ÚT a Nemzeti Színházban! 2018. március 23-án a magyarországi görögség történelmében először történt az meg, hogy görög nyelven egy egész estés performance előadás került bemutatásra a Nemzeti Színházban. Mindez a magyarországi nemzeti színházak szervezésében megvalósult Jelen/ Lét fesztivál keretein belül zajlott le. Az előadást rendkívül nagy siker követte. Hónapokig beszédtéma volt a magyarországi görögök között, milyen zseniális rendezés, színjátszás és koreográfia tette teljessé a darabot. Idén március 25-től 30-ig került megrendezésre a fesztivál. Amikor megérkezett a felkérés, hogy idén is vigyen színpadra a magyarországi görög színház egy darabot a fesztivál keretein belül, nem volt kérdés, hogy mire esik a választás. A dátumot kitűzték. Idén március 29-e este volt az a nap, amikor a Nemzeti Színház színpadán került újbóli bemutatásra a darab. Az érdeklődés a tavalyi évhez hasonlóan hatalmas volt, így kérdés sem volt az, hogy újra megtelik a Gobi Hilda színpad nézőtere. Teltház előtt léphetnek fel a színészek, táncosok. A belépőket napok alatt elkapkodták az érdeklődők, így kijelenthetjük, hogy újra a legszerencsésebb és leggyorsabb vásárlók tekinthették meg a helyszínen a darabot. Jó érzés volt tudni azt, hogy az érdeklődés a magyarországi görögség köreiben töretlenül nagy a produkción iránt. Így extra motiváltsággal kezdtünk bele a próbákba. Az első egyeztetések után hónapokkal az előadás dátuma előtt már megkezdődtek a próbák. A 2018-as előadáshoz hasonlóan idén is a Polonez táncegyüttes oroszlánrészt vállalt az előadás látványossá és sikeressé tételéhez, miközben segítette is a munkánkat egyes koreográfiai elemek könnyebb elsajátításában. Görög részről idén kisebb változásokkal, az AMFITHEATRO görög színház produkciója név alatt futott az előadás. Részemről a tavalyi évhez hasonlóan idén is szerepet kaptam táncosként a darabban. Koreográfiai részről ugyanazokat a táncokat mutattuk be. A főszerepeket Kollatos Fotios, Benya Kata és Bokrossy Barbara játszotta. Az ő színjátszásukat egészítette ki az AMFITHETRO és Polonéz táncosai. A darab fő mondanivalója természetesen ugyanaz volt. Egy színházi előadás keretein belül bemutatni a görögség eddig eltelt 70 évét Magyarországon. A főszerepet Kollatos Fotios játszotta, ki a kezdetektől fogva bemutatta zenei, avagy koreográfiai kísérettel a magyarországi görögség fontos pillanatait. Ebben az esetben nem csak egy átlagos színdarabról beszélünk. Egy olyan performance előadás került színpadra, aminek rendkívül fontos történelmi mondanivalója van. Emberi sorsokat, történeteket mutat be a darab, prezentálja színpadi formában azt, miként jutott el ide a görögség. Hogyan sikerült beilleszkedni egy új országba, közösségbe, megjelenik öröm és fájdalom egyaránt. Idén úgy éreztem, már sokkal jobban értelmezni tudom a színdarabot, így a próbák során egyre mélyebb nyo-

mást, érzelmeket gyakoroltak rám a látottak. Ahogy mindenki másra is. Tudtuk, hogy valami olyasmit viszünk a színpadra, ami nagyon sok embernek fontos, hiszen ők maguk élték át azt, mint első generációs magyarországi görögség, amit ezen az estén újra bemutatunk. Szerencsére sokan voltak, akik tavaly sajnos lemaradtak a jegyekről, de idén sikerült belépőt vásárolniuk. Így a közönségünk nagy része először élte át velünk ezt a darabot, ami még jobban alátámasztja azt, igazán mekkora érdeklődés van az előadásra. Közeledtünk március 29-e estéje felé. Az utolsó próbákon úgy éreztük, készen állunk arra, hogy ugyanolyan profi színvonalon előadjuk táncainkat, a színészek pedig a színdarabot. Az előadott táncaink között idén is szerepelt Csárdás és természetesen a jellegzetes Syrtaki. A Gobi Hilda színpad nézőtere megtelt, az előadás megkezdődött. Tavaly, miután előadtuk darabunkat, azt tapasztaltam, hogy sikerült örömet szerezni sok embernek, tisztelet adtunk szüleinknek, nagyszüleinknek a színdarabunkkal. Mindazért, amit tettek értünk, a magyarországi görögségért. Idén is bíztam egy hasonló végkifejlettben. Nem csalódtam. Együtt újra átéltük a pillanatot, nem csak magunknak örömet szerezve ezzel, hanem mind a közel 200 megjelent nézőnek egyaránt. Az előadás végén meghatódtam. Jó érzés volt látni az elégedett, hálás és örömtől ragyogó arcokat. Úgy gondoljuk, ha nem is másért, de ezekért a pillanatokért megérte a belefektetett munka, idő és fáradság. Egy évvel az első előadás után újra büszkék lehetünk magunkra, az AMFITHEATRO görög színházra, mindaz beteljesült, amiben csak hónapokkal ezelőtt reménykedtünk. Az előadott performance előadás már a próbák során is jobban összehozta csapatunkat, próbákra nem csak kötelességből jártunk, hanem mert élveztük is, amit csinálunk. Tudtuk, hogy valami olyat viszünk színpadra, amiről még évek múlva is beszélni fognak és örömmel vis�szagondolni az átélt élményekre. Március 29, péntek este után egy újabb fejezetet írtunk a magyarországi görögség történelmében. Mely ugyanilyen sikeresen és büszkén fog folytatódni. Ebben teljesen biztos, biztosak vagyunk. ifj. Klicasz Szpirosz

Για την ποιητική συλλογή ᾿Επ’ ὤμου της Αγγελικής Ζερβαντωνάκη Καλωσορίζουμε την ποιητική συλλογή ᾿Επ’ ὤμου της Αγγελικής Ζερβαντωνάκη (φιλολογικό ψευδώνυμο της Λίνας Μπασούκου) –με έξι εικαστικά έργα της Αγγέλας Καράλη–, από τις εκδόσεις Ηριδανός (2018). Η ποιήτρια, συνεργάτιδα στην πραξιακή και θεωρητική θεατρική έρευνα και μέλος του Εργαστηρίου Θεάτρου ΠΑΥΣΙΣ, είναι επίσης διδάσκουσα στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Eötvös Loránd Βουδαπέστης και στο δωδεκατάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών της Ουγγαρίας “Μανώλης Γλέζος”. Η ποιήτρια ἐν εἴδει παραγγέλματος μάς καλεί σε εναγώνια παρατήρηση, οραματική αφύπνιση και ηρωική δράση για τα παρόντα και τα μελλούμενα στο πεδίο της προσωπικής και συλλογικής μνήμης και αλλαγής. Πρόκειται για ποιητική συλλογή που μεριμνά για την αγωγή της ψυχής και ως εκ τούτου συνεισφέρει στα ελληνικά γράμματα. Έκδηλη είναι η ζωντάνια της

γλώσσας, της γνήσιας ελληνικής με έννοιες-ακτίνες που φωτίζουν εικόνες δυνατές κι υποβλητικές, ανθρώπους πονεμένους που σιωπούν και καρυάτιδες ακουμπισμένες στη γη του παλαιού κλέους. Στο μεγαλύτερο μέρος της, η συλλογή αποτελεί προσπάθεια ποιητικής σύλληψης και αποτύπωσης του αγωνιστικού ήθους με συνείδηση της ευθύνης του ανθρώπου που πορεύεται ως κοινωνικός μαχητής στην ατομική, στη μοναχική του πορεία κόντρα στη δουλικότητα και τη δυσπιστία. Στη σύντομη μνεία για τα εικαστικά έργα θα σταθούμε στη σύμπλευσή τους με τον αγωνιστικό βηματισμό των ποιημάτων, καθώς διακρίνονται για το δυναμισμό των μορφών, των γραμμών και των σχημάτων που ιχνηλατούν στον τόνο του γκρι. Σίμος Παπαδόπουλος Επίκουρος Καθηγητής Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

ΠΟΝΤΙΚΟΣ ΕΝ ΤΑΞΕΙ Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό Γιάννης Ρίτσος, Ρωμιοσύνη Στο Τάγμα Σκαπανέων άσπρισα αγαπώντας της πατρίδας τη γη. οι σπουδαγμένοι λένε πόσο λάθος είμαι γιατί οι πατρίδες θεωρούνται λάθος. σκύβω και σκάβω. στο χαράκωμα χτενίζω τη μιλιά μιας σιωπής που συλλαβίζει δύσκολα το εθνόσημο, φυλάει το ανάσασμα γενέθλιας γης στις κορυφές των πεύκων. Δεν το ‘θελα αναγκάστηκα συχνά να συμπράξω με προδοτικά φώτα. Σαν τον σαράφη στο λαγούμι μετράω με πόντους τη χώρα που χάνεται Εύανδρος χώρα η φαντασία μου Τα ξερατά και τα όνειρα των ποντικών σαρώνουν πάντα ξένοι λέω πως εμένα μου φωνάζουν φύγε ξένε Μα δεν έχω τη γλώσσα να το πω. Γέροντα, η πατρίδα σου είν’ η φάκα -άλλοι από δω κι άλλοι από κειΔεν είναι φάκα η πατρίδα μου. Μα δεν έχω τη γλώσσα να το πω. Μα αγαπάω την απούσα χώρα με το αγαθό μυαλό και τη στηθάγχη μου ή με τη σοβαρή καρδιοπάθεια “εφόσον στο χωριό μου εγχειρήσεις ανοιχτής καρδιάς δε γίνονται κι εμείς δεν έχουμε λεφτά για να σωθούμε αν αρρωστήσουμε” Ρε Ποντικέ, πάλι μου λένε Υψώνω το ρύγχος μου στον ουρανό των δέντρων

BESZÁMOLÓ

MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK KUTATÓINTÉZETE Amikor 2016-ban átvettem a Magyarországi Görögök Kutatóintézetének vezetését, három évre előre gondolkodtam a teendőkről. Úgy, hogy egyrészt fenntartsam a kutatómunka folytonosságát, másrészt – a saját lehetőségeim és elképzeléseim szerint – új irányt adhassak a magyarországi görögségre vonatkozó kutatásoknak. Hogyan fogalmaztam meg tervezett tevékenységemet? Milyen irányt szabtam az előttem álló három évre? Két nagyobb irányba indultam el. Az egyik szempont, ami alapján – úgy gondoltam – érdemes elindulni, az a két, számunkra legfontosabb nemzet és kultúra, Görögország és Magyarország kapcsolata, s az, hogy milyen szerepe lehet ebben az összefüggésben a Magyarországi Görögök Kutatóintézetének. Tudniillik, hogy javuljon, illetve kimozduljon az akkori mélypontról a két ország kapcsolata. Másrészt feladatomnak tekintettem végiggondolni, milyen irányú feladatokat kell és szükséges vállalnunk ahhoz, hogy az évtized végére érdemi fejlődést, élénkülést tapasztaljunk ezen a téren. Mert köztudott, hogy a 2008-ban kezdődött krízis óta – amikor is a válságkezelés teljesen eltérő módszerét és útját választotta a két ország – látványosan romlott közöttük a viszony, s ez hátrányosan érintette mindkét nemzetet. És – sajnos – a magyarországi görögség megosztottságát felerősítette. Ebben a megosztottságban a magyarországi belpolitikai konfliktusok leképeződését ismerhetjük fel. (Sajnálom, hogy ez a maroknyi itteni görögség nem tud, nem képes összefogni még a nagy nemzeti ünnepek kapcsán sem.) A másik feladatot úgy fogalmaztam meg, hogy megvizsgáljuk, mennyire van jelen napjainkban a magyarországi kapcsolatrendszerben a második görög diaszpóra – jelenlétével és

tevékenységével, aktivitásával és kezdeményezőképességével. Továbbá milyen szerepet tölthet be a Kutatóintézet abban, hogy ez a jelenlét hangsúlyosabb, egyértelműbb és hatékonyabb legyen? Ami az első feladatot illeti (a két ország közötti kapcsolatrendszer javításának elősegítése), szomorúan kell megállapítanom, hogy e tekintetben munkám nem volt sikeres, ennek okait elsősorban az európai politikai viszonyokban látom, de valószínű az is, hogy túlbecsültem Kutatóintézetünk lehetséges szerepét ebben a bonyolult viszonyrendszerben. Remélem, utódom e téren nagyobb sikerekről tud majd három év múlva beszámolni. Sikeresebbnek látom a Kutatóintézetnek a szerepét abban, hogy láthatóbbá, érzékelhetőbbé vált a görögség jelenléte a többségi nemzet életében. Ehhez jelentősen járult hozzá pl. a parlament felsőházi termében tartott két tudományos konferencia is: Az ezeréves görög–magyar kapcsolatok, valamint A magyar és görög szabadság- és sporteszmények 1821-től napjainkig című rendezvények. Nagyon pozitív visszhangja volt ezeknek, a telt ház előtt lezajlott konferenciáknak. Az ezeréves kapcsolatokról megjelent kötetről mind a görög, mind a magyar anyanyelvű olvasók, valamint szakmai körökben is elismeréssel és nagy tisztelettel beszéltek. (Az 500 példányban kiadott kétnyelvű könyv megérett a második kiadásra.) A beszédek az Ellinizmos c. kétnyelvű lapban is folyamatosan jelennek meg. Szólnom kell néhány olyan kérdésről is, amelyekről sokak szerint nem kellene beszélni vagy vitát „provokálni”, mert ún. „kényes” kérdések, de leginkább azért, mert nagyon távol állnak egymástól az álláspontok, és még diskurzusra sincs hajlandóság. Ilyen témák a görögországi polgárháború történelmi

mintegy 21 doboznyi anyagot! A munkát a Kutatóintézet irányításával Iliovszki Riszto történész végezte, s ebben az évben sikerült az egész anyagot egy 118 oldalas tanulmányba rögzíteni. Köszönjük neki. Nagy jelentősége van ennek, mert ezt követően elkezdődhet az érdemi kutatást elősegítő munka, hiszen a kutatók számára világos a dobozokban található dokumentumok tartalma. 2016-ban és 2017-ben két egésznapos konferenciát szerveztünk, , mindkettőt a parlament felsőházi termében. Az első konferencia előadói, ha nem is határidőre, de elküldték előadásaik írásos változatát, ennek alapján készült el a már említett kétnyelvű könyv, címe: Ezeréves görög–magyar kapcsolatok. Χίλια χρόνια ελληνο-ουγγρικών σχέσεων. (Az ezer év szimbolikus tartalmú, hiszen ezek a kapcsolatok jóval megelőzik Szent István korát, 1100 évnél is régebbiek.) A konferencia jelentősége mindkét nép számára tanulságos volt, mert az átlag-magyar kevésbé ismeri a bizánci, valamint az újkori Görögország történetét, a görögök számára pedig sok információt nyújtott a két nép kapcsolatának részleteiről. Ezzel kapcsolatosan sokrétű feladat volt a többszöri levelezés a szerzőkkel, a fordítókkal a kapcsolat, konzultációk a szövegés képszerkesztés, korrektúrázás két nyelven, kapcsolattartás a kiadóval, a terjesztés stb. távlatú megítélése, a hiteles, többoldalú forrásfeldolgozásokon és visszaemlékezéseken alapuló megközelítése, ezen belül a menekülés, befogadás történeteinek árnyalt föltárása és ennek részkérdéseként a megkerülhetetlen „paidomazoma”-jelenség tisztázása. Munkám során fájdalmasan szembesültem ennek elemi nehézségeivel. Igen kemény akadályokba ütköztem, ami jelzi, hogy jelen pillanatban még nem vagyunk készek – lélektani szempontból legalábbis – szembenézni közelmúltunk történéseivel, annak általánosabb és konkrét összefüggéseivel. A fent említett megosztottság miatt olyan meghirdetett előadásokra (pl. Az anatóliai görögség körében elkövetett népirtás) sem jött el a szembenálló oldal közönsége, amelyekben különben a két fél nagy vonalakban egyetért. Ugyanígy nehéz egy asztalhoz ültetni a szembenálló feleket, és higgadtan végigbeszélni a görögség szerepét és helyzetét például az 1956-os magyar forradalom és szabadságharc időszakában, és magyarázni annak okait, összefüggéseit azoknak, akik a mai napig „ellenforradalomként” tekintenek erre a világtörténelmi jelentőségű eseményre. Tapasztaltam, már a kérdés felvetése is borzolja a kedélyeket. Úgy tűnik, az anatóliai görögség pusztulásának története feledésre ítéltetett a közömbösség, az elhagyatottság és félelem miatt. A törökök által elkövetett etnikai tisztogatások (népirtás) a tabu-témák között szerepelt néhány éve még Görögországban is, a magyarországi görögség körében azonban nagy az érdeklődés az anatóliai görögök ellen elkövetett népirtás kérdésköre iránt. Legutóbbi vetitettképes előadásomon (2019. január 11. VI. ker., Eötvös u. 10.) egyrészt a pontuszi és a kisázsiai görögség tragédiájának okairól, folyamatáról beszéltem, másrészt a trianoni és a serves-i (1920. augusztus 10. Törökországra vonatkozó) béke közötti összefüggésekről. (A minden szempontból sikeres rendezvényt Kaparelis Spyros, a VI. kerületi Görög Kisebbségi Önkormányzat elnöke szervezte.) Lássuk ezek után részletesen, milyen feladatokat sikerült elvégezni 2016 és 2018 között vezetésem idején a Kutatóintézetnek! Az egyik legfontosabb célkitűzésünk volt a magyarországi Görög Politikai Emigránsok Szervezete (1949–1981) történetére vonatkozó levéltári források (iratanyagok, fond állagok stb.) archívumának feldolgozása, magyarra fordítása és kutathatósága. A Nemzeti Levéltárral együttműködési szerződést kötöttünk a Magyarországon Élő Görög Politikai Emigránsok Egyesülete iratanyagának feldolgozására. Ennek keretében feldolgoztuk a Levéltár tulajdonában lévő összes kéziratot, dokumentumot,

A konferenciát köszöntötték (ez a kötetben is megjelent) Bartholomeos Konstantinápoly pátriárkája, Soltész Miklós államtitkár, Arsenios Ausztria metropolitája, Magyarország és Közép-Európa exarchája, valamint Csallóközi Zoltán főtanácsadó. A könyv 14 dolgozatot tartalmaz, egy évezredet ölel át a görög– magyar kapcsolatok tekintetében, középpontjában a bizánci– magyar kapcsolatok. Ez a kiadvány 500 példányban jelent meg. Hondromatidisz Rigasz szobrászművész 1996. január 18-án hunyt el Debrecenben. (1942. január 1-jén született a görögországi Ptolemaiszban. 1948-ban került Magyarországra, itt végezte általános és középiskoláit is, melynek befejezése után a Képzőművészeti Főiskolára került, ahol Somogyi József és Pátzay Pál voltak a mesterei) Emléktábláját Debrecenben 2018. április 14-én avattuk fel, rokonok, barátok, pályatársak, művészbarátok érdeklődése mellett. Az avatóünnepséget Gyurcsek Ferenc Munkácsy-díjas szobrászművész nyitotta meg. A városi tévé is szép tudósítást adott az eseményről. A rendezvény fővédnöke dr. Papp László, Debrecen polgármestere volt. Kutatóintézetünk, a rendezvény védnökeként az emléktábla elkészítését anyagilag is támogatta. Az idén egy görögországi szakmai eseményen is részt vettünk. Régi a kapcsolat személyem és a Kifisiai Szabadegyetem (Ελεύερο Πανεπιστήμιο Κιφησιάς) között, évek óta küldenek szakmai anyagokat, meghívókat a szemináriumaikra, konferenciáikra. Az athéni Szabadegyetem meghívásának végül ele-

get tettünk, én és az Ellinizmos (Ελληνισμός) főszerkesztője, Andreas Oikonomou. A szeminárium szervezője Vlasis Agtzidis történész volt (akinek tanulmányát e témában folytatásokban közöltük az általam szerkesztett Trianoni Szemlében. A görögországi rendezvényt megtisztelte Haupt Erik, Magyarország athéni nagykövete is. A szeminárium témája a kisázsiai katasztrófa volt, pontosabban a kisázsiai kudarcért felelősségre vont hat miniszter (tábornok) kivégzése. Az általam előadott téma: A kisázsiai görögség ellen elkövetett népirtás – magyar szemmel. (Megjelent az Ellinizmosban) A zsúfolásig megtelt előadóterem hallgatósága feszült figyelemmel követte az előadást. Különösen arra vártak magyarázatot, hogy Magyarországon miért oly nagy a Törökország és Kemal Atatürk iránti tisztelet. A Kutatóintézet rendszeresen részt vett a görög nemzeti ünnepeken (koszorúzások, emlékbeszédek stb.). Ez év július 20-án emlékeztünk az 1974-es ciprusi tragédiára (a török hadsereg megszállta és mind a mai napig megszállva tartja az ország jelentős területeit), hagyományosan koszorúzással és emlékbeszéddel vettünk részt a rendezvényen. A Kutatóintézet jelenlétével és ünnepi szónoklatával köszöntötte a Makedonovlachok Nemzetközi Konferenciáját is. A hely szelleme kötelezett minket arra, hogy a szentendrei önkormányzat dísztermében tartott ünnepségen kifejezzük büszkeségünket a város első polgármestere, a nagy görög, Evgenios Dumtsa iránt. Rendszeresen publikálunk az Ellinizmos című lapban, szoros az együttműködés a lap és a Kutatóintézet között. De a magyarországi média többi lehetőségeit is kihasználjuk (rádió, tévé, írott sajtó stb.) a görög történelem, kultúra, valamint a Görögországra vonatkozó aktualitások bemutatására. Egy sor feladatot, sajnos, nem sikerült vagy csak részben sikerült elvégezni. Tervbe vettük a 2017-es konferencia anyagának (A magyar és görög szabadság- és sporteszmények 1821-től napjainkig) szerkesztését és önálló könyvben való megjelentetését. Erre a források is rendelkezésre álltak. De többnyire egyoldalúan levelezgettem a szerzőkkel, kértem, küldjék el előadásuk szövegét, sajnos azonban az írások többsége nem készült el. (Közrejátszott ebben az a tény is, hogy időközben Magyarország vis�szavonta olimpiai pályázatát.) Törekedtem más magyarországi fórumokon is képviselni a görögséget, így például az olimpiai témát feldolgoztuk az általam szerkesztett Trianoni Szemlében (Második évfolyam, 2010/1-3. számok). Idén 70 éve annak, hogy kb. 60 ezer görög emigráns volt kénytelen menekülni politikai okokból Kelet- és Közép-Európa országaiba. E gondolat jegyében kezdtünk szervezni egy nemzetközi konferenciát. Olyan előadókat, szakértőket kerestünk,

akik hosszú ideje ezzel a kérdéssel foglalkoznak, kutatják a témát. Lefoglaltuk a Zuglóban működő Stefánia Palota Honvéd Kulturális Központ ovális termét, ahol 120–150 néző fér el. Megfogalmaztuk, és néhány leendő előadónak el is küldtük a felkérést a konferencián való részvételre. Ketten (az egyik Nikos Marandzidis, a thesszaloniki egyetem tanára, a másik Kostas Tsivos, a prágai Károly Egyetemen tanára) rögtön el is fogadták a meghívást. Miközben további három ország előadóival leveleztünk, olyan információk birtokába jutottunk, hogy egy bizonyos csoport meg akarja zavarni a konferenciát. Végiggondolván az egész ügyet, arra az elhatározásra jutottam, hogy a konfliktusok elkerülése végett leállítom a további szervezést. (Nem vállalhattam, hogy a Honvédség tulajdonában lévő épületében, ahol minden évben rendezvényeket szervezünk, esetleg zavart keltsenek.) Tervbe vettük, hogy tovább folytatjuk a Magyarországi Görög Politikai Emigránsok Egyesülete archívumának további összegyűjtését, feldolgozását. A Fővárosi Levéltár, valamint a volt Egészségügyi Minisztérium irattárának görög anyaga a kutatás témája. Erre a feladatra rendelkezésünkre áll továbbra is Iliovszki Riszto történész-kutató. (A feladat elvégzése anyagi források hiánya miatt maradt el. A jövő évi költségvetésben ismét szerepel ez a tétel.) Ugyancsak anyagi okok miatt maradt el az 50-es években internált görög emigránsok személyeinek, az internálás okaira irányuló feltáró munka. Az anyag feldolgozását követően kiadványban tettük volna közzé a kutatás eredményét. A budapesti Petőfi téri görög ortodox templom kálváriáját többé-kevésbé minden itt élő honfitársunk ismeri. Tudjuk, mi módon került a moszkvai patriarchátushoz a Nagyboldogas�szony Egyházközség, melyet a XVIII. század végén a Magyarországra települt görög kereskedők építettek. (A templom felszentelése 1802-ben történt.) Minden erre vonatkozó iratot fel szeretnénk kutatni, rendszerezni s dokumentumokkal egyértelművé tenni az egyházközség „elbitorlását”. A kétnyelvű kiadvány ez év közepére jelenne meg. A kiadóval már megszületett a megállapodás, úgyhogy az erre szánt összeg 2019-ben felhasználható! A Kornétás Kiadó fogja megjelentetni a könyvet.) Markó György történész Konstandinidis Andréról, a magyar forradalom hőséről és tanújáról szóló könyve 2016-ban jelent meg Görögországtól a Práter utcáig címmel. 2017-ben Andreas Oikonomouval közösen készítettük el a görög nyelvű változatot, amely szinte teljesen azonos az eredeti változattal. Végül tájékoztatom a Közgyűlést, hogy feladatkörömnek megfelelően elkészítettem a Kutatóintézet jövő évi munkatervét, költségvetését – megkönnyítendő a következő vezető munkáját. Köszönöm a bizalmat a Közgyűlésnek, a Hivatalnak és az önkormányzat elnökének. És azoknak a honfitársaimnak is, akik biztattak, támogattak e nem könnyű három év során – és azoknak is, akik ellenszenvvel figyelték munkámat. Sok sikert kívánok a további munkához! Budapest, 2018. november 30.

Szidiropulosz Archimédesz az MGKI igazgatója

Γκλαβίνα Αναστασία (1932-2019) Σεβαστή πενθούσα οικογένεια, αγαπητοί συμπατριώτες και συμπατριώτισσες, φίλοι μας Ούγγροι Σήμερα θλιβερή μέρα για όλους μας αποτίνουμε φόρο τιμής, λέμε το ύστατο αντίο στην αγαπητή μας συμπατριώτισσα Γκλαβίνα Αναστασία πατρικό της όνομα Μόσχου Ευδοξία η οποία σε ηλικία 86 χρόνων έφυγε από την πρόσκαιρη ζωή, είναι το τελευταίο μεγάλο ταξίδι από το οποίο δεν υπάρχει πιά γυρισμός. Κηδεύεται μακριά από τον τόπο καταγωγής της από το θρυλικό – ηρωϊκό χωριό της Μακροχώρι Καστοριάς. Η Ευδοξία είναι μια από τις πολλές δεκάδες χιλιάδες Ελληνες που μετά δεινά γεγονότα του εθνικού σπαραγμού του εμφυλίου πολέμου πήραν τον δρόμο της αναγκαστικής προσφυγιάς. Όπως έγραψε ο τέως πρόεδρος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας Κώστας Σιούλας στο βιβλίο του ¨Οι νεκροί μας 1948-1999 ¨ που εκδόθηκε το 2000 από την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας η Ευδοξία είναι ¨μια από μία εκ των «πολιτικών προσφύγων που πάντα είχανε την σκέψη τους στην πατρίδα Ελλάδα που αναγκαστικά αφήσαν πίσω χωρίς να την ξεχάσουν ποτέ. Ο νους τους έτρεχε και ήταν στραμμένος στα χωριά τους, στα σπίτια τοςυ που από την στιγμή τα άφησαν πάντα τα σκέπτονταν και τα αγαπούσαν.Όλοι αυτοί που φύγανε δεν ξεχνάνε τις πλαγιές της Πίνδου, τους κάμπους της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Θράκης τις ελληνικές γαλάζιες ακρογιαλιές, τον ήλιο μας με τα πολλά τα άστρα το φτωχοκάλυβο και τα καλτερίμια, το γεροπλάτανο στο μεσοχώρι τους γείτονες και τα αδέρφια τους, τους συγγενείς και φίλους, τις παλιές συντροφιές , τις πρώτες αγάπες¨

Η Ευδοξία Μόσχου γεννήθηκε στις 29 Μαϊου 1932 όπως προαναφέραμε στο Μακροχώρι της Καστοριάς γονείς της ήταν ο Ηλίας Μόσχος και η Δημάνα Κάλκου. Ο πατέρας της ξενητεύθκε στον Καναδά και δεν επέστρεψε. Η μητέρα της μόνης της μεγάλωσε τέσσερα παιδιά την Κωνσταντίνα, την Ελένη, την Χριστίνα και την Ευδοξία. Επρεπε να δουλεύει σκληρά για να αναθρέψει τα παιδιά της, η Ευδοξία συμπορεύονταν μαζί της. Ηταν καλός άνθρωπος. ανοιχτόκαρδη, η κατοικία της οικογένειας ήταν στέκι πολλών συμπατριωτών μας, όταν είχανε ανάγκες. Αν και πέρασε πολλές αρρώστιες ήταν ήτανε πάντα χαμογελαστή, εργατικιά, αφιέρωσε την ζωή της στην οικογένεια της. Τον τελευταίο καιρό βαριά άρρωστη η κόρη της Μαρία και η εγγονούλα της Ευδοξία κάνανε το παν να μετριάσουν τους πόνους της. Επιτρέψτε μου εκ μέρους της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και Βουδαπέστης και του 18ου Διαμερίσματος της πρωτεύουσας και της οικογένειας μου να εκφράσω τα θερμά συλλυπητήρια μας στην πενθούσα οικογένεια και σε όλους τους συγγενείς τους. Μαζί μας την αποχαιρετούν ο σύζυγος της Αναστάσιος οι κόρες της Μαρία και Ζωή, ο σύντροφός της ζωής της Spatzir János, τα δισέγγονα της Αχιλλέας, Θεόδωρος και Ηλίας από την Θεσσαλονίκη, ή οικογένεια Γκλαβίνα Μιχάλη από την Γερμανία και όλοι οι υπόλοιποι φίλοι και συγγενείς, συγχωριανοί κ.α. Αιωνία σου η μνήμη σου αγαπητή Ευδοξία. Ας είναι ελαφρύ το χώμα της φιλόξενης Ουγγαρίας που σε λίγο θα σε σκεπάσει. Απόσπασμα από την ομιλία του Επίτιμου Πρόεδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Θεόδωρου Σκεύη

Iliopoulou Filareti 1932–2019 Örök szeretettel búcsúzunk itt Tőled, kedves Eta! Az élet nagy utasa Iliopoulou Filareti 1932 március 4-én született Görögországban. Apja neve Iliopoulosz Lazarosz, anyja neve Anagnostopoulou Chrisoula volt. A család állattenyésztéssel foglalkozott a háborút megelőzően. 1948-ban érkezett Magyarországra, Balatonkenesén fejezte be az általános iskolát, amit a polgárháború viszontagságai félbeszakítottak Görögországban. Egyszerű ipari tanulóként tanult géplakatosnak. Ezt követően Soroksár városában dolgozott a Fegyvergyárban munkásnőként, de munkájáért többször kitüntetést kapott. Férjével, Pataki Sándorral 1959-ben kötött házasságot, amelyből egy lány gyermekük született, Éva. Filareti, Eta 1971-ben lett zuglói lakos. Görögországba először 1980-ban látogat vissza, hosszú évek elteltével. 1987-ben vonul véglegesen nyugdíjba. De mindezek a fenti mondatok csak egyszerű adatok, nem bírnak különösebb jelentőséggel. Iliópoulos, magyarul a Nap gyermekét jelenti, a Filareti ógörög név pedig azt, hogy a név tulajdonosa erényszerető. A leglényegesebb dolog Veled kapcsolatban az, hogy mintha elhoztad volna délről, eredeti hazádból a napsugarat ide második hazádba, hogy átmelegítsd vele a körülötted élő emberek, idegenek vagy ismerősök lelkét. Egy világba, ahol a legnagyobb hiányt az emberek egymás közötti valódi érdeklődés, az emberség és az egymásra szánt

idő és valódi érdeklődés jelenti. Pedig az emberek ösztönösen oda mennek, ott érzik jól magukat, ahol érzik, szívesen fogadják őket, szeretettel, együtt lehetnek. A hétköznapok monotonitását megtörted egyszerű mosolyoddal és az emberek felé való szereteteddel. Nagyon büszke voltál lányodra, rajongtál unokádéért Timi Eftimiáért, Izabellát, dédunokáját pedig, az ő hercegnőjeként, büszkeségeként emlegetted. Filareti a Zuglói Görög Önkormányzat oszlopos tagja, aki minden rendezvényen ott volt, mindenkihez volt egy jó szava- vidám természetű volt. Útközben ért a halál, otthonod amúgy is a szívedben hortad. Amit külön ki szeretnénk emelni, ismerték és szerették őt, az is bizonyítja, hogy a 74-74a troli Hercegei és Hercegnői (ahogy Eta nevezte őket) és a ház lakói is megemlékeztek róla a Csáktornya park végállomáson. Drága Filareti, kedves Hercegnőnk, hirtelen mentél el, nagyon fogsz hiányozni! Búcsúzik Tőled Lányod – Éva, unokád – Tímea, férje – Feri, Dédunokád – Izabella, a zuglói görögök, barátaid és nem utolsó sorban a második családod a 74-74a troli közössége és sofőrei: Judit, Ádám, Dániel, Bence, Gábor, Kristóf, Márk, Károly, Tamás, Krisztián, Tibor, Attila, Balázs. Καλό ταξίδι! Jó utat!

Deliagasz Sztamatiszné (Delerizi Anasztázia 1927-2019) 1927. szeptember 14-én született az Evros melletti Lavara faluban. Édesanyja háztartásbeli, édesapja kőműves volt, emellett selyemhernyó tenyésztéssel és földműveléssel foglalkozott. Három lányuk született, Athanasia, Anasztázia és Mária. Anasztázia már fiatal lányként kivette a részét a házkörüli munkából és a földeken is sokat segített édesapjának és nagyapjának. Szorgalmas, jótanuló leány volt. A második világháború miatt azonban az általános iskola befejezése után, kiváló tanulmányi eredményei ellenére már nem tanulhatott tovább. Az 1948-49-es görög polgárháború elszakította családjától. Imádott nővére Athanasia a harcokban esett el. Elvesztése iránt érzett fájdalmát tetézte, hogy szeretett szüleit soha többé nem láthatta életükben. Ő maga, Bulgárián és Románián keresztül érkezett Magyarországra, sok görög menekült honfitársával együtt. Családja és hazája elvesztésének tragédiáját élete végéig nem tudta feldolgozni. 1950-ben Budapesten kezdett dolgozni az Aluminium Gyárban majd a Danuvia Gépgyárban. 1971-1982-ig egészen nyugdíjazásáig a Csavaripari Vállalatnál dolgozott, ahol szorgalmas, precíz munkájáért kiváló dolgozói kitüntetést kapott, melyet büszkén őrzött. Férje, Deliagasz Sztamatisz szintén Lavara faluból származott, ahol már nagyon fiatalon eljegyezték egymást és akivel

a polgárháború nehéz évei alatt is mindig kitartottak egymás mellett. Házasságot Budapesten kötöttek. 1951-ben megszületett első fiúk, Sztavros és 1954-ben Paszhalisz. Mindkét gyermeküket szeretetben nevelték, taníttatták. Bár ő és férje is, magyarországi életük során gyári munkások voltak, a föld és a természet iránti szeretetük soha nem múlt el. Biatorbágyi telkükön művelték kis kertjüket, eleinte munka mellett, később nyugdíjasként. Sok időt töltöttek itt és a budapesti otthonukban, három unokájukkal Achillessel, Elenivel és Alexandrával. 1980-ban térhettek vissza először szülőföldjükre, ahol már csak húga, Mária várta. A későbbiek során még hazalátogatott Görögországba, de már csak fiaival, mivel férje Sztamatisz, nagyon fiatalon 1988-ban hunyt el. Fiatal korában sokat olvasott Görögország mitológiájáról, történelméről és erről gyakran beszélgetett unokáival. Családja általa ismerkedett meg a görög szokásokkal, a görög konyhával. Főztjét, főleg pitáját, görög salátáit mindenki szerette. Újévkor vaszilopitát sütött, melyben szerencsehozó érmét rejtett el szeretteinek. Édes akcentusát mindenki imádta. Örömét életében fiai látogatása, unokáival való meghitt beszélgetések és iker dédunokáinak, Kalliopénak és Sztamatisznak a megszületése hozott számára. Életkedve, ereje egyre fogyatkozott, fizikai állapota egyre gyengült és 2019. január 16- én hunyt el. A család nevében, köszönetet szeretnénk mondani azoknak, akik osztoztak velünk gyászunkban és elkísérték édesanyánkat utolsó útjára. Deliagosz Sztavrosz és Deliagosz Paszhalisz

Γεράσιμος Γκέρτσος (1926–2019) Αγαπητέ μας θείε Γεράσιμε!

ας μας συγχωρεθούνε τ’ άλλα — πολύ αγαπούσαμε τον κόσμο μην το ξεχάσεις, να το πεις, αύριο που θα λείπουμε». • Την αγαπούσες την ζωή, είχες πάθος για αυτήν, μόλις βγήκες από το νοσοκομείο και ας είχες μείνει με ένα πόδι, ήξερες πως πρέπει να προχωρήσεις, έπιασες δουλειά στο εργοστάσιο ELZETT και αργότερα σε επιχείρηση της πρωτεύουσας, ως ηλεκτρολόγος. • Την αγαπούσες την ζωή, ήξερες πως συνεχίζεται, και έτσι το 1952 με την επούλωση μερικών από των ψυχικών τραυμάτων, γνώρισες την συναγωνίστρια Καλλιρόη που έγινε και η σύντροφος της ζωής σου.

Έφυγες από κοντά μας και μας άφησες βαρύ καθήκον, εσύ θα λείπεις και εμείς να πούμε στον κόσμο που θα μείνει πίσω, αυτά, που εσύ θα ήθελες να πεις. Για την ζωή σου, για τους αγώνες σου, για τις αγάπες σου. Εγώ λοιπόν, εκ μέρους του ιστορικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας, τού οποίου υπήρξες μέλος ως το τέλος της ζωής σου, θα προσπαθήσω το ακατόρθωτο, να βρω εκείνες τις λέξεις, εκείνα τα νοήματα, που ταιριάζουν στα παλικάρια όπως εσύ, της δρακογενιάς της Αντίστασης και του ΔΣΕ. • Ήσουν παλικάρι, που από μικρός, στο όμορφο ορεινό χωριού της Ηπείρου, το Κεφαλόβρυσου Πωγωνίου, βοηθούσες μαζί με τα πέντε αδέρφια σου και όλους τους χωριανούς σου, τον στρατό που αντίκρουσε τους Ιταλούς φασίστες, • ήσουν παλικάρι που μέσα από της γραμμές της ΕΠΟΝ και μετά του εφεδρικού ΕΛΑΣ, υπερασπίστηκες την πατρίδα σου κατά των Ναζί καταχτητών, • ήσουν παλικάρι που μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, επειδή δεν μπορούσες να αποδεχτείς τους διωγμούς των πρώην αγωνιστών, από τους Χ-τες, τους συνεργάτες των κατακτητών, ξαναβγήκες στο βουνό και κατατάχτηκες στις γραμμές του ΔΣΕ, • ήσουν παλικάρι που ως αγωνιστής του πυροβολικού του Αντάρτικου Στρατού μετά τον πρώτο βαρύ τραυματισμό σου, μόλις άρχισες να αναρρώνεις στην Βουλγαρία, ζήτησες να ξαναβγείς στο βουνό για να συνεχίσεις τον αγώνα. • ήσουν παλικάρι που δεν έχασες την πίστη σου στο δίκαιο του αγώνα, για μια καλύτερη ζωή, και ας έχασες εκεί τον αδερφό σου Θανάση, και την πρώτη σύζυγο σου Σοφία του γένους Καραμάνη. • ήσουν παλικάρι, που δεν μπόρεσε να κλονίσει την αγάπη σου για την ζωή, για τον κόσμο και για το δίκαιο ούτε ο δεύτερος βαρύς τραυματισμός σου από νάρκη του μοναρχικού στρατού, που σου στοίχισε το ένα σου πόδι • ήσουν παλικάρι που έγινες μέλος του ΚΚΕ το 1947, και έμεινες πιστός στην ιδεολογία σου σε όλη την πολυτάραχη ζωή σου, υπερασπιζόμενος πότε το άπαρτο κάστρο του Γράμμου και πότε την Λαοκρατία στην Ουγγαρία, πάντα σεμνός, πάντα αγέρωχος. Θείε Γεράσιμε! Σύντροφε! Την αγαπούσες την ζωή. Η παρακαταθήκη σου βρίσκεται στο ποίημα του Ρίτσου «Αύριο μπορεί να λείπουμε, μα εσύ να το θυμάσαι και να το πεις, να μαρτυρήσεις για μας - πόσο αγαπούσαμε τον κόσμο, μην το ξεχάσεις, να το πεις, κι αν δεν μπορέσαμε να γίνουμε τόσο καλοί όσο θέλαμε — να το πεις — τίποτα άλλο δεν είχαμε, μόνο τη ζωή μας, και την αγαπούσαμε πολύ τη ζωή μας, και τη δώσαμε,

Παντρεύτηκες, αγαπημένε μας θείε Γεράσιμε, την συναγωνίστρια του ΔΣΕ, Καλλιρόη, και απέκτησες μαζί της δύο παιδιά τον Σπύρο και την Μαρίκα που στέκονται εδώ μπροστά σου και δεν μπορούν να δεχτούν την απουσία σου. Δεν μπορούν να δεχτούν την απουσία και τα τρία εγγόνια σου η Μαρία ο Ρούντολφ και ο Βασίλης, τα δισέγγονα σου Αλέξανδρος, Έλλη και Ορσογια. Μια απουσία, που δεν μας επιτρέπεται να δεχτούμε ούτε όλοι εμείς που σε γνωρίσαμε, αγωνιστή της ελληνικής λευτεριάς και ανεξαρτησίας. Σε ακούσαμε να εξιστορείς την δύσκολη αλλά μεγαλειώδη ζωή σου, κρατήσαμε στην μνήμη και στην καρδιά μας τα λόγια σου. Και θα τα εξιστορήσουμε και εμείς, με την σειρά μας στις επόμενες γενιές, για να μην ξεχαστεί η ζωή και η θησεία σου, τα όνειρά σου, τα ιδανικά σου, για ένα καλύτερο αύριο, μια καλύτερη ζωή. Θείε Γεράσιμε! Μετά το 2013 δεν μπόρεσες να συμβιβαστείς με τον χαμό της αγαπημένης σου συντρόφου Καλλιρόης, — και ας σε φρόντιζε με τόσο πολύ αγάπη και υπομονή η κορούλα σου η Μαρίκα . Ίσως, κάπου στο πίσω μέρος του μυαλού σου, σκέφτηκες πως θα πας γρήγορα να την βρεις, για να συζητήσετε τα δικά σας, συντροφιά με έναν Ελληνικό καφέ, παρέα με τις αναμνήσεις σας, για τα παιδιά, τα εγγόνια αλλά και τους αγώνες, και τα τα ιδανικά σας. Σε αποχαιρετούνε λοιπόν: • η Κόρη σου Μαρίκα και ο σύζυγος της Ρούντολφ τα παιδιά τους Μαρία και Ρούντη και η κόρη τους η δισέγγονη σου Όρσικα • ο γιός σου Σπύρος και η σύζυγος του Αγάπη, ο γιός του και εγγονός σου Βασίλης τα παιδιά του και δυσέγγονα σου Έλλη και Αλέξανδρος • ο καρδιακός σου φίλος Γούλας Κώστας Αγαπητέ Θείε Γεράσιμε, καλό σου ταξίδι

Ιωάννης Σουλιώτης (1955 -2019) δευση των παιδιών ανάλαβαν ο Παππούς και η Γιαγιά, τους οποίους πάρα πολύ βοήθησε η θεία του Γιάννη, η Μαρίκα, η οποία έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στη ζωή του Γιάννη. Ο Γιάννης τελείωσε το δημοτικό σχολείο στην Βουδαπέστη, στην συνοικία József Attila, όμως μετά για ένα διάστημα βρέθηκε σε ίδρυμα. Για μεγάλη του χαρά όμως σύντομα μπόρεσε να γυρίσει στην αγαπημένη του γιαγιά στην συνοικία József Attila. Άρχισε να δουλεύει στο Τσίρκο της Βουδαπέστης, και αργότερα σε αρκετές εταιρίες εργαζόταν ως υδραυλικός. Το 1977 γνωρίστηκε με την μελλοντική γυναίκα του, την Ρόζα, και στις 22 Αυγούστου του 1981 αποφάσισαν να παντρευτούν. Στην κοινή τους ζωή πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα εργάζονταν στην ίδια δουλειά. Το 1989 ο Γιάννης με την γυναίκα του επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα, ζούσανε στην Αθήνα. Το 1993 γυρίσανε στην Ουγγαρία λόγω της επιχείρησης τους. Συμμετείχαν στην ζωή της ελληνικής κοινότητας της ΟυγγαΑγαπητή οικογένεια, επιτρέψτε μου να σας εκφράζω εξ ονόματος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Βάτς την βαθύ συλλυπητήρια μας. Ο Ιωάννης Σουλιώτης γεννήθηκε στην Βουδαπέστη στις 7 Ιουλίου το 1955 από Έλληνες γονείς. Ήταν τέταρτο παιδί του Δημήτρη Σουλιώτη και της Αγάπης Θωμαϊδου. Ο παππούς και η γιαγιά από τη μεριά της οικογένειας Θωμαϊδου μετά την μικρασιατική καταστροφή από το Καρς της Ρωσίας μετανάστευσαν στην Ελλάδα. Εγκαταστάθηκαν στον νομό Πέλλας στο χωριό Νότια. Η μητέρα του Ιωάννη, η Αγάπη και τα αδέρφια της γεννήθηκαν ήδη εκεί. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου η οικογένεια ξανά αναγκάστηκε να μεταναστεύσει. Η Αγάπη βρέθηκε στην Τσεχοσλοβακία, οι γονείς της στην Ουγγαρία. Η Αγάπη στην Τσεχοσλοβακία γνώρισε τον Δημήτρη Σουλιώτη και παντρεύτηκαν. Τα πρώτα δυο παιδιά, η Γιαννούλα και η Σταυρούλα γεννήθηκαν στην Τσεχια, στην πόλη Όστραβα, όμως τα αγόρια, Νίκος και Γιάννης στην Βουδαπέστη, όπου μετακόμισαν οι γονείς. Τα πρώτα χρόνια ζούσανε στην ελληνική συνοικία «Ντόχανυγκιαρ», μετά στο χωριό Μπελογιάννης. Η μητέρα του Γιάννη, το 1956 μετά από βαριά ασθένεια, απεβίωσε πολύ νέα, στα 29 της χρόνια, αφήνοντας 4 ορφανά παιδιά πίσω της. Ο Γιάννης ήταν τότε ενός έτους. Την εκπαί-

ρίας. Πολύ καιρό ζούσανε στην Βουδαπέστη, μέχρι το 2002, όταν αποφάσισαν να μετακομίσουν στο χωριό Csörög, κοντά στο Βάτς. Θέλανε να ζούνε κοντά στα εγγόνια τους. Από το γάμο τους γεννήθηκαν δύο παιδιά, ο Gyula και ο Tibor, και γεννήθηκαν επίσης δύο εγγόνια, η Gyöngyi και η Χριστίνα, οι οποίες τους χάρισαν και 5 δισέγγονα. Η Viki, η Timi, η Niki, ο Γιαννάκης και ο μικρός Áron ήτανε η μεγαλύτερη χαρά του Γιάννη. Μέχρι το θάνατο του συνεπής τους πήγαινε στα μαθήματα Ελληνικών στο Βάτς. Η ελληνική του ταυτότητα ήταν πάρα πολύ σημαντικό για τον Γιάννη, και αυτό προσπάθησε να μεταφέρει και στα δισέγγονά του. Επίσης έπαιζε σημαντικό ρόλο στη ζωή του η οικογένεια της Ρόζας. Είχαν πολύ στενή σχέση με την νύφη του, την Μαρία κα την οικογένειά της, και με τους γαμπρούς του, τον Zoli, τον Jani, τον Jenci και τον Tibi. Ο Γιάννης ήταν και νονός της Κατερίνας, της Hajnik και του Béla. Τα τελευταία χρόνια ήταν δραστήριο μέλος της ελληνικής κοινότητας. Βοήθησε ενεργά τη δουλεία της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Βατς, και χάρη στον Πρόεδρο, τον Κύριο Γεώργιο Κουκουμτζή εργάστηκε και πρόσφερε τις υπηρεσίες του και στην Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας. Φρόντιζε την

επαφή με τους παλιούς συμμαθητές και με τους κάτοικους της συνοικίας József Attila καθώς και με τους παλιούς του φίλους. Στις 24 Μαρτίου, το απόγευμα ο οργανισμός του παρέδωσε τα όπλα στην μάχη με την αρρώστια, την οποία άντεχε με μεγάλη πειθαρχεία μέχρι την τελευταία στιγμή. Απεβίωσε στο σπίτι του, κοντά στα αγαπημένα του πρόσωπα. Τον αποχαιρετούν με μεγάλο πόνο • η γυναίκα του, η Ρόζα • τα παιδιά του: Gyula και Tibor • η νύφη του, η Gyöngyi και ο ανηψιός του, Gábor με την οικογένειά του

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας Υπεύθυνος Έκδοσης: Κουκουμτζής Γεώργιος Αρχισυντάκτης: Οικονόμου Ανδρέας Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Πήτερ Ολντερ Συντάκτης ΄ύλης: Σπύρος Σ. Κλείτσας Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Pannonia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 φωτογραφίες : Μαρία Καραγιώργη

• τα εγγόνια του: η Gyöngyi και η Χριστίνα • τα δισέγγονα του: η Viki, η Timi, η Niki, ο Γιαννάκης και ο μικρός Áron • κοντινοί και μακρινοί του συγγενείς • οι συνάδελφοι και οι φίλοι του. Στο πένθος συμμετέχει με τον ίδιο πόνο και η ελληνική κοινότητα της Ουγγαρίας. Αιώνια η μνήμη σου! Καλό ταξίδι, Γιάννη! Απόσπασμα από την ομιλία που εκφώνησε ο Αντιπρόεδρος της ΑΕΟΥ Σπύρος Μπ.Αγκάρντι στο Δημόσιο Νεκροταφείο της Βουδαπέστης

ELLINIZMOSZ Az MGOÖ kiadványa Kiadó: az MGOÖ Testülete Felelős kiadó: Kukumzisz Jorgosz Főszerkesztő: Οikonomou Andreas Grafika: www.kornetas.hu Szerkesztő: ifj. Klicasz Szpirosz 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Pannonia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 Fotók: Karajorgis Maria

A lap megjelenését támogatta a:

2019. április 21.

VIRÁGVASÁRNAP Görögség Háza (1098 Budapest, Börzsöny utca 2.)

A programot támogatta a:

A VIRSLI FRANKFURTI, A SÖR SOPRONI, A HANGULAT GÖRÖG! Görögség Háza (1098 Budapest, Börzsöny utca 2.)

A programot támogatta a: