JSW 5 januari 2015

Nummer 5, jaargang 99, januari 2015

w ww.jsw -o n lin e .n l Jeugd in School en Wereld Vakblad voor het basisonderwijs, speciaal onderwijs en opleiding

Samenwerken aan onderwijskwaliteit Begrijpend leesonderwijs: verbeter de resultaten Creatief en vindingrijk denken met je klas Wetenschap & Technologie integreren op niveau

colofon JSW Jeugd in School en Wereld Onafhankelijk vakblad voor het basisonderwijs, speciaal onderwijs en opleiding Jaargang 99, nummer 5/2015 ISSN 0165 – 6260 © ThiemeMeulenhoff, Amersfoort, 2015 Redactieadres JSW Postbus 400 3800 AK Amersfoort [T] (033) 448 34 54 [F] (033) 448 39 99 [E] jsw@thiememeulenhoff.nl [I] www.jsw-online.nl Persberichten naar: jsw@thiememeulenhoff.nl Hoofdredacteur Iris Nonkes-van den Berg Bureau- en webredactie Evelien de Lange Redactieassistent Nicole van Barneveld-Visser Redactie Martin Bootsma (redactievoorzitter), Michelle Clement, Karen van Kooten, Marieke Peeters, Mark van der Pol, Magda van der Wulp, Renée van Eijk Medewerkers Marieke Baselmans, Arno Coenders, Bianca Pannekoek, Tessa van Zadelhoff Abonnementenadministratie JSW Abonneeservice Postbus 2238 5600 CE Eindhoven [T] 088 2265 243 [E] jsw@mijntijdschrift.com Abonnementsprijzen Regulier abonnement: € 71,50 Studentenabonnement: € 38,Proefabonnement (3 nummers): € 13,50 Los nummer: € 10,Extra jaarabonnement: € 50,Combi-abonnement JSW en HJK: € 110,Alle prijzen zijn incl. BTW en porti binnen Nederland. Woont u in het buitenland? Neem dan contact op met abonnementenbeheer. Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan.

Opzeggingen uiterlijk 1 maand voor het aflopen van het abonnements­jaar. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Advertenties Recent BV Joop Slor (joop@recent.nl) Ray Aronds (ray@recent.nl) Postbus 17229 1001 JE Amsterdam [T] 020 3308998 Ontwerp lay-out en vormgeving FIZZ marketing en communicatie, Meppel Foto omslag Vincent van den Hoogen Fotografie Druk Drukkerij Wilco Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 j° het Besluit van 23 augustus 1985, Stbl. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie (PRO), Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp (www.stichting-pro.nl).

Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. Voor meer informatie over het gebruik van muziek, film en het maken van kopieën in het onderwijs zie www.auteursrechtenonderwijs.nl.

Samenwerken aan onderwijskwaliteit

6

Ineke Westbroek

Het huidige Nederlandse onderwijssysteem functioneert beter als leerkrachten meer bij het ontwerp zouden worden betrokken. Dit vindt Stichting Leraren met Lef (LmL), een netwerk opgericht door onderwijsgevenden en onderwijsondersteuners en gefinancierd door OC&W en diverse onderwijsorganisaties. Lees in dit artikel hoe zij dat doen.

12

Begrijpend leesonderwijs: verbeter de resultaten Martine Gijsel, Ingrid Snoeijer en Sandra Geerdink

Veel basisscholen kampen met tegenvallende resultaten bij begrijpend lezen. Hoe kunnen de resultaten verbeterd worden? Wat is hierbij je rol als leerkracht? Deze vragen vormden het uitgangspunt van onderzoek op de Borgloschool in Deventer. Lees over de bevindingen in dit artikel.

Rubrieken www.jsw 16 Uitgelicht 22 Praktijk 25 Schoolweek 30 Open boek 36 Van de stapel 39 Gereedschap 46

Inhoudsopgave

18

Creatief en vindingrijk denken met je klas David van der Kooij en Anouk Wissink

Probleemoplossend en creatief, grensverleggend denken zijn nieuwe vaardigheden waaraan gewerkt wordt op de basisschool. Hoe kun je het creatief denken en de nieuwsgierigheid van je leerlingen stimuleren?

32

W&T integreren op niveau Rens Gresnigt en Lou Slangen

Het Nationale Techniekpact wil dat basisscholen meer aandacht aan Wetenschap & Technologie besteden. Maar hoe doe je dat in een toch al druk onderwijsprogramma? In dit artikel zien we verschillende manieren om W&T in samenhang met andere vakken vorm te geven. Welke vorm zou je kiezen?

En verder...

Lezersactie 11 Cadeau bij een abonnement 29 Verwacht in JSW 50

40

Laat leerlingen samenwerkend lezen Kitty Oude Kamphuis

Samenwerken is populair, leerlingen en leerkrachten profiteren ervan. Ook bij begrijpend lezen blijkt samenwerken erg effectief te zijn. PALS (Peer Assisted Learning Strategies) is een samenwerkingsaanpak die je kunt inzetten bij begrijpend lezen. Hoe voer je dit in? Met welke condities moet je rekening houden?

Als abonnee van JSW heb je gratis exclusieve toegang tot het uitgebreide online archief. In dit archief staan alle artikelen van de vorige jaargangen: van 2001 tot nu. Handig voor het snel en makkelijk opzoeken van betrouwbare vakinformatie. Ga naar: www.jsw-online.nl/jsw/archief

JSW 5 januari 2015

5

Professionalisering

Leraren met Lef: inspiratie vanuit vernieuwingsideeën

Samenwerken aan onderwijskwaliteit Het huidige Nederlandse onderwijssysteem functioneert beter als leerkrachten meer bij het ontwerp zouden worden betrokken. Dit vindt Stichting Leraren met Lef (LmL), een netwerk opgericht door onderwijsgevenden en onderwijsondersteuners en gefinancierd door OC&W en diverse onderwijsorganisaties. Lees in dit artikel hoe zij dat doen.

Ineke Westbroek is zelfstandig journalist en tekstschrijver (www.westpers.nl) Voor dit artikel interviewde zij Renée van Eijk (voorzitter LmL en leerkracht groep 4 Combinatie ’70), Serge Pistorius (leerkracht groep 7/8 Combinatie ’70), Moniek van Duuren (directeur Combinatie ’70) en Tom Hogendoorn (ICTdocent Nova College)

S

inds 2009 ijvert LmL voor vernieuwing van onderop. Via social media en landelijke bijeenkomsten inspireren leerkrachten en schooldirecteuren elkaar. Door het hele land delen leerkrachten en leidinggevenden vraagstukken en ideeën via Facebook, Twitter en LinkedIn, via de website lerarenmetlef.com en tijdens regionale en landelijke bijeenkomsten. Inmiddels zijn zo’n 5500 leerkrachten en leidinggevenden in basis- en voortgezet onderwijs betrokken bij LmL, in 2009 gestart op LinkedIn als discussiegroep voor onderwijsgevenden die het onderwijs willen aanpassen aan de leerbehoeften van de huidige generatie leerlingen.

Stichting Leraren met Lef, gericht op leerkrachten en scholen in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs, heeft als doel (aankomende) leerkrachten te stimuleren zelf actief bij te dragen aan het vernieuwen en ontwikkelen van eigentijds en kwalitatief sterk onderwijs. Dit gebeurt door leerkrachten met elkaar in contact te brengen en nieuwe ideeën, ervaringen en praktijken uit te wisselen en te ontwikkelen, die bijdragen aan toekomstbestendig en leerlinggericht onderwijs.

Vakmanschap ‘Als onderwijsgevenden beseffen we steeds meer in een vast stramien van traditioneel lesgeven te zitten, waarin we vergeten te kijken waar kinderen echt mee verder kunnen’, is de ervaring van LML-voorzitter Renée van Eijk, leerkracht groep 4 op basisschool Combinatie ‘70 in het Rotterdamse Oude Noorden. Met haar collega Serge Pistorius (leerkracht groep 7/8) ijvert zij binnen Combinatie ‘70 voor vernieuwingen en verbetering van vakmanschap, die daarmee samengaat: ‘Het gaat erom elke dag beter te worden in je vak.’

‘Het onderwijssysteem is al 200 jaar hetzelfde’,

6

JSW 5 januari 2015

kritiseert Serge, die zich laat inspireren door de theorieën van de Britse auteur Ken Robinson, die overheden adviseert op onderwijsgebied.

Robinson stelt dat het huidige onderwijssysteem uitgaat van leren in stilte, werkend in je eentje, lezend in boeken. ‘Terwijl de leerkracht allang niet meer de enige informatieoverbrenger is.

Online kunnen kinderen bij alle informatie die ze willen, op een minder saaie manier dan op school’, weet Serge, die ernaar streeft de ideeën van een andere inspirator, de Canadese onderwijssocioloog Michael Fullan, auteur van Stratosphere in het lesaanbod te verwerken.’ Stratosphere is een pleidooi om het onderwijs aan te passen aan de door digitale invloeden veranderde wereld, waarvan kinderen deel uitmaken. Fullan gaat uit van een structuur ‘waarbij een schoolteam gezamenlijk bepaalt wat de voornaamste behoeften voor het leerprogramma zijn, hoe deze moeten worden ingevuld en welke middelen hierbij nodig zijn. De individuele behoefte van elke leerling staat centraal. Komend schooljaar maakt Serge in groep 7 een start met reken- en spellingtoetsen, die de talenten en tekortkomingen van elk kind aan het licht moeten brengen. Elk kind krijgt een portofolio van de toetsresultaten.

Serge: ‘In het traditionele onderwijs krijgen kinderen lesstof klassikaal aangeboden. Iedereen krijgt hetzelfde. Met zo’n portfoliosysteem meet je per kind de behoefte af en brengen wij de talenten van elk kind in kaart om verder te ontwikkelen. Daarbij krijgen zij extra ondersteuning in vakken waarmee zij moeite hebben.’

Lefpraktijken Dit schooljaar maken Renée en Serge een slag met een VDA-programma (Verlengde Schooldag Arrangementen) grotendeels gebaseerd op de keuze van de leerlingen.

Taal

Onderzoek in de school

Een stimulans voor begrijpend lezen Veel basisscholen kampen met tegenvallende resultaten bij begrijpend lezen. Hoe kunnen de resultaten verbeterd worden? Wat is hierbij je rol als leerkracht? Deze vragen vormden het uitgangspunt van onderzoek op de Borgloschool in Deventer. Lees over de bevindingen in dit artikel.

Martine Gijsel is associate lector taaldidactiek bij Saxion. Daarnaast werkt zij als zzp’er (www.martinegijsel.nl) Ingrid Snoeijer is groepsleerkracht, taal-/ leescoördinator, bouwcoördinator, opleider in de school en MT-lid op de Borgloschool Sandra Geerdink is groepsleerkracht, reken-, techniek-, en bouwcoördinator en MT-lid op de Borgloschool

12

JSW 5 januari 2015

O

p de Borgloschool in Deventer proberen de leerkrachten het beste uit de leerlingen te halen. Dat kan alleen door ook het maximale uit jezelf te halen. Om te onderzoeken hoe de prestaties begrijpend lezen verhoogd konden worden, was het dan ook een logische stap om eerst kritisch te kijken naar de rol van de leerkracht: welke kennis en vaardigheden worden van de leerkrachten verwacht? En in welke mate beschikt het team over de benodigde vaardigheden? Twee jaar lang deden Ingrid Snoeijer en Sandra Geerdink onder begeleiding van Saxion onderzoek naar het begrijpend leesonderwijs. Zij delen hun onderbouwde antwoorden in deze bijdrage.

Academische basisschool De Borgloschool is sinds juli 2014 officieel erkend als eerste academische basisschool in de Stedendriehoek. Dit zijn basisscholen waar het opleiden van studenten en het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek en innovatie hand in hand gaan. Hoewel er verschillende definities zijn van een academische basisschool, komt het er in het algemeen op neer dat ‘opleiding en innovatie gekoppeld worden aan onderzoek en ontwikkeling’ (Kallenberg, 2007). Dat betekent dat er samen met andere instituten (hogescholen, universiteiten, onderwijsadviesbureaus) gestreefd wordt naar voortdurende verbetering van de onderwijspraktijk en de beroepsgroep.

In de academische basisschool staan drie aspecten centraal: schoolontwikkeling, opleiding en onderzoek (Van den Eijnden & Bruining, 2009).

De keuze om van opleidingsschool door te groeien naar een academische basisschool is door de Borgloschool snel gemaakt. De medewerkers vinden kennisontwikkeling en kennisuitwisseling tussen wetenschap en onderwijs van groot belang. Het ideaal dat de Borgloschool wil verwezenlijken is: ‘Dat de leraar zich afvraagt wát leerlingen moeten leren, waaróm ze juist dát moeten leren, hóe ze dat moeten leren, én of de leraar erin slaagt dat te bereiken (Leeman & Wardekker, 2010).’ Het team wil weten wat de juiste wijze is van onderwijs geven: ‘Doen wij de goede dingen en doen we die dingen wel op een goede manier?’ Om daar achter te komen is onderzoek noodzakelijk.

Om de drie aspecten van een academische basisschool (schoolontwikkeling, opleiding en onderzoek) goed vorm te kunnen geven, hebben Ingrid Snoeijer en Sandra Geerdink van de Borgloschool in het schooljaar 2012-2013 en 2013-2014 deelgenomen aan een cursus bij Saxion. Ze leerden hoe ze een praktijkonderzoek in de school konden opzetten en uitvoeren en hoe ze de resultaten ervan konden interpreteren. Ook werd stilgestaan bij het implementeren van onderzoeksresultaten in de dagelijkse onderzoekspraktijk. Een nieuwe manier van werken, die vraagt om een omslag: ‘Het doen van onderzoek heeft tot gevolg dat er weloverwogen gehandeld wordt op basis van gedegen onderzoek’, aldus een van de leerkrachtonderzoekers. Het onderzoek werd gefaciliteerd door de school en de kwaliteit van het onderzoek (uit-

Creatief en vindingrijk denken met je klas

Nieuwsgierigheid stimuleren Probleemoplossend en creatief, grensverleggend denken zijn nieuwe vaardigheden waaraan gewerkt wordt op de basisschool. Hoe kun je het creatief denken en de nieuwsgierigheid van je leerlingen stimuleren?

David van der Kooij is adviseur met betrekking tot creativiteit in onderwijs en organisatie Anouk Wissink is leerkracht aan OBS de Lappendeken in De Steeg In samenwerking met Sanne Dekker, Suzanne Mol en Jelle Jolles van het Centrum Brein & Leren, Vrije Universiteit Amsterdam

E

r wordt in onderwijskringen meer en meer gesproken over ‘vaardigheden van de 21ste eeuw’. Kinderen moeten vaardigheden verwerven waarmee ze hun weg kunnen vinden in een snel veranderende samenleving waarin steeds grotere hoeveelheden informatie (meest digitaal) beschikbaar komen. Naast ‘klassieke’ schoolse vakken zoals rekenen en taal, zou er in het onderwijs ook aandacht moeten zijn voor probleemoplossend en creatief, grensverleggend denken (Voogt et al, 2010). Leerkrachten moeten handvatten krijgen om dit vakkundig in de praktijk te brengen.

De nieuwe onderwijsinterventie Ideeëntoestel is hiertoe ontwikkeld en biedt concrete hulp bij het stimuleren van nieuwsgierigheid, creatief en probleemoplossend denken bij leerlingen en leerkrachten. Een gestructureerd praktijkexperiment op drie scholen toont aan dat het materiaal en de aanpak zowel door leerkrachten als door leerlingen als waardevol wordt beschouwd.

Basis en ontplooiing Het begrip ‘creativiteit’ is veel breder dan expressievakken, knutselen of kunst en cultuur.

Het heeft ook betrekking op denken, logisch redeneren en het zoeken en vinden van nieuwe mogelijkheden, routes en oplossingen (Sawyer, 2012). We zien creativiteit terug waar verwondering en nieuwsgierigheid in het spel zijn, en we ons afvragen: ‘Hé, hoe zit dat?’ of ‘Wat is dit en hoe werkt het?’ Dat gaat over technologie, onderzoek en wetenschap in de brede zin van het woord. Creativiteit vormt de basis voor innovatief en ondernemend zijn. Zonder creativiteit geen nieuwe producten of diensten, geen oplossingen voor de uitdagingen op het gebied van bijvoorbeeld milieu, zorg, voedselvoorziening of ondernemerschap. Het draagt bij aan welvaart en welbevinden van het individu en de samenleving. Ontwikkeling van denkvaardigheden, probleem oplossen en creativiteit op school kan ervoor zorgen dat bij ieder kind de brood-

18

JSW 5 januari 2015

nodige (latente) talenten op dit gebied tot ontplooiing komen. Dit is het kerndoel van de innovatieve onderwijsinterventie het Ideeëntoestel.

Denkstrategieën Het Ideeëntoestel is een lessenreeks rondom creatieve denkstrategieën gebaseerd op inzichten uit ontwikkelingspsychologie, pedagogiek en praktijkervaringen. Deze bieden leerlingen kennis en inzichten omtrent het flexibel omgaan met problemen en uitdagingen. De rode draad in de lessen is een merkwaardige ‘vliegende theepot’ bewoond door Doordenkers. Zij gaan op onderzoek uit, ontdekken van alles en gebruiken verschillende strategieën om nieuwe dingen te creëren. Het toestel is een metafoor voor nieuwsgierigheid, exploratie, onderzoek, experiment en constructie. Via www.ideeentoestel.nl zijn voorbeeldlessen en nieuwsbrieven met lessuggesties beschikbaar.

Foto’s: Anouk Wissink

Oriëntatie op mens en wereld

Wetenschap & Technologie: leren in samenhang

Integreren op niveau Het Nationale Techniekpact wil dat basisscholen meer aandacht aan Wetenschap & Technologie besteden. Maar hoe doe je dat in een toch al druk onderwijsprogramma?

In dit artikel zien we verschillende manieren om W&T in samenhang met andere vakken vorm te geven. Welke vorm zou je kiezen?

Rens Gresnigt (r.gresnigt@denieuwstepabo.nl) en Lou Slangen (l.slangen@denieuwstepabo.nl) werken bij de Nieuwste Pabo in Sittard en zijn actief in onderwijs, onderzoek en projecten rondom Wetenschap & Technologie

Femke zegt tijdens het kringgesprek: ‘Juffrouw, we zijn naar de Voice of Holland geweest. Ik ben fan van Ayoub, hij kan mooi zingen. Je kunt de muziek horen en ook hier tegelijk in je buik voelen. Hoe kan dat?’

V

oor een leerkracht is bovenstaand voorbeeld een prachtige kans om kinderen betrokken en gemotiveerd te laten leren. Een goede leerkracht herkent dat in een vraag zoals die van Femke lesinhouden en doelen besloten liggen die deel uitmaken van onderwerpen uit verschillende schoolvakken. Denk aan: natuurkunde (onderzoeken wat geluid is en hoe het functioneert), biologie (werking van het gehoororgaan), rekenen (meten van geluidsterkte), techniek (technische toepassingen van geluid bestuderen), muziek (instrumenten maken), Nederlandse taal (woordenschat en begripsvorming zoals: trilling, resonantie, geluidisolatie, enzovoort). Leren in samenhang leidt tot beter verankeren van het geleerde en het ontwikkelen van gefundeerde inzichten.

Wat levert integratie op?

Er is veel steun voor de opvatting dat we Wetenschap en Technologie (W&T) niet moeten

benaderen als een schoolvak maar als een manier van hedendaags leren en werken (Clevers & Willems, 2013). Kinderen benaderen de werkelijkheid niet als een schoolvak maar zoeken naar antwoorden en creëren oplossingen voor hun vraagstukken. W&T is met zijn onderzoekende en ontwerpende didactiek uitermate geschikt om de werkelijkheid vanuit meerdere invalshoeken te benaderen. Het integreren van vakken leidt tot betekenisvol en betrokken leren. Van Beek en Verhallen (2004)) demonstreren op concrete wijze hoe een les natuur en techniek een krachtige context levert voor goed woordenschatonderwijs. Maar ook specifieke W&T competenties – zoals het opzetten van experimenten in de rekenles – leiden tot goed en gemotiveerd leren. Door onderzoeken en probleem oplossen concreet toe te passen, ontwikkelen leerlingen ook algemene vaardigheden en competenties (21e eeuwse vaardigheden) die belangrijk zijn bij alle vakken: creatief en kritisch denken, ondernemen en samenwerken, modelleren en schematiseren, categoriseren, enzovoort.

Het blijkt dat leerkrachten niet snel geneigd zijn een vertrouwde manier van werken te verlaten.

Ze twijfelen of ze dezelfde resultaten bereiken

Transdiciplinair

complex

Interdisciplinair Multidisciplinair Genest Connectie eenvoudig Figuur 1 Vormen van integratie naar complexiteit van uitvoering (Gresnigt et al, 2014)

32

JSW 5 januari 2015

Taal

Begrijpend lezen

Laat je leerlingen samenwerkend lezen Samenwerken is populair, leerlingen en leerkrachten profiteren ervan. Ook bij begrijpend lezen blijkt samenwerken erg effectief te zijn. PALS (Peer Assisted Learning Strategies) is een samenwerkingsaanpak die je kunt inzetten bij begrijpend lezen. Hoe voer je dit in? Met welke condities moet je rekening houden?

Kitty Oude Kamphuis is leerkracht in het basisonderwijs. Als onderwijspsychologe is zij verbonden aan Expertis Onderwijsadviseurs

N

ederland heeft een hoog percentage zelfstandig werken-lestijd waarbij leerlingen na een korte instructie individueel uit een boek moeten werken zonder dat er op dat moment nog instructie wordt gegeven. Dit is opmerkelijk, want veel zelfstandig werken blijkt geen effectieve invulling van de lestijd te zijn (Slavin, 1997). Bij zelfstandig werken is er weinig interactie tussen leerkracht en leerling, terwijl dat het leren en presteren van leerlingen sterk beïnvloedt. Vooral zwakke leerlingen hebben baat bij de voordelen van groepsinstructie en het samenwerken met andere (sterke) leerlingen (Vernooy, 2007). Een neveneffect van veel zelfstandig werken is dat het leerlingen niet motiveert, waardoor de taakgerichte leertijd dikwijls afneemt, waardoor ook de resultaten kunnen afnemen.

Ook bij het vak begrijpend lezen wordt vaak de zelfstandige werkvorm ingezet. Bijna iedereen kent de lessen waarbij eerst zelfstandig een tekst gelezen moet worden om vervolgens met behulp van verschillende aangeleerde strategieën vragen te beantwoorden in een schriftje. Deze werkvorm is echter is bij veel kinderen impopulair. Deze impopulariteit van zelfstandig werken kan een verklaring zijn voor het feit dat Neder-

Samenwerkingsactiviteiten Bij de verbetering van begrijpend lezen door de implementatie van PALS vormen vier samenwerkingsactiviteiten de kern: 1. Hardop lezen waarbij de tutor modelt en coacht 2. Het verhaal kort samenvatten 3. Begrijpen wat er gelezen is door over elke paragraaf vragen te stellen en deze te beantwoorden 4. De inhoud van de tekst voorspellen en deze voorspelling na het lezen bevestigen of verwerpen.

(Fuchs, Fuchs & Kazdan, 1999).

40

JSW 5 januari 2015

landse kinderen zo weinig voor begrijpend lezen gemotiveerd zijn. Tegelijkertijd zien we dat het nodige onderzoek laat zien dat kinderen profiteren van samenwerkende activiteiten bij begrijpend lezen en dat dergelijke activiteiten hun motivatie ten goede komt.

Samenwerken doet ertoe Leerlingen laten samenwerken loont, zowel voor de leerresultaten als de motivatie. Maar hoe voer je dit in? Hoe laat je je leerlingen samenwerken bij het vak begrijpend lezen? Tutoring – waarbij een volwassene of een ‘expert’ de leerling helpt die minder ‘expert’ is – laat onder meer bij het vak lezen positieve effecten zien op de leerresultaten en de motivatie. Dit komt doordat leerlingen tijdens tutoringprogramma’s actiever bezig zijn en meer betrokken zijn dan wanneer zij zelfstandig moeten werken. Thurston, Tymms, Merrell en Conlin (2011) hebben de resultaten van tutoringprogramma’s voor basisschoolkinderen die moeite hebben met lezen onderzocht. Zij vonden sterk bewijs van groei in de prestaties van leerlingen wanneer zij deelnemen aan deze programma’s.

Daarnaast wordt de houding ten opzichte van lezen positiever wanneer er aanvullend op effectieve instructie een gestructureerd programma van tutoring gebruikt wordt. Bovendien kan tutoring leiden tot verbeteringen in het zelfvertrouwen over lezen. Een prachtige opbrengst voor de leerlingen, want op dit moment verlaat 75 procent de basisschool met een negatieve houding ten opzichte van lezen (Berenst, 2012).

Peer Assisted Learning Strategies In toenemende mate wordt PALS ingezet als effectieve aanpak bij begrijpend lezen. PALS (Peer Assisted Learning Strategies) is een zeer gestructureerd peer tutoringprogramma, ontwikkeld door

Verwacht in JSW Onderzoeksvragen opstellen

Om zelf op onderzoek uit te gaan en antwoord op hun vragen te vinden, moeten leerlingen goede onderzoeksvragen kunnen bedenken. Hoe formuleren ze die? Hoe help je ze daarbij?

Reflecteren op leerdoelen

JSW informeert je over de laatste ontwikkelingen in het basisonderwijs en vertaalt deze naar de praktijk. Met iedere maand interessante vakinformatie, praktische tips, prikkelende columns, recensies en kant-enklare lessen.

Hebben leerlingen zicht op hun eigen leerproces en weten leerlingen hóé ze hun eigen leerproces kunnen verbeteren? Een praktijkonderzoek. © Marrit Meursing

Leerlingvolgsystemen

Niet missen?

Digitale leerlingvolgsystemen geven een terugkoppeling over hoe leerlingen het doen en bieden daarmee inzicht in de resultaten. Maar leidt het gebruik ervan ook tot betere leerprestaties?

Ontvangen jullie JSW wel op school, maar mis je het blad vaak? Neem dan een extra jaarabonnement voor slechts € 50,-. Kijk op: www.jsw-online.nl/jsw/extrajaarabonnement

Leesvaardigheid verhogen

Voor kinderen in het speciaal basisonderwijs is taal en met name lezen vaak lastig. Met een aansprekende context stimuleer je hen toch om te lezen. © Stichting C3

Proefabonnement JSW Ook leuk voor thuis!

Nummer

Nummer

9, jaargan

8, jaarga

g 98, mei

ng 98,

april 20

14

2014

Nummer 10, jaarga

ng 98, juni 2014

www .j s w -o n li n e Jeu .n l in Sch w w w.jVakblgd ool en Werel ad voo sw d r het basiso nl speciaal -o e.rwnl onderw in nde ijs, Jeugd in ijs en opl School eid ing en Vakblad Wereld ww w.j sw voor het -on bas ison lin speciaal der wijs e.n l, ond

3x voor €13,50*

erwijs en opleiding Jeugd in Schoo l en Wereld Vakblad voor het basisonderwijs, speciaal onderwijs en opleiding

Abonnement stopt automatisch!

Meer dan

50%

Zoekg edrag O n op inte WooGrd ed zn n spe o rek e kr kee kndeto n o n ve e ts r ois d Kun je lereenn: rnet e Z r o wijsbe reken weemtZeowrsleat cho en ee hoefte len inm mett p Ned n O e je

korting!

vergewr je goe er renten eedsbpo icht bij d ged land st De realisa oepu kelanir?de van een intkindera Wannetie relgnkin r adc nk en :apa werken co egraa Zo zorg je er hettru voo aam r een rijkm n! lim ep lee rom e n ge te vin g n?

Hoe ga je om me t selectief mutis me?

JSW14_0

152_TDS

JSW14_023

7_TDS_nr9

* De vermelde abonnementsprijzen zijn geldig t/m augustus 2015

-1.indd

_nr8.indd

1

1

JSW14_0317_TDS_n

27-03-14

r10.indd 1

24-04-14 28-05-14 14:46

Meer weten? Ga naar www.jsw-online.nl of bel 088-2265243 50

JSW 5 januari 2015

14:00

15:26

hét vakblad voor het basisonderwijs

Wil je meer lezen?

Neem dan nú een proefabonnement!

KLIK HIER

Nummer

2014

g 98, mei

9, jaargan

w w w.j

sw -o

nl in e. nl

Nummer 8,

jaargang 98,

en Wereld School ijs, Jeugd in basisonderw voor het g Vakblad en opleidin onderwijs speciaal

w w w. jsw

JSW biedt maandelijks een stevig aanbod van vakkennis dat direct aansluit op de innovatie in het onderwijs en dit vertaalt naar de praktijk van alledag. Elke editie brengt een gevarieerd overzicht met praktische (overzichts)artikelen, methodebesprekingen of -vergelijkingen, ervaringen van leerkrachten met een bepaalde aanpak of werkwijze en interviews met onderwijsgevenden en deskundigen.

april 2014

-o nl in e. nl

Jeugd in Scho ol en Wer eld Vakblad voor het basisonde rwijs, speciaal onde rwijs en oplei ding

ren kend le

oe Onderz

pulairder steeds po n!

Nederland aa in t n he le k o h : pa Zomersc kinderen icht bij ten? en lim p Overgew m werken co Wanneer -1.indd

7_TDS_nr9

JSW14_023

24-04-14

Zoekgedr

Werk je in het (speciaal) basisonderwijs of ben je (pabo)student? Ontvang JSW geheel vrijblijvend en inclusief toegang tot het digitale archief, drie maanden lang voor slechts € 13,50! Zo blijf jij als professional helemaal op de hoogte!

14:00

ag op intern

1

Gesprekken over onderw ijsbehoefte Kun je reke n nen met pr entenboeke Zo leer je go n? ed gedrag aan JSW14_0152_

TDS_nr8.indd

et

1

27-03-14

15:26

Meer weten? Ga naar www.jsw-online.nl of bel 088-2265243