MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK ORSZÁGOS ÖNKORMÁNYZATA 1054 Budapest, Vécsey u. 5.
ελληνισμός Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας • Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2020
ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΘΕΟΔΩΡΕ
ΣΚΕΥΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ (1940-2019)
SZKEVISZ THEODOROSZ (1940–2019) Fokasz Nikosz búcsúztató beszédéből December 6-án beszéltem vele utoljára. Ő hívott, hogy felköszöntsön névnapom alkalmából, s ahogy ilyenkor lenni szokott elkezdtünk beszélgetni. – Hogy vagy? – kérdeztem szinte reflexszerű automatizmussal, hiszen ahogy mindenki én is tudtam néhány éve megrendült egészségi állapotáról. – Jól! – válaszolta a szintén megszokott módon, részletesen elmesélve, hogy éppen milyen vizsgálatokon jutott túl, s beszélt a februárra tervezett szívműtétről is. Ezt követően azonban rögtön a közeljövő közös teendőire tértünk át. Emlékeztettem, hogy december 18-án tíz napra Budapestre érkezik a Krétai Egyetem kutatócsoportja, s nagyon szeretném, ha sikerülne egy életút interjút lebonyolítani vele. Természetesen igent mondott. A krétaiak december 18-án rendesen megérkeztek, délben leültem velük megbeszélni az egész heti programot, köztük a Theoval tervezett találkozót is. Sejtelmünk sem volt arról, hogy éppen azokban az órákban Theo élete milyen drámai fordulatot vesz. Meghalt a Szkevisz! –szakadt ki feleségemből a döbbenet hangja aznap este. AFacebook hírfolyamböngészése közben talált rá a letaglózó hírre. Ledermedtem. Aznap este már nem is tudtam mással foglalkozni. De másoknak is sok volt a hír. A görög vonatkozású facebook oldalak szinte felrobbantak, a hozzászólások száma pillanatok alatt meghaladta a százat. A részvétnyilvánítás szokásos formulái mellett a szeretet sokféle megnyilvánulása volt a meghatározó. Hogy csak néhány példát említsek: Egy jó ember ment el. Mindig meleg szívvel gondolok Apukádra. Itt csak vele tudtam románul beszélgetni, nagyon aranyos ember volt, kedveltem Nagyon szerettük Őt! Nagyszerű ember volt. S engedjenek meg egy görög idézetet is: Έφυγε ένας στυλοβάτης της ελληνικής ομογένειας στην Ουγγαρία! S csakugyan. A magyarországi görögség egyik legismertebb, legkedveltebb, meghatározó tagja távozott közülünk. Hosszú és kanyargós út vezetett idáig. 1948 áprilisában a Janinától 40 km-re, az Albán határtól légvonalban talán, ha három km-re fekvő Lia falu lakosságának jelentős része a polgárháború elől Albániába menekült. A Szkevisz család tagjai is ezt tették. Számukra azonban már ez az első lépés is a család fokozódó szétszakadását jelentette. A száműzött apa, valamint a partizánként a hegyekben harcoló idősebb nővér Görögországban maradt. Az édesanya és a nagyapa négy testvérrel indult útnak. A kezdeti tábori élet után Albánia különböző részeibe osztották szét őket. A legidősebb gyermeketAretit a ma gyönyörű tengerparti üdülőhelyként működő Vlorába küldték. Édesanyjuk, nagyapjuk a legkisebb testvérrel Grigorisszal az Albániát Montenegróval öszszekapcsoló Skodra tó partján fekvő gazdasági és kulturális központba, míg Theo és öccse Kosztasz először abalatoni hangulatú Ohridi tó közelében fekvő Perrenjas-ba,majd Elbasanba a Tiranától 30-40 km-re délkeletre fekvő nagyvárosba került. Skodra, Ohrid, Elbasan, Vlora. A helyszínek alapján, maga SzkeviszTheodorosz az IBUSZ vagy a Theo Tours invenciózus utazásszervezője sem állíthatott volna össze gazdagabb, buszos albániai országnéző programot. Csakhogy a gyermekek számára a Skodra, Elbasan, Vloraháromszög rendre az őket a család többi tagjától elválasztó 80, 110, 180 kilométereket jelentette. A napokban tudatosodott igazán bennem, hogy ezek a gyermekek, a 7 éves Kosztasz, a 8 éves Theo és a 14 éves Aretiahogy a többi akkoriban idekerült görög gyermek is, bár ma idős emberek, akkor bizonyaz unokáim, az unokáink korosztá-
2
lyához tartoztak. Szívbe markoló belegondolni abba, mi lenne, ha mindez az unokáinkkal történne meg. Elképzelni is nehéz, hogy mennyire más élet, másfajta tapasztalat adatott akkor nekik, mint mai kortársaiknak. S ez csak a kezdet volt. 1948 decemberében a család tagjai újból útra keltek. A Skodraiak Csehszlovákiába, AretiVlorából Budapestre. Theo öccsével Kosztasszal először a romániai Félixfürdőbe, majd Nagyváradra került. Theo itt végezte el a hétosztályos elemi iskolát. S bár Nagyvárad lakosságának túlnyomó része, ahogy a tanáraik is túlnyomórészt magyarok voltak, az oktatás románul zajlott. Így amikor az 1954-es nagy családegyesítés idején nővére Areti jóvoltából 14 évesen Magyarországra került még nem tudott magyarul. A Dohánygyárban nyert elhelyezést, a Százados úti Iskolában kezdett tanulni. Bizonyítványába azonban azt írták, hogy nyelvismeret hiányában nem osztályozható. Végül a nyolcadik osztályt Balatonalmádiban a görög gyermekotthonban végezte el. Szentesen járt gimnáziumba, s itt ismerkedett meg későbbi feleségével, két lánya édesanyjával is. Az ELTE-n megszerzett orosz-román szakos tanári oklevél után felsőfokú idegenvetői tanfolyamot is végzett, ami meghatározta egész későbbi szakmai pályafutását. Az IBUSZ kiutazási főosztályán,végig járva a ranglétrát a Szovjetunióba, Mongóliába, Észak-Koreába, Vietnámba, később Görögországba, Törökországba és Ciprusra szervezett utakat.Húsz évnyi IBUSZ alkalmazásután négy évet töltött el a Volánnál, ahonnan tovább lépve, élve a rendszerváltozás adta új lehetőségekkel megmérettette magát a magánszférában is. Legtartósabb alkotása ezen a téren a Theo Tours megalapítása és vezetése volt. Sokat elárul emberi természetéről, hogy minden iskolai vagy munkahelyi közösségéről, amellyel egyáltalán dolga akadt a legmelegebb szavakkal emlékezett meg. Egy vele készült interjúban még 2011-ben is nagy szeretettel gondolt vissza a Balatonalmádi iskolaigazgatóra, aki erdélyi származású magyarként lehetővé tette a magyarul akkor még alig tudó Theonak, hogy románul feleljen. A gimnáziumban nagyon jó gárda, nagyon jó tanárok voltak! – emlékezett. – Az Ibusz kiutazási főosztályon, remek társaság volt, a Volánnál pedig szintén nagyon jó volt a gárda. – mondogatta. Állította, hogy kisgyerekkorától beléjük táplálták, a szeretetet mások iránt, s a törekvést, hogy legyél minél jobb, s legyél hasznos bárhova is kerülsz. Ezzel a szellemiséggel szolgálta a magyarországi görögséget is évtizedeken keresztül, akár pozícióban volt, akár nem. De egy dologban Theo azt hiszemtévedtél. Ezt a szellemiséget ugyanis nem beléd plántálták. Eleve benned volt. Egyszerűen mindenkiben képes voltál meglátni a jót. Ezzel az eleve megelőlegezett szeretetteljes bizalommal közelítettélmindenkihez. S ez tett a magyarországi görögség talán egyedülállóan integratív személyiségévé. Köszönet Neked mindezért Theo. Nyugodj békében!
ΣΚΕΥΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ (1940-2019) Στις 18 Δεκεμβρίου 2019 έφυγε από κοντά μας ένα από τα σπουδαιότερα μέλη της ελληνικής κοινότητας της Ουγγαρίας. Υπήρξε Σύζυγος, Πατέρας, Παππούς, Δάσκαλος, Ξεναγός, Επιχειρηματίας, Πρόεδρος, Συνεργάτης, Φίλος, Άνθρωπος. Ήταν μία από τις πιο γνωστές δημόσιες προσωπικότητες της κοινότητάς μας. Ο θάνατός του αποτελεί τεράστια απώλεια όχι μόνο για την οικογένειά του, αλλά και για όλους τους Έλληνες στην Ουγγαρία. Συμμεριζόμαστε τον πόνο της οικογένειας, το κενό που ο χαμός του είναι τεράστιο. Ο Θεόδωρος Σκεύης γεννήθηκε στις 14 Φεβρουαρίου 1940 στο χωριό Λιά της Θεσπρωτίας, στα ορεινά της Ηπείρου, παιδί του Γεωργίου Σκεύη και της Καλλιόπης Νίκου. Κατά τη διάρκεια του ελληνικού Εμφυλίου η Αριστερά διέσωσε χιλιάδες Ελληνόπουλα για να ξεφύγουν από τα δεινά του πολέμου. Ο Θεόδωρος Σκεύης μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά του χωριού την 1η Απριλίου 1948 πέρασαν τα ελληνοαλβανικά σύνορα, και μετά από μήνες στην Αλβανία και τη Γιουγκοσλαβία στις 22 Δεκεμβρίου καταφθάνει στην Οραντέα της Ρουμανίας. Λόγω της επανένωσης της οικογένειάς του με τον αδελφό του Κώστα τελικά εγκαταστάθηκαν στην Ουγγαρία. Άρχισε να μαθαίνει ουγγρικά σε δημοτικό σχολείο της Βουδαπέστης, την 8η τάξη όμως τελείωσε στο Balatonalmádi. Την δευτεροβάθμια εκπαίδευση ολοκλήρωσε ανάμεσα 1956-60 στο λύκειο «Horváth Mihály» του Szentes, όπου και γνώρισε την συμμαθήτρια και μέλλουσα σύζυγό του Margit Döme. Παντρεύτηκαν το 1965, αποκτώντας δύο κόρες, την Αφροδίτη (1968) και την Αθηνά (1973), οι οποίες τους χάρισαν δύο εγγονές. Στο πανεπιστήμιο ELTE της Βουδαπέστης σπούδασε ιστορία και ρώσικη φιλολογία, αργότερα όμως εισάχθηκε και στο ρουμάνικο τμήμα. Ως επαγγελματίας διερμηνέας εργάστηκε για πρώτη φορά στις 9 Μαΐου 1963. Οι κύριες γλώσσες εργασίας του ήταν τα ελληνικά και τα ρουμάνικα, μερικές φορές όμως αναλάμβανε και τα ρώσικα. Έλαβε και άδεια ξεναγού, υπήρξε ο πρώτος Έλληνας επαγγελματίας ξεναγός στην χώρα, όπως μας το διηγήθηκε και ο ίδιος. Στη συνέχεια μαζί με άλλους νέους γίνεται ενεργό μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Πολιτικών Προσφύγων Ουγγαρίας. Για ένα σύντομο διά-
στημα δίδαξε και ελληνική γλώσσα για νέους στην συνοικία «József Attila» της Βουδαπέστης. Ως διερμηνέας συνεργάστηκε με πολλούς εκπροσώπους της ελληνικής και κυπριακής πολιτικής σκηνής, όπως μ.ά. τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ’ και τον κύπριο Πρόεδρο Γιώργο Βασιλείου, αλλά είχε την τύχη να συναντηθεί και με τον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας και την Μελίνα Μερκούρη επίσης. Το 1964 άρχισε να εργάζεται και ως ξεναγός, ενώ ανάμεσα 1966-1985 διετέλεσε επικεφαλής ομάδας στην κρατική υπηρεσία τουρισμού IBUSZ, υπεύθυνος για προορισμούς όπως την Σοβιετική Ένωση, Κύπρο, Τουρκία και Ελλάδα. Στο διάστημα 1985-1989 εργάστηκε στο ταξιδιωτικό γραφείο Volántourist ως προϊστάμενος τμήματος. Μετά την αλλαγή του καθεστώτος στην Ουγγαρία συμμετείχε στην ίδρυση του Colossus Travel, ενώ το 1992 ίδρυσε το δικό του τουριστικό γραφείο Theo Tours, το οποίο το 1994 απέσπασε το βραβείο του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού για τον εξέχοντα ρόλο του στην ανάπτυξη των ελληνο-ουγγρικών τουριστικών σχέσεων. H Oυγγρική Ένωση Ταξιδιωτικών Πρακτορείων (MUISZ) του απένειμε την διάκριση «Πρακτορείο του 2011». Λόγω της ηλικίας του μετά από 26 χρόνια επιτυχούς λειτουργίας το 2018 πούλησε το Theo Tours.
3
Είναι κάτοχος τιμητικής διάκρισης της Ένωσης Νομικών Ουγγαρίας και του βραβείου «Bibó István» της Συνομοσπονδίας Συνδικάτων Δημοσίων Υπαλλήλων Ουγγαρίας. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος και έως το 2003 αντιπρόεδρος του Ελληνο-Ουγγρικού Βιομηχανικού, Τουριστικού και Εμπορικού Επιμελητηρίου (1996). Ανάμεσα στα 1995-2003 διετέλεσε αντιπρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας και της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης, και πρόεδρος της ΑΕΟΥ κατά το διάστημα 2003-2007. Ήταν μέλος της δεύτερης έως και το 2011. Ήδη από την ίδρυση του θεσμού των μειονοτικών αυτοδιοικήσεων εκπροσωπούσε επίσημα τις τοπικές ελληνικές κοινότητες του 16ου, του 17ου και του 18ου δημοτικού διαμερίσματος της ουγγρικής πρωτεύουσας. Επί της προεδρίας του (2003-2007) ιδρύθηκε η Ίδρυμα Ερευνών Ελλήνων Ουγγαρίας, η ελληνόγλωσση εκπαίδευση πήρε
θεσμική μορφή με την ίδρυση του 12τάξιου Συμπληρωματικού Σχολείου Ελληνικών, ξεκίνησαν τα μαθήματα μουσικής, και η βιβλιοθήκη γνώρισε σημαντική ανάπτυξη. Το ενημερωτικό φυλλάδιο Ελληνισμός άρχισε να εκδίδεται πλέον μηνιαίως, το περιοδικό Καφενείο επίσης κυκλοφορούσε σε τακτική βάση. Αποτέλεσε εξέχουσας σημασίας γεγονός τα εγκαίνια του Μνημείου του Ελληνισμού το 2006 στην πλατεία Petőfi, απέναντι στον παλαιό ελληνορθόδοξο ναό, με την υποστήριξη της ΑΕΟΥ. Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του ανέπτυξε σημαντική εκδοτική δράση, ενώ διοργανώθηκαν δύο ιστορικά συνέδρια, το πρώτο στην έπαυλη Károlyi στο Fehérvárcsurgó με θέμα τα ελληνόπουλα-πρόσφυγες του Εμφυλίου, και το δεύτερο στην έπαυλη Grassalkovich στο Gödöllő με θέμα την ελληνική οικογένεια Σίνα. Η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας το 2015 τον εξέλεξε Επίτιμο Πρόεδρό της. Ο Εκπρόσωπος της Ελληνικής Κοινότητας στο ουγγρικό κοινοβούλιο κ. Αθανάσιος Σιάνος το 2019 πρότεινε τον Θεόδωρο Σκεύη για το «Βραβείο Εθνοτήτων» ως αναγνώριση του έργου ζωής του. Αιωνία η μνήμη του. Σπύρος Μπ.Αγκάρντι Αποχαιρετιστήρια ομιλία εκφώνησαν ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Νίκος Φωκάς, ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, η εκπρόσωπος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης Σταματούλα Αρβανιτίδου καθώς και ο dr.Bálint Erdei, Aντιπρόεδρος της Ενωσης Τουριστικών Γραφείων Ουγγαρίας
SZKEVISZ THEODOROSZ (1940-2019) A mai napon december 18an, a magyarországi görög közösség egyik legértékesebb tagja távozott közülünk. Itt hagyott minket a Férj, az Apa, a Nagyapa, a Pedagógus, az Idegenvezető, a Vállalkozó, az Elnök, a Munkatárs, a Barát, az Ember. Közösségünk meghatározó alakja volt, közéletünk egyik legismertebb szereplője. Távozása óriási veszteség nemcsak szűkebb értelemben vett családja, de második családja, a magyarországi görög közösség számára is. A család fájdalmában osztozunk, munkássága pótolhatatlan.
4
Szkevisz Theodorosz Északnyugat-Görögországban, az epiruszi Theszprótia megye Lia nevű falujában látta meg a napvilágot 1940. február 14-én Szkevisz Georgiosz és Niku Kaljopi gyermekeként. A görög polgárháború idején a háborús körülmények miatt nagyon sok gyermeket kimenekítettek a borzalmas életkörülmények elől a testvérháború baloldali résztvevői. Szkevisz Theodorosz sok más falubeli gyermekkel együtt 1948. április 1-jén lépte át a görög-albán határt, majd több hónapos albániai és jugoszláviai tartózkodást követően december 22-
én érkezett meg Romániába. Nagyváradra került, de a családegyesítés révén öccsével, Kosztasszal Magyarországra telepítették őket. Szkevisz Theodorosz először a budapesti Százados úti iskolában tanult magyarul, de a 8. osztályt az 195556-os tanévben Balatonalmádin fejezte be. Ezt követően 1956-60-ig a szentesi Horváth Mihály Általános Gimnáziumban tanult, ott is érettségizett. Megismerte osztálytársát, későbbi feleségét, Döme Margitot, akivel 1965-ben kötöttek házasságot. Aphrodité lányuk 1968ban, Athina pedig 1973-ban született. Leányaitól két unokája született. Szentes után Budapestre került, ahol az ELTE történelem-orosz szakán bölcsésztanulmányokat folytatott, később felvette a román szakot is. Első alkalommal 1963. május 9-én dolgozott tolmácsként. Általában görög és román nyelveken tolmácsolt, ritkábban azonban oroszul is fordított. Elvégezte az idegenvezetői tanfolyamot is, ahogy mondja, ő volt az első hivatalos görög nyelvű idegenvezető Magyarországon. Ekkor kapcsolódott be a Görög Politikai Menekültek Egyesületének munkájába is más fiatalokkal együtt. Nagyon kis ideig tanított görög nyelvet is a József Attila Lakótelepen élő fiataloknak. Tolmácsként nagyon sok görög és ciprusi politikussal találkozott, többek között Makariosz ciprusi érsekkel is, illetve Vasziliu Jorgosz ciprusi köztársasági elnökkel, de görög köztársasági elnökökkel, illetve Melina Merkurival is volt szerencséje találkozni. Idegenvezetőként már 1964-ben belekóstolt a turisztikai szakmába, majd 1966-tól 1985-ig az IBUSZ-nál dolgozott csoportvezetőként. A Szovjetunió, Ciprus, Törökország és Görögország tartoztak hozzá, mint célországok, amelyekkel a ki- és beutaztatást bonyolították. 1985 és 1989 köizött a Volántourist főosztályvezetője volt. A rendszerváltást követően részt vett a Colossus Travel megalapításában, mígnem 1992-ben megalapította saját utazási irodáját, a Theo Tourst, amelyet 1994-ben a Görög Idegenforgalmi Szervezet a magyar-görög turisztikai kapcsolatok fejlesztésében játszott kiemelkedő szerepéért tüntette ki. A Magyar Utazási Irodák Szövetsége (MUISZ) 2011-ben „Az Év Irodája” címet is odaítélte a Theo Toursnak. Az irodát 26 év sikeres működés után, idős korára tekintettel, 2018-ban értékesítette. A Magyar Jogász Szövetség díszoklevelének és a Magyar Közalkalmazottak Szakszervezeti Szövetsége Bibó István-díjának tulajdonosa. Az 1996-ban alakult Görög-Magyar Ipari, Kereskedelmi és Idegenforgalmi Kamara alapító tagja, 2003-ig annak alelnöke. 1995-2003 között a Görög Országos Önkormányzat és a Fővárosi Görög Önkormányzat elnökhelyettese, majd 2003-2007 között a Görög Országos Önkormányzat elnöke. Egészen 2011-ig az országos önkormányzat tagja volt. A kisebbségi önkormány-
zatok magyarországi megalakulása óta képviselte szószólóként a görög nemzetiséget a XVI. és a XVII. kerületben, illetve képviselőként a XVIII. kerületben. Elnöksége alatt, 2003-2007 között alakult meg a Magyarországi Görögök Kutatóintézete, intézményesítve lett a görög nyelv hazai oktatása, amikor létrejött a 12 Évfolyamos Görög Kiegészítő Nyelvoktató Iskola, beindult a zeneoktatás, jelentős mértékben fejlődött a könyvtár. Havilappá alakult az Ellinizmosz című lap, és rendszeresen megjelent a Kafeneio folyóirat is. Fontos esemény volt, amikor – az országos görög önkormányzat támogatásával - 2006-ban a Petőfi téri görög templom előtti parkban felavatták a Pest-budai görög polgárok emlékművét. Két jelentős konferenciát szerveztek elnöksége alatt, az egyiket a fehérvárcsurgói Károlyi-kastélyban az egykori görög menekült gyermekekről, míg a másikat a Sina-családról a gödöllői Grassalkovich-kastélyban. Jelentős könyvkiadási tevékenységet is folytatott az önkormányzat elnökségi mandátuma alatt. A Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata 2015ben tiszteletbeli elnökévé választotta. Sianos Tamás, az Országgyűlés görög nemzetiségi szószólója életművének elismeréséért 2019-ben a Nemzetiségekért Díjra javasolta Szkevisz Theodoroszt. Emléke Örök! Agárdi B.Spirosz A gyászszertartáson Fokasz Nikosz professzor, egyetemi tanár, Hristodoulou Konstantinos, a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának elnöke, Arvanitidu Sztamatula fővárosi görög önkormányzati képviselő és dr. Erdei Bálint, a Magyar Utazási Irodák Szövetségének alelnöke búcsúztatták el hivatalosan Szkevisz Theodoroszt.
5
Életútinterjú részletek Szkevisz Theodorosszal1 – Mesélje el, hogyan került Magyarországra! – Az egy nagyon hosszú történet. Az előzményeket biztos ismerik, a polgárháború miatt kerültem én is, ahogy körülbelül 28 ezer hozzám hasonló korú gyerek a volt szocialista országokba. 1948 tavaszán a szülőfalum, az epiruszi Lia falu környékén, a görög-albán határ közelében zajlott a polgárháború egyik legnagyobb csatája. 1948 április 1-én az egész falu – öregek és fiatalok – elindult Albániába. Én is, három testvéremmel, az édesanyámmal meg a nagypapával, akik akkor a faluban voltak. Másik nővérem akkor partizánként harcolt a hegyekben, apukám pedig száműzetésben volt. ... Na most mi, a mi családunk, Albániába került. … Táborokba kerültünk, utána egy Perrenjas (Albánia) nevezetű helységbe. …. Ott olasz laktanyákban szállásoltak el bennünket. Elég ramatyul néztek ki, tehát a körülmények elég nehezek voltak. … – Ott Albániában még együtt voltak? – Igen, igen és akkor én meg a Kosztasz öcsém elkerültünk Elbasanba, ami egy nagy város, akkor is az volt, most is az. Ott volt egy görög intézet, ahol elszállásoltak minket gyerekeket. Nyolcszázan voltunk ott gyerekek, én csak ekkor, ott kezdtem el iskolába járni, pedig már 8 éves voltam. Tudod, a háború miatt éveket vesztettünk. A nővérem, Areti Vlorába került, az édesanyám, a nagypapám és a legkisebb öcsém pedig az albán határ menti Skodrába. … 1948 december 20-án teherkocsikra raktak bennünket. ... – Ezt, hogy kell elképzelni? Egyszer csak szólnak, hogy menni kell? – Persze, persze, persze! Hát ott volt mondjuk 800 gyerek, de, hogy Románia mennyit fogad, Magyarország mennyit fogad, Csehszlovákia mennyit fogad, a többi ország mennyit fogad azt nem lehetett tudni. … Teherautókra tettek minket, de mindig voltak velünk felnőttek is, de nagyon kevés gyerekkel volt együtt pont az édesanyja vagy a testvére, hogy elkísérje Görögországból, Albániáig vagy egészen Budapestig. A gyerekeknek szüleinek döntő része vagy partizánként harcolt, vagy besorozott katonaként az ellentétes oldalon … Belgrádba kerültünk, ahonnan két szerelvény indult. Az egyik 400 gyereket hozott Magyarországra, a másik 400 gyerek Romániába ment. Én és az öcsém azok között voltunk, akik Romániába kerültek …. A nővérem, ahogy Vlorából mindenki, Magyarországra érkezett. … Mi az öcsémmel Romániában először Félixfürdőre majd Nagyváradra kerültünk, ahol volt a katolikus püspökség épületében szállásoltak el bennünket. Ott a püspökségen nyolcszáz gyerek volt Görögország legkülönbözőbb részeiből. Ott végeztem el az általános iskola 7 osztályát. Amikor Magyarországra jöttünk, csak bizonyos magyar szavakat ismertem, annak ellenére, hogy akkor Nagyváradon a lakosság 90%-a magyar volt, lehet mondani, 10% román. Nálunk az intézetben majdnem az egész személyzet magyar volt, de románul beszéltünk és románul tanítottak bennünket. … 1954-be szeptember 9-én családegyesítés címén jöttem át Magyarországra. ... A Dohánygyárba kerültem, a Százados úti Iskolában kezdtem tanulni. Az osztálylétszám 45 fő volt, ebből 9 görög gyerek, és mi hárman voltunk olyanok, akik egy mukkot sem tudtunk magyarul. Ma is viccesnek találom, hogy a bizonyítványba azt írták, hogy nyelvismeret hiányában nem osztályozható. Ha megtanulja a nyelvet, akkor osztályozható. Ezt kaptuk mind a hárman. … – Érezte valaha is a magyarországi életében, hogy hátrány az, hogy maga görög? – Egyértelműen nem. Teljesen mindegy, hogy Magyarországon vagy Amerikában vagy görög. Ha külföldön vagy, ahhoz, hogy elérjél valamit, kétszer többet kell dolgoznod, mit egy bennszülöttnek. … Volt olyan, csoportvezetőm, aki görögségem miatt nem akart kinevezni egy meghatározott pozícióba. ...
6
Másfelől mondjuk, szeretettel gondolok az Almádi iskola erdélyi származású igazgatójára. … Bejött, felszólított, amikor még alig tudtam magyarul. Mondták is a gyerekek, hogy igazgató úr ne ne, a Theodor nem tud magyarul. „Mit tud?” - románul, – akkor feleljen románul, és én megkaptam az ötöst. … – És a rendszerváltás hogyan változtatott az itt élő görögök életén? – Hát a rendszerváltás detto ugyanúgy érintette a görögöket, mint a magyarokat, nem látsz nagy különbséget. Itt is, ott is megnőtt a munkanélküliség. A faluban például, megszűnt a szövetkezet, ami volt, megszűnt a TSZ, semmi munka. A görög nagykövetség a 90-es években görög útlevelet adott a fiataloknak és a faluból a legtöbb görög származású fiatal Ausztriába, illetve Németországba ment dolgozni. Csak a hétvégeken jönnek vissza, nincs itt semmi munka. … – Ön szerint összetartó a magyarországi görög közösség? – Mondjuk összességben úgy nem, de minden külföldi diszapóra esetében élesebben kerülnek felszínre az ellentétek vagy előítéletek, mint belföldön. Most itt is generációk nőttek fel, tehát mondjuk az én generációm másképpen gondolkodik, mint a lányaim vagy mittudomén unokák meg egyebek, tehát minden. ... – És a generációk között egyébként, tehát mondjuk az Ön generációja és mondjuk a gyermekeik generációja, vagy adott esetben tényleg a fiatalabbak gondolkodása között milyen különbséget lát? – Ők nincsenek annyira elmélyülve a politikában. Egy tizenöt éves görög gyerek annak idején, az én életemben többet tudott a politikáról, mint egy felnőtt. Teljesen mindegy, hogy melyik országról van szó. Mondjuk kénytelenek is voltunk, mert állandóan hallottuk ezt, hallottuk azt, állandóan veszélyben voltunk. Állandóan menekülni kellett, tehát érdeklődtünk hol van a nagyapád, miért ott van, ahol van, hol van az apukád, miért ott van, és nem itt, tehát másképpen volt. – Milyen érzés volt először Görögországba visszatérni? – Volt benne jó is rossz is. Amikor először mentünk vissza Görögországba, akkor nem volt jó a fogadtatás. A vonaton, amikor átléptük a görög határt, minden bőröndöt ki kellett pakolnom, mindent. A vámos, az ekkor négyéves pici lányom ágya alá is benézett. … Másrészt egy nyolcéves kisgyerek, ennyi idős voltam amikor elmentem a faluból kevés dologra emlékszik. Aput 37 éve nem láttam, nem ismertem meg, mert 5 éves voltam, amikor utoljára találkoztunk, nem emlékeztem rá. Nyolc éves voltam, amikor anyutól Albániában elbúcsúztunk, és amikor újra láttam őt, akkor már 37 éves. Amúgy a legkisebb öcsémet is Görögországban láttam viszont, ő azóta elment Dél-Afrikába.
Fokasz Nikosz 1 Az itt megjelent szöveg az ELTE Társadalomtudományi Kar munkatársai Dés Júlia és Gregor Anikó által 2011. december 1-én készített életútinterjú egyes részleteinek Fokasz Nikosz által válogatott és szerkesztett változata.
Ομόφωνη εκλογή Κωνσταντίνου Χριστοδούλου από το νέο Δ.Σ της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ)
Στις 11 Νοεμβρίου στην έδρα της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ) έγινε η ορκωμοσία των νεοεκλεγμένων μελών του Δ. Σ. και η ομόφωνη εκλογή (15 ψήφοι) του νέου Πρόεδρουτης ΑΕΟΥ, Κωνσταντίνου Χριστοδούλου. Στην συνεδρίαση συμμέτειχε και ο Αθανάσιος Σιάνος, εκπρόσωπος της ελληνικής εθνότητας στο Ουγγρρικό Κοινοβούλιο. Αντιπρόεδροι εκλέχτηκαν ο Δήμαρχος του Χωριού Μπελογιάννης, Κωνσταντίνος Παπαλέξης (με 11 ψήφους) και ο ΟρέστηςΤσορμπατζόγλου (ομόφωνα). Το νέο Δ.Σ., στην φωτογραφία, από δεξιά προς αριστερά (πάνω σειρά) : Αλέξανδρος Πούρος, Κωνσταντίνος Παπαλέξης, Ιωάννης Μουμουλίδης, Βασίλης Σιδηρόπουλος, Σπύρος Μπ. Αγκάρντι, Ορέστης Τσορμπατζόγλου, Γεώργιος Κουκουμτζής, Τάκης Ντούλας, Χρήστος Χατζηγιάννης, Αθανάσιος Σιανός και Κωνσταντίνος Χριστοδούλου. Στην κάτω σειρά (από δεξιά προς αριστερά), απεικονίζονται οι κυρίες : Φούλοπονε Κύπρου Μιράντα, Μίρκα Κίσγιοζεφνε, Χριστίνα Τσαρούχα και Χριστίνα Πάρτιτς – από την φωτογραφία απουσιάζει λόγω επαγγελματικών ασχολιών ο Δημήτρης Τοπουζίδης.
Látogatás Soltész Miklósnál Az Országgyűlés Görög Nemzetiségi Szószólója és a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának elnöke látogatása Soltész Miklós Államtitkár Úrnál. Bemutatkozó és munkalátogatáson fogadott bennünket Báthory utcai irodájában február 26-án, Soltész Miklós Egyházi és Nemzetiségi Kapcsolatokért Felelős Államtitkár Úr, valamint Tircsi Richárd az Egyházi és Nemzetiségi Kapcsolatokért Felelős Államtitkárság főosztályvezetője.
A baráti, jó hangulatú beszélgetésen államtitkár úrnak beszámoltunk az önkormányzati választások óta eltelt időszakról. Hangsúlyoztuk, hogy az önkormányzat és a szószólói kabinet között teljes az egyetértés, és jövőre vonatkozólag is szorosan kívánunk együttműködni. Államtitkár úr a Börzsöny utcai ingatlan felújítása kapcsán érdeklődését fejezte ki és elmondta, hogy a Magyar Kormányzat eltökélt a nemzetiségek támogatását illetően. Hozzátette, hogy a tavalyi támogatást – ami a beruházásokat illeti - további 20
millió forint összeggel megemelik, mellyel egyfajta megelőlegezett bizalmat nyújtanak a görög közösség irányába. Tájékoztattuk Soltész Miklós államtitkár urat, hogy közgyűlésünk egy egységes koncepció kidolgozásán munkálkodik és minden jel arra mutat, hogy rövid időn belül a „Görögség Házában” elkezdődhetnek a beruházási, felújítási munkálatok. Mindkét fél kiemelten fontosnak tartotta megjegyezni, hogy a több évtizedes várakozást követően végre, saját ingatlanban, méltó körülmények közt rendezheti majd ünnepeit, hagyományait a magyarországi görögség. Említést tettünk a Nikosz Beloiannisz Általános Iskola és Óvoda és a Művelődési Ház és Könyvtár jelenlegi helyzetéről is és kiemelten fontosnak tartottuk elmondani azt, hogy a települési köznevelési intézmény további fejlesztésekre szorul. Szót ejtettünk arról is, hogy Görögország jövő évben ünnepli az Oszmán hódoltság elleni szabadságharcának 200. évfordulóját, melyet egy rendezvénysorozat keretében méltón szeretnénk megünnepelni. Megemlítettük, hogy örömmel vennék azt, ha Magyar Kormány is támogatná az eseményt, hiszen a görög szabadságért elesett magyar tisztek és honvédek miatt is nagyon szoros szálak fűzik össze a két nemzetet. Kitértünk egyben arra is, hogy a görögök magyarországi jelenléte több száz évre nyúlik vissza, ami egy különleges összekötő kapocs Magyarország, illetve az Anyaország között. Soltész Miklós Államtitkár Úr összefoglalta a baráti, építő szándékú beszélgetés legfőbb elemeit, bizalmáról biztosított bennünket, majd jó egészséget és sok erőt kívánt a tervezett munka megvalósításához. A kötetlen eszmecsere végén megköszöntünk a szívélyes vendéglátást. Sianos Tamás görög nemzetiségi szószóló Hristodoulou Konstantinos a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának elnöke
7
Συνέντευξη με την Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης Ειρήνη Μποζόνα – Πρώτα από όλα κα Μποζόνα σας εύχομαι συγχαρητήρια για την εκλογή σας στο αξίωμα της Προέδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης. Εχετε πολλά χρόνια και μεγάλη πείρα στο τομέα της Αυτοδιοίκησης, γεγονός που καθιστά κατά κάποιο τρόπο πιο εύκολο το έργο σας. Θα ήθελα να σας ρωτήσω μερικά πράγματα για τα σχέδια σας και τις πρωτοβουλίες σας ; Σας ευχαριστώ για την δυνατότητα που μου δίνεται μέσω του Περιοδικού ¨Ελληνισμός¨ να αναπτύξω τα πλάνα και τις μελλοντικές πρωτοβουλίες της Αυτοδιοίκησης Βουδαπέστης. Επιθυμούμε από κοινού με τους συνεργάτες μου να συνεχίσουμε το μέχρι τώρα έργο της Αυτοδιοίκησης, ωστόσο καινοτομία θα αποτελούσε κατά την γνώμη μου ο πιο εντατικός και δυναμικός συντονισμός των εργασιών και της περαιτέρω λειτουργικότητας σε συνδυασμό με την στενότερη συνεργασία με τους συναρμόδιους φορείς. Είμαστε ανοικτοί στις όποιες συνεργασίες, προχωρούμε λοιπόν στην υπογραφή συμφωνιών με προοπτική την διοργάνωση από κοινού προγραμμάτων με όσο το δυνατόν πιο ποιοτικό περιεχόμενο. Θα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειες μας ώστε να διοργανώσουμε κοινά προγράμματα είτε αυτά έχουν να κάνουν με κοινωφελείς εκδηλώσεις, είτε πολιτιστικές πρωτοβουλίες, εκδρομές κ.α. Βασική προτεραιότητα είναι να υπάρχει καλή και άρτια συνεργασία με τις κατά τόπους Αυτοδιοικήσεις αλλά και τους άλλους φορείς, όπως συλλόγους, οργανώσεις κ.α. – Στις 8 Νοεμβρίου του 2019 είχαμε και στην Αθήνα την διοργάνωση της Εκθεσης Φωτογραφίας: «70 χρόνια – 70 φωτογραφίες. Έλληνες της Ουγγαρίας 1948-2018». Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια γι΄αυτό το τόσο σημαντικό γεγονός που φιλοξενήθηκε στον εκθεσιακό χώρο του Πολεμικού Μουσείου ; Βεβαίως πολύ ευχαρίστως. Όπως θα θυμάστε η έκθεση φωτογραφίας «70 χρόνια, 70 φωτογραφίες. Έλληνες της Ουγγαρίας 1948-2018» παρουσιάσθηκε για πρώτη φορά στον Οίκο του Ελληνισμού την Πρωτομαγιά του 2018 και είχε ως σκοπό να παρουσιάσει την ιστορία της ελληνικής διασποράς
8
στην Ουγγαρία. Η έκθεση βασίζεται κυρίως σε φωτογραφικό υλικό από την πολύ σημαντική δουλειά δύο συμπατριωτών μας του Χαράλαμπου Βλάχου και του Γιάννη Ράπτη αλλά και το αρχείο του ΜΤΙ και τις φωτογραφίες της Μαρίας Καραγιώργη και του Τόμας Τσόμορ. Η ίδια έκθεση παρουσιάσθηκε επίσης με επιτυχία στην πόλη του Σέγκεντ, στο 15ο Διαμέρισμα της Βουδαπέσης και στον Άγιο Αντρέα. Μεγάλη επιτυχία σημείωσε η έκθεση και στη Θεσσαλονίκη όπου παρουσιάσθηκε στις 14 Μαρτίου του περασμένου χρόνου. Η εν λόγω παρουσίαση πραγματοποιήθηκε σε ένα πολύ ξεχωριστό και ιστορικό χώρο στο τζαμί της AlatzetImaret της Θεσσαλονίκης και συνδυάσθηκε με την καθιερωμένη ετήσια ανοιξιάτικη συνάντηση των ¨επαναπατρισθέντων Ελλήνων της Ουγγαρίας¨. Ενας άλλος προορισμός ήταν και η πόλη της Κοζάνης που φιλοξένησε την έκθεση τον Μάιο του 2019. Στις 8 Νοεμβρίου η έκθεση παρουσιάσθηκε και στην Αθήνα στον εκθεσιακό χώρο του Πολεμικού Μουσείου, ενώ τα εγκαίνια της έκανε ο Ούγγρος Πρέσβης στην Αθήνα Ερικ Χάουπτ, που μας βοήθησε πάρα πολύ στην διοργάνωση των εκθέσεων μας στην Ελλάδα. – Σε ότι αφορά την διοργάνωση από την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Βουδαπέστης (18.1) του Συνεδρίου ¨για την συνεργασία των ελληνικών αυτοδιοικήσεων της Βουδαπέστης και του Νομού της Πέστης¨ ; Hταν μια πολύ ενδιαφέρουσα και σημαντική συνάντηση για την συνεργασία των ελληνικών αυτοδιοικήσεων που είχε ως σκοπό τον συντονισμό των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων σχεδίων και τις δυνατότητες συνεργασίες, με τον Καθηγητή Πανεπιστημίου κ.Νίκο Φωκά να ανοίγει τις εργασίες του Συνέδριου. Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συμμετείχαν στο Συνέδριο. Σας ευχαριστώ κα Μποζόνα για την συνέντευξη, σας εύχομαι καλή θητεία και ευδόκιμο έργο. Και εγώ σας ευχαριστώ Ανδρέας Οικονόμου
Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Εν μέσω ραγδαίων παγκοσμίων εξελίξεων, εμπορικών πολέμων, οικονομικών προκλήσεων, τεχνολογικών νεοτερισμών, πολεμικών συγκρούσεων, γεωπολιτικών εντάσεων και περιβαλλοντικών κινδύνων που τείνουν να αποσταθεροποιήσουν τις διεθνείς ισορροπίες και να αποδυναμώσουν την αναπτυξιακή πορεία των περισσοτέρων λαών, η ελληνική οικονομία συνεχίζει σταθερά την ανάκαμψή της. Αν και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ-OECD) προβλέπει επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας για τα επόμενα δύο χρόνια, η Ελλάδα, που πρόσφατα εξήλθε της εποχής των μνημονίων, διανύει με επιτυχία το δύσκολο μονοπάτι των διεθνών χρηματαγορών, απολαμβάνοντας ολοένα και περισσότερο της εμπιστοσύνης της διεθνούς κοινότητας και προσελκύοντας επενδυτές σε αναπτυξιακά έργα διεθνούς εμβέλειας. Τα προηγούμενα έτη, η Ελλάδα ακολούθησε πολιτική οικονομικής αναπροσαρμογής, ελήφθησαν μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και μέτρα λιτότητας, ενώ παράλληλα υλοποιήθηκαν και δομικές μεταρρυθμίσεις, ώστε να τεθούν οι βάσεις προκειμένου να μετασχηματιστεί η χώρα σε μια εξωστρεφή οικονομία, προσανατολισμένη στις εξαγωγές και την προσέλκυση επενδύσεων. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, απαιτείται η εδραίωση ενός νέου, βιώσιμου και ανταγωνιστικού οικονομικού μοντέλου, βασισμένου σε διευρυμένη παραγωγική βάση, τόσο από άποψης κεφαλαίου και τεχνολογίας (με προσέλκυση επενδύσεων), όσο και από πλευράς εργασίας (με αυξημένη απασχόληση). Ασφαλώς, για τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης χρειαζόμαστε ενίσχυση των επενδύσεων και των εξαγωγών, υποκατάσταση εισαγωγών, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας, αύξηση της προστιθέμενης αξίας και της καινοτομίας, υποβοήθηση της έρευνας & ανάπτυξης (R&D) και ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που αποτελούν τον οικονομικό ιστό της χώρας μας. Εντούτοις, στην πράξη, τα πράγματα είναι συνήθως πολύ δυσκολότερα. Η σχέση επενδύσεων προς ΑΕΠ στην Ελλάδα, παραμένει ακόμα και σήμερα, όχι μόνο στο μισό απ’ ότι ήταν πριν την κρίση, αλλά και στο χαμηλότερο παγκοσμίως επίπεδο, με εξαίρεση των χωρών που βρίσκονται σε ιδιάζουσα κατάσταση (πολεμικές συγκρούσεις, πτώχευση, κλπ.). Οι επιχειρηματικές επενδύσεις, ύψους €10 δισ. περίπου, αν και σε ονομαστικούς όρους έχουν επανέλθει στα 2/3 του 2009, δηλαδή του προ κρίσης επιπέδου, ανέρχονται μόνο στο 6% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος στην ΕΕ-28 διαμορφώνεται στο 13%. Παράλληλα, οι δημόσιες επενδύσεις και οι επενδύσεις των νοικοκυριών διαμορφώνονται σήμερα στα €5 δισ. περίπου για την κάθε κατηγορία, όταν προ κρίσης κυμαινόντουσαν σε €14 δισ. και €21 δισ. αντίστοιχα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επενδύσεις σε κατοικίες (€1,3 δισ. σήμερα έναντι €15,5 δισ. προ κρίσης) αποτελούν μόνο το 6% του συνόλου των επενδύσεων, όταν στην ΕΕ-28 το αντίστοιχο μέγεθος είναι 25% (30% στη Γερμανία). Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας και την πτώση του κατά κεφαλήν εισοδήματος σε επίπεδα χαμηλότερα του 2000. Η Ελλάδα θα πρέπει να επιδιώξει την αναβάθμισή της στην επενδυτική βαθμίδα ΒΒΒ- από τους τρεις μεγάλους διεθνείς Οίκους Αξιολόγησης (Standard & Poors, Fitch Ratings και Moody’s). Και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα, κατά προτίμηση εντός των επομένων δύο ετών, δηλαδή μέχρι το
2021 όταν θα εορτάσουμε τα 200 χρόνια από την εθνική παλιγγενεσία του 1821. Η επιδίωξη αυτή, για τους λόγους που προαναφέραμε, δεν είναι εύκολη. Δεν είναι, όμως, και ακατόρθωτη. Για παράδειγμα, η Πορτογαλία, χρειάστηκε 3 χρόνια μετά την έξοδό της από το Πρόγραμμα (μνημόνιο) για να επανέλθει στην επενδυτική βαθμίδα. Αξίζει να συγκρατήσουμε τους παρακάτω οικονομικούς δείκτες για να διαπιστώσουμε τη σταδιακή βελτίωση της ελληνικής οικονομίας: Επιτάχυνση ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης β΄ τριμήνου 2019 στο +1,9% (έναντι +1,1% το α΄ τρίμηνο 2019) Έλλειμμα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2019 στα €1,59 δισεκ., έναντι στόχου ελλείμματος €4,98 δισεκ. Πρωτογενές πλεόνασμα €2,91 δισεκ., έναντι πλεονάσματος πέρυσι €1,12 δισεκ. Βελτίωση καταναλωτικής εμπιστοσύνης στις -6,8 μονάδες (τιμές Σεπτεμβρίου 2019) Αύξηση των εξαγωγών (παρά τις εντάσεις στο διεθνές εμπόριο και την πτώση του οικονομικού κλίματος στην ΕΕ-28 και την Ευρωζώνη) κατά +1,9% την περίοδο Ιανουάριος-Αύγουστος 2019 σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018 Διαρθρωτικές αλλαγές πρέπει να δρομολογηθούν ώστε να βελτιωθούν πολλοί από τους τομείς στους οποίους υστερούμε ως χώρα, όπως η υγεία των τραπεζών, η ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού, η ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων, καθώς και το κόστος έναρξης μιας επιχείρησης, αλλά και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την έναρξη. Αυτές οι παρεμβάσεις οικονομικής πολιτικής οδηγούν κατά κανόνα σε υψηλότερα επίπεδα κατά κεφαλήν εισοδήματος, και κατ’ επέκταση, σε υψηλότερα επίπεδα αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας μας. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που το Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ), προχώρησε σε θετικές εκτιμήσεις-προβλέψεις για την ελληνική οικονομία το 2020. Πιο αναλυτικά, το ΙΟΒΕ προβλέπει: – Ήπια άνοδο της ιδιωτικής κατανάλωσης (≈ +1,0%), κυρίως εξαιτίας της ενίσχυσης των εισοδημάτων από τη μείωση της άμεσης φορολογίας και των ασφαλιστικών εισφορών, αλλά και εξαιτίας της αύξησης της απασχόλησης σε εξαγωγικούς κλάδους και στον κατασκευαστικό τομέα. – Στασιμότητα ή μικρή περιστολή δημόσιας κατανάλωσης, ως αποτέλεσμα των διαρθρωτικών αλλαγών στα δημόσια οικονομικά (επισκόπηση δαπανών - εσόδων, προϋπολογισμός επιδόσεων). – Σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων (+15%), η οποία θα προέλθει από τις φοροελαφρύνσεις, την αύξηση του τραπεζικού δανεισμού, την επιτάχυνση των έργων σε μεγάλες αποκρατικοποιήσεις και από τις εξαγωγές – Αύξηση εξαγωγών (4-5%) και επιτάχυνση των εισαγωγών (6-6,5%) – Περαιτέρω υποχώρηση της ανεργίας (15,5%) και χαμηλός πληθωρισμός (0,3%-0,6%) – Ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης: 2,3 – 2,5% Γεώργιος Τοσούνης Σύμβουλος Οικονομικών & Εμπορικών Υποθέσεων Πηγές: -Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία -Τράπεζα της Ελλάδος -Σύνδεσμος Επιχειρήσεων & Βιομηχανιών
9
Dr. Diószegi György Antal
Filhellén Magyarország: a „szabadság napjának aranysugárai közt a régi Hellas” Az 1821-ben megindított görög szabadságharc egyetemes jelentősége kapcsán Dimitriosz Hadzisz a következőket rögzítette: „A görög szabadságharcért való lelkesedés teremti meg az úgynevezett filhellén mozgalmat, amely minden európai országban lényegileg politikai jellegű, és időben egybeesik a romantika hatalmas áramlatával. Byron, Shelley, Puskin, Victor Hugo, Goethe, Magyarországon Berzsenyi – íme, néhány név a görög szabadságharcot verseikben megéneklő romantikus költők sorából.”. (1) Március 25. a görög nemzeti ünnep napja: a Szent Lavra monostorban a görög szabadsághősök e napon bontottak zászlót a nemzeti függetlenségért 1821-ben. A szabadságért való áldozatvállalás jelenik meg a görög nemzeti zászló kilenc vízszintes sávja, az öt kék és négy fehér csík jelképi tartalmában: e sávok a „Szabadság vagy Halál” nemzeti jelszó görög szavának kilenc szótagját jelenítik meg. Az 1821-ben megindított görög szabadságharc hősei kivívták a nemzeti függetlenséget! A filhellén értékvilág jegyében érdemes itt felidézni a „Chroniques Heleniques francia nyelvű görög lap 1824. március 12-i számának egyik cikkét”, amely „beszámolt arról, hogy a magyar nemzet nagy lelkesedéssel fogadta a görög szabadságharc sikereiről érkező híreket és hogy Festetich László gróf lelkes beszédet mondott a magyar parlamentben Görögország mellett”. (2) E korszak magyarországi előzményei tekintetében indokolt rögzíteni, hogy a görög tudós, Georgiosz Zavirász (1744-1804) „Új Hellász” címet viselő alkotása egyetemes kifejezője volt a nemzeti szabadságtörekvéseknek, a magyarországi görögök nemzet- és eredettudatának, és egyben az újgörög filológia alapműve is! A korabeli személyes kapcsolatrendszer okán fontos rögzíteni, hogy Georgiosz Takiadzisz (Kozáni, 1788 körül-1844., Pest), azaz a pesti görög kereskedő, Takácsy György Konstantin „szoros baráti kapcsolatot tartott fenn Georgiosz Lasszanisszal”, aki szintén a görögországi Kozániban született, és a görög szabadságharc egyik legjelentősebb hőse volt! (3) Jósika Miklós így írt az Alexandrosz Ypszilanti herceg által megindított görög szabadságharcról: a „híres, annyi hősiességgel vezetett görög forradalom valódi ébredés kétezer éves álomból, mely annyi nevet tett híressé, melyben Misszolungi és Parga a régi görög hősies kort, a Miltiadok s Themistoklesek korát keltette föl, évekig tartott, s végre ott állt — véresen, tele sebekkel, de dicsőn — a szabadság napjának aranysugárai közt a régi Hellas, és szabad”. (4) Szívből jövő filhellén érzületből született nemes gondolatok ezek! A dicsőséges görög szabadságharcról a magyarországi görögök természetesen sosem feledkeztek meg: „A görög állam függetlenségének 100. évfordulója alkalmából a budapesti görög követség március 25-én délelőtt 11 órakor a Petőfi-téri görög keleti templomban görög nyelvű istentiszteletet tart. Az istentiszteleten a budapesti görög követség testületileg jelenik meg és részt vesznek rajta a görög kolónia tagjai is.” (5) Egy másik híradás is mutatja e kor magyarságának filhellén érzésvilágát! „GÖRÖGORSZÁG FÜGGETLENSÉGÉNEK SZÁZADIK ÉVFORDULÓJÁT ÜNNEPELTE A PARTHENON. A Magyar Humanisztikus Gimnázium Híveinek Egyesülete /Parthenon/ vasárnap délelőtt a Magyar Tudományos Akadémián Görögország függetlenségének századik évfordulója alkalmából ünnepi ülést tartott nagy közönség részvételével. … Győry Tibor helyettes államtitkár … hangoztatta, hogy a társaság megemlékezik a görög szabadságharc hőseiről, rámutat a száz év óta újra szabad nemzet kulturális haladására és kifejezésre juttatja azt a rokonszenvet, amely az egész művelt magyarságot eltölti a többezeréves küzdelmes múltra visszatekintő görög nemzet iránt. Dercsényi Móric a görög szabadságharcról tartott felolvasást. Hangsúlyozta a görög nemzet több mint háromezeréves egységét és visszapillantott az 1821-es szabadságharcot megelőző harmincegy felkelésre. Áttekintést nyújtott a „Baráti Társaság” és Rigász költő működéséről, a nagy harc előkészítésében. Ismertette a philhellén mozgalmat, kiemelte a harc fontosabb eseményeit, majd foglal-
10
kozott a szabadságharc jelentős európai vonatkozásaival.” (6) E híradások is igazolják, hogy akkoriban a tudományosság, a kormányzat és a Magyar Tudományos Akadémia szintjén is létezett a filhellén érzület Magyarországon! Fontos arra is utalnom, hogy 9 évtizeddel ezelőtt, 1931-ben Athénban emlékművet, emlékoszlopot állítottak a görög-magyar barátság eszményének felmutatása céljából! A Magyar Távirati Iroda 1931. május 8-án a következő híradást tette közzé: „Athénben a napokban ment végbe a Görög-Magyar Kulturális Liga által az 1821-1829. évi görög szabadságharcban elesett magyar önkéntesek emlékére emelt emlékmű leleplezése.” Az ünnepélyes leleplezésen a görög kormányt a honvédelmi miniszter képviselte, és az athéni polgármester is mondott üdvözlő beszédet. A görög lapok méltatták ezt a méltó megemlékezést: a „Proia” szerint „Görögországot a barátság oly szálai fűzik Magyarországhoz, melyek a középkorig nyúlnak vissza”. „Mikor a görögök elhatározták szabadságuk kivívását, a magyar nép fiai siettek vérüket ajánlani fel Görögországnak és megszentelni a görög-magyar barátságot.” Az „Eleftheron” arról írt, hogy ezen „emlékmű a görögbarát magyarok emlékoszlopa”. E magyar hőseink méltó emlékezete jegyében a „Vradini” kiemelte, hogy „Európa szívében él egy nép, melynek vitalitása és szabadságszeretete példa nélkül áll a világban, s melynek gyermekei érdek nélkül harcoltak és estek el a görög szabadságért”. Európa közös értéktára volt 2 évszázaddal ezelőtt a filhellén műveltségi világkép! A XIX. századi magyar filhellénizmus volt az alapja a reformkori magyar értelmiség kiemelkedő folyóirata, az „Athenaeum” megszületésének is, ami 1837-1843 között Bajza József és Vörösmarty Mihály révén rendkívüli hatással volt a magyar korszellem igen magas minőségére. E körben fontos kiemelnem gróf Széchenyi István és a korabeli görögség igen széles ívű, számos érdekességet rejtő és igen eredményes reformkori kapcsolatrendszerét! A „legnagyobb magyar” országépítő reformtörekvéseinek támogatásában tucatnyi magyarországi görög család is részt vállalt: e reformkori hungarofil görög kör sokat tett azért, hogy a megvalósítandó hazafias célok (mai szóval nemzeti fejlesztési projektek) gördülékeny módon valósággá váljanak. „Széchenyi a szabadságharc előestéjén járt Hellász földjén, elkeseredetten szemlélte a törökök basáskodását és a görög nép elnyomását, egyben csodálattal adózott a görög történelem, mitológia és művészet előtt. Megfordult Patraszban, Khioszban és Misszolonghiban, számos olyan helyen, amelyeknek nevét a görög szabadságharc nyolc esztendeje alatt gyakorta visszhangozta az európai sajtó, látta az Olimposzt és az Akropoliszt.” „Még jobban Széchenyi lelkéhez közelítette a görög nép ügyét”, hogy „1821 nyarán Erdély déli határvidékeire utazott, melytől nem messze a havasalföldi mozgalom utolsó, véres jelenetei zajlottak: a Vöröstoronyi- és Törcsvári-szorosokon keresztül menekültek ezrei lépték át a határt s az osztrák határzár miatt kintrekedt és török által lemészárolt görög felkelők vére jóformán fel sem száradt.” A „görög szabadságharc hosszú és véres története, drámai jelenetei ismételten felkavarták” Széchenyit, aki a naplójában írt „Ipszilantiról, aki maga is Erdély földjére menekült”. A „görög függetlenség elnyerésekor Széchenyi együtt örült Hellasz népével és a rokonszenvező európai közvéleménnyel”. (7) Kiemelkedő jelentőséggel bír, hogy a filhellén Széchenyi emlékezetére 2018-ban görög és magyar felirattal ellátott emléktáblát állított az athéni magyar nagykövet Görögországban, ami a „legnagyobb magyar” értékvilágát tette diplomáciai szinten is közkinccsé! Ezen emlékművön a következő felirat tanúskodik a filhellén magyar és hungarofil görög kapcsolatok egyetemes értékeket felmutató világáról: „A „LEGNAGYOBB MAGYAR” GRÓF SZÉCHENYI ISTVÁN EMLÉKÉRE, AKI 1818-1819 TELÉN CHALKIDÁBA LÁTOGATOTT, S LEHETŐVÉ TETTE HÁROM E VÁRBAN RABOSKODÓ GÖRÖG FOGOLY KISZABADULÁSÁT.”. Bízom abban, hogy 2021-re olyan ünnepségek is szerveződnek majd Görögországban a 200. évforduló jegyében, melyek vélhetően remek lehetőséget teremtenek a magyarországi görögség számára is a hősök méltó emlékezete jegyében!
Források: (1) Az újgörög irodalom kistükre. Válogatta, a bevezetőt és az ismertető szöveget írta, valamint a képanyagot összeállította Dimitriosz Hadzisz. Bp., 1971. 228. o.; (2) MTI 1930. március 31.; (3) Dr. Theophanis Pampas: A Takiadzisz család. Bp., 2012. 44. o.; (4) Jósika Miklós: Emlékirat. Negyedik kötet. Út az ismeretlen felé. Szerk. Győri János. Budapest, 1977.; (5) MTI 1930. március 24.; (6) Magyar Országos Tudósító. 1930. június 2. hétfő. 2. o.; (7) Csetri Elek: Széchenyi István szabadságfelfogása. In. Egyed Ákos- Csetri Elek – Péter György – Somai József: Széchenyi és Erdély. Kolozsvár, 2002. 65., 66., 67. o.
11
Σε καλό και εποικοδομητικό κλίμα οι εργασίες του Συνεδρίου στο Lurdy Ház Σε καλό κλίμα στέλνοντας θετικά μηνύματα πραγματοποιήθηκε 18 Ιανουαρίου στη Βουδαπέστη -στον συνεδριακό χώρο του Lurdy Ház, το Συνέδριο για ¨την συνεργασία των ελληνικών αυτοδιοικήσεων της Βουδαπέστης¨ αλλά και της ¨ευρύτερης περιοχής της Πέστης¨. Πριν αρχίσουν οι εργασίες του Συνεδρίου τηρήθηκε ενός λεπτού σιγή προς τιμήν του αείμνηστου Επίτιμου Προέδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Θεόδωρου Σκεύη που απεβίωσε πρόσφατα και κηδεύθηκε την Πέμπτη 16 Ιανουαρίου στο Κοιμητήριο Φιουμέι. Ο Θεόδωρος Σκεύης δεν ήταν μόνο ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες της Ελληνικής Ομογένειας στην Ουγγαρία προσφέροντας πολύτιμες και αποτελεσματικές υπηρεσίες για πολλά χρόνια και από την θέση του Προέδρου της ΑΕΟΥ, αλλά ήταν και ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας διεθνούς κύρους στον τομέα του Τουρισμού, προβάλλοντας και εκπροσωπώντας πανάξια την πατρίδα του. Αφήνει πίσω του ένα δυσαναπλήρωτο κενό μια βαριά κληρονομιά, την οποία καλούνται οι επόμενες γενιές να συνεχίσουν και να διαφυλάξουν ως ¨κόρη οφθαλμού¨. Αιωνία του η μνήμη. Toυς παρευρισκόμενους εκπροσώπους των αυτοδιοικήσεων και όσους βρέθηκαν στις 10 το πρωϊ του Σαββάτου στο Lurdy Ház χαιρέτησε η Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης κα Ειρήνη Μποζόνα, ενώ την συζήτηση διηύθυνε εκτελώντας με επιτυχία χρέη συντονιστή ο Σοφοκλής Νικάκης. Η κα Μποζόνα αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην σημασία του Συνεδρίου ¨για την συνεργασία των ελληνικών αυτοδιοικήσεων και της ευρύτερης περιοχής της Πέστης¨, τονίζοντας ότι αποσκοπεί στην καλύτερη λειτουργικότητα και στον αρτιότερο συντονισμό των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων σχεδίων αλλά και στις περαιτέρω δυνατότητες συνεργασίες σε όλα τα επίπεδα. Θεσμικά η προσπάθεια αυτή πρέπει να συνεχισθεί με την καθιέρωση τέτοιων
12
συναντήσεων και Φόρουμ επικοινωνίας και ενημέρωσης σε μόνιμη βάση. Τις εργασίες του Συνέδριου άνοιξε με την εισηγητική ομιλία του Καθηγητή Πανεπιστημίου ELTE κ.Νίκου Φωκά. Η ομιλία του ήταν ιδιαίτερα κατατοπιστική και πάρα πολύ ενδιαφέρουσα, βασισμένη τόσο στις έρευνες κοινωνικών επιστημών της Ουγγαρίας αναφορικά με τους πρόσφυγες του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, όσο και στις αναμνήσεις της ελληνικής μειονότητας της Ουγγαρίας από την περίοδο αυτή, στην κοινωνική ζωή και στις κατευθύνσεις προσαρμογής υπό το κάτοπτρο της δεύτερης γενιάς. Αναφορές έγιναν επίσης στις αντιθέσεις ανάμεσα στις γενιές, στην ταυτότητα των Ελλήνων της Ουγγαρίας δεύτερης και τρίτης γενιάς καθώς επίσης και στα στερεότυπα των Ελλήνων για τους Ούγγρους και των Ούγγρων για τους Ελληνες. Το μόνο ¨πρόβλημα¨ ήταν ο περιορισμένος χρόνος εξαιτίας των εργασιών του επερχόμενου Συνεδρίου, πιστεύουμε μελλοντικά να υπάρξει η δυνατότητα να απολαύσουμε τις διαλέξεις του κ.Φωκά πιο αναλυτικά και επισταμένα. Στην συνέχεια ακολούθησε η παρουσίαση των προγραμμάτων και των μελλοντικών εργασιακών δραστηριοτήτων και πλάνων κάθε μιας Αυτοδιοίκησης ξεχωριστά. Ενώ οι διοργανωτές παρουσίασαν το ετήσιο ημερολόγιο εκδηλώσεων, το οποίο συζητήθηκε, ανταλλάχθηκαν απόψεις και όπως φαίνεται θα αποτελέσει την βάση για την απαρχή της όποιας συνεργασίας. Κατά γενική εκτίμηση οι πρώτες ενδείξεις από το Συνέδριο είναι θετικές. Υπήρξε καλό κλίμα και εστάλθηκαν θετικά μηνύματα. Σε ενωτικό και εποικοδομητικό πλαίσιο είναι σε θέση να καρποφορήσει και να αναπτυχθεί ¨η συνεργασία των ελληνικών αυτοδιοικήσεων της Βουδαπέστης¨ αλλά και της ¨ευρύτερης περιοχής της Πέστης¨. Ανδρέας Οικονόμου
Παρουσίαση του βιβλίου για τους Ελληνες της περιοχής Kőbánya Την Παρασκευή στις 5 Φεβρουαρίου το απόγευμα πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών του Δήμου Kőbánya της Βουδαπέστης, η εκδήλωση - παρουσίαση του βιβλίου για τους ¨Ελληνες της Κουμπάνια¨. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν πολλοί συμπατριώτες μας, ενώ την εκδήλώση τίμησαν - μεταξύ άλλων επίσημων παραγόντων - ο Πρόεδρος της Αυτοδικοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Κώστας Χριστοδούλου και ο Δήμαρχος Kőbánya Kovács Róbert Antall. Όπως έγινε γνωστό η πρωτοβουλία έκδοσης του βιβλίου ήταν του Προέδρου της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του Δημοτικού Διαμερίσματος Kőbánya, Γιώργου Κολλάτου. Από κοινού με την Αντιπρόεδρο κα Βασιλική Μπάικαϊ κατέγραψαν συνεντεύξεις από την πρώτη γενιά των Ελλήνων προσφύγων της Ουγγαρίας. Πρωταρχικός σκοπός των συνεντεύξεων ήταν, η παρουσίαση των γεγονότων του Εμφυλίου ¨διαμέσου της προσωπικής εμπειρίας¨. Την επίμελεια του βιβλίου είχε η κα Ξένια Βίντσε που βασίστηκε όπως, η ίδια ανέφερε, σε συμπεράσματα επιστημονικών μελετών τόσο από την ελληνική όσο και από την ουγγρική βιβλιογραφία.Το βιβλίο ταυτόχρονα, περιγράφει τις ιστορικές πτυχές ενός μεγάλου προσφυγικού ζητήματος της τότε εποχής με το οποίο βρέθηκε αντιμέτωπη η φιλόξενη Ουγγαρία και ανταποκρίθηκε με παραδειγματικό τρόπο. Ενδιαφέροντα θέματα όπως η διάσωση των παιδιών, η επανένωση των οικογενειών, ο πρώτος επαναπατρισμός και
η πρώτη πενταετής εγκατάσταση απασχολούν το βιβλίο. Στην τρίτη και τέταρτη θεματική ενότητα του βιβλίου γίνεται μια συνοπτική περιγραφή του ζητήματος των γυναικών στρατιωτών, καθώς και στα κοινά σημεία στην ιστορική αφήγηση της ζωής τους.Στην συνέχεια ακολουθούν οι εξιστορίσεις της διαφυγής των παιδιών καθώς και οι αφηγήσεις του τραυματισμού των ανδρών και των γυναικών που πολέμησαν στο πλευρό του ΔΣΕ. Τέλος ως επίλογος αναφέρετε ένα ενδιαφέρον απόσπασμα από το βιβλίο του αείμνηστου Γιώργου Κολλάτου με τίτλο : ¨Άραγε θα δούμε ποτέ ξανά τον τόπο μας¨ (2006) Η εκδήλωση της παρουσίασης του πολύ ενδιαφέροντος αυτού βιβλίου ¨Ελληνες της Kőbánya¨ συνοδεύτηκε με πλούσιο καλλιτεχνικό πρόγραμμα που είχε επιμεληθεί ο πολυτάλαντος Ελληνας δημιουργός Φώτης Κολλάτος. Αξιόλογη επίσης η μετάφραση του βιβλίου από τον Κώστα Νάκο και της επιθεώρησης των κειμένων από τον Θωμά Glaser. Ανδρέας Οικονόμου
13
¨Το Χωριό Μπελογιάννης υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρξει και μελλοντικά…¨ Κώστας Παπαλέξης Συνέντευξη με τον Δήμαρχο του Χωριού Μπελογιάννης, Κώστα Παπαλέξη Πριν μερικές μέρες, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ το Χωρίο Μπελογιάννης και να έχω μια εφ’όλης της ύλης ουσιαστική συζήτηση με τον Δήμαρχο κ.Κώστα Παπαλέξη, ο οποίος στις τελευταίες Δημοτικές Εκλογές εξελέγη για 3η συνεχόμενη θητεία στο αξίωμα του Δημάρχου, ενώ παράλληλα εκλέχθηκε και Αντιπρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ). Η πρώτη ερώτηση μου λοιπόν προς τον κ. Παπαλέξη δεν θα μπορούσε να είναι άλλη, Δύο ρόλοι σε μια νέα εκλογική θητεία με το Χωριό Μπελογιάννης να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξελίξεις του Ελληνισμού της Ουγγαρίας. Πέστε μας για τις προτεραιότητες που έχετε θέσει κ.Δήμαρχε ; Θα ήθελα πρώτα από όλα να κάνω μια μικρή αναδρομή στα όσα έγιναν μέχρι σήμερα στις προηγούμενες θητείες. Στόχος μας είναι να κάνουμε όσα περισσότερα γίνεται βλέποντας όμως καθοδόν τις δυνατότητες που υπάρχουν και τι μπορούμε να επιτύχουμε, Προσβλέπω πάντως ότι είναι πάρα πολλά αυτά που θα καταφέρουμε να υλοποιήσουμε εντός της επόμενης πενταετίας.
Αναγκαία προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία και την επίλυση των όποιων προβλημάτων είναι η σωστή και καλή συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ) - κάτι που δυστυχώς δεν λειτούργησε κατά την διάρκεια της περιόδου 2014-2019. Θα πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή μας σε τρία πράγματα, ¨τρείς θεμελιώδεις λίθους¨ ή αλλιώς στον ¨τρίποδα¨, εννοώντας εδώ τον Δήμο Μπελογιάννη, την Αυτοδιοίκηση Μπελογιάννη και την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ). Αυτός ακριβώς ο ¨τρίποδας¨ μπορεί να αποτελέσει το ¨μυστικό της επιτυχίας¨. Αν δηλαδή μεταξύ αυτών των τριών φορέων που προανέφερα υπάρξει η κατάλληλη χη-
14
μεία και συνεργασία, τότε δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα. Όπως άλλωστε θα έχετε διαπιστώσει, το Χωριό Μπελογιάννης βρίσκονταν και βρίσκεται πάντα διεθνώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος. Αυτό το γνωρίζουν περισσότερο στην Ελλάδα και πολλοί είναι αυτοί που ενδιαφέρονται για την ιστορία του και τους κατοίκους του. Ας μην ξεχνάμε όταν το φθινόπωρο του 2017 είχε επισκεφθεί την Ουγγαρία, ο τότε Ελληνας Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, το πρώτο πράγμα που είχε ερωτήσει όταν πρωτο-συναντήθηκε με την Ομογένεια στην Πρεσβεία ήταν : ¨Είστε όλοι από το Μπελογιάννης;¨Αυτό δείχνει χωρίς να θέλω να θίξω κανέναν ότι η Ελλάδα αγαπάει, υπολογίζει και ενδιαφέρεται για το ιστορικό Χωριό μας. Διάφορες αποστολές από την Ελλάδα επισκέπτονται κατά καιρούς το Χωριό, όπως για παράδειγμα και η κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία της Ελληνικής Βουλής που συμμετείχε στις εργασίες του ΝΑΤΟ, πάντα είμαστε ανοικτοί και δεχόμαστε τις αντιπροσωπείες από την Ελλάδα. Η μαγεία του Χωριού Μπελογιάννης παραμένει ενεργή εδώ στο κέντρο της Ευρώπης. Αν ο ¨Μπελογιάννης¨ πάει καλά αναπτύσσονται και εξελίσσονται τα πάντα ομαλά, καταλαβαίνετε τι θέλω να πω, όλα τότε πάνε καλά και μπροστά. Εφόσον λοιπόν ο τρίποδας λειτουργεί σωστά σε γερές βάσεις τότε θα λειτουργήσουν καλά και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα το Νηπιαγωγείο, το Σχολείο, το Πολιτιστικό Κέντρο ,η Βιβλιοθήκη… Όταν όλα είναι εναρμονισμένα και λειτουργούν σωστά χαίρονται όλοι, η ΑΕΟΥ, η Κοινότητα όλοι μιλάνε για μια από κοινού επιτυχία, μια επιτυχία που ανήκει σε όλους. Θα ήθελα να σας υπενθυμίσω ότι οι σωστές βάσεις τέθηκαν πριν από 6 χρόνια στις δημοτικές εκλογές του 2014 όταν είχαμε ξεκινήσει με το ψηφοδέλτιο ¨Συμμαχία Δυνάμεων για το Χωριό Μπελογιάννης¨ με οκτώ υποψηφίους δημοτικούς συμβούλους και έναν υποψήφιο Δήμαρχο. Το εκλογικό μας πρόγραμμα αποτελεί θα έλεγα μια συνέχεια σε μια συνολική μορφή που σχετίζεται με όλα εκείνα τα πράγματα που έχει ανάγκη η Κοινότητα μας και πρέπει να υλοποιήσουμε στο Χωριό. Από τους 35 στόχους που περιελάμβανε το πρόγραμμα μας το 2014 καταφέραμε να υλοποιήσουμε - μέχρι τις εκλογές του 2019 – τους 17. Θα μπορούσα να σας πω ότι στον χρόνο που πέρασε δημιουργήσαμε τις βάσεις και μέσα από διαρθρωτικές και άλλες εσωτερικές αλλαγές καταφέραμε να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση. Εναπομένουν λοιπόν άλλοι 18 στόχοι του προγράμματός μας συν 2 που προστέθηκαν στην πορεία. Συζητούμε,διαπραγματευόμαστε και πιστεύω να καταφέρουμε τα βήματα που απαιτούνται, ώστε να επιτύχουμε τουλάχιστον την υλοποίηση του 50% των στόχων μας. Στον ευαίσθητο τομέα της εκπαίδευσης τι αλλαγές είχαμε κ. Δήμαρχε; Πως πάνε τα πράγματα στο Σχολείο ¨Νίκος Μπελογιάννης¨ και πως έχει τώρα η κατάσταση ; Η τοποθέτηση των νέων παιδαγωγών – εκπαιδευτικών, της Μάχης Ντιμανόφσκα στην θέση της Διευθύντριας του Σχολείου και της Ευτυχίας Κοτσολάρη στην θέση της Υπο-
διευθύντριας αποτελεί εγγύηση για τα μελλοντικά σχέδια και την υλοποίηση των στόχων του Σχολείου. Αλλωστε και οι δυο έχουν αποδείξει εμπράκτως πόσο πολύ αξίζουν από την θητεία τους και την πείρα που διαθέτουν στον εκπαιδευτικό τομέα (Σημ.Περιοδικού ¨Ελληνισμός¨ : Προσεχώς θα ακολουθήσει ξεχωριστό αναλυτικό ρεπορτάζ και επίσκεψη στο Σχολείο ¨Νίκος Μπελογιάννης¨) Θα ήθελα να επισημάνω εδώ την μεγάλη σημασία που αποδίδω στην εποικοδομητική και αποτελεσματική συνεργασία με την νέα ηγεσία της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (ΑΕΟΥ) ώστε με εναρμονισμένες ενέργειες να προχωρήσουμε από κοινού τόσο στην επίλυση των προβλημάτων όσο και στην περαιτέρω πρόοδο και ανάπτυξη του Σχολείου ¨Νίκος Μπελογιάννης ¨. Όταν χάλασαν οι σχέσεις με την προηγούμενη ΑΕΟΥ (20142019) δημιουργήθηκε μια κατάσταση εδώ στο Σχολείο που δεν θέλουμε να ζήσουμε ποτέ ξανά. Μεγάλες ήταν οι ζημιές που επήλθαν τόσο με τον διορισμό της νέας Διευθύντριας, ενώ συστηματικά δεν ελάμβαναν υπόψη τους, ούτε την γνώμη των κατοίκων του Χωριού, ούτε του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων, ούτε του Συμβουλίου της Κοινότητας, διέλυσαν στην κυριολεξία το εκπαιδευτικό ίδρυμα. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα να γυρίσουμε πίσω αφού μέσα σε 5 χρόνια μειώθηκαν οι μαθητές του Σχολείου κάτω από 100. Σήμερα απαριθμούμε 92 μαθητές. Θα πρέπει να ξέρετε ότι όταν οι μαθητές του Σχολείου μειωθούν κάτω από 100 αλλάζει το σύστημα επιχορήγησης από το ουγγρικό κράτος. Το γεγονός λοιπόν αυτό δημιουργεί επιπρόσθετα σοβαρά οικονομικά προβλήματα, μειώσεις μισθών εκπαιδευτικών, εργαζομένων στο Σχολείο. Δουλεύουμε εκ νεου ώστε ο αριθμός των μαθητών να ξεπεράσει τους 100 μαθητές. Και εδώ θέλω να καταλήξω στην ουσία του θέματος που δεν είναι άλλη από την αναγκαιότητα στενής και αποτελεσματικής συνεργασία με την ΑΕΟΥ για το καλό και την πρόοδο της Κοινότητας μας. Σε ότι αφορά στις σχέσεις με την Ελλάδα αλλά και στην οικονομική βοήθεια από την μητέρα πατρίδα, που κατά καιρούς – πριν ξεσπάσει η κρίση – αποτελούσε για το Χωριό Μπελογιάννης την πιο κύρια ζωτική πηγή, ποια η κατάσταση ; Για τελευταία φορά από ότι θυμάμαι το 2010 είχαμε λάβει οικονομική βοήθεια από την Ελλάδα. Όπως όλοι γνωρίζουμε η πατρίδα μας πέρασε μια πολύ δύσκολή περίοδο. Δεν ζητήσαμε βοήθεια, ούτε καν διανοηθήκαμε να ζητήσουμε, γνωρίζοντας την κατάσταση που επικρατεί. Αντιθέτως υπήρξαν περιπτώσεις που με δικές μας αποφάσεις, που ψήφισε το Δ.Σ. του Χωριού Μπελογιάννης εμείς συμβάλλαμε και βοηθήσαμε. Πριν το 2010 σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν αποδεικνύεται ότι η μοναδική πηγή οικονομικής ενίσχυσης του Χωριού μας ήταν η Ελλάδα. Η βοήθεια αυτή ήταν πάντα αρκετά μεγάλη και έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του ¨Μπελογιάννης¨. Μετά το 2010 όταν πλέον είχα αναλάβει εγώ καθήκοντα Δημάρχου εξαιτίας της οικονομικής κρίσης τα πράγματα άλλαξαν, και εμείς βοηθήσαμε με τον τρόπο μας την μητέρα πατρίδα. Ωστόσο θα ήθελα να επισημάνω. Είμαστε ευγνώμονες ότι το ελληνικό κράτος παρά τις δυσκολίες που υπήρχαν μας βοήθησε τα μέγιστα συνεχίζοντας να στέλνει δασκάλους στο Σχολείο μας. Η εκπαίδευση των μαθητών μας, η διδασκαλία, η εμπέδωση της ελληνικής γλώσσας και η διατήρηση των εθίμων και των παραδόσεων μας δεν μπορεί παρά να αποτελούν πρωταρχικές προτεραιότητες για όλους μας και προς αυτήν την κατεύθυνση εργαζόμαστε, αποσκοπώντας όσο το δυνατόν καλύτερα αποτελέσματα. Σε ότι αφορά λοιπόν, το θέμα της οικονομικής βοήθειας μόνο αν υπάρξει κάποιο μεγάλο πρόβλημα στην πορεία θα σκεφτούμε και θα αποφασίσουμε να εξετασθεί η δυνατότητα της βοήθειας από την Πατρίδα. Αναπτυξιακά έργα
γίνονται στο Χωριό, σχέδια υπάρχουν όλα όμως αυτά δεν αποτελούν ¨φλέγοντα ζητήματα¨ για τα οποία πρέπει να ζητήσουμε υποχρεωτικά βοήθεια. Είμαστε ωστόσο ανοικτοί προς κάθε συνεργασία, και αποδεχόμαστε ευχαρίστως κάθε υποστήριξη. Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι έχουμε πολύ καλές και στενές σχέσεις με τον εκάστοτε Ελληνα Πρέσβη. Κατά την επίσκεψη του Ελληνα Π/Θ Αλέξη Τσίπρα, στις 12 Σεπτεμβρίου 2017, είχαμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε ορισμένες απόψεις. Γνωρίζουν καλά στην Ελλάδα το Χωριό Μπελογιάννης. Ποτέ δεν αισθανθήκαμε ότι η μητέρα πατρίδα ¨αφήνει το χέρι μας¨. Στην παρούσα φάση οφείλω να επισημάνω ότι δεν θεωρούμε ότι είμαστε σε δύσκολη θέση για να ζητήσουμε βοήθεια.
κ.Δήμαρχε, αφού έφερε ο λόγος την επίσκεψη του Πρωθυπουργου, ότι κι’ αν γίνει όσα χρόνια κι΄αν περάσουν ένα πράγμα προβλέπεται να καταγράψει η ιστορία, την φράση του Αλέξη Τσίπρα προς όλους : ¨Τον Μπελογιάννη και τα μάτια σας¨ Η φράση αυτή του Έλληνα Π/Θ Αλέξη Τσίπρα έχει διπλή σημασία γιατί δεν ειπώθηκε μόνο στην συνάντηση με τους ιθύνοντες και τους παράγοντες της εδώ Ελληνικής Ομογένειας και των Αυτοδιοικήσεων αλλά ακούσθηκε και παραπέρα, στις συναντήσεις του κ.Τσίπρα με τους Ούγγρους αξιωματούχους. Ήταν πράγματι κάτι που προκάλεσε βαθιά συγκίνηση σε όλους μας αποδεικνύοντας πόσο πολύ υπολογίζει, σκέπτεται και αγαπάει η Ελλάδα το Χωριό Μπελογιάννης. Στέλνοντας ταυτόχρονα το μήνυμα ότι το Χωριό Μπελογιάννης υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρξει και μελλοντικά… Εκ μέρους του Περιοδικού ¨Ελληνισμός¨, σας ευχαριστώ για την συνέντευξη κ.Δήμαρχε. Ελπίζω να έχουμε την ευκαιρία στο εξής να συναντηθούμε περισσότερες φορές μαθαίνοντας τα νέα και τις πρωτοβουλίες του Χωριού Μπελογιάννης, ενημερώνοντας με αντικειμενικό τρόπο τους Ελληνες της Ουγγαρίας. Καλή θητεία και επιτυχία στο έργο σας. Και εγώ σας ευχαριστώ για την συνέντευξη Ανδρέας Οικονόμου
15
«Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου: Ιστορία, μύθος και θρησκεία». Την Τρίτη, 18 Φεβρουαρίου 2020, πραγματοποιήθηκε στο Δημαρχείοτου 18ου Δημοτικού Διαμερίσματος της Βουδαπέστης, η παρουσίασητης Έκθεσης Φωτογραφίας: «Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου: Ιστορία, μύθος και θρησκεία». Στα εγκαίνια της Εκθεσης προέβησαν από κοινού ο Πρέσβυς της Κύπρου στην Ουγγαρία Περικλής Δ. Στιβαρός και ο Δήμαρχος του 18ου Διαμερίσματος Sándor Szaniszló. Την εκδήλωση τίμησε με την παρουσίατου ο Πρέσβυς της Ελλάδος στην Ουγγαρία Ευθύμιος Παντζόπουλος,ενώ παραβρέθηκαν επίσης ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Κώστας Χριστοδούλου, ο Αντιδήμαρχος, υπεύθυνος για θέματα μειονοτήτων László Somody, ο Εμπορικός Σύμβουλος της Πρεσβείας μας ΓιώργοςΤοσούνης, η Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνωντου 18ου Διαμ.Χριστίνα Τσαρούχα, η Αντιπρόεδρος, Makkainé Szelindi Stella, καθώς και πλήθος καλεσμένων από την κοινωνικο-πολιτική και πολιτιστική ζωή του τόπου. Την έκθεση επισκέφτηκαν αρκετοί μαθητές και μαθήτριες του Ευαγγελικού Λυκείου Gábor Sztehlo – όπως έγινε γνωστό από τους διοργανωτές, θα ακολούθησουν και άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα σε μια προσπάθειαπου γίνεται ώστε η Κύπρος μας να καταστεί περισσότερο γνωστή και δημοφιλής στον ευρύτερο ουγγρικό πληθυσμό. Στην ομιλία του ο Πρέσβυς της Κύπρου στην Ουγγαρία Περικλής Δ. Στιβαρός αναφέρθηκε στη μεγάλη ιστορία και τον πλούσιο πολιτισμό της Μεγαλονήσου, ως έναν από τους αρχαιότερους πολιτισμούς της Μεσογείου – όπως εξάλλου αποδεικνύεται και από τα πολλά συναρπαστικά πολιτιστικά αξιοθέατα, μουσεία και μνημεία.
Η Κύπρος βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, τόνισε μ.α. ο κ.Πρέσβυςκαι η μοναδική γεωγραφική θέση του νησιού το κάνουν να διαδραματίζει από την αρχαιότητα σημαντικό ρόλο. Μετά τους προϊστορικούς κάτοικους ήρθαν οι Μυκηναίοι (Έλληνες), οι οποίοι εισήγαγαν και καθιέρωσαν τον πολιτισμό τους. Πολλοί άλλοι πολιτισμοί ακολούθησαν στη συνέχεια, Φοίνικες, Ασσύριοι, Αιγύπτιοι, Ρωμαίοι, Φράγκοι, Ενετοί, ΟθωμανοίκαιΒρετανοί, οι οποίοι άφησαν πίσω τους ορατά απομεινάρια του περάσματός τους, κι΄ έτσι δημιουργήθηκε ένα μωσαϊκό διαφορετικών πολιτισμών. Η Εκθεση Φωτογραφίας: «Παγκόσμια Κληρονομιά της Κύπρου: Ιστορία, μύθος και θρησκεία», αναδεικνύει και ανακαλύπτει τη βαθιά ριζωμένη θρησκευτική παράδοση του νησιού και τη σημασία που το νησί κατέχει στην ιστορία τουΧριστιανισμού, ακολουθώντας μια από τις διαδρομές που οδηγούν στις εκκλησίες και τα μοναστήρια, όλα σεβάσμια και ανεκτίμητα, εφόσον αποδεικνύουν την αφοσίωσή τους στη χριστιανική πίστη, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης στους επισκέπτες. Στην χθεσινή εκδήλωση οι παρευρισκόμενοι καλεσμένοι είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν διάφορα εδέσματα, ξεχωριστά τυριά, όπως επίσης και μοναδικά γλυκά, καθώς και την φημισμένη κουμανταρία και ζιβανία. Όπως μάθαμε η κυπριακή κουζίνα αποτελεί μείγμα του ελληνικού πολιτισμού με τους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής. Δεν αποτελεί μυστικό ότι η «μεσογειακή διατροφή» θεωρείται από τις πιο υγιεινές, χάρη στην αφθονία του ελαιόλαδου που κάνει καλό στην καρδία, τα όσπρια, το άπαχο κρέας, τα βότανα και τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Σε συνδυασμό λοιπόν και με το ευνοϊκό κλίμα η Μεγαλόνησος καθίσταται, ασύγκριτα, ένας από τους προσφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς και για το 2020. Ανδρέας Οικονόμου
16
Γιορτάζοντας την ΕΠΟΝ στη Βουδαπέστη
Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος η Ελληνική Κοινότητα μας στην Ουγγαρία γιόρτασε την 77η επέτειο από την ίδρυση της ΕΠΟΝ - 23 Φεβρουαρίου 1943. Επρόκειτο για μια εκδήλωση που οργάνωσε και φέτος με επιτυχία η Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων του 13ου Διαμερίσματος Βουδαπέστης κα Ελευθερία Θωμαϊδου σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση Βουδαπέστης. Εκτος από την κα Θωμαϊδου, ομιλία απηύθυνε εκ μέρους των Φίλων του ΚΚΕ στην Ουγγαρία, ο Θανάσης Xρυσαφίδης. Όσοι βρέθηκαν το Σάββατο 22 Φεβρουαρίου, το μεσημέρι στο Πολιτιστικό Κέντρο Νέων της οδού Ντάγκαϊ είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα πλούσιο πολιτιστικό πρόγραμμα, στο όποιο κύριοι πρωταγωνιστές ήταν οι μαθητές του Ελληνικού Σχολείου ¨Μανώλης Γλέζος¨, η χορωδία ¨Καρυάτιδες¨ και το χορευτικό συγκρότημα ¨Ελληνισμός¨- ενώ ακολούθησε καλλιτεχνικό πρόγραμμα με το συγκρότημα «Ακρόπολης Κομπανία» Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους, ο Εκπρόσωπος των Ελλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Θανάσης Σιανός, καθώς επίσης και άλλοι πρόεδροι, μέλη Αυτοδιοικήσεων και οργανώσεων. Πολυμελής αντιπροσωπεία από το Χωριό Μπελογιάννης με επικεφαλής το μέλος του Δ.Σ της ΑΕΟΥ κα Κις Γιόζεφνι ήταν εκεί – καθολική η συμμετοχή του κόσμου που γέμισε για άλλη μια φορά το ¨ Ντάγκαϊ ¨. Στα μαύρα χρόνια της κατοχής, μία νεανική σπίθα μετατρέπεται σε δάδα αγώνα για την απελευθέρωση της Ελλάδας, ήταν η ΕΠΟΝ η οργάνωση των νέων. Ήταν 23 Φεβρουαρίου 1943 όταν με χίλιες προφυλάξεις νεολαίοι της εποχής συγκεντρώθηκαν σε ένα σπίτι στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3
στους Αμπελόκηπους, και ίδρυσαν την ΕΠΟΝ την ενιαία πανελλαδική οργάνωση νέων. «Μαγιά» της ήταν δέκα οργανώσεις που αυτοδιαλύθηκαν για να συγχωνευτούν στην ΕΠΟΝ και «πρόγονος» που η δομή, η συγκρότηση και η εμπειρία της, έπαιξε σημαντικό ρόλο ήταν η ΟΚΝΕ. Σημαντικό για την εποχή εκείνη, ένα ιστορικό γεγονός που αξίζει να αναφερθεί, όταν στις 5 Μάρτη 1943. η ΕΠΟΝ καλεί σε μαζική συμμετοχή στην κηδεία του Κωστή Παλαμά, διαδηλώνοντας μαζί με χιλιάδες λαού ενάντια στην πολιτική επιστράτευση, δηλαδή στην απόπειρα να μεταφερθεί εργατικό δυναμικό από την Ελλάδα, στα εργοστάσια των ναζί, από όπου πιθανότατα δεν θα επέστρεφε ποτέ κανείς. Η μάχη λοιπόν αυτή ενάντια στην πολιτική επιστράτευση ¨γίνεται ορόσημο¨ ως η μοναδική νικηφόρα του είδους στην κατεχόμενη Ευρώπη. Μέσα στα σκληρά χρόνια της κατοχής, οι νεολαίοι βγάζουν και έντυπο την «Νέα Γενιά», όργανο του κεντρικού συμβουλίου της ΕΠΟΝ. Το πρώτο φύλλο βγήκε στις 22/3/1943 και είναι λίγες μέρες πριν την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821, με την οποία κάνει παραλληλισμό, για τον αγώνα ενάντια στη σκλαβιά. Για την σημερινή περίοδο που διανύουμε τα συμπεράσματα και τα μηνύματα από την δράση της ΕΠΟΝ δεν μπορεί να είναι άλλα από την συνέχιση του αγώνα ενάντια στις όποιες απόπειρες επανεμφάνισης νοσταλγών του φασισμού – ναζισμού, δίνοντας σαφές απαντήσεις όπου απαιτείται, κρατώντας ψηλά τα μηνύματα συλλογικής δράσης. Ανδρέας Οικονόμου
17
Επιτυχία σημείωσε η προβολή του ντοκυμαντέρ ¨Οι παρτιζάνοι των Αθηνών¨ στο Lurdy Haz Όσοι Συμπατριώτες μας είχαν την ευκαιρία να βρεθούν την Παρασκευή (14/2) το απόγευμα στην εκδήλωση του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας ( Συλλόγου ) στην αίθουσα κινηματογράφου του Lurdy Haz, παρακολούθησαν ένα εξαιρετικό ντοκυμαντέρ-ζωντανο πορτραίτο της σημαντικότερης, ίσως, σελίδας της σύγχρονης ιστορίας του τόπου. Οι μαρτυρίες και το αρχειακό υλικό αποδίδουν το θέμα με σεβασμό στους πρωταγωνιστές του και χωρίς εύκολες συγκινήσεις. Ο Πρόεδρος του Συλλόγου κ.Θωμάς Ψαρογιάννης στην ομιλία του ευχαρίστησε τους σκηνοθέτες Γιάννη Ξύδα και Ξενοφώντα Βαρδαρό - παρόντες στην προβολή της ταινίας στην Βουδαπέστη – που παραχώρησαν την ταινία τους. Ο ίδιος ευ-
χαριστήσε επίσης και όλους τους Ελληνες της Κοινότητας μας που γέμισαν την αίθουσα στηρίζοντας με την παρουσία τους τις εκδηλώσεις και τις πρωτοβουλίες του Συλλόγου. Οι σκηνοθέτες Ξενοφώντας Βαρδαρός και Γιάννης Ξύδας τόλμησαν να ασχοληθούν με στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας και μάλιστα έντονα φορτισμένες πολιτικά και συναισθηματικά. Κατόρθωσαν να συνδυάσουν τις προσωπικές μαρτυρίες 14 ανθρώπων, που αγωνίστηκαν μέσα στις γραμμές του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, του ΔΣΕ, της ΕΠΟΝ ενάντια στους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές και στους ντόπιους συνεργάτες τους, με σπάνιο αρχειακό υλικό και να μας αποκαλύψουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας της Αθήνας την περίοδο της κατοχής έως την απελευθέρωση.Ιδιαίτερος έπαινος πρέπει να δοθεί επίσης και στην ξεχωριστή μουσική των drog-A-tek. ¨Οι παρτιζάνοι των Αθηνών¨ είναι ένα καταξιωμένο και βραβευμένο ντοκυμαντέρ, που απευθύνεται και προς στους νέους που θέλουν να μάθουν για τους αγωνιστές της αντίστασης. Η γνώση της ιστορίας αποτελεί κίνητρο και είναι η μεγαλύτερη δύναμη και η παρακαταθήκη μας, ώστε οι νέοι να φτιάξουν ένα καλύτερο μέλλον. Ανδρέας Οικονόμου
18
A Manolisz Glezosz Iskola könyvtára Alig egy éve kaptam megbízást az iskola könyvtárának kialakítására Kakukné dr. Partics Krisztina igazgatónőtől, aki fontosnak és hasznosnak találta egy iskola mellett működő könyvtár kialakítását. Az iskolában több teremben eddig is voltak különféle dokumentumok (főleg könyvek, CD-k, DVD-k), de a rendszerbe foglalásuk nem történt meg. Ezt a helyzetet szerette volna Kakukné dr. Partics Krisztina megváltoztatni. Először a könyvtár gyűjtőkörét határoztuk meg, miszerint minden olyan dokumentumot gyűjtünk, ami a görög nyelvtanítást, nyelvtanulást segíti, főleg nyelvkönyveket, nyelvtankönyveket egynyelvű és kétnyelvű szótárakat, lexikonokat, módszertani, történelmi, országismereti szakirodalmat, ezen kívül görög nyelvű gyermek- és ifjúsági irodalmat. A gyűjtőkör meghatározása után az igazgatónővel helyszíni szemlét tartottunk, feltérképeztük, mit hol találunk, illetve az egyes munkafolyamatok hozzávetőleges időbeli ütemezését is egyeztettük. A könyvtár rendszerét tekintve csak a szabadpolcos kialakítás jöhetett számításba, hiszen raktárhelyiség nem állt rendelkezésre. Két helyiséget jelöltünk ki a könyvtár számára. Az egyik helyiség az iskola legnagyobb tanterme lett, ide helyeztük a hivatalos görög tankönyveket, a másik helyiség pedig a tanári iroda volt, ahová az összes nyelvkönyv, nyelvtankönyv, lexikon, szótár,
módszertani, történelmi, országismereti kiadvány, gyermek- és ifjúsági könyv került. Az első gyakorlati lépés az állományidegen dokumentumok eltávolítása volt. Ezt követte a könyvek csoportosítása. Több héten át tartó munka eredményeként a hivatalos görög tankönyvek az iskola kijelölt tantermében rendezetten polcokra kerültek, majd a tanári irodahelyiség „könyves” kialakítása következett. Az iskola szép, zárható üvegszekrényeket készíttetett mindkét terembe, ahol immár kategóriákba sorolva helyezkednek el a könyvek. A megőrzendő példányok számát meghatároztuk és egy-két indokolt esettől eltekintve 15 példányban maximáltuk. A katalogizálás megkezdését megelőzte a dokumentumok felszerelése, ami jelzetelést, vonalkóddal, bélyegzőkkel való ellátást jelent. Ez igen időigényes és monoton munka, de szerencsére több közösségi szolgálatot teljesíteni kívánó középiskolás diák is jelentkezett segítőnek.
Ezúton is szeretném megköszönni nekik, név szerint Bártfai Dorottyának, Kővágó Ferencnek, Farkas-Fotiu Annának, Szimeonidisz Dionnak, Nachkebia Ádámnak, akik a legnagyobb nyári melegben rendszeresen, kitartóan jöttek és segítségemre voltak az iskolai könyvtár kialakításában, hogy a nyár folyamán az összes könyvet felszerelve kezdődhessen a katalogizálás és a tanév kezdetekor a kölcsönzés. Időközben az iskolavezetés megvásárolta a Huntéka iskolai integrált könyvtári rendszerét. A program használatáról oktatást kaptunk, majd indulhatott a tényleges katalogizálási folyamat, mely folyamatos munkát jelent és a mai napig tart. A példányszámot tekintve az állomány közel fele került már be a katalógusba, ami nyilvános és bárki számára elérhető. Az állományt egyelőre mintegy 2500 példány alkotja, ami – a tárolási lehetőségeket figyelembe véve - folyamatosan gyarapszik. A katalógus nyelve magyar, de a dokumentumok címei eredeti nyelven (legtöbb cím görög, így görögül) kerülnek a katalógusba, de latin betűkkel is kereshetők. A névtörzs latin betűs. A katalógus a következő címen elérhető:http://iskolateka.asp. hunteka.hu/i2monguz/manolisz.opac A könyvtárból kölcsönözni is lehet, minden olvasni szerető gyermeket és felnőttet szeretettel várunk iskolaidőben, minden hétfőn 15-18 óráig. A kölcsönzési idő általában egy hónap, mely kétszer hosszabbítható. A tankönyvek az állomány különleges részét képezik, melyeket egy egész tanévre is lehet kölcsönözni. A könyvtár használata a beiratkozott olvasók számára díjmentes. Pancsosz Alexandra, a Manolisz Glezosz Iskola könyvtárosa
19
OI ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΛΕΖΟΣ Αποκριάτικο πάρτυ
Θεατρική παράσταση εκπαιδευτικών
Διαγωνισμός απαγγελίας
Εκπαιδευτική εκδρομή σκι Εργαστήρι στολιδιών (Μίσκολτς)
Καλή χρονιά από τους εκπαιδευτικούς μας
Εργαστήρι στολιδιών
20
ΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΟΓΙΑΝΝΗΣ Επίσκεψη στο εργαστήρι σοκολάτας
Ημέρα πολιτισμού
Μίνι συναυλία στην βιβλιοθήκη Πρώτες θέσεις στον διαγωνισμό ορθογραφίας
Τσικνοπέμπτη -γαϊτανάκι Αποκριάτικη εκδήλωση
Καλή Χρονιά από τους μαθητές μας - κοπή πίτας
21
Σε καλό δρόμο οι πρωτοβουλίες και τα σχέδια της Επιτροπής Εκπαίδευσης της ΑΕΟΥ Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Περιοδικό ¨Ελληνισμός¨ ο Πρόεδρος της Επιτροπής Εκπαίδευσης της ΑΕΟΥ Σπύρος Μπ.Αγκάρντι αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες και στα μελλοντικά σχέδια της Επιτροπής αλλά και στα πλάνα και στις προοπτικές συνεργασίας με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τόσο με το Σχολείο ¨Νίκος Μπελογιάννης¨ όσο και με το Συμπληρωματικό Σχολείο ¨Μανώλης Γλέζος¨ της Βουδαπέστης. Στις εργασίες της Επιτροπής συμμετείχαν ο Πρόεδρος της ΑΕΟΥ Κώστας Χριστοδούλου καθώς και ο Πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών, Επενδύσεων και Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων της ΑΕΟΥ Γιάννης Μουμουλίδης. – Από πόσα και ποια μέλη αποτελείται η Επιτροπή Εκπαίδευσης της ΑΕΟΥ κ. Αγκάρντι; Σας ευχαριστώ για την δυνατότητα που μου παρέχεται διαμέσου του Περιοδικού ¨Ελληνισμός¨ να ενημερώσω τους συμπατριώτες μας για τις εργασίες της Επιτροπής που συστάθηκε πρόσφατα και αποτελείται με αλφαβητική σειρά από τους: Κλείτσα Σπύρο καθηγητή μέσης εκπαίδευσης στο 10ο Διαμέρισμα , Ντιμανόβσκα Μάχη διευθύντρια του Σχολείου ¨Νίκος Μπελογιάννης¨, Πάρτιτς Χριστίνα διευθύντρια του Σχολείου ¨Μανώλης Γλέζος¨, Πούρο Αλέξανδρο εκπαιδευτικό, καθηγητή ελληνικής γλώσσας από την πόλη του Σέγκεντ και εμένα Αγκάρντι Σπύρο, συν τοις άλλοις και εκπαιδευτικός, που μου ανατέθηκε να είμαι ο Πρόεδρος. Τα μέλη της Επιτροπής δεν ανήκουν όλα στο Δ.Σ του Σώματος η κα Ντιμανόβσκα και ο κ.Κλείτσας είναι εξωτερικά μέλη. - Ποια είναι τα θέματα που συζητήθηκαν; Υπάρχει μια σειρά θεμάτων, τα οποία πρέπει να εξετάσουμε. Για ορισμένα από αυτά δεν αρκεί μόνο μια συνεδρίαση. Συνεδριάσεις πρέπει να γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά την διάρκεια όλου του έτους. Πρώτα απ’ όλα συζητήσαμε και εξετάσαμε τις δυνατότητες σε ότι αφορά, την όποια αξιοποίηση του Οίκου του Ελληνισμού. Τι δηλαδή θα ήταν καλύτερο να λειτουργήσει σε αυτό τον χώρο, το σχολείο; Το νηπιαγωγείο ; Το γυμνάσιο; Ή ενδεχομένως μόνο το φροντιστήριο Ελληνικών ; Δεν αποφασίσαμε ακόμη, από κοινού πρέπει να ληφθεί η απόφαση και να την προωθήσουμε στην συνέχεια στο Σώμα. Ένα άλλο θέμα που συζητήσαμε ήταν αυτό που σχετίζεται με την αξιολόγηση των δύο Σχολείων μας, κάτι που είμαστε υποχρεωμένοι να το πράξουμε βάσει του υφιστάμενου Νόμου, ώστε να διαπιστωθεί σε τι επίπεδο γνωρίζουν τα παιδιά ελληνικά κι’ αν τα προγράμματα που είχαν εγκριθεί υλοποιήθηκαν. Πρόκειται λοιπόν για την Γενική Αξιολόγηση που πρέπει να ετοιμασθεί με μεγάλη προσοχή έχοντας ως γνώμονα κατά πρώτο λόγο τις δραστηριότητες και τα πεπραγμένα των Σχολείων. Άλλο σημαντικό θέμα είναι ο Προϋπολογισμός των Σχολείων μας για το 2020 ώστε να συνεχίσουν οι εκπαιδευτικοί μας με ασφάλεια και σταθερότητα το έργο τους. ¨Είμαστε τυχεροί¨ θα έλεγα αφού ο ισχύων ουγγρικός Νόμος προβλέπει ότι τα δύο εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να ¨βοηθήσουν το ένα το άλλο¨. Στην προκειμένη περίπτωση το ¨Μανώλης Γλέζος¨ έχει την δυνατότητα να βοηθήσει οικονομικά το Σχολείο στο χωριό Μπελογιάννης που αντιμετωπίζει πρόβλημα επειδή έχει φέτος 13 μαθητές λιγότερους από πέρυσι, συνολικά 92. Συζητάμε επίσης τις δυνατότητες για ενίσχυση του προγράμματος εκμάθησης ελληνικών για ενήλικες προσπα-
22
θώντας να καλύψουμε και τις ανάγκες για τις ηλικίες από 20 μέχρι 50 ετών. Όπως διαπιστώνουμε, πολλοί είναι αυτοί που ξέρουν ελάχιστα ή καθόλου ελληνικά. Τις προηγούμενες δεκαετίες,δυστυχώς, έγιναν λάθη και αυτά τα κενά προσπαθούμε σήμερα να καλύψουμε. Ως γνωστόν όταν μια κοινότητα χάνει την γλώσσα της, εκ των πραγμάτων χάνει την επαφή με την μητέρα πατρίδα και τις ρίζες της.Πρέπει λοιπόν να επιληφθούμε του ζητήματος. Αλλά θέματα προς συζήτηση είναι αυτό της λαογνωσίας,όπως και τα σχολικά εγχειρίδια που χρησιμοποιούνται, ενώ πρέπει να σας πω ότι πέρυσι άρχισε και η διδασκαλία της Γεωγραφίας από τον καθηγητή κ.Σπύρο Κλείτσα, πρέπει επίσης να εντείνουμε τις προσπάθειες και στο θέμα της διδασκαλίας της ιστορίας. Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί είναι αυτό που έχει να κάνει με το ότι το Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης ΕLTE από το 2006 και μετέπειτα δεν παρέχει δίπλωμα καθηγητή ελληνικής γλώσσας με το πτυχίο της Ελληνικής Φιλολογίας. Γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση προσπάθειες και διαπραγματεύσεις από όλες τις πλευρές με την βοήθεια και της Ελληνικής Πρεσβείας και του Εκπροσώπου των Ελλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο κ.Θανάση Σιανού. Θα συζητήσουμε επίσης τα θέματα των κατασκηνώσεων, ενώ σχεδιάζουμε και Συνεδριάσεις της Επιτροπής εκτός Βουδαπέστης, όπως για παράδειγμα στο χωριό Μπελογιάννης. Προσπαθούμε να μπεί και ο όρος ¨συμπληρωματικό νηπιαγωγείο¨ στην επίσημη ονομασία του ¨Μανώλης Γλέζος¨ ώστε να εξασφαλίσουμε περισσότερα κονδύλια αλλά και κατοχυρώνοντας με τον τρόπο αυτό το γενικό θεσμικό πλαίσιο Νηπιαγωγείου μας – Πέστε μας, κ.Αγκάρντι, οι συνεδριάσεις της Επιτροπής είναι ανοικτές για όσους συμπατριώτες μας επιθυμούν να τις παρακολουθήσουν; Βεβαίως είναι ανοικτές για όλους, όποιος επιθυμεί να έρθει είναι ευπρόσδεκτος, μπορεί να εκφράσει την γνώμη του, τις προτάσεις του, ο λόγος του έχει βέβαια συμβουλευτικό χαρακτήρα. Η επόμενη Συνεδρίαση της Επιτροπής Εκπαίδευσης της ΑΕΟΥ έχει ορισθεί για τις 31 Ιανουαρίου – Κύριε Πρόεδρε θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο; Κάτι πολύ σημαντικό, το ότι η συνεδρίαση έγινε σε πολύ καλό και εποικοδομητικό κλίμα έχοντας ως βάση το καλό και την πρόοδο των Σχολείων μας. Σας ευχαριστώ για την συνέντευξη – Και εμείς σας ευχαριστούμε εκ μέρους των αναγνωστών του Περιοδικού ¨Ελληνισμού¨, ελπίζουμε να διατηρηθεί το καλό και ευδόκιμο κλίμα, αναμένουμε τα νεώτερα…καλή συνέχεια. Ανδρέας Οικονόμου
Παρουσίαση των νέων εκπαιδευτικών του Ελληνικού Σχολείου ¨Μανώλης Γλέζος¨ Έ λλη Σιαπανίδου
Ονομάζομαι Έλλη Σιαπανίδου και κατάγομαι από μια πόλητης Δυτικής Μακεδονίας, την Πτολεμαΐδα του Ν. Κοζάνης. Είμαι πτυχιούχος του τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και της Αγγλικής Φιλολογίας αντίστοιχα. Εργάζομαι ως καθηγήτρια της αγγλικής γλώσσας,αλλά και ως φιλόλογος της ελληνικής από το 2005, ενώαπότο 2010 υπηρετώ στη δημόσια εκπαίδευση,αρχικά στη Σάμο και αργότερα στην Πρέβεζα. Τώρα ο δρόμος μου με έφερε στην όμορφη Βουδαπέστη, που με έχει ήδη μαγέψει. Η ιδέα της απόσπασης σε ένα από τα ελληνικά σχολεία του εξωτερικού γύριζε εδώ και αρκετά χρόνια στο μυαλό μου κιέτσι πήρα την απόφαση να το αποτολμήσω. Η διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας ήταν μέσα στα ενδιαφέροντά μου και είχα ασχοληθεί και στο παρελθόν για μικρό χρονικό διάστημα. Οι απαιτήσεις είναι διαφορετικές, ωστόσο εξίσου συναρπαστικές. Από τον Σεπτέμβριο, λοιπόν,εργάζομαι στο 12τάξιο ελληνικό Σχολείο “ΜανώληςΓλέζος” και στο τμήμα Ελληνικών Σπουδών τουELTE. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η ιστορίακαι η τέχνη, οπότε έχω ήδη ξεκινήσει τις ξεναγήσεις και τις επισκέψεις σε μουσεία, ενώ παράλληλα στον ελεύθερό μου χρόνο ασχολούμαι με τις κατασκευές και τακοσμήματα. Τώρα, βέβαια, πρόσθεσα και την εκμάθηση της ουγγρικής γλώσσας, ωστόσο μου φαίνεται... βουνό! Είναι, όμως, αναμφίβολα εποικοδομητικό για έναν δάσκαλο να “μπαίνει” ξανά στη θέση του μαθητή και να αντιλαμβάνεται βιωματικά και προσωπικά πλέον τις δυσκολίες που ενέχει η κατανόηση και εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας, κάτι που σίγουρα συμβάλλει στη βελτίωση του διδακτικού του έργου. Θεωρώ ότι το επάγγελμα του εκπαιδευτικού είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, τόσο από πλευράς κατάρτισης, η οποία πρέπει να επικαιροποιείται διαρκώς, όσο και από την πλευρά των κοινωνικών αλλαγών και τη χρησιμοθηρική αντιμετώπιση της παιδείας, ιδιαίτερα σε ένα τεχνοκρατικό και άμεσα συνυφασμένο με τον ψηφιακό κόσμο περιβάλλον. Ωστόσο, θεωρώ ότι είναι σε μεγαλύτερο βαθμό ευλογία, καθώς, όπως συνηθίζω να λέω, ακόμα και την πιο δύσκολη μέρα στη δουλειά, ο/η εκπαιδευτικός θα γελάσει αυθόρμητα τουλάχιστον μίαφορά! Και αυτή η ανανεωτική δύναμη των παιδιών είναι πρόκληση, για να καταφέρεις να συμβαδίζεις μαζί της, αλλάκαι... ευλογία!
Χριστίνα Γκαλίδου, Ονομάζομαι Χριστίνα Γκαλίδου, γεννήθηκα στη Γεωργία από Έλληνες γονείς ποντιακής καταγωγής και μεγάλωσα στο Μακροχώρι Ημαθίας. Αποφοίτησα από το Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εργάζομαι στην εκπαίδευση από το 2008, υπηρετώντας σε σχολεία της Ζακύνθου, της Κεφαλονιάς, της Κρήτης και της Κέρκυρας. Κατά το παρελθόν ασχολήθηκα με τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης, προσφέροντας εθελοντικά μαθήματα ελληνικών σε ενήλικες ξένους, στο Εναλλακτικό Εργαστήρι της Κέρκυρας. Είχα μαθητές από τον Ισημερινό, το Αφγανιστάν, την Αυστρία, τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιταλία, τη Γερμανία και το Ισραήλ. Μεγάλη εντύπωση μου προκάλεσε ο θαυμασμός που έτρεφαν για την ελληνική γλώσσα και η προσπάθεια που κατέβαλλαν κάθε φορά, παρά τη δυσκολία της. Τη χρονιά 2018-2019 πήρα απόσπαση στην Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας ως Συντονίστρια Εκπαίδευσης Προσφύγων στη Δομή Φιλοξενίας της Βέροιας. Η δοκιμασία αυτή, σε ένα πεδίο τόσο διαφορετικό της παραδοσιακής τάξης, ήταν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, ταυτόχρονα όμως πολύ δύσκολη. Εκεί έμαθα πως η γλώσσα δεν είναι εμπόδιο. Μια ματιά, ένα χαμόγελο, λίγα αγγλικά, λίγα αραβικά, τις περισσότερες φορές ήταν αρκετά για να συνεννοηθείς. Γνωρίζοντας ανθρώπους με τόσο τραυματικά βιώματα είναι αδύνατον να μην επαναπροσδιορίσεις τι αξίζει τελικά στη ζωή, ποια είναι τα πράγματα που σε κάνουν ευτυχισμένο, πώς μπορείς να ζεις καλά με όσα έχεις αλλά και με όσα δεν χρειάζεται να έχεις. Από τις αρχές Σεπτεμβρίου του 2019, μένω στη Βουδαπέστη και εργάζομαι στο 12/τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών “Μανώλης Γλέζος”. Το καινούριο σχολείο φέρνει νέες δυσκολίες και προκλήσεις, αλλά και νέες χαρές. Είμαι αισιόδοξη και ελπίζω να αφήσω κι εγώ ένα ουσιαστικό αποτύπωμα στην εκμάθηση ή στη διατήρηση της ελληνικής γλώσσας και λαογνωσίας στους Έλληνες ομογενείς. Όσον αφορά τη Βουδαπέστη, μου αρέσει ιδιαίτερα η αρχιτεκτονική της, η παραδοσιακή της μουσική, αλλά και γενικότερα ο πολυπολιτισμικός και μποέμ χαρακτήρας της. Η ουγγρική γλώσσα έχει μια ιδιαίτερη γοητεία και το ότι δε μοιάζει με καμιά άλλη, την καθιστά αυτόματα πρόκληση. Έχω μάθει κάποιες βασικές λέξεις και φράσεις, τις οποίες και χρησιμοποιώ σε κάθε ευκαιρία, ελπίζοντας μέσα από την καθημερινότητα να μάθω περισσότερες.
23
Pecosz Dimitrisz (1947-2019) Tisztelt Gyászoló Család, kedves Egybegyűltek, bánatban osztozó Rokonok, Barátok, Ismerősök!
Nehéz pillanatok előtt állunk , de meg kell nyissunk szívűnket és lelkünkből szakadó sóhajtásunkkal fel kell készüljünk az elkerülhetetlenre, hiszen azért gyűltünk ma itt össze , hogy végső búcsút vegyünk Pecosz Dimitrsztől , Takisztól – a társtól, az apától, a nagypapától a rokontól, a kedves ismerőstől. Egy embertől, aki nagyon tudott szeretni és akit szintén nagyon lehetett szeretni. Egy férfitól, akiről mindenki tudta: amit ő nem tudott megjavítani az már tényleg javíthatatlan volt. Vannak órák, amikor némaságba fulladnak a szavak. A mostani óra is ilyen. Olyan sok minden van, amit még mondani szeretnénk. Kérdések vannak bennünk , amelyek válaszokra várnak. És milyen jó lenne egy utolsó találkozás, csak még egyetlen beszélgetés. Erre sajnos már nincs lehetőség, de abban hinnünk, és bíznunk kell , hogy a szívünkben , a lelkünk legmélyén mindörökre velünk marad. Bizony , némaságba fulladnak a szavak és torunk elszorul. Azonban a búcsú méltóságát elhunytunk szeretteinek gondolatai adják. Az ő visszaemlékezésük segítik a búcsút, a gyász feldolgozását. Nem volt könnyű élete, a Sors sok nehézséget gördített útjába. A történelem menete durván beleszólt életébe, mikor még csak karon ülő kisgyerek volt. 1948 tavaszán menekültek Magyarországra Anyukájával, hiszen az apuka részt vett a görög ellenállási mozgalomban, és hogy mentsék a 4 gyereket Marit, Dórát, Irént és a kis Takiszt, el kellett jönniük Görögországból. Már Magyarországon született az öccse Misi, de sajnos már évekkel ezelőtt meghalt Görögországban. Nővérét, Marit még 18 évesen , orvosi műhiba következtében veszítették el. Irén nővére Csehszlovákiába ment férjhez, így Dórával szorosabb lehetett a kapcsolata. Takisz szerette a testvéreit, a távolság ellenére is ahogyan csak lehetett, figyelemmel kísérték egymás sorsának alakulását. Visszaugorva az időben, Magyarországra érkezésükkor, sok viszontagság után a család a Hungária körúton, a görög kolóniába kapott egy picike lakást. Takisz az általános iskola elvégzése után a 22. sz. Puskás Tivadar Ipari Szakmunkásképzőben kitanulta a mechanikai műszerész szakmát. Ahogy mondani szokták : arany keze volt - mindent meg tudott javítani. Több kitérő után 1980-tól megállapodott a Servintern Szövetkezetnél, ahol a nyugdíjig dolgozott, kollegái is szerették őt. Nyugdíjazása után munkát vállalt a Szent István zenei gimnáziumban, mint altiszt, ott is mindenki szerette. Záborszky Kálmán igazgató úrral szinte baráti volt a viszonyuk. A gyerekek is nagyon szerették, sokszor vállalt velük cinkosságot, ha nem kaptak próbatermet, ő szerzett nekik. Munka mellett , estin szerezte meg az érettségit. Az élet rendje és módja szerint társat választott és elvette első szerelmét Rozit, majd 1974-ben megszületett fia, Laci, akit nagyon szeretett. Csak miatta nem ment vissza Görögországba, amikor ez a lehetőség adott volt, annyira szerette őt. Sajnos a házasság nem állta ki az idő próbáját, útjaik külön váltak.
24
Út és boldogságkeresésé időszaka következett az életében , sikerek és kudarcok egyaránt szegélyezték útját, voltak boldog percei és elkeseredett pillanatai is, ahogy mindannyiunknak vannak. Judittal 1978 óta ismerték egymást, de csak 1991 –es év hozta meg a valódi egymásra találást. Nemsokára össze is költöztek, majd 1992-ben megházasodtak, és 1993-ban megérkezett kisfiuk, Peti. Judit kislánya, Viktória ekkor 13 éves volt, és első perctől szerették egymást, egy kis idő múltán apjának tekintette Takiszt és tekinti a mai napig. Saját lányaként szerette , mint ahogyan végtelen örömmel fogadta Tamara érkezését is, akit pedig unokájának tekintett. Judittal való kapcsolatuk kiállta az idő próbáját, megéltek együtt hegyeket és völgyeket – de a viharos kapcsolat végül megállapodott, és az egymás iránt érzett szeretet lett az uralkodó életükben. Az újra egymásra találás öröme nem lehetett felhőtlen, hiszen 2018. nyarán derült ki, hogy súlyos , immár gyógyíthatatlan betegség támadta meg őt. Szerettei vele és körülötte voltak, nem hagyták magára a bajban. Együtt szenvedtek vele, együtt reménykedtek a reménytelenségben. Az ember társas lény. Sorsdöntő óráiban azonban mégiscsak magányos, hiszen senkivel sem osztható meg sem a születés, sem a halál magánya. De egész életutunk elismerése az, ha a nehéz időszakokban, hetekben , órákban, mellettünk lehetnek azok, akiket szerettünk. Nekünk itt maradottaknak pedig hinnünk kell, hogy az utolsó érintéseink, az utolsó szavaink melege, az utolsó hozzá szaladó gondolatunk valahová nagyon messzire is elkísérte őt. Nagy a hiány és nagy a veszteség az egész család számára. Gyermekei, felesége, apósa , anyósa , testvérként szeretett veje, sajátjaként szeretett lánya és unokája – mindannyian siratják őt. Amikor Peti megismerte a szerelmét Katát, Takisz nagyon boldog volt és a Szüleivel is igen jó viszonyt ápolt. Ők is bánkódnak elvesztése felett. Takiszt mindenki nagyon szerette, csöndes, de barátságos, szorgalmas, segítőkész, kedves, nyugodt, becsületes, dolgos, nagylelkű, családszerető ember volt. Búcsúzik tőle: felesége Judit, gyerekei Laci, Peti, Kata, lánya veje és unokája: Viki, Gábor és Tami, Testvérei: Dóra és Irén, és az ő családjaik, Apósa és Anyósa Laci, Hédi, barátok, volt munkatársak, ismerősök. Mindenki, aki valaha ismerte és szerette, mindenki, aki életének tanúja volt, is, akik eljöttek ma ide és azok is, akik csak lélekben lehetnek velünk. Tisztelt Gyászolók, kedves emlékezők ! Bármilyen furcsa: ez a mai nap nemcsak a múlté, de a jövőé is. Mert összegzünk, visszatekintünk, tervezünk – nélküle ugyan, de mégiscsak vele együtt. Beletörődve a megváltozhatatlanba, emlékét mindörökre megőrizve és életének fontos üzeneteit továbbadva tisztelettel hajtunk fejet. Hiszen egy tartalmasan, értelmesen élt élet zárult le azon a napon , amelyben benne voltak a találkozások, a búcsúzások, az örömök, a bánatok – minden, amit ő maga jelentett.
Micopulu Katina (1948-2019) 1947-ben a polgárháború kitörésekor Katina édesanyja és testvérei elmenekültek falujukból, Jugoszláviában bujdokoltak, majd egy vonat 1948-ban Magyarországra hozta őket. Ekkor édesanyja már terhes volt Katinával, aki Szavvasz és Zacharo 6. gyermekeként 1948. július 26-án született meg Budapesten. Először a fehérvárcsurgói majd az iszkaszentgyörgyi gyermekotthonban laktak, később kaptak egy szobát a Dohánygyárban, végül az állam kiutalt nekik egy lakást a Hungária körúton, ahol haláláig élt. Általános és középiskoláját Budapesten végezte, majd beiratkozott a Miskolci Nehézipari Műszaki Egyetemre, ahol a Kohómérnöki Karon szerzett diplomát. Egyetemi éveiben a tanulás mellett sok időt szánt a sportolásra is. Először az egyetemi futball klub leány csapatának tagja volt, majd átigazolt az egyetem kézilabda csapatába, ahol egyetemi éveinek végéig játszott. Diplomájának átvétele után a Finommechanikai Vállalathoz került, ahol a szakmájában dolgozott vezető beosztásban egészen a vállalat megszűnéséig. Ezután egy végrehajtási szakügyintéző képesítést szerzett, amivel elhelyezkedett az Adó és Pénzügyi Ellenőrzési Hivatalnál, és innen ment nyugdíjba.
Családja nem lévén nyaranta testvérei kisgyermekeire vigyázott. Strandra, Városligetbe, cirkuszba vitte őket, s ha kellett, focizott, vagy fogócskázott velük. Tanítási időben pedig segített nekik, ha nehezen ment a lecke. Amikor pedig már megnőttek, s nem kellett vigyázni rájuk, édesanyjával meglátogatta Amerikában élő testvérét, Marikát, a Krnovban lakó unokatestvérét Janniszt, vagy a másik unokatestvérét a Theszalonikiben élő Paraszkevaszt. Édesanyja és testvérei mindig számíthattak rá. Ápolta ágyhoz kötött édesanyját, gondoskodott Chrisztosz testvéréről. Számíthatott rá a Zuglói görög kisebbség is. Katina 2006 óta tagja volt a Zuglói Görög Önkormányzatnak. Programokat, utazásokat szervezett a kerületi görögöknek, segített a hozzáfordulóknak problémáik megoldásában, de remek kapcsolatot ápolt a kerület többi nemzetiségi képviselőjével is. Amikor csak tehette, elutazott Görögországba, hogy ápolja a kapcsolatot az anyaországgal is. Utolsó utazása alkalmával kicsit gyengének tűnt, nem is vett részt minden programon, majd hazaérkezése után rosszabbul lett, végül 2019. október 3-án örökre lehunyta szemét. Búcsúznak tőle testvérei Marika, Anasztaszia, Nikosz, unokatestvérei Krisztalo, Paraszkevasz, Jannisz, unokahúga Elefteria, férje Zoltán és gyermekeik Bence és Petra. Unokaöccse Jannisz, párja Dorottya és gyermekeik Alexisz és Lili. Unokaöccse Nikosz és unokahúga Athéna és párja Tibor. Testvérének unokái Ariana, Alexander, Izabella. Búcsúznak barátai, kollégái, képviselőtársai. A család szeretné megköszönni a megjelenteknek, hogy velük együtt kísérik utolsó útjára szeretett Katinánkat.
Μουτιάκα Αθανασία
Ιωαννίδου Αθανασία (1935–2020) Σεβαστή και Πενθούσα Οικογένεια. Αγαπητοί Συμπατριώτες και Συμπατριώτισσες, Ούγγροι φίλοι μας…. Βαριά είναι η σημερινή ημέρα θρηνούμε έναν υπέροχο άνθρωπο, μια εκλεκτή και πολύτιμη συμπατριώτισσα μας, την Αθανασία Ιωαννίδου (Μουτιάκα) που απεβίωσε πρόσφατα στις 26 Ιανουαρίου 2020. Η Αθανασία, γεννήθηκε στις, 15 Αυγούστου 1935, στο οικισμό Γιαννούλι της Ελλάδας. Έχασε την μητέρα της στα παιδικά της χρόνια. O πατέρας της, Στέλιος έμεινε χήρος με δύο παιδιά. Μια γνωστή οικογένεια της Ελλάδας, στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου κόπηκε στα δύο. Με τον αδερφό της τον Γιάννη και τις ξαδέρφες της ,την Κλειώ και την Ελένη όπως και άλλα ελληνόπουλα ανατράφηκαν σε διάφορους παιδικούς σταθμούς υποδοχής της Ουγγαρίας. Αργότερα μεγάλωσε με τον πατέρα της στη Βουδαπέστη και την οικογένεια της θείας της, την Φωτεινή στο χωριό Μπελογιάννη. Στην Ουγγαρία γνωρίστηκε με τον μετέπειτα σύζυγό της, και το 1957 παντρευτήκανε. Απόκτησαν μια κόρη την Πα-
ναγιώτα, και από αυτήν δύο εγγονάκια την Ντόρα – Δήμητρα και την Αννα – Αθανασία, που τα φρόντιζε με αγάπη και τα υπεραγαπούσε. Το ενός έτους δισέγγονό της, τον Μίλτο αν και δεν τον είδε πολλές φορές στην ζωή της, τον λάτρευε και μάθαινε καθημερινά, πώς μεγάλωνε. Η εκλιπούσα είχε μια ζωή πολύ δύσκολη, παρά αυτά όμως, η ίδια χαρακτηρίζονταν για την υπευθυνότητα της στην οικογενειακή της ζωή και ήταν ένα λαμπρό παράδειγμα προς μίμηση για τον κοινωνικό της περίγυρο και όχι μόνο. Με βαθιά λύπη σήμερα την θρηνούν η κόρη της Παναγιώτα και ο γαμπρός της Tibor, τα εγγόνια της Ντόρα – Δήμητρα και Αννα – Αθανασία καθώς και οι σύζυγοι τους Μιχάλης και Daniel. O δισέγγονος της Μίλτος. Η θεία της Φωτεινή με τα παιδιά της και ξαδέρφια της Κώστα και Θανάση και τα μέλη της οικογένειας τους Κατίνα, Αγγελο και Κατερίνα, η οικιακή της βοηθός Sara και στη Βουδαπέστη η μοναδική της ξαδέρφη Κλειώ. Ας είναι ελαφρύ το χώμα της φιλόξενης ουγγρικής γης, δεύτερης πατρίδας σου που σε λίγο θα σε σκεπάσει. Αιωνία η μνήμη σου
25
Μπέλτσιος Ιωάννης (1947–2019) Belcsosz Jannisz 1947. október 30-án született Monopiloban. Erre az időpontra lett anyakönyvezve, de valójában menekülés közben (a görög polgárháború miatt) a hegyekben, a csillagos ég alatt egy hóra terített csergén született. Édesanyja a polgárháborúban hősi halált halt. Iskoláit itt Magyarországon végezte kétnyelvű oktatásban. Mindent görögül és magyarul is meg kellett tanulnia. Végül magyar nyelvű érettségit tett. Nagy lexikális tudása volt. A görög telepen nőtt fel, ahol sok barátja volt a halála napjáig. Viszonylag fiatalon nősült először, görög kislányt vett el- másodszor egy magyar lány lett a felesége, de ez sem tartott hoszszú ideig. 1977-ben B.Sz.V.-hez (szállítási vállalat) lépett be, ahol szakmásított gépkocsivezetői jogosítványt szerzett (személy, teher és nehéz gépjárműre). További tanulással, telepvezető lett a cégnél. Itt ismerkedett meg harmadik feleségével és annak kislányával. Felesége gyerekét sajátjaként szerette és ő is apjaként tekintett rá. Negyvenegy évet éltek együtt Sok műtéten esett át életében (8-szor). Ezeket erős élni akarással túlélte, pedig volt szívinfarktusa és stroke-ja is. Váratlanul érte a családot ez az értelmetlen halál (közúti baleset, október 24-én). Fájó szívvel emlékeznek rá. Hiánya pótolhatatlan. Hamvai Görögországban lesznek örök nyugalomba helyezve.
Με λαμπρότητα γιορτάσθηκαν και φέτος τα Άγια Θεοφάνεια στη Βουδαπέστη
26
Görög Intézet December 27-én görög tematikájú filmklubunk nyitó rendezvényén A Maria Callas-sztori című portréfilmet tekinthette meg közel száz érdeklődő. A francia dokumentumfilm operarészleteken, valamint exkluzív archív felvételeken, interjúkon, magánleveleken és családi fotókon keresztül nyújt bepillantást a világhírű görög származású operaénekesnő életébe és vívódásaiba. A vetítés előtt Dudás Viktor filmszakértő vezette fel a kivételes tehetségű művész életét bemutató alkotást és tartott előadást a görög filmművészet kiemelt jelentőségű alkotásairól és kortárs sikereiről. A vetítést kötetlen, nyitott beszélgetés és állófogadás zárta. Örömmel számolunk be róla, hogy január 31-én a második filmvetítésünk is teltházas volt. Köszönjük nektek, hogy ilyen sokan eljöttetek, pedig már mindenki látta a filmet korábban! Ezúttal is számos érdekességet megtudhattunk Dudás Viktor filmszakértőtől például a temperamentumos, csupaszív életművészt megszemélyesítő Anthony Quinnről és az özvegyet alakító Iréne Papaszról.
Volt meglepetés is! Papavasziliu Philippasz és Szeltner László a zord télben idecsempészte nekünk a kirobbanó görög életörömet és élőben is eltáncolta a szirtakit. Leónidasz és barátai is fantasztikus hangulatot teremtve szólaltatták meg Mikisz Theodorákisz fülbemászó dallamait. Később élénk beszélgetés alakult ki a résztvevők között. Ahogy korábban a Maria Callasról szóló film kapcsán, most is sorra kerültek elő a személyes érzések és emlékek Krétáról, a vad tájról, a hegyi falvak lakóiról és a máig élő vérbosszúról. Az est megkoronázásaként Leónidasz és barátai olyan jó hangulatú koncertet adtak, hogy néhányan még táncra is perdültek! A Görög Filmklub folytatódik, hamarosan jelentkezünk a részletekkel! Forrás: gorogintezet.hu
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας Υπεύθυνος Έκδοσης: Χριστοδούλου Κωνσταντίνος Αρχισυντάκτης: Οικονόμου Ανδρέας Καλλιτεχνική ∆ιεύθυνση: Πήτερ Ολντερ Συντακτική Επιτροπή : Αυγουροπούλου Βούλα, Πάντσου Αλεξάνδρα, Φωκάς Νικος Ρεπορτάζ νεολαίας: Σπύρος Σ. Κλείτσας ∆ιεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Pannonia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 φωτογραφίες : Μαρία Καραγιώργη
ELLINIZMOSZ Az MGOÖ kiadványa Kiadó: az MGOÖ Testülete Felelős kiadó: Hristodoulou Konstantinos Főszerkesztő: Οikonomou Andreas Grafika: www.kornetas.hu Szerkesztőségi bizotság: Avgouropoulou Voula, Pancsosz Alexandra, Fokasz Nikosz Ifjusági rovat: ifj. Klicasz Szpirosz 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Pannonia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 Fotók: Karajorgis Maria
A lap megjelenését támogatta a:
27
Διεθνής Ολυμπιάδα ελληνικής γλώσσας Για πέμπτη συνεχή χρονιά μαθητές από το ελληνικό σχολείο Μανώλης Γλέζος της Ουγγαρίας, συμμετείχαν στη Διεθνή Ολυμπιάδα Ελληνικής γλώσσας που διεξάγεται κάθε χρόνο στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας. Για άλλη μια φορά απολαύσαμε την υπέροχη φιλοξενία της Ένωσης Ελλήνων Ρουμανίας και των υπολοίπων διοργανωτών της Ολυμπιάδας. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι γιατί γυρίσαμε πίσω στην Ουγγαρία με δύο βραβεία στην κατηγορία Α1 για παιδιά και στην κατηγορία Β2. Μπορώ να πω ότι είναι ίσως σημαντικότερη για τα παιδιά η εμπειρία της γνωριμίας με μαθητές από 12 χώρες, στις οποίες υπάρχουν ελληνικές κοινότητες και πραγματοποιείται η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας. Γνωρίσαμε καινούργιους ανθρώπους και γεννήθηκαν καινούργιες φιλίες ανάμεσα σε παιδιά κι εκπαιδευτικούς. Μοιραστήκαμε το πάθος μας για την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό. Η ολυμπιάδα βάζει κι αυτή το λιθαράκι της, εμψυχώνει τους μαθητές μας, τους δίνει ένα ακόμη κίνητρο για να μαθαίνουν ελληνικά. Για άλλη μια φορά πρέπει να δώσω συγχαρητήρια στους διοργανωτές για την άψογη διοργάνωση της ολυμπιάδας αλλά και για την ζεστή και εγκάρδια φιλοξενία. Πρόκειται για μια τεράστια προσπάθεια των ανθρώπων της Ένωσης Ελλήνων Ρουμανίας, προσωπικού του Υπουργείου παιδείας της Ρουμανίας και εθελοντών που άρχισαν τη δουλειά πολλές μέρες πριν την έναρξη του διαγωνισμού από την σύνθεση των θεμάτων ως τη μεταφορά των διαγωνιζομένων από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο και ως την διόρθωση των γραπτών. Είναι μια επίπονη διαδικασία και αξίζουν πολλά μπράβο σε όλους όσους συμμετείχαν σε αυτή. Πολλά συγχαρητήρια αξίζουν επίσης τα παιδιά, τα οποία με υπομονή και επιμονή έλαβαν μέρος σε όλες τις εκδηλώσεις και στον τρίωρο διαγωνισμό και ομόρφυναν τον χώρο με την παρουσία τους. Ήχησαν οι επιβλητικές αίθουσες του ρουμάνικου Κοινοβουλίου από τις φωνές τους. Ευχαριστούμε για την πρόσκληση και με χαρά θα ξανασυμμετέχουμε αν μας δοθεί η ευκαιρία. Μόκκα Πηνελόπη Εκπαιδευτικός στο Ελληνικό Σχολείο της Ουγγαρίας, «Μανώλης Γλέζος»