Grondig 4 - 2017 by Vakblad Grondig

vakblad voor specialisten in groen, grond en infra

28 - THEMA UITRUSTINGSSTUKKEN 10 - STIJGEND RENDEMENT BIJ CUMELABEDRIJVEN 22 - KLOK WERKT IN BLIJDORP MET PUBLIEK 44 - FOLIEBINDING NEEMT TOE 70 - VOORKOM MISVERSTANDEN

4 2017

GEWOON HAKSELEN! MET DE LAAGSTE OPERATIONELE KOSTEN IN ZIJN KLASSE

MAXIMALE KOSTENEFFICIËNTIE

MEER VERMOGENSEFFICIËNTIE

ULTIEME BETROUWBAARHEID

– Lager brandstofverbruik – Lage slijtdeelkosten dankzij DuraLine

– ProStream – Hoog vermogen, lage frictie

– Langere levensduur – Sterkere onderdelen

PROSTREAM GEWASSTROOM

JohnDeere.nl

Colofon Grondig is het vakblad, website en digitale nieuwsbrief voor de cumelasector, specialisten in groen, grond en infra. Grondig wordt uitgegeven door CUMELA Communicatie in opdracht van CUMELA Nederland. U kunt zich via grondig.com aanmelden voor de gratis nieuwsbrief Grondig actueel. Adres CUMELA Nederland Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl CUMELA-infolijn (033) 247 49 99 / infolijn@cumela.nl Grondig / CUMELA Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig Bladmanager Michiel Pouwels Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Ton Herbrink (eindredacteur) Vormgeving Practicum Print Management BV, Soest Voorplaat CUMELA Communicatie Advertentiewerving Lisette Kerkhof, lkerkhof@cumela.nl Druk SMGB, Doetinchem Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn.

REDACTIONEEL Technologie redt Feyenoord Nooit zullen we weten of Feyenoord door doellijntechnologie kampioen werd. Wel weten we dat het elftal een wedstrijd won mede doordat er in de belangrijke wedstrijd tegen PSV doellijntechnologie werd ingezet. De camera’s gericht op de doellijn stelden onomstotelijk vast dat de bal wel over de lijn was, terwijl het de grens- en scheidsrechter was ontgaan. Een overwinning voor de technologie, tenminste als je supporter van Feyenoord bent. De verliezers zijn de mensen die het subjectieve stukje ‘jus’ van falende scheidsrechters missen. Een o zo belangrijk ingrediënt van de discussies tijdens de derde helft. In onze wereld gaat het niet anders. De ‘jus’ van het vakman zijn wordt steeds meer ingenomen door 3D-GPS, voertuigvolgsystemen en monitoring, onze‘doellijntechnologie’. Een deel van de machinisten wil daar liever niet aan, omdat ze trots zijn ‘zelf’ een werk te kunnen maken. Begrijpelijk, want daar halen ze hun eigen waarde en voldoening uit. Als dat lukt, is het mooi, maar als het misgaat, zitten zij - en vooral u als ondernemer - met een lastiger ‘derde helft’ bij de opdrachtgever. Bij draaikantelstukken worden we ook geconfronteerd met dit fenomeen. De leveranciers zijn al veel verder dan alleen het bouwen en leveren van een hulpstuk dat kan draaien en kantelen. De stap naar volledige integratie van 3D-GPS is in volle gang en voor de belangrijkste spelers zijn er koppelingen met 3D-GPS-leveranciers gemaakt. Dan ineens is het een hulpstuk waarmee je naadloos en heel efficiënt een werk kunt maken. Daarmee scoor je bij de opdrachtgever. Tegelijk is er het bekende gemopper “dat het extra geld kost, dat je niet terugverdient”. Het bekende tegenargument dat altijd wordt ingezet als er weer iets nieuws is. Een airco hadden we ook niet nodig. Nu zit het standaard op elke machine. Draadloos telefoneren was ook onzin, nu kunnen we niet meer zonder. Voertuigvolgsystemen waren eng, maar nu bent u blij dat er wordt ingegrepen voordat er iets kapot loopt. Toch? Zo zal 3D-GPS ook een standaard gaan worden, waarmee machines en tools af-fabriek op zijn voorbereid of al worden uitgerust. Uit de sportwereld weten we dat het de winnaars zijn die vaak de nieuwste technologie als eerste omarmen, gewoon om net een stapje verder te gaan dan de concurrent. Een les die je ook in je bedrijfsvoering kunt gebruiken. Voor wie snel aanhaakt, is de kans om te profiteren van nieuwe technologie namelijk net wat groter. Al hadden ze in Rotterdam natuurlijk gewoon geluk. Daar werd net op het juiste moment de nieuwe technologie getest. Maar dat is voer voor de derde helft...

Kosten abonnement Nederland € 89,- per jaar / Buitenland € 124,- per jaar. Collectieve abonnementen: op aanvraag © Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving. ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap CUMELA Nederland Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wilt u het lidmaatschap van CUMELA Nederland beëindigen, dan dient u voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van CUMELA Nederland te Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

Redactie Grondig Toon, Gert en Marijke

GRONDIG 4 2017

NIEUW De nieuwe QUADRANT 5200/5300. - 2,35 m pick-up met Power Feeding System (PFS) - Rijden tot aan de capaciteitsgrens voor meer pakken per uur - Absolute knoopzekerheid onder alle omstandigheden - Snij-inrichting ROTO CUT (25 messen), FINE CUT (51 messen) of SPECIAL CUT (180 messen) - 46 persslagen per minuut (QUADRANT 5200) of 56 persslagen per minuut (QUADRANT 5300) - APC - Automaic Pressure Control - Optioneel: hydraulisch aangedreven invoersysteem, traploos verstelbaar Meer zien: quadrant5300.claas.com

kampsdewild.nl

INHOUD 3 Redactioneel 6 In Actie: Van Lenthe Dalfsen, Dalfsen 9 Commentaar 10 Stijgend rendement cumelabedrijven 14 Ondernemerslessen: Frank Hoogendoorn, HKA Nieuwkoop 18 Sterk Werk: Heyboer BV

Ondernemen met

mensen 22 Profileren: Klok Cultuurtechniek 28 Draaikantelstukken voor vijftientons mobiele graafmachines 33 Engcon Nederland 34 Steelwrist-uitrustingsstukken 37 Handelsonderneming Rigter 40 Grondig.com 44 Foliebinding neemt langzaam toe 48 Joskin Tornado 5516/16V met nieuw weegsysteem 50 De sleepvoet blijft 55 Economie 55 In kort bestek

52 57 58 60 61 62 64 65 68 70 73 74

Cumelaria Gekruid Toolbox: gezonde voeding Cumela.nl Voorzitter Actievere rol van scholen gevraagd bij stages Stand van zaken rond de Wet DBA CAO & Zo Eigenrisicodragerschap Ziektewet Communicatie binnen het bedrijf Wat als opdrachtgevers niet betalen? Bedrijvig

Ondernemen met

vaktechniek

Ondernemen met

cumela

Grondig 5 ontvangt u vrijdag 16 juni!

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

mensen

GRONDIG 4 2017

BEDRIJF IN ACTIE

Maatwerk met 3D-GPS en een kantelbak Vaste machinist Gerrit is met zijn Volvo EC220 bezig een ondiepe wadi in profiel te leggen. Dan is het grote werk gedaan voor het bouwrijp maken van het project Opbroek fase 3. Het betreft een nieuwbouwproject van de gemeente Rijssen-Holten dat in totaal 78 woningen omvat. Dit deel is in januari opgestart en moet in mei worden opgeleverd. Van Lenthe Dalfsen heeft het project aangenomen en realiseert het onder eigen regie, waarbij ook andere bedrijven zijn ingehuurd. De deadline gaat Van Lenthe ruimschoots halen, mede dankzij gunstige weersomstandigheden. In dit geval komt de waterhuishouding nauw. De nieuw te realiseren wijk ligt in één van de laagste gebieden van de gemeente. Door de wijk kronkelt de (nu zeer bescheiden) Oosterhofsbeek. Om de wijk op niveau te krijgen, is vanuit een gronddepot circa 5000 kubieke meter grond aangevoerd om het peil een meter op te hogen. De wijk watert aan de zijkanten af, bij de Oosterhofsbeek in een ondiepe wadi met overstort op de beek. Aan de andere kant van de wijk is IT-infiltratie voor het hemelwater toegepast, met ook hier een overstort naar een wadi en van daaruit naar de Oosterhofsbeek. Uiteraard stond alles keurig in het bestek, maar uitvoerder Gerard Klein Oonk geeft aan dat er in overleg met de opdrachtgever nog wel aanpassingen zijn gedaan. Zo was de Oosterhofsbeek opgenomen met 1:1- tot 1:2-taluds. In overleg is dit met het oog op de veiligheid voor kinderen aangepast naar 1:3. “Het is een nieuwe woonwijk, waar de wegen en paden dicht aan de Oosterhofsbeek grenzen. Bij hevige regenval kan de goot helemaal vollopen.” Even later is hij in gesprek met de hovenier die de bomen plant. “Ze wilden met het lint inmeten, maar ik heb toch even de GPS gepakt. Als je telkens een kleine afwijking hebt, bestaat de kans dat we later bomen moeten verplanten.” Machinist Gerrit heeft met zijn Volvo circa tachtig procent van de graafwerkzaamheden uitgevoerd. Hij werkt met vaste kantelbak en verschillende bakken die allemaal zijn ingevoerd in het DigPilot-3DGPS-systeem. Hij is vertrouwd met het systeem en gebruikt het als het nodig is. Gerard Klein Oonk geeft aan dat het werken met 3D op dergelijke projecten een aangename vooruitgang is en past in hun werkwijze van nauwkeurig en in één keer goed. Intussen is hij alweer in gesprek met een passant en controleert hij daarna het betonstorten voor de waterafvoer. “Zo meteen nog een laatste ronde poetsen en het is klaar. Maar we blijven scherp de puntjes op de i zetten en meedenken om zo onze meerwaarde te leveren.” TEKST EN: Gert Vreemann FOTO'S: Van Lenthe, Vreemann

GRONDIG 4 2017

Wij weten wat we verzekeren! De verzekeringsspecialist in de cumelasector Als onderdeel van brancheorganisatie CUMELA Nederland weten we als geen ander waar u als ondernemer mee te maken heeft, met welk materieel u werkt en welke risico’s u daarbij loopt. Onze polisvoorwaarden zijn daar dan ook volledig op afgestemd.

“Ik denk graag met u mee over uw risico’s van zieke werknemers!” Thea van Loenen, medewerker inkomensverzekeringen Onze voordelen ü Persoonlijk contact met onze specialisten ü Gemak en uitgebreide service ü Kennis van de cumelasector ü Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding ü Soepele afwikkeling bij schade

website: www.cumelaverzekeringen.nl | e-mail: verzekeringen@cumela.nl | telefoon: (033) 247 49 60

ondernemen met

mensen

COMMENTAAR Familiebedrijven De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor de kracht van familiebedrijven, die beter in staat zijn om mee te veren met economische ontwikkelingen. De cumelasector kent overwegend familiebedrijven. Een sterke sector, met bedrijven die vaak zijn ontstaan in het midden van de vorige eeuw. Bedrijven die dus inmiddels naar de derde of vierde generatie ondernemers gaan. Bedrijven ook die steeds complexer worden, niet alleen qua werkzaamheden, maar ook qua kennis en vaardigheden die worden gevraagd van de leiding van de onderneming. Dat familiebedrijven van groot belang zijn voor de Nederlandse economie blijkt wel uit het feit dat Hogeschool Windesheim in Zwolle inmiddels een tweede lector Familiebedrijven heeft geĂŻnstalleerd. Deze lector, Anita van Gils, gaat onderzoek doen naar het strategisch ondernemerschap bij familiebedrijven. Strategisch ondernemerschap zal van bedrijven in de cumelasector steeds meer aandacht vragen. Neemt u samen met uw mede-eigenaren wel voldoende tijd om na te denken over de positie van uw bedrijf over vijf of tien jaar? Onze wereld verandert in een razend tempo. Kunt u daarop met de ontwikkeling van uw bedrijf anticiperen? Is er voldoende differentiatie in uw dienstenpakket om niet te kwetsbaar te zijn? Strategische vraagstukken vragen tijd en prioriteit, waarbij soms externe deskundigheid wenselijk of zelfs noodzakelijk is.

Hannie Zweverink, algemeen directeur CUMELA Nederland

Enige tijd geleden sprak ik een ondernemer die in zijn periode van ondernemerschap een prachtig bedrijf heeft opgebouwd. Als tweede generatie is hij meegegroeid met zijn onderneming. Nu staat de derde generatie aan de poort om toe te treden en maakt de zittende ondernemer zich zorgen. Er wordt zo veel gevraagd van de derde generatie en hij of zij krijgt niet de tijd geleidelijk mee te groeien. Daardoor kan de situatie ontstaan dat de overnemende generatie opziet tegen een overname met de bijbehorende verantwoordelijkheden. Die wil en kan nu nog geen keuze maken. Maar hoe dit dan aan te pakken? Heeft u wel eens nagedacht over een raad van advies? Externe deskundigen die een klankbord zijn voor de ondernemer, die met hem meedenken en advies geven. Soms komen ondernemer en de raad van advies samen tot de conclusie dat het verstandig is - al dan niet tijdelijk - een derde persoon die over complementaire competenties beschikt toe te voegen aan de leiding van het bedrijf. De familie behoudt het eigendom en de volgende generatie krijgt de kans de eigen competenties verder te ontwikkelen en op de juiste onderdelen in te zetten. Een mooie en passende oplossing, waarin ieders kwaliteiten optimaal tot hun recht komen.

GRONDIG 4 2017

JAARRESULTATEN 2017 Stijgend rendement

ondernemen met

mensen

Lagere diesel- en rentekosten zorgen voor betere resultaten Met meer omzet, een hogere bruto marge en een beter rendement was 2016 voor de meeste cumelabedrijven een goed jaar. Dit is de eerste conclusie na verwerking van de resultaten van 71 bedrijven die zowel vorig jaar als dit jaar deelnamen aan de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse. Opvallend zijn verder de gestegen kosten voor afschrijvingen en arbeid. Ook de inmiddels weer gestegen kosten voor de brandstof maken de ontwikkelingen voor dit jaar onzeker. De oplevende economie in 2016 gaf ook de cumelabedrijven een zetje in de rug, concludeert bedrijfskundig adviseur van CUMELA Advies André de Swart. “Dat zien we terug in stijgende omzetten van de grondverzetbedrijven, die vooral vanuit de bouw de opdrachten zagen groeien. Ook de bedrijven die actief zijn in de veehouderij hadden een goed jaar. Door het groeizame weer was er veel omzet in de oogst van voedergewassen. Al zijn er regionaal grote verschillen, want de bedrijven in de gebieden die werden getroffen door wateroverlast hadden te maken met een slechte maïsoogst. Door de lage melkprijzen was er ook weinig aanvullend werk, zoals graslandverbetering”, aldus De Swart. In de akkerbouw profiteerde de sector van het flink gegroeide areaal suikerbieten, doordat de oogst hiervan grotendeels door de loonwerker wordt uitgevoerd.

Het resultaat van deze positieve ontwikkeling is te zien in de jaarresultaten van de eerste 71 bedrijven met een afgerond jaarverslag over 2016. Deze zijn voor dit overzicht vergeleken met de resultaten over 2015 van dezelfde bedrijven. Volgens Dieuwer Heins, coördinator van CUMELA Kompas Analyse, geeft de ontwikkeling van deze bedrijven een goede voorspelling van de resultaten van de sector. “Van voorgaande jaren weten we dat de resultaten van 60 tot 70 bedrijven een goed beeld geven van de ontwikkelingen op alle bedrijven.” De groeiende hoeveelheid werk is terug te zien in de stijgende omzet van de bedrijven. Opvallend is de sterke resultaatsverbetering die deze bedrijven afgelopen jaar realiseerden. De gemiddelde omzet van de bedrijven steeg van € 2.237.964,- in 2015 naar € 2.394.505,- in 2016, een stijging van zeven procent. In deze omzet zit echter ook de inkoop van hulp- en grondstoffen en de inhuur van derden. Voor een goede vergelijking van de bedrijfsresultaten worden deze posten uit het bedrijfsresultaat weggehaald. Wat resteert is de bruto marge, die aangeeft welke omzet is gerealiseerd met de inzet van eigen machines en werknemers. Gecorrigeerd voor deze cijfers blijkt de bruto omzet gestegen van € 1.612.000,naar € 1.695.000,-, een stijging van 5,2 procent.

Prima resultaat Mede door de gestegen omzet had ruim 70 procent van de cumelabedrijven in 2016 een beter resultaat dan het jaar ervoor. Het gemiddeld bedrijfseconomisch resultaat voor 2016 komt uiteindelijk uit op € 44.102,-. Het betekent dat het rendement op het gemiddelde bedrijf is gestegen van 0,7 procent in 2015 naar 2,6 procent in 2016. Een mooi resultaat, bevestigt De Swart. “Bedrijven halen een bedrijfseconomisch minimaal gewenst resultaat. Dat komt door de goede ontwikkeling van de omzet, maar we moeten de rol van de gedaalde brandstofprijs en de rente niet onderschatten. De kosten voor brandstof daalden met één procent en de rentelasten daalden met 0,3 procent. Een groot deel van het betere resultaat is dus niet het succes van de ondernemer, maar te danken aan externe factoren. Het is nu de kunst om bij stijgende kosten, via aanpassing van de tarieven, het resultaat vast te houden.

GRONDIG 4 2017

TOTAAL DEELNEMERS 2016 % van BM

2015

% van BM

2.394.505 517.377 182.176 1.694.952

141,3% 30,5% 10,7% 100,0%

2.237.964 473.493 152.560 1.611.911

138,8% 29,4% 9,5% 100,0%

705.041

41,6%

683.209

42,4%

49.620

3,1%

44.707

2,8%

252.711 185.522 221.589 45.467 32.836 5.059 743.184

14,9% 10,9% 13,1% 2,7% 1,9% 0,3% 43,8%

234.523 174.566 226.614 40.883 34.346 5.374 716.307

14,5% 10,8% 14,1% 2,5% 2,1% 0,3% 44,4%

ALGEMENE KOSTEN

62.389

3,7%

64.951

4,0%

RENTEKOSTEN

90.616

5,3%

92.021

5,7%

1.650.850

97,4%

1.601.195

99,3%

44.102

2,6%

10.716

0,7%

OMZET INKOOP WERK DOOR DERDEN BRUTOMARGE ARBEIDSKOSTEN HUISVESTINGSKOSTEN MACHINEKOSTEN AFSCHRIJVING REPARATIE & ONDERHOUD BRANDSTOF VERZEKERING HUUR MACHINES OVERIG TOTAAL

TOTALE KOSTEN BEDRIJFSECONOMISCH RESULTAAT AANTAL FTE AANTAL DEELNEMERS

15,2 71

Arbeidsbenutting De gestegen bruto omzet is voor een belangrijk deel gerealiseerd met hetzelfde aantal werknemers. Terwijl het aantal fte in 2016 groeide met 0,3 tot gemiddeld 15,2 steeg namelijk ook de omzet per fte. Dit resulteert in een daling van de arbeidskosten per bruto marge. Deze komen in 2016 uit op 41,6 procent en liggen daarmee flink lager dan in 2015 (42,4 procent). De omzet per werknemer steeg daarmee tot € 111.500,- per fte. In 2015 was dit € 108.400,-. Door een aanpassing van de salarissen stegen ook de arbeidskosten van € 45.900,- in 2015 naar € 46.500,- per fte in 2016.

Bedrijfseconomisch resultaat Voor het bedrijfseconomisch resultaat wordt een berekende vergoeding voor de niet-betaalde ondernemer en het geïnvesteerd eigen vermogen meegenomen. Verder worden de incidentele baten en lasten en overige opbrengsten buiten beschouwing gelaten. De gegevens zijn gebaseerd op 71 representatieve bedrijven in de cumelasector waarvan de resultaten over 2015 en 2016 bekend zijn. Uit ervaringen in het verleden is bekend dat dit aantal een representatief beeld geeft van de ontwikkelingen in de sector. Vooral de verschillende kengetallen blijken nog maar enkele tienden te variëren.

14,9 71

Vooral die forse kosten per fte nopen bedrijfseconoom De Swart vaak om hier nadrukkelijk voor te waarschuwen bij bedrijven. “Veel bedrijven realiseren zich niet hoe hoog de gemiddelde kosten voor een werknemer zijn. Daarom is het zo belangrijk om voldoende omzet per arbeidskracht te hebben. Natuurlijk ben je hiervoor deels afhankelijk van het werkaanbod, maar ik ben ervan overtuigd dat je hier als ondernemer in het bedrijf veel sturing aan kunt geven, bijvoorbeeld door het benutten van de tijd-voor-tijdregeling die in de cao mogelijk is. Het resultaat daarvan zie ik bij bedrijven die dat toepassen direct terug in lagere arbeidskosten per bruto marge.”

Machinebenutting De positieve ontwikkeling van de omzet heeft ook geresulteerd in een betere machinebenutting, zo blijkt uit de cijfers. Net als de personeelskosten daalden de machinekosten per bruto marge. In getallen: vorig jaar was van elke € 100,- omzet € 43,80 nodig voor de machinekosten. Een jaar daarvoor was dat nog € 44,40. Opvallend is dat binnen de machinekosten de afschrijvingen wel met € 18.188,- stegen. Net als in de jaren 2013, 2014 en 2015 werd er meer geïnvesteerd dan er werd afgeschreven. Daarmee lijkt de investeringsstop van voor 2013 inmiddels ruim gecorrigeerd, al speelt volgens De Swart waarschijnlijk ook een rol dat veel machines de afgelopen jaren flink in prijs zijn gestegen. “Veel ondernemers in de cumelasector geven

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

mensen

aan dat ze bij aanschaf of inruil van machines merken dat de prijzen bij herinvestering in vergelijkbare machines de afgelopen jaren flink zijn toegenomen”, stelt hij vast. De Swart rekent dit voor. “De aanschaf van machines bedroeg in 2016 gemiddeld € 313.161,-. Stel, we gaan uit van een gemiddelde indexering van 1,5 procent per jaar en de machines gaan gemiddeld zes jaar mee. Dan lag de oorspronkelijke aanschafwaarde 7,73 procent lager op € 290.695,-, een verschil van € 22.466,-. Dat alleen al rechtvaardigt een aanpassing van het tarief. Doe je dat niet, dan stijgen de afschrijvingen per bruto marge jaarlijks met ruim 0,2 procentpunt per jaar. Dat gaat dan ten koste van het resultaat. Het tweede punt dat opvalt bij de machinekosten zijn de gedaalde brandstofkosten. Met name door de lage dieselolieprijs in het eerste half jaar van 2016 zijn de kosten voor brandstof zelfs met één procentpunt van de brutomarge gedaald. De Swart waarschuwt ondernemers wel om de huidige brandstofprijs goed in beeld te houden. “De huidige dieselprijs ligt volgens de prijsindex voor brandstof van CUMELA Nederland al weer veertien procent hoger dan een jaar geleden. Voor een gemiddeld cumelabedrijf betekent dit op jaarbasis al snel € 25.000,- tot € 35.000,- per jaar aan extra brandstofkosten, oftewel één à twee procent per bruto marge. De verwachting is dat de brandstofprijs op dit niveau blijft of wellicht nog zal stijgen. De Opec- en andere olieproducerende landen streven immers naar een prijs van 60 dollar voor een vat ruwe olie. De prijs ligt op dit moment rond 55 dollar.”

CUMELA Kompas Analyse dwingt tot nadenken over cijfers Hendrie en Henriët Loman van Loonbedrijf Loman in Luttenberg zijn positief over hun deelname aan CUMELA Kompas Analyse. “De gesprekken over de kengetallen van ons bedrijf zijn voor ons erg waardevol. Het dwingt je om na te denken over belangrijke onderwerpen in het bedrijf, ook voor de langere termijn. Je kijkt op een andere manier naar je bedrijf. Je ziet bijvoorbeeld hoe de kostenontwikkeling is in vergelijking met de sector. Als ondernemer ben je toch veel bezig met de dagelijkse gang van zaken. Je zult voor je bedrijf ook aandacht moeten hebben voor de lange termijn. Een gesprek met een bedrijfskundig adviseur van CUMELA Advies over de kengetallen van ons bedrijf helpt hierbij.” Loonbedrijf Loman is gevestigd in Luttenberg en verricht agrarisch loonwerk en grondverzet. Er zijn vijf werk nemers in dienst.

Rentekosten gedaald

In het agrarisch loonwerk zorgt het mestuitrijden en de mestdistributie voor een aanhoudende stroom werk. Door het extra vee was de omzet voor dit werkafgelopen jaar ook weer hoger.

GRONDIG 4 2017

Een laatste meevaller voor het bedrijfsresultaat zijn de gedaalde rentekosten. Op bedrijfsniveau daalden deze met 0,4 procent. Dit heeft volgens De Swart ook te maken met de lagere rentestand. Daardoor is ook de berekende rente als vergoeding voor het geïnvesteerde eigen vermogen nu wat lager. Al met al geven deze cijfers aan dat het gemiddelde cumelabedrijf voor het eerst in jaren een positief bedrijfseconomisch resultaat haalt en duidelijk zwarte cijfers schrijft. “Een mooi resultaat, zeker omdat hierin ook een vergoeding voor de ondernemer is berekend. Het is nu aan de bedrijven om dat ook bij een stijgend kostenniveau minimaal te handhaven, zodat bij een minder jaar of een eenmalige tegenslag het bedrijf niet direct in de problemen komt.” TEKST: Toon van der Stok, met bijdrage van Dieuwer Heins FOTO’S: CUMELA Communicatie

Wat is CUMELA Kompas Analyse? Jaarlijks leveren tussen de 400 en 500 bedrijven hun jaarresultaten aan voor het bedrijfsvergelijkend onderzoek van CUMELA Nederland. Dit aantal is groeiend en het streven van de organisatie is om dit de komende jaren verder te laten groeien naar 800 bedrijven. Een ondernemer die de cijfers aanlevert, krijgt daarvoor een analyse retour waarin zijn bedrijf wordt vergeleken met het gemiddelde van vergelijkbare bedrijven de sector. Een ondernemer kan daarmee zien waar hij beter of slechter scoort dan het gemiddelde. André de Swart daagt ondernemers uit om mee te doen aan CUMELA Kompas Analyse 2016, de kengetallen vergelijking van CUMELA Nederland. “Heeft u de (concept)jaarrekening gereed, lever ons de gegevens dan snel aan. Wij zorgen dan voor een rapportage waarin we het bedrijfsresultaat vergelijken met vergelijkbare bedrijven. Deze wordt door de bedrijvenadviseur of de bedrijfskundig adviseur van CUMELA Nederland met de ondernemer besproken.” Deelname aan deze bedrijfsvergelijking is gratis. Belang stellenden kunnen hiervoor contact opnemen met hun bedrijfsadviseur van CUMELA Nederland of een e-mail sturen naar kengetallen@cumela.nl.

BEZOEK DE MF DEMOTOUR JUNI & JULI 2017

ERVAAR 170 JAAR ERVARING

Massey Ferguson weet al 170 jaar wat boeren beweegt. Tijdens de MF Demotour 2017 kunt u de jongste generatie trekkers van Massey Ferguson zelf ervaren, met vermogens variërend van 70 tot 400 pk. Trekkers uit de Global serie en de hagelnieuwe MF 6700 S (‘Machine of the Year 2017’) zijn aanwezig, net als de nieuwe MF verreikers, maaiers, schudders en harken. Kijk voor alle data en locaties op www.mechangroep.nl/demotour2017

VOOR EEN NIEUWE GENERATIE

VAN MASSEY FERGUSON

ONDERNEMERSLESSEN “Je hebt tijd nodig om te ondernemen”

ondernemen met

mensen

Frank Hoogendoorn, HKA Nieuwkoop Kosten moet je in de hand houden, want dan kun je ook bij een scherp tarief ook wat verdienen. Dat is de filosofie van Frank Hoogendoorn, eigenaar van HKA. En om dat te kunnen, ligt zijn bedrijf er strak bij en staat alles in het gelid. Want als je weet waar alles staat en ligt, kun je snel werken. En dat scheelt kosten. De filosofie van een ondernemer die tijd neemt om te ondernemen. LES 1 Het aannemen van een planner geeft tijd om te ondernemen. “Twee jaar geleden was voor mij het keerpunt. Ik zat met een jong gezin, draaide een bedrijf met 25 werknemers en soms vijftien losse krachten en zat de hele dag aan de telefoon. Alleen maar bezig om werk te regelen en problemen op te lossen. Samen met mijn vrouw zaten we toen te praten hoe we het gingen voortzetten. Als we een opvolger zouden hebben, zou het namelijk nog een jaar of 24 duren voor het zo ver was. Onze jongste was vier en voor hij in het bedrijf zou kunnen beginnen, moet hij volgens mij nog minimaal vier jaar ergens anders werken. Als dat al doorgaat, betekende het dat ik nog minimaal 24 jaar verder moest, terwijl ik al 45 was. Dan besef je dat je dat niet in dat tempo volhoudt, zeker niet als je ook een paar keer met je gezin op stap wil en ruimte houden om je bedrijf te ontwikkelen. Dat was het moment om te gaan rekenen hoe het anders zou kunnen. Het resultaat is de planner die nu van negen tot zes het planningswerk doet. Vraag je nu of dat een goede beslissing is, dan zeg ik ja, al kost het moeite, want loonwerker ben je toch uit liefde voor het vak. Dus je wilt op de trekker of je wilt zaken regelen. Ik heb ook wel eens een paar klusjes opgepakt, maar al snel merk je dat je ook daar geen tijd meer voor hebt, want ik heb de tijd nodig om te ondernemen.”

LES 2 Meedoen aan studieclubs, besturen en cursussen maakt wie je bent.” “Door het creëren van extra tijd krijg je ook meer tijd om je zelf te verdiepen. Daar was ik altijd al mee bezig, want toen ik het bedrijf overnam, ben ik begonnen met de cursussen bedrijfsleer. Daarna ben ik mee blijven doen met allerlei besturen en studieclubs. Zo heb ik al in verschillende rondetafelbijeenkomsten en studieclubs van CUMELA Nederland

GRONDIG 4 2017

gezeten om mezelf te ontwikkelen. Ook deelnemen aan een bestuur brengt je weer nieuwe inzichten. Overal ontmoet je toch weer ondernemers die allemaal hun eigen ideeën en werkwijzen hebben. Dat maakt uiteindelijk wel wie je bent. Kom je nergens, dan hoor je niets en ontwikkel je jezelf ook niet. Leuk detail is dat ik bij het besturen al twee keer Teake de Boer ben opgevolgd. Eerst als bestuurslid van de GVZHN en nu als lid van de sectie Grondverzet en cultuurtechniek. Dat soort werk kan ik doen nu ik veel minder de stress heb van het dagelijks regelen.”

LES 3 Het agrarisch werk wil en kan ik niet missen. “Natuurlijk heb ik ook wel eens nagedacht of ik door moet gaan met het agrarische werk, want het blijft een tak die stress geeft. Doe je alleen de bouw, dan ben je om vijf uur ongeveer klaar. Nu blijft in het seizoen de telefoon rinkelen, ook omdat iedereen je op elk moment kan bellen. Toen ik het overnam van Hans Kempen was dat ongeveer drie keer per dag onder het eten. Nu bellen ze nog als je al in bed ligt. Toch blijft het agrarisch werk iets wat past bij ons type bedrijf. Het helpt ook om machines rendabel te maken, want om voldoende uren op de trekkers te krijgen, hebben grondverzet en agrarisch werk elkaar nodig. Nu kun je de trekker die je nodig hebt voor de sleepslangcombinatie of opraapwagen ook voor de zandkipper zetten. Daarmee komt hij aan zijn uren en hou je de kostprijs onder de tien euro. Dat leg ik boeren ook wel eens uit: dat een opraapwagen hier wel twee tientjes per uur goedkoper is dan in Friesland of Groningen dankzij dat werk in het grondverzet, maar dat dit wel betekent dat ik niet om twee uur kom, maar om vier uur. Om voor hen de prijs laag te houden. Dat blijft wel eens moeilijk, want ze willen liefst dat ik kom op het tijdstip dat het hen past. Ook voor het personeel zou ik het niet aandurven. Het agrarische werk brengt toch een bepaalde mentaliteit. Hoe gaat het daarmee als je alleen nog maar het zeven-tot-vierritme hebt uit de

Wie is Frank Hoogendoorn Sinds 2001 is Frank Hoogendoorn eigenaar van HKA in het Zuid-Hollandse Nieuwkoop. Dit bedrijf heeft hij destijds overgenomen van Hans Kempen. Sinds die tijd is het bedrijf sterk gegroeid in het grondverzet. Het bedrijf heeft nu 25 vaste werknemers en tot vijftien inhuurkrachten. Voor het sleepslangbemesten werkt het bedrijf samen met RVR en Van der Poel. Hoogendoorn is lid van het bestuur van de sectie Grondverzet en cultuurtechniek van CUMELA Nederland. Hij is getrouwd en heeft drie jonge kinderen.

bouw. De jongens willen het ook niet missen: het soms dag en nacht werken om te zorgen dat het voor elkaar komt. Dat je zestien uur op een dag werkt om het gras binnen te krijgen. Dat hoort bij het gevoel. Een derde reden zijn de klanten, die het toch zijn. Want stop ik met agrarisch werk, dan ben ik ook meer dan honderd klanten kwijt. Bedrijven die me nu bellen voor het uitgraven van een stal, het zetten van een sleufsilo, het aanleggen van een kavelpad of voor een vrachtje zand of grond. Dat ben je ook kwijt als je afscheid zou nemen.”

LES 4 Lastig dat je niets kunt teruggeven. “In het grondverzet zijn we de afgelopen jaren flink gegroeid, Dat moet ook wel als je vooruit wilt, want in de landbouw is de omzet stabiel of hooguit iets groeiend door meer sleepslangwerk. Het aantal hectares blijft echter gelijk, al is het met minder klanten. In het grondverzet kun je wel groeien. Daar zijn we de laatste jaren wel in geslaagd. Bewust werken we alleen in onderaanneming. Ik wil niet door zelf aan te nemen een concurrent worden van mijn opdrachtgevers. Al is dat soms ook wel weer lastig, want het gevolg is wel dat ik bedrijven nooit wat kan teruggeven. In tijden dat er voldoende werk is, is dat geen probleem, maar in een periode zoals afgelopen jaren dat iedereen werk zoekt, is dat soms wel lastig. Al geldt dat alleen voor de wat kleinere bedrijven die zelf aannemen. Bij bedrijven als Boskalis of Van Oord maakt dat niet uit. Die willen de machines toch niet zelf hebben.”

LES 5 Werknemers moeten het leuk maken. “Als onderaannemer betekent het wel dat je extra je best moet doen om je te onderscheiden, want er zijn veel collega’s die hetzelfde werk zoeken. De afgelopen twee jaar heb ik wel het voordeel gemerkt dat ik zelf meer tijd had om opdrachtgevers te bezoeken. Dat was ook een doel bij het aannemen van de planner, zelf weer meer tijd hebben om met klanten te praten. Dan moet je ook de stoute schoenen aantrekken en bij uitvoerders binnenstappen. Zo heb ik bij de N207 die hier vlakbij ligt een mooie berg werk binnengehaald. Dan merk je dat zelfs bij een bedrijf als Boskalis er mogelijkheden zijn. Succesvol werk binnen halen is wel een teamprestatie, want ik kan wel een opdracht regelen, maar daarna zijn het de jongens die het waar moeten maken. Dan draait alles om de juiste werkwijze. Daarom wil ik ook dat alles goed geregeld is. Dat machines zijn afgetankt, zodat ze klaar staan als ze op de werkplek zijn. Niets is vervelender dan gelijk bij je uitvoerder aan moeten kloppen dat je een probleem hebt omdat je zonder brandstof zit. Het is echter het complete plaatje. Dat je eigen planning klopt, dat je de afspraken nakomt, dat de jongens er netjes bij lopen, dat de machines netjes zijn, net als de auto’s. Het telt allemaal mee. Net als de manier waarop je binnen komt. Laat je merken dat er zin in hebt, dat je plezier in je werkt hebt. Het zijn uiteindelijk de medewerkers die maken dat de opdrachtgever het leuk vindt om die jongens mee te nemen naar vervolgopdrachten.”

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

mensen

zo negatief wordt en dat je in een bedrijfsvergadering alleen maar zaken aan de orde hebt die niet goed waren. Daar klagen de jongens dan weer over, dus pakken we ook maar een aantal leuke zaken op.”

Op het erf staat alles netjes op zijn plaats en is voor elke machine duidelijk aan gegeven waar deze moet staan.

LES 6 Ben je te laat, bel dan even, dat scheelt heel veel gezeur. “Om het leuk te houden, hebben we ook een strakke afspraak hoe te handelen als je te laat bent. Iedereen kan zich een keer verslapen, maar laat het zo snel mogelijk weten. Daarom wil ik dat iedereen als hij of zij te laat is om vijf voor zeven de uitvoerder belt. Laat de opdrachtgever even weten dat je je verslapen hebt, dat er een file staat of dat de machine niet wil starten. Doe je dat, dan is het meestal geen probleem. Laat je niets weten, dan komt er een heel circus van ontevreden mensen in werking. Dan is de uitvoerder bang dat iets niet geregeld is, hij belt naar kantoor, dat belt een onderaannemer, die het soms ook weer heeft uitbesteed en zo balen er drie tot vier mensen van één iemand die te laat is. Terwijl één telefoontje het hele probleem had kunnen voorkomen.”

LES 7 Wij bespreken alle klachten, want daarmee ver lagen we de kosten. “Voorkomen dat er klachten zijn, is iets waar ik dagelijks mee bezig ben, want klachten zijn vaak het gevolg van fouten. Los je dit op of voorkom je dat die worden gemaakt, dan heb je de boel weer beter op orde. Dat zeg ik ook tegen de jongens. Een fout of klacht is een gratis advies. Daar kun je van leren hoe het beter kan. De kunst als ondernemer is om op de dag verrassingen zoveel mogelijk te voorkomen. Weet je waar je aan toe bent, dan werkt het voor iedereen prettiger. Dat begint bij machines die goed klaar staan, want iedereen baalt als hij ’s morgens zijn radio wil aanzetten en hij doet het niet. Dan is je dag al verpest. Zo is het ook met dingen die je moet zoeken. Niets vervelender dan heen en weer moeten lopen voor een luchtpistool. Daarom heb ik de afgelopen twee jaar alles opnieuw ingericht, met vaste plaatsen voor alle spullen en de afspraak dat alles terug gaat naar de plaats waar het hoort. Het gereedschapsbord moet dus altijd vol zijn. Een nadeel van het bespreken van klachten is wel dat het soms

GRONDIG 4 2017

LES 8 Ik heb alle filters voor een heel jaar ingekocht, die zorgen ben je dan een jaar kwijt. Een nieuwe stap die ik deze winter heb gezet om het beter te organiseren, is het in één keer voor een jaar inkopen voor alle filters. We hebben een lijst gemaakt met alle machines en filters die voor de komende 2000 machine-uren nodig zijn. Die is naast de voorraad gelegd en daarna heb ik in één keer alles besteld. Ik weet nu zeker dat ik daar komend jaar geen zorgen meer over heb. Daarnaast kon ik veel scherper inkopen, doordat ik een grote bestelling kon doen. Een andere aanpassing is het coderen van de bakken en andere uitrustingsstukken die bij een machine horen. Alle bakken, grijpers of palletvorken hebben een eigen kleur. Dan weet iedereen zeker dat hij de spullen die bij een machine horen ook kan vinden. Natuurlijk zou het niet voor elke machine hoeven, maar we hebben bijvoorbeeld drie Ahlmanns AZ 150. Dan is het toch handig dat je weet dat er bijvoorbeeld één palletvork is met een beetje gebogen lepel. En dat je niet staat te balen dat je op een klus opeens die kromme vork hebt.”

LES 9 Mensen veroordelen je omdat het netjes is, maar het is de manier om kosten te verminderen. “Soms is het natuurlijk best moeilijk om dat allemaal geregeld te krijgen. Het lijkt soms ook overdreven, maar als je naar lage kosten wilt, kun je niet anders. Want ook een filter of een luchtdrukpistool dat je niet kunt vinden, kost zo een kwartier. Dat zijn allemaal faalkosten, terwijl we die willen minimaliseren. Alleen dan kun je namelijk in een competitieve markt ook geld verdienen. Sommige klanten zien dat niet. Die mopperen dat je een dure schuur bouwt of dat alles zo strak geregeld is, maar ze zien niet dat het is omdat je voor hen naar een lage kostprijs wilt. Dat je ‘lean’ werkt als alles optimaal georganiseerd is. Maar een goede organisatie is de enige manier om de verliezen te beperken. En daarmee moeten wij het geld verdienen.” TEKST & FOTO’S: Toon van der Stok

: S R E P M U TREKKERB ! P O R O O V D I E H G I VEIL

per: m u b r e k k e r t et een m k o o u n n e Wij rijd n Sambeeck, Bladel

Hondsrug, Borger Coöperatie Weco De es eersopleidingen, Go Hoogesteger verk BV, Terheijden Loonbedrijf Damen rp urtechniek, Elsendo Elco Sport en Cultu alen BV, Rosmalen Timmermans Rosm inen Hoornstra, Nieuw-Bu

rven, Voorhout Loonbedrijf Van Ge um erhuur BV, Nijemird D. Hoekstra Kraanv BV, Hoogeveen Kreeft Opleidingen idland B. Minekus BV, Zu ee (B) Partoens BVBA, Br Maarheeze Snoeijen Agro BV, BV, Stevensbeek zetbedrijf W. Arts Loon- en grondver

De verbeterde zichtbaarheid zorgt voor meer ruimte op de weg, wat de veiligheid vergroot en de kans op schade vermindert. Elco Sport en Cultuurtechniek uit het Noord-Brabantse Elsendorp rijdt al met drie trekkerbumpers voorop drie Case IH-trekkers. Als specialist in groen en grond werkt Elco veel voor gemeenten, waterschappen, het ministerie van Defensie en diverse betaaldvoetbalorganisaties. De drie trekkerbumpers heeft Elco gekocht voor de trekkers die veel op de openbare weg rijden en die werkzaamheden verrichten waarvoor een zwaar frontgewicht nodig is. “In eerste instantie zijn de trekkerbumpers gekocht om onze trekkers veiliger uit te rusten. Door de breedtemarkering en de contourverlichting is de breedte van de combinatie beter in te schatten. Ook maakt het andere weggebruikers alerter”, aldus Hans van den Elzen. Het bedrijf heeft speciaal gekozen voor een trekkerbumper met veel verstelmogelijkheden. “De trekkerbumper dient ook als frontgewicht wanneer onze trekkers zwaardere machines in de hef moeten dragen. Hierdoor verandert de breedte van een combinatie vaker. Wij kunnen onze trekkerbumpers goed aanpassen aan de juiste breedte.” Voor de chauffeurs is het vooral opletten wanneer zij een inrit in moeten sturen, geeft Van den Elzen nog aan. “Vooral wanneer je achteruit rijdt en een bocht maakt, zwaait de trekkerbumper iets uit. Mocht de trekkerbumper alsnog ergens achter blijven haken bij het achteruitrijden, dan is deze beveiligd en kunnen de buitenste delen uitklappen.” De nadelen wegen niet op tegen de voordelen, geeft van den Elzen aan. “Doordat wij onze trekkers veiliger maken, gunnen overige weggebruikers ons wat meer ruimte. Dit maakt het rijden op wegen veiliger en vermindert bovendien de kans op schades.”

Tussenstand deeln

500 400 300 165

emers

500 400 300 165

30 3 0 30

VEILIG

r (land)bouwverkee

Vergroot de veiligheid, rij met een trekkerbumper. CUMELA Nederland ondersteunt de aanschaf van 500 bumpers met een vergoeding van € 500,-. Kijk op www.cumela.nl/ trekkerbumpers voor de deelnemende leveranciers en de spelregels en voorwaarden.

STERK WERK Specialist op de akker

ondernemen met

mensen

‘Erbij van zaai tot oogst’. Onder dat motto is handels- en loonbedrijf Heyboer uit Biddinghuizen groot geworden. Met een club ervaren vakmensen richt de loonwerktak van het bedrijf zich hoofdzakelijk op specialistische teelten, zoals uien, peen, witlof en tulpen. Dicht op de teler, dát blijft de kracht. Vijf van de twaalf uienzaaimachines staan eind april alweer netjes in het gelid, schoongemaakt en wel. Ook de rest kan worden afgebouwd en klaargemaakt voor de winterberging. De zaai zit erop en dat betekent dat de medewerkers van loonbedrijf Heyboer in enkele weken tijd ongeveer 1400 hectare uien aan de grond hebben toevertrouwd. Het is typerend voor de loonwerktak van Heyboer; groot in het specialistische werk, waarbij het zich voornamelijk richt op de gewassen uien, peen, witlof en tulpen. De oorsprong van Heyboer BV ligt in de gewasbescherming. Oprichter Adrie Heyboer vestigde zich in 1964 in Oostelijk Flevoland om zich aan te bieden als loonspuiter. Veel pioniers hadden nog geen spuit en besteedden het werk uit. Al snel kwam daar het leveren van de gewasbeschermingsmiddelen bij. Wie veel hectares spuit, heeft immers verstand

GRONDIG 3 2017

van zaken en kan de middelen bovendien scherp inkopen. Ontzorgen dus, nog voor het woord bestond. Tot op de dag van vandaag blijkt het een succesvolle formule. “Het versterkt elkaar”, zegt Gertjan Oosterhuis, één van de teeltadviseurs. “De advisering verbetert omdat we zelf spuiten en andersom nemen we de kennis van onze specialisten mee het veld in. Bovendien kunnen we heel snel schakelen. Een perceel dat je ’s morgens zou spuiten met een bepaald middel kan bij een plotselinge weersomslag of veranderingen in de ziektedruk ’s middags alweer vragen om een ander middel of een andere dosering. Dankzij de korte lijnen kunnen we daar snel op inspelen”, aldus Oosterhuis. In sommige gevallen is zelfs de complete teelt uitbesteed, bijvoorbeeld door bloembollentelers die hun thuisbasis hebben in NoordHolland.

Gevestigde naam in Flevoland Heyboer BV is een bekende naam in de Flevopolder als het gaat om gewasbescherming. Aan de ene kant als leverancier van gewasbeschermingsmiddelen, zaaizaden en bladmeststoffen, met de bijbehorende adviezen. Aan de andere kant is dat de loonwerktak met 25 man vast personeel, aangevuld met tientallen oproepkrachten. Het werkgebied van Heyboer is geconcentreerd in de Noordoostpolder en Zuidelijk en O ostelijk Flevoland, met vestigingen in Biddinghuizen, Zeewolde en Espel. Op de hoofdvestiging in Biddinghuizen bevindt zich ook de centrale opslag voor gewasbeschermingsmiddelen en heeft Heyboer een e igen SKLspuitkeuringsstation. De medewerkers van Heyboer die de spuitkeuring uitvoeren, zijn zelf chauffeur op de spuit en hebben een aanvullende opleiding gehad tot SKL-keurmeester. Meer informatie: www.heyboerbv.com.

Nieuwe eigenaar Heyboer is in zijn ruim vijftigjarige bestaan diverse malen van eigenaar verwisseld. Een paar keer al was het in handen van chemiebedrijven, maar de afgelopen vijftien jaar was het weer zelfstandig. Afgelopen herfst werd Heyboer opnieuw overgenomen, deze keer door agrarisch toeleverancier CAV Agrotheek. Het is de bedoeling dat het van oorsprong Noord-Hollandse CAV Agrotheek hiermee zijn werkgebied uitbreidt, al blijft Heyboer gewoon onder eigen vlag opereren. Ook de loonwerktak blijft gewoon bestaan, met grotendeels dezelfde gezichten. Juist die ervaren ploeg medewerkers is de kracht van het bedrijf, heeft Peter van der Weijde in de afgelopen maanden kunnen ervaren. Hij is sinds januari de nieuwe bedrijfsleider. Komend van een Noord-Hollands loonbedrijf gericht op de veehouderij heeft hij net zijn vuurdoop beleefd. “Het zaaiseizoen was hectisch, spannend en erg leerzaam. Als je een paar percelen uien te veel op de planning zet, loop je dat binnen enkele dagen niet meer in. Dat heb ik helaas al moeten ervaren. Andersom: als de trein eenmaal op gang is, gaat het werk zo machtig snel, dat je de chauffeurs haast niet volgepland krijgt. Maar het went snel. Er heerst een fijne sfeer in de polder. De mensen zijn relaxed, geven je de kans, maar verwachten wel het uiterste van je. En terecht. Gelukkig kan ik bouwen op een ervaren team.”

Op maat Zijn collega’s hebben soms al tientallen jaren expertise opgebouwd. Zij kennen de klanten en - en niet onbelangrijk - ook hun percelen. Nieuw personeel gaat niet zomaar zelf op pad. “Nieuwe jongens gaan vaak eerst een jaar mee tijdens specialistische klussen, zoals tulpen rooien of uien zaaien”, vertelt Van der Weijde. “Zij leren de fijne kneepjes van de ervaren collega’s. Pas als ze zich het werk helemaal eigen hebben gemaakt, mogen ze zelfstandig op pad. Dat kan met deze gewassen niet anders. Kijk je naar bijvoorbeeld de bloembollenteelt, dan gaat daar alleen aan plantgoed al voor tienduizenden euro’s per hectare de grond in. Alles wat we doen, steekt heel nauw.”

Ook op het gebied van mechanisatie staat maatwerk voorop. Wie de loods in Biddinghuizen binnenstapt, kan dat niet ontgaan. Bij de ingang staan meer dan honderd rooimatten opgerold bij elkaar, met steken in allerlei groottes. Ook de uienzaaimachines zijn er in soorten en maten. Bedden van 150 centimeter breed zijn nog steeds veel gevraagd, maar een spoorbreedte van 225 centimeter wint aan populariteit. Dat betekent dat ook de rooiers hierop aangepast zijn. Voor de biologische teelt draait er sinds kort een aparte uienzaaicombinatie: eentje met een dubbel RTK-GPS-systeem, op de trekker én op de zaaimachine. Door deze uiterst precieze correctie kan er vervolgens heel scherp langs de rijtjes worden geschoffeld zonder dat de uienplanten beschadigd raken. Voor de meeste machines geldt: liever eentje te veel dan te weinig. “Je moet overcapaciteit hebben om alle klanten te kunnen bedienen in jaren dat het er erop aankomt”, zegt Van der Weijde. “Al wil ik wel gaan kijken of we niet meer universele machines kunnen gaan inzetten. Machines die bovendien zo licht mogelijk van gewicht zijn, want daar is vraag naar. Het blijft een spanningsveld; zo licht mogelijk van gewicht, maar wel voldoende capaciteit.”

Peter van der Weijde is sinds januari de nieuwe bedrijfsleider bij Heyboer: “Gewicht is een belangrijk aandachtspunt bij het investeren in machines; zo licht mogelijk, maar wel voldoende capaciteit.”

Biologisch Ook bij de keuze van de vijf zelfrijdende spuitmachines is dat een belangrijke afweging geweest. Heyboer heeft drie Delvano’s met een boombreedte van 46 meter en een drukwisselsysteem voor de banden. De andere twee zijn kleinere Agrifac Eagle-zelfrijders, die Heyboer puur en alleen inzet voor de biologische teelt. Want hoe tegenstrijdig het ook klinkt: dat is een groeimarkt. Het gaat dan onder andere om plantversterkende middelen en gewasbeschermingsmiddelen op natuurlijke basis. Een niche binnen een niche, zou je kunnen zeggen. “Het agrarisch loonwerk is een branche met veel aanbieders en daarin moet je je kunnen onderscheiden. De bioteelt is daar een van”, zegt Oosterhuis. “Wij zijn al vroeg begonnen met advisering in de biologische teelt en daar willen wij graag in verder. Er zijn in Flevoland momenteel vrij veel akkerbouwers die omschakelen naar biologisch. Voor die groep kunnen wij wat betekenen. De omschakel-

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

mensen

Een uitvergrote en ingelijste foto in de bedrijfskantine herinnert aan vroeger tijden. In de hoogtijdagen, in de jaren zeventig en tachtig, was Heyboer met vier vliegtuigen het grootste vliegtuigspuitbedrijf van Nederland.

Rooien is één van de grootste klussen bij Heyboer. Het seizoen begint met tulpen, daarna volgen de uien en aardappelen en het eindigt met witlof en peen.

Opmerkelijk: Heyboer BV heeft twee spuiten puur en alleen voor de bio logische teelt. Daarmee verspuit het bedrijf plantversterkers en gewas beschermingsmiddelen op biologische basis.

Voor het zaaien van de ongeveer 1400 hectare uien staan twaalf zaaicombinaties klaar: er is keuze uit bedden van 150 en 225 centimeter en zaaien met een dubbel GPS-systeem voor extra precies schoffelwerk.

periode van gangbaar naar biologisch is financieel vaak erg lastig voor telers, waardoor zij niet zomaar apparatuur kunnen aanschaffen voor de teelten die zij oppakken. Naast het spuiten zaaiwerk oriënteren wij ons daarom ook op andere klussen.”

Dronebeelden Soms komen nieuwe diensten van buiten het bedrijf. Een goed voorbeeld is het scannen van percelen en het vertalen van gewasmetingen naar bemestingsadviezen. Hiervoor heeft Heyboer een samenwerkingsverband gesloten met het bedrijf Airinov, een Franse pionier op het gebied van

GRONDIG 4 2017

drone-metingen. De ontwikkelingen op het gebied van precisielandbouw gaan snel en vragen te veel kennis om ze zelf op te pakken, maar passen wel goed in het totale pakket dat Heyboer bij haar klanten wil aanbieden. “Wij kopen die diensten scherp in en brengen ze voor onze klanten daardoor dichterbij. Voor een paar tientjes per hectare krijg je inzicht in de verschillen in gewasgroei op je perceel. Op basis daarvan kunnen we samen gaan uitzoeken waar die verschillen door worden veroorzaakt”, aldus Oosterhuis. Alleen dan kan de klant er namelijk ook wat mee. TEKST & FOTO’S: Egbert Jonkheer

KRAANVERHUUR EN GRONDVERZET

HUUR UW UITRUSTINGSSTUKKEN BIJ G.M. DAMSTEEGT B.V. OM UW SLOOPWERK SNEL EN EFFICIËNT UIT TE VOEREN.

Nieuw in de verhuur shredders, schudzeven en trommelzeven

Voor het zeven van puin, zand, Voor de grotere klussen hebben grond, afval, asfalt, compost, wij de Cribus 3800 trommelzeefasbest en dergelijke materialen machine.Voor de kleinere comis de Powerscreen Warrior 1800 posteringsklussen is de Joker Voor het zeven vangeschikt. o.a. recyclingmaterialen,schudzeef zand en grond zeer geschikt is de trommelzeef zeer hebben wij de mobiele TE HUUR Powerscreen Warrior 800, 1400 Trommels beschikbaar met schudzeven verof 1800 schudzeef zeer geschikt. schillendeKijk soorten op onzezeeffracties. website voor meer informatie.

Met de Komptech Crambo 6000 verkleiningsmachine / shredder is het mogelijk om verschillende materialen te verkleinen tot een ingestelde deelgrootte.

Westeinde 46 • 2969 BM • Oud-Alblas • Tel 0184 69 27 67 • Fax 0184 69 21 40 E-mail info@gmdamsteegt.nl

www.gmdamsteegt.nl

Nieuw in de verhuur shredders, schudzeven en trommelzeven

Voor de grotere klussen hebben wij de Cribus 3800 trommelzeefmachine.Voor de kleinere composteringsklussen is de Joker trommelzeef zeer geschikt. Trommels beschikbaar met verschillende soorten zeeffracties.

Voor het zeven van puin, zand, grond, afval, asfalt, compost, asbest en dergelijke materialen is de Powerscreen Warrior 1800 schudzeef zeer geschikt is de Powerscreen Warrior 800, 1400 of 1800 schudzeef zeer geschikt.

Met de Komptech Crambo 6000 verkleiningsmachine / shredder is het mogelijk om verschillende materialen te verkleinen tot een ingestelde deelgrootte.

Westeinde 46 • 2969 BM • Oud-Alblas • Tel 0184 69 27 67 • Fax 0184 69 21 40 E-mail info@gmdamsteegt.nl

www.gmdamsteegt.nl

ondernemen met

vaktechniek

PROFILEREN

Werken met publiek Klok Cultuurtechniek renoveert bizonverblijf in Blijdorp Gadegeslagen door duizenden bezoekers is Dick Klok Cultuurtechniek midden in Diergaarde Blijdorp bezig met de renovatie van het bizonverblijf. Het terrein krijgt een natuurlijke uitstraling, overgebleven grond wordt verwerkt en nieuwe verblijven worden opgericht. Een mooi werk, dat vooral creativiteit vraagt om problemen op te lossen, want ook dat verwacht de opdrachtgever.

GRONDIG 4 2017

Project: Opdrachtgever: Begeleiding Projectbureau Blijdorp: Ontwerp: Aanneemsom: Werkzaamheden:

ophogen en herinrichten bizonverblijf in Blijdorp, Rotterdam Diergaarde Blijdorp, Rotterdam René Reusen en Louis Jacobs ingenieursbureau Riede, Mol & Donkers € 150.000,afbreken oude verblijf, leegruimen terrein, bestaande opstallen slopen en afvoeren, drainage aanleggen, bomen planten, aanvoeren en verwerken 4000 kubieke meter grond en afdekken en afwerken met 2000 ton flugsand en aanbrengen verhardingen, hekken en oprichten opslagruimte.

Het toezicht op het project doet Kees Klok. Hij overlegt met de verschillende partijen over de uitvoering en eventuele aanpassingen. Machinist Werner te Grootenhuis en grondwerkers Pascal Quak en Henk Bontenbal hebben het grootste deel van het werk uitgevoerd.

Twee cumelabedrijven waren afgelopen winter actief in diergaarde Blijdorp. Molenaar was bezig met het opnieuw bestraten van diverse terreinen rond de horeca en Klok Cultuurtechniek uit Heenvliet had het meest in het oog springende project. Midden in de dierentuin mocht het bedrijf het bizonverblijf opknappen. Een project met een dubbel doel. Natuurlijk vooral het verbeteren van de leefomgeving van de bizons, maar tegelijk ook een manier om de overtollige grond die bij het dierenpark lag opgeslagen opnieuw te gebruiken. Die overgebleven grond was in de loop van de tijd een behoorlijke hoop geworden en daar werd een nieuwe bestemming voor gezocht. Reden om contact op te nemen met Kees Klok van het bedrijf uit Heenvliet. “We doen regelmatig klussen voor Blijdorp en dus kwam het met die vraag bij ons. Dan is het zoeken naar mogelijkheden om te komen tot een goede oplossing. Dat is namelijk iets wat ze hier verwachten: dat je met hen meedenkt.”

Hergebruiken Een mogelijkheid die Klok opperde, was het hergebruiken van de grond in de dierentuin. “Zelf gebruiken is nu eenmaal altijd goedkoper dan afvoeren. Dat idee paste goed bij de wens van Blijdorp en het bevoegd gezag, namelijk het opknappen van het bizonverblijf en het opruimen van het overtollige gronddepot”, aldus Klok. Dat was noodzakelijk ook, vertelt een bezoeker die langsloopt tijdens de fotoreportage. Hij begint onmiddellijk over de plassen die er altijd waren en de modderpoelen die ontstonden. Tevreden ziet hij hoe er nu een mooi terrein ligt, waar het steppegevoel boven komt. In 2016 is gestart met de aanleg van de surplusweide waar de bizons tijdens de renovatie verblijven. Net na nieuwjaar werd begonnen met het afbreken van het oude bizonverblijf, het verwijderen van de verharding en het slopen van een waterbassin. Een geluk voor het bedrijf en Blijdorp was de ligging van het terrein, want alle voertuigbewegingen konden plaatsvinden via een dienstingang en het bijbehorende pad. Zonder dat de bezoekers er veel van merkten, konden zo alle puin en overige materialen worden afgevoerd, daarna gevolgd door het aanvoeren van de eigen opgeslagen grond. In totaal 4000 kubieke meter grond werd vanuit het depot met kleine kippers naar het terrein gereden. Daar had machinist Werner te Grootenhuis de opdracht om het terrein te verhogen en daar ook kleine heuvels aan te brengen. Hoewel daarvoor een ontwerp was, werd dat nog regelmatig gewijzigd. “Dat hoort bij het werken hier”, vertelt Klok met een glimlach. “In de uitvoering van het werk stuit je soms op dingen die je niet had verwacht en die om aanpassing van een plan vragen. Zo was het ook met de opbouw van het terrein. Toen we bezig waren, ontdekte Blijdorp dat met het gekozen ontwerp de bizons soms niet zichtbaar waren. Alle reden om ontwerp en plannen aan te passen.”

GRONDIG 4 2017

1 ondernemen Bijzondere toe met schouwers bij het werk waren de ijsberen in het naastgelegen verblijf.

vaktechniek

2 Via een dienstweg achter de vogel verblijven kon alle aanen afvoer plaatsvinden. Dat maakte het werk een stuk gemakkelijker, want overdag mag er niets door de bezoekerspaden. 3 Op een terrein tussen verschillende sporen lag de hoop over gebleven grond die bij eerdere verbouwingen in de diergaarde was vrijgekomen.

4 Vlak bij het grond depot kregen de bizons een tijdelijk verblijf. Tot genoegen van de treinreizigers, die deze dagelijks konden volgen.

3 Het kunnen aanpassen en meegaan in veranderende plannen is kenmerkend voor dit soort projecten, stelt hij. “Er is ook geen bestek voor dit werk. Er is alleen een plan hoe het moet worden en dat is de basis waarop we een begroting maken. Daar gaan we mee aan de slag en dan is het telkens kijken wat de invloed is op de begroting. Voor ons, maar ook voor Blijdorp geen probleem, omdat we alles in overleg doen. Blijdorp vraagt, wij maken een prijs en als het akkoord is, gaan we ermee aan de slag”, vertelt de ondernemer. Zelfs tot op het eind van het project ging dat door, want nog vlak voor de oplevering werd bedacht dat er ook een paar echte bomen op het terrein moesten komen. Dat waren twee giganten van twaalf meter hoog. Een extra uitdaging om ook die goed te plaatsen en vooral op gang te krijgen. Deze manier van werken betekent dat er ook wordt vertrouwd op elkaar kennis, vertelt Klok. Belangrijk is dan goed overleg met Ben Donkers van het ingenieursbureau

GRONDIG 4 2017

4 Riede, Mol & Donkers. Wanneer je duidelijk kunt maken waarom aanpassingen nodig zijn, krijg je ook een fiat om het uit te voeren.” Behalve grondwerk zit in het werk ook het nodige aan bijkomende klussen. Zo is er een speciale kraal aangelegd, waarin de bizons achter hekken kunnen worden opgesloten. Dat terrein werd eerst bestraat. Ook daarbij is het aansluiten bij de wens van de opdrachtgever, benadrukt Klok. “Blijdorp werkt graag met gebruikte materialen. Om het een authentieke uitstraling te geven, maar ook omdat nieuwe klinkers te glad zijn. Voor ons mooi, want ik kon een partij die elders vrij kwam hier weer gebruiken om een mooie verharding te maken.” Net als overal maak je werk met werk, blijkt ook hier, want toen de stallenbouwer die het hekwerk moest leveren aan

5 Onderdeel van het werk was het aanleggen van een nieuwe kraal, waarin de bizons eventueel kunnen worden opgesloten. Rechts in de hoek komt het nieuwe opslaghok.

6 Ook de omheining is gezet door Klok. Bewust met palen die op ongelijke hoogte in de grond staan. Dit moet een natuurlijker uitstraling geven. 7 Met een zelf ontwikkeld sleephek op basis van een betonnet worden normaal sportvelden vlak getrokken. Het bleek ook prima te werken om het flugsand mooi vlak in het profiel te krijgen. Dit flugsand is een licht materiaal dat toch een stevige en goed doorlatende bodem vormt.

7 de gang ging, kwam weer een ander probleem aan het licht. Terwijl ze normaal de staanders op een betonvloer kunnen vastzetten, was hier niets. Dus mocht Klok weer meedenken aan een oplossing. “Dan ben je blij met iemand als Henk Bontenbal, onze eigen handige timmerman. Die bedacht dat we een basis voor de fundering konden maken door een paal in de grond te drukken waarna we de hekpaal daarover konden plaatsen. Daaromheen maakte hij een bekisting en zo konden we de paal in beton storten. Met een stuk of tien van die bekistingskisten konden we zo alle 70 palen toch snel plaatsen, al was daar wel 9,3 kubieke meter betonspecie voor nodig. De timmerman bracht ook de oplossing bij het laatste deel van het project dat nog niet was ingevuld. Bij de kraal was een klein opslagschuurtje gepland voor voer, hooi en stro. Een mooi object in de ontwerptekening, maar boven het

8 Blijdorp-budget. Het tekent het open overleg dat Klok daarop de vraag kreeg of hij geen andere oplossing had. “Natuurlijk gaan we daar dan op in. Ik heb gevraagd wat ze ongeveer wilden en ben met Bontenbal gaan zitten. Al snel hadden we een oplossing met gebruikt materiaal, dat ook de uitstraling ten goede komt. Dat gaan we nu dus maken.”

8 Om het terrein meer aanzien te geven, werd op het laatste moment besloten nog een flink aantal bomen te planten. Daaronder twee grote exemplaren van al twaalf meter hoog.

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: Toon van der Stok, Marco van Laarhoven

GRONDIG 4 2017

Nooit meer vervuilde koelpakketten In uw machine ?

Bezoek onze website of bel vandaag nog!

Techno Air Benelux BV www.technoair.com +31(0)85 7608777

Bekijk het complete aanbod en bestel op www.prodina.nl

slijtdelen | hydrauliek | machines

Oosterwijzend 50 | 1616 LD Hoogkarspel 0228 562982 | www.prodina.nl | info@prodina.nl

veilig werken in het grondverzet

eid veiligh iteit a kw l aa m duurz en ndig desku uwbaar betro

www.bmwt.nl

Op maat gemaakte transporttechniek – Al meer dan 50 jaar

Symen van der Veen · NL-9219 VJ De Tike · T +31 651572523

www.agroliner.de

Ontdek De nieuwe koers voor onkruidbestrijding in mais • Zeer brede werking tegen grassen en breedbladige onkruiden in mais • Ideale basis voor iedere tankmix • Uniek tegen kamille en zwaluwtong, nevenwerking tegen haagwinde • Ingebouwd resistentiemanagement

Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

DRAAIKANTELSTUKKEN Extraâ&#x20AC;&#x2122;s steeds belangrijker

ondernemen met

vaktechniek

Overzicht draaikantelstukken voor vijftientons klasse mobiele graafmachines Mobiele graafmachines worden al veel standaard met draaikantelstuk afgeleverd, meestal vast aangebouwd op de machine met een gangbaar CW-snelwisselsysteem. Leveranciers zien een toename van de S60-snelwissel en voorzien een toenemend belang van 3D-GPS-uitrusting. Ook zijn er al gebruikers die kiezen voor een aparte joystickbediening. Er is wat gaande voor wie bij de tijd wil blijven.

GRONDIG 4 2017

Cumelabedrijf Volker uit De Lutte zien we op de foto draaien met een vijftientons rupsgraafmachine op een nieuwbouwproject in Enschede. Nu wordt er even wat af te voeren grond op depot gezet en daarna zal deze graafmachine een wadi aanleggen. Dan past het Kinshofer NOX-draaikantelstuk prima. Bij W&H Pelle zien we een Liebherr met Engcon-draaikantelstuk in combinatie met Leica-3D-GPS die gereed wordt gemaakt voor aflevering. In de aannemerij is het draaikantelstuk al het haast standaard. Dat verklaart waarom het merendeel van de nu nieuw afgeleverde mobiele graafmachines in het populaire segment van veertien tot zeventien ton met draaikantelstuk zijn uitgerust, meestal vast aangebouwd in combinatie met een CW30-wissel. Regionaal worden er verschillen genoemd. In het noorden en oosten van ons land is de verhuur van een mobiel met snelwissel vrij standaard en in het westen is dat minder. In grote lijnen lijken de vier leveranciers, SMP, Engcon, Rototilt en Steelwrist sterk op elkaar. Alleen de Kinshofer heeft een afwijkende opbouw zonder buitenliggende kantelcilinders (zie kader ‘Overzicht draaikantelstukken’). De voordelen zijn bekend. Met minder verplaatsingen kun je werken in één keer maken. Er wordt een efficiëntiewinst van twintig tot dertig procent geclaimd. Harde metingen hebben we niet boven tafel gekregen. Fabrikanten als Engcon en Steelwrist hebben wel leuke vergelijkingsfilmpjes op de site. De leveranciers claimen ook een brandstofbesparing van twintig tot dertig procent. Verder bespaar je mogelijk grondwerkers en kun je mooier werk afleveren. Voor de machinist is het comfortabeler en veiliger werken (minder verplaatsen en wisselen). Wie gewoon meters maakt, moet er wel op rekenen dat die langere steel met dat extra gewicht brandstof kost ten opzichte van omslaan met een standaardbak. Een genoemde vuistregel is dat met een draaikantelstuk omslaan of laden in vergelijking met een vaste bak ongeveer één liter brandstof per uur extra kost. 600 kilo plus een lege 900-liter-graafbak van 500 kilo is al 1100 kilo. Met wat voorzichtig scheppen, hangt er zo twee ton aan de steel van de mobiele graafmachine. Dat is even anders dan 1400 kilo met alleen een vaste bak. Dat verklaart ook waarom op rupsgraafmachines het draaikantelstuk niet zomaar de standaard wordt.

Engcon besteedt extra aandacht aan veiligheid, zoals een stabielere vergrendeling op de Q-Safe-snelwisselaansluiting en een QSC-bedieningskastje waarmee je apart de snelwissel van de steel en van het draaikantelstuk bedient zonder dat je per ongeluk de verkeerde kunt bedienen.

Bij Pladdet SMT worden de bovenframes op maat van de machine gemaakt. Daardoor zijn geen verstelbare bussen nodig en dat scheelt weer slijtage.

Fijne extra’s Bij moderne graafmachines met loadsensing-regeling per ventiel of functie kan prima met de standaardbediening worden gewerkt. Bij oudere graafmachines met een tandempomp voor de extra functies heb je een regeling van de leverancier van het draaikantelstuk nodig. De leveranciers kunnen het zesleidingsysteem aanpassen of een vierleidingsysteem met schakeling monteren. Desgewenst kunnen de leveranciers een eigen joystickbediening leveren. Dat heeft als voordeel dat het draaikantelstuk en de extra functie(s) iets prettiger te bedienen zijn en het sturen en rijden er ook op zit. Het kost wel circa € 3500,-. Iets waar de machinist elke dag van profiteert. Een snelkoppeling voor het aankoppelen van hydrauliekslangen is een optie die bij veel wisselen wordt gekozen. Wisselen in stoffige, natte en vervuilde omstandigheden met eventueel hete hydrauliekkoppelingen is geen pretje, nog los van de kop-

Over compleet gesproken: deze Volvo EWR 150E voor Grondverzet B. Bouwman in Staphorst heeft een Steelwrist met grijper, dubbele S60-snelkoppeling en GeoFit-snelkoppeling voor olie, stroom en vet.

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

vaktechniek

DRAAIKANTELSTUKKEN Snelwissel een issue

Een koppeling met 3D-GPS-systemen is nu via alle leveranciers leverbaar, zoals hier Topcon met Rototilt. Rototilt claimt een grotere duurzaamheid door toepassing van een oliebaddraaikrans.

GRONDIG 4 2017

pelingen en stekkers die er zijn en kunnen worden geraakt. In de sloop en recycling is hier vanuit dat oogpunt al groeiende interesse voor, ook al kost het een paar duizend euro extra. Meteen gaan voor een grotere versie (120 tot 200 liter per minuut) voor de extra functie kan in specifieke gevallen gewenst zijn. Een sorteergrijper loopt sneller en fijner dan je gewend bent en je kunt minder liters instellen. Als tegenargument wordt aangevoerd dat dit soort doorvoeren nauwelijks nodig zijn en mogelijk risico op verlies (drukval) geeft. Die drukval wordt bestreden. Als die er niet is, heb je altijd voordeel van dikkere slangen met minder weerstand. Een ander aandachtspunt is dat de bak met draaikantelstuk net iets onder een andere hoek gemonteerd zit. Leveranciers lossen dit op met maatwerk of aangepaste bakken. Ook zijn er aparte koppelstukken, die echter wel kans op speling opleveren. Bij gebruik van de symmetrische snelwisselsystemen zou dit niet spelen. Even opletten of het toch niet onder een hoek is gemonteerd. Een koppeling met GPS zullen velen nog als luxe zien, maar is een belangrijk item, mede door het stijgend aantal projecten die geheel met 3D-GPS worden uitgevoerd. De fabrikanten hebben inmiddels allemaal koppelingen gerealiseerd met Leica, Trimble, Topcon en Novatron. De draaikantelmerken hebben ook een eigen graafprogramma dat koppelbaar is en waarmee prestaties inzichtelijker zijn en waarmee de machineprestaties en -efficiëntie kunnen worden verhoogd. Alleen werken met een hoeksensor op de bak is een tussenoplossing die direct met de GPS-leverancier te realiseren is. Engcon, Steelwrist en Rototilt leveren een rotatiesensor. SMP komt er vanaf mei mee. Engcon kan de rotatiesensor aansluiten op het normale besturingssysteem van de machine.

Leveranciers zien een toenemende belangstelling voor symmetrische systemen (S60). Ze zijn volgens hen compacter en veiliger en met een dubbele snelwissel kan het draaikantelstuk worden afgezet zonder dat deze unit langer is dan een conventioneel vast draaikantelstuk met CW-underbody. De markt hiervoor is nog klein. Steelwrist Benelux geeft echter aan momenteel al meer dan 50 procent met symmetrische snelwissel te verkopen. Met name Engcon en Steelwrist benadrukken dat ze voorzien dat over vijf tot tien jaar het S60systeem de nieuwe standaard zal zijn. Ondernemers prikken een gunstig moment om bijvoorbeeld bij veel versleten bakken in één keer over te schakelen. Leveranciers hebben overigens adapters van S-type naar CW in hun programma. Dat kost weer geld en dan ben je de winst in gewicht en lengte ook weer (deels) kwijt. Daartegenover staat dat het inruilen van CW-bakken nu nog aantrekkelijk kan zijn. Volgens Engcon en Steelwrist is een draaikantelstuk met dubbele S60 korter dan een vast gemonteerd draaikantelstuk met CW-underbody. Steelwrist geeft nadrukkelijk aan dat zijn sandwich-X18 met S60-configuratie beduidend korter is dan een vast gemonteerde X18 met CW. Volgens Eurosteel moet je je afvragen of er daadwerkelijk voordelen in bouwhoogte en gewicht zijn, gerekend in hoogte vanaf de machinepen tot de punt van het bakmes. Een dergelijk vergelijk zal volgens Eurosteel uitwijzen dat het traditionele CW-systeem zeer efficiënt is geconstrueerd. Daarnaast is er nog het punt van de veiligheid. S60 heeft hier volgens deze leveranciers een streepje voor. Steelwrist en Engcon benadrukken hun unieke veiligheidssysteem, maar andere merken geven aan ook hun snelkoppeling te hebben beveiligd. Eurosteel wijst erop dat de S-systemen elk hun aparte veiligheidssystemen nodig hebben, wil de koppeling veilig zijn. Al deze systemen betekenen ook weer extra gewicht en soms ook opbouwhoogte. Een standaard hydraulische CW voldoet aan alle geldende veiligheidsnormen door zowel hydraulische als mechanische borging.

Lengtes en gewichten Je merkt dat er in de opgaves voor lengtes en gewichten affabriek veel onduidelijkheid zit. Fabrikanten rekenen vaak alleen het draaikantelstuk of in vaste aanbouw zonder snelwissel of geven voor lengtes en gewichten vanaf waarden op. Dat maakt het moeilijk vergelijken, mede doordat oplossingen klantspecifiek op maat per machine zijn. Globaal is de lijn wel helder. Voor de vijftientons klasse is de lengte van een draaikantelstuk vast aangebouwd met CW-snelwissel of een dubbele S60-koppeling voor de merken met circa 70 centimeter nagenoeg gelijk. De verschillen zijn centimeterwerk, waarvan u niet direct wakker zult liggen. De Kinshofer NOX is iets langer vanwege de andere constructie, maar weer extra smal (voor sleuven/kantenwerk) door het ontbreken van kantelcilinders. Machineleveranciers compenseren de extra

lente deels met een (20 tot 30 centimeter) kortere steel. De gewichten liggen in deze klassen rond de 500-700 kilo (met vaste aansluiting en CW30-snelwissel) De spreiding wordt in deze klasse mede veroorzaakt doordat er voor deze klasse keuze is tussen lichtere versies (tot circa vijftien ton) en zwaardere (voor machines vanaf circa vijftien ton). SMP zit met de ST 15 (twaalf tot zestien ton) op die grens, maar levert ook de zwaardere ST 18 (vijftien tot negentien ton). Volgens Pladdet wordt vooral de ST 15 gekozen. Bij Engcon speelt hetzelfde met de EC 219. Dat is de wat zwaardere versie van veertien tot en met negentien ton en de EC 214 tot en met veertien ton. Rototilt levert zelfs drie varianten, de R4 (tien tot zestien ton), de nieuwe R5 (veertien tot negentien ton) en de zwaardere R6 (vijftien tot negentien ton). Bij Steelwrist valt de X18 (twaalf tot achttien ton) precies in deze klasse. Steelwrist heeft ook de zwaardere X20 (zestien tot twintig ton). Bij de zwaardere exemplaren compenseren machineleveranciers vaak het extra gewicht in het ballastgewicht.

Onderhoud monitoren Het is niet voor niets dat leveranciers van graafmachines hameren op een goede relatie met de fabrikanten van draaikantelstukken met dito garantie en korte levertijden. Draaikantelstukken zijn natuurlijk gemaakt uit hoogwaardig staal en er kan het nodige aan worden gehangen, getuige ook het grote aanbod van aanbouwdelen. Toch zijn het ook kwetsbare delen, waarvan je met de cilinders nog wel eens wat raakt of waar wat aan kapot kan gaan. Ze zijn nu eenmaal niet gemaakt om vollast te wrikken, te buigen en te torsen. Meest tastbare daarin is dat hij een draaikrans heeft met een worm en wormwiel. Voordeel van een wormwielaandrijving is dat deze niet verloopt door belasting van buitenaf. Dat werkt heel precies, is fijn te doseren en is op overdruk beveiligd, maar tegelijk heeft deze overbrengingsvorm als nadeel dat andersom de overbrenging op de rem staat, omdat het wormwiel de worm niet aandrijft als je eens wat flink raakt met de bak. Daarentegen hoor je ook dat bedrijven die met gevoel en verstand werken draaikantelstukken universeel inzetten voor allerhande klussen, ook in sloopwerk. En dat zonder dat er te veel onderhoud is of dingen kapot gaan. Wel met de bijpassende opmerking dat wie het draaikantelstuk bij zwaarder werk of voor sloopwerk wil inzetten beter voor de zwaardere typen kan gaan. Een cilinder is gemakkelijk op voorraad gelegd en uiteraard doet een goed smeersysteem ook wonderen, liefst automatisch. Dit wordt al standaard geleverd door bijvoorbeeld Engcon. Speling op pennen en bussen speelt hier ook. Tussenstukken geven meer speling, net als verstelbare stukken. Garanties zijn door overdrukbeveiligingen op draaien en kantelen al opgerekt tot twee of zelfs drie jaar (SMP).

“Op Liebherr-machinebediening is CE-keur ingedekt.” Wynmalen & Hausmann Pelle Service in Hengevelde levert bijna alle mobiele graafmachines af met draaikantelstuk. Het bedrijf wijst met name op het belang van goede service en ondersteuning omdat stilstand niet past bij mobiele graafmachines. De klant bepaalt uiteraard de keuze van het merk en het type draaikantelstuk dat wordt gemonteerd. Ruim driekwart van de draaikantelstukken zit in dit vijftientons segment mobiele graafmachines vast aan de giek gemonteerd en werkt op de Liebherrbediening via het bekende zesslangensysteem, al dan niet met gecombineerde draaikantelfunctie. Aangezien Liebherr een proportionele bediening heeft met een loadsensing-geregelde hydrauliekopbrengst, individueel voor de functies, kan dat prima. Bovendien ben je dan door de Liebherr CE-goedkeur ingedekt. De meeste gebruikers hebben de gangbare CW30-snelwissel eronder. Bij W&H Pelle Service zien ze een toenemende belangstelling voor het S60snelwisselsysteem, omdat dit compacter en lichter is en een lagere opbouwhoogte heeft. Opties als GPS-voorzieningen, de aparte bedieningshendel en de extra snelkoppeling zijn allemaal kostenposten boven op de aanschaf van een draaikantelstuk. Daar hikken veel klanten volgens Pelle toch tegenaan. Pelle monteert de kortere (2,45 meter) steel en verzwaart als het nodig is het contragewicht. Het bedrijf waarschuwt altijd nadrukkelijk wel het juiste type en zeker niet een te lichte uitvoering te nemen, omdat er in de praktijk flinke krachten op kunnen komen. Pelle ziet dat voor de sloop- en recyclingsector daarom vaak een snelwisselmontering wordt geleverd om het draaikantelstuk alleen te gebruiken als het nodig is.

het zo over € 1,50 extra per uur en dan heb je nog niet gerekend met onderhoud en dergelijke. Als je daar nog opties als een S60-snelkoppeling, GPS-voorbereiding, een snelkoppeling voor olie en elektriciteit en ook nog de speciale bediening bij pakt, ben je zo € 1,- per draaiuur verder. Dat is dan voor zaken die je niet direct aanwijsbaar in de graafprestaties en in de uurprijs zult terugzien, maar die toch voordelen opleveren. Sneller switchen, minder stilstand, hogere werkefficiëntie en meer werkplezier, terwijl gelijk de veiligheid toeneemt, zijn zaken die ook rendement opleveren en tellen in het gegund krijgen van klussen. Succes met uw keuzes en veel plezier met dit fijne hulpstuk in het werk. Met dank aan leveranciers en gebruikers voor hun input.

Rekenen Een standaard vast gemonteerd draaikantelstuk kost rond de € 15.000,-. Als je dat in zes jaar (10.000 uur) afschrijft, heb je

TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Vreemann, bedrijven

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

vaktechniek

DRAAIKANTELSTUKKEN Overzicht draaikantelstukken In het kort de meest opvallende zaken voor vijf merken en een overzicht van draaikantelstukken voor de populaire vijftientons klasse mobiele graafmachines volgens de opgaven van de leveranciers.

Engcon heeft met de Gen2-generatie verbeterde tiltrotators in de markt gezet met dikkere kantelassen, een groter wormwiel en worm in de draaikrans en sterkere bovenstukken en -onderstukken, standaard gecentraliseerde vetsmering en slangbreukbeveiliging en een hogere olieflow van 120 liter per minuut. Engcon schermt met de meest veilige QSC-snelwissel- beveiligingsoplossing. Engon biedt zijn eigen EC-Oil-systeem aan en levert een GPS-rotatiesensor op alle besturingssystemen. Engcon heeft nu een eigen vestiging in Nederland. Steelwrist timmert aan de weg met als leus het laagste gewicht per ton machinegewicht en meer kracht dankzij hoogwaardige gietstalen componenten en spelingvrije bevestiging aan de machine door middel van Expander Pins. Daarnaast claimt de fabrikant dat het draaikantelstuk extra smal is dankzij rechtopstaande kantelcilinders. Datatag-diefstalbeveiliging is leverbaar. Steelwrist levert via een eigen verkoper en technische dienst in Nederland aan dealers en via Beco. SMP levert met de (Zweedse) Swingotilt een rechttoe, rechtaan robuuste tiltrotator, mede door het voor de machine op maat gemaakte bovenframe zonder verstelbare bussen. SMP geeft daarop drie jaar fabrieksgarantie. SMP kan de tiltrotator met lange of korte kantelcilinders leveren. Medio mei is de koppeling met 3D-GPS-systemen afgerond en leverbaar. Pladdet vermarkt de Swingotilts rechtstreeks vanuit Biervliet.

Rototilt heeft met de R4 , R5 en R6 maar liefst drie zwaartes leverbaar in deze klasse. De Rototilts hebben als enige een draaikrans in oliebad. Verder levert Rototilt ook diverse besturingssystemen en 3D-GPS-machinebesturing. De R5 is tevens leverbaar als tussenstuk met boven en onder CW-snelwissel. Rototilt wordt geleverd door Eurosteel. Kinshofer levert met de NOX een duidelijk andere tiltrotator, omdat deze met elliptische kantelaandrijving werkt in een dicht huis. Dit scheelt kwetsbare cilinders, maakt een extra grote kantelhoek mogelijk en maakt de tiltrotator extra smal. Kinshofer heeft de NOX flink doorontwikkeld. De laatste versie is compacter en heeft een sterker huis. Verder heeft de NOX maar twee smeerpunten en geen pennen, bussen en lagers. Kinshofer-dochter Demarec levert ze.

Overzicht draaikantelstukken vijftientons klasse mobiele graafmachines* Merk

Engcon

Steelwrist

SMP

Rototilt

Kinshofer

Machineklasse

14-19 ton

12-18 ton

12-16 ton

14-19 ton

Kantelhoek

45°

40°

50°

Opbouwhoogte S60/S60

48 cm

46 cm

49 cm

50 cm

62 cm

Opbouwhoogte vast/CW

64 cm

67 cm

66 cm

69 cm

Breedte (kantelcilinders)

74 cm

71 cm

81 cm

60 cm

Ben. olieopbr. draai/kantel

120 l/min.

40/60 l/min.

40/80 l/min.

65/35 l/min.

40/60 l/min.

Werkdruk

225 bar

210 bar

250 bar

200-300 bar

Opbreekkracht

186 kN

185 kN

130 kN

145 kN

150 kN

Kantelmoment

59 kN

41 kN

34 kN

45 kN

34 kN

Rotatiemoment

6 kN

8 kN

7 kN

6 kN

7 kN

Draaisnelheid

8 tpm

8,5 tpm

7 tpm

Gewicht (vast met CW30)

620 kg

585 kg

510 kg

640 kg

685 kg

Gewicht kale unit

420 kg

400 kg

410 kg

380 kg

Leverancier

Engcon Nederland Steelwrist

Pladdet

Eurosteel

Demarec

* volgens opgave leveranciers

GRONDIG 4 2017

NICKY DE VRIES, ENGCON NEDERLAND

ondernemen met

vaktechniek

“Op zoek blijven naar vernieuwing” Vorig jaar heeft Engcon een eigen zelfstandige vestiging gerealiseerd in Amersfoort. Op de afgelopen TKD was de officiële aftrap. Engcon liet duidelijk zien vanaf dat moment zelfstandig Nederland te bewerken. De directe klantbenadering van de beurs is onverminderd doorgezet en wordt ondersteund door de opbouw van een eigen serviceorganisatie. Engcon in Zweden heeft als familiebedrijf voor een zelfstandige Nederlandse vestiging gekozen omdat het de focus op de eindgebruikers wil leggen, om hen zo goed advies te kunnen geven, en omdat het wil onderstrepen er voor elk machinemerk te zijn. Er is immers meer dan alleen een vast draaikantelstuk met CW-underbody. Salesmanager Nicky de Vries is vanaf de start van Engcon Nederland aangesteld als de contactpersoon voor dealers en eindgebruikers en heeft sinds januari Wim Haasjes naast haar staan. Zij geeft aan dat de relatie met voormalig importeur Verachtert is gebleven. “Die relatie was en is goed. Parallel gaat het bij Verachtert als vanouds door.”

Zien en proberen Het salesteam van Engcon heeft een heldere visie op draaikantelstukken. “Wij komen graag bij u langs en laten u en uw machinisten zien en proberen wat een Engcon-draaikantelstuk kan, wat de meerwaarde van de diverse opties is en wat het best past bij uw machine en bedrijfsvoering”, vertelt Nicky. In dat kader organiseert Engcon Nederland regelmatig demodagen waar geïnteresseerden het Engon-systeem k unnen testen. “Uitleggen wat de meerwaarde is van de Engcon en de opties, zoals de volautomatische hydrauliekkoppeling EC-Oil, de QSafe-snelwissel, het QSC-vergrendelsysteem, de Mig2-joystickbediening, het DC2-besturingssysteem en het ePS Positioning System, is één ding, maar veel beter is het als klanten dit zelf kunnen ervaren! Daarna volgt er in de regel een beter gesprek om op basis van afgewogen feiten een beslissing te nemen.” Hoewel draaikantelsystemen in ons land al een flinke opmars hebben gemaakt en steeds vaker standaard aan een veertien- tot negentientons mobiel hangen, bespeurt ze toch nog onbekendheid. “Zeker de kleinere ondernemers, die vaak zelf draaien, kun je het best overtuigen door ze er zelf mee te laten draaien”, zegt ze. Ze laat hierin doorschemeren dat er nog een generatie machinisten is die het gevoel hebben dermate vakman of vakvrouw te zijn dat ze met een standaardbak hetzelfde kunnen. “Dat zullen ze ook gerust realiseren, maar hen laten ervaren dat het met een draaikantelstuk gemakkelijker, sneller en efficiënter gaat en je mooier werk kunt maken, is de manier om hen te overtuigen.”

eigen Mig2-joystickbediening en ziet ook een toenemende vraag naar 3D-GPS-besturingssystemen. Ook wijst ze op de toenemende aandacht voor veiligheid. “Er komt een moment dat een veilig snelwisselsysteem de norm wordt. Wij hebben daar nu een QSC-bedieningskastje voor, waarmee je apart de snelwissel van de steel en van het draaikantelstuk bedient zonder dat je de fout kunt maken de verkeerde snelwissel te bedienen”, aldus Nicky. Engcon heeft als wereldmarktleider het afgelopen jaar veel noviteiten gelanceerd. Denk aan het gestandaardiseerde QSC-vergrendelsysteem, een sterkere ophanging en een stabielere vergrendeling op de Q-Safesnelwisselaansluiting met meer plaats voor extra hydraulische functies, een ePS-rotatiesensor op alle machinebesturingssystemen (zelfs geautomatiseerd in combinatie met Leica), EC Oil en een hogere olieflow van 120 liter per minuut.” Je kunt niet verwachten dat klanten alle laatste ontwikkelingen kennen. Uitleggen en laten ervaren door de eind gebruiker is en blijft onze koers”, zegt ze, om veelzeggend te besluiten: “Daag ons gerust uit.” TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Engcon

Nicky de Vries wil eindgebruikers graag op locatie laten proefdraaien om ze te overtuigen van de mogelijkheden.

Snelwissel en veiligheid De Vries constateert samen met Engcon een toenemende belangstelling voor het S60-snelwisselsysteem en voor de

GRONDIG 4 2017

STEELWRIST-UITRUSTINGSSTUKKEN Het slimme hulpstuk

ondernemen met

vaktechniek

Met de komst van de 3D-GPS-gestuurde technieken op de graafmachine wordt ook de bak steeds meer een handig en soms slim hulpstuk. Steelwrist komt nu met een systeem om de bak ook herkenbaar te maken. Zodat je precies weet waar deze is, maar waarmee ook de boordcomputer weet welke instelling bij deze bak hoort. Het gebruik van de tiltrotator is al jaren flink stijgend. Bijvoorbeeld in Zweden, thuisbasis van Steelwrist, wordt nu al 90 procent van de graafmachines tussen de twee en dertig ton uitgerust met een tiltrotator. Maar ook in andere landen is deze tendens zichtbaar, vertelt algemeen directeur Stefan Stockhaus op de eerste grote internationale persconferentie van het bedrijf. “In andere Scandinavische landen gaan we naar dezelfde percentages. We zien nu dat het gebruik in bijvoorbeeld Nederland sterk stijgend is. Daar wordt al ongeveer een derde van de nieuwe verkochte machines uitgerust met een tiltrotator.” De grote opgang van het gebruik van de tiltrotator is volgens Steelwrist niet alleen te danken aan de capaciteitswinst die met het systeem is te halen. “Dat speelt een grote rol, maar het heeft ook alles te maken met de komst van het 3D-GPSgraven. Machinisten kunnen nu veel makkelijker een klus direct in het juiste profiel afwerken. Met een tiltrotator maakt het daarbij niet uit of je machine wel vlak staat. Je kunt dus altijd de capaciteit maximaal benutten.” Met behulp van de Quantum Tool Rec-box herkent de machine direct welke bak er aan de machine hangt.

Andere snelwissel Steelwrist constateert dat door het toegenomen gebruik van de tiltrotator ook de keuze voor het soort snelwisselsysteem aan het verschuiven is. “Dat heeft alles te maken met het extra gewicht dat je door het draaikantelstuk aan de lepelsteel

hangt. Om het effect daarvan te beperken, is het belangrijk dat je dit hulpstuk zo dicht mogelijk bij het aankoppelpunt brengt. Dat is de reden dat we nu zien dat het symmetrische systeem duidelijk aan een opmars bezig is ten opzichte van het tot nu toe gebruikte CW-systeem (Verachtert-systeem; red.). Een dure stap, omdat je dan als beste het hele bedrijf kunt omschakelen en snelwissels en bakken vervangen. Toch kan het juist aantrekkelijk zijn om het nu te doen, want nu is de inruil nog geld waard. Over een paar jaar is die markt waarschijnlijk overvoerd en krijg je er niets meer voor.” Een andere ontwikkeling die het bedrijf signaleert, is dat er meer en meer fabrikanten van graafmachines de snelwissel gaan integreren in de machine zoals deze af-fabriek wordt geleverd. Bij JCB, Yanmar en Volvo kunnen klanten daardoor al bij de aankoop kiezen voor de symmetrische Front Pin Lock-snelwissel van Steelwrist.

Snelkoppeling De sterke groei van het tiltrotator-systeem is terug te zien in de groeicijfers van Steelwrist. Het bedrijf kon de afgelopen drie jaar groeicijfers van 30 tot 40 procent per jaar noteren. Om die groei vast te houden en in te spelen op nieuwe ontwikkelingen wordt er nu veel geïnvesteerd in productinnovatie. Het resultaat werd getoond op de persbijeenkomst. Een onderdeel daarvan is de komst van een snelkoppelsysteem. Steelwrist heeft besloten aan te sluiten bij de inmiddels door OilQuick gezette standaard. Het betekent dat alle koppelstukken voor hydrauliek, elektra en vet passen bij de vorm van deze leverancier, met dien verstande dat het bedrijf ervoor heeft gekozen alle ventielen zelf te ontwikkelen. “Daarmee onderscheiden we ons dus wel van de andere leveranciers van dit snelwisselsysteem”, aldus Stockhuis. In de naamgeving is dit snelwissel te herkennen aan de toevoeging OQ. Deze zijn uitwisselbaar met de bestaande OilQuick-systemen.

Beheer platform Een tweede grote innovatie is de komst van een compleet elektronicaplatform om de hulpstukken slimmer te besturen en te bewaken. Daarmee wil Steelwrist inspelen op de drie ontwikkelingen in de telematica, waarbij in dit geval ook de uitrustingsstukken met internet kunnen worden verbonden. De basis is een simpele zwarte box ter grootte van een pakje sigaretten, de Quantum Tool Rec. Dit kunststof doosje wordt op het hulpstuk gemonteerd en zorgt daarna dat de machine

GRONDIG 4 2017

direct kan herkennen wat er aan de machine wordt gekoppeld. Opmerkelijk is dat de Tool Rec zonder stroomvoorziening toe kan. Dit is mogelijk doordat er gebruik wordt gemaakt van twee nieuwe energiezuinige technieken; Bluetooth 4 en de Lofar-techniek. In beide gevallen worden de signalen over een lange golflengte uitgezonden, waardoor er heel weinig energie nodig is. De interne batterij moet hierdoor minimaal vijf jaar meegaan, garandeert Steelwrist. Om de hulpstukken te kunnen beheren, heeft het bedrijf samen met zusterbedrijf SVAB het Quantum-platform gemaakt. Een database waarop bedrijven hun hulpstukken kunnen aanmelden en vastleggen. Dankzij de koppeling met internet via het GPS-netwerk kunnen fabrikanten de hulpstukken altijd terugvinden, zelfs in gebieden zonder dekking van het mobiele telefoonnetwerk. Voor het aanmelden van een hulpstuk heeft SVAB/Steelwrist een eigen app gemaakt. Gebruikers kunnen daarmee vanaf hun telefoon alle beheerfuncties uitvoeren en zelfs instellingen wijzigen. Ook kunnen ze via de app direct de handleiding in de eigen taal raadplegen of een helpdesk raadplegen. Het is eventueel mogelijk om op afstand de deskundigen van SVAB/Steelwrist mee te laten kijken bij het vinden van de juiste instelling.

Directe herkenning Binnen dit platform is het ook mogelijk om het hulpstuk direct te laten herkennen door machinebesturingssystemen. Daarvoor zijn of worden er afspraken gemaakt met onder andere Leica, Trimble, Topcon en Moba/Novatron. Het betekent dat deze besturingssystemen na één keer instellen direct herkennen welke bakcombinatie er aan de snelwissel zit. Daarmee is de plek van het bakmes bekend en kan de machinist direct beginnen met werken zonder dat een nulmeting noodzakelijk is. Via het Quantum-platform kan de machine ook precies op de juiste aansturing van het hulpstuk worden ingesteld. Deze instelling kan dan worden vastgelegd en opgeroepen als het werktuig opnieuw wordt aangesloten. Het mooie is echter dat deze ook zelflerend is. Dus wanneer elders betere resultaten worden gehaald met andere hulpstukken, kan deze instelling worden overgezet naar andere gebruikers. Op deze manier is het niet alleen de machinist die slim kan werken met de nieuwe techniek, maar is het ook de techniek die zorgt voor slimmer werkende machines.

Nieuwe producten Vernieuwde tiltrotator Dit seizoen komt Steelwrist met een nieuwe versie van de tiltrotator. Een belangrijke aanpassing zit in het oliedoorvoersysteem. De HighFlow-doorvoer maakt een opbrengst van 200 liter per minuut bij 250 bar mogelijk. Deze doorvoer is vaak noodzakelijk bij het gebruik van OQ-snelwisselsystemen. Daarnaast is er de compleet nieuwe X14, een tiltrotator voor machines in de klasse van tien tot vier ton. De vraag naar deze machines neemt toe dankzij nieuwe modellen, zoals de JCB Hydradig en de Liebherr 912.

Complete lijn uitrustingsstukken Naast snelwisselsystemen en tiltrotators wil Steelwrist een compleet pakket uitrustingsstukken kunnen leveren. Een paar jaar geleden is al gestart met de eigen bakken. Deze zijn volledig uit Hardox 500-staal gevormd, wat ze lichter en slijtvaster maakt dan vergelijkbare bakken. Vorig jaar is er een eigen zeefbak gepresenteerd. Kenmerkend is de simpele constructie met spijlen die door een krukas in beweging worden gebracht. Nieuw dit jaar is een eigen trilblok om in de kraan te hangen. Dit is echt voor verdichtingswerk en niet voor bijvoorbeeld het trillen van damwanden. Ook is er een multifunctionele grijper voor het verplaatsen van producten of bijvoorbeeld sorteerwerk. Deze grijper is volledig sluitend en voorzien van een accumulator en een lasthoudventiel. Voor het sloopwerk is er een heavy duty-sorteergrijper. De messen hiervan zijn geschroefd, zodat deze tussentijds kunnen worden gedraaid als er een deel versleten is. De grijper heeft een ophanging die onder een hoek van vijf graden staat, zodat deze altijd recht onder de tiltrotator hangt. Uiteraard zijn al deze aangedreven uitrustingsstukken te leveren met een OQophanging, zodat slangen koppelen tot het verleden behoort.

De basis voor de nieuwe snel koppeling is het Oil Quick-systeem.

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: Toon van der Stok. Steelwrist

Dankzij de accu in de Quantum Tool Rec-box en het Lofar-netwerk kan op een app de bak op elke plaats worden gelokaliseerd.

GRONDIG 4 2017

NIEUWE 6 SERIE RCSHIFT. SCHAKELTECHNOLOGIE MET HOOGSTE COMFORT.

6 Serie Agrotron. Nu met volautomatische comfortshift transmissie. Voor vele inzetprofielen is het bedienings- en schakelcomfort van cruciaal belang. Met de nieuwe 6 RCshift serie (6 modellen van 156 tot 226 pk) heeft DEUTZ-FAHR het schakelcomfort in deze klasse opnieuw gedefinieerd. De nieuwe volautomatische RCshift-transmissie biedt hetzelfde schakelcomfort als die van een personenwagen. Er is keuze uit drie rijstrategieĂŤn: handbediend, semi-automatisch voor veldwerkzaamheden en volautomatisch voor wegtransport. De maximale rijsnelheid wordet in ECO of SUPERECO modus bereikt bij een sterk gereduceerd motortoerental (50 km/u 1.480 omw/min). Extreem efficient zijn de nieuwe DEUTZ 6.1 Tier4 Final motoren. Extreem veilig rijdt u met de geveerde vooras en het unieke DEUTZ-FAHR remconcept. Bij het cabinecomfort kunt u kiezen tussen de Maxivision of Maxivision 2 cabine. Wanneer u snel en comfortabel schakelen wil, contacteer dan uw DEUTZ-FAHR dealer. Ontdek meer op deutz-fahr.com.

DEUTZ-FAHR een merk van

KINSHOFER HPXDRIVE-GRIJPERS De tijd genomen

ondernemen met

vaktechniek

Er is lang aan gewerkt, maar volgens Gerard Rigter zijn ze nu klaar: de zwaardere Kinshofer HPXdriveversies voor grote grijpers. De nieuwkomers gaan van 1000 tot 4500 liter voor de overslag en het lossen van schepen. Rigter toont de eerste binnenkort op zijn open dag. ADe Kinshofer HPXdrive is alom bekend bij grijpers en knijpers tot 1000 liter. Het is een zeer compacte knijpunit, die zonder buiten(boven)liggende hydrauliekcilinders werkt. De voordelen zijn helder. Naast het compacte ontwerp is de kans op beschadiging van cilinders en olielekkage nihil. Het systeem kent bovendien geen smeerpunten. Verder is de knijperkracht over het hele traject gelijk en heeft dit systeem extra hoge kracht om de bekken dicht te knijpen. Al deze argumenten maken hem aantrekkelijk voor het lossen van voedsel in verband met de voedselveiligheid en voor onder water werken of werken op plekken waar de kans op olielekkage moet worden geminimaliseerd. Voor de gangbare HPXdrive-units voor twee-schalengrijpers tot 1000 liter is deze techniek al jaren uitgerijpt en voldoet ze in de praktijk (zie daarvoor het kader met de ervaringen van Baars).

Kansen voor groter

poliepgrijper, voorzien van extra slijtlagen. “Dat is wel ons ding, met de klant in overleg en vooraf de zaken regelen”, zegt Rigter. Ook staat op het erf nog een speciale grijper waarmee funderingen strak en waterpas kunnen worden uitgegraven. “Speciaal ontwikkeld voor werkzaamheden bij de Martinitoren. De klant heeft er goed mee gescoord.” Zo heeft Rigter wel meer projecten onder handen gehad en klanten vaker geholpen bij specifieke problemen. Ook past zijn bedrijf op maat gieken aan. Dat zijn ook zaken waarover de familie Rigter op de open dag op 16 en 17 juni onder het genot van een hapje en een drankje graag met u praat. En natuurlijk staat de nieuwe grote HPXdrive er ook. TEKST: Gert Vreemann FOTO’S: Vreemann, Kinshofer, Baars

In het HPX-huis zit een zuiger met binnenvertanding. Daarin worden twee assen met buitenvertanding geplaats. Door de zuiger te bewegen, gaan de assen waaraan de schalen zijn bevestigd draaien.

Rigter proefde nieuwe kansen in het segment erboven, met name in de overslag, en zette samen met Kinshofer het ontwikkeltraject in. “Een moeilijk traject, omdat er bij grote grijpers andere krachten spelen”, vertelt hij. Na vele uren denk-, teken- en testwerk is er een steviger versie uitgekomen. ”We zijn nu zover dat die de gewenste eigenschappen heeft, met de bijbehorende betrouwbaarheid voor de klok rond inzet in de overslag”, aldus Rigter. “We hebben de rem erop gezet tot het goed was.” Rigter is dealer/importeur van Kinshofer, maar het bedrijf kent meer takken van sport. Kijk maar even op de website van het bedrijf. Om een voorbeeld te geven: een nieuwe

Ervaringen Baars Baars Aannemerij BV in Nieuwland heeft de nodige ‘Rigter-knijperbakken’. Als bekend baggerspecialist zet dit bedrijf vooral de 1000-literbakken in voor het laden van baggerslib vanuit de watergang in transportmiddelen en voor het lossen van beunbakken. André Baars is helder over deze Kinshofer-baggerknijpers. “Prima knijpers, voldoende variatie in inhoud, licht van gewicht en je kunt er goed mee onder water werken”, vertelt hij. Baars zet ze meestal in combinatie met een zestientons mobiele graafmachine. “Die heb je nodig om stabiel en zo morsvrij met voldoende capaciteit slib te lossen”, aldus Baars. Hij geeft aan dat gezien de constructie van de HPX-unit de medewerkers er wel met verstand mee moeten werken. “Het zijn geen grijpers om even een beunbak mee te vertrekken of een rijplaat vast te knijpen, maar dat weten we.” Baars heeft speciale smalle schalen om kleine beunbakken beter schoon te lossen. Voor de grotere versies ziet hij incidenteel kansen bij het overslaan van bagger in grote schepen of trailers. “Dan past een tweekuubs ons prima.”

GRONDIG 4 2017

Calaris , het vertrouwde middel waarmee Kees zo klaar is ®

Calaris, hét basismiddel tegen onkruiden in maïs. • Flexibel en gemakkelijk • Veilig • Snel en breedwerkend Bij gladvin gergras • Vroeg s • Lange duurwerking puit en: 2-3 blad m aïs • Hogere dosering: 1,5 l/ha

www.calariskees.nl

Syngenta Crop Protection B.V., Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl. Syngenta stimuleert de aanleg van biodiversiteitsstroken. Zie www.syngenta.nl/operationpollinator (of scan de QR code). Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees voor het gebruik eerst het etiket en de productinformatie. ®/ TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

Geld sparen – Kemper fahren

Wereldwijd de nr. 1 bij maïsbekken

Neem voor meer informatie contact op met: Fred van der Eijk | Telefoon: +31 610 93 43 53 info@kemper-stadtlohn.de

W W W . L M C G E N N E P. N L

Hoogveld 3 • 6598 BL Heijen • T: 0485 - 511605

www.lmcgennep.nl

eenn! n n Tooordel rantie

Tetrax2 In 10700 L, 13000 L, 14000 L en ook 16000L

v r ga a 3 ja

www.joskin.com X-Trem : Smal chassis (760 mm)

Tetrax2 : 4 wielen op 1 rij

Tel : +32 43 77 35 45

GRONDIG.COM

ondernemen met

vaktechniek

DEUTZ-FAHR LAAT DEALERS KIEZEN Kverneland beëindigt per 1 september van dit jaar de samenwerking met Deutz-Fahr. Daarmee komt er een eind aan een jarenlange overeenkomst waarbij Kverneland voor DeutzFahr maaiers, schudders en harken maakte. Dealers mogen na deze datum voorraadmodellen verkopen en Kverneland zal de komende jaren blijven zorgen voor onderdelen. Eén van de redenen voor beëindiging van deze samenwerking is de overname van Kverneland door Kubota, enkele jaren geleden. Volgens Wilco Jilissen, directeur van Deutz-Fahr Nederland, komen er geen vervangende machines in Deutz-Fahr-kleuren. Deutz-Fahr geeft dealers de ruimte om te kiezen voor een merk dat past bij hun werkgebied.

REESINK NEEMT STAJA OVER Met de voorgenomen overname van Staja voegt Reesink weer een bedrijf toe aan het conglomeraat. Staja is sinds een aantal jaren vooral bekend als constructeur van Kaweco-machines die het bedrijf voor Reesink bouwt. De onderdelen Staja Wapening en Eureka-Staja maken geen deel uit van

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Grondig.com zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Grondig.com. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

de overeenkomst. Reesink wil met de overname meer mogelijkheden krijgen om binnen het eigen bedrijf zelf productie en assemblage te doen. Nadrukkelijk geeft Reesink daarbij aan om ook de productie voor het recentelijk overgenomen Lalesse Europe hierin te willen onderbrengen. Lalesse is een specialist in magazijnkranen en geautomatiseerde magazijnoplossingen. De verwachting is dat de transactie in de zomer van 2017 zal worden afgerond.

RIJBEWIJS VOOR GEHANDICAPTEN Bij Tractor Academie in Son kunnen mensen met een lichamelijke beperking nu ook hun trekkerrijbewijs halen. Het bedrijf heeft daarvoor een lestrekker zo omgebouwd dat deze geheel met de hand kan worden bediend. Het bedrijf werd op het idee gebracht doordat het zijn medewerking verleende aan het tv-programma

advertentie

Mekos 3D leveler: 3-Dimensionaal profileren van zand en korrelbanen met een total station.

Mekos levelers: Volautomatisch werkende machine’ s, ook met traploos instelbare ronding. Voorzien van automatisering door middel van laser techniek, total station of gps. De Mekos machines zijn uniek, sterk en duurzaam, geschikt voor zand en korrelbanen. (op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Partners:

GRONDIG 4 2017

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net

Hotel SynDroom, waarin twee jongens met een verstandelijke beperking het trekkerrijbewijs proberen te halen. Daarvoor liet Tractor Academie door het bedrijf Mobiliteit op Maat de John Deere-lestrekker ombouwen, maar wel op een dusdanige manier dat de hulpstukken ook snel weer kunnen worden verwijderd, zodat de trekker ook voor gewone lessen inzetbaar is.

VERBETERDE ACCU VOOR ELEKTRISCHE WIELLADER Wacker Neuson heeft voor de elektrisch aangedreven wiellader een verbeterde accu met geĂŻntegreerde oplader ontwikkeld. De nieuwe accu is opgebouwd met het AGMsysteem. Bij deze accuâ&#x20AC;&#x2122;s wordt het elektrolyt in een glasvezelvlies gewikkeld. Daardoor is deze geheel lekvrij. Ook is deze minder temperatuurgevoelig en ontstaat er bij het laden en gebruik minder warmte. Volgens Wacker Neuson kan met een opgeladen accu nu minimaal vijf uur op vol vermogen worden gewerkt. Bestaande machines kunnen eenvoudig worden voorzien van deze nieuwe accu.

BKT-VF-BAND OP STANDAARDVELG Vanaf mei kan BKT een trekkerband met VF-technologie leveren die op de normale velg past. Gebruik van deze band betekent een breder contactoppervlak en een tot 40 procent hoger draagvermogen. Dankzij

de nieuwe technologie heeft de band volgens BKT ook een tien procent langere levensduur. De band heeft een stevig karkas en een versterkte hiel. Daardoor houdt deze band volgens BKT ook op de weg goede rijeigenschappen. De nieuwe BKT Agrimax V-Flecto-band is vanaf mei in Nederland leverbaar via Bohnenkamp in de maten 600/60R30 en de 710/60R42, maar er zullen snel extra maten beschikbaar komen.

SLIM STUREN Nog beter spoorvolgende rijen, dat is mogelijk met het SmartSteer-systeem van Ag Leader. Bij dit systeem zorgt de computer ervoor dat de pootmachine exact het spoor van de trekker volgt. Zelfs bij achteruitrijden stuurt het systeem de machine dan in het goede spoor. Uniek aan het SmartSteersysteem is volgens importeur Homburg dat het ook op de kopakker bij uitdraaien en insteken automatisch spoorvolgend is. Bij het schakelen van voor- naar achteruit kiest het systeem automatisch de juiste modus en hoeft de chauffeur dus nergens aan te denken.

advertentie Perstouw

Online bestellen: buma.com info@buma.com 0514 571826

Wikkelnet

BALEN PERSEN Netvervangende folie

Groen producten

Grond producten

Infra producten

GRONDIG 4 2017

JOHN DEERE EN MICHELIN ZOEKEN DE BESTE TREKKERCHAUFFEUR

VENIERI KOMT MET EIGEN VERREIKER

John Deere en Michelin organiseren in juni 2017 de European Drivers Championship. Zestien chauffeurs uit heel Europa zullen hun vaardigheden bewijzen bij het besturen van de nieuwe 6250R-trekker op het Michelin-onderzoekscircuit in het Franse ClermontFerrand. Bij de wedstrijd gaat het om snelheid en de meest efficiënte rijstrategie. Met deze wedstrijd wil John Deere laten zien dat goed getrainde chauffeurs de prestaties van hun trekkers kunnen verbeteren. Inschrijven kan via www.lightstrongsmart.com.

DOOSAN DIGITAAL VERBONDEN Met Doosan Connect stapt ook deze fabrikant in het digitale machinevolgsysteem. Via GPS of GSM kan de gebruiker de machine nu vanaf kantoor volgen. Het systeem is vanaf nu als optie beschikbaar, maar er is ook een mogelijkheid om het op al uitgeleverde machines te bouwen. Het nieuwe machinevolgsysteem is nu beschikbaar op de nieuwe DoosanStage IV-graafmachines (vanaf veertien ton), alle nieuwe Doosan-Stage IV-wielladers en de nieuwe generatie Doosan-Stage IV-knikdumpers. Bij aanschaf van een systeem krijgt een klant drie jaar gratis toegang tot alle gegevens. Daarna zal er een abonnement moeten worden afgesloten.

Fabrikant Venieri introduceert met de TL8.63 zijn eerste eigen verreiker. De basis is de eigen knikgestuurde 7.63C/9.63C-wiellader met Deutzkrachtbron en hydrostaatbak. Venieri zet in op kracht en comfort. Venieri kreeg op Samoter een award voor het intelligente meet- en regelsysteem waarbij de last, de rijsnelheid, de knikhoek en de hoogte continu worden gemeten en waarbij het systeem ingrijpt als er bij manoeuvres grenzen worden overschreden. Als deze machine aanslaat, zullen er wellicht meer modellen volgen. Ro-Ad Barneveld gaat ook aan de slag met de nieuwkomer.

VOLVO TRUCKS LANCEERT NACHTMODUS Met de nachtmodus van Volvo Trucks kan met één klik alle overbodige achtergrondverlichting op het dashboard worden uitgeschakeld. De modus is bedoeld om het rijden in het donker prettiger en veiliger te maken en met beter zicht. Volgens het Volvo Trucks Accident Research Team is 90 procent van alle ongevallen met trucks te wijten aan menselijke factoren, zoals vermoeidheid, slaperigheid of onoplettendheid. Als in het donker wordt gereden, kunnen de weerspiegeling en schittering van de dashboardverlichting ongewenste afleidingen veroorzaken. Deze nachtmodus zit nu standaard op alle Volvo FH-, Volvo FM- en Volvo FMX-trucks.

advertentie

Tekort aan? Borium

de juiste spoorelementen op het juiste moment

IJzer Koper Mangaan Molybdeen Zink

Yaravita omvat een complete lijn spoorelementen-meststoffen. Ideaal om op het juiste moment exact de juiste dosering toe te passen. En makkelijk mengbaar met gewasbeschermingsmiddelen.

Calcium Magnesium Zwavel Fosfor Kalium Stikstof

www.agrocentrum.nl

GRONDIG 4 2017

Neem contact op met uw adviseur of bel AgroCentrum voor meer informatie: 0167 - 563 150

advertentie

SURVEYOUR NIEUWE SPELER IN GPS Vanuit de praktijk met beide benen in de praktijk. Dat is de leus van het nieuwe Surveyour, dat vanuit het Belgische Turnhout de Benelux gaat bewerken met CHC Navigation. Surveyour is hiervoor exclusief dealer in de Benelux. Het Surveyourproductenpakket bestaat uit GPS-meetsets en GPS-basisstations met bijbehorende accessoires. CHC Navigation is een Aziatische fabrikant van Precision-GPS-producten. Het bedrijf bestaat al sinds 2003 en levert wereldwijd. De productkwaliteit wordt gegarandeerd door gebruik te maken van componenten van wereldmerken.

DE PERFECT OPLOSSING

â&#x20AC;&#x2DC;

HAKSELOPBOUW VOOR KRONE De AX-lijn opraapwagens heeft een variant met een hakselopbouw gekregen en kan dus als dubbeldoelwagen worden ingezet. In de nieuwe uitvoering lijkt deze ook meer op de bekende RX- en ZX-wagens. Voor de inzet als dubbeldoelwagen heeft Krone de AX 280 en AX 310 aangepast. Deze hebben nu bij de hakselopbouw een voorwand die hydraulisch naar voren kan worden geklapt. Alle spatborden en kappen en het frame zijn overal schuin aflopend gemaakt. Afhankelijk van de uitvoering hebben de wagens tussen de 25 en 31 kubieke meter waterinhoud. advertentie

â&#x20AC;&#x2122;

Van Wamel B.V.

KLEPELMAAIERS Wij bouwen onze klepelmaaiers geheel in eigen beheer. Dit stelt ons in staat de veel geroemde kwaliteit en betrouwbaarheid van onze machines te garanderen, ook bij inzet onder de moeilijkste omstandigheden. Kies kwaliteit, kies PERFECT. Van Wamel B.V. | Beneden-Leeuwen T: +31 (0)487 59 29 44 | www.vanwamel.nl

0.99% OP 36 MAANDEN*

Contacteer ons op 0418 654 654 of vraag om meer informatie bij uw JCB-dealer.

*Geldig op geselecteerde modellen onder voorwaarden t.e.m. 30/6/2017 in Nederland.

GRONDIG 4 2017

BINDEN RONDE BALEN Foliebinding neemt langzaam toe

ondernemen met

vaktechniek

Bij de rondebalenpersen is foliebinding in opkomst ten koste van netbinding, al is het nog maar beperkt. Veel merken hebben het en de andere merken zeggen dat ze ermee aan het ontwikkelen zijn. Dat heeft alles te maken met de voordelen van foliebinding. Al enkele jaren zijn persen- en foliefabrikanten bezig met de mogelijkheden om de netbinding te vervangen door foliebinding. Een belangrijk voordeel van foliebinding is namelijk het minder rekken van de folie na het binden dan bij het net. Het resultaat is een strakkere baal na het verlaten van de perskamer. Daar komt bij dat de bindfolie een extra zuurstofdichte laag vormt. Dat zijn twee factoren die de fermentatie van de baal ten goede komen en daarmee de slaging van het kuilproces en de kwaliteit van het product. Daarnaast houdt de baal met een foliebinding beter zijn vorm, ook in de opslag. Doordat de bindfolie in de meeste gevallen breder is dan de baal komt deze ook om de hoekjes, wat de vorm verder ten goede komt. Een ander voordeel komt om de hoek bij het voeren van de baal. De folie is veel gemakkelijker van de baal te verwijderen dan het net. Bovendien is er maar één soort afval; folie en net hoeven niet te worden gescheiden om ze apart en dus voordeliger te kunnen afvoeren. Zeker bij vorst levert het voordelen op, want dan is het net vaak slecht te verwijderen, doordat het gras aan het net vast vriest. Een ander voordeel is dat er geen stukjes net achterblijven die in de koeienmaag kunnen verdwijnen. Vaak wordt nog gedacht dat er door de binding met folie er op wikkelfolie te besparen is. Dat kan niet, omdat de kopse kanten van de balen dan op sommige plaatsen (‘taartpunten’) te weinig folie krijgen.

Ook nadelen Zijn er dan alleen maar voordelen? Nee, was het maar zo. Allereerst is foliebinding duurder. Niet alleen door het materiaal - folie is duurder dan net - maar ook door de hogere aanschafkosten van de pers. Die kunnen tot tien procent hoger liggen. Afhankelijk van de pers is foliebinding per baal € 0,50 tot € 1,- duurder. Een nadeel voor de chauffeur is dat het wisselen van de bindrollen bij folie minder gemakkelijk is dan bij net en dus iets meer tijd kost. Bovendien is folie nogal teer en komt foliebreuk meer voor dan netbreuk. Folie is bovendien gevoeliger voor stof. De plakkende werking van de folie neemt af bij veel stof. Net heeft daar geen last van, folie alleen bij een heel droog product. Het is echter de vraag of je dat moet wikkelen. De grote uitdaging bij foliebinding is om het begin van het bindproces goed te krijgen. Net haakt veel gemakkelijker vast aan de baal dan de folie.

GRONDIG 4 2017

Bindfolie is wel van een heel andere kwaliteit dan wikkelfolie. Dat hangt vooral samen met de functie. Bindfolie moet de baal samen houden en is daarom sterker dan wikkelfolie, dat het alleen luchtdicht moet afsluiten. Toch is wikkelfolie dikker dan bindfolie. Ook de rek is anders. Wikkelfolie rekt tot 70 procent, bindfolie tot 10 of 35 procent, afhankelijk van het merk. Baletite, geleverd door Buma, rekt maximaal 10 procent, Trio B.C., geleverd door VisscherHolland, tot maximaal 35 procent. Dat hangt samen met een patent van Trio B.C. en andere grondstoffen. Meer rek houdt de balen beter bij elkaar en er gaan meer balen uit een rol. Tot slot verschilt ook de breedte. Wikkelfolie is er in 50 en 75 centimeter breedte, bindfolie van 128 tot 140 centimeter.

Foliebinden in de praktijk Een aantal persenfabrikanten is al op de markt met foliebinding. Van de fabrikanten die dat nog niet zijn, hebben de meeste wel al een systeem in ontwikkeling. McHale levert al sinds 2012 foliebinding op de Fusion 3+ en is daarmee de eerste. In Nederland levert het nu zeker negentig procent van de persen af met foliebinding. Om problemen van de tere folie bij de invoer in de perskamer te voorkomen, brengt McHale de bindfolie in een streng samen, om die daarna weer tot de volle breedte uiteen te laten gaan. Daarmee worden breuk en beschadiging bij de invoer voorkomen. McHale meet de snelheid van de baal en van de bindfolie. Daarmee kan de mate van stretch worden ingesteld en constant worden gehouden. Verschillende foliesoorten hebben verschillende rekbaarheid en ook de temperatuur heeft invloed op de rek. McHale sluit die factoren, die invloed hebben op de dichtheid van de baal, uit. Op de Krone Comprima was sinds 2014 foliebinding als een optie leverbaar, vanaf 2016 zit het standaard op deze pers. Ook op de nonstop-perswikkelcombinatie Ultima is foliebinding mogelijk, maar deze pers is in Nederland maar heel beperkt verkocht. Krone voert de bindfolie over de volle breedte in en snijdt die ook over de volle breedte af. Hierdoor is er iets minder bindfolie nodig ten opzichte van de concurrentie, maar de folie is wel iets gevoeliger voor breuk. Göweil is sinds 2015 vertegenwoordigd op de Nederlandse markt. De pers heeft de mogelijkheid om met twee folierollen tegelijk te binden. Dit levert een kleine capaciteitswinst op. In de praktijk wordt de tweede rol meer gebruikt om direct verder te persen wanneer de eerste rol op is. Ook nemen loonwerkers zowel folie als net mee op de pers, zodat er nog sneller te wisselen is tussen net en folie. Göweil voert de folie ook in een streng in. Je kunt de rem op de folie instellen, zodat je de voorstrekking van de bindfolie zelf kunt bepalen. Door op de onderste rol van de perskamer een vrijloop te maken, voorkomt Göweil dat deze rol de folie kapot maakt bij de overdracht naar de wikkeltafel. In 2013 kwam New Holland op de markt met de Roll Balervastekamerpers. Het merk kocht deze persen in bij Orkel in Noorwegen. Ze hadden de mogelijkheid voor foliebinding. Orkel levert ze zelf niet meer, maar inmiddels maakt New Holland deze doorontwikkelde persen in de eigen fabriek in Polen. Daar worden ze ook als Case IH RB 545 SilagePack gebouwd. Dit zijn de enige rondebalenpersen van New

Loonbedrijf Hendriks, Den Horn (Gr.) “We zijn tevreden en horen ook van de klanten tevreden reacties.” Loonbedrijf Hendriks in het Groningse Den Horn heeft inmiddels twee seizoenen praktijkervaring met foliebinden. Eigenaar Johannes Hendriks: “Wij lopen graag voorop met nieuwe ontwikkelingen en toen we hiervan hoorden, dachten we: dat past bij ons. McHale was toen de fabrikant die er het verst mee was. Na één seizoen bleek dat we het met één pers niet aan konden en is er een tweede bij gekomen. We zijn enorm tevreden. Ook van onze klanten horen we tevreden reacties. Ze zeggen dat de conservering beter is. Dat is ook wel logisch, want de baal zet niet meer uit als hij uit de perskamer komt. Als hij met net gebonden is, wordt de diameter zo maar tien centimeter groter. De baal zuigt dan lucht naar binnen. De klanten zijn er ook blij mee dat ze maar één soort afval hebben en ze kunnen de balen beter uitpakken. Nadeel is dat de balen kleiner lijken; daar hebben we wel eens een opmerking over gehad van een klant. Over het algemeen zijn de klanten echter zeer tevreden. Op één na kiest iedereen voor het binden met folie. Daar is het tarief ook op aangepast.” Hendriks heeft goede ervaring met de bindfolie van Buma. “We gebruiken Baletite van 0,016 millimeter. Foliebreuk komt bij ons niet voor. De rollen zijn wel aan de zware kant. De folie komt mooi om de hoeken. Dat is wel een kritisch punt, want op die hoeken is de baal het meest gevoelig. We zetten de balen daarom altijd op de kopse kant. We wikkelen altijd zes lagen. Problemen hebben we alleen af en toe in een heel droog gewas, hooi eigenlijk. Dan wil de folie heel soms niet goed mee. Ook gebeurt het bij ons een heel enkele keer dat de bindfolie tussen de persrollen door in de rotor komt. Daarom hebben we daar nu een strip voor gemonteerd die dit voorkomt.” Hendriks heeft inmiddels ook geleerd hoe je het binden goed op gang krijgt. “Na het starten van het binden rijden we nog een klein stukje door. Het gras zorgt ervoor dat de streng folie goed wordt meegenomen. Dit steekt wel nauw, want als je te lang doorrijdt, kan er gras tussen de lagen bindfolie komen. Daarom hebben we vaste chauffeurs op de pers, niet iedereen kan er zo mee weg. We hoeven echter niet veel in te stellen. We laten het percentage stretch altijd op dezelfde stand staan.” Om de bodem te sparen, staan beide persen van Hendriks op een vierwielig onderstel. “Grond is de duurste productiefactor van de boer. Daar willen we zuinig mee omgaan.” Het bedrijf van Hendriks heeft door een recente overname nu drie rondebalenpersen en drie grootpakpersen. Daarnaast kuilt Hendriks in met opraapwagens. Het bedrijf is gericht op het loonwerk voor de melkveehouderij.

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

vaktechniek

BINDEN RONDE BALEN Holland en Case IH met foliebinding. Ook hier wordt de folie smal ingevoerd, net als bij McHale en Göweil. Maschio introduceerde op de Eima eind 2016 de Mondiale 120-combi, een door Feraboli gebouwde vastekamerpers met wikkelaar. Deze pers heeft standaard binding met net en folie en gaat dit seizoen in Nederland draaien. Maschio heeft al langer een pers met variabele kamer (Feraboli Extreme) in Nederland draaien, in een Göweil-frame met wikkelaar.

Foliebinden in de toekomst. Of niet? Kuhn heeft al twee jaar foliebinding op de iBio, maar die draait niet in Nederland. Er komen dit seizoen wel drie FBP 3135-vastekamercombi’s met het foliebindsysteem van de iBio. Dat heeft als bijzonderheid dat het werkt met wikkelfolie en niet met bindfolie. Kuhn heeft natuurlijk op het 3D-wikkelsysteem al een jarenlange ervaring met het wikkelen van folie om de cilinder. Kverneland heeft de foliebinding nog niet klaar. Die is voor de FastBale wel al aangekondigd, maar 2017 is opnieuw een testjaar. Als de foliebinding er komt, zal die ook op de conventionele persen komen, niet alleen op de FastBale. Pöttinger heeft gezegd dat het ermee komt. De fabrikant draait nu met voorseriemachines zonder wikkelaar. Met de

combi wordt nog verder getest en op het moment dat die op de markt komt, zal die naar alle waarschijnlijkheid ook de mogelijkheid hebben van foliebinding. Het is nog maar zeer de vraag of dat in 2018 al het geval zal zijn. Lely toonde op de Agritechnica in 2015 een prototype van een solopers met foliewikkeling. Tot op heden is deze nog niet op de markt en gezien de verkoop van de weidebouwtak van Lely aan Agco is ook niet duidelijk wanneer de marktintroductie zal zijn. Wel gaan de ontwikkelingen, zoals ook van de nonstop-pers, gewoon door. John Deere werkt ook aan foliebinding, maar ook bij het groen-gele merk is onduidelijk wanneer die op de markt komt. Claas beperkt zich ook nog tot alleen netbinding. Importeur Kamps de Wild zou wel heel graag foliebinding kunnen aanbieden, maar heeft geen idee of en wanneer foliebinding komt. Unia heeft geen foliebinding. Het is bij het Poolse merk altijd afwachten, ook voor importeur Zonderland Machinehandel. Het kan er zo ineens zijn. TEKST: Arend-Jan Blomsma FOTO’S: Arend-Jan Blomsma, Loonbedrijf Hendriks, fabrikanten

1. Göweil had een goede reputatie bij de wikkelaars en bracht daarna een pers uit, ook met foliebinding. 2. New Holland en Case IH kochten aanvankelijk persen met foliebinding in bij Orkel, maar bouwen ze nu zelf.

3. Door de folie in een streng samen te brengen, neemt de baal de bindfolie beter mee. 4. Krone brengt de folie over de volle breedte in en snijdt die ook over de volle breedte af. 5. Maschio toonde op de Sima een nieuwe vastekamerpers met foliebinding. Er loopt al een variabele-kamerpers in Nederland.

GRONDIG 4 2017

De vooruitgang ervaren.

De R 922 Litronic: Krachtig vermogen en eďŹ&#x192;ciĂŤnt Rondom zicht op het volledige werkterrein Comfortabele cabine met luchtgeveerde stoel en ergonomische joysticks Standaard uitgevoerd met volautomatisch centraal smeersysteem en goede service toegankelijkheid

Wynmalen & Hausmann Import N.V. Ressenerbroek 7 6666 MP Heteren Tel.: +31 26 47 90 531 E-mail: info@wynmalenhausmann.nl www.facebook.com/LiebherrConstruction www.wynmalenhausmann.nl

ondernemen met

vaktechniek

JOSKIN Aandacht erbij houden Joskin Tornado 5516/16V met nieuw weegsysteem Veelers Agra Service in Haaksbergen heeft twee Joskins in gebruik genomen met een rijafhankelijke DPAdosering via weegcellen op de as en op de dissel. Veelers is de eerste met deze optie. We reden even mee en ontdekten dat het DPA-systeem prima lastafhankelijk doseert, maar dat je het koppie er wel bij moet houden voor het beste resultaat. “Hij is niet gewassen hoor”, grinnikt één van de medewerkers van Veelers Agra Service als we even onder de strooier ‘duiken’ om te kijken hoe de weegcellen zijn gemonteerd. Hij voegt eraan toe dat daar nu ook geen tijd voor is, omdat ze continu aan het strooien zijn. “Je hebt geluk, het is nu een mooie partij vaste kalvermest. Gisteren zaten we nog in de compost en zo vlak voor het klaar maken van het maïsland moeten we veel bermgras uitrijden. Dit is even mooier om te zien wat de strooier kan”, zegt hij. Even later is de zestientons strooier met de mobiele graafmachine volgeschept en zijn we op weg naar het maïsperceel. Het schermpje in de cabine geeft aan dat er dit keer 10,6 ton vaste kalvermest is geladen. “Het verschilt in dit spul per vracht tot ongeveer twee ton. In compost is de spreiding groter”, legt de chauffeur uit.

GRONDIG 4 2017

Bekend systeem Even een blik onder de wagen. Via vier weegcelen op de assen en één op de dissel wordt de werkelijke belading vastgelegd. Aan de hand van de parameters en de rijsnelheid stuurt de computer automatisch de bodemketting aan. Deze regeling is volgens Joskin dankzij de weging nauwkeuriger bij het verwerken van vaste mest en compost dan bij het doseren via een stappenwiel. Veelers heeft bewust gekozen voor deze variant, waarbij je de gegevens in de computer van de Joskin invoert. Daarmee is de regeling trekkeronafhankelijk. Wel handig, want de Valtra en de Case waarmee die dag wordt gereden, hebben geen Isobus-aansluiting. Desgewenst kan het systeem via Isobus aan de trekker worden gekoppeld. Het is voor het eerst dat Joskin deze regeling levert met elektronische aansturing door middel van weegcellen. De fabrikant levert dezelfde DPA-doseringstechniek al voor zijn meststrooiers, silagewagens, mesttanks en kippers met hydraulisch onderstel. Hier wordt het systeem aangestuurd op basis van drukopnemers in het hydraulisch onderstel en in de disselcilinders.

Eenvoudig instelbaar Op het Joskin-schermpje laat de chauffeur de instellingen zien. De werkwijze is simpel. Je voert de werkbreedte en de gewenste gift in. In dit geval tien meter breed strooien en een gift van 30 ton per hectare bij een bakinhoud van zestien kuub. De computer rekent dan zelf de dichtheid uit en stuurt de bodemketting hierop rijsnelheidsafhankelijk aan. Getuige de aanduiding ‘Tankvolume’ voor de inhoud van de bak is het schermpje duidelijk primair gemaakt voor Joskin-mesttanks. Een detail waar je niet mee zit. Er moet ook nog een reactiefactor worden ingevuld. “Die is in deze omstandigheden 2,5”, zegt de chauffeur. Bij een minder stabiel product moet je die wat aanpassen naar beneden en bij te veel slip van de lading ten opzichte de bodemketting wat verhogen. Een kwestie van wat ervaring opdoen en dan is dit goed te doen.

Enige aandacht Daarna gaan en niet omkijken? Nee, voor goed strooiwerk is toch enige aandacht en vakmanschap nodig. Dat maak het werk boeiender voor de jongens. “We hebben proefondervindelijk al vastgesteld dat bij tachtig procent geopende losklep de vaste mest het mooist egaal doseert en het beste strooiwerk oplevert”, aldus de chauffeur. Hij geeft aan dat bij volledig geopende klep het materiaal van bovenaf af en toe toch wat meer in porties ‘in de walsen valt’. Op die manier is ook vastgesteld dat een werkbreedte van tien meter het mooiste strooibeeld geeft. “Simpel gezegd: van spoor tot spoor strooien.” Hij geeft aan dat als de werkbreedte verandert, omdat de hoop later droger of vaster is, je dit dan meteen kunt zien en erop kunt inspelen. Hij gaat ook met beleid van start. “Eerst even inhouden, omdat het strooien altijd even op gang moet komen. Daarna rustig opschakelen om zo van meet af aan een constante aanvoer voor een goed strooibeeld te krijgen. Daarna is het gewoon gaan met constante snelheid, in dit geval 8 km/u. Dan is het easy going, waarbij je niet ziet of de bodemketting gewichtsafhankelijk of alleen snelheidsafhankelijk doseert, gekoppeld aan de para meters. Daar moet je op vertrouwen. Op het eind schakelt de chauffeur terug om net als bij de start een betere dosering voor de walsen te behouden. “En op het eind even oppassen dat je geen prop tussen de klep en de walsen krijgt bij het sluiten van de klep, anders bestaat de kans dat de prop de walsen blokkeert en dan kun je plukken”, zegt de chauffeur. Een kwestie van ervaring. “Dat overkomt je één keer en dan nooit weer.”

De vier weegcellen zitten tussen het frame en de paraboolgeveerde as. Vooraan bij de dissel is de vijfde opnemer gemonteerd.

Op het Joskinbedieningsscherm zijn de belangrijkste parameters te zien en in te stellen, zoals hier het bewegen van de losklep.

De instellingen zijn vrij simpel in te voeren: gift en strooibreedte ingeven en dan eventueel de reactiefactor bijstellen. In dit geval niet nodig, omdat de vaste mest stabiel beweegt.

Keuze Het beeld is snel helder. Met de instelling en de automatische dosering is prima strooiwerk mogelijk met een constante gift bij verschillende beladingen. Kwalitatief goed en mooi constant strooiwerk, mede dankzij de verticale strooiwalsen. Dankzij weegcellen is de weegnauwkeurigheid hoog en zit je niet met ijken. Wel moet de chauffeur enige kunde hebben om er goed mee te werken. Dit doseringssysteem is ook leverbaar in combinatie met een hydraulisch onderstel. Een hydraulisch onderstel op een enkelasser is niet gangbaar. Dat is mede de reden waarom Joskin deze variant heeft gebracht. Voldoende weegnauwkeurig en toepasbaar op een paraboolgeveerd tandemstel. Het bevalt Veelers tot dusver prima.

Bij deze vaste kalvermest de losklep op 80 procent gezet voor een egalere dosering. Dat geeft met de verticale walsen het beste strooiresultaat.

TEKST & FOTO’S: Gert Vreemann

GRONDIG 4 2017

SLEEPVOET BLIJFT Bijmengen water verplicht

ondernemen met

vaktechniek

Het gebruik van de sleepvoet op klei- en veengronden blijft toegestaan, maar wel alleen wanneer er water wordt bijgemengd. Het ministerie van Economische Zaken werkt momenteel aan regelgeving om dat mogelijk te maken. De kans dat dit is geregeld voor 15 februari 2018, wanneer het volgend mestseizoen van start gaat, lijkt echter klein.

Sleepslang bemesten met de

Het staat nog steeds in de regelgeving. Per 1 januari 2018 wordt het gebruik van de sleepvoet verboden. Het is één van de maatregelen om de emissie van ammoniak vanuit de landbouw verder terug te dringen. Door het verbieden van de sleepvoet zou er jaarlijks 1,5 miljoen kilogram minder ammoniak de lucht in gaan. Uit cijfers van het ministerie blijkt dat het overschakelen van de sleepvoet naar bijvoorbeeld de zodenbemester de ammoniakemissie met gemiddeld zeven procent vermindert. Het verbod op de sleepvoet stuit echter op grote weerstand in de gebieden waar deze momenteel nog is toegestaan. Op veengronden is deze onmisbaar omdat de boeren daar bang zijn voor het verlies van draagkracht als de zode wordt doorsneden. Op klei is het gebruik onmisbaar als je onder droge omstandigheden mest moet uitrijden. De grond is dan soms zo hard dat het niet mogelijk is om goed te snijden.

sleepvoet blijft toegestaan mits er

Uitzondering

voldoende water

Het ministerie onderkende dit probleem en heeft daarom op het moment dat de sleepvoet werd verboden een uitzonde-

wordt bijgemengd.

ring gemaakt voor de inzet op klei- en veengronden. Toen is echter ook al vastgelegd dat er per 1 januari 2018 een verbod zou komen. Die bepaling staat nog steeds in de wetgeving en daar wil de overheid ook aan vasthouden, vertelde Jacob van Vliet van het ministerie van Economische Zaken begin april op een bijeenkomst in Berkenwoude. “We willen in de wetgeving echter wel een uitzondering maken voor aangepast gebruik als daarmee ook de beoogde emissiereductie wordt gehaald. Dat lijkt mogelijk, dus zijn we nu bezig de regelgeving aan te passen.” De afgelopen jaren zijn er verschillende onderzoeken gedaan naar alternatieve werkwijzen om de sleepvoet te kunnen blijven gebruiken. Daarbij is onder andere gekeken naar het aanzuren van mest, in de put of bij het uitrijden. Beide bleken geen bruikbare werkwijze op te leveren. Wel succesvol is het verdunnen met water. Daarbij zijn nog twee verschillende mogelijkheden die worden bekeken. De eerste is het verdunnen met water bij het uitrijden, de tweede het sproeien van water over de mest bij het uitrijden. Voor dit laatste lijkt er nog een kansrijk experiment te zijn met het sproeien van een klein beetje water over het meststreepje. De emissieproeven van deze techniek zijn echter nog niet afgerond.

Het verdunnen met water is een succesvolle oplossing De tweede methode om de emissie te beperken, het toevoegen van water bij het uitrijden, heeft al wel goede onderzoeksresultaten opgeleverd. De vraag is hier alleen hoeveel de verdunning moet zijn. Uit de tot nu toe uitgevoerde proeven blijkt dat een verdunning van één deel water op twee delen mest in elk geval voldoende is. Nog beter is het resultaat bij een één-op-éénverdunning. Wat nu moet worden vastgesteld, is de verdunning die minimaal nodig is om de gewenste reductie te halen. Jan Huijsmans, onderzoeker bij Wageningen UR, verwacht dat dit rond de één op twee zal liggen. “We hebben inmiddels vastgesteld dat één deel water op drie delen mest niet voldoende is. We weten dat één op twee wel voldoende is, dus zal dat waarschijnlijk de norm worden. Zeker omdat het nagenoeg onmogelijk is om heel precies te bepalen welke minimale verdunning nodig is om de gewenste reductie te halen.”

GRONDIG 3 2017

Sim toonde op de bijeenkomst al een pompunit met twee flowmeters en een EC-meter om de vloeistofstromen te controleren. Hier zou een controlebox aan kunnen worden toegevoegd om alles vast te leggen.

Methode borgen Met het halen van de reductiedoelstelling is echter maar één deel van het probleem opgelost, stelt Van Vliet. “De overheid wil het verlengde gebruik namelijk alleen toestaan als we ook kunnen borgen dat de mest met de juiste verdunning wordt toegediend. Niet alleen op het moment van uitrijden zelf, maar ook tijdens de mogelijke controle een aantal dagen later. Ook dan zullen controleurs moeten kunnen zien waar de mest is uitgereden en of deze voldoende verdund was.” De afgelopen twee jaar heeft de organisatie Boerenverstand in samenwerking met enkele boeren onderzoek gedaan naar de mogelijkheden. Als oplossing presenteerden zij de mestbox. Dit is een verzegelde kast waarin met behulp van GPS de data worden vastgelegd. Eventueel kan die ook direct worden gedeeld met een beherende instantie of bijvoorbeeld de boer of loonwerker. Om de verdunning goed vast te leggen, zijn volgens Frank Verhoeven van Boerenverstand twee flowmeters nodig. “Eén die vlak voor de pomp meet hoeveel water wordt toegevoegd en één bij de bemester die de uitgereden hoeveelheid vastlegt. Op basis daarvan kun je dan precies berekenen hoeveel de verdunning is.” Een alternatief is de tweede flowmeter bij de ingaande meststroom, maar dit is volgens Verhoeven een mindere oplossing. “We willen toch op het moment van toedienen weten hoeveel er op het land gaat.” Dit laatste is vooral belangrijk bij de slangaanvoersystemen. Daar lijkt het gebruik van deze techniek vooral belangrijk, omdat er tientallen van deze combinaties zijn die met een sleepvoetbemester werken. Tijdens een demo in het veld bij Jaap Schep in Bergambacht liet Sim Holland al zien hoe dat zou kunnen. Dat bedrijf had een pomp staan met daarop een flowmeter bij zowel de aanvoerslang van het water als in de aanvoer van mest. Bij deze flowmeter hoort ook nog een EC-meter op de wateraanvoer, om vast te stellen dat er water en geen gier of bijvoorbeeld spuiwater door de pijp gaat. Wat nog ontbrak op de unit was de mestbox. Een voorziening die er volgens Sim relatief eenvoudig aan te koppelen is, als je maar weet waar deze aan moet voldoen. Vergelijkbaar zou de oplossing op een tank ook kunnen zijn: een fl owmeter en een EC-meter in de wateraanvoer, en een flowmeter in de afvoer voor het vastleggen van gegevens bij het uitrijden. Ook dat zou in de mestbox kunnen worden vastgelegd en daarna verzonden naar de eigenaar van het perceel of een beheerder.

Vastleggen regels Het grote wachten is nu op het vastleggen van de regels door de overheid. Zij moet bepalen aan welke eisen de meters, de GPS-apparatuur en de registratiecomputer moet voldoen. Van Vliet verwacht dat deze er nog voor de zomer zullen zijn. “We beseffen dat het krap is, maar we willen in elk geval voor de zomer laten weten aan welke eisen de apparatuur moet voldoen.” Hans Verkerk, secretaris van de sectie Mestdistributie van CUMELA Nederland, vindt dat veel te laat om ervan uit te gaan dat

Opbrengsten Tijdens de bijeenkomst presenteerde Herman van Schoten van Wageningen UR de uitkomsten van een tweede onderzoek naar de effecten van het verdund toedienen van drijfmest op de opbrengst. Dit onderzoek werd in 2015 voor het eerst uitgevoerd en gaf toen een duidelijk positief effect. Het resultaat: hoe groter de verdunning, hoe hoger de grasopbrengst. Dit onderzoek is in 2016 herhaald op twee verschillende grondsoorten. Daarbij bleek direct de waarde van meerjarig onderzoek. Vorig jaar was het effect van de verdunning nauwelijks waarneembaar en gaf die zeker geen significante verschillen. Alleen in een proef op kleigrond waarbij geen kunstmest werd gegeven, gaf het verdunnen van drijfmest een duidelijk aantoonbaar positief effect op de opbrengst. Op de proefvelden waar drijfmest en kunstmest werden gegeven, ontstond door het verdunnen geen verschil in opbrengst. De verklaring voor het uitblijven van het opbrengsteffect zoekt Van Schoten in de relatief koude en natte zomer. “Het effect van verdunnen ontstaat waarschijnlijk doordat je met het extra vocht de minerale stikstof in de grond brengt en beschikbaar maakt voor de plant. Hoe meer water, hoe beter dat werkt. Is het al nat, dan krijg je dat effect veel minder. Daardoor zien we waarschijnlijk ook geen resultaten.” Om dat effect vast te stellen, wil Van Schoten de proef in elk geval nog één keer herhalen. Of dat deze zomer zal zijn, is nog maar de vraag. “Voor komend s eizoen is het geld voor het onderzoek naar ammoniakemissie al op. Daarom hopen we het volgend jaar opnieuw te kunnen doen, zodat we kunnen vaststellen hoe het resultaat over meerdere jaren is.”

Dure oplossing op mesttanks Wat de controlebox gaat kosten, is nog volledig onbekend. Dat zal vooral afhangen van de eisen die aan de verschillende onderdelen worden gesteld. Hoewel de eerste sets nog moeten worden gebouwd, gaan schattingen al snel richting de € 10.000,-. Voor een sleepslangcombinatie te overzien, omdat hiermee duizenden kubieke meters mest worden verpompt, maar vooral op tanks lijkt bijmenging een grote kostenpost te worden. Dat komt vooral doordat bijmenging betekent dat er in de tank ongeveer een derde water mee gaat. De kosten voor uitrijden nemen daarmee toe, er is meer kans op rijschade en daar komen de kosten voor de box nog bij. Vooral in de gebieden waar de sleepvoet veel wordt gebruikt, kan dit een probleem zijn, omdat daar veel stukken op afstand liggen en er kleine percelen zijn waar vaak met een tank de bemesting wordt uitgevoerd omdat het opstellen van de sleepslangcombinatie te duur is. Tijdens de bijeenkomst in Berkenwoude werd dan ook fel gehamerd op een oplossing voor dit probleem.

GRONDIG 3 2017

ondernemen met

vaktechniek

Met de sleepvoet moet de mest ook na verdunning op een strookje van maximaal vijf centimeter breed liggen.

De With uit Leerdam en Aantjes uit Goudriaan toonden een tussenoplossing met een simpele bemester die vanuit een container op het perceel wordt gevoed. Daardoor kan de sleepslang relatief klein blijven. Wel moet er iemand heen en weer rijden om de container te vullen. Dat maakt het toch een bewerkelijk systeem.

er nog voor het mestuitrijseizoen van 2018 al apparatuur zal zijn. “Pas als de eisen definitief gepubliceerd zijn, kunnen de fabrikanten gaan werken aan systemen die voldoen aan de eisen die de overheid stelt. Die publicatie verwacht ik pas aan het eind van het jaar. Het traject daarna gaat maanden duren, want het is niet alleen bouwen, de apparatuur moet ook worden getest en daarna worden goedgekeurd. Pas als dat voor elkaar is, kunnen de leveranciers gaan bouwen. En dat voor een markt waar naar schatting 6000 combinaties zijn, inclusief de boerenapparatuur die moet worden aangepast. Dat lukt niet in twee maanden.”

Uitstel is noodzakelijk, want 6000 combinaties aanpassen, lukt niet in twee maanden. Het is een probleem dat Van Vliet ook onderkent, maar waarover hij geen uitspraken wil doen. “Ik kan alleen maar zeggen dat er een verbod komt per 1 januari 2018 en dat er daarnaast uitzonderingen komen voor apparatuur die aan aanvullende voorwaarden voldoet. Wat er gebeurt als de apparatuur niet op tijd klaar is, is niet aan mij. Dat bepaalt de staatssecretaris. Ik begrijp echter het probleem, dat zien we ook bij de overheid. Verkerk vreest een verder uitstel. “Zowel de landbouworganisaties als CUMELA Nederland hebben een spijkerharde handtekening staan onder de Overeenkomst Generieke Maatregelen voor de PAS die met de overheid is afgesloten. Daarin is afgesproken dat we een algemene vermindering van de ammoniakemissie zullen realiseren. Op basis van die nog te realiseren vermindering is zelfs al uitbreidingsruimte aan veehouderijbedrijven uitgegeven. Voor het verbod op de sleepvoet is gekozen omdat het verminderen van de ammoniakemissie via verbieden van deze aanwendingsmethode verreweg de goedkoopste methode is. Door het uitstel dat nu noodzakelijk is, kunnen we niet aan die afspraak voldoen. Niet omdat we niet willen, maar omdat de overheid er niet in slaagt tijdig met heldere normen te komen waaraan apparatuur moet voldoen. Het is dus de overheid die aan zet is.” TEKST & FOTO’S: Toon van der Stok

GRONDIG 4 2017

Een sleufkouter blijft toegestaan, mits de mest in de sleufjes blijft. Deze mag dus niet op het gras of op de bodem liggen. De strook op de foto zou waarschijnlijk worden afgekeurd.

Controle De koppeling van het uitrijsysteem aan GPS betekent dat er veel meer mogelijkheden tot controle zijn. De ontwerpers van de mestbox vinden dat de data na ongeveer twee dagen weer buiten beeld van de controlerende instanties moet blijven. “Nu kan de overheid ook maar maximaal een paar dagen na het uitrijden controleren. Daarom willen we de data wissen om geen extra mogelijkheden tot controleren en handhaven te geven. Ambtelijk vertegenwoordiger Van Vliet stelde daar een aardig alternatief tegenover. “Als wij de data kunnen zien, kunnen we op afstand zien dat de loonwerker en veehouder zich aan de afspraken hebben gehouden. Dan hoeven we bij die bedrijven ook geen fysieke controle meer te doen en kunnen we ons op de echte boosdoeners richten.” Mooie vraag voor de sector. Wil je de goede boeren die volgens de normen bemesten ruimte geven en voorkomen dat een slangbreuk of verslepen van dunne mest leidt tot een boete omdat een handhaver dit in het veld ziet? Want bemest volgens de norm verkleint de kans op controle. Of wis je alle data en hou je controlerende ambtenaren die elke plas mest beboeten.

Management-samenvatting • Het voorgenomen verbod van de sleepvoet per 1 januari 2018 blijft • Er komt een uitzondering voor systemen die aantoonbaar de ammoniak emissie verminderen • Verdunning en plaats van uitrijden moeten controleerbaar zijn. • Hou voor de mestbox (controlesysteem) rekening met een prijs van € 10.000,-. • Het verbod geldt alleen voor de sleepvoet. Sleufkouter en zodenbemester blijven toegestaan. • Uitrijden met een sleufkouter betekent dat de mest volledig in de grond moet zijn gebracht. De sleuf mag aan bovenzijde maximaal vijf centimeter breed zijn.

 EC 9045

 EC 10075

Chippers

Direct snij snij- en werpconcept  Excellente chipkwaliteit  Minder stofaandeel  Minder slijtdelen

Met Gulf kom je verder!

Postbus 16 – 7070 AA Ulft - Tel 0315 695470 – info@wellinkcaesar.nl www.wellinkcaesar.nl – Dave ter Voert 06 53 79 84 95

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

Gulf Gulf Gulf Gulf

UW SPECIALIST IN BEWARINGEN EN LOODSEN Kistenbewaring

Bulkopslag

Hout en beton

T 073-503 25 27 F 073-503 27 04 info@steenbergen-bouw.nl

WWW.STEENBERGEN-BOUW.NL

adv grondig 2016.indd 1

05-01-16 10:10

Diesel Diesel Green GTL Fuel Smeermiddelen

T. 088 400 3400 info@gulf.nl www.gulf.nl

Ontdek het Laudis effect:

krachtig, snel en veilig!

advies Aangepast gergras in v d la g g in bestrijd Dosering: 2,25 l/ha 1,5 l/ha Timing: 2-3 blad d la b 6 3-

Zeer krachtig maïsherbicide Gebruik gewasbeschermingsmiddelen veilig. Lees vóór gebruik eerst het etiket en de productinformatie.

• breed werkingsspectrum • gewasveilig • snelle werking • snel regenvast

ondernemen met

vaktechniek

ECONOMIE

CUMELA Kompas Analyse: hogere rentabiliteit

IN KORT BESTEK Inzet van een onderaannemer Beste Jan,

In het hoofdartikel in dit nummer kunt u lezen dat de cumelabedrijven afgelopen jaar een goed bedrijfseconomisch resultaat hebben gehaald, maar hoe zit het nu met de rentabiliteit van het in de onderneming geïnvesteerde vermogen? Hieruit is af te leiden wat het effect van alle inspanningen is op de groei van het vermogen. Belangrijk is dat met het ondernemen een beloning wordt gehaald die hoger is dan wanneer je er alleen rente voor krijgt. Anders kun je namelijk, zoals vaak wordt gezegd, het geld beter op de bank laten staan.

Ik heb een werk aangenomen met veel grondtransport over de weg. Bij de inschrijving heb ik aangegeven dat ik een transportbedrijf met vrachtwagens als onderaannemer ga inzetten. Ik wil nu echter een loonbedrijf gaan inhuren om met dumpers te gaan rijden. De opdrachtgever weigert mij daarvoor toestemming te geven. Hij wil geen dumpers op de weg en de wijziging zou tegen de aanbestedingsregels zijn.

Beste aannemer,

Rentabiliteit cumelabedrijven 2015 en 2016 (%) 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Rentabiliteit totaal vermogen

Rentabiliteit eigen vermogen 2016

Gemiddelde rente vreemd vermogen

2015

Uit de cijfers blijkt dat de bedrijven tevreden kunnen zijn over het behaalde resultaat. Wordt dit uitgedrukt in rendement op geïnvesteerd eigen vermogen, dan komt dit zelfs op 11,5 procent. In 2015 was dit nog 8,9 procent. De rentabiliteit op het totale geïnvesteerde vermogen (dus vreemd en eigen vermogen) komt in 2016 uit 6,2 procent. Dit is hoger dan in 2015 (5,3 procent). In 2016 daalde de rente, wat we ook terugzien in de kengetallen in CUMELA Kompas Analyse. De gemiddeld betaalde rente komt in 2016 uit op 3,2 procent, terwijl die in 2015 3,4 procent bedroeg. Wanneer bedrijven gemiddeld tegen 3,2 procent kapitaal lenen en een rendement van 6,2 procent behalen, kunnen we concluderen dat er op het vreemd vermogen een positief saldo is van 3,0 procent.

Lever uw jaarcijfers aan!

Heeft u de jaarrekening 2016 gereed en wilt u weten hoe uw bedrijf scoort op een ruim aantal sectorkengetallen? Doe dan mee aan de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse en lever uw jaarrekening aan. Hiervoor kunt u contact opnemen met uw bedrijvenadviseur, de infolijn of een e-mail sturen aan kengetallen@cumela.nl. advertentie

LANDBOUWASSEN

Op grond van het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:751) mag de aannemer het (gehele) werk onder zijn leiding door anderen laten uitvoeren. Voor veel werken wordt daarnaast de UAV 2012 van toepassing verklaard. De UAV wijkt echter af van het genoemde artikel uit het BW. Wanneer de hoofdaannemer onderaannemers voor een werk wil inschakelen, heeft hij daarvoor namelijk de schriftelijke goedkeuring van de directie of opdrachtgever nodig. De UAV 2012 stelt daarbij heel helder dat de directie de goedkeuring niet op onredelijke gronden mag weigeren en dat hij een afwijzing schriftelijk moet motiveren. De directie mag zich daarin dus niet laten leiden door eigen ‘voorkeuren’ ten aanzien van een onderaannemer of de uitvoeringsmethode. Uw bestek schrijft niet voor met welke methode het transport moet plaatsvinden. Het is dus aan de inschrijver overgelaten. Transport op de openbare weg door middel van dumpers is wettelijk toegestaan, dus de weigering is om die reden ongegrond. Ook aanbestedingsrechtelijk staat u niets in de weg. Het wisselen van onderaannemer kan in dit geval niet worden aangemerkt als een wezenlijke wijziging, een wijziging waardoor de markt opnieuw zou moeten worden benaderd. Er worden geen nieuwe voorwaarden gesteld, de oorspronkelijke werkzaamheden zijn niet uitgebreid en de aanneemsom is niet gewijzigd. Dat achteraf wordt gekozen voor een andere transportmethode kan ook niet worden aangemerkt als het achteraf wijzigen van een selectiecriterium. Dit zou anders zijn als de keuze voor een specifieke onderaannemer beslissend zou zijn voor de gunning. Bovendien valt ook niet in te zien dat de toestemming van de opdrachtgever om een andere onderaannemer te mogen inschakelen invloed heeft of had kunnen hebben op de kring van gegadigden (meer of minder potentiële inschrijvers). Er is dus ook om die reden geen sprake van schending van aanbestedingsrechtelijke beginselen. De onderaannemer is door u bij de inschrijving genoemd in verband met de gestelde kwaliteitseisen aan onderaannemers. Er is niet gebleken dat uw nieuwe onder aannemer niet aan de geschiktheid seisen zou voldoen.

Jan van der Leij +31(0)592 37 27 19 info@middelbos.nl www.middelbos.nl

BEZOE K ONZE WEBSH OP

Beleidsmedewerker GWW CUMELA Nederland Import en Groothandel

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

cumela

CUMELARIA

DRIEDUBBEL FEEST BIJ JAN CRIELAARD Op zaterdag 15 april was het driedubbel feest bij Grondverzetbedrijf Jan Crielaard in Andel. Het bedrijf bestond 40 jaar, Jan en Marjan vierden hun 25-jarig huwelijksfeest en Jan werd 60 jaar. Goede reden om een feest te geven. Familie, vrienden, kennissen en relaties waren uitgenodigd om dit alles met de familie Crielaard te vieren. Zoon Carlo had geregeld dat Jan door bedrijvenadviseur Wilco Emons werd gehuldigd met de gouden CUMELA-speld ter ere van het 40-jarig jubileum. Dit was voor Jan een mooie verrassing. We wensen Jan en Marjan nog vele jaren geluk in hun huwelijk en succes met het bedrijf.

DIRK JAN RUITER: 40 JAAR TROUWE DIENST

ZILVEREN MIJLPAAL VOOR HERMAN VAN DEN BERG

Vanwege het 40-jarig dienstverband kreeg Dirk Ruiter van zijn werkgever, Loonbedrijf W. Zwaan in Wijdenes, een gezellige middag en avond aangeboden in Partycentrum Happy Days in Grootebroek. Dirk werd passend toegesproken door Peter Zwaan, waarbij werd teruggekeken op 40 jaar hard werken in een fijne sfeer. Bij sommige klanten maakte hij zelfs drie generaties mee. Tijdens de middag ontving Dirk Ruiter de gouden CUMELA-speld van Ada Kieft, bedrijvenadviseur in Noord-Holland. Dirk was zichtbaar verrast en heel trots op de gouden speld. Na het officiĂŤle gedeelte ging het gezelschap vervolgens bowlen, steengrillen en genieten van het gezellig samenzijn.

Weliswaar niet meer op de oorspronkelijke locatie, maar in de mooie nieuwe loods in Puiflijk en tussen de glimmende machines kregen de gasten de koffie geserveerd met de lekkerste vlaai. De in groten getale aanwezige gasten lieten zien dat loonbedrijf Herman van den Berg, gerund door Herman en Yvonne, hen na 25 jaar nog steeds na aan het hart ligt. De voorzitter van CUMELA-afdeling Gelderland roemde Herman om zijn eerlijkheid, oprechtheid en zijn vakmanschap. Uit handen van de voorzitter ontving Herman de zilveren jubileumspeld. Met zoveel warmte, vakmanschap en passie moet de volgende mijlpaal ook haalbaar zijn.

VAN KREIJ OP AH BUITENDAG Op tweede paasdag, maandag 17 april, presenteerde Loon- en spuitbedrijf W. van Kreij BV uit Schaijk zich tijdens de AH Buitendag op de locatie van tuinbouwbedrijf Jonkergouw in Schaijk. Op deze dag bood Jonkergouw de klanten van Albert Heijn de mogelijkheid een kijkje te nemen in het bedrijf, zodat ze kunnen zien waar de prei en bospeen vandaan komen die bij de supermarkt in de schappen liggen. Cumelaondernemer Willian van Kreij heeft een nauwe samenwerking met het tuinbouwbedrijf. Hij voert onder meer zaaiwerkzaamheden, grondÂ bewerking en spuitwerkzaamheden uit voor de vollegronds groententeelt.

GRONDIG 4 2017

GEKRUID MOOIE AFLEVERINGEN We krijgen regelmatig foto’s van nieuw afgeleverde machines bij cumelabedrijven. Daar zitten soms heel mooie of opvallende tussen, waar de ontvangende bedrijven trots op zijn, evenals de verkopende partij. Hierbij enkele sprekende voorbeelden. Vijf keer Deutz Fahr voor Olminkhof, drie keer John Deere voor Gebr Olieman en twee keer Volvo FH voor Kuunders. Begin maart werden er vijf nieuwe Deutz-Fahr-trekkers afgeleverd bij loonbedrijf Olminkhof in Neede. Het bedrijf werd bijna honderd jaar geleden gesticht. De huidige generatie, bestaande uit Clemens, André en Jeroen Olminkhof, bestelde bij Deutz-Fahr-dealer Goering Service uit Haaksbergen de vijf trekkers; twee powershifttrekkers van het type 6160 en drie 6205 TTV’s van de nieuwe T4F-serie. Olminkhof werkt al vele jaren met Deutz-Fahr-trekkers. Gebr. Olieman in Reeuwijk ontving in maart drie nieuwe John Deeres van dealer Geert-Jan De Kok BV in Benschop. Het gaat hier om een 6130R, een 6150R en een 6175R. De trekkers hebben alle drie de IVT 50 km/u-transmissie met Command-arm. Ook zijn ze voorbereid op Isobus en Autotrac. Mooi detail is dat de drie inruilers - ook John Deeres - samen circa 60.000 uur hebben gedraaid zonder noemenswaardige reparatiekosten.

Deze prachtige foto ontvingen we via Volvo-dealer Nebim Groep in Venlo. Het betreft twee nieuwe Volvo FH-trekkers voor Loonbedrijf Kuunders in Deurne, type Globetrotter, in een 4x2 en een 6x2- uitvoering, beide met 368 kW (500 pk) motorvermogen. De Volvo FH-trekkers zijn door Nebim opgebouwd met een hydraulieksysteem voor walking-floor-, mest- en kiptrailers en zijn uitgerust met een aslastindicator. Kuunders zet ze regionaal en internationaal in.

Helpen met toekomstdromen Afgelopen maand ben ik weer op pad geweest. Dit keer ben ik namens ons bedrijf en de branche ‘On Stage’ gegaan bij Parktheater Eindhoven. Te veel (v)mbo-jongeren vallen uit tijdens hun schoolperiode. Hierdoor stromen zij later in op de arbeidsmarkt en ontstaat er in onbekende (en onbeminde) branches een tekort. On Stage gelooft in de kracht van een persoonlijk, duurzaam en lokaal netwerk van professionals om jongeren te helpen met hun toekomstdromen en beroepskeuze. Het Beroepenfeest kan hierbij helpen. Op ons Beroepenfeest waren meerdere bedrijven uit diverse branches aanwezig, die op het podium in Parktheater aan een statafel uitleg over hun vak gaven. Het doel was om leerlingen uit te nodigen voor een ‘Doe Dag’, waarbij zij één dag een beroep mogen beleven en bekijken, zodat ze een juiste richting kunnen kiezen voor hun toekomstige studie. Ik heb natuurlijk heel enthousiast verteld over ons vak en ons bedrijf. De één had al meer inzicht in wat hij wilde dan de ander. Soms heb ik de leerling verwezen naar een ander (groen) bedrijf of naar de diverse opleidingen die mogelijk zijn. Zo was bijvoorbeeld ook Helicon Opleidingen vertegenwoordigd. Uiteindelijk is er één leerling bij ons op de ‘Doe Dag’ gekomen. Deze jongen hebben we kennis laten maken met ons bedrijf, de landschapsinrichters, de diverse werkzaamheden en onze machines. Het is nog duidelijker voor hem geworden dat hij straks de machinistenopleiding gaat volgen bij het Soma College in Harderwijk. Het was leuk om ons vak weer te promoten via www.onderwijs onstage.nl. Ik denk dat we als branche ons gezicht moeten blijven laten zien bij de diverse scholen; van basisscholen tot hboopleidingen. Dit kan dus ‘On Stage’, maar wat ook leuk is om te doen, is meehelpen met het lesprogramma van Veilig omgaan met opvallend landbouwverkeer (VOMOL). Dit jaar hebben we dat alweer voor de derde keer met veel plezier gedaan samen met het Citaverde College in Roermond. Het zijn maar ideeën. We willen tenslotte allemaal goede en gemotiveerde collega’s houden die met onze werkzaamheden in de toekomst mee kunnen gaan. Daar doen we het voor!

Merel van Stipdonk-van Riel Van Stipdonk Landschapsinrichting BV

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

cumela

TOOLBOX Gezonde voeding Tips en vuistregels voor de toolboxmeeting Wanneer eet je gezond? En waarom is gezond eten belangrijk? Wat moet je over voeding geloven? De ene

Voor meer info over veilig werken, kijk op www.agroarbo.nl

keer is dit gezond en het volgende moment weer niet? Deze toolbox geeft inzicht in een gezond eetpatroon.

WAAROM IS GEZONDE VOEDING BELANGRIJK? In ons eten zit een enorme hoeveelheid verschillende 足voedingsstoffen. Denk aan vitaminen en mineralen, maar ook aan koolhydraten (suikers), vetten en eiwitten. Van alle voedingsstoffen hebben we een bepaalde hoeveelheid 足nodig. Niet te weinig en niet te veel. In ons lichaam vinden chemische reacties plaats, deels afhankelijk van de behoefte die we hebben. Sta je te trekken aan een sleepslang, dan moet je lichaam veel kracht kunnen leveren. Dan vinden chemische reacties plaats die ervoor zorgen dat jouw 足spieren voldoende energie krijgen om die kracht te kunnen leveren. Als je vervolgens weer op de trekker zit, moeten 足andere reacties ervoor zorgen dat de hoeveelheid beschikbare energie weer afneemt. Weer andere reacties zorgen ervoor dat je je kunt concentreren. Via het bloed worden stoffen naar de cel-

GRONDIG 4 2017

len getransporteerd die dat nodig hebben en zo vindt er op de juiste plaats de juiste reactie plaats. Ontbreken er bepaalde stoffen, dan vindt de reactie niet plaats of op een andere wijze. Dat gaat meestal te koste van iets. Als een groeiende puber een gebrek aan calcium heeft en het lichaam toch calcium nodig heeft, wordt het calcium uit de botten gehaald. Hierdoor neemt de botmassa af. Daar merk je op dat moment niet veel van, maar het verhoogt op latere leeftijd de kans op botbreuken. Zo is er over de hele dag een steeds afwisselende vraag naar voedingsstoffen om de activiteiten die ons lichaam moet uitvoeren goed te kunnen doen. Als de juiste hoeveelheid voedingsstoffen in ons lichaam aanwezig, is gaat dat perfect!

OVERZICHT VAN FUNCTIES VAN VOEDINGSSTOFFEN (MACRONUTRIËNTEN) VOEDINGSSTOF

FUNCTIE

TE VEEL

TE WEINIG

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor mannen met een zittend beroep en weinig beweging in vrije tijd (nodig 2500 kcal)*

KOOLHYDRATEN zitten onder meer in fruit, aardappelen, brood, rijst, pasta, producten met suiker, melk.

Koolhydraten leveren energie, met name aan de hersenen en rode bloedcellen. Koolhydraten bevatten vezels die zorgen voor een goede darmwerking.

Energie kan in het lichaam worden opgeslagen als vet. Dus als er meer koolhydraten worden gegeten dan het lichaam nodig heeft, ontstaat er extra lichaamsvet.

Als het lichaam geen energie kan leveren uit koolhydraten wordt spiereiwit gebruikt. Hierdoor gaan je spieren slecht functioneren. Dat koolhydraten slecht voor je zijn, is een fabel.

40 tot 70 procent van de calorieën mag komen van koolhydraten, dat is gelijk aan 1000-1750 kilocalorieën. Dat is gelijk aan 250-438 gram koolhydraten.

EIWIT Plantaardig eiwit zit in brood, granen, noten. Dierlijk eiwit zit in vlees, vis, gevogelte, melk.

Eiwit levert aminozuren, de bouwstenen voor onze cellen. Cellen vernieuwen zich voortdurend. Hiervoor is eiwit nodig. Eiwitten vervullen een belangrijke functie bij hormonen, afweerstoffen en het transport van stoffen in het bloed.

Heeft voor zover bekend geen schadelijke gevolgen. Voor de zekerheid wordt een bovengrens van 25 procent aangehouden. Voor mensen met nierproblemen is te veel eiwit eten niet aan te raden.

Bij een tekort aan eiwit wordt spierweefsel afgebroken. Dat gebeurt als er te weinig wordt gegeten en het lichaam te weinig energie binnen krijgt (bijvoorbeeld bij een streng caloriearm dieet). Op langere termijn ontstaan een gebrek aan spierkracht en een lage weerstand.

Minimaal tien procent van alle calorieën moet uit eiwit komen. Dat is ongeveer 63 gram. (Wil je het precies uitrekenen? Dan 0,8 gram eiwit per kilo lichaamsgewicht.)

VETTEN

Vet bestaat uit verzadigd vet (verhoogt de kans op harten vaatziekten) en onverzadigd vet (verlaagt de kans op harten vaatziekten). We hebben vet nodig om op temperatuur te blijven, om een energievoorraad te hebben, om de activiteiten van de dag te verzorgen en vet biedt bescherming voor je organen en ongewenste indringers.

Al het vet dat je eet, blijft in je lichaam. Te veel vet wordt opgeslagen. Overgewicht ontstaat door het eten van te veel calorieën in combinatie met te veel vet.

Te weinig vet geeft automatisch een tekort aan vitamine A, D en E. Het lichaam heeft energie nodig om activiteiten te kunnen uitvoeren. Is er onvoldoende energie, dan gaat dat ten koste van prestaties.

20 tot 40 procent van de calorieën mag komen van vet. Dat is maximaal 100 gram vet per dag. Verzadigd vet: maximaal 27 gram per dag. Met een hoeveelheid van minimaal 20 procent vet krijgt je voldoende van de vetoplosbare vitamine A, D en E binnen. minder dan 10 energieprocent Eet vetten die bij kamertemperatuur zacht zijn. De ‘slechte’ verzadigde vetten zijn hard bij kamertemperatuur. Deze vetten zitten in chips, koek, gebak, chocoladerepen enzovoort.

* Oudere mannen hebben iets minder nodig, tieners en mensen die veel bewegen meer. Voor vrouwen is de richtlijn 2000 kilocalorieën.

WANNEER EET IK GEZOND?

Eet minimaal eenmaal per week vis.

Het belangrijkste is om gevarieerd te eten. Zo krijg je veel verschillende voedingsstoffen binnen, ook de vitaminen die nog niet ontdekt zijn! Een dagmenu voor een man ziet er als volgt uit: 250 gram groente 2 porties fruit 6-8 bruine of volkoren boterhammen 4-5 opscheplepels volkoren graanproducten of 4-5 aardappelen 1 portie vis, peulvruchten of vlees 25 gram ongezouten noten 2-3 porties zuivel (melk, yoghurt) 40 gram kaas 65 gram zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten 1,5-2 liter vocht (water, thee, koffie)

EETMETER Vul eens de eetmeter van het voedingscentrum in. Daar kun je precies zien of jouw voeding goed is en kun je ook een gratis persoonlijk advies krijgen voor verbetering.

TEKST: Corina van Zoest-Meester, adviseur arbo FOTO’S: Voedingscentrum

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

cumela

CUMELA.NL

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Cumela.nl zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Cumela.nl. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

KONVOOI RIJDEN VOOR LANDBOUWVERKEER OP ZEELANDBRUG Vanaf 1 juni 2017 staat de provincie Zeeland drie keer per week landbouwverkeer toe op de Zeelandbrug. Maximaal drie ochtenden per week kunnen voertuigen tussen 9.00 en 10.00 uur ’s ochtends in konvooi over de brug rijden. Het konvooi vindt plaats op dinsdag, woensdag en donderdag. Dat is de uitkomst van een overleg tussen CUMELA Nederland, ZLTO, Rijkswaterstaat en provincie. Voor deelname aan deze pilot is een eenmalige ontheffing nodig. Landbouwverkeer moet zich vooraf aanmelden en de voertuigen mogen maximaal drie meter breed zijn. Het konvooi rijden is een pilot die duurt van 1 juni tot en met 31 oktober 2017. Als de pilot goed verloopt, loopt deze door na 31 oktober 2017. Bij gebleken succes zal Rijkswaterstaat kijken of deze manier van rijden ook op de Oosterscheldekering kan worden uitgevoerd.

MAAIKE GROOT WINT QUIZ BODEMKUNDE! Weet u wat mineralisatie is? Of de pF-waarde? Wat zijn de kleinste bodemdeeltjes, silt of lutum? Wat heeft een hoger EOS-gehalte, vaste rundermest of GFT-compost? Deze en andere vragen legden we voor aan de bezoekers van de Inspiratiemiddag Bodem. Voor veel deelnemers bleek de quiz een uitdaging. Uit de stapel ingeleverde antwoordformulieren werd Maaike Groot van Loonbedrijf Groot uit Zuidschermer als winnaar getrokken. Ze heeft een cursus bodemkunde gewonnen. Benieuwd naar de vragen en of u de juiste antwoorden weet? U kunt de quiz maken op cumela.nl. Is de uitkomst reden voor een cursus? Kijk eens op onze cursuspagina en meld u aan voor de cursus bodemkunde. Deze cursus wordt hoog gewaardeerd door de cursisten die de cursus tot nu toe volgden.

VEELGESTELDE VRAGEN LEEST U OP CUMELA.NL

• Waar • • • •

kan ik een chauffeur voor beroepsvervoer inhuren? Moet een netbeheerder informatie over huisaansluitingen leveren? Wat doet een advocaat? Moet ik een Klic-melding doen als ik bij de boer aan het werk ben? Als ik het niet eens bent met een factuur, moet ik tijdig protesteren. Maar wat is tijdig en wat zijn de risico’s als ik dat niet doe?

EQUIVALENTE MAATREGELEN EINDELIJK BESCHIKBAAR Met ingang van 7 april 2017 zijn equivalente maatregelen doorgevoerd waardoor in de akkerbouw en in de maïsteelt ruimere gebruiksnormen mogen worden gehanteerd. De ruimere normen gelden voor een reeks akkerbouwgewassen en voor rijenbemesting in de maïsteelt op zand- en lössgronden. De hele regeling geldt al voor de teelten van dit jaar. De details en voorwaarden van deze equivalente maatregelen leest u op cumela.nl.

OOK OP CUMELA.NL

• Nieuwe BRL SVMS-007 van kracht • Herziene FSC Chain of Custody standaard • • • •

GRONDIG 4 2017

van kracht Prijsindex dieselolie Nieuwe innovatievouchers beschikbaar voor Overijsselse MKB-bedrijven Subsidies voor versterken Overijsselse MKB Compensatie voor transitievergoeding controversieel

KIM VAN DER GAAG NIEUWE BEDRIJVENADVISEUR ZUID-HOLLAND Sinds april is Kim van der Gaag de bedrijvenadviseur voor de provincie Zuid-Holland. Ze heeft het stokje overgenomen van Nico Willemsen, die secretaris is geworden van de sectie Grondverzet en cultuurtechniek. De rode draad door Kims carrière is het adviseren van ondernemers. Ze was eerder werkzaam bij de Rabobank. Hier heeft ze directies en managers van groot-MKB ondernemingen - in zwaar weer - geadviseerd en gecoacht in het verbeteren en/ of herstellen van hun bedrijfsvoering. Ze heeft al kennis gemaakt met diverse ondernemers en hoopt ook de overige leden te ontmoeten.

CUMELA-EXCLUSIEFARTIKELEN Leden kunnen deze digitale Grondig-artikelen gratis lezen op Cumela.nl. De artikelen zijn opgemaakt als pdf, zodat u deze eenvoudig kunt downloaden en printen. • Schoon Water pakt door en verbreedt. De komende vier jaar wordt er verder gewerkt aan de verbetering van de waterkwaliteit. • Ondernemen met de CUMELA-infolijn. Een belangrijk onderdeel van het lidmaatschap is ook de CUMELA-infolijn. Leden van CUMELA Nederland kunnen hier terecht met allerlei vragen.

BTP-KAART VERPLICHT OP FRANSE BOUWPLAATSEN Vanaf 22 maart 2017 is op bouwplaatsen in Frankrijk gestart met de invoering van een speciale verplichte identiteitskaart (BTP-kaart). Deze kaart is ook verplicht voor gedetacheerde werknemers van buiten Frankrijk die tijdelijk werken op Franse bouwplaatsen. De invoering van deze verplichting komt voor werken in de bouwsector bovenop de in 2016 voor alle sectoren ingevoerde minimumloon- en extra meldings- en administratieverplichtingen bij de uitvoering van werk door buitenlandse werknemers in Frankrijk.

VOORZITTER Ander perspectief ONDERSCHEIDING VOOR JAN MECHIELSEN Jan Mechielsen van het gelijknamige cumelabedrijf in Oldehove is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau. Jan heeft zich heel veel jaren ingezet voor het dorpsbelang, als voorzitter van de ondernemersvereniging Zuidhorn, diverse functies bij de PKN Oldenhove en de raad van commissarissen van Novawork en ook is hij lange periode bestuurslid van CUMELA Nederland geweest voor de provincie Groningen. Veel leden zullen hem kennen als organisator van de CUMELA-reis van district Noord. Hij werd zoals gebruikelijk onder valse voorwendselen naar de bijeenkomst gelokt, waar hij totaal werd verrast door het grote aantal aanwezige gasten. In zijn dankwoord gaf hij aan gewoon zijn best te hebben gedaan en te hebben gedaan wat hij dacht dat goed was.

ERVAREN CHAUFFEURS IN DE CUMELASECTOR! Het wordt de cumelasector soms verweten dat er ‘altijd jonge werknemers op grote trekkers rijden’, maar de gemiddelde leeftijd van werknemers bij cumelabedrijven ligt op 37,3 jaar! Deze gegevens zijn gebaseerd op cumelabedrijven die de CAO LEO hanteren (2014). Jaarlijks worden er ongeveer 1600 leerlingen opgeleid op mbo-niveau 2, 3 en 4. Deze leerlingen bieden we graag een mooie carrière in onze cumelasector. Deze instroom is van belang voor de toekomst van de sector. Eenmaal in de sector willen we ze graag behouden voor de cumelasector door middel van opleidingen en aandacht voor gezondheid en een leven lang bij blijven.

EERSTE DAMESDAG ZEELAND/WEST-BRABANT Op 6 april was de eerste Damesdag Zeeland/West-Brabant een feit. Kim Verdurmen en Bianca Berckmoes-Paridaen namen het voortouw om deze dag in samenwerking met CUMELA Nederland te organiseren. Het werd een bourgondische dag op de Mariahoeve in Emmadorp bij de familie Van Wesemael. Nadat het gezelschap kennis met elkaar had gemaakt, werden ieders ambities besproken. Daarna was het woord aan Jean-Pierre van Wesemael. Naast het akkerbouwbedrijf en het loonbedrijf is het de thuisbasis voor Saeftinghe Zilt, waar binnendijkse teelt van diverse zeegroenten plaatsvindt. Na terugkomst stond een heerlijke boerenlunch klaar, verzorgd door Martine van Wesemael. Als afsluiting van deze middag werd er door iedereen een paasstuk gemaakt. Dit gebeurde onder het oplettend oog van Kim Verdurmen, die ook bij een bloemenzaak werkt. In de evaluatie is unaniem besloten om dit initiatief een vervolg te geven!

Hoe mooi kunnen we tegenwoordig ons werk bekijken als we hoog boven het land vliegen met een drone. We zien het dan toch net iets mooier dan vanaf de grond. Vanuit een ander perspectief vallen dingen op en word je soms even op een ander spoor gezet. Zo werd ik laatst ook op een ander spoor gezet tijdens een bijeenkomst van VNO-NCW, waar door twee toonaangevende personen naar Nederland werd gekeken. Deze sprekers werken veelal internationaal en kunnen dus goed met een kritische blik en van een afstand naar Nederland kijken en nemen je als toehoorder mee in hun helicopterview. De details zal ik u besparen, maar die zijn natuurlijk online terug te vinden. Wat mij bezighield, was dat ik mezelf erop betrapte dat ik alweer geruime tijd werd geleefd door de waan van de dag en zeer gedetailleerd en operationeel bezig was. Die bijeenkomst heeft me aangezet om dingen weer eens in een ruimer perspectief te bekijken. En ik kan u aanraden om dat ook toe te passen als het weer eens tegenzit of als u in beslag wordt genomen door futiliteiten. Bedenk dan maar eens dat we wonen in één van de meest concurrerende en welvarendste landen van de wereld met een structureel hoog spaaroverschot en een enorm opgebouwd pensioenvermogen. Verder staan we op nummer zes van de lijst van meest gelukkigste landen. Volgens de bovengenoemde sprekers ziet het buitenland ons als bescheiden mensen die wel veel durven. Ik dacht onmiddellijk aan u, de cumelaondernemers… Bescheiden en toch met lef. En van iets minder grote afstand, maar nog steeds zonder details: de komende jaren moeten er zeker één miljoen woningen bij komen, moet er 100.000 kilometer riolering worden vervangen en zijn de meeste bruggen en sluizen er niet best aan toe. De bodem is in heel Nederland te veel verdicht, de steden kunnen hun water niet kwijt en alle huizen moeten in de toekomst van het gas af. Allemaal zaken waarbij wij als bedrijven in groen, grond en infra betrokken raken, dat kan niet anders. Gecombineerd met een sterk aantrekkende economie zie ik de toekomst met vertrouwen tegemoet, vooral als ik het afzet tegen actuele situaties in andere landen. We leven we in een geweldig land en zijn al bezig met details. Hoe mooi kan iets vanuit een ander perspectief zijn..

Wim van Mourik Voorzitter CUMELA Nederland

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

mensen cumela

25 JAAR LOONWERKONDERWIJS “De scholen mogen een actievere rol aannemen” Dat de Beroeps Praktijk Vormende periode (BPV) een cruciaal onderdeel is van de opleiding Groen, Grond & Infra, daar zijn alle partijen het over eens. In de praktijk schort het echter erg aan communicatie, waardoor niet altijd het maximale uit deze stageperiode wordt gehaald.

Ze kreeg een algemene brief van de school, waarin stond dat deze BOL-leerling zijn stage zou gaan volgen bij haar en haar man op het bedrijf. Contactgegevens van de stagebegeleider ontbraken. Nadat de leerling al een tijd bij hen aan het werk was, belde de docent. Of hij de volgende dag even langs kon komen. “Dit is de manier waarop veel scholen communiceren”, zegt Merel van Stipdonk van Van Stipdonk Landschapsinrichting BV in Geldrop. Dat kan beter, stelt ze. “Ik hoor tijden niks van de school en dan wil de docent opeens de dag erna langskomen. Ik werk parttime, dus ik moet zoiets van tevoren plannen. Uiteindelijk is alleen onze praktijkbegeleider bij het gesprek geweest en ik niet. Dat is een gemiste kans.” Van Stipdonk heeft als achtergrond personeelsmanagement en werkt bij haar man in het bedrijf. Daarnaast is ze onder andere betrokken bij de commissie Sociale Zaken van CUMELA. “Personeelszaken is een vak apart. Ik vind het belangrijk dat iedereen met plezier naar zijn werk gaat. Als mensen plezier hebben in hun werk, leveren ze ook goed werk. Het kost wat, maar levert dan ook wat op.” Dat geldt ook zeker voor stagiairs. Momenteel heeft het bedrijf twee BOL- en twee BBL-leerlingen lopen. Het bedrijf kent een grote variatie aan werkzaamheden, van monteur tot werkvoorbereider en van hovenier tot trekkerchauffeur. “We zijn daardoor interessant voor stagiairs. Ik heb dan ook veel te maken met verschillende leerlingen en verschillende scholen”, vertelt Van Stipdonk.

Het loonwerkonderwijs bestond vorig jaar een kwart eeuw. In die 25 jaar is er veel veranderd en nog steeds is er verandering gaande. Het onderwijs probeert daar continu op aan te sluiten, maar dat is geen eenvoudige taak. Daarnaast moet ook de moderne werkgever zijn werknemers blijven opleiden. Reden genoeg dus om aandacht te besteden aan de toekomst van morgen. Leren stopt nooit.

GRONDIG 4 2017

“Veel scholen doen hun best, maar het schort aan communicatie. Ik snap dat leraren druk zijn en dat probleemgevallen voorgaan, maar al is het maar even een mailtje of telefoontje waarin de stagebegeleider zich voorstelt als docent van de leerling, zodat ik weet bij wie ik kan aankloppen als ik vragen heb.”

Wet op privacy als obstakel

hankelijk van de communicatie van de praktijkbegeleider en collega’s over hoe het gaat”, aldus Van Stipdonk. Ze wil daarom een interne handleiding gaan schrijven waarin staat wat ze verwacht van de school, van de stagebegeleider, van de leerling en van de praktijkopleider en wat zij van het bedrijf kunnen verwachten. Daarin staan dan ook de stageopdrachten vermeld.

In de meeste gevallen wordt Van Stipdonk zelf door een leerling benaderd. Er volgt een kennismakingsgesprek, waarin wordt besproken wat de leerling moet leren, of daar plek voor is binnen het bedrijf en of de ‘klik’ er is. Daar vormt zich het eerste obstakel voor een goede BPV-periode. De stageopdrachten zijn vaak niet duidelijk. “De meeste leerlingen die bij ons komen, zijn ouder dan achttien jaar. Voor hen geldt de Wet op de privacy. Dat betekent dat de school geen inzicht mag geven in de resultaten van de leerling. De stagemap moet vaak op school blijven en ze vinden dat de leerling zelf verantwoordelijk is voor het behalen van zijn stageopdrachten. Ik ben dus aangewezen op de informatie die ik van de stagiair krijg. Als ik ze vraag hoe het staat met zijn stageopdracht, zeggen de meesten ‘Het komt goed’, maar dan zie ik nog steeds niet hoe het er echt voor staat. Ik heb er geen grip op.”

Daarnaast heeft de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) sinds kort een nieuwe tool, die ook voor haar als stok achter de deur werkt: de stagecoach. Deze stuurt haar een e-mail als reminder voor een voortgangsgesprek met de leerling en geeft tips over een goede invulling van de BPV-periode.

Dat zorgt in de praktijk voor problemen. Een stagiair die moet leren om bomen te zagen en dat in april aankondigt, is te laat. Dan heb je al te maken met de Flora- en faunawet. Voor het leerbedrijf is het erg belangrijk te weten welke opdrachten er moeten worden gedaan, zodat dat in het juiste seizoen kan worden ingepland. “Het zou al een stuk beter zijn wanneer de stagebegeleider in zijn kennismakingsmailtje even vermeldt welke opdrachten wanneer af moeten zijn. Daarnaast hoef ik geen concrete schoolcijfers van de leerling te weten, maar ik zou het wel prettig vinden als er een vlaggetje wordt aangehangen. Groen voor goed, oranje voor middelmatig en rood voor slecht, bijvoorbeeld. Dan weet ik ook of hij in de ogen van de school hier goed functioneert.” Dat is zeker belangrijk voor niveau 2-leerlingen, stelt ze. “We krijgen veel niveau 2-leerlingen, omdat we zijn gecertificeerd voor de Prestatieladder Sociaal Ondernemen. Deze leerlingen vergen meer begeleiding en ik vind dat de school daar een grotere rol bij mag spelen. Hun taakvolwassenheid is gewoon minder dan bij een leerling van niveau 3 of 4.”

TEKST: Marjolein van Woerkom FOTO’S: CUMELA Communicatie

Interne verbetering Niet alleen de school heeft echter een rol in het verbeteren van de BPV-periode, ook zijzelf, geeft Van Stipdonk aan. “Het stagetraject binnen het bedrijf behoeft meer structuur. Hoewel een stagiair aan het eind van de dag altijd vragen aan onze planner of uitvoerder kan stellen, wil ik meer inzetten op één-op-ééngesprekken. De praktijkbegeleider doet dit wel regelmatig, maar van dat gesprek wordt nog niet alles schriftelijk vastgelegd. Ik werk niet buiten mee, dus ben af-

“We moeten met z’n allen inzetten op een betere BPV- periode”, zegt ze tot slot. “Als leerbedrijf zitten we nu vooral in een afwachtende positie. Ik wil het omdraaien. Als ik een nieuwe stagiair krijg, neem ik voortaan meteen contact op met de stagebegeleider. Ik vind dat we een actievere rol van de school mogen verwachten. Die vraagt van alles aan ons, wij stellen ons bedrijf ter beschikking, maar soms heb ik het gevoel dat we er erg weinig voor terugkrijgen.”

BPV in theorie De Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) heeft een BPV-protocol opgesteld waarin de rol van de SBB, de leerling, de school en het praktijkbedrijf is beschreven. Het protocol is ingedeeld in vier onderdelen: matching en voorbereiding, begeleiding, beoordeling en evaluatie. Zo wordt in het kader van matching en voorbereiding van de student verwacht dat hij of zij gemotiveerd is en zich goed presenteert aan het leerbedrijf. Wanneer het aankomt op begeleiding dient de school ervoor te zorgen dat de student en de praktijk opleider weten wie het aanspreekpunt bij de school is en wanneer die bereikbaar is. Het protocol stelt dat het praktijkbedrijf verantwoordelijk is voor de beoordeling van de student aan het einde van de BPV-periode op basis van de afspraken in de praktijkovereenkomst. In de evaluatie evalueren de partijen gezamenlijk de BPV-periode en de samenwerking daarin. De SBB beoordeelt aan de hand daarvan of het bedrijf een ‘duurzaam’ leerbedrijf is en ondersteunt zo nodig bij het opstellen en uitvoeren van een verbeterplan. Voor meer informatie: www.groengrondinfra.nl/bpv-handleiding

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

cumela

Nog veel onzeker De laatste stand van zaken ten aanzien van de Wet DBA Soms zijn er dossiers waarover je blijft schrijven. In nummer 10 van Grondig heb ik u op de hoogte gebracht van de laatste ontwikkelingen omtrent de Wet DBA op dat moment. In dit artikel leest u de laatste stand van zaken. In de zomer van 2016 verschenen er twee rapportages over de eerste ervaringen met de Wet DBA. De rapportage van de commissie Boot betrof een juridisch inhoudelijke analyse van de (uitwerking van de) Wet DBA in de praktijk. Het andere rapport gaf een uiteenzetting van de bevindingen van het Meldpunt DBA, dat door staatssecretaris Wiebes was opengesteld om de problemen te inventariseren die de marktpartijen ervaren als gevolg van de Wet DBA. Het meest concrete gevolg dat Wiebes aan deze rapportages verbond, is dat de handhaving van de Wet DBA - die oorspronkelijk per 1 mei 2017 zou aanvangen - is uitgesteld tot 1 januari 2018. Concreet betekent het uitstel dat er tot 1 januari 2018 geen naheffingen worden opgelegd of boetes zullen worden uitgedeeld als partijen handelen in strijd met de Wet DBA. Daarbij is wel een nuance aangebracht: voor ‘kwaadwillenden’ wordt de handhaving niet uitgesteld. Een kwaadwillende is gedefinieerd als “De opdrachtgever of opdrachtnemer die opzettelijk een situatie van evidente schijnzelfstandigheid laat ontstaan of voortbestaan, omdat hij weet - of had kunnen weten - dat er feitelijk sprake is van een dienstbetrekking (en daarmee een oneigenlijk financieel voordeel behaalt en/of het speelveld op een oneerlijke manier aantast)”. Wiebes heeft in aanvulling hierop opgemerkt dat de Belastingdienst zijn pijlen allereerst gaat richten op de groep evident kwaadwillenden. Hij schat in dat het hier om zo’n tien partijen gaat. Inmiddels heeft Wiebes in een brief van 3 februari 2017 aan de Tweede Kamer aangegeven dat tot dat moment zeven werkgevers in verschillende sectoren in beeld zijn. Wiebes kwam op 20 april 2017 met een

Burgerservicenummers en kopieën van identiteitsbewijzen De Wet op de privacy zorgde vorig jaar voor veel tumult, vooral bij de aanneming van werken. Onderaannemers waren gewend om mandagenregisters in te vullen en stelden soms kopieën van identiteitsbewijzen ter beschikking aan hun aannemers. Omdat hierdoor het gevaar bestond op identiteitsfraude bepaalde de Wet op de privacy dat een kopie van het identiteitsbewijs niet langer mocht worden verstrekt, tenzij hiervoor een wettelijke grondslag bestond. De mandagenregisters werden aangepast en een kopie van het identiteitsbewijs werd niet langer verstrekt. Per 1 ja-

GRONDIG 4 2017

nuari 2017 is er echter weer een wijziging gekomen. Vanaf dit jaar is in de wet in de ‘Uitvoeringsregeling verplicht gebruik burgerservicenummer’ opgenomen dat het verstrekken van een burgerservicenummer aan een aannemer verplicht is. Voor de aannemer is dit relevant om een beroep te kunnen doen op de vrijwaring voor of matiging van de inleners- en ketenaansprakelijkheid. Het mandagenregister mag dus weer een kolom voor het invullen van het burgerservicenummer bevatten. Het verstrekken van een kopie van het identiteitsbewijs is echter nog steeds niet toegestaan!

CAO & ZO derde voortgangsrapportage. Hij ging in op de voortgang in de onderzoeken naar kwaadwillenden (tien bedrijven zijn in beeld) en een onderzoek naar het aantal zzp’ers en opdrachten. Over dit laatste onderzoek is veel discussie. Daarbij zouden niet de juiste cijfers zijn gebruikt.

Ontwikkelingen nieuwe cao

Herijking van criteria

De huidige cao loopt van 1 mei 2016 tot en met 30 juni 2017. Het einde van deze cao is dus al bijna aanstaande. Om deze reden zijn wij sinds april jongstleden met de werknemerspartijen CNV, FNV en HZC in gesprek om te komen tot een nieuwe cao.

Het kabinet wilde de periode tot 1 april 2017 gebruiken om te kijken of er fundamentele wijzigingen nodig waren om de vraagstukken die spelen rondom zzp’ers op te lossen. Samen met de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de minister van Veiligheid en Justitie wilde Wiebes onderzoeken of aan de criteria vrije vervanging en gezagsverhouding een concretere of andere invulling moest worden gegeven. Deze criteria dateren uit het begin van de vorige eeuw en sluiten niet altijd meer aan bij de arbeidsrelaties van deze tijd. Deze ambtelijke werkgroep spreekt met veel belanghebbenden uit de praktijk. Onder andere heeft een gesprek plaatsgevonden met vertegenwoordigers van het werkgeversoverleg Agrarisch en Groen, waar ondergetekende namens de cumelasector heeft gesproken. Het streven is om de uitslag van dit onderzoek mee te nemen bij de kabinetsformatie. Het blijft wel bijzonder dat er wordt gesproken over de fundamenten van het arbeidsrecht in relatie tot de positie van de zzp’ers. In feite staan deze namelijk los van elkaar. Daarom heeft ondergetekende ervoor gepleit om het automatisme in het arbeidsrecht te laten vervallen. Nu is het zo dat wanneer wordt voldaan aan de criteria gezag, arbeid persoonlijk verrichten en loonbetaling er sprake is van een arbeidsovereenkomst, of de partijen dit nu willen of niet. Mijn idee zou zijn om door middel van schriftelijke arbeidsovereenkomsten duidelijk te maken wat de partijen willen, en dat leidend te laten zijn. Een in mijn ogen simpele oplossing, die heel doeltreffend is. De werkgroep gaf aan dat hiermee het probleem van de onderkant van de arbeidsmarkt en de gedwongen zelfstandigen niet wordt opgelost. Dat klopt misschien, maar daarbij is dan ook wel van belang hoe groot dat probleem is. Niet alleen is dus nu onzeker met welk advies de ambtelijke werkgroep zal komen, onzeker is ook welk kabinet er na de verkiezingen wordt geformeerd en hoe dat met deze problematiek omgaat. Het wordt dus ook een onderwerp bij de formatie en kan een compromis worden. Wat betreft de resultaten van de verkenning naar de herijking van de criteria ‘vrije vervanging’ en ‘gezagsverhouding’ geeft Wiebes in de derde voortgangsrapportage aan dat de ambtelijke werkgroep momenteel nog aan de verkenning werkt. De inschatting is dat het rapport op korte termijn aan de informateur wordt aangeboden, zodat het in de onderhandelingen ten behoeve van de formatie kan worden gebruikt. Het rapport wordt dan ook naar de Tweede Kamer gestuurd.

Geen zelfstandige meer Intussen verschijnen er diverse onderzoeken. Ook de Kamer van Koophandel heeft een onderzoek gepubliceerd. Hieruit bleek dat één op de vijf zzp’ers opdrachten misloopt door de Wet DBA. Dit betekent dat 122.000 zelfstandigen de negatieve gevolgen van de wet voelen. De Kamer van Koophandel constateert ook dat er een vlucht is naar tussenpersonen, zoals een bemiddelaar of payrollbedrijf. De zzp’er verliest hierdoor zijn zelfstandigheid en soms ook zijn fiscale voordelen, zo benadrukt de Kamer van Koophandel. En dat klopt. Als een dienstverband bij een uitzendbureau als oplossing wordt gezien, kan de zzp’er veel beter rechtstreeks bij de opdrachtgever in dienst treden. Dan zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden voor de zzp’er - dan werknemer - beter. Wordt vervolgd…

Helaas kan ik nog niet zoveel vertellen over de inhoud van de gesprekken. Een cao is pas rond als alle partijen hun handtekening hebben gezet. Tot die tijd kan elke afspraak worden veranderd of ingetrokken. Dat is ook begrijpelijk; een toezegging moet je in het licht van het totale pakket van afspraken waarderen. Gelukkig kan ik wel vertellen dat de cao-gesprekken in een sfeer van openheid en vertrouwen verlopen. Natuurlijk zit elke partij aan de cao-tafel namens haar achterban. Wij zitten daar voor de werkgevers en de vakbonden voor de werknemers. En elke partij probeert het belang van haar achterban optimaal te behartigen. En zo hoort dat ook! Dat betekent ook dat het soms moeilijk is om elkaar te begrijpen. Dan wordt er stevig gediscussieerd en worden er standpunten ingenomen die zo ver uit elkaar liggen dat het soms moeilijk te overbruggen lijkt. Maar de partijen realiseren zich gelukkig ook dat de optelsom van de achterbannen de sector is. Die bindt ons aan elkaar. Iedereen zit dus wel aan tafel vanuit zijn of haar eigen belang, maar met een gezamenlijke opdracht. Onderhandelen met het oog op een gezamenlijk belang is vaak effectiever dan focussen op de tegengestelde belangen. Om dat te bereiken, moet je goed naar elkaar luisteren en doorvragen. Wat wordt er bedoeld? En waarom wil de ander dat? Tot nu toe lukt dat vrij goed. Hopelijk kunnen we binnenkort een cao presenteren die bijdraagt aan onze mooie sector. Een cao die goed is voor zowel werkgevers als werknemers.

Sander van Meer TEKST: Jacqueline Tuinenga, adviseur personeelsmanagement

teamleider beleidsmedewerkers

GRONDIG 4 2017

WE CHANGE THE WORLD OF DIGGING Vergroot de effectiviteit van uw graafmachine! Als wereldleider op het gebied van draaikantelstukken levert engcon een modulair afneembare totaaloplossing met Q-Safeâ&#x201E;˘ (S-type) snelwissel en vele soorten werktuigen. Andere opties zijn ons volhydraulisch EC-Oil systeem, proportionele DC2 besturing en ePS positionering. Voor diverse producten geldt dat ze af fabriek leverbaar zijn of eenvoudig kunnen worden nagemonteerd, wat een gefaseerde investering mogelijk maakt.

TILTROTATOR + OPTIONELE EC-OIL

HYDRAULISCHE WERKTUIGEN

Steen- en sorteergrijpers

Q-SAFE SNELWISSEL + OPTIONELE EC-OIL

Houtgrijpers

Trilplaten

Palletvorken

Veegborstels

MECHANISCHE WERKTUIGEN

Egalisatiebakken

Dieplepelbakken

Sleuvengraafbakken

Kabelbakken Rippertanden Asfaltsnijders

Vragen over ons engcon Systeem? Neem contact op met het professionele team van engcon Nederland! Vanuit onze vestiging in Amersfoort zijn we u graag van dienst op het gebied van verkoop, lokale service & ondersteuning ĂŠn snelle levering van onderdelen. Volg voor het laatste nieuws onze Nederlandse Facebook pagina: www.facebook.com/engconNetherlands engcon Nederland Basicweg 11f, 3821 BR Amersfoort Sales +31 (0)6 82 25 34 42 | Service +31 (0)6 13 93 21 95 www.engcon.com | netherlands@engcon.com

ondernemen met

cumela

Eigenrisicodragerschap Ziektewet Doorbetaling bij ziekte tijdelijke werknemers Vanaf 2017 bent u als werkgever verantwoordelijk voor de loondoorbetaling bij ziekte voor uw tijdelijke werknemers van wie tijdens de eerste twee jaar ziekte de arbeidsovereenkomst afloopt. Dit is het gevolg van de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters. Als u heeft gekozen voor het eigenrisicodragerschap komt het financiële risico voor rekening van uw verzekeraar en vervalt een deel van uw premieverplichting aan het UWV. Tot 2006 kenden we in Nederland de WAO, een regeling waarbij werknemers relatief gemakkelijk arbeidsongeschikt werden verklaard. Om hierin verandering te brengen, kwam de WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen). Werkgevers hadden door dit nieuwe overheidsbeleid de afgelopen jaren veel aandacht voor het terugdringen van ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid bij hun vaste medewerkers. Met succes, want in de periode 2003-2010 is de instroom in de WIA van werknemers met een vast dienstverband met 60 procent gedaald. Heel anders ging dat bij de zogenaamde ‘vangnetters’. Dit zijn de mensen zonder vast dienstverband, zoals zieke ex-werknemers of tijdelijke krachten die ziek uit dienst gaan. Deze groep bleef onder het UWV vallen en heeft daardoor nog een uitstroom op het niveau van 2003. Dit is vooral een gevolg van het ontbreken van een werkgever bij wie werkhervatting mogelijk is en de afwezigheid van prikkels gericht op re-integratie die gebruikelijk zijn in vaste arbeidsrelaties.

Hoe te handelen als ondernemer? Het Ziektewet-eigenrisicodragerschap betreft het eerste en tweede ziektejaar van een tijdelijke werknemer die ziek uit dienst gaat. Als eigenrisicodrager voor de WGA is het verstandig om dit te combineren met het eigenrisicodragerschap voor de Ziektewet. Zo neemt u als werkgever verantwoordelijkheid voor alle werknemers vanaf de eerste ziektedag. Als werkgever heeft u op deze manier invloed op de doorstroom van ziek tijdelijk personeel van de Ziektewet naar de WGA. Ook als u als werkgever geen WGA-eigenrisicodrager bent, is het de moeite waard om te onderzoeken wat voor u passend is. Door voor u de verschillen tussen de verzekeraar en UWV inzichtelijk te maken, kan CUMELA Verzekeringen of uw a dviseur u helpen om tot een weloverwogen keuze te komen.

Wat zijn ‘vangnetters’?

Eigenrisicodrager, en nu?

Vangnetters zijn te verdelen in twee groepen. De eerste groep bestaat uit mensen zonder werkgever, zoals werknemers van wie hun dienstverband afloopt tijdens de ziekte en ex-werknemers die binnen 28 dagen na beëindiging van hun dienstverband ziek worden. Vangnetters mét werkgever zijn mensen die bijvoorbeeld ziek zijn door zwangerschap of bevalling, orgaandonatie of een zogenaamde no risk-status hebben.

Als gevolg van de komst van de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters biedt CUMELA Verzekeringen het product eigenrisicodrager Ziektewet aan. Dit om u als ondernemer een sluitende aanpak te kunnen bieden. Wanneer u heeft gekozen voor het Ziektewet-eigenrisicodragerschap komt het financiële risico daarmee voor rekening van de verzekeraar en wordt de re-integratie van de ex-werknemer overgenomen door uw arbodienst. U betaalt premie aan de verzekeraar en een deel van de premie aan het UWV vervalt. Omdat de verzekeraar de kosten graag laag houdt, is daarbij meer regie op de re-integratie van de werknemer.

Alleen de eerste groep vangnetters komt voor rekening voor de werkgever. Het financiële risico voor de tweede groep blijft bij het UWV.

Om dat te veranderen, is per 1 januari 2013 de Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (ook wel modernisering Ziektewet genoemd) ingegaan. Met deze wet wil de overheid bereiken dat een werkgever de verantwoordelijkheid neemt voor zijn zieke tijdelijke medewerkers. Uiteraard moet dit leiden tot een kostenbesparing voor de overheid.

GRONDIG 4 2017

Verschillen tussen verzekeraar en UWV AANDACHTSGEBIEDEN

CUMELA VERZEKERINGEN

UWV

Premie

Een benadering van de UWV-sectorpremie. Afhankelijk van uw bedrijfsgrootte kan de premie verschillen. Wij informeren u hier graag over.

Op basis van WhK (WerkhervattingsKas) beschikking van het UWV.

Opzegbaarheid

De verzekering is maandelijks opzegbaar. U kunt altijd terug naar het UWV.

De keuze voor het UWV staat drie jaar vast, ongeacht de premieontwikkeling (dit gaat alleen op als u recent eigenrisicodrager bent geweest voor de Ziektewet).

Begeleiding

Begeleiding en ondersteuning door CUMELA Verzekeringen vanaf de eerste ziektedag.

Geen begeleiding door CUMELA Verzekeringen bij een eventuele discussie met het UWV over het recht op uitkering of de hoogte van het arbeids ongeschiktheidspercentage.

Start re-integratie

Vanaf de eerste ziektedag.

Vanaf de datum dat de werknemer ziek uit dienst gaat.

Re-integratie / Uitvoering Ziektewet

U bent verantwoordelijk om activiteiten te organiseren om recht, hoogte en duur van de uitkering vast te stellen, de re-integratie van uw medewerkers te bevorderen en eventuele sancties op te leggen. Hierdoor heeft u invloed op de re-integratie en benadrukt u uw betrokkenheid als werkgever. CUMELA Verzekeringen ontzorgt u in de genoemde activiteiten.

U heeft geen verplichtingen om activiteiten uit te voeren om recht, hoogte en duur vast te stellen, de reintegratie te bevorderen of om sancties op te leggen. Hierdoor heeft u geen invloed op de re-integratie van uw medewerkers. U heeft daardoor weinig invloed op de instroom in de WGA en daarmee op de hoogte van uw premie.

Gelijke behandeling

Geen verschil in de mate van inspanning bij re-integratie van uw zieke werknemers, ongeacht of deze een tijdelijk of vast dienstverband hebben. Iedereen krijgt de beste kans om terug te keren op de arbeidsmarkt.

Optimale inspanning bij re-integratie voor uw vaste werknemers door uw verzekeraar en minimale inspanning bij re-integratie van het UWV voor uw tijdelijke werknemers.

Aanspreekpunt

Twaalf jaar lang CUMELA Verzekeringen als aanspreekpunt bij ziekte van uw werknemers. CUMELA Verzekeringen verzorgt daarnaast c ommunicatie tussen alle partijen.

Verschillende aanspreekpunten. CUMELA Verzekeringen voor uw vaste werknemers en UWV voor uw tijdelijke werknemers.

Wijze van uitkeren

CUMELA zorgt ervoor dat u exact weet welk bedrag u moet overmaken aan uw ex-werknemer (hiervoor krijgt u een SEPA-bestand aangeleverd).

Uitkering door het UWV aan uw ex-werknemer.

Geen eigenrisicodrager, en nu? Wilt u per 1 januari 2018 eigenrisicodrager worden voor de Ziektewet? Dan moet u dit vóór 1 oktober 2017 kenbaar maken aan de Belastingdienst. Wanneer u geen eigen risicodrager voor de Ziektewet wilt worden, hoeft u geen actie te ondernemen. Wel is het van belang om een weloverwogen keuze te maken. U kunt hiervoor altijd terecht bij CUMELA Verzekeringen, ongeacht of u hier klant bent of niet.

Twee keer per jaar kiezen Het is twee keer per jaar mogelijk om in te stappen of terug te keren naar beide systemen: op 1 januari en op 1 juli. U moet dit drie maanden van tevoren aangeven bij de Belastingdienst, dus op 1 oktober of 1 april. Wel geldt dat als u vanuit de private verzekering terugkeert naar het UWV u daar dan minimaal drie jaar moet blijven, ongeacht de premieontwikkeling.

Heeft u vragen over grip en zicht op de kosten van uw verzuim: bel met CUMELA Verzekeringen, afdeling Inkomen: (033) 247 49 65. Mailen kan natuurlijk ook: verzuim@cumela.nl. TEKST: Annemarie Scholten, procesregisseur verzuim

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

cumela

Misverstanden voorkomen Organiseer uw communicatie en maakt contact Misverstanden komen in de dagelijkse praktijk van een cumelabedrijf regelmatig voor en zorgen voor ergernis, fouten en oplopende kosten. Vaak worden die misverstanden veroorzaakt door een haperende of zelfs ontbrekende communicatie. Een goede reden om hier binnen uw organisatie extra aandacht aan te geven.

Dagelijks komen er bij een gemiddeld cumelabedrijf op een gewone werkdag zo’n 25 tot 30 misverstanden voor. Deze misverstanden ontstaan door onduidelijk - of helemaal niet communiceren. Naast irritaties en ontevredenheid bij klanten over wat er allemaal mis gaat, lopen ook uw faalkosten per dag flink op. Een aantal onder u beschikken over een - soms door de norm voorgeschreven - prachtige overlegstructuur. Verder dan enkele goedbedoelde pogingen voor overleg binnen het bedrijf komen de meesten helaas niet. “Te druk” en “Als er iets is, bespreken we het wel”, et cetera. Het bekende liedje, toch? Een goede organisatie van uw communicatie verbetert uw rendement, het leidt tot betere prestaties van uw medewerkers en leidt tot meer harmonie en motivatie binnen bedrijf en familie.

GRONDIG 4 2017

Organiseer uw communicatie Met welke (groepen) mensen in uw organisatie is het van belang om op passende momenten overleg in te plannen? Er zijn tal van typen overleg: een overleg met uw aandeelhouders, bedrijfsleiding, planner of monteur, een commercieel overleg met de mensen die klantcontacten onderhouden, bijpraten met familieleden of een functioneringsgesprek. Vraag uzelf eens af wat voor uw bedrijf een relevant overleg is en met welke frequentie. Stel per overleg een korte agenda op met de belangrijke bespreekpunten. Laat een overleg maximaal één tot anderhalf uur duren. Maak een haalbare actielijst met wie wat wanneer uitvoert, met de grootste knelpunten eerst. De data van af te ronden acties komen overeen met de data van het overleg wanneer de actie klaar moet zijn. Zorg ervoor

Voor elk overleg bepaalt u de doelen die u wilt realiseren. U wilt als leidinggevende anderen sturen op gedrag: knelpunten voor de komende week in de planning oplossen of uw vennoten ervan overtuigen dat een investering gewenst en noodzakelijk is. Ook de familie bijpraten over de koers van het bedrijf om de neuzen dezelfde kant op te krijgen, is een overleg dat ertoe doet. Uw succes om de gewenste resultaten te behalen, hangt af van verschillende onderdelen. Natuurlijk moeten uw voorstellen kloppen en goed onderbouwd zijn. Bereid u altijd goed voor op het overleg. Verder zijn uw houding en gesprekstechniek tijdens het overleg van groot belang om resultaat te boeken.

ziende man liep in de glimmende showroom rond één van de duurste modellen. De verkoper vermoedde een kijkende modale nieuwsgierige en reageerde naar de man met een “Ja, mooi, hè? Voor u een auto om altijd van te dromen…” Niets bleek minder waar: de persoon in kwestie bleek een eigenaar van een cumelabedrijf te zijn die zich voor een bezoek aan de showroom niet wilde omkleden. De uitglijder van de verkoper verpulverde zijn koopvraag binnen enkele seconden. Gelukkig was de loonwerker een sportieve vent. Toen hij zijn nieuwe auto in een naburige stad had gekocht, reed hij na de levering nog even langs om de verkoper zijn aanwinst te laten zien. Tevens voorzag hem van gepaste feedback over zijn domme uitglijder! Niet interpreteren, maar toetsen door middel van open vragen, elke dag weer. Laat je niet afleiden door beelden en interpretatie.

Luisteren in plaats van invullen

Feedback geven

In alle gesprekken die u vanaf vandaag gaat voeren, van vergadering tot keukentafelgesprek, gaat u goed luisteren! Dit kunt u realiseren door gebruik maken van de basistechnieken ‘vragen stellen’ en ‘kort samenvatten’. Door deze techniek te gebruiken, houdt u ook de regie van het gesprek beter in handen. Door de korte samenvatting geeft u de verteller terug of u het goed heeft begrepen. U kunt ook spelen met het soort vragen: stel open vragen om meer aan de weet te komen, bijvoorbeeld “Hoe is het vanmiddag met … gegaan?”, “Kun je me iets vertellen over het werk van vanmorgen bij klant Y?”, “Wat is er nu misgegaan tijdens…’, et cetera. Ook doorvragen tijdens het gesprek levert veel op “O, hoe ging dat dan?”, “Kun je daar iets meer over vertellen?” Gesloten vragen zijn onder meer geschikt om veelpraters in te dammen of om in drukke tijden to the point te blijven: “Ben je nog bij klant X geweest?”, “Heb je daar het werk om vier uur af gekregen?” Praten kunnen de meesten van ons van jongs af aan als de beste. Kijk eens om je heen naar wat willekeurige gesprekken tijdens het werk of thuis. Feit is dat als iemand tachtig procent van het gesprek aan het woord is, de toehoorder hooguit vijftien procent van het gesprek waarneemt of opslaat. Een groot deel van onze luistertijd wordt besteed aan externe ruis. Je gedachten dwalen af naar andere zaken, je bent alvast bezig een bezig met een “Ja, maar…”, een tegenbod of je vertaalt je boodschap naar je eigen denkwereld. Hoe alert ben jij tijdens een gesprek en hoor jij alles? Echt luisteren doe je door vragen te stellen en korte samenvattingen te geven. Zo laat je de verteller merken dat je er echt bij bent. Bonus is dat je gesprekspartner een positiever beeld van je krijgt.

We hebben over de mensen in onze directe omgeving altijd een mening; kritiek geven kunnen we als de beste. Goede feedback is het geven van opbouwende kritiek die gewenst gedrag oplevert bij de mensen in uw omgeving. Opbouwende kritiek zorgt er ook voor dat de ontvanger van feedback ruimte krijgt voor eigen inbreng. Opbouwende kritiek verloopt volgens het volgende model: 1. Introduceer het onderwerp bij uw collega: “Ik heb een vraag over je werkbriefjes, heb je even?” 2. Beschrijf het gedrag of de actie waarop u kritiek geeft. Houd het kort en beschrijf wat u heeft waargenomen: “Het valt me op dat je regelmatig je werkbriefjes niet op tijd inlevert. Ik moeten er elke week meerdere keren om vragen.” 3. Vraag de ander herkenning: “Klopt dat?” 4. Omschrijf het effect van het gedrag op jou (vertrouwensvraag…): “Het komt op mij over dat je niet serieus met het werk omgaat. De facturatie ligt stil daardoor. Tevens roept het erg veel irritatie bij mij op.” 5. Vraag of hij het zich kan voorstellen wat er bij u gebeurt. Geef hem ruimte om zijn verhaal te doen. 6. Omschrijf wat jij graag wilt zien en maak de afspraak: “Ik zou graag zien dat ik er vanaf volgende week niet meer om hoef te vragen en dat je, net als iedereen hier, dit gewoon doet. Wat spreken we hierover af?”

dat er altijd op de afgesproken tijd wordt begonnen en geef daarbij als leidinggevende zelf het goede voorbeeld.

Auto kopen Misverstanden door vooringenomenheid komen zeer vaak voor. Een prachtige klassieker van miscommunicatie is die van de autoverkoper van een Duits merk waarvan ik de merknaam met drie letters niet zal verklappen. Een wat sjofel uit-

Beter sturen Een goed gesprek houden vraagt voortdurend betrokkenheid en aandacht van uw kant. Wilt u beter sturen op gedrag op uw omgeving? Wilt u meer informatie over trainingen voor u of uw medewerkers? Bel de CUMELA-infolijn: (033) 247 49 99.

TEKST: L ajos Bax, adviseur ondernemingscommunicatie

GRONDIG 4 2017

RoAd BV | Harselaarseweg 105-107 | 3771 MA Barneveld | +31 (0) 342 - 41 61 08 | info@roadbarneveld.nl

WWW.ROADBARNEVELD.COM

Die wil alleen maar persen

KRONE BiG Pack HighSpeed

Maximale capaciteit door ongestuurde Active Pick-up met actief aangedreven gewasrol HighSpeed = meer persslagen = meer capaciteit Goed gevormde en keiharde balen door de roterende voorkamer VFS en HDP technologie Dubbele knopers; dus geen belasting van het touw en de knoper tijdens het persen

Zuid-Nederland: Ad van den Hurk 0653-241918

Noord-Nederland: Martijn van Middelkoop 0651-346841

www.krone-nederland.nl

ONDERNEMEN MET

CUMELA

Facturen innen Wat als opdrachtgevers betalingsverplichtingen niet nakomen? Een man een man, een woord een woord. Zo werkt dat in onze sector. Zo worden ook afspraken gemaakt met opdrachtgevers, en op die manier wordt er uitvoering gegeven aan de afspraak. En tegenover de uitvoering van de opdracht staat natuurlijk de betalingsplicht van de opdrachtgever. Betalen binnen 30 of 40 dagen is gebruikelijk, maar andere termijnen mogen ook. Maar wat gebeurt er nu als de opdrachtgever de afspraak maar half nakomt en dus niet betaalt? Gaat het eigenlijk wel om één afspraak die maar half wordt nagekomen of gaat het hier om twee afspraken die niets met elkaar te maken hebben: één tot uitvoering en één tot betaling? Wat zegt de wet hierover? De wet zegt in dit soort gevallen dat het om twee afzonderlijke afspraken gaat, die echter niet helemaal onafhankelijk van elkaar bestaan. Ze hebben wel met elkaar te maken. Zo kan ieder nakoming verlangen wanneer de tijd daar rijp voor is: is er eenmaal werk uitgevoerd, dan kan er betaling worden gevorderd en hoeft u, de cumelaondernemer, zich geen zorgen te maken over de financiële positie van de opdrachtgever. Ook van eventuele verweren van de opdrachtgever hoeft u zich in beginsel niets aan te trekken; u kunt desnoods naar de rechter stappen en betaling afdwingen. Zo worden er nog wel eens argumenten aangedragen door de opdrachtgever om niet te hoeven betalen, alleen om er onderuit te komen, maar die argumenten kunt u in beginsel links laten liggen. Als cumelabedrijf toont u aan dat u het werk conform afspraak heeft uitgevoerd en daarmee bent u dan eigenlijk klaar. Toch kunt u de verweren van de opdrachtgever niet helemaal negeren; er zijn toch een aantal zaken waarmee u rekening moet houden. In de eerste plaats moet u in uw dagvaarding wel melding maken van het verweer van de wederpartij; u moet aan de rechter laten weten dát er verweer is en wát het verweer is. U moet dan ook meteen in uw dagvaarding ingaan op dat verweer en het zoveel mogelijk meteen al weerleggen. Daarbij komt ook nog: áls er verweer is, kunt u geen incassoprocedure (of incasso-kortgeding) meer opstarten, omdat het niet meer om een onbetwiste vordering gaat. De opdrachtgever moet zelf bewijzen dat zijn verweer hout snijdt; dat zal hij in een procedure ook echt moeten doen, anders gaat de rechter niet op het verweer in.

Tegenvordering Echter, en hiermee kom ik op het tweede punt: totdat de rechter over zijn verweer heeft geoordeeld, mag de opdrachtgever de betaling van uw factuur opschorten wanneer hij een tegenvordering heeft, bijvoorbeeld omdat hij zegt schade te hebben geleden. Maar let wel: heeft u de opdracht slechts

op een ondergeschikt punt niet geheel correct uitgevoerd, dan gaat opschorting van de betaling te ver. Een derde punt waar ik nog op wijs, is de verrekening: menig opdrachtgever stelt schade te hebben geleden en beroept zich op verrekening met uw facturen vanwege geleden schade en stelt dan onder aan de streep op nul uit te komen. De wet stelt echter gelukkig wel beperkingen aan dit ‘verrekeningsverweer’: dit verweer kan alleen worden gevoerd als deze tegenvordering van de opdrachtgever op eenvoudige wijze is vast te stellen. Wanneer er bewijs moet worden geleverd of er een deskundige moet worden ingeschakeld, bijvoorbeeld om die beweerde schade te beoordelen, kan er al niet meer worden verrekend. Een vierde en laatste punt in dit verband betreffen de algemene voorwaarden. In de algemene voorwaarden kan een beroep op opschorten en verrekenen worden uitgesloten. Het is altijd raadzaam om dat na te gaan. De CUMELA-voorwaarden sluiten dit niet uit; op die manier kunt u, wanneer u aan de andere (betalende) kant staat, dus ook een beroep doen op verrekenen en opschorten, maar bedenk dan altijd: zorg dat u uw schade al heeft begroot en helder en duidelijk in kaart heeft gebracht, zodat uw verweer daar niet op vastloopt. Hierop kom ik in een ander artikel nog terug.

TEKST: Hugo Voskamp, adviseur juridische zaken

GRONDIG 4 2017

ondernemen met

cumela

BEDRIJVIG

Activiteitenrapport • De CUMELA-infolijn is meer dan een vraagbaak of helpdesk. Die

• CUMELA Nederland, het bestuur van de afdeling Gelderland en LTO

wordt bemenst door vakkundige en ervaren adviseurs, aan wie u uw vragen kunt stellen en met wie u kunt sparren. Bel (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar infolijn@cumela.nl. • De reconstructie van de Tractaatweg (N62) Zeeland start. Boskalis houdt ontwikkelingen bij in een nieuwsbrief. U kunt zich aanmelden via tractaatweg@boskalis.com. • Het logistiek landbouwnetwerk Zeeland is na zes jaar gebruik op basis van de input van gebruikers geüpdatet. Op 30 mei volgt een bijeenkomst waarin een aantal zaken nader zal worden toegelicht. • Op 12 april is het beroepschrift verkeersbesluit Zeddam door de rechtbank Arnhem behandeld. CUMELA Nederland heeft beroep ingesteld namens drie leden en pleitte bij de rechter voor betere en veiliger routes voor landbouwverkeer die 24/7 beschikbaar zijn. • Renovatie Waalbrug: CUMELA Nederland, CWV Groesbeek, LTO en andere belanghebbenden overleggen met Rijkswaterstaat om de overlast voor landbouwverkeer tijdens de renovatie te beperken. • CUMELA Nederland, leden en LTO hebben bij de gemeente en de provincie Gelderland aangedrongen op een oplossing voor landbouwverkeer om de N810 te passeren.

hebben bewerkstelligd dat het viaduct Arlersteeg in Putten niet ‘zo maar’ wordt afgesloten en dat er eerst maatwerk zal worden geleverd. • CUMELA Nederland heeft namens haar achterban in haar zienswijze een voorstel gedaan voor een betere en veiliger route voor landbouwverkeer op de nieuwe rondweg De H oven in Zutphen.

NIEUWE LEDEN De afgelopen periode hebben vier bedrijven zich ingeschreven als lid van CUMELA Nederland.

• Ten Voorde Agrarische Dienstverlening • De Hoge Haren • W. Nijssen Kraanverhuur BV • M. van Kuijk Agrarische Dienstverlening

BEEMTE-BROEKLAND TUIL WEMELDINGE VALKENSWAARD

Vindt u de cumelasector ook zo mooi? Dat treft, wij ook. En met elkaar - u en wij - doen we elke dag ons best om de sector een beetje mooier en professioneler te maken. Om dat voor elkaar te krijgen, is het nodig om de sector goed te kennen. Nu is dat al behoorlijk het geval: u kent de cumelasector als geen ander. Wij - als brancheorganisatie kennen hem ook vrij aardig. Wat zou het nu mooi zijn om elkaar nog beter te leren kennen, nog professioneler te worden. Wat zou het dan mooi zijn als we op een simpele manier allerlei zaken met elkaar kunnen uitwisselen. Dat wij u eenvoudig een vraag kunnen voorleggen en u, op uw beurt, uw mening geeft over allerlei zaken die onze sector aangaan. Vragen als “Hoe gemakkelijk is het om nieuw personeel te vinden?”, “Wat vindt u van de bereikbaarheid van CUMELA Nederland?”, “Hoe vaak huurt u CUMELA-leden in?” en “Welke cursus zou u graag willen volgen (en kunt u die vinden)?” Wij willen eerlijk gezegd best uw antwoord op dit soort vragen weten. Over de cao, over personeel, over ondernemerschap en bedrijfskundige

GRONDIG 4 2017

z aken, over scholing. Niet uit nieuwsgierigheid, maar om het te voeren beleid, de belangenbehartiging en onze dienstver lening nog verder te kunnen verbeteren. Thema’s die in de sector spelen, houden u bezig of u heeft er een mening over. Daarom is er nu het CUMELA Ledenpanel. Wij vragen als deelnemer van het ledenpanel enkele keren per jaar om uw reactie te geven op zaken die belangrijk zijn voor de sector en uw ondernemerschap. Elk CUMELA-lid kan meedoen, of u nu een eenmanszaak of een holding heeft en of u nu in groen, grond of infra of in alle drie actief bent. Nieuwsgierig geworden? Kijk op www.cumela.nl/ledenpanel en meld u aan. Van harte welkom!

Theo Felten, bedrijvenadviseur

CAT 323F GRAAFMACHINE

ONMISBAAR IN UW VLOOT De Cat® 323F L is de meest efficiënte machine in zijn klasse. Met Cat GRADE met ASSIST, vrijwel eindeloze configuratiemogelijkheden en meerdere Cat uitrustingsstukopties kunt u elke klus van 23 ton aan. Duurzame constructies, gebouwd voor werk in zware toepassingen Extra hydraulische functies voor nog meer veelzijdigheid Diverse giek configuraties leverbaar Geïntegreerde technologieën Ontworpen om onderhoud snel en eenvoudig te maken

Bel ons voor meer informatie 088 - 7377500 www.pon-cat.com

ONTWIKKELD VOOR RIJBEWIJS B+E Veldhuizen Semi-Dieplader bakmaat 10,50 x 2,20 mtr. oprijhoek 8° laadvermogen 5,6 T

Iveco 35C17 3,0 L / 125 KW 8,8 T trekgewicht

Voor het laden van golfbaan machines heeft VELDHUIZEN de knikkende semi-dieplader ontwikkeld. Bij de knikkende semi-dieplader zakt de achterzijde op de grond, zodat de oprijhoek slechts 8° wordt. Voor het veilig laden is zowel de oprijklep als de laadvloer gemaakt van gegroefde aluminium profielen. De bediening is d.m.v. 4 luchtbalgen zodat er géén kwetsbare electro-hydraulische systemen nodig zijn. Bij gebruik met een B-E trekker is een laadvermogen te halen van 5.500 kg.

Groenekan T. 0346 25 96 00 | Zwolle T. 0529 46 94 00 |

www.veldhuizen.nl

| info@veldhuizen.nl