vakblad voor specialisten in groen, grond en infra
10 - ELEKTRISCH GEREEDSCHAP IN OPMARS 31 - VOORUITBLIK GROENTECHNIEK HOLLAND 20 - VERMEULEN REALISEERT BLOEIEND BEDRIJVENTERREIN 44 - NIEUWE PLOEGER AT STARTKLAAR 72 - GEMENGDE GEVOELENS GROENKEUR
7 2017
Newhouse Farm: ‘Ruwvoerteelt is topsport’ Topfokker Jan Nieuwenhuizen uit Zevenhoven kiest bewust voor HAVERA-gras om zoveel mogelijk melk uit eigen ruwvoer te produceren.
graslandadvies.nl
verkrijgbaar in 7 samenstellingen
Colofon Grondig is het vakblad, website en digitale nieuwsbrief voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra. Grondig wordt uitgegeven door CUMELA Communicatie in opdracht van CUMELA Nederland. U kunt zich via grondig.com aanmelden voor de gratis nieuwsbrief Grondig actueel. Adres CUMELA Nederland Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl CUMELA-infolijn (033) 247 49 99 / infolijn@cumela.nl Grondig / CUMELA Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig Bladmanager Michiel Pouwels Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Ton Herbrink (eindredacteur) Vormgeving Practicum Print Management BV, Soest Voorplaat CUMELA Communicatie Advertentiewerving Lisette Kerkhof, lkerkhof@cumela.nl Druk SMGB, Doetinchem Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn.
REDACTIONEEL Tot weerziens U kent ongetwijfeld uw commentaar op een eigen aankoop of de wijze waarop u die verdedigt. Wij kennen dat ook, zoals deze twee uitersten. De één kocht voor een prikkie een mooi oud bakkie met heel weinig kilometers van een oud omaatje, heel ver weg. Goed verhaal, tot hij na een maand de koppakking eruit blies. In de kroeg stond hij tegenover een maat die werd uitgelachen omdat hij voor zijn tweedehands auto veel te veel had uitgegeven. Dat veranderde toen na een maand bij hem de koppeling eruit lag, maar hij van zijn vaste garage te horen kreeg dat die het netjes en kosteloos zou verhelpen. Het verhaal lijkt op het bekende spanningsveld waarin veel cumelaondernemers zitten. Je wilt goed werk leveren voor een later weerzien, maar moet scherp inschrijven om het werk gegund te krijgen. Zeker bij een onderhandse aanbesteding hoop je als bedrijf dan maar op enige coulance bij de gunning om de kwaliteit waar te kunnen maken. Aan de andere kant is inschrijven voor een optimale kwaliteit onmogelijk, omdat dan een (verre) collega met het werk aan de haal gaat. Bij het project Boeiend Bloeiend Bedrijventerrein van Vermeulen in de rubriek Profileren komt dit sprekend naar voren. Om succesvol te zijn, was het nodig om de bodem te verbeteren, maar hoe zinvol is dat als er slechts een eenjarig onderhoudscontract is. Toch besloot Vermeulen om het pad van de bodemverbetering te kiezen, in de hoop dat dit toch de gunning van het onderhoud voor een langere termijn zal opleveren. Dat kiezen voor kwaliteit kan lonen, blijkt in de rubriek In Actie: de restauratie van de trap bij de Bosbergtoren door De Samenwerking. Hier plukt het cumelabedrijf de vruchten van jarenlang investeren in kwaliteit en een goede relatie, inclusief een passend tarief. Ook die gemeente was inmiddels echter wijs geworden, want feitelijk ging het om herstel van iets wat eerst mis ging. Als gemeente zit je niet te wachten op klagende burgers die onderuit gaan omdat de trap niet op orde is. GroenTechniek Holland staat voor de deur, een beurs waar u opdrachtgevers en potentiële opdrachtgevers ontmoet. Het is een prima plek om dit krachtenspel met relaties te bespreken, met gezonde ‘weerzienrelaties’ en passende bestekken als doel. De prijs zal scherp blijven, maar het is net als bij die auto’s: uiteindelijk willen opdrachtgevers en u aan het eind van de streep tevreden zijn. En o ja, daar horen dan ook passende machines bij. Die staan er ook volop op GroenTechniek Holland. We wensen u daar een heel aangenaam weerzien met uw relaties.
Kosten abonnement Nederland € 89,- per jaar / Buitenland € 124,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag © Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving. ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap CUMELA Nederland Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wilt u het lidmaatschap van CUMELA Nederland beëindigen, dan dient u voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van CUMELA Nederland te Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.
Redactie Grondig Toon, Gert en Marijke
GRONDIG 7 2017
3
CIS+
CIS
CEBIS
De beste uitrusting voor u. Simply more equipment. In de nieuwe ARION 500 / 600. In the new ARION 600 / 500.
De ARION 500 / 600 is in drie uitrustingsvarianten leverbaar: −The CIS uitvoering ARION 600 /met 500monochrome is available in7-inch three display versions: the CIS version with single-colour 7-inch display and −theCIS+ metaeen functioneel design voor eenvoudigeand ergonomie en functions automatische functies CIS+uitvoering version with functional design offerzorgt simple ergonomics automatic for most applications, while the CEBIS with touch operation will delight more technologically-minded users who voor bijna alle toepassingen to enjoy the highest level of comfort. From CSM headlandmaken, management through implement −want CEBIS met touchscreen zal vooral die gebruikers enthousiast die van meer techniek en optimaal management to ICT (Implement Controls Tractor) – the CEBIS has plenty functions Controls up its sleeve to comfort willen genieten. CSM kopakkeren werktuigmanagement tot ICTof (Implement Tractor), make your work easier every day. CEBIS biedt tal van functies, die u het werk van elke dag weer lichter maken
arion600-500.claas.com arion600-500.claas.com
Agrartechnik Mustermann GmbH
kampsdewild.nl Musterstraße 1
23456 Musterstadt Tel: +49 1234 567890 Telefax: +49 1234 567890 info@agrartechnik-mustermann.de agrartechnik-mustermann.de
INHOUD 3 6 9 10 16
Redactioneel In Actie: De samenwerking BV Commentaar Opmars van elektrisch handgereedschap Sterk Werk: Loon- en Aannemingsbedrijf Hooge
Ondernemen met
mensen 20 Profileren: Vermeulen Groep 26 Grondig.com 31 GroenTechniek Holland 2017 34 Schone dieselbrandstof van Aspen 36 Elektrisch aangedreven producten Frisian Motors 38 New Holland E26C-minigraver 40 Onkruidbestrijding op halfverharding met StabNet 43 Nieuwe Veenhuis-graskippers 44 Driewieler van Ploeger 48 Nieuwe transmissies bij Case IH 51 Economie 51 In kort bestek
52 Cumelaria 53 Gekruid 54 Onderwijs: “Je komt niet vanzelf op die maïshakselaar” 58 Cumela.nl 59 Voorzitter 60 Toolbox: grondwerk 62 Certificering in de cumelasector 64 De nieuwe Arbowet 65 Adviespraktijk 68 Onafhankelijke monsternemer 72 Ervaringen met Groenkeur-certificaat 74 Bedrijvig
Ondernemen met
vaktechniek
Ondernemen met
cumela
Grondig 8 ontvangt u vrijdag 6 oktober!
GRONDIG 7 2017
5
ondernemen met
mensen
6
GRONDIG 7 2017
BEDRIJF IN ACTIE
Mooie zomerklus Op basis van volledig vertrouwen van de opdrachtgever in eigen regie en naar eigen ontwerp en inzicht de opgang naar de Bosbergtoren in Appelscha vernieuwen. Het was een heel mooie, niet-alledaagse klus en ook bepaald geen standaard aanbesteding. Loon- en aannemersbedrijf De Samenwerking BV in Elsloo kreeg deze opdracht onderhands gegund door de gemeente Ooststellingwerf. Dit omdat De Samenwerking al meerdere werken tot volle tevredenheid had uitgevoerd op basis van de beste inschrijving. “Het is best fijn dat je, als je vaak scherp inschrijft en je je best doet goed werk af te leveren, op deze manier in goed vertrouwen ook eens iets onderhands gegund krijgt”, zegt Jan-Roelof Betten, directeur van De Samenwerking. De Samenwerking voerde eerder al werkzaamheden uit voor gemeente Ooststellingwerf in het kader van het totaalplan om Appelscha op te knappen en aantrekkelijker te maken voor toeristen. In dit geval speelde ook mee dat de uitvoering van het werk van tevoren moeilijk in te schatten was. De gemeente vroeg De Samenwerking om mee te denken en oplossingen aan te dragen. De nieuwe Bosbergtoren is in 2016 gerealiseerd en moet een belangrijke publiekstrekker worden. Hij staat op een circa twintig meter hoge stuifduin en biedt met zijn 33 meter een weids uitzicht over Nationaal Park Drents-Friese Wold. Er was vorig jaar ook een trap aangelegd, maar deze voldeed niet aan de eisen op het gebied van veiligheid en publieksvriendelijkheid. Zo waren de treden hiervan al deels verzakt en was er grond weggespoeld. Ook waren de treden niet prettig in hoogte en afstand. De Samenwerking moest uiteraard vakwerk afleveren en de klus voor de bouwvak opleveren, zodat de toeristen er gebruik van konden maken. Voor de rest was het een kwestie van op basis van regie arbeid en materieel afrekenen. De medewerkers van De Samenwerking kregen de tijd en de ruimte om kwaliteitswerk af te leveren. Dat kostte toch meer tijd dan vooraf ingeschat. Al met al waren gemiddeld genomen twee grondwerkers en een machinist ruim drie weken in touw. “Alle treden moesten opnieuw worden gelegd en vastgezet met heipaaltjes, je komt wortels en dergelijke tegen en geen enkele trede was standaard”, vertelt Betten daarover. “Het is telkens bekijken, beoordelen en op maat leggen. Ook moesten er grond en materieel naar boven worden getransporteerd.” Voor de medewerkers was het een prachtklus. Het werk is op tijd opgeleverd en inmiddels heeft de eerste bruiloft daar al plaatsgevonden. Uiteraard kon het bruidspaar veilig en comfortabel over de nieuwe trap naar boven lopen. Dan heb je eer van je werk. TEKST: GERT VREEMANN FOTO'S: DE SAMENWERKING
GRONDIG 7 2017
7
Wij weten wat we verzekeren! De verzekeringsspecialist in de cumelasector Als onderdeel van brancheorganisatie CUMELA Nederland weten we als geen ander waar u als ondernemer mee te maken heeft, met welk materieel u werkt en welke risico’s u daarbij loopt. Onze polisvoorwaarden zijn daar dan ook volledig op afgestemd.
“Ik focus me volledig op uw zaak!” Vincent de Bruijn, relatiebeheerder
Onze voordelen ü Persoonlijk contact met onze specialisten ü Gemak en uitgebreide service ü Kennis van de cumelasector ü Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding ü Soepele afwikkeling bij schade
website: www.cumelaverzekeringen.nl | e-mail: verzekeringen@cumela.nl | telefoon: (033) 247 49 60
ondernemen met
mensen
COMMENTAAR Incognito… Kent u Agent 327? Het is de codenaam van geheim agent Hendrik IJzerbroot van de Nederlandse Geheime Dienst, lijdend voorwerp in stripverhalen over de klaarblijkelijk enige echte geheim agent die in Nederland opereert. De brave Hendrik haalt het uiteraard niet bij James Bond, op wie hij als parodie is bedacht. Agent 327 is eerder omringd door spruitjeslucht dan door mooie dames en zijn dienstauto is een onopvallende middenklasser. In de strip wordt nogal de draak gestoken met de kneuterigheid van de Nederlandse spionagedienst, die het aflegt tegen de KGB en de CIA. Eén van de running gags is dat IJzerbroot aan het begin van elk verhaal probeert om incognito zijn kantoor te bereiken, ergens op een onopvallende plek in Rotterdam. Dat gaat keer op keer fout, want dan is hij vermomd als vuilcontainer door de ophaaldienst meegenomen of niemand herkent hem juist. Vergeef me dat ik de parallel trek, maar ik moet bij cumelabedrijven en cumelaondernemers wel eens aan Agent 327 denken. Want incognito, dat zijn wij ook. Soms moeten we spreekwoordelijk driemaal binnenkomen om eenmaal gezien te worden. Voelen wij van de cumelasector ons ogenschijnlijk beter achter de coulissen in plaats van dat we op het podium de hoofdrol opeisen, de rol die ons in veel gevallen zeker zou toekomen? U wilt toch in beeld komen als méér dan alleen uitvoerder? U wilt door uw opdrachtgever worden erkend als professional? Als deskundige op het gebied van groen-, gronden infrawerk? Als innovatief? Als bodemkenner? Als flexibel? Als oplosser? Maar zijn we dan ook ‘zichtbaar’ en ‘herkenbaar’ genoeg?
Michiel Pouwels Directeur belangenbehartiging CUMELA Nederland
Van onze leden horen we regelmatig dat we als sector onvoldoende worden herkend en dat gedeputeerden of gemeentebestuurders ‘nog nooit’ van de cumelasector hebben gehoord. In Nijkerk doen we zo ons best om de cumelasector op de kaart te krijgen, maar we kunnen het klaarblijkelijk als brancheorganisatie niet alleen. We hebben uw hulp nodig. U bent immers het gezicht van de sector en daarmee herkenbaar voor opdrachtgevers, voor politici, voor beleidsmakers en zelfs voor beroepsgenoten. Samen met u willen we eraan werken dat onze identiteit niet langer verborgen blijft. Daar gaan we de komende tijd mee aan de slag. Uw ideeën en gedachten hierover zijn van harte welkom. Wat kunnen wij er naar uw mening vanuit Nijkerk aan doen en wat kunt en wilt u eraan doen om onze herkenbaarheid te vergroten? U doet me een enorm plezier met uw reactie op deze column. Mail me gerust op mpouwels@cumela.nl of bel via (033) 247 49 00.
GRONDIG 7 2017
9
ACCU’S IN GROENTECHNIEK Gestage opmars van stroom
ondernemen met
mensen
Klant kiest voor comfort en capaciteit Elektrisch handgereedschap met een accu verdringt gereedschap met een benzinemotor. Bladblazers, kettingzagen, heggenscharen en ook gazonmaaiers zijn steeds vaker voorzien van een elektromotor in plaats van een benzinemotor. Deze ontwikkeling gaat nog betrekkelijk langzaam, maar de verwachting is dat het de komende jaren sneller zal gaan.
10
GRONDIG 7 2017
Gebruikerservaring T. van Beijnum, Streefkerk
“Op den duur zeker goedkoper op stroom.” Loon- en verhuurbedrijf T. van Beijnum uit Streefkerk is een bedrijf in groentechniek en GWW, dat gazons maait voor de gemeente Stichtse Vecht (Maarssen en omstreken). Een eis van de gemeente was dat transport en maaien elektrisch zou gebeuren. Eigenaar Teunis van Beijnum: “Voor het transport hebben we een golfkar aangeschaft, dat was niet zo moeilijk. Voor het maaien was het echter best even zoeken. Onze maaierleverancier Stihl kon aanvankelijk niet leveren wat we zochten. Nadat we verschillende merken hadden getest, kwamen we uit bij Ego. De accu hiervan hield het het langste vol. Daar hebben we twee maaiers van gekocht. In de loop van dit seizoen kwamen er ook twee Stihl-maaiers bij. We zijn benzine gewend en die zijn wel iets sterker. De gazons kun je echter prima bijwerken met de accumaaiers. Bij de Ego hebben we een accupakket op de rug
Elektrisch gereedschap heeft een paar grote voordelen. Allereerst is het accugereedschap stiller dan de door een benzinemotor aangedreven versies en dat is prettig voor degene die ermee werkt en zeker ook voor de omgeving. Gehoorbescherming is niet in alle gevallen meer nodig. In de tweede plaats is de CO2-uitstoot lager. Accugereedschap geeft verder minder trillingen en produceert geen uitlaatgassen. Hierdoor is het werkcomfort hoger. Het niet hoeven slepen met licht ontvlambare brandstof is verder een stukje werkgemak. Om lang te kunnen werken, kan een battery pack op de rug worden gedragen. Dat weegt tussen de zes en negen kilo, maar de massa van het apparaat in de hand die continu moet worden bewogen is lager, waardoor het werkgemak van accugereedschap beter is. Het is ook een kwestie van balans. Met een accupakket van acht kilo op je rug en een bermmaaier van drieënhalve kilo werk je prettiger dan met een bosmaaier met motor van negen kilo die helemaal aan je rechterkant hangt. Met name het geluid en de CO2-uitstoot zijn voor gemeenten en andere overheden reden om bij aanbesteding voorrang te geven aan uitvoering met accugereedschap of om dit zelfs in de aanbesteding te eisen. Het accugereedschap ontmoet in de praktijk nog wel eens wat scepsis. Een te korte werktijd en te weinig vermogen zijn soms gehoorde argumenten uit de praktijk om niet te hoeven overschakelen op stroom, maar terecht is dat niet.
en een losse accu erbij. Daar kunnen we de hele dag op maaien. Over de levensduur kunnen we nog niets zeggen, maar daar verwacht ik geen problemen mee. Je moet eigenlijk wel dezelfde machines met elkaar vergelijken, maar bij onze zware benzinemaaiers zijn de brandstofkosten ongeveer € 12,50 per dag, bij intensief gebruik. De iets lichtere accumaaiers gebruiken nog geen euro aan stroom. Zelfs als we er twee accupakketten van rond de € 1000,- bij kopen, zijn we op den duur zeker goedkoper uit. Als de accumaaiers nog iets sterker worden, zou het zo maar eens kunnen dat we daar de volgende keer in investeren.” Broer Evert van Beijnum werkt als zzp’er bij Teunis en vult aan: “Een groot voordeel is dat je niet steeds hoeft te starten. Daardoor ben je een stuk sneller. Zeker in combinatie met elektrisch vervoer, waarbij je meer rijdt dan loopt, ben je
veel sneller, misschien wel twee keer zo snel. Een voordeel is ook dat ik geen oorkappen op hoef. Ik hoor dus veel beter wat er om me heen gebeurt en dat is een stuk veiliger als je tussen het verkeer in de stad werkt. Ik denk wel dat dit de toekomst is.”
De investering in accugereedschap ligt hoger dan bij benzinemachines. De accu soupeert een groot deel op van die hogere investering. Een goed battery pack kost rond € 1000,-, maar dat is dan ook voor verschillende apparaten te gebruiken. Dat drukt dan weer de hogere investering, mits er werk is voor de verschillende toepassingen. Bij de brandstofkosten is de elektrische variant veruit in het voordeel, waardoor de totale kosten per uur toch weer dicht bij elkaar komen of zelfs in het voordeel van de accumachines uitkomen.
Accutechniek Even een stukje basistechniek. De gebruikte accu’s zijn lithium-ionaccu’s. De energiedichtheid is hoger dan van alternatieven als de nikkelcadmiumaccu en de nikkelmetaalhydrydeaccu. Bovendien is de zelfontlading van de lithium-ionaccu geringer dan die van de alternatieven. De lithium-ionaccu kan tot elk niveau worden geladen. Er is geen sprake van een geheugeneffect, waarbij de accu bij de volgende laadbeurt weer tot hetzelfde (lage) vermogen laadt. Nadelen heeft deze accu ook. Zo is er een relatief ingewikkeld laadsysteem nodig. De accu’s presteren slechter bij lage temperaturen en kunnen slecht tegen hoge inwendige temperaturen. Daarom is een goede koeling van de accu nodig, om ervoor te zorgen dat de inwendige temperatuur niet boven de 60 à 70 graden Celsius komt. Onderspanning is funest voor de
In het stedelijk gebied is de accumaaier bij uitstek geschikt voor het bijmaaien van gazons.
De verwachting is dat de prijzen van lithiumionaccu’s zullen dalen en dat de levensduur zal toenemen.
GRONDIG 7 2017
11
ondernemen met
mensen
Belangrijk is een goede warmtehuishouding in de accu. Die van Ego heeft faseveranderend materiaal om de cellen.
Belangrijk is het om te weten hoeveel je nog kunt doen met de stroom in de accu. Deze Husqvarna heeft een goede indicatie.
De maaier van Pellenc heeft een elektrische maaihoogteverstelling en een sensor die de grashoogte meet en daar het toerental op aanpast.
De maaier van Pellenc heeft een meter die het afgenomen vermogen aangeeft.
Greenworks is wereldwijd een grote speler. Het biedt professioneel gereedschap aan in 82 volt.
Bij de kettingzagen halen de accu-machines nog niet helemaal de kracht van de benzine versies. Maar je kunt er wel heel veel mee doen, vooral in snoeiwerk.
12
GRONDIG 7 2017
accu. Daar moeten ze tegen beveiligd zijn. Lithium-ionaccu’s kunnen beter niet vol worden bewaard. De levensduur van een accu wordt vaak aangeduid met het aantal ladingen dat mogelijk is. Dit gaat niet helemaal op. De leeftijd van een accu is ook belangrijk. Een accu kan wel 2000 laadbeurten meegaan, maar als hij maar een paar keer per jaar wordt geladen, zal het na 25 jaar ook wel minder worden met de accu. Voor het laden is er keuze uit normale laders en snelladers. Deze laatste leveren meer ampères en moeten daarom beter worden gekoeld. Ze maken daarom meestal ook meer geluid dan normale laders. Sommige accu’s moeten na een aantal beurten aan de snellader tussendoor een keer normaal worden geladen om de stabiliteit van de accu op peil te houden. De capaciteit van een accu wordt weergegeven in ampèreuur en varieert van 2 tot bijna 10 Ah voor de normale accu’s. Daarnaast zijn er op de rug te dragen battery packs, die in capaciteit gaan tot ongeveer 25 Ah. De spanningen die daarbij horen, verschillen van fabrikant tot fabrikant. Voor professioneel gebruik begint het bij 36 volt en loopt het door tot 82 volt. Bij een hoger voltage wordt meestal een lagere stroomsterkte gebruikt, tenzij er duurdere cellen in de accu worden gebruikt. Accu’s zijn uitwisselbaar tussen verschillende apparaten van hetzelfde merk, mits de spanning gelijk is. Het gecombineerd gebruik van accu’s komt de levensduur ten goede. De combinatie van spanning en stroomsterkte levert het beschikbare vermogen van een accu op, uitgedrukt in wattuur. Dat loopt uiteen van ongeveer 100 Wh voor een eenvoudige accu tot meer dan 1500 Wh voor een op de rug gedragen battery pack. Hoe lang er kan worden gewerkt met een accu hangt af van het te leveren beschikbare vermogen en het gevraagde vermogen. Een heggenschaar vraagt over het algemeen niet zo veel vermogen, een bladblazer of een kettingzaag meer. Het is een kwestie van het op elkaar afstemmen van apparaat, accu en werkzaamheden. Dat bepaalt of er praktisch - dat wil zeggen minimaal van pauze tot pauze - kan worden gewerkt. De pauze kan dan worden benut om van accu te wisselen en de lege accu aan de lader te zetten. De laadtijd van de accu’s is, uitzonderingen daargelaten, korter dan de beschikbare werktijd. Veel van de apparaten gaan slim om met de beschikbare energie. Ze maken niet meer toeren dan nodig en als de belasting zwaarder wordt, laten ze automatisch het toerental oplopen. Dankzij deze intelligente besturing kan er langer met een acculading worden gewerkt. Er zijn slechts drie leveranciers van de cellen die in de accu’s zitten, alle drie gevestigd in het Verre Oosten. Welke leverancier een accubouwer kiest, is van minder belang. Het is belangrijker wat de specificaties zijn van de cellen. TEKST: Arend Jan Blomsma FOTO’S: Arend Jan Blomsma, leveranciers
Bekende leveranciers Stierman De Leeuw heeft met de merken Ego en Pellenc een belangrijke rol in de markt van accugereedschap. Husqvarna en Stihl drijven vooral op hun sterke positie in tuingereedschap en zijn daardoor belangrijke spelers op de markt van accugereedschap. Wereldwijd een belangrijke speler in de professionele markt is Greenworks. Merken als Torro, Honda, Echo en Makita doen weinig in professioneel accugereedschap voor groenonderhoud. Door het ontbreken van een marktregistratie en onvoldoende openheid van de fabrikanten is het moeilijk aan te geven wie er marktleider is. In de VS, waar wel een registratie plaatsvindt, is Ego marktleider. De producten daarvan worden in China gefabriceerd door Chervon. Dat bouwt ook voor enkele andere merken. Ego bestaat sinds 1993 en is gespecialiseerd in accumachines. Het merk levert gazonmaaiers, heggenscharen, bosmaaiers, bladblazers, kettingzagen en multitools, allemaal op 56 volt. De accu’s hebben vermogens van 2, 4, 5, 6 en 7,5 Ah, met 112, 224, 280. 336 en 420 Wh. Het battery pack heeft een vermogen van maar liefst 1299 Wh. Ego besteedt bijzonder veel aandacht aan het warmtebeheer van de accu. Zo liggen alle cellen aan de buitenkant van de accu, waardoor deze een halfronde vorm heeft in plaats van een blokvorm. Bovendien plaatst Ego de accu aan de buitenzijde van de machine. Een derde punt - en zeker niet onbelangrijk - is de omhulling met een faseveranderend materiaal. Vergelijk dat met het smelten van ijs. Dat onttrekt warmte aan het water, zonder dat de temperatuur van het ijs-watermengsel verandert. Iets soortgelijks gebeurt er ook met de cellen van de accu. Een goede warmtehuishouding van de accu vergroot de levensduur. Pellenc was de eerste met een accumachine in de groensector. De producten van de Franse fabrikant zijn niet goedkoop, maar ze hebben wel een innovatief karakter. Pellenc verricht veel pionierswerk op het gebied van lithiumionaccu’s en borstelloze motoren. Eén van de innovaties is een vermogensmeter, die aangeeft hoeveel vermogen het apparaat onttrekt. Een andere innovatie is een automatische gedeeltelijke ontlading van de grote accu’s als deze vol opgeslagen is en hij enige tijd niet wordt gebruikt. Voor de levensduur van de accu is het namelijk beter
dat hij gedeeltelijk geladen wordt bewaard. Pellenc heeft de systemen zo gebouwd dat een gebruiker heel veel gegevens krijgt over het gebruik van de accu en de machine. Pellenc is verder de enige met een regen- en waterdichte machine. De grasmaaier heeft een sensor die voor de maaier de hoogte en dichtheid van het gewas scant en daar het toerental op aanpast. Dit werkt beter dan een systeem dat het toerental pas verhoogt als de weerstand groter wordt. De Pellenc-machines werken op 24 volt en de accu’s hebben 3, 6, 9, 18 en 24 Ah (130, 250, 390, 750 en 1000 Wh). Pellenc kan een laadsysteem op zonne-energie leveren. Het machineaanbod omvat grasmaaiers, bladblazers, snoeischaren, heggenscharen, bosmaaiers, kettingzagen, een veegmachine en een schoffel. Op GroenTechniek Holland is de Pellenc-accukast voorgedragen voor het Gouden Klavertje. Deze kast laadt meerdere accu’s op gecontroleerde wijze op en helpt ze door de winter. Husqvarna wil zijn sterke positie niet kwijt in het professionele groenonderhoud en heeft daarom ook een breed pakket aan professionele machines in de 500-serie. Die bestaat uit bosmaaiers, kettingzagen, heggenscharen, bladblazers en een multitool. Ze werken allemaal op 36 volt. De accu’s zijn uitgerust met een koelsysteem, wat de levensduur verlengt. De professionele accu’s hebben 2,6, 5,2 en 9,4 Ah, de battery packs 14,4 en 26,1 Ah. Op de website www.husqvarna.nl staat een handig overzicht van de mogelijke werktijden bij verschillende combinaties van apparaten en accu’s en de laadtijden bij de mogelijke combinaties van accu’s en laders. Husqvarna biedt een speciale veldlader, waarmee accu’s kunnen worden geladen wanneer er geen lichtnet voorhanden is. Stihl is marktleider op het gebied van kettingzagen met benzinemotoren en hoopt dat ook de komende jaren te blijven. Dat betekent echter niet dat het bedrijf zich niet richt op accugereedschap. De omzetgroei in 2016 in Europa was voor een groot deel te danken aan het accugereedschap. Stihl gaat het aantal producten in het accusegment dit jaar en de komende jaren fors uitbreiden. De Duitse fabrikant, die de producten van Viking verder gaat integreren, kan in het accugereedschap voortbouwen op de sterke
positie in de professionele markt. Zo zijn dit jaar drie nieuwe professionele machines geïntroduceerd, waarbij veel onderdelen uit de benzineversie één op één zijn gebruikt in de accuversie. Dit is het geval bij de bosmaaier, waarbij de opbouw van de machine gelijk is aan die van de benzinemaaier. Dat houdt in dat bijna alle maaigarnituren van de benzinemaaier kunnen worden gebruikt. Ook de heggenschaar gebruikt dezelfde aandrijflijn en hetzelfde schaarblad als de benzineversie. De accuheggenschaar van Stihl is volgens eigen zeggen de eerste met de snoei-eigenschappen van een professionele benzine heggenschaar en waarvan Stihl zegt dat hij de benzineversie kan vervangen en in een korte periode zichzelf terugverdient. Dan is er ook een nieuwe bladblazer in deze serie. De machines hebben een regelbaar toerental, waardoor de actieradius van de accu toeneemt. Stihl werkt in het professionele gereedschap met 36 volt. De verschillende battery packs gaan tot een capaciteit van 29 Ah, 1.148 Wh. Onlangs nam Stihl een belang in de Globe Tools Group. Dat deed het met het oog op de particuliere markt, maar het betekent wellicht ook dat ontwikkelingen van de Globe Tools Group in de toekomst ook in Stihl-machines kunnen worden toegepast. Greenworks is het exclusieve merk van de Globe Tools Group, met het hoofdkantoor in de Verenigde Staten. Het produceert onder meer in China en biedt wereldwijd werk aan 4000 mensen. In Nederland levert Greenworks accugereedschap in 24, 40, 60, 80 en 82 volt. Met deze laatste serie biedt het sinds 2016 krachtig gereedschap voor de professionele gebruiker. Voor de 82-voltaccu’s biedt Greenworks gazonmaaiers bladblazers, bosmaaiers, heggenscharen, takkenzagen en kettingzagen. De Greenworks-kettingzaag is volgens eigen zeggen de krachtigste accukettingzaag in de markt, te vergelijken met een motorkettingzaag van 45 cc. In Nederland wordt Greenworks geïmporteerd door Matom in Druten. De accu’s die Greenworks gebruikt, komen van Panasonic. Er zijn accu’s van 2,5 en 5,0 Ah, respectievelijk 180 en 360 Wh. Het battery pack levert 12,5 Ah en 900 Wh.
GRONDIG 7 2017
13
Bezoek ons op stand VO5 Het bladseizoen komt er aan!
U Bent goed voorbereid met TRILO bladzuigers en bladblazers!
Walibi-Biddinghuizen Vanmac BV / Astronaut 40 / 3824MJ Amersfoort Tel: (+31) (0)33 456 45 50 / E-mail: info@trilo.com
BLADBLAZERS | ZUIGUNITS COMPACT | BLADZUIGWAGENS | ZUIGUNITS GROOT | VERTICUTEERUNITS | MAAIMACHINES
ALGEMEEN IMPORTEUR MCCONNEL EN AGRIMASTER JJ Dabekausen BV | T 0031 - 475 48 70 21 | F 0031 - 475 48 70 35 E info@dabekausen.com | www.dabekausen.com
Wij zien u graag tegemoet!
WIJ ZIJN VERHUISD W W W . L M C G E N N E P. N L
www.lmcgennep.nl Locatie: Landtech te Veghel
Corridor 9 • 5466 RB Veghel • T: 0413 - 211733
www.trilo.com
Bezoek ons op stand 4.16
De vooruitgang ervaren.
De mobiele graafmachines van Liebherr Meest efficiĂŤnte machines door innovatieve technologieĂŤn Betrouwbare machines met maximale productiviteit Hoogwaardige Liebherr componenten uit eigen productie Veel aandacht voor ergonomie en goed zicht op het werk
Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl
STERK WERK ‘Wij zetten liever een stap extra’
ondernemen met
mensen
Loon- en Aannemingsbedrijf Hooge, Ees B-kwaliteit leveren ze met frisse tegenzin. Jan, Herma en Henk Hooge houden met goed werk, een flexibele opstelling en korte lijnen een naam hoog in het groenonderhoud. Waar het goed is, komen mensen terug, zo redeneren ze. Een compleet dienstenpakket helpt daarbij. Opschot van bomen heeft in enkele jaren tijd een slootwal in het Drentse Odoorn volledig overgenomen. Sommige toppen steken meer dan twee meter boven het talud uit. Met beleid laat chauffeur Winne Beijering de arm van de bosklepelmaaier op een stuk stam zakken. Die stam, zo dik als een afrasteringspaal, is binnen enkele seconden verpulverd. Verderop zijn de stammetjes wat dunner en kan hij langzaam doorrijden terwijl de maaiarm de wal ontdoet van hout en ruig gras. De bosklepelmaaier is één van de jongste aanwinsten in het machinepark van Loon- en Aannemingsbedrijf Hooge. “Het is een ideale machine voor het grove werk”, zegt Henk Hooge, de jongste generatie in het bedrijf. “Door bezuinigingen op het groenonderhoud zie je steeds meer verwaarloosde
16
GRONDIG 6 2017
plekken. Daar kun je met een normale maaiarm niet meer uit de voeten, vandaar dat we kansen zien voor deze machine”, vertelt hij. Het bedrijf had de bosklepelmaaier vorig jaar al even op proef om bij zijn opdrachtgevers de interesse te peilen. Henk ziet de machine als een goede aanvulling op het pakket. Dat pakket is breed. Bij tien gemeenten in Drenthe, Groningen en Overijssel doet Hooge het complete groenonderhoud, voor provincies en waterschappen maait het bedrijf bermen en hagen en schoont het de watergangen. Andere belangrijke opdrachtgevers zijn Staatsbosbeheer en het Drents Landschap, die Hooge vooral inhuren voor maaiwerk. Henk is actief in het bedrijf van zijn ouders en heeft daarnaast zijn eigen bedrijf, dat is gericht op het onderhoud van sportvelden.
Loon- en Aannemingsbedrijf Hooge, Ees Loon- en Aannemingsbedrijf Hooge is een gespecialiseerd cultuurtechnisch bedrijf dat opereert vanuit de hoofdvestiging in Ees en nevenvestigingen in Exloo en Stadskanaal. Het voert werkzaamheden uit in openbaar groen, aan bermen en sloten en houtopstanden en in het bos. Jan en Harma Hooge en hun zoon Henk runnen het bedrijf samen met tien vaste medewerkers en maximaal zo’n vijftien losse krachten. Het bedrijf is VCA**- en ISO 9001-gecertificeerd. Henk heeft daarnaast zijn eigen bedrijf in het sportvelden onderhoud: HV Sport en Groen.
Vishengel Op één van de bedrijfslocaties - in Stadskanaal - legt de familie Hooge uit hoe het bedrijf en de bedrijfsvisie in elkaar steken. De kern van wat het bedrijf doet, is het ontzorgen van zijn opdrachtgevers, liefst met een zo compleet mogelijk pakket, van plantsoenen schoffelen en onkruidbestrijding op verhardingen tot slootonderhoud en maaiwerk. Ondanks de bezuinigingen die veel gemeenten de afgelopen jaren hebben doorgevoerd, is Hooge erin geslaagd om voldoende werk te houden zonder te veel in te leveren op de tarieven. “Meegaan in de race om de laagste prijs was voor ons geen optie”, zegt Jan Hooge. “Als je niets kunt verdienen, kun je beter met je vishengel achter in de tuin gaan zitten”, zegt hij daarover. Goed werk leveren, een flexibele opstelling en net even een stap extra zetten, is een strategie die op de lange termijn altijd het beste uitpakt, is de stellige overtuiging. “Ik zeg ook altijd tegen de jongens: ik vind het niet erg als een klus een paar uur extra duurt, als het maar goed gebeurt. Ook zorgen we ervoor dat we bij een klacht, of bij extra werk, meteen op de stoep staan.” Natuurlijk zijn de ‘crisisjaren’ niet ongemerkt voorbijgegaan. Hooge heeft over het algemeen een stap terug moeten doen in de beeldkwaliteit. “Liever leveren we geen B-kwaliteit. Het past ons niet en je wordt er ook nog eens op aangekeken
door de omwonenden”, zegt Harma Hooge. “Maar binnen B kun je ook nog het verschil maken. Gelukkig merken we steeds vaker dat opdrachtgevers niet alleen kijken naar de laagste prijs. Als de samenwerking goed bevalt, mag je terugkomen. Deels is dat een kwestie van gunnen, maar die opdrachtgevers zien ook in dat goedkoop uiteindelijk duurkoop is. Als je het werk niet goed bijhoudt, gaat het sneller van je af.”
Staat van dienst Ook binnen het familiebedrijf draait het om de relaties. De familie Hooge werkt met een vaste club mensen en gedurende het seizoen komen daar medewerkers bij. Tijdelijke contracten hebben noodgedwongen plaatsgemaakt voor een constructie via het uitzendbureau. Dat gaat ze aan het hart. “Vanwege de Wet werk en zekerheid is het risico te groot geworden om ze voor vast aan te nemen”, zegt Harma Hooge. “Zonde, want die jongens verdienen het.” De Hooges proberen hun mensen bewust zo veel mogelijk verantwoordelijkheid te geven. Dat is essentieel voor een goede werksfeer. “Een medewerker die al vijftien jaar de groenvoorziening in dezelfde woonwijk doet, werd laatst in het zonnetje gezet in de lokale krant. Dat is mooi. Het voelt ook echt als zíjn wijk.”
Onderhoud aan zandwegen Een mooie, terugkerende klus voor Hooge is het onderhoud aan de zandwegen in het werkgebied. Jaarlijks egaliseert het bedrijf ongeveer 300 kilometer. Het is specialistisch werk, dat deels in regie, maar ook wel per meter wordt uitgevoerd. Het werk gebeurt in een vaste volgorde. ’s Morgens wordt de ondergrond losgemaakt door het frezen van de bermen en het woelen van de paden. In de middag komt de oude Ford 5610 met schaaf in actie voor het egaliseerwerk. De afwerking gebeurt met een grote, zware ijzeren rol. De piek van het werk ligt in het vroege voorjaar.
GRONDIG 7 2017
17
ondernemen met
mensen
Veel maaikilometers maken. Daar is deze Vandaelemaai-zuigcombinatie met 31-kuubs verzamelwagen goed in. Bovendien is hij snel aan en af te bouwen.
Machines aanpassen en groot onderhoud besteedt Hooge uit, maar aan schoonmaken en dagelijks onderhoud besteedt het bedrijf des te meer aandacht.
Henk Hooge heeft zijn eigen bedrijf in het onderhoud van sportvelden, met aparte mechanisatie en mensen. Hij ziet het als opstap voor de uiteindelijke opvolging.
Een uit de hand gelopen hobby, zo kun je de Volvo BM-verzameling van de familie gerust noemen. Van glimmend gereviseerd tot opknapper staan er elf exemplaren bij elkaar.
Zelf heeft de familie Hooge de afgelopen jaren nood gedwongen moeten schuiven in de taken en verantwoor delijkheden. Door ziekte lag Jan een half jaar lang in het ziekenhuis en moest hij uiteindelijk een deel van zijn been missen. Daardoor kwamen er meer taken op het bord van Harma terecht. Het was geen gemakkelijke periode, maar ze wisten zich er doorheen te slaan. Ook op dat moment was het belangrijk om te kunnen terugvallen op een vaste groep medewerkers die weten wat ze doen. Voor de aanbesteding van nieuw werk huurt de familie hulp in. “Vanwege de steeds veranderende eisen moet je er bovenop zitten. Wij kiezen ervoor om mensen in te schakelen die daarmee veel ervaring hebben en ons ook kunnen adviseren.”
Maaiboot Wat het machinepark betreft, hebben de Hooges een duidelijke strategie: alle machines moeten startklaar staan, liefst aangekoppeld en wel. Ook moeten ze goed onderhouden zijn. Ze hoeven niet per se met het nieuwste materieel te rijden, maar willen wel een zo compleet mogelijk pakket aanbieden. Merktrouw zijn ze niet echt. Wel draaien er opvallend veel Deutz-Herder-combinaties, omdat de dealer daar veel ervaring mee heeft. En dan geldt ook van de kant van Hooge: waar het goed is, kom je terug.
18
GRONDIG 7 2017
Een niet-alledaagse machine is een Reform-maaitrekker voor ruw terrein, waarmee Hooge in natuurgebieden veel uren maakt. De machine is licht en wendbaar en komt van wege zijn lage zwaartepunt ook op taluds goed van pas. Ook een wegenschaaf met bijbehorende apparatuur om zandwegen te egaliseren, valt op. Die trekt jaarlijks ongeveer 300 kilometer weg weer netjes vlak. Sinds vorig jaar beschikt Hooge over een eigen vijftientons mobiele kraan. Het is een eenvoudige Terex, met ervaring, die naar verwachting niet veel uren gaat maken. Het feit dat hij klaar staat, telt ech ter zwaar. “Niets is erger dan een klus niet kunnen afmaken doordat er even geen kraan beschikbaar is”, zegt Jan. “Nu heb je dat zelf in de hand.” Met een soortgelijk idee kijken ze op dit moment naar de aanschaf van een maaiboot. Die huurden ze wel eens in. Op zich werkte dat naar tevredenheid, maar ze hebben er sinds kort meer werk voor gekregen. Harma: “Ze vroegen bij een nieuwe klus of we de watergangen ook konden meenemen. ‘Natuurlijk’, zei ik meteen. Het is voor ons een mooie gelegenheid om een eigen boot aan te schaffen. Een compleet pakket biedt nu eenmaal meer kansen.”
TEKST & FOTO’S: Egbert Jonkheer
Opel Bedrijfswagens is van 12 t/m 14 september aanwezig op GroenTechniek Holland.
DE MOVANO MET OPEN LAADBAK
KRACHTPATSER MET GROENE VINGERS. Ook in de groene sector is een goede bus de halve klus en voor de Opel Movano is geen klus te groot. Met een ruime diversiteit aan lengtes, voor- en achterwielaandrijving en maximaal toelaatbaar totaalgewicht voldoet de Movano aan elke transportbehoefte. Nu met een gratis inrichting of ombouw t.w.v. € 1.500, 5 jaar 0% rente én als beursaanbieding hier boven op een tankpas t.w.v. € 500. Nieuwsgierig geworden? We zien u graag op onze stand 3.22 op veld B. Gemiddeld brandstofverbruik en CO2-uitstoot: liter/100 km 9,3 – 6,3; kms/liter 10,8 – 15,9; CO2 gr/km 163 – 242. Wijzigingen voorbehouden. Prijzen excl. BTW.
ondernemen met
vaktechniek
PROFILEREN Communiceren en verbinden centraal Realisatie Boeiend Bloeiend Bedrijventerrein BIZ Grote Polder, Zoeterwoude Prachtige bloeiende bloemen op het bedrijventerrein Grote Polder in Zoeterwoude, gerealiseerd door de Vermeulen Groep uit Hazerswoude. Het is een zichtbaar resultaat van de vliegende start van het project Boeiend Bloeiend Bedrijventerrein. Communicatie staat daarin centraal, omdat gemeente en bedrijven participeren en omdat het project open einden kent.
20
GRONDIG 7 2017
Project: Boeiend Bloeiend Bedrijventerrein Grote Polder in Zoeterwoude Opdrachtgever: gemeente Zoeterwoude , ondernemersvereniging BIZ Grote Polder Hoofdaannemer: Vermeulen Groep, Hazerswoude Aanneemsom: open, inschrijving op meterprijs Werkzaamheden: aanleg en éénjarig onderhoud bijenvriendelijke stroken en bedden in openbaar groen en bij bedrijven Wim de Man, projectleider groen Vermeulen Groep. “Meedenken, overleggen en goed communiceren is heel belangrijk in dit project vanwege het open karakter.”
“Zie je die bloeiende groep planten daar? Daarin is hetzelfde assortiment planten verwerkt als in het perk langs het bedrijf dat we net hebben bezocht. Zie je ook die open ruimtes in de middenberm onder de bomen? Die zijn ook bewust zo aangelegd omdat planten het onder bomen minder goed doen en het minder bijdraagt aan het uiteindelijke doel, bijen aantrekken.” Met diepgaande uitleg over plantensoorten, grondtypen, omstandigheden, bloeitijden en verzorging laat Wim de Man, projectleider Groen bij de Vermeulen Groep, merken dat hij deze klus met veel passie uitvoert. De toevoeging “Uiteraard aangelegd in overleg met gemeente en bedrijven” is heel belangrijk. Eigenlijk laat De Man tussen neus en lippen door blijken dat al het overleggen en afstemmen meer tijd heeft gekost dan de werkelijke inplant met alles wat er aan bodemverbetering bij komt kijken.
Groot geheel De regio Holland Rijnland is al jaren bezig de trend naar een afnemende flora en fauna en een steeds kleinere biodiversiteit om te draaien. De bijenstand vormt daarin een belangrijke schakel. Vanuit dit oogpunt zijn er in dit gebied al diverse bijenvriendelijke natuurparken en -stroken ingericht. Daarnaast zijn er zogenaamde Bijen Bed & Breakfast-gebieden gerealiseerd. Dit zijn plekken waar de bijen zich goed kunnen nestelen en voedsel kunnen vinden. Een onderdeel hiervan zijn de Groene Cirkels Bijenlandschappen. Een markant voorbeeld daarvan is de Bed & Breakfast die Heineken samen met Wageningen Universiteit en de provincie Noord-Holland op de grote productielocatie tegenover het bedrijventerrein Grote Polder heeft gerealiseerd. Het gaat hier om 6000 vierkante meter grasland dat is omgezet in een bloeiend bloemenpark met tien bijenstations. Een belangrijke voorwaarde om de bijenstand en de biodiversiteit te kunnen vergroten, is dat de plekken op elkaar aansluiten. Bijen verplaatsen zich via ‘aantrekkelijke’ routes. Een kaal industrieterrein met veel beton en asfalt is daarvoor niet geschikt. Bedrijventerrein Grote Polder (circa vijftig hectare) ligt precies tussen een aantal van deze gebieden in en vormde daarmee een hindernis. Het bedrijventerrein moest ook bijenvriendelijk worden ingericht om een corridor voor de bijen te creëren.
Lastige aanbesteding Het bedrijventerrein heeft een zeer actieve bedrijvenvereniging (BIZ) en de gemeente Zoeterwoude is actief aanjager van deze ontwikkelingen. De gemeente heeft bovengenoemd project meervoudig onderhands aanbesteed. Dat bestaat uit het aanleggen en één jaar lang onderhouden van bijenvriendelijk groen, conform de ontwikkelingen in de streek zoals beschreven in de opdracht. De gemeente heeft een beperkt aantal bedrijven in de eigen regio uitgenodigd voor inschrijving. Wim de Man daarover: “Zoals bij alle opdrachten denken we mee met de opdrachtgever en anticiperen we op ontwikkelingen. Zo waren we voor de aanbesteding, als onderhoudsaannemer van het bedrijventerrein, al in gesprek om tot oplossingen te komen. De gemeente heeft deze gesprekken stopgezet
GRONDIG 7 2017
21
1 ondernemen De bedrijvenvereniging met had stroken openbaar groen aangekocht van de gemeente. Deze zijn bij uitstek geschikt voor bloeiende bloemen.
vaktechniek
2 Bedrijven die participeren, zijn te herkennen aan dit markante ‘steeketiket’. Knappe passant die dit niet opvalt. 3 De aanleg en één jaar onderhoud zijn volledig de verantwoordelijkheid van Vermeulen. Gemeente en bedrijven willen weten wat het kost en verder volledig worden ontzorgd.
1
2
4 Het assortiment is volgens de richtlijnen vastgesteld om eenheid te creëren en het jaar rond zoveel mogelijk bloeiende bomen en planten te hebben.
3 vanwege de onderhandse aanbesteding van het project”, aldus De Man. Toch was het lastig. “Dat kwam doordat de aanbesteding een erg open karakter had. Er lag een plan met aanbevelingen van inplant en invulling van het gebied met daarbij de soorten beplanting nauw omschreven, maar de omvang en de invulling op de verschillende locaties was niet definitief bindend. Ook was vooraf niet helder hoeveel bedrijven op het bedrijventerrein er mee zouden doen en welke omvang het totale project zou hebben. De inschrijving betrof daarom in feite een offerte op kosten per vierkante meter. Dat was best een uitdaging.” Daarbij wel de belangrijke toevoeging dat in de aanbesteding het plan van aanpak en vooral de communicatie met gemeente, bedrijven en naar buiten om één en ander zo goed mogelijk afgestemd op individuele wensen en voortschrijdende inzichten te realiseren leidend waren. Daar kwam de bijbehorende
22
GRONDIG 7 2017
4 communicatie met betrokkenen, pers en omwonenden nog bij. “De door ons in het plan van aanpak voorgestelde werkwijze is door de opdrachtgevers als beste beoordeeld. Zij waren blij met onze betrokkenheid bij het project en de bereidwilligheid het project gezamenlijk uit te dragen.”
Groeiend geheel Eind vorig jaar was de gunning rond en kon het echte werk beginnen. “Er waren voorstellen met een totale invulling van openbaar groen. In het verleden had de bedrijvenvereniging stroken openbaar groen aangekocht van de gemeente”, vertelt De Man. De invulling van het openbaar groen begon meteen met een aantal kanttekeningen. “De gemeente had een beperkt budget beschikbaar en wilde graag een zodanige invulling van de openbare stroken dat het in het budget paste en toch aansloot bij de doelstellingen”, zegt de pro-
jectleider. Hij geeft aan dat dit is gerealiseerd door met plantvakken te werken en wel zodanig dat op plekken met bomen geen planten zijn gezet. “Dat gaat toch niet goed, omdat bomen schaduw geven en voedsel en vocht aan de bodem onttrekken”, legt hij uit. Op plekken zonder bomen zijn hier en daar bomen geplant om zo een evenwichtig geheel te krijgen. De middenberm van de invalsweg naar het bedrijventerrein is afgelopen jaar ingeplant en is nu het visitekaartje van het project. “Een fors deel van het beschikbare budget is besteed aan de post bodemverbetering. Hierin hebben we in kwaliteit geen concessies gedaan. Hoewel we slechts een eenjarig onderhoudscontract hebben, is ervoor gezorgd dat de basis (de grond) in orde is voor een langere periode”, aldus De Man. De toplaag is verwijderd en daar is een nieuwe teeltlaag op aangebracht. Ook is gecontroleerd of de onderlaag passend is en geen ongerechtigheden
5 Hier een goed voorbeeld van een bedrijf dat volledig meedoet en het bedrijf met deze beplanting een heel ander aanzien heeft gegeven. 6 Typerend voorbeeld van een smalle strook langs een bedrijf die nu is omgetoverd tot een weelderig, bijenvriendelijk geheel.
5
6 7 De Vermeulen Groep heeft veel energie gestopt in grondverbeteringen. Met het oog op de langere termijn is in veel gevallen de toplaag vervangen door geschikte teelaarde. 8 Vermeulen kan het onderhoud efficiënt combineren met het onderhoud aan openbaar groen dat het bedrijf ook uitvoert.
7
8 of storende lagen bevat. “Dat is allemaal prima verlopen. Het trajectaandeel openbaar groen is zo al gerealiseerd en bloeit nu al volop.”
Bedrijven stappen in Het andere deel betreft de implant bij bedrijven. Daarvoor overlegt De Man met de individuele bedrijven. Inmiddels doen er zes bedrijven mee. “Dat is een proces van samen optrekken en mogelijkheden en kosten bespreken. Voor elk bedrijf is dat anders en voor ons is belangrijk dat het past bij de gestelde doelen van eenheid en diversiteit.” Een rondgang geeft meteen de knelpunten aan. Je kunt bij een oprit een deel van de bestrating vervangen door beplanting, maar als de vrachtwagens er dan niet goed meer in kunnen, moet je andere oplossingen zoeken. “Zo heeft elk bedrijf zijn eigen budget, wensen, mogelijkheden en beperkingen. Er is een bedrijf dat in eigen beheer heeft ingeplant,
maar er is er ook één dat even op de rem heeft getrapt omdat het dit jaar niet past in het budget. Er zijn er echter ook die voor de volle honderd procent zijn meegegaan. Het is onze verantwoordelijkheid om op maat voor elk bedrijf binnen de gestelde eisen en verwachtingen een passende oplossing te vinden.” Bij een aantal bedrijven is het resultaat goed zichtbaar. “We hopen dat dit als een olievlek doorwerkt naar andere bedrijven. Een aantrekkelijker ogend bedrijventerrein maakt het terrein ook waardevoller en fijner voor mensen om er te werken. Als je buurman dat tiptop voor elkaar heeft en jij niet, dan stimuleert dat wellicht om ook die stap te zetten.”
Een jaar looptijd
beginsel een meerjarenproject binnen een groter geheel, waarbij gebieden blijvend op elkaar aansluiten en blijvend bijenvriendelijk moeten blijven. Vermeulen gaat dit najaar beheervoorstellen uitwerken en trachten de onderhoudswerkzaamheden ook in 2019 te mogen uitvoeren. “Wellicht is hier lering uit te trekken voor de volgende keer”, aldus de projectleider. “We gaan komend plantseizoen de tweede fase uitvoeren. Dit is voor 99,9 procent definitief, alleen ligt het nog open wat, waar en hoe. Dit zijn de uitdagingen voor komende winter.” Met het boeiende bloeiende project hebben de gemeente Zoeterwoude en de Vermeulen Groep waardevolle ervaringen opgedaan en een prachtige uitstaling weten te realiseren. Dit biedt perspectief voor de toekomst.
Het project is aangenomen op basis van vierkante meters, met inbegrip van een jaar onderhoud. Natuurlijk is het eigenlijk in
TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Vermeulen Groep, Vreemann
GRONDIG 7 2017
23
plus 5 7 4 e ti a tr s n o m e D regio?
Bij u of in uw ber 2017 In september of okto
Uw contact: Fred v.d. Eijk - Tel.: +31 610 93 43 53
www.kemper-stadtlohn.de | info@keper-stadtlohn.de
We delen uw passie voor duurzame landbouw die uw gewassen waardevoller maakt.Het bereik van de nieuwe Trelleborg TM1060 biedt een hogere efficiĂŤntie voor trekkers van 80 tot meer dan 300 pk. Het vrijwaart uw bodem van verdichting en maakt uw activiteiten productiever. Bescherm uw gewassen als edelstenen. www.trelleborg.com/wheels/nl
A WORKING HERO
· NU leverbaar, 75 tot 130 pk · De meest ruime cabine · Vraag uw dealer om een DEMO
www.valtra.nl
GRONDIG.COM
ondernemen met
vaktechniek
Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Grondig.com zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Grondig.com. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.
de handgeschakelde Powershift-transmissie, de volautomatische RCshiftbak en de traploze TTV-transmissie. De nieuwe viercilindermodellen zijn vanaf nu verkrijgbaar bij de dealers van Deutz-Fahr.
CLAAS ROLLANT OOK MET FOLIEBINDING Inspelend op de sterke groeiende vraag naar foliebinding gaat Claas de Rollant Uniwrap-perswikkelcombinaties komend seizoen leveren met zowel net- als foliebinding. Importeur Kamps de Wild ziet dit als een belangrijke ontwikkeling om aan te sluiten bij de sterke Nederlandse vraag naar foliebinding. Kenmerkend voor de Claas-foliebinding is de overlap op de hoeken om de balen steviger in te pakken. De folie is 140 centimeter breed, zodat die aan beide kanten tien centimeter overlapt.
NIEUWE DEUTZ-FAHR 6-SERIE VIERCILINDERMODELLEN ‘De beste technologiemix nu ook met vier cilinders.’ Onder dat motto presenteert Deutz-Fahr drie nieuwe viercilindermodellen in de 6-serie. De vorig jaar geïntroduceerde nieuwe 6-serie omvatte twaalf modellen met zescilindermotoren in de range van 115 tot 166 kW (156 tot 226 pk). De nieuwe viercilindermodellen met Deutz TCD 4.1 4-Stage-IV-motoren hebben 115, 121 en 126 kW (156, 164 en 171 pk. Alle hebben ze een hoger toelaatbaar gewicht (11.500 kilo) en een langere wielbasis (2,54 meter). Dankzij de SCRtechnologie voldoen de nieuwe Deutz TCD 4.1 4-motoren aan de Stage IV-emissienorm. Voor vele overige componenten past Deutz-Fahr de technologie van de zescilindermodellen toe. De trekkers zijn leverbaar met
advertentie
O V N C C
ONTDEK HET VERNIEUWD GAMMA NEW HOLLAND CONSTRUCTION COMPACT MACHINES
LOURENS LANDBOUW MECHANISATIE
BAKKER B.V. BROEKENS B.V.
BAKKER B.V. BROEKENS SURHUISTERVEEN B.V.
VOS MECHANISATIE
KORT STADSKANAAL
DUINKER
BROEKENS GORREDIJK B.V. BROEKENS ELAHUIZEN B.V. KORT MECHANISATIE BV
WIJNKER MECHANISATIE B.V.
VOETS MIDDENMEER
ROTINK MECHANISATIE B.V.
TIJMS MECHANISATIE VOF
ROTINK MECHANISATIE EMMELOORD B.V.
KOOIMAN
STOOP WAARLAND B.V.
KORT ERICA B.V.
TIMMERMAN B.V. TIMMERMAN B.V. TIMMERMAN B.V. TIMMERMAN B.V.
SCHOUTEN
VAN DER SCHEER VOF TIEBIES
iv U eps ooV ag
U vindt ze bij één van onze specialisten in service en verkoop. Voor uw dealer in de buurt, ga naar www.newholland.com
VAN ENGELEN B.V.
MUNSTERMAN USSELO B.V.
AGROTECHNIEK HOLLAND B.V.
WITTEVEEN MECHANISATIE B.V.
VOETS TRACTOREN & WERKTUIGEN BV HOOGENDOORN BV.
BLIJLEVEN B.V.
VAN DER KOLK ZETTEN B.V. MUNSTERMAN B.V. MECHANISATIE CENTRUM FLAKKEE
UITTENBOGERD-HEUKELUM B.V. ZHE MAASDAM B.V.
VAN BEEK B.V. ZHE WEST BRABANT B.V. DEN ENGELSMAN LMB
WESTSTRATE WESTSTRATE B.V.
VERMEULEN B.V.
OOMEN B.V. WESTSTRATE B.V.
REIJNEN MECHANISATIE SLECOMA BOEKEL B.V.
KETELAARS MECHANISATIE KOOLS LMB VERSTEGEN SEVENUM B.V. VISSERS B.V. LANDBOUWSERVICE B.V.
VERMEULEN B.V. INTRAK B.V.
HERMANS B.V.
INTRAK B.V.
GRONDIG 7 2017
WEVERS B.V.
ROELOFS B.V.
WETERINGS H. MECHANISATIE BV
WESTSTRATE B.V.
26
TIMMERMAN B.V. TWENTRAC BV
VOETS TRACTOREN & WERKTUIGEN BV
CHALLENGER EN ROGATOR VERDER ALS FENDT
MASSEY FERGUSON-NEUS GESPOT Zagen we op de Schuitemaker Loonwerk Velddagen al een Fendtmaaicombinatie met een nieuwe neus, tijdens de door Massey Ferguson gesponsorde tractor pull in Lochem toonde de importeur de rode variant in Massey Ferguson-outfit. Deze demo-combinatie is in het naseizoen beschikbaar. Het gaat hier om een vlindermaaiercombinatie met een werkbreedte van 9,30 meter, die op de neus na technisch identiek is aan de Fella-variant. Uiteraard is hij uitgevoerd in Massey Ferguson-outfit en wordt hij via het dealernet van dat merk geleverd. Deze triplecombinatie gaat dit naseizoen nog bij potentiĂŤle klanten draaien.
Agco maakt serieus werk van het naar voren schuiven van Fendt als full-liner. Onlangs is bekend gemaakt dat vanaf komend jaar de Challenger-rupstrekkers en Rogator-spuiten als Fendt zullen worden verkocht. Waarschijnlijk zullen ook een aantal Lely-producten straks onder de merknaam Fendt op de markt komen. Met de bekendmaking van de nieuwe strategie bevestigt Fendt de geruchten die al lange tijd rondzongen. Het is overigens wel een strategie die voorlopig alleen voor Europa en het Midden-Oosten geldt. Daarbuiten blijven Challenger en Rogator onder eigen naam bestaan en zullen deze nog steeds via het Agco-dealernetwerk worden verkocht. Onderdeel van de nieuwe strategie is ook de verplaatsing van de Rogator-productie van Grubbenvorst naar het Duitse HohenmĂślsen, waar nu al de Katana-hakselaars van Fendt en de getrokken spuiten van Rogator worden gebouwd. In Grubbenvorst blijft wel de onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling voor spuitmachines gevestigd. advertentie
COMPACTE WIELLADER. WIELLADER. MINI GRAAFMACHINE. SCHRANKLADER. GRAAFLAADCOMBINATIE. VERREIKERS. U VINDT ZE BIJ EEN NEW HOLLAND AGRICULTURE DEALER BIJ U IN DE BUURT.
GRONDIG 7 2017
27
ROSIERGREIDANUS IMPORTEERT HOLMER RosierGreidanus uit het Friese Winsum gaat Holmer-zelfrijders met een mestopbouw van Zunhammer importeren. Het bedrijf demonstreert deze maand al in Nederland met de Holmer Terra Variant 585. Deze machine is voorzien van lichtgewicht 21-kuubs mesttank van Zunhammer. RosierGreidanus geeft aan dat er de komende jaren nieuwe typen van de Terra Variant zullen worden geproduceerd met kleinere tankinhouden, afgestemd op de Nederlandse markt. Holmer heeft met de Terra Variant een grote naam op het gebied van zelfrijders. De zelfrijders zijn voorzien van een powershifttransmissie en er zijn banden mogelijk tot de breedtemaat 1250. De machines zijn optioneel uit te rusten met een ZunhammerNIR-sensor, zodat realtime de gehalten aan nutriĂŤnten in de mest kunnen worden gemeten.
PANTERA+ MET MEER KLIMVERMOGEN Voor extreme situaties heeft Amazone de overbrenging in de eindvertraging aangepast om zo extra trekkracht te genereren. Deze optie wordt leverbaar als Pantera+ Bij deze Plus-variant zijn de planetaire wielaandrijvingen uitgerust met een kleinere overbrenging van 30 op 1 in
plaats van de standaard 23,5 op 1. Daarmee kan de Pantera+ hellingen tot 34 procent aan, ongeveer 25 procent meer dan de standaardmachine. Aanpassing van oudere machines van de Pantera 4502-serie is eveneens mogelijk.
NIEUWE TOBROCO-GIANT: D337T X-TRA Fabrikant Tobroco-Giant introduceert de nieuwe D337T X-Tra. Kenmerkend voor de nieuwkomer is het lagere voorframe, dat zorgt voor een lager zwaartepunt en meer hefkracht. De extra hefkracht is het grootste winstpunt van de nieuwe D337T X-Tra. Deze is toegenomen tot een kiplast van 2054 kilo ten opzichte van 1450 kilo voor het standaardmodel. Deze constructie geeft de machinist beter zicht op het werktuig, zoals bij straatwerk en egaliseren, en maakt de machine ook stabieler. De nieuwe D337T X-Tra heeft een 24 kW (33 pk) Kubota-driecilinder-dieselmotor en beschikt over een Bosch Rexroth-hydrauliekpomp. Het bedrijfsgewicht (met grondbak) is 2200 kilo. De hefhoogte van de machine bedraagt 2,45 meter. Optioneel is de D337T X-Tra ook in heavy duty-uitvoering leverbaar.
advertentie
BEKIJK HET
ramm.nl 28
GRONDIG 7 2017
op de GTH stand 1.08
SLIMME LICHTTECHNIEK LIEBHERR XPOWER
advertentie
Liebherr heeft twee leuke extra’s voor machinisten die veel in het donker moeten werken. Instappen wordt eenvoudiger met een afstandsbediening op de sleutel die de deur opent en de verlichting inschakelt. Automatisch dimmende verlichting bij een geheven bak moet verblinding als gevolg van het weerkaatsen van licht voorkomen. De nieuwe zogenaamde adaptieve werklichten maken gebruik van de vele mogelijkheden die de ledtechniek biedt.
VERBOUWDE CARAVAN Niet alleen op de crossbaan van De Zwarte Cross zijn mooie voertuigen te zien, ook op de camping is veel huisvlijt te bewonderen. Drie medewerkers van loonbedrijf Jansen Wijhe konden nog niet helemaal afscheid nemen van hun werk en verbouwden de caravan tot een replica van de Pöttinger Jumbo-opraapwagen. Samen met drie vrienden maakten ze dit prachtige exemplaar, dat gaandeweg steeds meer elementen kreeg. Benieuwd of het geladen gras ook de camping heeft gehaald.
KWETSBAAR
Geen enkele landbouwer heeft het weer in de hand. En dat maakt hem kwetsbaar. Want weer of geen weer, het werk houdt niet op.
LONGER-LIFE-ACCU’S BIJ EGO Deze maand komt Ego met een serie accu’s waarvan de fabrikant claimt dat je op één acculading acht uur kunt werken. Deze lange gebruiksduur wordt bereikt doordat het merk gebruik maakt van een nieuwe, zelf ontwikkelde accutechnologie. Basis daarvoor is een arc-lithiumaccu met een spanning van 56 volt. Deze accu heeft een speciale gebogen vorm om goed te kunnen koelen en vermogensverlies door warmteontwikkeling te voorkomen. Alle werktuigen van Ego, zoals kettingzagen, bladblazers en heggenscharen, gebruiken dezelfde accu.
Net om die reden heeft Alliance banden ontworpen voor alle weersomstandigheden. Het maakt niet uit of het om tractoren, maaidorsers, karren of aanhangwagens gaat, we hebben een oplossing voor alle toepassingen en elk terrein. Fantastische kwaliteit voor een schappelijke prijs. En zeker dat laatste spreekt elke landbouwer aan. Want als het erop neerkomt, halen ze allemaal het onderste uit de kan.
KIES SLIM. KRIJG WAAR VOOR JE GELD.
Alliance Tire Europe BV
De Entree 59, 1101 BH Amsterdam-Zuidoost, Netherlands Tel: +31 (0) 20 2184 770, Fax: +31 (0) 20 2184 771 Contact: info.europe@atgtire.com, www.atgtire.com
GRONDIG 7 2017
29
VOORBESCHOUWING GROENTECHNIEK HOLLAND vaktechniek Er is meer dan alleen elektrisch ondernemen met
Wie de noviteiten van de komende editie van GroenTechniek Holland doorspit, concludeert dat elektrische aandrijving de trend is. Toch is het zaak verder te kijken. Er spelen veel meer factoren een belangrijke rol, zoals arbo, geluid, ontzorgen, efficiënter werken en de juiste machines. CUMELA Nederland zal in dit kader prominent aanwezig zijn met het thema bodem.
Refererend aan de vorige editie van GroenTechniek Holland zo maar een voorbeeld: het op de vorige editie opnieuw gelanceerde merk Roberine komt met een vijfdelige maaier. Iets anders dan elektrisch, maar zeker een thema voor wie het past. Zo zijn er de komende beurs technisch overal noviteiten te bewonderen. Op de site van GroenTechniek Holland vindt u een uitgebreide lijst met aangemelde noviteiten, maar daar staat lang niet alles op; er zijn altijd verrassingen.
ving waarin werkzaamheden worden uitgevoerd. Stiller en schoner is echt een thema in woongebieden en voor de medewerkers zijn dat de richtlijnen op het gebied van trillingen. Ook het ontzorgen van opdrachtgevers is een belangrijk item om op de beurs op door te praten. Vakkennis is daarin een belangrijke factor. Onze vakkennis plus de extra vakkennis over bodem en bodemomstandigheden zijn troeven om uit te spelen. In dit verband komt CUMELA Nederland met het passende thema bodem.
De awards “Elektrisch, duurzaam en een verbetering qua arbeidsomstandigheden, dat zijn de opvallende trends in de innovaties”, aldus de vakjury, die elf inzendingen heeft genomineerd voor de innovatieprijs Gouden Klavertje Vier. De jury geeft aan dat de genomineerde innovaties heel divers van aard zijn en om uiteenlopende redenen interessant zijn voor professionals. Daarbij zijn inderdaad opvallend veel inzendingen op het gebied van elektrische aandrijving. De innovaties tonen aan hoe breed het werkterrein is en hoe groot de innovatiekracht van de sector is. In het kader van de nominaties voor het Gouden Klavertje Vier hebben we de elf nominaties samengevat. De winnaar wordt op de eerste beursdag bekend gemaakt. Voor onze sector gaat het niet alleen om het ijzer, maar ook om de kracht van innovaties bij aanbestedingen. Daarnaast gaat het om de werkomstandigheden, dus de prestaties, het plezier en de gezondheid van de medewerkers en de omge-
De beurs is een prima gelegenheid om bij te praten en te netwerken in een aangename omgeving vol nieuwe machines.
Wie dit alles optelt, zal verder kijken dan alleen de opkomst van veel elektrisch aangedreven vernuft. Hoe fijn die elektrische alternatieven ook zijn voor de medewerker en bij aanbestedingen wellicht scoren in het kader van geluids- en emissiereductie en soms zelfs worden verplicht. Met 150 deelnemers die ruim 500 merken vertegenwoordigen, is het tweejaarlijkse vakevenement GroenTechniek Holland volgeboekt. Alle marktleiders en toonaangevende merken zijn met exposities én demonstraties van de partij. De beurs is van dinsdag 12 tot en met donderdag 14 september dagelijks open van 10.00 tot 17.00 uur op het Walibi-evenemententerrein in Biddinghuizen. Kijk voor alle ingezonden innovaties en entreekaarten op www.groentechniekholland.nl.
TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: CUMELA Communicatie, GroenTechniek Holland, leveranciers
GRONDIG 7 2017
31
ondernemen met
vaktechniek
Nominaties innovatieprijs Gouden Klavertje Vier Elf inzendingen zijn door de vakjury genomineerd voor het Gouden Klavertje Vier. Hier zijn in alfabetische volgorde de nominaties.
Andreas Stihl NV iMow TeaM-robotmaaier Stihl Viking presenteert de iMow TeaM MI 632 M, een team van kleine, lichte, efficiënte en flexibele robotmaaiers met intelligente software, waardoor meerdere machines gelijktijdig en autonoom grote grasvelden van meer dan 4000 vierkante meter professioneel kunnen onderhouden.
Aspen & Agealube Benelux (GVG Oliehandel) - Aspen D De Zweedse fabrikant Lantmannen Aspen, bekend van de Aspen-alkylaatbenzines voor twee- en viertaktmotoren, komt nu met Aspen-dieselbrandstof met vergelijkbare kenmerken als de alkylaatbenzines (zie elders in deze uitgave). Lantmannen speelt hierin op de hogere milieu-eisen voor dieselmotoren in de sector en op machines met korte seizoenperiodes.
DCM Nederland O2-natuurgras
Dit milieuvriendelijke concept zorgt ervoor dat een natuurgrassportveld gegarandeerd 300 uur kan worden bespeeld, waarbij grasbezetting, vlakheid en waterafvoer worden gegarandeerd voor tien jaar. De aanleg- en onderhoudskosten zijn een vast bedrag. Met dit concept heeft de klant te doen met één aanspreekpunt en wordt hij volledig ontzorgd.
Frisian Motors FM-170-zero-turnmaaier De volledig elektrische FM-170 van Frisian Motors is een volwaardige zero-turnmaaier voor groot particulier en semiprofessioneel gebruik. Deze werkt met elektrische wielmotoren en een elektrisch aangedreven maaidek. Een goed voorbeeld van een sterk innoverende Nederlandse fabrikant (zie elders in deze uitgave).
In 2016 is het O2-natuurgrasconcept ontwikkeld om sportvelden op een hoger kwaliteitsniveau te brengen en te houden.
Een team bestaat uit twee tot maximaal tien iMow-maaiers. Belangrijke voordelen zijn de lage bodemdruk, de flexibele inzet van meerdere maaiers en het snel en efficiënt maaien van (sport)velden.
Heatweed Technologies GmbH IRSP-reductieprogramma invasieve soorten CUMELA Nederland zet in op betere bodem Onder de passende slogan ‘Betere bodem, ons terrein!’ zet CUMELA Nederland op de beurs GroenTechniek Holland de bodem in de spotlights. Bezoekers kunnen op de beurs bij de CUMELA-stand hun bodemkennis testen. Voor leden is er een ontbijtbijeenkomst waarbij inleiders dieper ingaan op het thema bodem De presentaties op de ontbijtsessie worden verzorgd door Heicom (Van Werven) en de gemeente Dalfsen. Heicom gaat in op diverse soorten grond en zand en de misverstanden hierbij. Dalfsen, als het groenste dorp van Nederland, praat ons bij over zijn aanpak van de aanleg en het onderhoud van openbaar groen. CUMELA Advies-bodemspecialist John Holleman vertelt u alles over de do’s en don’ts voor de aanleg en het onderhoud van openbaar groen, sporten speelvelden en bedrijventerreinen. Meer info via CUMELA Nederland.
Iedereen is verplicht om de invasieve soorten (zoals Japanse duizendknoop) op de EU-lijst te bestrijden. Het ISRP is een webbased managementsysteem dat toegang geeft tot wetenschappelijk bewezen methoden om invasieve plantensoorten te beheersen of uit te roeien.
Het ISRP biedt naast de online-omgeving ook ondersteuning door middel van een training om het gewenste resultaat te behalen. Heatweed ondersteunt zo zijn gebruikers met gerichte vakkennis.
32
GRONDIG 4 2017
Husqvarna Nederland BV Husqvarna Rider Collect
De Husqvarna Rider Collect heeft een opvangbak gekregen, waar het maaisel via een vijzel naar toe wordt getransporteerd. Het voordeel van dit concept is dat er minder kans op verstoppingen is, het onder alle omstandigheden werkt, de capaciteit hoger is, er meer in de opvangbak kan worden geperst en het stiller is dan blaasmethoden. Husqvarna speelt hiermee in op een multifunctionele inzet op terreinen met behoud van een goede werking en een hoge capaciteit.
Jean Heybroek BV De Toro TimeCutterR MyRideR
‘Pop-up-stadspark’ Nieuw op GroenTechniek Holland is het zogenaamde ‘pop-up-stadspark’. Met dit nieuwe fenomeen kan een gemeente voor een oud industrieterrein, een afgebroken fabriek of een braakliggend terrein een consortium van vier disciplines inhuren die het transformeren tot een stadspark voor de korte of middellange termijn. Op GroenTechniek Holland tonen de betrokken deelnemers, Husqvarna Nederland, Tonsel Boomkwekerijen, Van Berkel Groep en Van Vliet Kastanjehout, hoe een compleet stadspark van zo’n 3000 vierkante meter snel en eenvoudig te verwezenlijken is. Van Berkel realiseerde al meerdere parken, waarvan hier op de foto een voorbeeld.
werktuigdrager. Deze 10 kW (14 pk) sterke machine is uitgerust met een power pack om er een dag mee te kunnen borstelen. De M-@ Trac is geschikt voor diverse tools. Hij heeft een traploos regelbare links- en rechtsdraaiende aftakas. De accu kan ongeveer 1000 keer worden opgeladen.
Ramm BV - Oeliatec Mollen Artiflex
De nieuwe Toro My Ride XS-serie is uitgerust met het nieuwe MyRide-veersysteem. Het kenmerkende hieraan is dat het bestuurdersplatform apart is afgeveerd. Dit is een belangrijke bijdrage om te voldoen aan de richtlijn op het gebied van machinetrillingen en om schokken en stoten tijden het maaien op ongelijk terrein te absorberen. Belangrijk daarin is dat het veren geen invloed heeft op het maaibeeld, omdat het chassis niet is geveerd.
Ramm claimt dat de Mollen Artiflex het eerste onkruidbestrijdingsvoertuig is dat met kokende waterdruppels CO2-neutraal werkt. De boiler is geschikt voor biodiesel in combinatie met elektrisch aangedreven waterpompen. De elektrisch aangedreven zelfrijder kan volgens de fabrikant acht uur rijden met een maximale snelheid van 25 km/u met twee personen aan boord. Een goed doordacht totaalconcept.
met de Greentech Cheetah 30/80. Deze heeft een combitrechter en een verstelbare bodem, waardoor er zowel met een kraan als met de hand kan worden ingevoerd.
Van der Haege BV Köppl Compact-Easy E met Köppl eDrive Köppl claimt met de Compact Easy E de eerste professionele elektrisch aangedreven eenassige werktuigdrager te hebben. Deze heeft een 48-volts accupakket, waarbij Köppl kiest voor het beproefde aftakasaandrijving en de hydrostatisch aangedreven werktuigdrager. De arbeidstijd van de lithium-ionaccu is afhankelijk van de vermogensbehoefte van de aanbouw twee tot drie uur.
Matador BV - Matador M-@Trac Power Pack De M-@Trac is aangekondigd als de eerste volledig elektrisch aangedreven enkelassige
Ufkes Greentec BV Greentec Cheetah 30/80 Veel capaciteit, met een robuuste versnipperaar die op aanhanger onder de 3,5 ton te vervoeren is en dan ook nog met een invoerkraan, zodat de gebruiker niet automatisch is aangewezen op handinvoer. Ufkes heeft het
GRONDIG 7 2017
33
ondernemen met
vaktechniek
Een schoon alternatief GVG Oliehandel BV lanceert op GroenTechniek Holland Aspen-diesel De nieuwe dieselbrandstof van Aspen biedt mogelijkheden daar waar conventioneel dieselen minder gewenst is. Dan zijn er nog de bijkomende voordelen bij inschrijvingen, maar ook de motor en de gebruiker varen er wel bij. GVG Oliehandel is klaar voor de start en zal het nieuwe product groots presenteren op GroenTechniek Holland.
GVG Oliehandel levert de dieselolie in de bekende vijfliter-jerrycans en voor de grootverbruiker ook in 25-liter-cans.
34
GRONDIG 7 2017
Soms zit je als bedrijf even klem tussen de snelle media en de gestelde doelen. GVG Oliehandel in Nijmegen zat met de nieuwe Aspen-dieselbrandstof in zo’n situatie. Het had de Aspen-dieselbrandstof graag als grote verrassing op GroenTechniek Holland geïntroduceerd, maar inmiddels is de innovatie als een lopend vuurtje verspreid en dan hou je het niet meer geheim. Bovendien is Aspen D, zoals de nieuwe dieselbrandstof heet, al eerder met succes geïntroduceerd in Scandinavië. Alle reden dus voor het bedrijf om alvast een tip van de sluier voor ons op te lichten. U zult wellicht in eerste instantie refereren aan een soortgelijke schone dieselbrandstof die GVG Oliehandel op de vorige GroenTechniek Holland al liet zien in kleine potjes. Deze brandstof met de naam Ecomaxx was een eigen GVG-ontwikkeling. Toen bleek dat Aspen succesvol bezig was om niet alleen een schone, maar ook nog eens een duurzame diesel te ontwikkelen, besloot Aspen-importeur GVG Oliehandel logischerwijs dit op te pakken naast zijn bestaande schone diesel. Van Gelder daarover: “Aspen is al jaren een begrip in de markt. Een dieselvariant zal gemakkelijk en snel worden geaccepteerd. En dus
zetten we voor de kleinere dieselmotoren in de groensector in op Aspen-diesel als de evenknie van de Aspen-alkylaatbenzines voor twee- en viertaktmotoren.”
Schoner Kern van dit verhaal is dat de Zweedse fabrikant Aspen Lantmännen AB voor de Aspen-dieselbrandstof een soortgelijk ontwikkelingstraject heeft doorlopen als destijds bij de bekende Aspen-alkylaatbenzines. Aspen D is voor negentig procent geproduceerd van hernieuwbare grondstoffen, zoals landbouw- en bosbouwafval. Voor de beeldvorming: in conventionele dieselolie is vijf tot negen procent biocomponent bijgemengd, ook wel bekend onder de afkorting FAME. Omdat FAME hygroscopisch is (water aantrekt), is dit voor machines die langer stilstaan een nadeel. Denk bijvoorbeeld aan oxidatie en mogelijke bacteriegroei. Aspen D daarentegen bevat geen FAME, maar is toch voor negentig procent gemaakt van hernieuwbare grondstoffen. Deze grondstoffen, het land- en bosbouwafval, zijn door een scheikundig proces omgevormd naar een synthetisch product dat scho-
ner is dan conventionele diesel én een stuk langer houdbaar is. “Dat maakt het wezenlijk anders dan een standaard GTL-dieselbrandstof of een andere dieselolie met een laag percentage bijmenging”, zegt Van Gelder. Hiermee speelt Aspen in op de steeds hogere eisen bij aanbestedingen in stedelijke gebieden en naar de wens om punten te scoren op de CO2-Prestatieladder. “Daarbij voldoet Aspen aan strenge eisen en is er geen gevaar van uitvlokken.” Aspen claimt vijftig procent minder uitstoot aan broeikasgassen, anders gezegd een vijftig procent kleinere CO2-footprint. Daarnaast claimt Aspen een schonere verbranding, zodat er ook minder (roet) afzetting op motorcomponenten ontstaat.
Wie maakt de mooiste Boomer 50-2-foto op GroenTechniek Holland? Onder het motto ‘samen is gezelliger en nuttiger dan alleen’ een mooie uitdaging op de New Holland-stand op GroenTechniek Holland. Maak de mooiste, verrassendste, gezelligste of uitdagendste duofoto met de nieuwe New Holland Boomer 50-2-tweezitter. In Biddinghuizen wordt deze custom-made uitvoering officieel gepresenteerd.
Grote markt Vanuit deze oogpunten ziet GVG Oliehandel een grote markt voor dit product. “Los van inschrijvingen en CO2-Prestatieladderscores zijn de voordelen voor de directe gebruiker ook groot”, stelt Van Gelder vast. Hij doelt hiermee op de claim van Aspen dat er vrijwel geen roetuitstoot en stinkende dieseldampen zijn, alsmede geen rookontwikkeling. Vanuit de grote acceptatie in de markt van Aspen-alkylaatbenzines verwacht GVG nu eenzelfde trend. “Er draaien in de sector veel dieselmotoren. Veel gebruikers hebben die nog niet afgeschreven en willen er ook niet van af vanwege de prestaties en prestatieduur ten opzichte van elektrische oplossingen. Wij bieden ze met Aspen D nu een alternatief om door te kunnen dieselen in gebieden waar schoon vereist of wenselijk is.” Natuurlijk is de nieuwe Aspen-dieselbrandstof duurder dan conventionele dieselolie van EN590-kwaliteit. De prijsverhouding tussen Aspen D en reguliere dieselbrandstof zal ongeveer gelijk zijn aan die tussen Aspen-alkylaatbenzine en Euro 95-benzine. Volgens GVG is dat echter geen item als je daarmee kunt voldoen aan de gestelde eisen. Van Gelder wijst daarbij niet alleen op kleine dieselmotoren in maaiers, versnipperaars en dergelijke. “Wat dacht je van aggregaten, heaters en kleine trilstampers? Hier is het zeker van meerwaarde dat de werknemer de hele dag in minder stank en in een gezonder klimaat werkt.” GVG Oliehandel en Aspen gaan Aspen D leveren in de bekende vijfliter-jerrycans en in 25-liter-cans. Wie graag voor grotere machines grootverbruikershoeveelheden wil, moet nog even geduld hebben. Of zou GVG in Biddinghuizen nog een verrassing in petto hebben? TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: GVG Oliehandel/Aspen advertentie
Industriebanden & Landbouwbanden
Landbouwassen
NIEUW
ON-VOOR-STEL-BAAR
Onvoorstelbaar groot is ons assortiment aanhangeronderdelen en banden voor Landbouw, Tuin & Park, Quad en Industrie. Door dat enorme assortiment hebben wij altijd voor u het beste, het snelst leverbare en het meest prijsvriendelijke artikel in huis. Vandaag besteld, is morgen in huis.
+31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl
BEZOE K ONZE WEBSH OP
Iets leuks hoort ook bij een beurs. Bij New Holland kunt u het nuttige met het aangename verenigen door een mooie duofoto te maken van deze nieuwe verrassende tweezits-Boomer 50-2. New Holland heeft uiteraard een aardigheidje voor u klaar staan. En u kunt hem meteen bekijken en de voordelen bespreken. Het hoofdargument voor deze trekker-transportversie is dat er, zeker in de groensector, nogal eens de wens is om voor een klus met z’n tweeën op pad te gaan. Dat kan natuurlijk met een utility-voertuig - New Holland heeft die ook - maar met deze Boomer 50-2 heb je dan een utilityvoertuig en een trekker ineen. Je kunt dan bijvoorbeeld een aanhanger, bak, versnipperaar of wat dan ook meenemen en kunt eventueel met een voorlader of fronthef en frontaftakas werken uitvoeren. En het kan nog gezelliger zijn ook, afhankelijk van wie er meelift natuurlijk. De Boomer 50-2 is oorspronkelijk op wens van een klant door een buitenlandse New Holland-dealer omgebouwd tot een volwaardige tweezitter. Hiervoor is een bredere cabine gemonteerd en is de trekker voorzien van twee volwaardige luchtgeveerde stoelen. Ook is het dashboard uit het midden geplaatst. Vanwege de positieve respons worden er nu meer Boomer 50-2-tweezitters gebouwd en ook via New Holland Benelux geleverd. Technisch is de Boomer 50-2 gelijk aan de gewone New Holland Boomer 50-modellen. We zijn benieuwd wie op de New Holland-stand op GroenTechniek Holland de mooiste foto maakt met twee personen in deze cabine. Stuur uw foto’s naar de redactie via het e-mailadres grondig@cumela.nl.
Import en Groothandel
Het innerlijk met een verplaatst dashboard., 162 Adv_On-voor-stel-baar_98x64_Grondig.indd 1
08-07-16 12:0
GRONDIG 7 2017
35
ondernemen met
vaktechniek
Groene Friese werkpaarden De elektrisch aangedreven producten van Frisian Motors Net als bij de auto’s neemt ook bij de kleine transportvoertuigen het aandeel elektrische aandrijving toe. En net als bij de auto’s zijn het niet de grote fabrikanten die voorop lopen, maar kleine pioniers. Frisian Motors is er één van. De Leffert-transporters zijn als hulp van de organisatie van GroenTechniek Holland niet weg te denken. Maar wat zit erachter? We zochten het bedrijf op. U hebt elektrische Leffert-transporters ongetwijfeld op beurzen of op andere plaatsen gezien, want Frisian Motors is op veel Nederlandse beurzen vaste partner van de organisatie. Zo staat het bedrijf ook op de komende GroenTechniek Holland weer paraat voor de beursorganisatie. Groene werkpaarden, zo noemt Frisian Motors zijn elektrische voertuigen. Het Friese paard zit verwerkt in het logo van het bedrijf en de producten hebben namen van illustere Friese hengsten. Leffert staat voor de transporter, Norbert voor de werktuigdrager en Rimmert voor de grasmaaier. Deze ‘Tesla’ onder de transportvoertuigfabrikanten zetelt in het Friese Bakkeveen. In 2011 bracht Frisian Motors de eerste elektrisch aangedreven transporter op de markt. Dat gebeurde niet nadat het eerst benzine- of dieselaangedreven transporters maakte, maar kwam voort uit een elektrisch aangedreven grasmaaier. Daar was Theo de Jong, de grondlegger van Frisian Motors, in 2008 mee begonnen. Inmiddels assembleren in de fabriek in Bakkeveen zes tot tien medewerkers uit aangeleverde componenten jaarlijks tussen de 100 en 150 machines, voornamelijk transporters. Op GroenTechniek Holland toont het bedrijf zijn nieuwe elektrisch aangedreven zero-turn-machine, waarvoor het een nominatie voor het Gouden Klavertje Vier binnenhaalde. Het bedrijf is dus nog niet van Tesla-achtige proporties, maar dat is de markt van transporters ook niet. En Frisian is nog groeiende.
Uitgekiende aansturing Het geheim van Frisian zit hem in de aansturing en de afstemming daarvan. Daar kun je op papier niet achter kijken, maar moet je ervaren. Het zit hem niet in het accupakket of in speciale elektromotoren. Vanwege de lagere prijs monteert Frisian Motors standaard onderhoudsvrije loodaccu’s. Deze zijn zwaarder dan lithium-ionaccu’s en gaan minder lang mee. Een loodaccu is na 400 à 500 laadbeurten wel op, terwijl een lithium-ionaccu circa 2000 laadcycli mee kan. Het accupakket van een transporter omvat negen accu’s, samen goed voor 72 volt en 200 Ah. De actieradius van dit pakket bedraagt tussen 60 en 80 kilometer. Als alternatief is er een lithiumpakket met 100 Ah met een actieradius van 50 tot 60 kilometer of met 200 Ah met een actieradius van 100 tot 120 kilometer. Daar hangt echter wel een forse
36
GRONDIG 7 2017
Rimmert-zero-turn Dit voorjaar kwam Frisian Motors met de Rimmert FM-170, een zero-turnmaaier met een maaidek van 110 centimeter met zijuitworp. De fabrikant werkt nog aan achteruitworp en een opvangsysteem. De machine wordt aangedreven via twee wielmotoren en ook de beide maaimessen hebben elk een aandrijfmotor. De maaier draait op 48 volt. De accutijd is nog beperkt tot één uur met standaard loodaccu’s. Dan kan er ongeveer 3000 vierkante meter worden gemaaid. Met lithiumaccu’s met een wisselpakket en een snellader kan de hele dag worden gemaaid, mits er tussentijds opgeladen kan worden.
meerprijs aan. De laadtijd van de accu’s bedraagt ongeveer acht uur. Een snellader is optioneel leverbaar en die halveert de laadtijd. Handig detail is dat Frisian Motors de plaats van de aansluiting van de lader zo heeft gekozen dat je altijd ziet of de lader is aangesloten wanneer je wilt wegrijden. De motoren van de transporter leveren afhankelijk van de uitvoering tussen de 5 en 10 kW.
Drie versies Standaard is bij Frisian Motors overigens een ruim begrip, want de transporters worden allemaal op klantwens geassembleerd en er staan tal van mogelijkheden op de optielijst. Het begint allemaal bij de FM-50 met een massa van 710 kilogram, inclusief accu’s. Deze voertuigen bereiken een maximum snelheid van ongeveer 60 km/u. Standaard zijn ze voorzien van een kenteken, zodat ze op de openbare weg kunnen rijden. Daarvoor is dan ook een B-rijbewijs noodzakelijk. Een T5-landbouwuitvoering zonder kenteken behoort ook tot de mogelijkheden. Standaard hebben de transporters een laadbakje met een laadvermogen van 340 kilogram. Het bakje is handmatig te kippen, maar elektrisch kippen is ook mogelijk, evenals een verlengde laadbak. Er zijn verschillende uitvoeringen voor de cabine. Standaard is een polycarbonaat ruit, het alternatief is van veiligheidsglas. De zijkanten kunnen worden dichtgemaakt met grote polycarbonaat deuren. De FM-80 is een verlengde uitvoering van de FM-50 en beschikt over vier zitplaatsen. Voor het overige is dit type identiek aan de FM-50. De lengte van het voertuig wordt wel vergroot van bijna drie meter tot 3,76 meter. De derde uitvoering van de transporter is de FM-90. Dit is een vierwielaangedreven versie met op de vooras en de achteras een elektromotor. Een inschakelbare sper zorgt voor echte vierwielaandrijving. De FM-90 wordt standaard als landbouwuitvoering geleverd. De energie die vrijkomt bij het remmen, wordt teruggewonnen. De 4x4 kan een aanhanger trekken tot 2000 kilogram rollend gewicht. Ook kunnen er werktuigen worden aangekoppeld, waarvoor hij zelfs kan worden voorzien van een hefinrichting. Hij is verder bestemd voor bedrijven die vaak onder zware omstandigheden werken, zoals op het strand of in heuvelachtig terrein.
Meeliften In aanschaf zijn de machines van Frisian Motors misschien niet de goedkoopste, maar met € 2,- tot € 3,- per laadbeurt vallen de kosten per uur weer mee. Dat komt ook doordat de onderhoudskosten laag zijn, omdat de machines niet veel draaiende delen hebben. Daar komen dan de voordelen van elektrisch rijden bij. Als u op de GroenTechniek Holland de Friese werkpaarden weer voorbij ziet komen, moet u dus toch maar eens meeliften... TEKST & FOTO’S: Arend Jan Blomsma
Norbert-werktuigdrager In 2016 introduceerde Frisian Motors de Norbert FM120-werktuigdrager. Deze is geschikt voor maneges, kwekerijen en bedrijven in het groenonderhoud. Eigenlijk is het een werktuigdrager en minishovel in één. De basis is een machine met knikbesturing en vierwielaandrijving. Het accupakket ligt tussen de achterwielen en vormt zo een goed contragewicht. De elektromotor van de FM-120 drijft een hydropomp aan, die op zijn beurt zorgt voor de aandrijving van de wielen en het werktuig. Het vermogen van de elektromotor is maximaal 30 kW, terwijl de hydropomp een opbrengst heeft van 21 liter per minuut. Zonder werktuigen gaat de accu vier tot zes uur mee, met werktuigen tweeënhalf tot vier uur. Frisian Motors ontwikkelde zelf een werktuiglijn voor de Norbert, maar ook werktuigen van andere fabrikanten passen aan de machine.
GRONDIG 7 2017
37
ondernemen met
vaktechniek
Koreaanse trekjes Eerste kennismaking met New Holland E26C-minigraver New Holland heeft begin dit jaar een nieuwe serie minigravers op de markt gebracht. Uit deze serie van 1,8 tot 6,0 ton en met motoren van 12,5 tot 48 kW (17 tot 65 pk) kozen wij de E26C, een 2,6-tons graver die met toebehoren erbij nog met 3,5 ton trekgewicht kan worden verplaatst. Onze Belgische collega Peter Menten probeerde de machine uit. De invloed van de samenwerking tussen New Holland en het Zuid-Koreaanse Hyundai is duidelijk voelbaar: de machine is ergonomisch opgebouwd en ingedeeld, keurig afgewerkt en alles staat in een logische opstelling. Zodra de lekker zoemende 18 kW (25 pk) Kubota-motor wordt losgegooid, voelt het aan alsof we in een comfortabele graafmachine van de hogere klasse zitten; de stevigheid en souplesse van het rijwerk en de reactie van de arm op de joysticks geven al meteen een vertrouwde en degelijke indruk. De machine doet zonder vertraging wat de joystick vraagt. Het hydraulisch systeem heeft drie afzonderlijke pompen: een dubbele axiale plunjerpomp met een opbrengst van twee keer 27,6 liter per minuut en een tandwielpomp met een opbrengst van 19,6 liter. De 2,6-tonner is voorzien van een gewone handgashendel aan de linkerkant van de machine. De Kubota-motor voldoet aan de Stage IV-emissienorm met een mechanische regeling en zonder veel extra poespas. Al bij half gas is er voldoende hydraulisch vermogen om te kunnen werken.
Afdraaien mag sneller De machine draait niet zo snel als we zouden willen, maar dat heeft alles met de opbouw van het hydraulisch systeem te maken. Bij gewoon afdraaien met de rijhendels zouden de rupsen naar ons gevoel krachtiger kunnen draaien, want wanneer je zachtjes mee beweegt met de joystick van het zwenken gaan ze immers wel sneller lopen. Een pluspunt is de tweede snelheidstrap, waarbij de machine 4,5 km/u rijdt: een aangename snelheid om de machine te verplaatsen. De lange (hoge) hendels voor het rijden blijken handig, want daardoor hoef je niet voorovergebogen in de machine te zitten. De drukknop voor de tweede snelheidstrap staat op de hendel en dat maakt het gemakkelijk om snel op te schakelen. Rechtuit levert het rijwerk veel kracht. Dat komt vooral tot uiting bij het afschrapen van grond en het nivelleren. Dan kan met het dozerblad mooi nivelleer- en opduwwerk worden verricht. Op steile hellingen kan de tweetraps rijaandrijving zo worden ingesteld dat hij automatisch terugschakelt naar de lagere groep zodra de gevraagde rijkracht toeneemt. Hoewel de E26C een binnendraaier is, staat hij stabiel in het werk, zelfs met een uitgestrekte arm en volle graafbak. Wel moet je bij het werken aan de zijkant het schuifblad te gebruiken, want alles kent zijn grenzen.
Ruimtegevoel Zittend in de cabine heb je een gevoel van ruimte. De armsteunen staan meteen op de juiste afstand en het is fijn dat ze van zacht materiaal zijn gemaakt. Het portier gaat ver genoeg open en blijft in geopende toestand binnen de draaicirkel. In- en uitstappen gaat vlot en de afwerking is sober en degelijk. Op deze testmachine staat de standaard digitale zijconsole, die onder meer is uitgerust met een geĂŻntegreerde diefstalbeveiliging met code. Een minpuntje is de vulopening van de brandstoftank. Doordat de bovenkant daarvan nog ver onder de motorkap zit, heb je een trechter met een lange hals nodig om morsvrij te kunnen vullen. Met open motorkap is er onvoldoende ruimte om met een grote jerrycan te werken. We proberen de machine uit met een combinatie van kubieke-meterwerk (dus met een stevig tempo grond laden), nivelleren en het uitgraven van grond. Bij het laden vanaf de
38
GRONDIG 7 2017
Alle punten voor het dagelijks onderhoud zijn goed bereikbaar. Door de positie van de motor wordt ook de overdracht van warmte en geluid naar de cabine verminderd.
Het interieur is sober, maar aangenaam ruim en straalt rust uit. De zachte armsteunen zijn een genot op lange dagen.
Het zicht naar voren is voldoende, maar zoals bij veel minigravers beperkt de montage van de olieleidingen over de giek het zicht als we rechts werken.
Bij deze modern vormgegeven minigraver blijft het geopende portier binnen de draaicirkel. In dit geval is de machine voor stabieler werken uitgevoerd met extra contragewicht.
hoop zien we de voordelen van de overzichtelijke en sobere cabine. Je kunt snel heen en weer draaien, zonder het overzicht over het ‘werk’ te verliezen. Het hydraulisch systeem reageert heel accuraat op de bewegingen van de joysticks en door de stabiliteit van de machine kun je vlot met uitgestrekte arm scheppen, afdraaien en lossen. De testmachine is een binnendraaier, maar is uitgerust met extra contragewicht. Bij het zijwaarts werken komen we erachter dat de leidingen op de graafarm iets beter zouden moeten worden weggewerkt. De arm kan 75 graden naar links en 50 graden naar rechts draaien en zit iets te veel in het gezichtsveld om het werk van de bak te kunnen volgen. Links is het zicht op het zijwaarts werken royaal. De hendel om het schuifblad te bedienen, staat rechts van de armsteun en ligt goed in de hand, waardoor het nivelleren ergonomisch goed en nog vlotter verloopt. Bij het voortduwen van grond met het dozerblad valt ons sterk op dat het rijwerk amper aan kracht inboet. De kinematiek van de arm en die van de bak zijn goed op elkaar afgestemd voor het nivelleren en geven veel kracht bij het uitgraven. Met een opbreekkracht van 21,1 kN doet deze mini niet onder voor andere minigravers in deze klasse.
kan nuttig zijn bij het werken met een sorteergrijper of een ander uitrustingsstuk. De voorruit openen gaat snel en comfortabel door de handgrepen die links en rechts op het frame staan; deze liggen goed in de hand. De voorruit zit ook veilig uit de weg en uit het zicht van de chauffeur. De glazen ruit boven aan de voorkant geeft een gevoel van ruimte en zorgt voor een prima zicht als er in de hoogte moet worden gewerkt. De motor zit aan de rechterkant van de machine en door de motorkap in zijn geheel te openen, kunnen alle vitale onderhoudspunten in één oogopslag worden gecontroleerd. Het wisselen van bakken en uitrustingsstukken verloopt soepel en veilig met het in dit geval aanwezige mechanische Klac-snelwisselsysteem. Nuttig is ook de centrale smering, waarbij alle smeerpunten overzichtelijk bij elkaar zijn samengebracht.
Opvallende zaken
Flexibiliteit en wendbaarheid waren uitgangspunten bij de ontwikkeling van deze graafmachines. Met een ruime keuze aan uitvoeringen met of zonder cabine en al dan niet uitgevoerd als ‘binnendraaier’ wil New Holland hiervoor ook cumelabedrijven laten warmlopen. De distributie zal in eerste instantie verlopen via de New Holland-landbouwdealers. Die klanten mogen dan dus rekenen op een goede New Holland-Koreaan.
Bij de derde en vierde functie, die via een drukknop op de joystick worden geactiveerd, is de opbrengst regelbaar. Dat
TEKST EN FOTO’S: Peter Menten
GRONDIG 7 2017
39
ondernemen met
vaktechniek
Netjes stabiliseren Mechanische onkruidbestrijding op halfverharding met de StabNet Weinig slijtage- en onderhoudskosten en toch met een hoge snelheid een mooi resultaat achterlaten. Dat is wat de StabNet-machines van de Franse fabrikant Avril Industries op halfverharding kunnen. Onze Belgische collega bekeek ze in de praktijk. De StabNet van Avril Industries is ontstaan op vraag van de gemeente Quimper als oplossing voor het onkruidvrij houden van halfverhardingen, paden, sportvelden en begraafplaatsen. Er is toen een eerste, 120 centimeter brede versie van de StabNet gebouwd. Nadat de goede werking van die machine in de streek bekend raakte, kwam ook de vraag van een buurgemeente om een smallere versie te ontwikkelen voor rij- en wandelpaden en voor kerkhoven. Nu is de StabNet verkrijgbaar in werkbreedtes van 55 en 70 centimeter als frontwerktuig op een eenassige trekker of in een versie van 90, 120 of 160 centimeter achter een trekker. Ze zijn eenvoudig en onderhoudsvriendelijk, omdat ze geen bewegende delen hebben of delen die opwarmen. Het enige wat slijt zijn de schoffelvoeten (de cups) onder de machine. Deze cups zijn het hart van de machine: de vorm, de diameter en de hoek van waaronder ze staan, bepalen het werkresultaat.
Opbouw van de machine De schoffelvoeten onder de machine zijn vast, dus zijn er geen roterende delen. De werking zit hem in de vorm en de snijhoek van de stalen schoffelvoeten. Elke voet zit met een doorlopende bout gemonteerd aan het frame. Als de schoffelvoeten versleten zijn, kunnen ze een halve slag worden gedraaid, waardoor ze nog een tijdje mee kunnen. Mochten ze krom raken, dan kunnen ze eenvoudig worden vervangen door een nieuwe, die afhankelijk van het type ongeveer â‚Ź 20,- kost. De voeten snijden onder het onkruid en gooien de losgemaakte onkruidresten omhoog. Hoe sneller er wordt gereden, hoe sterker het effect. De clou is dat enkel de bovenlaag wordt opgewerkt, waardoor de structuur van de ondergrond behouden blijft. Afhankelijk van de diepte van de onkruidwortels en het soort ondergrond wordt er bij een eerste ronde tot maximaal twee centimeter diepte gewerkt. Met de stalen egalisatiemat achter de machine wordt het losgewoelde materiaal inclusief onkruidresten en -wortels egaal verdeeld over de volledige werkbreedte. Bij zonnig weer zullen de onkruidresten vanzelf snel uitdrogen, bij minder zonnig weer of als er veel onkruid is bovengehaald, kunnen die rest bijeengeharkt worden. Door de flexibele egalisatiemat op te rollen, kan het losgewoelde
40
GRONDIG 7 2017
1 materiaal worden meegesleept om dan ergens te worden afgelegd. De mogelijkheden hangen af van de creativiteit van de gebruiker. Bij de machines met grotere werkbreedtes zijn de schoffelvoeten groter van diameter en staan ze verder uit elkaar om voldoende materiaal te kunnen laten passeren.
2 3
Even uitproberen We kozen één van de koudere dagen in de tweede helft van april uit om de honderden meters dolomietpaden van de tuinen van het meer van Bambois en het bijbehorende parkeerterrein onkruidvrij te maken. Het doel van de StabNet is om de snelheid van werken te verhogen en de werkdiepte te regelen tot wat echt zinvol is. De praktijk leert dat bij aanvang drie tot vier bewerkingen per jaar nodig zijn en dat daarna de frequentie kan worden verminderd. Hier hetzelfde: hoe meer passages, hoe egaler de baan en hoe egaler de bodem wordt. We merkten dat de StabNet sterk is in het losweken van mos en andere ‘gewassen’ die met andere methoden niet of veel moeilijker kunnen worden aangepakt. De ervaring die we op het terrein hadden, is dat het meer effect heeft om twee passages te doen op hogere snelheid dan één keer op grotere diepte te rijden. We moeten eraan toevoegen dat het terrein op sommige plaatsen vrij sterk begroeid was.
Verschillende posities In de meeste gevallen en bij regelmatig onderhoud is het voldoende om in dolomiet of fijn grind tot 0,5 centimeter werkdiepte te gaan. De werkdiepte van de schoffelvoeten wordt bij de enkelasser via het voorwiel ingesteld. Het werktuig wordt mooi horizontaal aan de ondergrond afgeregeld. De machine kan in verschillende posities worden afgesteld. De enkelassige machine weegt met 70 centimeter werkbreedte 90 kilogram, de twee gewichten van vijftien kilogram inbegrepen. Op een lichte ondergrond gebruik je weinig gewicht, op een zware ondergrond laad je gewicht bij. Om meer werking te hebben in bijvoorbeeld een ondergrond vol onkruid kan er iets agressiever worden gewerkt door achteruit te rijden en af te wisselen tussen voor- en achteruit. Om het stabilisatienet achteraan meer in de grond te drukken, kan daar ook een extra gewicht worden bijgehangen. Voor het trekken van de 120 centimeter brede machine volstaat een lichte compacttrekker. De werkdiepte wordt geregeld door het verstellen van de twee loopwieltjes achter de machine. De ophanging van de rollen staat in een driehoekshefboom. Als de rol wordt neergelaten, zitten de draagwie-
len volledig omhoog en loopt de machine op de rol, die dan tevens aandrukt. Deze heeft zijn nut als er op een zachte ondergrond wordt gereden, die achteraf moet worden aangedrukt. De machine kan via de topstang in een vaste of een zwevende positie worden aangekoppeld. In principe wordt er vooruit gereden, maar als het onkruid te stevig staat, kan het af en toe nodig zijn om achteruit te werken; dat maakt meer materiaal los, doordat er ‘stekend’ ten opzichte van de ondergrond toe wordt gewerkt. Achter het chassis met de schoffelvoeten van deze gedragen uitvoering zit er een lijn met lamelletjes die in principe los over het bewerkte stuk slepen. Deze hamertjes kunnen ook worden geblokkeerd om zo de bewerkte oppervlakte mooi te nivelleren.
Alleen bovenlaag Het voordeel van onkruid schoffelen met deze machine in vergelijking met een rotorkopeg met aandrukrol is dat de bodem hier niet nodeloos diep wordt bewerkt, maar dat het onkruid net onder de wortel wordt losgemaakt. De structuur van de ondergrond blijft intact. Doordat er minder materiaal moet worden ‘omgezet’, volstaat een trekker met minder vermogen en ligt de werksnelheid hoger. Bovendien wordt er in het geval van een rotorkopeg een nieuwe voedingsbodem aangelegd, zodat onkruid opnieuw veel sterker kan wortelen. Bij het onkruidvrij maken van grindpaden hoef je niet te branden en voeg je geen stoom of hete lucht met water toe als extra voeding. En om compleet te zijn, bestaat er ook nog een volledig ecologische StabNet in halfgedragen uitvoering om achter het paard te hangen. De StabNet is op AgroTechniek Holland te bewonderen.
1. Extreem: deze overwoekerde parkeerplaats konden we in een eerste ronde al behoorlijk onkruidvrij maken. Met nog een aantal extra werkgangen zal het meeste onkruid op termijn verdwenen zijn. 2. Dit pad kan hij ook aan. Door de flexibele egalisatiemat op te rollen, kan het losgewoelde materiaal desgewenst worden meegesleept om pleksgewijs te worden afgelegd. 3. De voeten snijden onder het onkruid en gooien de losgemaakte onkruidresten omhoog. Hoe sneller er wordt gereden, hoe sterker het effect.
TEKST & FOTO’S: Peter Menten
GRONDIG 7 2017
41
DE NIEUWE 6 SERIE POWERSHIFT. PURE POWER!
W 0 excl. BT aand ,0 5 9 .6 9 6 r Vanaf € 5,00 pe m 4 8 € f a n ing va Financier
6 Serie Powershift actiemodel 6155 uitgerust met: • • • • • • • • • •
Vrijstaande MaxiVision cabine 40 km/u, 30/15 transmissie 156 pk, altijd inzetbaar 4-toerige aftakas 4 hydr. aansluitingen Kantelbaar dashboard Luchtgeveerde stoel Airconditioning 12 werklampen Wegdraaibare voorspatborden
Lage kosten per draaiuur door: • DEUTZ motor, laag brandstofverbruik (keer op keer bewezen) • 2 jaar fabrieksgarantie op aandrijflijn • Laagste onderhoudskosten • Uitgeroepen tot „Design tractor of the year“ • Lage financieringskosten • Aantrekkelijke aankoopwaarde
Elke beslisser in de actieperiode die investeert in een Agrotron 6155 mag mee op een meerdaagse reis naar DEUTZ-FAHR land! Actie geldig tot 30/09/2017. Ga voor actie- en financieringsvoorwaarden naar uw DEUTZ-FAHR dealer. DEUTZ-FAHR is een merk van
100 % 99 % 109 %
Case IH Puma 165 CVX Claas Arion 640 Cmatic Deutz-Fahr Agrotron 6180 TTV 79 % Fendt 718 Vario
83 %
John Deere 6175R AP
115 %
MF 7718 Dyna-VT
131 %
New Holland T7.210 AC
Valtra N174 HiTech5
100 %
82 % Bron: PROFI, editie april 2017, pag. 78-82
NIEUWE GRASKIPPERS VAN VEENHUIS
ondernemen met
vaktechniek
Universeel multifunctioneel Deze zomer presenteert Veenhuis Machines een nieuwe serie bermbeheerkippers die zijn ontworpen voor gebruik in combinatie met bijvoorbeeld een maaiarm, een klepelmaaier of een houtversnipperaar. Het ontwerp is zo dat het vrij eenvoudig is om in de verschillende seizoenen met uiteenlopende hulpstukken te werken.
1. De dissel kan ter hoogte van de bak worden gedemonteerd. Ook alle leidingen zijn hier deelbaar.
Dit voorjaar heeft Veenhuis de eerste serie van acht stuks van zijn nieuwe kipper gebouwd. Bij het ontwerp heeft Mark Veenhuis vooral gekeken naar de mogelijkheid om deze zo universeel mogelijk te maken. “Dat geeft ons de mogelijkheid om in kleine series te werken en het ook betaalbaar te houden.” Belangrijk in het nieuwe ontwerp zijn de met bouten bevestigde dissel en het verplaatsbare tandemstel, twee voorzieningen die nodig zijn om bijvoorbeeld afwisselend te kunnen werken met een maaiarm met afvoer en een versnipperunit. In het eerste geval kun je met een korte dissel werken en kun je de slang vanaf de maaiarm direct aansluiten op de pijp voor in de kipper. Wil je de wagen in de winter gebruiken met een versnipperaar, dan kun je de dissel eraf halen en er een frame aan bevestigen met daarop de versnipper-unit. Om de wagen dan goed in evenwicht te krijgen, moet het tandemonderstel wat naar voren worden verplaatst. Om dat mogelijk te maken, is het onderstel los op het bekende Veenhuis-frame met torsiebalk geschroefd. In de rand zitten twaalf gaten voor zes bevestigingsbouten, wat de mogelijkheid geeft om altijd de juiste disseldruk te bereiken.
Twee delen Dat over details is nagedacht, blijkt tevens uit het front van de kipper. Dat bestaat uit twee delen, zodat je kunt kiezen of je de opening voor de blazer boven- of onderin zet. On-
1
2
derin kan nodig zijn als je een klepelunit voor de kipper zet en deze niet het vermogen heeft om tot helemaal bovenin te blazen. Voorop zitten montageplaten waarop bijvoorbeeld Omarv-klepelmaaiers of Votex-bladzuigers kunnen worden gemonteerd. In principe moet deze echter passend kunnen worden gemaakt voor elk type klepelmaaier, bladzuiger of houtversnipperaar, zo geeft Veenhuis aan. De inhoud van de nieuwe kippers is 21 kubieke meter. Daarvoor is bewust gekozen omdat dit past bij een 40-kuubs container waarin kan worden gelost. Voor het echte kleine werk is er dan ook nog een variant met 11,2 kuub. Ook op de bak is de voorbereiding op het multifunctionele gebruik terug te zien. Zo zijn er standaardpunten om bijvoorbeeld de verdrijvingsborden achterop te monteren. Niet alleen de dissel is ter hoogte van de bak los te maken, ook alle leidingen zijn daar deelbaar. De gedachte is dat je er dan gemakkelijk een multifunctioneel basisvoertuig van kunt maken. Daar zit voor de gebruikers ook het voordeel, meent Veenhuis. “Dit zijn voertuigen die je als bedrijf moet inzetten om op ander werk te besparen. Voor wie dat slim doet, is het geen kostenpost, maar een oplossing. Die ziet het als mogelijkheid om werk slimmer aan te pakken en daarmee geld te verdienen.” TEKST EN FOTO’S: Toon van der Stok
3
2. Het onderstel is te verplaatsen. Daarvoor zijn twaalf gaten voorgeboord. 3. Alle details zijn doordacht. Een voorbeeld zijn de afgeschuinde steunen voor de bak, zodat er niets achter kan blijven hangen. Net als alle andere kippers van Veenhuis is de bak naar voren iets taps toelopend om gemakkelijk te kunnen lossen. 3. Achterop zijn er standaard bevestigingspunten voor een verdrijvingsbord.
4
GRONDIG 7 2017
43
ondernemen met
vaktechniek
Ploeger AT startklaar Nulserie bewijst zich bij eerste gebruikers Vier maanden testen was voldoende voor Ploeger om te beslissen dat de nieuwe driewieler praktijkrijp is. Loonbedrijf Peeters was de eerste die drie modellen van de nulserie testte. Dit bedrijf is vol lof over het comfort en de mogelijkheden van de machine. Er bestaat een grote kans dat één van de machines blijft. Niets mooier dan een machine weer helemaal vanaf nul ontwikkelen, een kans die Ploeger kreeg toen het besloot in het gat te springen dat TerraGator achterliet. Wel was Ploeger wel zo slim om te profiteren van de kennis die achterbleef. Onder leiding van Dorus van Esch, één van de bekende gezichten van TerraGator, werd bij Ploeger een nieuw team geformeerd voor de ontwikkeling van een nieuwe driewieler. Om de goede mensen te behouden, werd in Venlo een kantoor gehuurd en daar zitten nu de ontwikkelaars die eerder in Grubbenvorst tekenden voor de TerraGator. Zij kregen de opdracht een nieuwe driewieler te ontwikkelen op basis van het concept van de TerraGator, maar wel gecombineerd met de kennis van Ploeger. De gedachte bij Ploeger was namelijk: als er iets is waar wij verstand van hebben, dan is het wel van het bouwen van speciale machines voor nichemarkten. Daarbij ziet Ploeger het als uitdaging om ook zelf de software voor de machines te ontwikkelen, zodat het mogelijk is om snel aanpassingen te doen en te luisteren naar de wensen van klanten.
44
GRONDIG 6 2017
Snel aanpassen Dat snel luisteren naar klanten wordt onmiddellijk beaamd door eigenaar Stefan Peeters van het gelijknamige loonbedrijf uit Haps als we hem vragen hoe de eerste maanden zijn bevallen. Als voorbeeld noemt hij een idee van een chauffeur om bij het laden de hoeveelheid aan te passen aan de kubieke meters die je kwijt kunt in één omgang. “We werken ook veel op akkerbouwpercelen en daar wil je voorkomen dat je onnodig over het land rijdt. Als je een omgang van 800 meter kunt maken, wil je dus precies genoeg mest meenemen. We bedachten dat het handig zou zijn als je bij de ingestelde mestgift en werkbreedte kon zien hoeveel meter je nog met een tank kunt rijden. Dan kun je precies genoeg laden. Een mooi idee en dat werd binnen enkele weken gerealiseerd.” In de cabine is tijdens de proefrit de werking direct te zien op het touchscreen. Terwijl de chauffeur rustig doorrijdt, loopt de meter van de af te leggen afstand gestaag terug. Op grasland is dat niet zo belangrijk, al kun je nu op een kopeind beslissen om die laatste dertig meter niet meer terug te rijden, maar de tank eerst te gaan vullen.
Drie varianten
Wat in de cabine opvalt, is de rust. Dat klopt ook als je het motortoerental ziet, dat continu rond de 1150 toeren blijft hangen, ook al wordt er met een snelheid van 15 km/u gereden. Rond de cabine hoor je ook het verschil tussen de Scania-motor die in de Ploeger ligt en de Sisu van de naast rijdende TerraGator. De vijfcilinder-Scania met een vermogen van 294 kW (400 pk) levert 18 kW (25 pk) meer dan de Sisu, maar is vooral veel stiller.
Ploeger gaat de zogenaamde applicatiemachine in drie verschillende varianten produceren. De basisuitvoering is met de cabine voorop en daarachter een mesttank of een vaste meststrooier. Deze worden beide op hetzelfde frame gemonteerd. Als variant hierop komt er een vijfwielige machine met een verlengd frame en de mogelijkheid om een grotere tank of meststrooier te monteren. Voor de Amerikaanse markt komt er een uitvoering met de cabine in het midden en daarachter een kunstmeststrooier. Doordat deze bak relatief klein is, kan de cabine naar het midden en past deze in uitvoering bij wat gebruikers in Amerika gewend zijn. Op de langere termijn overweegt Ploeger nog de productie van een vierwielige machine. Dit hangt echter vooral af van de ontvangst van deze serie en van de vragen vanuit de markt. De komende jaren zal eerst de serieproductie van de huidige Ploeger AT worden opgestart. De eerste serie is nu in de fabriek in Roosendaal in productie.
Geveerde cabine Naast de motor is ook de transmissie gewijzigd. In de Ploeger ligt een ZF Eccom-bak met vier groepen waarbinnen traploos wordt geschakeld. Vooral het combineren van de transmissie met de motor leverde de eerste maanden veel aanpassingen op aan de software. Inmiddels is de afstemming zover dat Peters er probleemloos mee rijdt. Bijzonder tevreden is het bedrijf over het gedrag op de weg. Mede dankzij de volledig geveerde cabine is er nauwelijks sprake meer van het bekende hoppen bij bepaalde snelheden. Sterker, dankzij de geveerde cabine zit je op de bijrijdersstoel stiller dan op de luchtgeveerde stoel van de chauffeur. De stoel is dan ook één van de zaken die nog zal worden aangepast, meldt Van Esch. “Nu de vering zo goed is, zoeken we met Grammer naar een stoel met een veel kleinere veerweg. Zowel in het veld als op de weg gaat de huidige stoel niet samen met de cabinevering.”
Gezet frame De compleet nieuwe bouw van de machine gaf de ontwikkelaars de mogelijkheid om de zwakke punten van de TerraGator weg te werken. Een belangrijke wijziging zit in het frame. Was dit bij de TerraGator opgebouwd uit kokerbalken die in de vorm werden gebogen en waaraan alle onderdelen werden gelast, nu bestaat het uit platen. Deze worden bij Ploeger op maat gesneden en daarna gezet. Beide helften worden daarna wel aan elkaar gelast, maar daar blijft het bij. Net als bij vrachtwagens wordt daarna alles er opgeschroefd. Het geeft de mogelijkheid om te werken met een relatief licht frame, terwijl het wel mogelijk is om de stressvlakken in het frame, de plekken waar de TerraGators op termijn de meeste mankementen vertoonden, weg te werken. Een andere aanpassing is het gebruik van zwaardere assen. Onder de Ploeger AT liggen 40-tons assen om warm lopen van de olie te voorkomen. “Zeker in heuvelachtige gebieden gaf dat nogal eens een probleem als je veel moest remmen”, weet Van Esch. “Daarom hebben we nu gekozen voor zwaardere assen.
Technische gegevens Motor Scania Max vermogen 294 kW (400 pk) Transmissie ZF Eccom Inhoud tank 17.000 m3 Gewicht machine n.b.
Problemen met de remmen worden sowieso minder verwacht, omdat de Ploeger zo is afgeregeld dat er veel meer op de motor wordt geremd. Chauffeur Peter heeft ervaren dat dit bij goed anticiperend rijden het remmen tot een minimum beperkt. “Ik gebruik de rem nauwelijks meer. Als je tijdig snelheid terugneemt, remt hij helemaal op de motor. De enige keer dat je de rem intrapt, is als je een noodstop moet maken, bijvoorbeeld voor onverwacht verkeer van rechts.”
Rijpedaal Bij het rijden kan de chauffeur kiezen voor het rijden op het voetpedaal of op de rijhendel. De rijhendel is op de rechterconsole geplaatst en wordt ook gebruikt om voor- of achteruit te schakelen. In de bediening is de Ploeger-invloed goed terug te zien, vindt Peters. “Ploeger weet alles zo simpel mogelijk te maken. De hele bediening is zelfs maar een paar drukken op de knop. Een groot voordeel, want nu kan ik bijna alle medewerkers ermee wegsturen.” Wat Ploeger heeft gedaan, is het automatiseren van het kopakkermanagement van de bemester. Het betekent dat alle handelingen automatisch achter elkaar worden uitgevoerd, dus het opstarten van de pomp, het openen van de kleppen, het inschakelen van de verdeelmolen en tot slot het openen van de verschillende secties. Op de achtergrond zijn al deze instellingen aan te passen, maar vaak zal dat volgens Van Esch beperkt blijven tot het bijregelen van de verdeelmolen afhankelijk van de slijtage. De enige keer dat er wat moet worden ingesteld, is bij het in gebruik nemen van de nieuwe machine. Dan kun je voor elk type bemester dat er achter wordt gehangen alle instellingen voorprogrammeren. Daarna is het een druk op de knop voldoende om de juiste instelling op te roepen. Eenvoudig is ook het instellen van de dosering per hectare. Dat gaat niet via het touchscreen, maar met een draaiknop op de rechter armconsole. Een bewuste keuze om de chauffeur de mogelijkheid te geven om tijdens het werk gemakkelijk de dosering te kunnen variëren. “Met een draaiknop heb je geen last van de bewegingen van de machine, omdat je deze gewoon vasthoudt. Op een touchscreen zit je altijd met de bewegingen die de machine maakt”, aldus Van Esch. Het is een mogelijkheid die vooral handig is als je mest van ver moet aanvoeren. Op het moment dat je een kleine hoeveelheid te kort komt, kun je zo de laatste volle vracht over de resterende oppervlakte verdelen door de dosering wat aan te passen.
GRONDIG 7 2017
45
ondernemen met
vaktechniek
De vulpijp is vanuit de cabine goed te zien en kan zowel naast als voor de machine worden gebruikt.
Om haakse bochten te voorkomen ligt de pomp in een hoek van 45 graden ten opzichte van de rijrichting. Door het vermijden van haakse bochten moet de doorstroming beter zijn. De tank ligt niet precies in het midden, maar iets naar links. Door een uitsparing in de tank is er ruimte om de vulpijp naar achteren weg te klappen en toch binnen de drie meter breedte te blijven.
In de cabine is er een groot kleurenscherm, dat slim is ingericht met verschillende kleurvakken. Welke gegevens daar te zien zijn, kan de chauffeur zelf bepalen. In dit geval geeft de 780 rechts in het blauwe scherm aan hoeveel meter er nog kan worden gereden.
46
GRONDIG 7 2017
Geen haakse bochten Het nieuwe ontwerp van de machine is ook terug te zien in het leidingwerk. Om zo min mogelijk weerstand te krijgen, is er naar gestreefd om bochten van 90 graden te voorkomen. Dat is gelukt door sommige onderdelen op een andere manier in de machine te hangen. Zo ligt de bekende Borgerpomp in een hoek van 45 graden. De enige 90-gradenhoek die nu nog te vinden is, zit op de vulpijp. Deze is rechts naast de cabine opgehangen, waarbij de vulpijp direct op het ophangpunt roteert, waardoor zowel naast als voor de machine kan worden geladen. Ook is het mogelijk de pijp ergens naast de cabine in de put te laten zakken. In het systeem zijn ook elementen van de TerraGator te herkennen, zoals de klep bij de vulslang, die je handmatig opent en sluit. Via een sensor wordt daarmee de vulpomp automatisch aan- en uitgeschakeld. Daarbij moet je wel vertrouwen op de werking van de machine, want aan het toerental is niet te horen dat er een pomp draait. Iets waar sommige boeren zich zelfs in vergisten. Die dachten de chauffeur te moeten behoeden voor een blunder en vertelden hem dat hij de pomp moest aanzetten, terwijl de meter al steeg.
Service en onderhoud Opvallend is de plaatsing van de koelpakketten. Deze liggen naast en onder de cabine, een idee dat is afgekeken van de aardappelrooiers van Ploeger. Dankzij een omkeerbare ventilator kun je ze automatisch schoonblazen en is er zeer beperkt onderhoud nodig. Om het gewicht van het koelpakket te compenseren, ligt links de brandstoftank, zodat de belasting redelijk gelijkmatig is. De motor ligt in het midden van de machine, net voor de cabine. Net naast de trap naar de cabine bevinden zich de controlepunten van de motor voor het dagelijks onderhoud. Voor al het overige onderhoud en het verhelpen van storingen kan de klant bij Ploeger terecht. “Een mooie uitgangspositie,” volgens Van Esch, “want dit bedrijf is gewend machines te onderhouden en te servicen die dag en nacht moeten werken, zoals de erwtendorsers. Daar ligt ook ons grote voordeel: dat we aansluiten bij een bestaande service-organisatie. Daarbij zijn nu al twee monteurs aangenomen met een verleden in Grubbenvorst. We kunnen dus al bij het starten met een nieuwe machine een compleet servicepakket bieden. Daar is voor het bedrijf en de machines niets nieuws aan. Daarom kunnen we nu al starten met de productie en de verkoop van de machine, want al is hij nieuw, het bedrijf dat er achter staat, weet hoe het werkt.” TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: Toon van der Stok, Ploeger
WWW.HISSINK-OEKEN.NL
Buurtweg 42 6971 KM OEKEN tel. 0575 476 555
Verhoog de inzet van uw kraan met machines van Hissink!
RoAd BV | Harselaarseweg 105-107 | 3771 MA Barneveld | +31 (0) 342 - 41 61 08 | info@roadbarneveld.nl
WWW.ROADBARNEVELD.COM
ondernemen met
vaktechniek
Case IH schakelt door Sterkste CVT en achttraps-powershift Het zal waarschijnlijk het grootste nieuws zijn op de Agritechnica. Letterlijk dan wel, want met de Quadtrac van 451 kW (613 pk) met CVT-transmissie overtreft het Amerikaanse merk vele concurrenten ruimschoots. In de schaduw staat echter ook nog een Maxxum met een voor deze klasse unieke automatische powershiftbak met acht trappen. Natuurlijk is de Quadtrac in Nederland geen veel verkochte machine, maar met inmiddels wereldwijd meer dan 15.000 verkochte exemplaren heeft deze rupstrekker zich wel bewezen. Dit jaar wordt het twintigjarig jubileum opgeluisterd met de komst van een compleet nieuw type, de Quadtrac met CVT-transmissie. Het topmodel, de 540, brengt een vermogen van 451 kW (613 pk) over op de grond. Daarmee zet het bedrijf een nieuwe maatstaf in het segment van trekkers met een traploze aandrijving. Met de komst van een CVT voor deze giganten speelt Case IH in op de veranderende markt in Amerika. Waar in dit land lange tijd weinig behoefte aan dit soort luxe leek te zijn, draait de mening. Dit is vooral te danken aan de ervaring die bedrijven daar hebben opgedaan met de traploze Magnums, de zwaarste vierwielaangedreven trekkers van het concern,
48
GRONDIG 6 2017
zo vertelde productmanager Hans-Werner Eder van Case IH. “Bedrijven ervaren de voordelen en beginnen er nu ook om te vragen voor onze Quadtracs. Niet direct voor de grondbewerking, maar wel voor werkzaamheden als zaaien en planten, waarbij met lagere snelheden wordt gewerkt. Dan heeft de gebruiker meer mogelijkheden om op de hoogst mogelijke snelheid te werken.”
Zoveel mogelijk mechanisch Case IH heeft op de wensen van de klanten ingespeeld met de bouw van een nieuwe serie. De fabrikant heeft achter de bekende FPT-motor een variabele transmissie gebouwd rond vier groepen. Dit betekent dat er vier momenten zijn waarbij de overbrenging volledig mechanisch is en dus plaatsvindt met maximale efficiëntie.
De software is daarbij zo afgeregeld dat motor en transmissie tijdens de werkzaamheden automatisch zoeken naar de beste verhouding tussen motortoerental en aandrijving om deze zoveel mogelijk mechanisch te maken. Een andere belangrijke verandering die is gekoppeld aan de komst van de CVT is het werken met een rijpedaal. Doordat de Quadtrac nu werkt met een inchpedaal, waarbij de motor afremt door het intrappen van het gaspedaal, is het nu mogelijk om dit als rijpedaal te gebruiken. Gezien het karakter van deze machine, met veel werk op grotere oppervlakten, zullen veel gebruikers gewoon met de joystick werken. Het vasthouden van deze joystick zal in veel gevallen voldoende zijn voor het uitvoeren van alle werkzaamheden, want één druk op de knop is voldoende om het werktuig te heffen. Dat is vaak alles wat moet gebeuren, want Case IH beschikt over een kopakkersysteem waarbij de Quadtrac of een andere trekker die deze voorziening gebruikt zelf de bocht maakt en draait naar de ingestelde werkgang. Via het touchscreen is dit eenvoudig in te stellen. Voor wie het wat minder groot wil, heeft Case IH naast de drie eigen modellen in rupsuitvoering deze transmissie ook ingebouwd in de Steigers. Daar komen vijf modellen beschikbaar, waarbij de 370 en 420 zijn uitgevoerd als gewone wieltrekkers, voor klanten die het toch liever iets bescheidener houden.
Met de Maxxum biedt Case IH een luxe, maar lichte trekker voor het segment tot 150 pk. Het front van de motorkap is helemaal open, om zo een goede koelcapaciteit te bereiken.
Maxxum Een tweede belangrijke vernieuwing bij Case IH is de introductie van een compleet nieuwe lijn bij de Maxxum-serie. Deze komt naast de bestaande serie met een viertraps-powershift en een serie met een traploze transmissie. De nieuwe serie is gebouwd rond een compleet nieuwe versnellingsbak, die is ontworpen door CNH. Deze bak heeft een achttraps-powershift met een dubbele koppeling en drie groepen. Dankzij deze dubbele koppeling is de bak zeer compact en past hij in dit relatief lichte model. Door de uitgebreide powershiftbak kunnen gebruikers nagenoeg alle werkzaamheden binnen de drie groepen uitvoeren. In de A-groep zijn nu feitelijk acht versnellingen beschikbaar in de werkrange tussen 0 en 10,2 km/u. Het betekent dat voor zwaar trekwerk, zoals ploegen of een diepere grondbewerking, er acht mogelijkheden zijn om de snelheid af te stemmen op de werkzaamheden zonder dat de aandrijving wordt onderbroken. Datzelfde geldt voor de B-groep, die is bedoeld voor werkzaamheden op snelheden tussen de 1,6 en 18 km/u. Denk aan de combinatie van grondbewerking en zaaien of het maaien met een triple-combinatie. Bij al dit werk kan de chauffeur continu schakelen naar de optimale snelheid zonder dat de overbrenging wordt onderbroken. Natuurlijk is er ook een automaatfunctie om de trekker zelf te laten kiezen. Deze schakelt in de A- of B-groep echter alleen binnen de groep. De derde groep, de C-positie, is bedoeld voor het transport. Daarbij kan de gebruiker kiezen voor afregeling op een maximale snelheid van 40 of 50 km/u. Bij zwaar aanhangerwerk kan voor transport een extra instelling worden geactiveerd waarbij groep B en C worden gecombineerd. Bij het opschakelen loopt de trekker dan automatisch door de twee groe-
De armleuning met bedienings hendel en bedieningspaneel is in alle modellen grotendeels hetzelfde. Dit maakt overstappen op een ander type eenvoudiger.
pen. Het is dan ook mogelijk om in te stellen op welke positie deze moet aanvangen, bijvoorbeeld in B3. Bij het rijden werkt de transmissie als een CVT, waarbij het koppelingspedaal niet nodig is. Van richting veranderen is een kwestie van de bedieningshendel naar achteren of naar voren bewegen (dat kun je doen door de shuttle onder het stuur), waarbij de trekker er zelf voor zorgt dat de besturing is afgestemd op de belasting. Bij werk met een rotorkopeg of maaicombinatie blijft de motor dus op toeren en zoekt de transmissie de best passende aanvangssnelheid. Daarbij is het natuurlijk ook mogelijk om het maximale en het minimale motortoerental te begrenzen. Dit kan met een simpele dubbele gashendel voor de bedieningsjoystick. Het komende jaar is deze trekker alleen als viercilindermodel leverbaar, maar in de loop van komend jaar komt er een nieuw topmodel met een zescilindermotor bij. Deze Maxxum 150 levert dan maximaal 129 kW (175 pk) en behoort volgens Case tot de lichtste en krachtigste zescilinders in deze klasse. TEKST & FOTO’S: Toon van der Stok
GRONDIG 7 2017
49
DEMODAGEN 15 september 13.00 - 21.00 uur
16 september 10.00 - 16.00 uur
Op vrijdag 15 en zaterdag 16 september organiseert Hitachi wederom haar DemoDagen. Kom op een van deze dagen zelf onze machines uitproberen. Een groot aantal van onze ZX-5 mini’s, ZX-6 rups- en mobiele graafmachines en ZW-6 wielladers zijn voor u beschikbaar om op te draaien. U bent van harte welkom op ons demoterrein nabij de Souvereinstraat 20 in Oosterhout (NB). Hitachi Construction Machinery (Europe) NV www.hitachicm.nl info@hitachicm.nl Souvereinstraat 20 4903 RH Oosterhout T: +31 (0)162 484 310
ondernemen met
vaktechniek
ECONOMIE
Reesink neemt De Bruycker in België over Royal Reesink NV heeft een principeovereenkomst bereikt over de overname van alle activa en passiva van het handelsfonds De Bruycker NV. De overname van De Bruycker betekent voor Reesink een aanvulling en versterking van de activiteiten op het gebied van grondverzetmachines in België en een sterkere Benelux-organisatie voor de merken Atlas, Kobelco, Schaeff en Bomag.
IN KORT BESTEK ‘Min’-bedragen niet toegestaan Beste Helmy, Ik heb ingeschreven op een werk waarbij het niet is toegestaan om ‘min’-bedragen in te vullen op de inschrijfstaat. Ik heb er niet aan getwijfeld dat deze bepaling niet geldt voor de post ‘Korting’, omdat deze post naar zijn aard een minbedrag vereist en de post niet uit de inschrijvingsstaat is verwijderd. Ik heb opbrengsten verwerkt op deze post en daarom is mijn inschrijving ongeldig verklaard. Kan ik hiertegen in beroep gaan?
Beste aannemer,
Naar Nederlands voorbeeld ontstaat zo ook in België een sterke organisatie voor de merken Atlas, Kobelco en Schaeff. Ben Kemp, divisiedirecteur van Reesink Construction Equipment, krijgt de algemene leiding. Dirk de Bruycker zal nog voor een periode aanblijven om de overgang naar Royal Reesink te begeleiden. Geert de Bruycker zal in zijn huidige functie aanblijven en vanuit Oostende de Belgische grondverzet- en wegenbouwactiviteiten leiden. De Bruycker vertegenwoordigt in België de merken Kobelco, Bomag, Gomaco, Breining, Okada, en Leica Geosystems. Kemp-Hamme, een onderdeel van Reesink, is in België distributeur van onder meer Atlas en Schaeff. “Na de succesvolle samenvoeging van Kemp en Hans van Driel in Nederland, met behoud van de eigen identiteit van beide bedrijven, hebben wij gemeend deze opzet ook te moeten realiseren in België tussen De Bruycker en Kemp-Hamme”, aldus Gerrit van der Scheer, CEO van Royal Reesink. Geert de Bruycker, directeur van De Bruycker: “Door deze overname gaan wij, onder eigen naam, onderdeel uitmaken van een groep die een sterke vuist kan maken in België en Nederland. Daarnaast bieden wij onze medewerkers continuïteit.” De verwachting is dat de transactie eind september 2017 zal worden afgerond.
Sterk tweede halfjaar voor Wacker Neuson In het tweede kwartaal van dit jaar heeft Wacker Neuson een recordomzet gerealiseerd. Met deze groei heeft de Duitse fabrikant de verwachtingen voor de rest van dit jaar flink naar boven bijgesteld. De omzet steeg in het tweede kwartaal met elf procent tot 425,2 miljoen euro. Daarmee kwam de omzetstijging in het eerste halfjaar op negen procent. De grootste omzetstijging realiseerde Wacker Neuson in de regio Amerika (23 procent). Vooral de compacte lijn wiel- en telescoopladers scoorden daar goed. In Europa bedroeg de omzetstijging zes procent. Het concern verwacht verder een boost voor de Kramer-producten voor het agrarische segment, die nu via de strategische alliantie met John Deere in Europa worden verkocht. De onderneming denkt gezien de positieve marktberichten in Europa en Amerika het komend halfjaar een omzetstijging te realiseren van zeven tot tien procent ten opzichte van de eerste zes maanden van dit jaar.
De kern van het geschil betreft de uitleg van de passage in de nota van inlichtingen waarin staat dat minbedragen niet zijn toegestaan. Voor de uitleg is bepalend hoe redelijk geïnformeerde en normaal zorgvuldige inschrijvers de passage hebben moeten begrijpen. In het bestek zijn de RAW-bepalingen van toepassing verklaard. De RAW-systematiek laat een afwijking van de standaardbepalingen toe. Het niet toestaan van minbedragen in de inschrijvingsstaat is een afwijking van de RAW-systematiek en is dus toegestaan. Ik begreep later van u dat u geen korting heeft willen geven, maar opbrengsten heeft willen meenemen. Dat is op zichzelf toegestaan en past binnen de RAW-systematiek. Volgens die systematiek behoren de opbrengsten echter te worden verantwoord in de eenheidsprijzen van de posten waarop ze betrekking hebben. Dat kan leiden tot negatieve bedragen als de aan een post toe te schrijven opbrengsten hoger zijn dan de kosten. Gelet hierop had u naar aanleiding van de nota van inlichtingen aan de opdrachtgever moeten vragen hoe u dergelijke meeropbrengsten moet verantwoorden nu negatieve bedragen niet zijn toegestaan. Dat heeft u niet gedaan en dus kunt u nu niet meer aanvoeren dat u niet wist hoe u de meeropbrengsten moest verwerken. Op de aanbesteding is het ARW 2016 van toepassing. Ingevolge artikel 2.32.1 ARW 2016 is een inschrijving die niet voldoet aan de eisen die worden gesteld in de voor inschrijving relevante aanbestedingsstukken ongeldig. Negatieve eenheidsprijzen of een korting zijn in dit bestek niet toegestaan. Het feit dat de post ‘Korting’ niet is geschrapt op de inschrijfstaat, maakt dit niet anders. De opdrachtgever mag daarom de inschrijving ongeldig verklaren nu deze niet voldoet aan de eisen gesteld in de nota van inlichtingen.
Helmy Coenen adviseur GWW
GRONDIG 7 2017
51
ondernemen met
cumela
CUMELARIA
OPEN DAG EN JUBILARISSEN LOONBEDRIJF STURM-JACOBS Op donderdag 15 juli was er een open dag bij Loonbedrijf Sturm-Jacobs in Wieringerwerf ter gelegenheid van de opening van het nieuwe pand aan de Medemblikkerweg. Na een jarenlange samenwerking tussen vorige eigenaar Aad Verbruggen en Pim Sturm werden twee dagen eerder al de nieuwe naam en het logo gepresenteerd. De open dag op zaterdag kreeg nog een extra feestelijk tintje vanwege 25-jarige en 40-jarige jubilea van zes medewerkers. Er was een gouden CUMELA-speld voor Aad Verbruggen en de medewerkers Nico Hoogendoorn en Thomas de Klerk. Remco Rotgans, Wim Lautenbach en Arnold Baijs ontvingen de zilveren CUMELA-speld. Tevens werd ‘vaste’ kracht Wilco van Nieuwenhuijzen in de bloemetjes gezet. Namens CUMELA Nederland sprak bedrijvenadviseur Ada Kieft de ondernemers en de jubilarissen toe. Ze feliciteerde hen mede namens de collega-loonwerkers en de bestuursleden van Noord-Holland met deze kroon op hun werk.
VAN GINNEKEN VOORKOMT WATERSNOOD IN MADE Je kunt nog zulke mooie banen aanleggen voor een tractor pullingevenement, maar als de zon er vervolgens genadeloos op staat te branden en er een flink briesje staat, valt of staat de show met het inbrengen van genoeg water in de klei. Dat geldt zeker als de Europese top zijn pk’s erop loslaat. Deze grote Robusta van Van Ginneken vormde het kloppend hart van de inspanningen om tijdens Made’s Powerweekend de drie banen in de juiste conditie te houden. De scrapers reden af en aan om bij te tanken voor de vocht vretende baan. Met succes, want de show op het grootse driedaagse evenement verliep goed, mede dankzij de prima conditie van de banen. Het is één van de vele voorbeelden van cumelabedrijven die een centrale rol spelen in het slagen van een evenement. Mooi werk.
CANVAS TREKKERBUMPERS Onlangs werd door CUMELA Nederland de 200e trekkerbumper gesubsidieerd. Deze subsidie is verstrekt aan Van Oostrum Westbroek BV. Om deze mijlpaal te vieren, werd door bedrijvenadviseur Wilco Emons aan Wouter, Rudie en Wout van Oostrum een canvas overhandigd waarop de vijf trekkers met trekkerbumpers zijn te zien. De trekkers zullen met hun bumpers de werklocaties van het bedrijf verfraaien en veiliger maken. Het canvas verfraait nu de muur van het kantoor.
‘MOW-NA LISA’ Om te laten zien wat een Spider op hellingen kan, heeft de Tsjechische fabrikant Dvorak met zijn op afstand bestuurde Spiders een Mona Lisa gemaaid op een helling in de buurt van Dolní Kalná in de Tsjechische republiek. Deze Mona Lisa is een mooi uithangbord van de mogelijkheden van een Spider. De met gras begroeide helling had een hellingshoek van 45 graden en een grootte van 200 bij 250 meter. Het portret is in één dag tijd gemaaid met twee Spiders, de ILD01 en ILD02. De ‘Mow-na Lisa’ is met ondersteuning van lasertechniek door ervaren Spider-‘piloten’ gemaaid. Wellicht inspireert het u om bij uw klant op het veld of in het park ook een passend motief in te maaien.
52
GRONDIG 7 2017
GEKRUID ALLES OP ZIJN PLEK Voor Piet-Jan van de Velde, mede-eigenaar van Loonbedrijf Van de Velde in Kerkwerve, is 23 juni 2017 voortaan een belangrijke dag. Hij trad toen namelijk in het huwelijk met zijn Manon. Het was een dag waarop het bedrijf dat hij samen met vader Jan en broer Joop runt even op de tweede plek kwam. Dus ook niet op pad met de Vervaet, een machine waarmee hij al vele uren werkte, en vooral even niet de lievelingskleur John Deere-groen voorop. Die dag stond Manon in een stralend witte outfit centraal. Het werd een prachtige dag, waarop alles op de juiste plek viel, en dat leverde een passend plaatje op, met Manon vooraan. We wensen het kersverse paar veel geluk en voorspoed!
DE VLAG KAN UIT Op de zomerse middag van 18 juli werden de diploma’s uitgereikt aan de geslaagden van het Clusius College in Hoorn. Aan zes leerlingen werd het diploma Loonwerk niveau 2 uitgereikt en maar liefst twaalf leerlingen namen het diploma Loonwerk niveau 3 in ontvangst. De twee leraren en mentoren, Arend-Jan van Splunter en Rob Gravemaker, spraken de jongens, hun ouders en andere belangstellenden toe met een fotopresentatie en een verhaal over hun carrière op school en op de verschillende stagebedrijven. Naast het welverdiende diploma en de bloemen ontvingen de geslaagden van bedrijvenadviseur Ada Kieft een tas met onder andere informatie over de cumelasector en een exemplaar van het blad Grondig. Een aantal van deze leerlingen gaat verder met een vervolgstudie en een aantal van hen heeft inmiddels werk gevonden in de cumelasector.
Techniek Momenteel zijn de voorbereidingen voor de derde editie van GroenTechniek Holland in volle gang. Een hele klus om elke keer weer met een beurs te komen die voldoende uitdaging biedt om weer vele bezoekers en leveranciers te trekken. Op het gebied van techniek is er echter altijd volop beweging. De innovaties volgen elkaar in steeds sneller tempo op. Soms vraag je je weleens af hoever dit doorgaat. Vorig jaar, tijdens de Week van de Ondernemer, heb ik een workshop gevolgd over techniek, ‘Ondernemen in de nieuwe wereld’. Ongelooflijk wat je dan allemaal ter ore komt. Het schijnt, heb ik mij daar laten vertellen, dat alle innovaties op het gebied van ICT in tempo continu verdubbelen. Vandaar ook dat wijzelf onder andere daardoor vaak het gevoel hebben dat alles veel sneller gaat. Over een paar jaar heeft iedereen een mobiele telefoon die is getransformeerd in een computer die slimmer is dan alle mensen op de wereld bij elkaar op dit moment. En dat voor iedereen continu beschikbaar gewoon op je mobiel. Ook schijnt de mens rond 2040 zo ongeveer onsterfelijk te kunnen zijn door alle innovaties op medisch gebied. Moeten we dit willen, vraag ik mij vaak af? Het schijnt echter dat dit een onomkeerbaar proces is. Zelfs robots en hun brein worden in dit razende tempo slimmer, en het kan zomaar zo zijn dat deze binnen een paar jaar slimmer zijn dan de mens. Dat lijkt mij een erg onwenselijke zaak. Stel je voor wat er allemaal kan gebeuren als wij de robots zelf niet meer in de hand hebben en zij zelf bepalen wat ze gaan doen. Gelukkig zal dat met de landbouwmachines voorlopig nog wel wat meevallen, maar ook daar staat de techniek niet stil. De meeste loonwerkers zijn echte machinefanaten. Urenlang kunnen onze mannen tijdens GroenTechniek Holland staan zweren bij al dat mooie ijzer. Zelf - en ik hoor dat van meerder dames - kan ik altijd vrij snel langs al deze imposante machines. Ze zijn allemaal groot, hebben meestal veel pk’s en hebben allemaal een eigen kleur en merknaam. En nu het mooiste: iedereen heeft altijd zelf de beste. Gelukkig is er voor ieder voldoende te zien en te horen. Ik wens u allemaal een geslaagde beurs.
Gretha Toering Toering Loon- en Grondverzetbedrijf
GRONDIG 7 2017
53
25 JAAR LOONWERKONDERWIJS “Je komt niet vanzelf op die maïshakselaar”
ondernemen met
mensen cumela
Hij begon dertien jaar geleden met het aanharken van bermen bij Roelofs in Lemelerveld. Nu is Robbert Alferink planner bij dit cumelabedrijf. Van niveau 2 klom hij op naar hbo. “Je moet zorgen dat je komt bovendrijven.”
Dat hij in het agrarisch loonwerk zou rollen, was al vroeg duidelijk. Hij groeide op op het platteland en ging in zijn vrije tijd aan het werk bij de boer. “Ik had wat met machines en techniek”, zegt Robbert Alferink (30). Hij begon na zijn vmbo zijn vervolgopleiding monteur/chauffeur loonwerk op het Groenhorst College in Emmeloord. Deze BOL-opleiding niveau 4 verloor zijn interesse door de vele lesuitval en de lange reistijd. Hij stopte en begon in Apeldoorn dezelfde opleiding op niveau 3 in BBL-vorm. “Dat paste mij veel beter. Bij
Het loonwerkonderwijs bestond vorig jaar een kwart eeuw. In die 25 jaar is er veel veranderd en nog steeds is er verandering gaande. Het onderwijs probeert daar continu op aan te sluiten, maar dat is geen eenvoudige taak. Daarnaast moet ook de moderne werkgever zijn werknemers blijven opleiden. Reden genoeg dus om aandacht te besteden aan de toekomst van morgen. Leren stopt nooit. Dit artikel is de laatste aflevering van de serie 25 jaar loonwerkonderwijs.
54
GRONDIG 7 2017
BOL doe je meer achtergrondkennis op dan bij BBL, maar ik wilde in de praktijk aan de slag. Ik ben ervan overtuigd dat als je interesse in iets hebt je je vanzelf daarin gaat verdiepen. Kennis doe je gaandeweg in de praktijk op. Voor BHV of VCA kun je gewoon een cursus volgen.” Als BBL’er kwam hij in 2003 in dienst bij Roelofs in Lemelerveld. Hij begon met bermpjes aanharken en gras zaaien, maar klom op. Sportvelden laseren, persen, kranen, alles kwam voorbij. “Ik heb het geluk gehad dat dit zo’n breed loonbedrijf is: agrarisch grondverzet, cultuurtechniek, monteurswerk, sportvelden, noem maar op. Het werd voor mij een uitdaging om met alle machines hier te kunnen werken.” Dat lukte vooral door zijn eigen instelling. “Loonbedrijven hebben geen tijd om vier man personeel voor één machine op te leiden. Daar is de tijd niet voor en bij complexe machines werkt dit niet. Vaker leer je dingen gewoon door ‘nood breekt wet’. De vaste machinist is ziek, zijn invaller is op vakantie, dus word jij gevraagd voor die hakselaar.”
Vakmanschap in de cumelasector
Dat gebeurt echter niet zomaar, weet hij. “Vaak zeggen dat je op die hakselaar wilt, is niet voldoende. Je moet hard werken, je best doen, je willen aanpassen en weinig ‘nee’ zeggen. Je werkgever moet zien dat je interesse hebt in het vak. Je moet boven komen drijven, naar voren bewegen als je verder wilt”, aldus Robbert. En dat wilde hij.
De sociale partners in de cumelasector (een samenwerking tussen werkgeversen werknemersorganisaties CUMELA Nederland, CNV Vakmensen, FNV Agrarisch Groen en Vakvereniging Het Zwarte Corps) willen behoud, ontwikkeling en verbetering van het vakmanschap in de cumelasector stimuleren. Een werkgroep onderzoekt wat ‘vakmanschap’ inhoudt en wat de behoefte is vanuit de praktijk om vakmanschap te behouden en te versterken. De werkgroep zal vervolgens aanbevelingen doen en handvatten aanreiken om ‘een leven lang leren’, of beter gezegd ‘een leven lang ontwikkelen’, op een concrete en passende manier vorm te geven in de cumelasector.
De instelling Hij geeft toe: niet elke werknemer heeft die drang tot brede ontwikkeling. “Dat is ook goed. Sommigen vinden het prima om zes dagen in de week te dumperen. Dat soort jongens hebben we ook nodig in de sector. Het gaat echter vooral om die instelling. We geven hier op het bedrijf ook praktijklessen en ik zie het niveau van instromers de laatste jaren veranderen. Vroeger zou je van de twintig leerlingen er zo zes direct in dienst willen nemen. Daar had je een klik mee, zij snapten het. Nu zijn dat er nog maar één of twee van die twintig. De interesse lijkt af te nemen.” Met niveau heeft dat niks te maken, stelt hij. “Ik heb tijdens mijn werk voor het sectorplan Loonwerk jongens van de praktijkschool meegemaakt die zich zo hebben ontwikkeld dat ze honderd procent collega’s zijn geworden. Jongens met niveau 2 die vast op een minikraan zitten en daar graag op willen blijven zitten, maar ze pakken de zaken haast beter op dan de plaatselijke uitvoerder. Die jongens zijn goud waard”, vertelt Robbert. Eigenlijk heb je werknemers nodig met het denkniveau van niveau 3 of 4, maar zeker zo belangrijk is de juiste instelling, stelt hij. “Dan heb je jongens die van aanpakken weten en goed nadenken voordat ze iets doen.” Wat de interesse wel beïnvloedt, is de mobiele telefoon. “Ik zeg niet dat het daardoor vaker misgaat, maar vaak hadden dingen wel beter gekund. Vroeger ging je een collega helpen als je stond te wachten, nu zitten die chauffeurs te appen of te facebooken. Daarnaast leer je niets als je naar zo’n schermpje zit te staren. Juist door om je heen te kijken, leer je veel. Ik heb ontzettend veel geleerd door mee te lopen, vragen te stellen en te kijken hoe een collega dingen aanpakt. Daardoor kon ik al vrij snel alleen op pad.”
Rol opleiding De opleiding zelf speelt ook een grote rol bij die interesse. “Een opleiding staat of valt met de leraar. Alleen als hij je weet te boeien, blijf je bij de les. Je moet je leerlingen kunnen triggeren. Een vak als burgerschap wordt het saaiste van allemaal genoemd. Dat snap ik. Kun je dat op school wel leren? Of moet dit thuis? Zo’n vak moet je verweven in andere vakken of praktijklessen. BBL’ers willen die ene dag dat ze op school komen vakkennis krijgen en geen sociale vaardigheden leren.” Daarnaast pleit hij voor meer techniekkennis. Hoewel scholen vaak een leasetrekker in het technieklokaal hebben staan waaraan niet mag worden gesleuteld en het uit elkaar halen van een motor is geschrapt uit de lesstof - want in de praktijk
doen bedrijven dat ook niet meer - is een bepaalde basiskennis noodzakelijk, stelt Alferink. “Vroeger hadden we hier ’s winters werk in de werkplaats voor bijna al het personeel. Je leerde zo je machine kennen en als je in het voorjaar het veld op ging en er was een probleem, dan kon je dat meestal zelf oplossen. Nu word ik gebeld als een jongen met een kapotte machine in het veld staat. Techniek is minder belangrijk geworden en dat is jammer. De zelfredzaamheid is daardoor enorm afgenomen.”
Meer diepgang Alferink voelde zich na zijn vmbo-opleiding nog niet uitgeleerd. In 2009 besloot hij de hbo-opleiding Bedrijfskunde in Dronten te gaan doen. Vanuit het bedrijf was er geen directe behoefte. Hij betaalde de opleiding zelf. “Ik heb de drang om vooruit te gaan, om mezelf te blijven verbeteren”, is zijn verklaring. Om toegelaten te worden, moest hij een wiskundeexamen op havo-niveau doen. “Ik kreeg twee maanden de tijd om alle stof door te nemen. Het was echt moeilijk, maar ik heb het gehaald.” Daarna volgden zijn zwaarste vier jaren tot dusver. “Ik werkte 60 uur per week, was mijn eigen huis aan het bouwen en deed ondertussen die hbo-opleiding in deeltijd. Dat was vreselijk pittig, maar ik vond het ook heel interessant. Mijn werk heeft daardoor meer diepgang gekregen.” Eenmaal geslaagd bleek er ruimte te zijn voor een nieuwe planner bij Roelofs. “Als hbo’er wil je niet alleen op de trekker blijven rijden”, legt Robbert uit. Sinds twee jaar doet hij nu de planning en springt hij bij waar nodig. Hij kent nu eenmaal alle machines. “Dat kantoor is zeker geen gevangenis. Ik ben er alleen als ik daar werk te doen heb, maar ik doe ook nog monteurswerk en ga ’s middags gerust nog balen persen. Die afwisseling is mooi en geeft me vrijheid.” Toch blijft de ontwikkeldrang zich aandienen. Hij heeft nu weer tijd over en zoekt een nieuwe uitdaging. Welke, dat weet hij nog niet. Een nieuwe techniek introduceren, iets erbij gaan doen, een nieuwe bedrijfstak opzetten? “Lesgeven wordt het in elk geval niet. Een jongen op sleeptouw nemen door het bedrijf vind ik leuk, maar voor de klas staan, is voor mij te rustig. Dan ben je om vijf uur klaar en dan? Daarnaast is het te bureaucratisch. Ik houd van mijn vrije baan en het contact met de klanten hier.” TEKST & FOTO’S: Marjolein van Woerkom
GRONDIG 7 2017
55
weidemengsels
Onze rassen hebben wederom de allerhoogste opbrengst van de Rassenlijst (2017) Engels raaigras diploïd:
SPUTNIK : Engels raaigras tetraploïd MELBOLT & DIWAN Timothee:
SUMMERGRAZE
Door zaaiMax
n dichte graszode te krijgen. De beste manier om snel ee
zonder coating
DLF BV • Postbus 1 • 4420 AA Kapelle • Tel. +31 (0)113 347 911 • Fax +31 (0)113 330 110 • www.dlf.nl • info@dlf.nl www.dlf dlf.be • info@ dlf dlf.be DLF • H. van Veldekesingel 150 - bus 30 • 3500 Hasselt • Tel. +32 (0)11/32.13.65 • Fax +32 (0)11/33.12.14 • www.dlf.be info@dlf.be
Vredo Agri Twin
80
Verdeling %
Kieming %
100
60
% 80
6040
%
40
20 20
0
0
A
A
A: Handzaaien Handzaaien B:A: Zaadstrooier
B
‘
Verdeling %
Kieming %
100
DE PERFECT OPLOSSING
BC
DC
Kwaliteit én Kwantiteit Een hogere opbrengst is niet alleen maar het uitgangspunt van goed graslandmanagement. Het verhogen van de voederwaardes van het gras (VEM & DVE )is net zo belangrijk.Duur krachtvoer wordt aangeschaft omdat gras kwalitatief tekort schiet. Bedrijven welke hun koeien kunnen voeren met eigen kwaliteitsgras, scoren bedrijfseconomisch vaak beter. D
C: Dubbele schijf D: Wiedeg + zaadstrooier + achterrol
Vredo Dodewaard BV +31 (0)488 411 254 verkoop@vredo.nl www.vredo.nl
Kom naar onze stand nr. 3.24 op Groentechniek Holland in Biddinghuizen (12-14 sept.) en maak kans op drie maanden gratis maaien met een echte PERFECT. Van Wamel B.V. | Beneden-Leeuwen T: +31 (0)487 59 29 44 | www.vanwamel.nl
Vredo ontwikkelt, produceert en verkoopt:
De beste in het veld Zodenbemesters
Van Wamel B.V.
WIN 3 MAANDEN GRATIS MAAIEN MET EEN ECHTE PERFECT!
C:B: Zaadstrooier Dubbele schijf D: Wiedeg + zaadstrooier + achterrol
MestTracs
’
Snijfilters
Doorzaaimachines
ondernemen met
cumela
CUMELA.NL
Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Cumela.nl zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Cumela.nl. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.
INDIENEN CLAIMS TEGEN TRUCKKARTEL Vijf truckfabrikanten hebben prijsafspraken over vrachtwagens gemaakt, waardoor kopers duizenden euro’s te veel hebben betaald voor nieuwe trucks. Bedrijven die benadeeld zijn, kunnen een claim indienen tegen de fabrikanten via een collectieve procedure. Transportorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) bereidt in samenwerking met het Europese advocatenkantoor Hausfeld & Co een collectieve claim voor tegen de truckfabrikanten. CUMELA Nederland heeft met TLN afgesproken dat cumelabedrijven zich kunnen aansluiten bij dit claimcollectief via www.tln.nl/onderwerp/truckkartel. De collectieve claim wordt aangeboden op basis van no-cure, no-pay.
VEELGESTELDE VRAGEN LEEST U OP CUMELA.NL
• Welk werk mogen jeugdige werknemers doen en voor hoeveel uur per dag?
• Is de PGS 30 ook voor een oliebar van toepassing? • Hoe en waar moet ik Aspen (alkylaatbenzine) bewaren?
SCHERM BEWEGENDE DELEN AF De Inspectie SZW (de vroegere Arbeidsinspectie) is aan de aangekondigde controles begonnen. Uit het veld kregen we te horen dat de controles vooral zijn gericht op de afscherming van bewegende delen. Zorg dus dat de aftakas beschermd is en dat bewegende delen zo afgeschermd zijn dat er niemand tussen kan komen! Voor meer informatie bekijkt u de arbocatalogus over het goed afschermen van de aftakas. Zorg er tevens voor dat uw risico-inventarisatie op orde is. Voor meer informatie daarover kunt u terecht bij Stigas.
SUBSIDIE T-RIJBEWIJS OOK VOOR LEERLINGEN PRAKTIJKONDERWIJS Vanaf 1 augustus 2017 komen ook leerlingen die praktijkonderwijs volgen en stage lopen bij een cumelabedrijf dat de CAO LEO toepast in aanmerking voor de tegemoetkoming van € 700,- per leerling in de kosten voor het T-rijbewijs. Als een leerling een Groen, Grond & Infra-opleiding wil volgen, heeft hij of zij het T-rijbewijs nodig. De kosten om het rijbewijs te halen, kunnen een flinke drempel zijn om voor een GGIopleiding te kiezen. Vanuit de sector proberen we deze drempel zo laag mogelijk te houden om zo de instroom van nieuwe leerlingen op peil te houden.
58
GRONDIG 7 2017
MELDINGSPLICHT BIJ AGRARISCH, GROEN, BOUW EN TRANSPORTWERK IN DUITSLAND Werknemers die tijdelijk vanuit Nederland (detachering) naar Duitsland worden gezonden voor het verrichten van werkzaamheden moeten in Duitsland worden geregistreerd bij de Duitse douane. Een dergelijke registratie is al langer bekend bij het werken op een bouwplaats. De verplichting is echter uitgebreid naar andere branches en werkzaamheden, waaronder ook agrarische en andere groene/cultuurtechnische (inclusief tuinen) werken. Deze verplichting hangt samen met het verder invoeren van wettelijke minimumlonen in Duitsland die gelden voor zowel de Duitse werknemers als voor werknemers die van buiten Duitsland komen om daar werkzaamheden te verrichten.
FLEVOLANDSE LOONWERKERS WILLEN MEER ZICHT OP BODEMSTRUCTUUR In de provincie Flevoland beoordelen boeren samen met hun buurman en een bodemdeskundige de bodemkwaliteit van hun eigen grond. Dit doen ze door profielkuilen te graven en te beoordelen. Binnen dit project, ‘Zicht op de Bodemstructuur’, komt nu een pilot gericht op loonwerkers en akkerbouwers. In de pilot is er aandacht voor ondergrondverdichting en bodemstructuur. Doel is om loonwerkers en hun klanten te voorzien van kennis en met elkaar de dialoog aan te gaan over het spanningsveld tussen een goede bodemstructuur en de inzet van machines. De pilot is tot stand gekomen in samenwerking met het Flevolands Agrarisch Collectief en CLM. Meer informatie treft u aan op www.bodemenwaterflevoland.nl.
OOK OP CUMELA.NL
• Werkwijze afvoer pluimveemest in de fipronilzaak • CAO LEO-lonen per 1 juli 2017 • Investeringssubsidie voor jonge bedrijfsopvolgers Overijssel • Douane controleert op rode diesel • Rijbewijzen voor (land)bouwvoertuigen in Duitsland • Ontzorgen thema op CUMELA Vrouwen VIP-dagen
VOORZITTER NEDERLANDSE AGROSECTOR LOOPT VOOROP De Nederlandse agrarische sector heeft de laagste ecologische voetafdruk ter wereld. Cumelabedrijven leveren hieraan een belangrijke bijdrage. Zo maakt de agrarische productie in Nederland al jaren gebruik van rest- en afvalstromen en wordt de CO2-uitstoot sterk verlaagd door de inzet van biomassa. Ons land scoort daarnaast internationaal hoog met het tegengaan van voedselverspilling. De sector loopt hierbij voorop met de inzet van de laatste technologie op het gebied van smart farming. Dit concludeert ABN Amro. In Nederland is de CO2-Prestatieladder het instrument dat bedrijven helpt bij het reduceren van CO2. 762 bedrijven in Nederland zijn gecertificeerd voor deze norm. 12,6 procent van de gecertificeerde leden zijn cumelabedrijven, waarmee onze sector een belangrijke positie inneemt in gestructureerd CO2 besparen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bedrijven die zijn gecertificeerd op de CO2-Prestatieladder twee keer zo snel CO2 reduceren dan het Nederlandse gemiddelde. CUMELA Nederland organiseert sinds 2014 een sectorinitiatief voor haar leden, zodat zij hun reductiedoelstellingen realiseren en voldoen aan de eisen van de Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen (SKAO). Cumelabedrijven die zijn gecertificeerd of bezig zijn met het certificeren voor de CO2-Prestatieladder kunnen deelnemer worden aan dit sectorinitiatief, ‘Sturen op CO2’ genaamd.
STIKSTOF EN FOSFOR EFFICIËNTER BENUT Meststoffen en mineralen uit veevoer worden efficiënter aangewend dan begin jaren negentig. De verliezen van stikstof en fosfor naar bodem en lucht zijn flink verminderd, mede doordat er minder van deze mineralen wordt aangevoerd. Dit meldt het CBS op basis van onlangs gepubliceerde cijfers over de mineralenbalans in de landbouw. “De cumelabedrijven kunnen zonder meer trots zijn op deze milieuresultaten. Met het nauwkeurig emissiearm aanwenden van mest heeft de sector de afgelopen 25 jaar hierin een grote bijdrage geleverd, misschien wel de grootste. Anderzijds bewijzen de resultaten ook dat de praktijk nu terecht ook aandacht vraagt voor ruimere fosfaatnormen om beter te kunnen voorzien in de gewasbehoefte”, aldus Jaap Uenk, voorzitter van de sectie Meststoffendistributie van CUMELA Nederland.”
BODEMKENNIS: EN NU DE PRAKTIJK Wanneer maakt u welke keuzes als het gaat om verdichting, structuur, bodemvruchtbaarheid, bodemleven en voeding. Hoe communiceert u dat met uw opdrachtgever? Welke vaardigheden en kennis heeft u daarvoor nodig? Cumelabedrijven werken in, op en met grond. Het is niet meer dan vanzelfsprekend dat u als cumelaondernemer of medewerker voldoende kennis van die grond - de bodem - heeft. Hoe stevig staat u in uw schoenen als bodemadviseur? De cursus ‘Bodemadvies in de praktijk’ helpt u op weg. Ga naar de cursuspagina op cumela.nl voor meer informatie.
Keurig… Afgelopen week moest ik als zelfstandig ondernemer een medische keuring doorlopen voor het afsluiten van een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Alles werd tegen het licht gehouden, en volgeplakt met stickers en slangetjes moest ik een inspanningstest doen op een fiets. Daar zittend op de fiets, ondertussen enigszins transpirerend, werd er continu aan de knop gedraaid om alles nog even wat zwaarder te laten lopen. Dan begin je na een paar minuten toch te denken: haal ik het wel? Eigenlijk is dit ook wat er continu in de praktijk gebeurt wanneer onze bedrijven worden beoordeeld op kwaliteit, veiligheid en dergelijke. We halen diverse certificaten die we prachtig aan de muur kunnen hangen en plakken mooie keuringsstickers op de machines om maar te laten zien dat we goed bezig zijn. En na verloop van tijd worden de regels weer aangescherpt, waarna we de hele cyclus weer opnieuw kunnen doorlopen. We blijven continu in een proces hangen van bijsturen en aanpassen om de keuring weer te halen. Het moeten voldoen aan eisen en daarop worden gecontroleerd zijn zaken waarmee natuurlijk niets mis mee is, alleen sluiten de zaken vaak niet meer aan op de praktijk en wordt het voornamelijk een theoretisch verhaal om aan de kwaliteitseisen te voldoen. Is dit wel wat we willen als ondernemer? Het zou toch zo moeten zijn dat we met deze certificaten aantonen dat alles in de praktijk op het werk buiten veiliger en beter verloopt. Het is bijna te vergelijken met een voetbalwedstrijd waaraan je begint waar geen eindtijd op staat en waar regels ‘in de rust’ veranderen. Dan wordt het een wedstrijd die we nooit kunnen winnen en dat is frustrerend. Als cumelaondernemer zet je de schouders er echter onder en zie je tegelijk met de belemmeringen ook weer mogelijkheden. Als we onderscheidend kunnen zijn, kunnen we namelijk ook weer kansen pakken. Dus trap ik toch nog even door tot ik na de pieptoon mag afstappen en de sensors worden verwijderd. De uitslag was goed. Ik had keurig… gefietst, zei de keuringsarts van achter haar computer. En met mijn sticker ‘geschikt voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering’ mag ik het felbegeerde verzekeringspapier in de map stoppen.
Frans Ploegmakers voorzitter Jongerenbestuur
GRONDIG 7 2017
59
ondernemen met
cumela
TOOLBOX Grondwerk Tips en vuistregels voor de toolboxmeeting
Voor meer info over veilig werken, kijk op www.agroarbo.nl
Als grondwerker doe je uiteenlopende werkzaamheden en heb je te maken met veel verschillende risico’s. Weet waarmee je bezig bent! Gebruik de meest efficiënte werkwijze en houd het hoofd koel.
VEILIGE WERKPLEK Zorg dat de machinist je altijd kan zien; ook hier geldt: zie je mij, zie ik jou. Grond kan gaan schuiven. Let daarom op instortingsgevaar en weet waarheen je kunt vluchten. Een buis kan uit de strop schieten, een put kan niet goed zijn aangehaakt. Blijf daarom uit de buurt van een geheven last. Zorg dat je niet kunt worden aangereden, ook niet als je op een afgezet werkterrein aan het werk bent.
LICHAMELIJKE BELASTING Gebruik je gezonde verstand bij het grondwerk en wees goed voor je lijf. Als boomwortels of puin in de weg zitten, neem dan even de tijd om dat weg te halen. Verplaats de trilplaat en dergelijke machinaal. Denk na over wat je doet en beoordeel of het werk ook minder belastend kan zijn voor
60
GRONDIG 7 2017
je lijf. Werk niet in een gedraaide houding als het ook anders kan. Ga zoveel mogelijk door je knieën en voorkom een kromme rug. Het gevoel van weinig tijd geeft gemakkelijk ongunstige werkhoudingen en daarmee onnodig klachten. De tijd nemen om het werk gezond te doen, kost over de hele werkdag of werkweek genomen veel minder tijd.
COMMUNICATIE Weet wie de leiding heeft. Weet ook hoe je met elkaar gaat communiceren. Gebruiken jullie dezelfde gebaren? Krijg je te maken met een streektaal die je niet kent? (ken ‘t nou krek of ken ‘t nou net?) Heb je het gevoel dat het werk niet veilig gaat, zeg dat dan tegen de machinist en maak afspraken over hoe het veiliger kan. Kom je er niet uit? Zeg het dan tegen je leidinggevende.
Maak van tevoren een goede inschatting van het werk waardoor je niet onnodig lang hoeft te trillen.
Veilig en gezond werken is een verantwoordelijkheid van iedereen op een project of bouwplaats en van alle partijen in de keten. Op 17 maart is hier jaarlijks extra aandacht voor met het project bewust veilig.
Blijf zoveel mogelijk buiten de draaicirkel van de machine.
LAWAAI Draag altijd gehoorbescherming. Boven een geluidsniveau van 85 dB(A) is gehoorbescherming verplicht. Werk je toch zonder gehoorbescherming, dan zul je op langere termijn gehoorbeschadiging oplopen. Dit klinkt nu niet dramatisch, maar op latere leeftijd is het een feit en heb je spijt. Als je gehoor eenmaal beschadigd is, is daar niets meer aan te doen. Bij een trilstamper krijg je te maken met 100 dB(A). Ook als een collega in de buurt met een trilstamper werkt, is het dus verstandig om bescherming te dragen. Graafmachines produceren 85 tot 95 dB(A)
TRILLINGEN Probeer van tevoren een goede inschatting te maken van het werk waarbij wordt getrild en kies een efficiĂŤnte werkwijze uit, waardoor je niet onnodig lang hoeft te trillen. Wissel als het kan werkzaamheden af. Koude handen zorgen gemakkelijk voor klachten, dus draag bij koud weer handschoenen.
HET DRAGEN VAN EEN HELM IS VERPLICHT Het dragen van een veiligheidshelm is verplicht zodra er risico is op het stoten van het hoofd of als er vallende of wegvliegende voorwerpen tegen het hoofd kunnen komen. Dat is in de buurt van een graafmachine het geval. Bespreek problemen die ervoor zorgen dat je de helm niet wilt dragen. Er zijn ontzettend veel verschillende soorten helmen, zodat het voor iedereen comfortabel kan zijn om een helm te dragen. Het niet dragen van de helm is geen goede oplossing. Naast het dragen van een helm zijn signaleringskleding en veiligheidsschoenen verplicht.
TIPS EN VUISTREGELS Voor het werk begint: 1. Is er een Klic-melding gedaan? 2. Hoe zit het met vervuiling van grond en grondwater? 3. Zal het grondwaterpeil problemen opleveren? 4. Zijn machines en mensen goed te zien? 5. Moet de omgeving worden afgezet? 6. Hoe gaan jullie communiceren? Zijn de seinen bekend?
Eenmaal aan het werk: 1. Probeer zoveel mogelijk machinaal te doen. 2. Benut de beschikbare ruimte. Ga niet in een gedraaide houding werken als het ook anders kan. 3. Gebruik het juiste gereedschap voor de taak en de grond waarin moet worden gewerkt. 4. Ga nooit onder een last staan tijdens het hijsen. 5. Blijf zoveel mogelijk buiten de draaicirkel van de machine. 6. Zorg voor oogcontact met de machinist. 7. Zorg dat je niet in een ontgraving valt. 8. Werk zo dat je de uitlaatgassen niet inademt. 9. Een graafmachine is geen geschikte lift voor personen!
TEKST: Corina van Zoest-Meester, adviseur Arbo BEELD : CUMELA Communicatie
GRONDIG 7 2017
61
ondernemen met
cumela
Certificering in de cumelasector Een compleet overzicht van de beschikbare certificaten Er zijn veel certificaten en de actualiteit gaat door. Zo komen er nieuwe versies van VCA-checklist en BRL 9335 aan en is er een nieuwe versie van ISO 9001/ISO14001. Het is goed om te checken of u al op de witte lijst van het NZP staat en of u in het bezit bent van CROW-publicatie 400 (als vervanger van P132). Aangezien de cumelasector actief is op zeer diverse fronten zijn er diverse certificaten. We zetten ze kort voor u op een rij.
VKL
VCA
De norm VoedselKwaliteit Loonwerk heeft als primair doel de voedselkwaliteit te waarborgen door te voorkomen dat activiteiten die loonbedrijven uitvoeren schade kunnen toebrengen. Klanten van loonwerkers (telers) die beschikken over één of meer voedselveiligheidscertificaten (per gewas en/of GlobalGAP) moeten kunnen aantonen dat de door hen ingeschakelde loonwerker voldoet aan dezelfde eisen. Om te voorkomen dat het telkens controle krijgt van de certificatieinstellingen van zijn klanten kan het loonbedrijf zich laten certificeren voor VKL. Dit certificaat is relevant voor cumelabedrijven die bij akkerbouwers loonwerk uitvoeren dat betrekking heeft op de teelt van het gewas, van bemesting tot en met de opslag.
VCA Veiligheid, Gezondheid en Milieu (VGM) Checklist Aannemers is bedoeld om u veiliger te laten werken. Door steeds meer opdrachtgevers wordt het VCA-certificaat verplicht gesteld. Er zijn twee niveaus, VCA* en VCA**. VCA* staat voor monodisciplinair, weinig tot redelijk complex en een beperkte tot redelijke omvang. VCA** staat voor multidisciplinair, redelijk tot complex en redelijk tot groot. Dit certificaat is van toepassing voor cumelabedrijven die inschrijven op bestekken. Door diverse opdrachtgevers wordt dit certificaat gevraagd bij aanbestedingen. Daarnaast wordt het ook gevraagd voor bedrijven die niet inschrijven, maar op regiebasis dan wel offertebasis werkzaamheden uitvoeren in grondverzet, cultuurtechnisch werk en dergelijke. Van deze bedrijven wordt feitelijk standaard verwacht dat zij gecertificeerd zijn en het wordt dan ook vaak gevraagd door hoofdaannemers, gemeenten en dergelijke.
ISO 9001 Een ISO 9001-kwaliteitsmanagementsysteem helpt u om bij al uw activiteiten voortdurend de kwaliteit te bewaken en te beheren. ISO 9001 is wereldwijd de meest erkende norm op het gebied van kwaliteitsmanagement en beschrijft de manieren om op consistente wijze prestaties en diensten te leveren en te benchmarken. Met ISO 9001 kunt u processen realiseren waardoor u op alle niveaus uw werkwijzen kunt verbeteren. Certificering voor ISO 9001 is relevant voor bedrijven die inschrijven op bestekken. Door diverse opdrachtgevers wordt dit certificaat gevraagd bij aanbestedingen.
ISO 14001 ISO 14001 is de standaard om milieuprestaties te verbeteren en de kwaliteit van het milieumanagementsysteem aan te tonen. Door te certificeren voor ISO 14001 werkt een bedrijf systematisch naar betere milieuprestaties en naleving van wet- en regelgeving en houdt het bedrijf een scherp inzicht in zowel de risico’s als de kansen op milieugebied. Certificering voor ISO 14001 is relevant voor bedrijven die inschrijven op bestekken. Door diverse opdrachtgevers wordt dit certificaat gevraagd bij aanbestedingen.
GROENKEUR GROENVOORZIENING Groenkeur staat voor kwaliteit, vakbekwaamheid en garantie in de groene sector. Bedrijven met dit keurmerk werken volgens vaste kwaliteitseisen en voldoen aan bepaalde eisen op het gebied van de bedrijfsvoering. De BRL Groenvoorzieningen is afgestemd op groenvoorzieners die actief zijn op de aanbestedingsmarkt voor de zakelijke markt (gemeenten, overheid en bedrijfsleven). Bedrijven die volgens deze norm zijn gecertificeerd, voldoen automatisch ook aan de eisen op het gebied van ISO 9001. Certificering voor Groenkeur Groenvoorzieningen is relevant voor bedrijven die inschrijven op (groene) bestekken. Door steeds meer opdrachtgevers wordt dit certificaat gevraagd bij aanbestedingen.
62
GRONDIG 7 2017
CO2-PRESTATIELADDER De CO2-Prestatieladder is een instrument dat bedrijven helpt bij het reduceren van CO2. Die stimuleert bij bedrijven om actief CO2 te reduceren met behulp van fictieve gunning bij een aanbesteding. Een hogere score (hoger niveau) op de ladder wordt beloond met een concreet voordeel in het aanbestedingsproces in de vorm van een - fictieve - korting op de inschrijfprijs. De trede die een bedrijf op de CO2-Prestatieladder heeft bereikt, vertaalt zich in een ‘gunningvoordeel’. Hoe hoger de trede of het niveau, hoe meer voordeel het bedrijf krijgt bij de gunningafweging. De aanbestedende organisatie bepaalt het gunningvoordeel per niveau van de ladder. In onze sector zijn de meeste deelnemers gecertificeerd op trede 3 en de vraag naar niveau 5 is groeiende, omdat steeds meer overheden en hoofdaannemers dit niveau verlangen. Certificering voor de CO2-Prestatieladder is relevant voor bedrijven inschrijven op (overheids)bestekken. Door diverse opdrachtgevers wordt dit certificaat gevraagd bij aanbestedingen.
GMP B1/GMP B3/GMP B4 INCLUSIEF SECUREFEED De GMP+ Feed Certification-standaard is geïnitieerd en ontwikkeld in 1992 door de Nederlandse diervoederindustrie als reactie op ernstige en minder ernstige incidenten als gevolg van besmetting van voedermiddelen. GMP+ Feed Safety Assurance is een complete module voor de borging van diervoederveiligheid in alle schakels van de diervoederketen. Aantoonbare borging van diervoederveiligheid is in veel landen en markten een ‘verkooplicentie’. De GMP+FSA-standaard is opgedeeld in verschillende standaarden met verschillende doelgroepen. CUMELA Advies begeleidt in GMP+ B1 (productie, handel en diensten), GMP+ B3 (handel, collectie en op- en overslag) en GMP+ B4 (transport). Dit certificaat is relevant en verplicht voor cumelabedrijven die handelen in voedermiddelen en deze afleveren aan (melk)veehouders. Bedrijven die leveren aan melkveehouders en pluimveehouders dienen daarnaast te worden aangemeld bij SecureFeed.
BRL 7000 BRL 7000 is de richtlijn met eisen over de uitvoering van (water)bodemsaneringen en ingrepen in de waterbodem. Een opdrachtgever en/of de houder van de Wbb-beschikking (Wet bodembescherming) en het bevoegd gezag verwachten van een aannemer met dit certificaat dat deze de (water)bodemsanering of ingreep in de waterbodem op een correcte manier uitvoert en een goede kwaliteitsborging van alle in de BRL genoemde aspecten bewerkstelligt. Naast een BRL 7000-certificaat zijn ook één of meerdere protocollen van toepassing. Welke protocollen voor uw bedrijf van toepassing zijn, is afhankelijk van de activiteiten. CUMELA Advies begeleidt bij 7001 (uitvoering van landbodemsanering met conventionele methoden), 7003 (uitvoering waterbodemsanering en ingrepen in de waterbodem) en 7004 (tijdelijke uitplaatsing van grond).
Certificering voor BRL 7000 is relevant en verplicht voor bedrijven die zich bezig houden met het saneren van de (water) bodem en het baggeren van vervuilde grond. Voor BRL 7000 is het verplicht om tevens ISO 9001- en VCA-gecertificeerd te zijn.
BRL 9335 BRL 9335 beschrijft de werkwijze bij het samenvoegen en het beheer van partijen grond en grondstromen alsmede de kwalificatie van partijen en/of grondstromen grond en baggerspecie conform het Besluit bodemkwaliteit. CUMELA Advies begeleidt bedrijven bij Protocol 9335-1 (milieuhygiënische keuring van individuele partijen grond) en Protocol 9335-4 (milieuhygiënische keuring van samengestelde grondproducten). Certificeren voor BRL 9335 is relevant en verplicht voor bedrijven die actief zijn in het samenvoegen van partijen grond (meer dan 25 kubieke meter), het kwalificeren van de grond en het afzetten van partijen grond conform het Besluit bodemkwaliteit. Het Besluit bodemkwaliteit geeft aan dat het afzetten van grond conform deze BRL één van de wettige bewijsmiddelen is.
GROENKEUR BOOMVERZORGING Deze richtlijn is bedoeld voor boomverzorgers die werken in het openbaar groen en langs wegen. Bedrijven die volgens deze norm zijn gecertificeerd, voldoen automatisch ook aan de eisen op het gebied van de ISO 9001. Certificering voor Groenkeur Boomverzorging is relevant voor bedrijven die inschrijven op (groene) bestekken. Door steeds meer opdrachtgevers zal dit certificaat worden gevraagd bij aanbestedingen.
BRL SVMS 007 BRL SVMS-007 is een beoordelingsrichtlijn voor veilig en milieukundig slopen die wordt beheerd door Stichting Veilig Slopen. De richtlijn bevat ook eisen op het gebied van milieuwetgeving en arbowetgeving. Met het BRL SVMS-007-certificaat weten uw opdrachtgevers en belanghebbenden dat u veilig en milieukundig sloopprojecten uitvoert (voorbereiding, stoffeninventariatie, uitvoering, afvoer naar bevoegde afnemers en deskundig personeel). Certificering voor BRL SVMS 007 is relevant voor bedrijven die inschrijven op sloopbestekken. Daarnaast wordt door steeds meer opdrachtgevers, zoals hoofdaannemers, gemeenten en provincies, ook om dit certificaat gevraagd bij werk op regiebasis dan wel offertebasis.
MEER INFORMATIE? Heeft u vragen of interesse, neemt u dan contact op met Ad Karelse of Richard Wolting via e-mail: advies@cumela.nl of via telefoonnummer (033) 247 49 40.
TEKST: Richard Wolting, adviseur managementsystemen BEELD: CUMELA Communicatie
GRONDIG 7 2017
63
ondernemen met
cumela
Gewijzigde regels Is uw bedrijf klaar voor de nieuwe Arbowet? De Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) is per 1 juli 2017 veranderd. De wijziging was erop gericht werkgevers en werknemers meer te betrekken bij het arbobeleid. Dat heeft gevolgen voor u als cumelaondernemer, uw werknemers, de bedrijfsarts en de preventiemedewerker, maar ook voor het medezeggenschapsorgaan in de vorm van een ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging.
Volgens de Arbowet moet u als werkgever een aantal zaken hebben geregeld. Als u de wettelijk verplichte zaken niet goed heeft geregeld, kan dit grote gevolgen hebben voor uw bedrijfsvoering. Zo lopen uw medewerkers mogelijk veiligheids- en gezondheidsrisico’s en is er meer kans op ziekteverzuim. Verzuim verhoogt uw bedrijfskosten en zet de productiviteit onder druk. Bovendien loopt u bij controles het risico op boetes of op het stilleggen van uw bedrijf.
Verplichtingen vanuit de Arbowet voor u als werkgever
• Beschikken
over een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en een plan van aanpak. • Beschikken over een ongevallenregistratie. • Bijstand door één of meerdere gecertificeerde deskundigen op het gebied van preventie en bescherming.
Waarom is er de Arbowet? In de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) staan regels voor werkgevers en werknemers om de gezondheid en welzijn van werknemers te bevorderen. De Arbowet is een kaderwet; dat betekent dat er algemene bepalingen staan over het arbobeleid in bedrijven. De Arbowet stelt dat de werkgever en werknemers samen moeten zorgen voor het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. De werkgever is uiteindelijk verantwoordelijk, maar ook de werknemer heeft de verplichting de eigen veiligheid en gezondheid in acht te nemen door bijvoorbeeld arbeidsmiddelen en beschermingsmiddelen op de juiste wijze te gebruiken.
• Voeren van een ziekteverzuimbeleid. • Beschikken over bedrijfshulpverlening (BHV). • Betrokkenheid van werknemers bij het arbobeleid. • Verzorgen van voorlichting, onderricht en toezicht rondom veilig en gezond werken.
Wat zijn de belangrijkste veranderingen in de Arbowet?
• De invoering van het basiscontract. • Een veranderende positie van de bedrijfsarts. • Een verzwaring van de rol van de preventiemedewerker. • De rol van de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging. • Handhaving door Inspectie SZW.
Wat houdt het basiscontract in? Het basiscontract is wettelijk verplicht. In het basiscontract is vastgelegd wat de minimale arbozorg moet zijn ten aanzien van: • de rol van bedrijfsarts: de bedrijfsarts krijgt een grotere verantwoordelijkheid in de bedrijfsgezondheidszorg; • het arbeidsomstandighedenspreekuur: het arbeidsomstandighedenspreekuur wordt verplicht; • de second opinion: werknemers krijgen recht op een second opinion • de melding van beroepsziekten: ook de melding van beroepsziekten moet worden geregeld in het basiscontract; • de rol van de preventiemedewerker: de preventiemedewerker gaat intensiever samenwerken met de bedrijfsarts • de klachtenregeling: het basiscontract moet verplicht een klachtenregeling bevatten.
Wat verandert er in de rol van de bedrijfsarts?
• De bedrijfsarts krijgt meer verantwoordelijkheid ten aanzien van preventie.
• De bedrijfsarts moet beroepsziekten melden. • De bedrijfsarts kan de werkplek bezoeken als daar concrete aanleiding voor is.
• Het (preventief ) arbeidsomstandighedenspreekuur wordt verplicht.
64
GRONDIG 7 2017
ADVIESPRAKTIJK Leren van elkaar! Overgangsperiode voor u als ondernemer U heeft tot uiterlijk 1 juli 2018 de tijd om alle punten uit de nieuwe Arbowet in orde te maken. De Inspectie SZW zal mogelijk op de aanwezigheid, inhoud en naleving van het basiscontract controleren en kan bij het ontbreken hiervan een boete opleggen. De arbodienstverlening die is gecontracteerd via de verzuimverzekering van CUMELA Verzekeringen is inmiddels aangepast en voldoet aan alle vereisten van de Arbowet. Heeft u geen arbodienstverlener gecontracteerd via CUMELA Verzekeringen, dan adviseren wij u om contact op te nemen met uw eigen verzekeraar of arbodienst. Voor al uw vragen over dit onderwerp kunt u altijd terecht bij één van de specialisten van CUMELA Verzekeringen. Zij zijn u graag van dienst en te bereiken op telefoonnummer (033) 247 49 65.
Is het (preventief) arbeidsomstandighedenspreekuur verplicht? Ja, u moet dat aanbieden aan uw medewerkers. Dit betekent dat zij de bedrijfsarts ook mogen raadplegen als zij (nog) niet ziek gemeld zijn.
Hoe is de anonimiteit van de medewerker bij het (preventief) arbeidsomstandighedenspreekuur gewaarborgd? Als werkgever krijgt u alleen terugkoppeling als de medewerker hiervoor toestemming geeft.
Wie vraagt de second opinion bij een bedrijfsarts aan? De medewerker vraagt de second opinion aan.
Mag de medewerker zelf de bedrijfsarts voor de second opinion kiezen? Dit is nog niet helemaal duidelijk, omdat de wetgeving nog niet af is. Waarschijnlijk krijgen medewerkers alleen een indirecte keuzevrijheid doordat de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging moet instemmen met het arbocontract, waarin ook de second opinion is geregeld.
Betaalt de medewerker de second opinion? Nee, deze kosten komen voor rekening van de werkgever en/of de verzekeraar.
Bent u deelnemer aan CUMELA Kompas Analyse? Gefeliciteerd! U beschikt dan namelijk over een prima vergelijkingsinstrument om de bedrijfseconomische prestaties van uw onderneming te spiegelen aan die van (anonieme) andere ondernemers in uw werkveld, met dezelfde bedrijfsomvang of bijvoorbeeld in dezelfde regio. Ruim 450 cumelaondernemers leveren jaarlijks hun jaarrekening bij ons in en wij zorgen ervoor dat deze gegevens vertrouwelijk worden verwerkt tot een rapportage die in veel gevallen aanleiding geeft tot een goed gesprek. Maar dan? Bent u in staat om met cijfers uit de CUMELA Kompas Analyse de juiste keuzes te maken voor uw bedrijfsvoering? Oftewel: bent u het wel eens met uw accountant? Met uw bank? Uw familie? Niet alle accountants hebben specifiek zicht op loon- en grondverzetbedrijven en ook de bank beoordeelt cijfers te snel op algemeenheden. Familieleden kijken ook maar beperkt in de keuken van andere bedrijven en daar lijkt het gras altijd groener… Gelukkig zijn er al veel deelnemers aan CUMELA Kompas Analyse die op basis van de rapportage in gesprek gaan met de bedrijfskundig adviseurs van CUMELA Advies. En ja, dat kost geld, maar - zo blijkt ook uit de praktijk - deze advisering levert een veelvoud daarvan op. Zo’n bedrijfskundig adviseur van CUMELA weet namelijk hoe de hazen lopen in onze sector. Hij weet bij u snel de vinger op de zere plek te leggen en hij komt ook met oplossingen en met goede raad over wat u het eerst kunt aanpakken om tot resultaat te komen. De komende jaren willen we met het aantal deelnemers aan CUMELA Kompas Analyse stijgen naar 700. Dat is ruim een derde van ons ledental. Daarmee kunnen wij - als branchevertegenwoordiger - in het belang van de cumelasector ook genuanceerd inzicht geven in sectorontwikkelingen, ontwikkelingen op het gebied van financiering, kosten voor machines, huisvesting, inhuur, brandstof en dergelijke. Op deze manier kunnen we nog beter in gesprek met banken over bijvoorbeeld financieringsmogelijkheden die beter bij onze sector passen en kunnen we onze sector nog beter profileren. Maar terug naar het uitgangspunt van een benchmark instrument als CUMELA Kompas Analyse: leren van elkaar, ook op bedrijfskundig vlak. Graag daag ik u uit om deel te nemen. Uw bedrijvenadviseur informeert u graag of neem gerust contact met mij op via rwolting@cumela.nl, tel. (033) 247 49 43.
Richard Wolting, TEKST: Marcel Elferink,
Projectleider CUMELA Kompas
teamleider verzekeringsadviseurs CUMELA Verzekeringen
BEELD: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid GRONDIG 7 2017
65
EC 9045
Chippers
EC 10075 Direct snij- en werpconcept Excellente chipkwaliteit Minder stofaandeel Minder slijtdelen
Postbus 16 – 7070 AA Ulft - Tel 0315 695470 – info@wellinkcaesar.nl www.wellinkcaesar.nl – Dave ter Voert 06 53 79 84 95
veilig werken in het grondverzet
eid veiligh iteit kwal aa m duurz en ndig desku uwbaar betro
www.bmwt.nl
Gt ! O O H en ntie m R e VEw rend r gara u
a 3 ja
VIERZIJDIGE HYDR. OPZETSCHOTTEN
Polyvalente uitdraaiwagen Drakkar
NIEUW VOOR DE AARDAPPELEN
www.joskin.com
EEN BREED GAMMA PRODUCTEN ...
Tel: +32 43 77 35 45
CAT® TECHNOLOGY In the age of smart iron, is het slimmer, efficiënter en veiliger uitvoeren van projecten binnen de bouwsector, waar de concurrentiestrijd hevig woedt, belangrijker dan ooit. Dit brengt behoorlijke uitdagingen met zich mee. Ontdek hoe de juiste Cat technologieën het verschil kunnen maken en hoe u de competitie voor kunt blijven. Bij Pon Equipment adviseren wij u graag over welke rol Cat® Technology kan spelen in het optimaliseren van uw productiviteit, het verminderen van uw machinestilstand en het besparen van kosten. Bel ons voor meer informatie 088 - 7377500 www.pon-cat.com
ondernemen met
cumela
Klaar voor de start? Onafhankelijk monsternemer gaat per 1 oktober aan de slag Met ingang van 1 oktober 2017 moet vaste mest waarin de mestcode 13 en/of 43 zit bij vervoer worden bemonsterd door een onafhankelijk monsternemer. Hierdoor wordt de kwaliteit van de bemonstering aanzienlijk verhoogd, zodat de afnemer veel beter weet wat de kwaliteit van deze mest is. De bemonstering door de onafhankelijk monsternemer vergt van de intermediair een betere en vroegtijdiger planning. Op dit moment bereiden drie organisaties zich voor op het nemen van de monsters, de zogenaamde monsternemende organisaties. Het zijn Certicon in combinatie met Eurofins Agro, Roba Laboratorium in combinatie met Van de Meerakker Service en Dumea Laboratorium. Alle drie organisaties hebben een aanvraag voor accreditatie ingediend bij de Raad voor Accreditatie en zullen op korte termijn ook een aanvraag voor erkenning indienen bij de minister van Economische Zaken.
De basis voor de onafhankelijk monsternemer is dat de monsters per vracht worden genomen. Dit mag bij het laden of bij het lossen. Verantwoordelijk voor het aanvragen van de bemonstering is de leverancier van de mest. In de praktijk wordt echter verwacht dat veel mestleveranciers (boeren) hun mestintermediair hiervoor zullen machtigen, omdat dit sterk samenhangt met de planning van het uitvoeren van het vervoer van de mest. Het verstrekken van de machtiging vindt plaats via het machtigingenregister van RVO.nl. Alleen onder strikte voorwaarden is het mogelijk om een partij vaste mest te laten bemonsteren. Na bemonstering kunnen de vrachten uit deze partij op basis van dat ene monster worden afgevoerd.
Vrachtbemonstering De leverancier van de vracht vaste mest (dikke fractie of een mengsel hiermee) meldt aan de monsternemende organisatie dat hij een vracht mest wil afvoeren. De leverancier geeft hierbij door op welke datum en in welk tijdvak het laden of lossen zal plaatsvinden. Voor het tijdvak geldt dat dit gaat om een verwachte tijd voor het begin van laden of lossen en een uur ervoor en erna. Ook geeft de leverancier door op welke locatie er zal worden geladen of gelost en om welke mestcodes het gaat. De monsternemende organisatie plant de bemonstering in en wijst een monsternemer toe. De planning hiervan moet uiterlijk de dag voor bemonstering om 13.00 uur bij de NVWA worden ingediend. Het laden of lossen mag pas aanvangen als de onafhankelijk monsternemer aanwezig is. Voor laden of lossen laat de monsternemer de barcodes van het monster scannen door de vervoerder. De monsternemer neemt daarna volgens een vastgestelde werkwijze een monster. Zo nodig meldt hij eventuele bijzonderheden of afwijkingen aan de NVWA. De onafhankelijk monsternemer verstuurt het monster naar het laboratorium. Na analyse stuurt het laboratorium de analyse-uitslag naar de leverancier. Die uitslag wordt ook verstuurd naar de vervoerder en de afnemer, als deze bij hat laboratorium bekend zijn. De leverancier is verplicht de analysegegevens ook naar de vervoerder te sturen.
68
GRONDIG 7 2017
Partijbemonstering De leverancier van de mest meldt op de website van RVO.nl dat hij een partij vaste mest wil afvoeren (zie de schermafbeelding van de meldapplicatie). Hij meldt de geplande datum van afvoer, de locatie waar de partij ligt, de mestcodes van de partij en het geschatte volume van de partij. De leverancier krijgt van RVO.nl een partijmeldingsnummer. De leverancier van de mest neemt contact op met de monsternemende organisatie om de monstername te plannen. Deze monstername kan tot maximaal twee dagen voor de verwachte afvoer worden gepland. De monsternemende organisatie plant de monstername en wijst een onafhankelijk monsternemer toe. De planning wordt uiterlijk de dag voorafgaand aan de monstering voor 13.00 uur naar de NVWA verzonden. De onafhankelijk monsternemer controleert op locatie de gemelde gegevens ten aanzien van mestcodes, het geschatte volume van de partij en of er geen andere partijen aanwezig zijn. Is alles in orde, dan neemt hij een monster van de partij en laat hij twee barcodes met het monsternummer achter bij de leverancier. Zo nodig meldt de monsternemer eventuele bijzonderheden of afwijkingen aan de NVWA. De onafhankelijk monsternemer verstuurt het monster naar het laboratorium. De afvoer van de partij vindt plaats op één dag. Dit mag op de dag van bemonstering (na het nemen van het monster) of op één van de volgende twee werkdagen. Als na de melding bij RVO.nl de verwachte dag van afvoer nog verandert, moet dit uiterlijk voor 12.00 uur van de werkdag voorafgaand aan de gemelde dag worden doorgegeven via de meldapplicatie van RVO.nl. Na analyse stuurt het laboratorium de analyse-uitslag naar de leverancier. Die wordt ook verstuurd naar de vervoerder(s) en de afnemer(s), als deze bij het laboratorium bekend zijn. De leverancier is verplicht de analysegegevens ook naar de vervoerder(s) te sturen.
verwachting is dat in veel gevallen de leverancier aan de intermediair vraagt om dit voor zijn rekening te nemen. Hiervoor moet de leverancier de intermediair machtigen via het machtigingenregister van RVO.nl. In de software van zowel RVO.nl als de NVWA worden ook mogelijkheden ingebouwd om meldingen via een koppelvlak vanuit bedrijfsmanagementsystemen in te dienen. Het is aan de leveranciers van de bedrijfsmanagementsystemen van de intermediairs om hier de aansluiting op te bouwen en beschikbaar te stellen.
RVO heeft een meldapplicatie ontwikkeld voor het afvoeren van partijen vaste mest.
Op 1 oktober van start De regelgeving voor de onafhankelijk monsternemer is al in 2016 gepubliceerd en per 1 januari 2017 in werking getreden. Per 1 oktober (of mogelijk nog iets eerder) zullen er nog een aantal kleine wijzigingen en correcties in de regelgeving worden aangebracht. Deze hebben geen invloed op de werking van de onafhankelijk monsternemer. De monsternemende organisaties werken zeer hard om op 1 oktober gereed te zijn. Zowel de Raad voor Accreditatie als het ministerie van Economische Zaken staat klaar om hen tijdig te erkennen. RVO.nl en de NVWA hebben de meldapplicaties tijdig gereed. Waarschijnlijk zijn ook de koppelvlakken op tijd klaar. De leveranciers van de bedrijfsmanagementsystemen van de intermediairs moeten nog een hele slag maken. Het is twijfelachtig of voor 1 oktober er aansluitingen vanuit de bedrijfs managementsystemen zijn gemaakt. Ook zonder die aansluitingen kan de onafhankelijk monsternemer per 1 oktober van start. De start is in een periode waarin het aantal transporten van vaste mest (met mestcodes 13 en/of 43) relatief gering is, zodat er bij eventuele problemen zonder grote druk een oplossing kan worden gezocht.
Rol intermediair In beginsel ligt de verantwoordelijkheid voor het laten bemonsteren van vaste mest (vaste mest waarin mestcode 13 en/of 43 voorkomt) bij de leverancier van de mest. De
TEKST: Hans Verkerk, secretaris sectie Meststoffendistributie BEELD: CUMELA Communicatie
GRONDIG 7 2017
69
: S R E P M U TREKKERB ! P O R O O V D I E H G I VEIL
s eerder n o n ie z s r e gebruik an even a Andere weg g f o f a r e d en eer m m e r , n e asseren. m p o ig il e aank v r a a we elk n e n , CintĂŠgro n u k o Z Chris Schilder . n a a t stils Tussenstand deelnemers 500
Wij rijden nu ook met een trekkerbumper: Pekkeriet Dalfsen B.V., Dalfsen
IJpelaar Grondwerk B.V., Tilburg
Groenprojecten Madestein B.V., Monster
Loon- en grondverzetbedrijf Dennis Groot, Avenhorn
Sevenster B.V., Elsendorp
Visser Hoogeloon B.V., Hoogeloon
Loonbedrijf Verdurmen, Hulst
Polderman Grondverzet & Loonwerk, Kuinre
Steinbusch B.V., Colmont-Voerendaal
Van Schijndel Landschap & Infra B.V., Schijndel
AH Vrij Groen, Grond en Infra, Wateringen
Vergroot de veiligheid, rij met een trekkerbumper. CUMELA Nederland ondersteunt de aanschaf van 500 bumpers met een vergoeding van â‚Ź 500,-.
400 300 221
30
VEILIG
(land)bouwverkeer
Kijk op www.cumela.nl/trekkerbumpers voor de deelnemende leveranciers en de spelregels en voorwaarden.
Mekos 3D leveler: 3-Dimensionaal profileren van zand en korrelbanen met een total station.
Mekos levelers: Volautomatisch werkende machine’ s, ook met traploos instelbare ronding. Voorzien van automatisering door middel van laser techniek, total station of gps. De Mekos machines zijn uniek, sterk en duurzaam, geschikt voor zand en korrelbanen. (op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)
Partners:
Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net
Vacature: Accountmanager Zuid Nederland Kijk voor meer info op buma.com/vacatures
Groen producten
Grond producten
Infra producten
ondernemen met
cumela
Groenkeur levert gemengde gevoelens op Wij vroegen CUMELA-leden naar hun ervaringen met het Groenkeur-certificaat Tijdens onze contacten met cumelaondernemers vangen wij wisselende geluiden op als het gaat om het Groenkeur-certificaat. Om een genuanceerdere indruk te krijgen, hebben we een vragenlijst voorgelegd aan een representatief aantal Groenkeurgecertificeerde CUMELA-leden. Het aantal bedrijven met een Groenkeur-certificaat is volgens de website van Stichting Groenkeur 230. Daarbij zijn verschillende vestigingen en ondernemingsvormen als één bedrijf geteld. Van dit aantal hebben 196 bedrijven het certificaat Groenvoorziening, al dan niet in combinatie met andere certificaten; 21 bedrijven hebben uitsluitend het certificaat Boomverzorging en dertien bedrijven hebben uitsluitend het certificaat Tuinaanleg- en onderhoud. Verder zijn er 84 bedrijven die naast een ander certificaat - meestal Groenvoorziening - het certificaat Boomverzorging hebben behaald.
Activiteiten 16 14 12 10 8 6 4 2 0
Van deze 230 deelnemers is ruim twintig procent lid van CUToegevoegde waarde Groenkeur MELA. De bedrijven zijn voor het overgrote deel gecertifi12 ceerd voor de BRL Groenvoorziening en enkele bedrijven voor de 10 BRL Boomverzorging. De helft van de CUMELA-leden met een Groenkeur-certificaat hebben wij gevraagd om een vra8 genlijst in te vullen en al deze bedrijven hebben geantwoord. 6
Werken met Groenkeur 4 De2 voorgeschreven kennisdeling wordt in de meeste bedrijven ingevuld door toolboxbijeenkomsten. Daarnaast wordt 0 kennisdeling aangeboden gestructureerde onderscheidin de vorm meer van cursussen geen en excuranders uitvoering t.o.v. vakgerichte toegevoegde sies. Het lijkt erop dat de bedrijven met deze vormen in de concurrentie kennis waarde praktijk goed uit de voeten kunnen.
72
GRONDIG 7 2017
Een eis uit de BRL die vanaf juni 2016 geldt, is dat vijftig procent van alle uren die zijn uitgevoerd onder de werkingssfeer van de BRL door medewerkers met een vast dienstverband moet zijn uitgevoerd. Een meerderheid van de bedrijven geeft aan met deze regel in de praktijk geen problemen te hebben. Twintig procent van de bedrijven ziet deze regel wel als een probleem en vijftien procent verwacht dat het een probleem gaat worden. Het betreft hier vooral bedrijven met een divers karakter, die naast groenprojecten ook andere werkzaamheden uitvoeren, zoals grond-, weg- en waterbouwprojecten. Ook bedrijven met sterke schommelingen gedurende het seizoen of in het werkaanbod ervaren deze regel als knelpunt. Een andere nieuwe regel is de verplichting om aantoonbaar het kennisniveau met betrekking tot bestekvormen te onderhouden. De manier van aanbesteden en de daarbij toegepaste regels zijn aan veranderingen onderhevig. Een in het verleden gevolgde CROW-cursus kan dan ook volledig achterhaald zijn. Uiteraard ondernemen de bedrijven de nodige actie om op dit vlak bij te blijven. Uit de beantwoording van de vragen komt echter niet naar voren dat de eis al bij veel bedrijven bekend is. Tot slot is er in de nieuwe BRL een eis opgenomen om in het kader van het risicogebaseerd denken van ISO 9001 op de groenprojecten een risicobeoordeling uit te voeren. Daarbij gaat het niet om veiligheidsrisico’s, maar om kwaliteitsrisico’s. Ook deze norm is bij veel bedrijven nog niet bekend of nog niet toegepast. Wel moet daarbij worden opgemerkt dat er sprake is van een overgangsfase en de nieuwe BRL pas in september 2018 bij alle bedrijven operationeel moet zijn.
Informatie-uitwisseling Informatie over ontwikkelingen met betrekking tot de BRL Groenvoorziening wordt bekend bij de deelnemers via de nieuwsbrieven van Stichting Groenkeur, via de website van deze stichting, via adviseurs van CUMELA Advies en andere externe adviseurs en via de auditoren. De ondervraagde bedrijven gaven aan dat zij hun informatie bij deze bronnen halen. Gelet op de hiervoor geschetste onbekendheid op het gebied van nieuwe normelementen is de vraag of de aan-
Actualiteiten • De periode van de handel in ruwvoeders (maïs) breekt weer aan. Denk eraan
geboden informatie ook daadwerkelijk wordt opgenomen. Bedrijven worden overstelpt met informatie van allerlei aard. Het zou niet verwonderlijk zijn als niet alle geboden informatie aankomt. In elk geval komt de informatie vanuit bedrijven naar Stichting Groenkeur niet goed op gang. Bij de voorbereidingen voor de nieuwe BRL van juni 2016 ontving de stichting nauwelijks reacties van deelnemende bedrijven, terwijl daarom uitdrukkelijk was gevraagd. Ook met betrekking tot de in 2016 ingevoerde onaangekondigde controles ontving Stichting Groenkeur weinig reacties. Uit de reacties op onze vragenlijst kwam daarentegen duidelijk naar voren dat het gros van de Groenkeur-gecertificeerde cumelabedrijven uitgesproken tegen deze controlevorm is. Het voegt niets toe ten opzichte van de reguliere audit, maar het kost wel meer tijd en geld. Slechts een minderheid van twintig procent ziet voordelen in de controlebezoeken.
dat voor handel in voederproducten in veel gevallen het GMP-certificaat en het certificaat SecureFeed wordt vereist. • Op 27 september vindt de landelijke bijeenkomst in het kader van het sectorinitiatief ‘Sturen op CO2’ plaats. • De periode van interne audits komt er weer aan. Denk aan een tijdige voorbereiding en het maken van afspraken hiervoor. • Eind dit jaar wordt een nieuwe norm VCA verwacht. Zie voor informatie hierover www.vca.nl/nieuwsoverzicht/vca-in-2017.aspx
Tips van de adviseur • Certificaten op basis van de beoordelingsrichtlijn Groenvoorzieningen 2012 blijven geldig tot 15 september 2018.
• Bent u deelnemer aan SecureFeed? Controleer dan uw monitoringsplan in de SecureFeed-databank en kijk of u monsters moet aanleveren voor het gezamenlijke monitoringsprogramma!
Kansen voor verbetering De informatieoverdracht moet dus worden gezien als eenrichtingsverkeer. Nu zijn er wel meer certificatienormen waarop de individuele deelnemers geen invloed hebben, maar bij de BRL Groenkeur is dat juist wel het geval. Hier ligt dus een kans voor zowel de deelnemende bedrijven als voor Stichting Groenkeur om vooruitgang te boeken.
Toegevoegde waarde
Activiteiten Van de ondervraagden geeft 45 procent aan zich dankzij het Groenkeur-certificaat te kunnen onderscheiden in de markt 16 14 en 12 zij waarderen het dat medewerkers en staf meer vakge10 richte kennis hebben. Een meerderheid van de ondervraagde 8 6 deelnemers geeft echter aan geen toegevoegde waarde te 4 2 in Groenkeur. Wat steekt, is dat het certificaat zeer weizien 0 nig wordt gevraagd. In minder dan 25 procent van de projecten waarop wordt ingeschreven, heeft de opdrachtgever het Groenkeur-certificaat als inschrijfeis geformuleerd. Het komt voor dat het certificaat al jaren achtereen niet is gevraagd.
Toegevoegde waarde Groenkeur 12 10 8 6 4 2 0 gestructureerde onderscheid uitvoering t.o.v. concurrentie
meer vakgerichte kennis
geen toegevoegde waarde
Om het Groenkeur-certificaat een succes te laten zijn, moeten alle betrokken partijen er meerwaarde in zien. Het lijkt erop dat veel opdrachtgevers deze meerwaarde nog niet kennen of erkennen. Het is dus de kunst om opdrachtgevers te overtuigen van een zodanig kwaliteitsverschil dat zij worden gemotiveerd om juist Groenkeur-gecertificeerde bedrijven te selecteren of het Groenkeur-certificaat voor te schrijven. De vraag is of er ook daadwerkelijk meerwaarde wordt geboden in vergelijking met niet-Groenkeur-gecertificeerde bedrijven. Kortom, het zou goed zijn om te onderzoeken wat opdrachtgevers enerzijds en deelnemers anderzijds van het certificaat verwachten en wat er moet worden aangepast om beide partijen enthousiast te krijgen. Door een aantal ondervraagde deelnemers is voorgesteld om het auditeren van het procesmanagement onder Groenkeur achterwege te laten. Dit wordt immers voldoende afgedekt door het managementsysteem ISO 9001. Zij stellen voor om in plaats daarvan meer aandacht te besteden aan de kwaliteit in het veld en controle op het vakmanschap door vakdeskundigen. Wanneer de kwaliteit van de uitvoering aantoonbaar beter wordt, moet dit een gunstig effect hebben op de voorkeuren van opdrachtgevers en zal kwaliteit meer worden beloond. Dit is één oplossingsrichting. Natuurlijk zijn er meer te bedenken. Van belang is dat er een effectieve communicatie op gang komt over de waarde van het Groenkeur-certificaat. Daarom nodigen wij de CUMELA-leden van harte uit om hun visie en ervaringen met ons te delen. .
anders
TEKST & FOTO: Ad Karelse, adviseur managementsystemen
GRONDIG 7 2017
73
ondernemen met
cumela
BEDRIJVIG
Activiteitenrapport • CUMELA Nederland, LTO Noord, Dorpsplatform Langbroek, LTO Noord en het Utrechts Fietsoverleg willen een proef met trekkers op provinciale wegen in de gemeente Wijk bij Duurstede. Er ligt nu een aanvraag bij de provincie Utrecht voor het toestaan van tijdelijke maatregelen, waaronder het rijden met landbouwvoertuigen over de provinciale wegen N227 en N229. Mogelijk start binnenkort een pilot. • Oude Lashof BV in Rossum heeft zijn medewerking verleend aan een uitzending van RTV Oost, Zero Accidents. Gemist? Kijk op RTV Oost bij ‘Uitzending gemist’ van 12 augustus vanaf 17.00 uur. • Trekkertrek in Koudekerk aan den Rijn op 5 augustus was weer een daverend succes. Mede dankzij de inzet van leden van de GVZHN kon de jeugd even machinist zijn. • Er komen geen fysieke maatregelen in de gemeente Bernheze die de bereikbaarheid en de berijdbaarheid voor landbouwvoertuigen beperken. Na overleg tussen CUMELA-leden en de bedrijvenadviseur met aanwonenden en de gemeente Bernheze wordt gestuurd op gedragsverbetering van de chauffeurs. • Na input van de klankbordgroep, waarin ook CUMELA-leden zitting hebben, zal de gemeenteraad van Klundert het tracé voor een nieuwe randweg vaststellen. Na opening van deze randweg verdwijnt het zware verkeer uit de kern van Klundert. • De Oostrand bij Zevenbergen zal hoogstwaarschijnlijk worden opengesteld voor landbouwverkeer. Volgens wethouder Thomas
Zwiers (VVD) is gedeputeerde Christophe van der Maat bereid deze stap (eindelijk) te gaan zetten. Daarmee komt er een eind aan de discussie die is gestart gelijk na de openstelling van de Oostrand in 2010. • Boskalis realiseert over de Tractaatweg (N62) een nieuw viaduct op de locatie van het huidige Spuikreekviaduct. Het bestaande viaduct is niet lang genoeg om de toekomstige tweemaal twee rijstroken te overspannen. Daarom wordt het huidige viaduct gesloopt en wordt er een nieuw viaduct gebouwd. Dat viaduct zal ook worden opengesteld voor landbouwverkeer. • Een CUMELA-lid uit de provincie Zeeland heeft naar eigen inzicht een fytobak gebouwd. Door deze actie draagt dit bedrijf met een alleszins overzienbare investering in belangrijke mate bij aan de reductie van de puntbelasting van gewasbeschermingsmiddelen. Een prima initiatief dus.
NIEUWE LEDEN
De afgelopen periode hebben twee bedrijven zich ingeschreven als lid van CUMELA Nederland: • JS Infra STERKSEL • M.A. Geluk VOF DINTELOORD
Succes? Blijf proactief Als teamleider van de bedrijvenadviseurs plan ik regelmatig een meereisdag met mijn collega-bedrijvenadviseur in. Samen gaan we op bezoek bij leden in zijn provincie. Zo ook deze dag. We (het lid en ik) kennen elkaar nog niet, dus nemen we de tijd voor een uitgebreide kennismaking. Ik ben benieuwd wie ik tegenover me heb, wat voor een soort ondernemer en mens het is en waar de uitdaging bij deze ondernemer zit. Het is een ondernemer, rond de 50, met een mooi bedrijf. Hij heeft de afgelopen jaren hard gewerkt en veel bereikt door een proactieve houding. En nu? Nu lijkt het vuur gedoofd te zijn. Van een proactieve lijkt het een reactieve ondernemer te zijn geworden. De droom is werkelijkheid geworden. Er is bereikt wat er kon worden bereikt. Nu moeten de ballen in de lucht worden gehouden en dat zorgt voor overbelasting. Deze ondernemer lijkt slachtoffer van zijn eigen succes te zijn. Jarenlang was deze ondernemer proactief, één van de voorwaarden om succes te hebben in het leven. Dit schreef Stephen R. Covey in zijn boek ‘De zeven eigenschappen van effectief leiderschap’. Proactieve mensen laten zich namelijk leiden door hun waarden en nemen initiatief. Reactieve mensen laten
74
GRONDIG 7 2017
hun leven bepalen door hun omgeving. Reactieve mensen zeggen: “Als ik maar…”, “Zo ben ik nu eenmaal” en “Ik kan het niet”. Reactieve mensen voelen zich een slachtoffer en komen in een neerwaartse spiraal terecht. Proactieve mensen zeggen: “Dat ga ik doen”, “Ik kan het ook anders oppakken”, “Ik kies”. Als ik meega op bedrijfsbezoek bij leden let ik op de woorden die de ondernemer gebruikt. Is het reactieve of proactieve taal? En als er reactieve taal wordt gebruikt, vraag ik hoe dat komt. Uit ervaring weet ik dat zelfs de meest proactieve ondernemer reactief kan worden. Kenmerkend is dat de ondernemer zaken voor zich uit gaat schuiven. Deze ondernemer is weer op weg geholpen. We hebben het bespreekbaar gemaakt, gekeken naar de taken en verantwoordelijkheden en oplossingen aangereikt. Herkent u zich in dit verhaal? Bespreek het dan met uw bedrijvenadviseur. Die kan u weer op weg helpen.
Erna Berends-Dijk, teamleider bedrijvenadviseurs
DE GEAUTOMATISEERDE MAAIDORSER S700 SERIE A U T O M A T I S C H . . . De nieuwe S700 is de geautomatiseerde maaidorser. Deze machine brengt al onze ervaring als één van ‘s werelds grootste fabrikanten van maaidorsers samen. Een revolutie in productiviteit, graan kwaliteit en lagere verliezen, door de samenwerking tussen onze ingenieurs en klanten voor de ontwikkeling van deze machine. Ook op onze T- en W-serie maaidorsers kunt u profiteren van veel nieuwe geautomatiseerde functies.
NOTHING RUNS LIKE A DEERE
10X4 VOOR HET ZWARE WERK MERCEDES AROCS 4945 - 12,8L 330KW - laadvermogen 31T
VELDHUIZEN bouwt voor het zware werk een 10x4 met veel reserves. Om voldoende stabiliteit te hebben tijdens het kippen zijn er af fabriek verzwaarde stabilisators gemonteerd en is het tandemstel leverbaar met veren van 36 ton. Voor het maximale wettelijke laadvermogen worden de voorassen geplaatst op 1,81 m en wordt een 10 tons as gemonteerd, zodat het ideale gewicht wordt bereikt van 49 ton. Deze originele MERCEDES as wordt mechanisch aangestuurd vanuit het stuurhuis en ondersteund door de originele MERCEDES stuurcilinder. Hierdoor ontstaat een onderhoudsarm stuursysteem met minimale storingen.
0 stand 3.2 Groenekan T. 0346 25 96 00 | Zwolle T. 0529 46 94 00 |
www.veldhuizen.nl
| info@veldhuizen.nl