Grondig 10 - 2017

vakblad voor specialisten in groen, grond en infra

14 - KERSTTHEMA: LEF & TROTS IN DE CUMELASECTOR 10 - NU DOORPAKKEN TEGEN MESTFRAUDE 37 - PROGRAMMA INSPIRATIEDAGEN 54 - OM DE HOEK KIJKEN 70 - EÉN JAAR CROW 500

10 2017

ONZE KRAPPE BEMESTINGSNORMEN...

...VRAGEN OM DE MEEST INNOVATIEVE OPLOSSINGEN

Profiteer nu van LG 31-maïs mét TSSV2coating en neem wat er is, nóg beter op • Snellere start • Aantoonbaar méér (haar)wortelgroei • Maakt gebonden fosfaat vrij en beter opneembaar • Tot 5% méér opbrengst • Meer info op lg31mais.nl

Elke keer beter, altijd de beste.

Nu leverbaar met biostimulerende STARCOVER TSSV2-COATING voor een optimale benutting van fosfaat én sporenelementen

Adres CUMELA Nederland Postbus 1156, 3860 BD Nijkerk tel. (033) 247 49 00, fax (033) 247 49 01 www.cumela.nl CUMELA-infolijn (033) 247 49 99 / infolijn@cumela.nl Grondig / CUMELA Communicatie tel. (033) 247 49 50 / www.grondig.com grondig@cumela.nl / @Grondig Bladmanager Michiel Pouwels Redactie Toon van der Stok (hoofdredacteur), Gert Vreemann, Marijke Dorresteijn, Ton Herbrink (eindredacteur) Vormgeving Practicum Print Management BV, Soest Voorplaat CUMELA Communicatie Advertentiewerving Lisette Kerkhof, lkerkhof@cumela.nl Druk SMGB, Doetinchem Abonnementen Een abonnement op Grondig kan op elk moment ingaan en loopt na de eerste periode van kalenderjaar tot kalenderjaar. Een opzegging van het abonnement dient schriftelijk, vóór 1 november door ons ontvangen te zijn.

Kosten abonnement Nederland € 89,- per jaar / Buitenland € 124,- per jaar.

Collectieve abonnementen: op aanvraag © Stichting CUMELA Communicatie, Nijkerk Het geheel of gedeeltelijk overnemen van artikelen uit Grondig is toegestaan na toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs kunnen geen aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade door onjuiste berichtgeving.

ISSN: 2210-3260 Lidmaatschap CUMELA Nederland Lid worden? Vraag het gratis infopakket op via info@cumela.nl. Wilt u het lidmaatschap van CUMELA Nederland beëindigen, dan dient u voor 1 oktober een schriftelijke opzegging te sturen naar het secretariaat van CUMELA Nederland te Nijkerk. Het lidmaatschap eindigt dan per 31 december van dat jaar. Bij opzegging na 1 oktober eindigt het lidmaatschap op 31 december van het volgende jaar.

REDACTIONEEL Passen en meten Je kent dat wel: snel even uitpassen hoe lang iets is. Een paar grote passen en je hebt een idee. Scheidsrechters zijn daar heel goed in, die kunnen met negen passen en een beetje een muur op afstand zetten. Groot of klein, ze zetten negen passen en ze weten waar ze het lijntje moeten trekken. Wij hebben op de Agritechnica ook wat lopen passen en meten. Vooral bij trekkers met een frontmaaier of met een tank in de fronthef. Of bij bieten- en aardappelrooiers. Gewoon om eens te kijken hoe ver nu zoiets voor het hart van het stuurwiel uitsteekt. Niet zomaar, want per 1 januari kan de politie hiervoor boetes uitschrijven.

De regel is in alle stilte in de Regeling Voertuigen gefietst. CUMELA Nederland heeft nog wel gevraagd om uitstel, maar dat bleek niet meer mogelijk. De nieuwe bepaling is ontstaan naar voorbeeld van de regelgeving in Duitsland voor uitstekende voertuigdelen.

Er is vastgelegd dat je niet de weg op mag met voertuigen waarvan voertuigdelen of verwisselbare uitrustingsstukken meer dan 3,50 meter voor het hart van het stuurwiel uitsteken. Natuurlijk is er een uitzondering. Als je iemand vooruit stuurt om bij de kruising vast om de hoek te kijken of wanneer je bijvoorbeeld spiegels of camera’s voorop plaatst, mag het nog wel.

Het betekent een nieuwe regel waarop verkeershandhavers u kunnen controleren.

Iedereen weet wel dat je maximaal drie meter breed mag zijn en een combinatie maximaal 18,75 meter lang, maar dat je werktuig maar 3,50 meter voor het hart van het stuurwiel mag uitsteken, is iets wat daar nu ook bij hoort. Aangezien sommige agenten ons al hebben laten weten niet aan een overgangsperiode te doen, zullen de meeste bedrijven aan de slag moeten. Trekkers met mesthaspels en frontmaaiers, maar ook mobiele kranen met een monogiek, allemaal zijn ze namelijk te lang. En misschien is het zo gek nog niet.

De weg opdraaien tussen een rij bomen is door het slechte zicht gewoon een gevaarlijke manoeuvre. Daarbij: de mogelijkheden zijn er. Natuurlijk kost het geld, maar het is beter dan net als bij te brede voertuigen met verkeersbegeleiding de weg op te moeten. Wat de regels zijn en wat er kan, leest u op pagina 54 en 55 van deze editie van Grondig. Zodat u in elk geval weet wat er speelt.

Onderschat het niet en ga de komende weken ook maar eens wat passen. En neem maatregelen, want als je het goed op je in laat werken, herinner je je de angstige momenten met lange voertuigen op onoverzichtelijke kruisingen. Daarvoor hoef je eigenlijk niet eens te meten.

Redactie Grondig Toon, Gert en Marijke

GRONDIG 10 2017

3

VELE BANDEN MAKEN LICHT WERK − Laagste bandenspanning 1,3 bar beladen met 22m3 mest in het veld, zeer bodemvriendelijk − Hoogste efficiëntie door traploze CMATIC aandrijving − Bredere inzetbaarheid jaarrond door verdere toepassingsmogelijkheden.

kampsdewild.nl

INHOUD 3 Redactioneel 6 In Actie: combinatie Kloosterman-Smits 9 Commentaar 10 Stand van zaken dossier mestfraude 14 Inleiding thema Lef & trots 16 Janet Rootbeen: “Je moet keuzes durven maken” 20 Jan Netjes: “Groei dankzij teamwork” 24 Christel Thijssen: “Drone geeft vleugels” 28 Willem en Tineke Hack: “Nooit jakkeren en jagen” 32 Judith van Dorp: “Altijd blijven zoeken naar mogelijkheden” 42 Hannie Zweverink: “We moeten staan voor onze diensten”

46 50 54 57 57

Ondernemen met

mensen

Grondig.com De onzichtbare noviteiten van de Agritechnica Om een hoekje kijken Economie In kort bestek

Ondernemen met

vaktechniek 37 58 59 60 61 62 66 70 72 74

Programma CUMELA Inspiratiedagen 2018 Cumelaria CAO & Zo Cumela.nl Voorzitter Toolbox: gordel om!

Salaris alleen is niet zaligmakend Eén jaar zorgvuldig graven Veranderingen in de btw-regelgeving Bedrijvig

Ondernemen met

cumela

Grondig 1 ontvangt u vrijdag 26 januari!

GRONDIG 10 2017

5

ondernemen met

mensen

6

BEDRIJF IN ACTIE

GRONDIG 10 2017

Cutterzuiger als nieuwe uitdaging Het personeel van de combinatie Kloosterman-Smits kreeg afgelopen najaar een mooie nieuwe uitdaging. Voor het eerst mocht deze samenwerking van Loon-, verhuur en transportbedrijf Kloosterman uit Kapelle en Loon- en grondverzetbedrijf Smits uit Baarland gaan baggeren vanaf het water. Baggerwerk is de combinatie niet vreemd, maar tot nu toe gebeurde dit alleen vanaf land met een kraan met lange giek en schuifboten. In het werkgebied van waterschap Scheldestromen, waar Kloosterman-Smits veel werk verricht, komen echter steeds meer brede watergangen en waterpartijen die dienst doen als waterberging.

Die zijn vanaf land niet meer te bereiken en dus kreeg KloostermanSmits als vaste aannemer de vraag of ze daar een oplossing voor wilden zoeken. Een uitdaging die de combinatie graag aannam, zegt Carlo Kloosterman. “Het eerste waar we naar hebben gekeken, is het werken met een drijvende kraan”, vertelt hij. “Al snel was duidelijk dat dit geen oplossing was, vooral omdat de problemen met de afvoer dan blijven. Of je moet gaan werken met bootjes, maar dat is een veel te dure oplossing.”

Kloosterman en Smits concludeerden dat een cutterzuiger eigenlijk de beste en enige oplossing zou zijn. “Dan ben je flexibel en kun je vanaf het water werken, terwijl je wel overal kunt komen”, legt hij uit.

Na wat rondkijken besloten ze de investering te doen, zeker omdat er in heel Zeeland geen ander bedrijf is dat de beschikking heeft over een cutterzuiger.

Daarmee was pas de eerste stap gezet, want de tweede was het vinden van een bouwer. Uiteindelijk vond de combinatie een bedrijf van twee broers die al meer dan veertig jaar ervaring hebben met het bouwen van soortgelijke boten en op verzoek een nieuwe boot wilden bouwen.

“Erg prettig”, stelt Kloosterman achteraf vast. “Zij kwamen met allerlei handigheidjes en technische oplossingen waaraan we zelf nooit hadden gedacht. Ja, dat hadden we nu geweten, dus het is handig dat het er gelijk op zit." De eerste klus die de combinatie nu aan het uitvoeren is, betreft het baggeren van de Bathse- en Vinckenissekreek in de buurt van Rilland. In totaal moet daar 100.000 kubieke meter bagger worden verwijderd.

Voor Kloosterman en Smits en hun medewerkers was het sinds 1 september vooral pionieren. “We hadden er geen van allen ervaring mee, dus je moet alles leren. Dat is echter ook een uitdaging, niet alleen voor ons, maar ook voor de medewerkers. Dat maakt het juist leuk.”

Normaal zijn er twee mannen op de klus. Alleen als de baggerleidingen moeten worden verlegd, is er vaak een derde man bij voor het koppelen van de pijpen.

Gemiddeld moet er op de meeste plaatsen één meter bagger worden verwijderd. “Dat is lang niet alles, want op sommige plaatsen zit wel twee meter of meer.” Om de hoeveelheden te monitoren, is de boot uitgerust met GPS en is er een GPS-roverstok om dieptes te meten. “Op die manier weten we zeker dat we de juiste hoeveelheden verwijderen”, zegt Kloosterman. IJs en weder dienende moet de klus op 15 februari klaar zijn.

TEKST: Toon van der Stok FOTO'S: Henk Riswick, Kloosterman

GRONDIG 10 2017

7

Wij weten wat we verzekeren!

De verzekeringsspecialist in de cumelasector Als dochter van brancheorganisatie CUMELA Nederland weten we als geen ander waar u als ondernemer mee te maken heeft, met welk materieel u werkt en welke risico’s u daarbij loopt. Ons advies en onze voorwaarden zijn daar dan ook volledig op afgestemd.

“Als ondernemer wil je je niet druk maken om de kleine lettertjes, maar vertrouwen op een goed advies.”

Rienk Vegter, verzekeringsadviseur

Onze voordelen ü Persoonlijk contact met onze specialisten ü Gemak en uitgebreide service ü Kennis van de cumelasector ü Uitstekende prijs-kwaliteitsverhouding ü Soepele afwikkeling bij schade

website: www.cumelaverzekeringen.nl | e-mail: verzekeringen@cumela.nl | telefoon: (033) 247 49 60

ondernemen met

mensen

COMMENTAAR Goed en fout…

Op een winderige woensdagavond rijd ik vanuit Nijkerk naar huis. Mijn gedachten zijn bij de verbouwing en uitbreiding van het kantoor die gaat plaatsvinden. Een behoorlijke, maar noodzakelijke investering, waarbij ook duurzame oplossingen worden ingezet. Voorbij Zeewolde wordt de weg tweebaans en haal ik een aantal vrachtwagens in. Mijn blik valt op mijn kilometerteller. Ik zie dat ik veel te hard rijd, dus na de laatste vrachtwagen gauw naar rechts en vaart minderen. In mijn spiegel zie ik een auto aankomen, die er nog veel meer gang in heeft. Nou nou, denk ik nog. Hij haalt in en trapt voor mij op de rem. Rode remlichten en...

‘Volgen - politie’. Mijn hart klopt in mijn keel, want ja ik reed te hard, dus fout. Ik had inmiddels echter zelfcorrigerend opgetreden, dat is goed. “Wij zullen u toch een bekeuring moeten geven, mevrouw”, is de reactie van de agent.

Hoeveel van u hebben iets dergelijks ook niet meegemaakt? Ja er is iets fout gegaan, maar het is inmiddels opgelost. Ondanks uw goede bedoelingen wordt u toch beboet. De recente artikelen over mestfraude in de media hebben veel stof doen opwaaien in de cumelasector en in de politiek.

Bedrijven en personen die de afgelopen jaren zijn beboet, worden met naam en toenaam genoemd. Hadden deze bedrijven allemaal foute bedoelingen of zitten er ook bedrijven tussen waar onbedoeld (menselijke) fouten zijn gemaakt, waarvoor toch boetes zijn gegeven? Daarin wordt geen onderscheid gemaakt in de media.

Janneke Wijnia-Lemstra Algemeen directeur

Wel duidelijk is dat er iets grondig mis is in de mestsector. Dit schaadt het imago van alle partijen in de mestketen. De sectie Meststoffendistributie van CUMELA besteedt al jaren aandacht aan plannen om mestfraude uit te bannen. Helaas liepen concrete plannen tot op heden stuk in de keten op onvoldoende besef van de noodzaak en het naar elkaar (wij, boeren en de overheid) wijzen voor een oplossing. Nu heeft minister Schouten aan de partijen in de mestsector een klip-en-klare opdracht gegeven: “Neem uw verantwoordelijkheid en kom voor half december met oplossingen, wijs niet naar elkaar en kom niet om subsidies!” CUMELA grijpt deze kans niet alleen aan om haar oude en nieuwe plannen naar voren te brengen, maar die ook daadwerkelijk uit te voeren. Zoveel mogelijk met de keten, maar ook op eigen kracht en voor onze eigen achterban. Wij realiseren ons dat we niet de hele mestwereld in ons eentje kunnen verbeteren, hoe graag we dit ook zouden willen. Door het uitvoeren van onze plannen kunnen we echter wel laten zien dat we zelfcorrigerend zijn en dat onze bedoelingen goed zijn. Een betere mestwereld begint bij onszelf!

Ik wens u fijne kerstdagen en een goede jaarwisseling! Graag tot ziens op de Inspiratiedagen in het nieuwe jaar.

GRONDIG 10 2017

9

ondernemen met

mensen

HOOFDARTIKEL Nu doorpakken Stoppen met andermans problemen oplossen Een publicatie in NRC plaatste de fraude met mest weer in het middelpunt van de belangstelling. CUMELA Nederland greep de gelegenheid aan om druk op de hele keten te zetten. Voorzitter Jaap Uenk van de sectie Meststoffendistributie ziet het als een ideale manier om weer een gelijk speelveld te creëren. “We moeten dit aanpakken om de mentaliteit in de hele keten te veranderen.”

De loonwerker moet niet het probleem van de veehouder op willen lossen. Als hij geen geld heeft voor de afzet van de mest moet hij bij de bank aankloppen.

Niet de intermediair een oplossing laten verzinnen.

10

Wie het artikel in NRC met weinig kennis van de sector leest, zal onthutst concluderen dat het goed fout zit met de mest.

Dat, gevoegd bij wat suggestieve beelden en beschrijvingen van werkzaamheden in het donker, versterkt het beeld dat het artikel oproept. In vier pagina’s proberen de auteurs van het verhaal uit te leggen hoe er in de mestwereld wordt gerommeld met het nemen van monsters, het uitvoeren van wegingen en het uitrijden van de mest.

Het is een verhaal dat hard is aangekomen in de sector, stelt Jaap Uenk, voorzitter van de sectie Meststoffendistributie van CUMELA Nederland. “Natuurlijk wisten we dat er werd gerom-

GRONDIG 10 2017

meld, maar we waren geschokt door de schaal waarop dit blijkbaar voorkomt. Door deze publicatie kwam dat ook aan het licht voor het grote publiek en sloeg de politiek er onmiddellijk op aan. Dus zaten we de maandag erna bij de nieuwe minister om verantwoording af te leggen.”

Voor CUMELA Nederland was het reden om in een persbericht duidelijk afstand te nemen van de frauduleuze praktijken, zoals het manipuleren van monsters en wegingen. CUMELA heeft de minister gevraagd om hard op te treden. Uenk ontkent niet dat het de organisatie in zekere zin ook wel goed uitkomt. “Het probleem is dat je als brancheorganisatie geen macht hebt om

Mestscan spoort ook kleine foutjes op Het grote aantal administratieve boetes dat wordt opgelegd aan intermediairs voor overtredingen van de Mestwet geeft aan dat er onbedoeld veel fout gaat. Om dat soort fouten op te sporen, heeft CUMELA Advies de Mestscan ontwikkeld. Dit is een check door medewerkers van CUMELA Advies van de werkwijze en de meststromen op het bedrijf.

De eerste uitgevoerde scans laten zien hoe nuttig dat is, stelt Richard Wolting van CUMELA Advies. “Op de eerste reeks gecontroleerde bedrijven, die op het oog alles keurig op orde hebben, kwamen we toch nog kleine foutjes tegen. Het zijn fouten die erin sluipen als je dagelijks tientallen formulieren verwerkt. Vreemde ogen doen dan wonderen. Daarom geven de bedrijven ook aan het prettig te vinden om een keer te sparren met iemand van buiten.”

Fouten die werden gevonden, waren bijvoorbeeld het niet ondertekend hebben van het VDM (Vervoersbewijs Dierlijke Meststoffen) door zowel leverancier, afnemer als vervoerder (boetebedrag per VDM € 200,-). Een andere fout was het handmatig wijzigen van een VDM (boetebedrag per VDM € 300,-) en het niet tijdig (binnen tien dagen) verstrekken van een VDM aan de leverancier en de afnemer door de vervoerder na aflevering van de dierlijke meststoffen (boetebedrag per VDM € 300,-). Er kwamen ook heel andere zaken naar voren, die je onder bedrijfsblindheid zou kunnen scharen, zoals de tijd die niet goed stond ingesteld op de aanboord-weegapparatuur. “Dat lijkt niet belangrijk, maar weeg je op twee plaatsen, dan kloppen de tijden niet meer en lijkt het op fraude. Dat wil je dus niet.”

op te treden. Je kunt leden royeren, dat hebben we in een aantal gevallen in het verleden ook gedaan, maar daarmee stopt het niet. Zelfs een veroordeling helpt niet, want je ziet dat de ondernemers onder een andere naam gewoon actief blijven.”

Het tekent de onmacht van een brancheorganisatie in dit soort gevallen, meent Uenk. “Terwijl het wel oneerlijke concurrentie betekent voor de vele ondernemers die de regels juist wel in acht nemen. Wat we de afgelopen jaren zagen, is

Renzo van der Burg, medewerker mest­ distributie & transport bij Loonbedrijf J.M. van Vliet BV, is na de controle blij dat het allemaal een keer is nagelopen “Het rapport geeft ons diverse verbeterpunten, waardoor wij onze medewerkers en chauffeurs nog beter kunnen aansturen.”

Na een testperiode gaat CUMELA Advies de Mestscan nu aanbieden aan alle bedrijven. Richard Wolting is ervan overtuigd dat dit bedrijven kan behoeden voor boetes. “Ik weet zeker dat de kosten van de Mestscan opwegen tegen de boetes die je riskeert als er fouten insluipen.

Garanties op dat vlak kunnen we niet geven, want het blijft mensenwerk. We helpen echter wel om aan te tonen dat je er alles aan doet om fouten te voorkomen.”

dat dan steeds meer bedrijven zwakke knieën krijgen, zeker als blijkt dat ze ermee wegkomen. Het wordt bijna ‘gewoon’ om klanten ook op deze wijze te ontzorgen. Voeg dat bij de enorme crisis die niet zo lang geleden in de varkenshouderij heerste, waarbij bedrijven in grote geldnood kwamen, en je hebt een voedingsbodem, mede doordat veel van onze leden heel graag willen helpen. Dat is de aard van de onderneming en dan zie je ze meegaan met de ondernemer in nood.”

GRONDIG 10 2017

11

ondernemen met

mensen

hardrijders die gokken op Flitsmeister, maar toch af en toe worden geflitst, zoals er ook zeker bewust wel eens fouten bij het invullen van een VDM worden gemaakt”, stelt Uenk. “Wat wij echter zien, is dat er in deze groep ook heel veel boetes bij zitten voor bijvoorbeeld het ontbreken van een handtekening of een niet goed ingevuld adres. Daarbij is gekeken over een groot aantal jaren, dus dan is de kans groot dat je er een keer bij zit (zie ook kader Mestscan; red.). Begrijp me goed: ik praat ook bestuurlijke boetes niet goed, maar er is een duidelijk verschil met strafrechtelijke boetes, waarbij ondernemers willens en wetens frauderen.”

Het laat onverlet dat er bewust en onbewust wordt gerommeld. Dat is iets wat keihard moet worden aangepakt, vindt Uenk. “Wat dat betreft past dit best wel in ons straatje, want als sectie is dit iets waar we al jaren aan werken. In onze contacten met het ministerie is dat iets waar we regelmatig aandacht voor hebben gevraagd, al was het maar om alle bedrijven die wel volgens de regels werken te ondersteunen.”

Als een monster te grote afwijkende waarden heeft zou de leverancier aan moeten kunnen tonen hoe dat mogelijk is.

12

Maar toch niet tegen elke prijs?

“Daar raak je het zwakke punt van een deel van de bedrijven.

In plaats van dat ze de pijn leggen of laten waar deze hoort, de varkens- of melkveehouder, gaan ze oplossingen verzinnen.

Als ondernemer doe je dan precies het verkeerde. Hoe moeilijk ook, dan moet je harder zijn en het probleem daar laten waar het hoort. Als de veehouder niet kan betalen, moet hij maar naar de bank. Die is er om dat soort problemen op te lossen.

Als intermediair mag het nooit de reden zijn om dan maar een oplossing voor de mestafzet buiten de wet te zoeken. Daar zullen we in de nieuwe aanpak van de mestfraude zeker aan gaan werken via een programma voor gedragsverandering.”

Overigens wil Uenk wel een kanttekening plaatsen bij de schaal waarop zou worden gefraudeerd. In het artikel in NRC wordt gesuggereerd dat nagenoeg alle intermediairs frauderen, omdat een groot deel van de 56 onderzochte intermediairs dat zou doen. “Die lijst is echter volledig willekeurig samengesteld, dus zeker geen afspiegeling van alle bedrijven.

Wij hebben de lijst ook nagelopen en dan blijkt dat van de 56 er maar 27 lid zijn van CUMELA Nederland. Van de andere 29 zijn er twee die in het verleden zijn geroyeerd en twee waarvan het lidmaatschap is geweigerd. De overige zijn bedrijven die of bij TLN zijn aangesloten of helemaal nergens lid van zijn.”

Wat Uenk ook vervelend vindt, is dat de fraude uitstraalt naar de hele cumelasector, terwijl het hier gaat om ongeveer 600 intermediaire bedrijven op zo’n 2000 lidbedrijven. “Waarbij ik ervan overtuigd ben dat een groot deel van de bedrijven keurig volgens de regels probeert te werken. Een deel daarvan wordt nu geassocieerd met fraude, terwijl ze alleen maar een ambtelijke boete hebben gehad voor fouten bij het invullen van de formulieren.”

Hij hekelt de manier waarop alle soorten boetes op één hoop worden geveegd. In het artikel zijn namelijk strafrechtelijke boetes (dan word je dus veroordeeld voor bewust frauderen) en bestuurlijke boetes bij elkaar opgeteld. Dat laatste vertekent het beeld, want een bestuurlijke boete is als te hard rijden, dat overkomt iedereen wel eens. Natuurlijk zijn er notoire

GRONDIG 10 2017

Kun je daar ook concrete voorbeelden van noemen?

“Al heel lang pleiten we voor nader onderzoek naar mestmonsters met extreme gehalten. Een ander punt dat we hebben genoemd, is de hoge forfaitaire norm voor de dikke fractie van rundveemest. Daarom staan we ook achter het idee van de onafhankelijke monsternemer voor de dikke fracties van varkens- en rundveemest, alleen zijn we ontevreden over de uitvoering ervan. Het is jammer dat de regeling nu zo star is, zodat we voorzien dat het systeem daarop gaat vastlopen. We kijken echter uit naar de resultaten, want daar zouden we al veel van de mogelijke fraudewegen mee kunnen uitbannen.

Een andere actie is de conferentie die we al in maart van dit jaar hebben georganiseerd en waarvoor we verschillende partijen hebben uitgenodigd om met ons naar de problematiek te kijken.”

Als brancheorganisatie had je ook een certificatiesysteem kunnen opzetten. Waarom is dat nooit gebeurd?

“We hebben dat altijd afgewezen, omdat een certificatie van alleen de intermediairs niet werkt. Dan leg je precies de werkwijze vast, maar als andere delen van de keten niet meedoen, los je het probleem niet op. Certificeren van één schakel is dan een papieren tijger. Dan wordt er aan de voor- of aan de achterkant gerommeld. Daarnaast blijft er de mogelijkheid om als leverancier van de mest te kiezen voor een niet-gecertificeerd bedrijf. Overigens zijn we er wel mee bezig voor de verwerkers van een continu-installatie, omdat je daar heldere regels kunt afspreken. Daarvoor ligt al een voorstel klaar.” (Zie kader.)

Toch pleit CUMELA Nederland nu wel voor een certificatiesysteem. Waarom zou het nu wel werken?

“Wat we nu voorstellen, is een certificatiesysteem voor de hele keten en dus voor alle bedrijven die mest af- en aanvoeren.

Dat begint bij de varkens- en melkveehouder die zijn bedrijf certificeert en aantoont dat hij de overtollige mest volgens de

Kwaliteitssysteem mest Los van alle mestcommotie wacht een eerste systeem voor certificering van mestverwerking nog op goedkeuring van het ministerie van Landbouw. Dit systeem is bedoeld voor verwerkers die de mest in een continuproces verwerken. Dit Kwaliteitssysteem mest moet afnemers garanderen dat de mest vaste en betrouwbare gehalten bevat. Ook is daarin geregeld hoe de monstername plaatsvindt.

Via dit systeem garanderen deelnemende bedrijven dat ze zich aan de regelgeving houden en volgens welke voorschriften ze werken. Elk bedrijf moet daarvoor zelf een contract afsluiten met een certificerende instantie. Dit is vergelijkbaar met systemen als VKL of de audit voor VCA. Een aantal belangrijke eisen die worden gesteld zijn: • De hoeveelheid fosfaat in het monster mag maximaal vijftien procent afwijken van het voortschrijdende gemiddelde van het bij het bedrijf behorende verwerkingsproces.

• Het bedrijf dat wil deelnemen, heeft in de twaalf maanden voor deelname geen bestuurlijke boetes opgelegd gekregen van in totaal meer dan € 5000,-.

• Elke wijziging op het bedrijf of in de bedrijfsvoering moet direct worden gemeld, bijvoorbeeld een wijziging in de werkwijze of een opgelegde boete of een proces-verbaal in het kader van de Meststoffenwet.

• De controleur van de certificerende instantie moet te allen tijde toegang hebben tot het bedrijf.

• Erkende monsternemers moeten op elk gewenst moment ongehinderd een monster kunnen nemen.

• Tijdens de monstername moet de NVWA altijd ongehinderd een controle kunnen uitvoeren op de monstername.

• Het bedrijf moet beschikken over de juiste

vergunningen (omgevingsvergunning en indien nodig een lozingsvergunning en een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet.

• Er moet altijd een actuele plattegrond van het terrein en de installaties zijn, inclusief de inhoud van de opslag.

• Het bedrijf moet vóór 1 maart de eindbalans voor de totale hoeveelheid mest, fosfaat en stikstof van het voorafgaande jaar doorgeven aan de certificerende instantie.

• De tijden waarop de installatie draait, moeten precies zijn vastgelegd.

• Als de installatie langer dan 24 uur stilligt, bijvoorbeeld vanwege onderhoud, geen aan- of afvoer of vanwege een vervoersverbod, moet dit worden gemeld aan de certificerende instantie.

• Elke wijziging van het proces, bijvoorbeeld om een eindproduct met een hoger fosfaatgehalte te verkrijgen, moet twee weken van tevoren worden gemeld.

• Op de bedrijfslocatie mag maximaal één opslag van de goedgekeurde dikke fractie

regels afvoert. Dat moet dan kloppen met zijn mestadministratie. Daarbij komt er ook een omgekeerde bewijslast. Als een monster ongekend hoge waarden heeft, moet hij dus aantonen hoe dat komt. Behalve bij de aanvoer moet er dan ook bij de afnemer een certificatiesysteem komen. De mestverwerker of akkerbouwer moet dus zelf ook aantonen dat hij een sluitende administratie heeft. In zo’n systeem heeft het ook zin om eisen te stellen aan de intermediair. Daar doen we dan graag aan mee.”

Of de certificering het haalt en welke andere maatregelen er komen om de mestfraude uit te bannen, zal aanstaande maandag moeten blijken. Dan presenteren de betrokken partijen

zijn.

• Van hopen afgekeurde dikke fractie moet een register worden bijgehouden.

• De controlerende instantie bepaalt hoe vaak er monsters worden genomen.

• Het laboratorium informeert de controlerende instantie over de monsterresultaten Naast deze eisen zijn er nog een aantal regels die alle processen bij een verwerkingsbedrijf vastleggen en aangeven hoe te handelen bij afwijkingen.

Hoewel deze lijst is opgesteld voor bedrijven die de mest in een continuproces verwerken, geeft dit wel een indicatie hoe de certificering voor bijvoorbeeld intermediairs eruit kan gaan zien. Het op maat maken voor verschillende typen bedrijven en verschillende soorten mestverwerking zal echter nog een uitdaging worden. Het opstellen van dit systeem heeft namelijk al ruim een half jaar geduurd. Ook moet het nog worden goedgekeurd. Dit systeem ligt nu al drie maanden bij het ministerie en wacht op goedkeuring.

- naast CUMELA Nederland zijn dat TLN, POV, LTO Nederland en Rabobank - hun actieplan aan de minister. Wordt dat als voldoende beoordeeld, dan zullen alle partijen op korte termijn de voorgestelde maatregelen moeten implementeren. “Een uitdaging, maar absoluut noodzakelijk”, stelt Uenk. “Als we daar niet in slagen, krijgt de politiek namelijk een nieuw wapen in handen om inkrimping van de veestapel af te dwingen of belanden we in de ‘huisvuilvariant’. En dat is onnodig en slecht voor iedereen die werkzaam is in deze sector.”

TEKST: Toon van der Stok FOTO’S: Cumela Communicatie

GRONDIG 10 2017

13

ondernemen met

mensen

Lef & Trots “Waar bent u trots op?”, vroegen we onlangs in een nieuwsbrief? Een aantal bedrijven reageerde en kwam met verrassende items. Van een heel slimme oplossing voor het zetten van een beschoeiing tot gewoon de aanschaf van een bietenrooier. Over het waarom van die beslissing leest u in de portretten op deze pagina’s. Het waren echter uitzonderingen, want het aantal bedrijven dat zich meldde, was beperkt. Dat tekent onze sector.

We werken hard, doen de mooiste klussen en bedenken de slimste oplossingen, maar we zullen het nooit van de daken schreeuwen. Onze bedrijven zijn meer van “We doen ons werk en dan is het goed”. Ten onrechte, stelt Hannie Zweverink vast in het interview ter gelegenheid van haar afscheid.

Ze herinnert zich een bijeenkomst bij een lid waarbij ook vertegenwoordigers van grote aannemers en Rijkswaterstaat aanwezig waren. Zij spraken lovende woorden over cumelabedrijven, bedrijven die het werk op tijd klaar hebben, het lef hebben om creatieve oplossingen te bedenken en altijd binnen hun budget blijven. Iets om ongelooflijk trots op te zijn, stelt ze vast.

Het is de reden voor de organisatoren van de Inspiratiedagen en het afscheid van Hannie Zweverink om als thema Lef & Trots te kiezen. Met als hoogtepunt de Middag van Lef & Trots, wanneer we onze sector eens van een positieve kant laten bekijken door een aantal sprekers. Voor de redactie was dit de reden om als kerstthema ook Lef & Trots te kie-

Gigantisch groot project Markusse, ’s-Heer Abtskerke Het duurde even voordat grond-, cultuurtechnisch en loonwerkbedrijf Markusse zich meldde met zijn project, maar dan is bij de toelichting wel duidelijk dat het bedrijf maar wat trots is op dit project. Het ging dan ook om een uitdaging bij het herstel van een duingebied op de kop van Schouwen-Duiveland in de buurt van Burgh-Haamstede. Een gebied dat zo groot is dat de werknemers met Google Maps moesten kijken waar ze nu waren en waar ze hun collega’s konden vinden.

Doel van het project Meeuwenduinen was het creëren van een nieuw stuifduinengebied, waardoor ook landinwaarts meer duinvorming gaat optreden. De grote uitdaging was het verwijderen van de Amerikaanse vogelkers, een plant die in veel gebieden een echte plaag is. Daarom werden niet alleen de planten geknipt en afgevoerd, maar is ook de hele bovenlaag geplagd, in de hoop dat dit afdoende is om deze struik kwijt te raken.

Nu het werk klaar is, realiseren ze zich bij Markusse dat het mooi is om dit aan de buitenwereld te laten zien. In het gebied zelf mag namelijk niemand komen.

14

GRONDIG 10 2017

zen. Met verhalen van ondernemers die lef tonen in hun beslissingen, in de manier waarop ze hun bedrijf leiden of de manier waarop ze de zaken voor elkaar krijgen. Het zijn ondernemers om trots op te zijn, die laten zien wat we als sector kunnen. En het mooie is: we hadden een lijst van wel dertig namen waaruit we konden kiezen. Er zijn namelijk zoveel ondernemers die ongemerkt een uithangbord zijn voor de sector. Maar helaas, niemand van buiten ziet het.

Laten we daar het goede voornemen voor het nieuwe jaar van maken. Dat we borden plaatsen bij projecten, dat we persberichten sturen dat we een project op tijd en binnen het budget hebben afgerond en dat we laten weten dat we de oogst op tijd binnen hebben. Er is zoveel om trots op te zijn. Nu nog het lef om dat ook te laten zien.

TEKST: Toon van der Stok FOTO: Bedrijven

Unieke oplossing Mulderije, Noordseschut Of hij het systeem ooit nog gaat gebruiken, weet André Mulderije niet, maar dat maakt het ook zo uniek. Hij bedacht de oplossing voor een probleem dat de hoofdaannemer van de verbreding van de A7 bij Engelbert veel hoofdbrekens kostte. Om te voorkomen dat er grond moest worden aangekocht van boeren met aangrenzende percelen, wat vaak een langdurig proces is, koos de provincie voor het opschuiven van het fietspad en de ventweg richting de langsliggende sloot. Die werd daardoor smaller en kreeg een steiler talud. Om dan toch voldoende watervoerend vermogen te houden, moest aan twee zijden een beschoeiing worden geplaatst. En dan liefst wel vanaf het agrarische perceel, want dan kon de snelweg gewoon open blijven.

Mulderije toonde als echt cumelabedrijf lef, nam de uitdaging aan en bedacht een oplossing. Hij maakte een hulpframe waarmee tegelijkertijd aan twee zijden de buispalen konden worden gezet en de beschoeiing ertussen kon worden gehangen. Een prachtig staaltje vakwerk, dat iedereen blij maakte.

De weggebruikers omdat ze konden doorrijden, de opdrachtgever vanwege de mooie oplossing en Mulderij met een project om terecht trots op te zijn.

Gewoon beginnen Loonbedrijf Breemhaar, Ommen “Wij zijn trots dat we in het voorjaar van 2014 het lef hadden om een fonkelnieuwe Agrifac-rooier aan te schaffen”, schrijft Richard Breemhaar van het gelijknamige loonbedrijf uit Ommen. Hij was al actief in het maaidorsen en aardappels rooien en besloot ook het bietenrooien aan zijn takenpakket toe te voegen. Hij beseft dat dit voor vriend en vijand een verrassing was. Inmiddels ziet hij zijn klantenbestand groeien en begint het doel dat hij zich op dag één stelde in beeld te komen. Dat is volgens hem bereikt door vertrouwen uit te stralen en vooral veel geduld te hebben.

Geen waterplant is veilig Harm de Boer, Ulrum Het begon ooit als experiment, maar nu heeft Harm de Boer van het gelijknamige loonbedrijf drie amfibiemachines en een werkgebied in alle noordelijke provincies, inclusief de Wadden. Het is te danken aan de speciale uitvoering van zijn bootje, waardoor hij op bijna alle plekken kan komen.

Hij is degene die nu de ongewenste waterplanten bestrijdt die op veel plaatsen woekeren. Of dat nu langs het spoor is, op het IJsselmeer, op het wad of langs de aankomstroute van Sinterklaas is, hij verwijdert ze. Gewoon door geen uitdaging uit de weg te gaan.

GRONDIG 10 2017

15

ondernemen met

mensen

16

LEF

GRONDIG 10 2017

TROTS

“Je moet keuzes durven maken” Janet Roodbeen, Well Vier jaar geleden besloot Janet Roodbeen toch in het bedrijf van haar vader te stappen. Een frisse wind wervelde door het bedrijf in het Limburgse Well. Nu staat ze aan de vooravond van een bedrijfsovername.

Ze kan nu genieten van de projecten die ‘haar’ bedrijf heeft uitgevoerd. Ze is dan ook geregeld buiten te vinden om de mannen op hun werk te bezoeken. Met haar vader voert ze regelmatig discussies en dan botst het weleens, maar zodra ze de deur van de zaak achter zich dichttrekken, is het bijgelegd. Ze geeft aan dat dat waarschijnlijk ook wel een bekend fenomeen is in familiebedrijven.

Tien jaar geleden had Janet Roodbeen (33) nooit gedacht dat ze zich in dezelfde sector zou gaan begeven als haar vader, broer en haar opa en oma ooit deden. Ze werkte als psychiatrisch verpleegkundige in de jeugdhulpverlening.

Daar had ze het naar haar zin. Haar oudere broer zou het familiebedrijf gaan overnemen. Eind goed al goed dus, maar zo liep het niet. Door een reorganisatie kwam ze te werken als locatieverpleegkundige, waarbij ze mensen moest aansturen en beleid moest uitzetten. In diezelfde periode kreeg ze de vraag van haar vader en broer of ze niet het bedrijf wilde runnen. Ze hadden iemand nodig met haar capaciteiten. Haar eigenwijze karakter zou een welkome aanvulling zijn. “Door mijn toenmalige baan besefte ik dat ik leidinggeven en beleid vormgeven leuk vond. Ik had wel twee voorwaarden. Ten eerste wilde ik onze familiaire banden hiermee niet op het spel zetten en daarnaast wilde ik niet 24/7 op kantoor aanwezig zijn.”

Veranderingen Ze draaide een proefperiode mee om te zien wat erbij komt kijken, wat het bedrijf deed en of ze er affiniteit mee had. Ze verdiepte zich in het werk en de machines, in het beleid en de visie van haar voorgangers. Zat er voor haar uitdaging genoeg in? Na twee maanden hakte ze de knoop door. Ze zei ‘ja’.

“Ik vond het spannend. Ik zou verantwoordelijk worden voor 22 gezinnen. Dat is een hele verantwoordelijkheid”, zegt

ze. Ze had echter ook meteen de nodige veranderingen voor ogen. “Mijn vader is van de ‘niet lullen, maar poetsen’mentaliteit. Hij was alleen bezig met werk, niet met de randvoorwaarden. Aan mij de taak om het bedrijf te finetunen, de puntjes op de i te zetten.”

Ze investeerde in certificeringen, zette een betere taakverdeling op en richtte processen efficiënter in.

“Werkbonnen werden met de hand geschreven en door drie mensen op kantoor in verschillende onderdelen van het boekhoudsysteem ingevoerd. Het bedrijf leefde nog in het papieren tijdperk. Om stappen te maken, moesten we professioneler gaan werken, vond ik, dus digitaliseren.”

Dat was geen gemakkelijke klus met mensen die al dertig jaar in het bedrijf werken en het al jarenlang op een bepaalde manier doen. “De meeste mensen kenden mij wel, als persoon was ik dus niet nieuw, maar ze moesten wel wennen aan wat ik wilde.”

Ook vond ze bepaalde dingen niet vanzelfsprekend. “Zo hebben we het altijd al gedaan’, was de mentaliteit, maar dat gold niet voor mij, want ik kwam van buiten, dus ik kon dingen veranderen. Zo werd het als normaal gezien dat iedereen zomaar een auto mee naar huis kon nemen. Ik vond dat dat alleen kon in overleg.”

In het diepe Het is ook een kwestie van lef. Lef om onervaren een bedrijf binnen te stappen, lef om keuzes te maken, waarbij je weet dat je niet iedereen tevreden kunt houden. “Van tevoren weet je nooit hoe een keuze zal uitvallen. Als je echter kunt onderbouwen waarom, dan kun je mensen overtuigen, je medewerkers meenemen op de te varen koers”, stelt ze. “Je moet als ondernemer bepaalde keuzes durven maken, ook al kunnen ze weerstand veroorzaken, want je wilt vooruit met het bedrijf.”

Bedrijfsgegevens Naam: Janet Roodbeen Bedrijf: Roodbeen BV Plaats: Well Werkzaamheden: Groenvoorziening en natuurtechnische werkzaamheden De zaak: Janet Roodbeen zorgde voor een frisse wind in het bedrijf van haar vader toen zij vanuit het niets toch besloot het bedrijf over te nemen.

Motto: ‘Je moet het werk samen maken!’

GRONDIG 10 2017

17

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

Ze begon in een economisch slechtere tijd en werd daarmee meteen in het diepe gegooid. Zes mensen kregen hun ontslag aangezegd, ook al waren sommigen al 25 jaar in dienst. “Dat was echt heftig. Mijn vader is altijd beschermend geweest naar het personeel en was nooit duidelijk geweest over de financiële positie van het bedrijf, dus de mededeling kwam vrij onverwacht. De enige juiste manier om dit te doen, was om kei-transparant te zijn. We hebben onze financiën aan onze medewerkers laten zien en dit besproken, zodat zij onze keuzes beter zouden begrijpen. Het was een keuze die óf zes gezinnen zou treffen óf op de langere termijn 22. We zijn regelmatig bij elkaar gekomen en hielden de medewerkers op de hoogte van de stand van zaken. Het was een kwestie van vertrouwen en ze vertrouwden me uiteindelijk. De mannen die uiteindelijk werden ontslagen, hebben zich tot hun laatste dag volledig voor ons ingezet.”

Zwakheden durven tonen Maar hoe doe je dat als je net komt kijken en geen ervaring in de sector hebt? “Ik doe veel op gevoel en ik denk dat het mij juist helpt dat ik niet uit de sector kom en een andere werkgever heb gehad. Ik zit niet vastgeroest in een stramien.

Daarnaast ben ik een vrij toegankelijk persoon, sociaal en oprecht geïnteresseerd. Dat heeft denk ik ook met mijn voormalige werk te maken. Vanaf mijn veertiende werkte ik in de zorg. Ik kan me altijd goed aanpassen aan de persoon tegenover me. Daar pluk ik nu de vruchten van.”

Dat ze een vrouw is, heeft haar ook geholpen, denkt ze.

“Vrouwen durven eerder hun zwakheden te laten zien dan mannen. Zo is mijn vader geen leermeester. Hij kon me bijvoorbeeld niet leren calculeren. Dat heb je of dat heb je niet, gaf hij aan, dus moest ik een manier vinden om mij dat zelf te leren. Ik heb percelen opgemeten, medewerkers om advies gevraagd, opdrachtgevers om hulp gevraagd.

Daardoor creëerde ik draagvlak.”

Ook kon ze haar broer een spiegel voorhouden. “Hij zat niet lekker in zijn vel en was voor zijn gevoel ook niet op zijn plek als bedrijfsopvolger. Het bleek dat hij het liefst buiten wilde werken, ook al zou ik hem dan aansturen. Zo is uiteindelijk alles op zijn plek gevallen. Samen hebben we het over het bedrijf en de investeringen. Hij is altijd betrokken en weet veel nu hij buiten werkt. Dit maakt ons een goed team.”

Eind dit jaar is de bedrijfsovername rond. Uitbreiden wil ze niet. De charme van een klein bedrijf wil ze behouden. “Ik wil graag de touwtjes in handen hebben en dat kan nog met deze omvang. Ik wil weten wat er speelt, de jongens buiten bezoeken. Ik vind het een keileuke sector en ben trots op wat mijn vader heeft neergezet. Hij leefde voor het bedrijf.

Door zijn doorzettingsvermogen staat het er nog steeds. Ik ben trots dat ik dit familiebedrijf, samen met mijn broer, mag voortzetten. Het is niet gemakkelijk, maar wel bijzonder.”

TEKST: Marjolein van Woerkom FOTO: Henk Riswick

De persoon Janet Roodbeen Wanneer was je of ben je trots op de sector?

“Als ik zie wat we voor een mooie en uitdagende projecten tot uitvoering brengen, ben ik daar trots op. Het is niet zoals een huis. Als dat gebouwd is, is het klaar. De natuur ontwikkelt zich verder. Als je een ven aanlegt en daar drie jaar later weer gaat kijken, is de hele natuur eromheen ook veranderd. Daar geniet ik van en dan ben ik trots op het resultaat: dat onze sector een bijdrage kan leveren aan natuurontwikkeling.

Wat kan er beter in de sector?

“In de aannemerij is er heel wat veranderd. Het uitwerken van een bestek ging vroeger op een A4’tje, nu is het een pakket van twintig bladzijden. Ik vind: hoe meer berekeningen, hoe meer discussies er kunnen ontstaan. Ik zou zeggen, blijf bij dat A4’tje. Dat scheelt tijd en dus kosten. Het maakt niet uit hoe je er komt, als je maar het gewenste resultaat bereikt.”

18

nu altijd nog de inkomsten van het maaiwerk. Door die combinatie blijven we breed inzetbaar. Die mening heb ik moeten bijstellen.”

Wat is jullie beste investering geweest?

“De Vredo-maaizuigwagen in combinatie met de Herder-arm.

Deze worden niet meer gemaakt, dus daarmee kunnen we ons nu onderscheiden van de concurrentie.”

Wat was de slechtste investering?

“Natuurlijk hebben we wel eens geïnvesteerd in een machine waarvan je achteraf zegt: dat had wel groter of zwaarder gekund. Maar echt een hele slechte investering? Nee die zit er niet bij.”

Waar heb je je op verkeken?

Wat zijn karaktereigenschappen die bij een ondernemer passen, volgens jou?

“Toen ik net begon, dacht ik dat we ons volledig moesten gaan richten op het natuurtechnische gedeelte van ons bedrijf en minder op het maaiwerk. Afgelopen jaren heb ik echter gezien dat juist die combinatie ons sterk maakt. Als er minder natuurtechnisch werk is, hebben we

“Af en toe eigenwijs zijn, niet op zijn of haar mondje zijn gevallen, een eigen mening hebben, maar die ook zeker weten te onderbouwen. De sociale kant is ook belangrijk, flexibel zijn en kunnen samenwerken.

Daarmee creëer je draagvlak.”

GRONDIG 10 2017

START UW GEWASBESCHERMING MET JOHN DEERE POWRSPRAY Upgrade naar de next-generation spuittechnologie met een R900i getrokken veldspuit. Deze beschikt over de efficiëntie, betrouwbaarheid en comfort van ons unieke PowrSpray systeem. Neem vandaag nog contact op met uw John Deere dealer voor meer informatie.

KOOP VR OEG .

B E SPA AR ME E R .

Wacht iets langer op uw machine en geniet van een hogere korting!

NOTHING RUNS LIKE A DEERE

ondernemen met

mensen

LEF TROTS “Groei dankzij teamwork” Jan Netjes, Kampen

20

GRONDIG 10 2017

“Mijn beste zakelijke beslissing was het aanstellen van mijn compagnon Rob Berendsen.” Jan Netjes van het gelijknamige aannemersbedrijf in Kampen windt er geen doekjes om. Door goed teamwork maakte het familiebedrijf een sterke groei door. Dankzij het lef om een compagnon er bij te nemen.

Ingeklemd tussen de N50 en de nieuwe IJsseldelta bij Kampen ligt het aannemersbedrijf van de familie Netjes. De Hanzespoorlijn, van Zwolle naar Lelystad, gaat er in een wijde boog omheen. De nog jonge spoorweg heeft een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van het bedrijf, want met zoveel werk pal naast de deur lagen er mogelijkheden voor groei en verbreding. “Ik zat nog niet zo lang bij mijn vader in de zaak en zocht naar nieuwe kansen”, blikt Jan Netjes terug. “Van vroeger uit deden we veel groenonderhoud voor de gemeente Kampen, en nog steeds. We waren echter voor tachtig procent van onze omzet daarvan afhankelijk.

Wil je dat?”

De vraag stellen, is hem beantwoorden. Netjes greep zijn kans toen hij voor Dura Vermeer verschillende werken kon oppakken. “We hebben laten zien waar we voor staan: goed werk afleveren en je afspraken nakomen, wat er ook gebeurt.”

In korte tijd groeiden ze van drie naar vijftien man personeel.

Dat voelde goed, maar de groei bracht ook andere taken en verantwoordelijkheden met zich mee, die niet altijd even goed pasten bij het type ondernemer dat Netjes is. “Je moet jezelf meer gaan bezighouden met externe relaties en met de grote lijnen. Dat is hartstikke interessant, maar ik ken mezelf. Als er in het werk problemen zijn, ga ik die toch zelf oplossen. Dat gaat een keer fout. Gevoelsmatig kwam ik daardoor op een tweesprong terecht: óf in het klein verder en mijzelf met een kraan verhuren, of iemand aantrekken en dan de zaken nog professioneler aanpakken.” Het werd het laatste. In 2011 kwam Rob Berendsen in het bedrijf, een ervaren bedrijfsleider die zijn sporen had verdiend bij enkele grote aannemers.

Sprong in het diepe Zo’n beslissing vraagt lef. “Je stelt jezelf kwetsbaar op en het was toch ook een hele investering. Het voelde als een sprong in het diepe”, zegt Netjes erover. “Maar mijn vader steunde

mij: ‘Zo’n man moeten we hebben’, zei hij. We hadden gelijk een klik met Rob. Voor hem was de overstap naar een relatief klein bedrijf niet direct voor de hand liggend, maar we vonden elkaar en het heeft heel goed uitgepakt. Inmiddels is hij mede-eigenaar.”

Berendsen spreekt de taal van de opdrachtgevers, heeft een groot deel van zijn netwerk buiten Kampen en wendt zich voor de praktische zaken tot Netjes. Netjes zorgt ervoor dat alles soepel draait, zit dicht op de dagelijkse bedrijfsvoering en voelt aan wanneer zaken wel en niet kunnen. Samen nemen ze alle belangrijke beslissingen.

Dat ze een goed team zijn, spreekt alleen al uit de cijfers. In de afgelopen zeven jaar verdubbelde het vaste personeelsbestand en vervijfvoudigde de omzet. Ze lieten zien dat ze snel kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen en wisten met enthousiasme en degelijk werk allerlei nieuwe opdrachtgevers aan zich te binden, zoals water­ schappen, gemeenten, natuurbeheerorganisaties en beheerders van infrastructuur. “Wij proberen altijd transparant te zijn richting de opdrachtgever, zodat je allebei weet waar je over praat. Daar kan misbruik van worden gemaakt, maar over het algemeen heeft het meedenken met de klant ons geen windeieren gelegd. Als je kunt laten zien dat je zaken beter en slimmer kunt, dan zeggen opdrachtgevers: doen jullie dat maar.”

Mississippi Queen Een mooi staaltje innovatief meedenken was de aanbesteding van het onderhoud van de vijvers binnen de gemeente Noordoostpolder voor Waterschap Zuiderzeeland. Netjes Kampen kreeg de kans om daar een maaiverzamelboot uit te proberen die wordt aangedreven via schoepen. Bij een normale maai- en schepboot zorgt de schroef voor veel beroering van de vijverbodem, waardoor er zuurstofloze omstandigheden ontstaan.

Bedrijfsgegevens Aannemersbedrijf Netjes Kampen BV is actief in groen, grond en ‘water’. Opdrachtgevers zijn overheden, waterschappen, particulieren en bedrijven. Een groot deel van het werk bestaat uit het maaien van bermen en taluds, onderhoud van waterlopen, beschoeiingen en grondonderhoud langs het spoor. Verder doet het bedrijf relatief veel specialistische klussen op plekken waar cultuurhistorische of natuurwaarden belangrijk zijn. Bij Netjes werken 30 mensen in vaste dienst, in het hoogseizoen aangevuld met nog eens 40 losse krachten. Meer informatie is te vinden op www.netjeskampen.nl.

GRONDIG 10 2017

21

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

“Onderzoekers van Wageningen UR hebben het zuurstofgehalte gemeten en de groei van waterplanten gevolgd. Daaruit bleek dat het werken met onze ‘Mississippi Queen’, zoals we hem noemen, veel gunstiger uitpakt voor het waterleven.”

Inmiddels staan ze op het punt om een gloednieuwe, verbeterde variant van de boot aan te schaffen, waarmee ze gemakkelijker uit de voeten kunnen in het stedelijk gebied.

Naast nog eens zes traditionele maaiboten hebben ze een vrij zeldzame grote maaiverzamelboot, uitgerust met GPS, waarmee ze tot op de centimeter nauwkeurig grote recreatieplassen onderhouden. “De gemeente Lelystad kampte met grote overlast van waterplanten. Kleinere bootjes konden daar niet aan werken. In ons schip kunnen we tot twintig kuub waterplanten bufferen.”

Huisvaderschap

vaker de knowhow. Ze hebben er de mensen niet meer voor in huis en huren via ons een stukje organisatie in. Op Rijkswaterstaat-niveau gebeurt dat al jaren, maar ook bij lagere overheden zie je dat toenemen. We nemen steeds vaker, gevraagd en ongevraagd, een stukje van de winkel over. Ik noem het wel ‘goed huisvaderschap’, waarmee we de opdrachtgever ontzorgen.

Het duo Netjes en Berendsen is voorlopig nog niet klaar met het verstevigen van zijn positie. Komend jaar maken ze weer een flinke sprong dankzij het binnenhalen van een groot bestek voor groenonderhoud langs het spoor. Daarmee breidt hun omzet in één klap met twintig procent uit. Ook hebben ze vergevorderde plannen voor nieuwbouw op hun huidige locatie.

Is hij trots? Netjes: “Als ik kijk naar wat we hebben opgebouwd, dan vind ik dat geweldig. Bij ‘trots’ denk ik eerder aan naast je schoenen lopen. Ik ben er gewoon verschrikkelijk blij mee.”

Toch zijn het de ‘gewone’ klussen die de grootste groei van het bedrijf verklaren, maar ook daarin draait het steeds vaker om meer dan alleen meters maken. “Op het gebied van groenonderhoud missen bedrijven en overheden steeds

TEKST: Egbert Jonkheer FOTO: Henk Riswick

De persoon Jan Netjes (43) Wat voor een jongen was je vroeger?

“Ik mocht altijd graag met mijn vader mee, vooral als hij nieuwe machines ging kijken. Hij ging het hele land door, dat vond ik prachtig. Ook was ik veel te vinden op de boerderij van mijn oom. Zodra ik mocht rijden, zat ik het liefst op de trekker.”

Wat zou je vermoedelijk gedaan hebben als je niet in deze branche terecht was gekomen?

GRONDIG 10 2017

Waar lig je wel eens wakker van?

“Na de middelbare school heb ik een aantal jaren bij de Luchtmacht gezeten. Dat was een mooie tijd, maar ik denk niet dat ik was gebleven, al weet je nooit hoe dingen lopen.

Duidelijke plannen had ik niet. Waarschijnlijk was het wel iets rond de weg- en waterbouw geworden.”

“Ik slaap gelukkig goed. De tijd dat ik nog wel eens wakker lag, was toen we voor het eerst een grote klus aannamen voor Dura Vermeer en we ook ’s nachts door moesten. Dan had ik de telefoon op het nachtkastje liggen, voor het geval de jongens pech kregen. Tegenwoordig hebben we dat allemaal goed georganiseerd en komt dat niet allemaal meer op mij neer.”

Welke dienst waarover je hebt nagedacht, bied je niet aan, omdat je het risico te groot vond?

Heb je hobby’s?

“Begin jaren negentig heb ik samen met mijn zwager een recycleservice opgezet voor tapijtkokers. We knapten ze op en verkochten ze weer per bundel aan de tapijtindustrie.

Het liep niet eens zo verkeerd en we dachten er zelfs aan om speciale containers neer te zetten bij onze vaste klanten.

Het bleek echter lastig om goede afspraken te maken en de verdiensten waren niet groot. Toen mijn vrachtwagen ook

22

nog kapot ging, hebben we besloten de stekker eruit te trekken.”

“Ik mag graag orgel spelen. Ik heb thuis een orgel met drie klavieren. Meestal speel ik gewoon voor mezelf, maar mijn schoonvader is koster in een grote kerk en daardoor kan ik ook daar wel eens spelen. Verder kan ik heel goed ontspannen door rond het huis bezig te zijn of gewoon tijd door te brengen met het gezin. We wonen pal naast het bedrijf en ik werk veel, maar als het moet, kan ik me ook prima losmaken.”

Betrouwbare onderdelen tegen concurrerende prijzen Of u nu een nieuwe machine gebruikt of een ouder model, Hitachi levert een breed scala aan onderdelen voor elke machine en ieder budget.

Onlangs hebben we de prijzen van onze productcategoriĂŤn herzien.

Hierdoor blijft u verzekerd van hoogwaardige onderdelen van de orginele fabrikant tegen de meest concurrerende prijzen.

WA AR UW VO GE OR LD !

Hitachi Construction Machinery (Europe) NV www.hitachicm.nl Souvereinstraat 20 - 4903 RH Oosterhout - T: 0162 484 310 - E: parts@hitachicm.nl Buitenvaart 1004 - 7905 SC Hoogeveen - T: 0528 343 168

ondernemen met

mensen

LEF TROTS “Drone geeft vleugels” Christel Thijssen, Nieuwehorne

24

GRONDIG 10 2017

Christel Thijssen is loonwerker en dronewerker. Vanuit het noorden van Nederland bedient de eigenzinnige Brabander klanten in heel Nederland en ver daarbuiten met verschillende diensten op het gebied van precisielandbouw. “Als je ergens in gelooft, moet je ervoor gaan.”

Rond zijn woonplaats Nieuwehorne is Christel Thijssen maar zelden aan het werk. En als dat al zo is, dan is de kans groot dat hij op een trekker van een collega zit. Thijssen is dan ook geen gewone loonwerker, maar pakt bij voorkeur zaken op die anderen niet doen. Zo ontsmet hij proefvelden voor bedrijven en onderzoeksinstellingen, maakt hij bodemscans met de Veris-scanner en is hij één van de drie oprichters van Dronewerkers, een landelijke samenwerking van inmiddels acht bedrijven met acht drones die zich hebben toegelegd op het maken van gewasopnames en het verwerken van de data. Al met al een heel rijtje specialistische activiteiten en daarvan is het eind nog niet in zicht.

Randje faillissement “Er is de afgelopen tien jaar veel veranderd”, zegt Christel Thijssen thuis aan de keukentafel, terwijl zoon Cas in de kamer speelt. In 2008 verliet hij Brabant om zich te vestigen in de geboortestreek van zijn vrouw. Hier, vanuit het oosten van Friesland, zou hij zelfstandig verder gaan met het werk dat hij decennia lang heeft uitgevoerd in dienst van loonbedrijf Rovers in Boekel: chemische grondontsmetting. In het begin gingen de zaken goed. Hij had volop werk en deed met zijn spitcombinatie tot wel 400 hectare per jaar. Tot in 2014 het gebruik van metamnatrium, de werkzame stof in het ontsmettingsmiddel Monam, vrijwel volledig werd verboden. In één klap verloor hij 90 procent van zijn omzet en daardoor leek een faillissement de enige optie. Hij liet het er echter niet bij zitten en ontwikkelde in samenwerking met gewasbeschermingsbedrijf Certis en een Italiaanse fabrikant een machine waarmee hij alsnog grond kon blijven ontsmetten, zij het afgedekt met plastic en alleen kleine oppervlakten.

Onderzoeksinstellingen en chemiefabrikanten zijn nu zijn belangrijkste klantengroep en ook telers van hoogsalderende gewassen weten hem te vinden. Het werk brengt hem ook regelmatig over de landsgrenzen.

Bodemscanner Per toeval kwam hij terecht in de wereld van de precisielandbouw. Hij raakte in gesprek met mensen van Agrometius, die de Veris-bodemscanner in Nederland introduceerden. Het is een machine die de geleidbaarheid in de bodem meet, waarmee verschillen in pH en organische stof in kaart worden gebracht. “Is dat niet wat voor een loonwerker, vroeg ik aan ze. Ik wil dat wel voor jullie doen.” Zo begon het balletje te rollen. Het kwam pas echt in een stroomversnelling toen Agrifirm besloot om de dienst te gaan aanbieden en Thijssen inhuurde voor de uitvoering. Hierdoor steeg zijn te scannen areaal in korte tijd van 400 naar 2000 hectare. Tot op de dag van vandaag heeft hij er goed werk mee. Thijssen scant voor Agrifirm en Agrometius in de noordelijke provincies en verzorgt ook daarbuiten demo’s voor Agrometius.

Drone is geen trekker Eenmaal in de wereld van precisielandbouw ging hij zich afvragen welke diensten loonwerkers in de toekomst nog meer zullen gaan leveren. Die boer wil uiteindelijk verschillen in de bodem kunnen koppelen aan verschillen die je meet in het gewas. Moet ik investeren in een drone, vroeg hij zich af. “Het is nog te vroeg”, kreeg hij te horen van boeren die vooroplopen met precisielandbouw. “Te omslachtig”, zei een ander.

Toen Agrometius de markt op ging met de Ebee-drone dook Thijssen er meteen bovenop. “Achteraf misschien een beetje naïef. ‘Loonwerker koopt drone’ stond er gelijk in de krant.

Een trekker kopen is echter gemakkelijker dan een drone, daar kwam ik al gauw achter. Er kwam van alles bij kijken: opleiding, certificering, vergunningen. Ik heb alles doorlopen.”

In de tussentijd zocht hij contact met gelijkgestemde collega’s, Bert Rijk van Aurea Imaging en Peter Holster van Akker Analyse. Samen staan ze aan de basis van Dronewerkers, een landelijke service voor gewasscans.

Bedrijfsgegevens Christel Thijssen heeft een agrarisch loonbedrijf in het Friese Nieuwehorne. Hij biedt een aantal specialistische klussen aan.

Zo heeft hij een machine die is goedgekeurd voor het testen van nieuwe grondontsmettingsmiddelen en het ontsmetten van de grond met metamnatrium, een aaltjesbestrijdingsmiddel dat alleen nog onder strikte voorwaarden onder plastic mag worden toegepast. Daarnaast maakt hij bodemscans met behulp van de Veris-scanner voor Agrometius en Agrifirm. Ook is hij één van de ‘Dronewerkers’, een samenwerkingsverband van loonwerkers die gewasscans maken en de gegevens digitaal aanleveren. Thijssen heeft één medewerker in dienst.

GRONDIG 10 2017

25

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

Heel veel kansen Het aan de man brengen van de nieuwe service blijft knokken. “Ik moet eerlijk zeggen dat het me tegenviel om boeren en collega’s mee te krijgen. Ja, het kost tijd en geld om dingen uit te proberen, maar als je denkt dat je er wat mee kunt, dan moet je ervoor gaan. Iedereen roept elkaar nu na dat precisielandbouw nog op zich laat wachten. Nee, het is al zo ver. Wij kunnen de data die wij meten met de Ebee binnen twee uur in een standaardformaat terug bij de boer of zijn adviseur krijgen. En niet alleen akkerbouwers huren ons daarvoor in. Melkveehouders produceren een betere kwaliteit voer en besparen op kunstmest. Dat blijkt ook uit de resultaten van Grass4Farming, een onderzoeksproject waarbij ik betrokken ben.”

Thijssen zit dicht op de techniek. Samen met mensen van Kverneland testte en ontwikkelde hij een kunstmeststrooier die links en rechts variabel kan strooien, waardoor je per twaalf meter de gift kunt variëren. “Ook kunnen we hier bij loonbedrijf De Samenwerking, een paar dorpen verderop, met behulp van een NIR-sensor drijfmest variabel toedienen.

Niet door de verschillen uit te middelen, zoals de techniek

nu nog vaak wordt gebruikt, maar door aan de hand van taakkaarten de hoeveelheid stikstof juist te variëren. Samen met een boer kun je verschillen in het veld vaak goed verklaren en kun je een taakkaart goed onderbouwen. In zowel advisering als techniek liggen heel veel kansen voor de loonwerksector.”

Samenwerking Trots is Thijssen vooral op de samenwerking binnen Dronewerkers. “Ik vind het mooi dat we elkaar gevonden hebben.

Het klopt gewoon. We hebben een goede service en versterken elkaar. Komt iemand capaciteit te kort, dan kunnen we voor elkaar invallen, omdat we gestandaardiseerd werken.”

Intussen blijft Thijssen zijn eigen weg gaan. Hij werkt aan een nieuwe dienst die hij vanaf volgend jaar wil gaan aanbieden.

“Ik wil er nog niet te veel over zeggen, maar het komt voort uit het werk dat ik doe op proefvelden. Het is in elk geval iets dat nu nog niet in loonwerk gebeurt.”

TEKST: Egbert Jonkheer FOTO: Henk Riswick

De persoon Christel Thijssen Wat voor een jongen was je vroeger?

“Ik ben opgegroeid op het platteland van Brabant en had al vroeg interesse in techniek. Ik fietste altijd langs een groenteverwerker en daar kreeg ik op mijn zestiende mijn eerste baantje als trekkerchauffeur. Prachtig vond ik dat. En het verdiende zeven gulden netto per uur, ’s nachts veertien. Dat was heel veel geld.”

Wie is een voorbeeld voor jou?

“Via mijn eerste baantje kwam ik terecht bij de familie Rovers.

Frans en Pieter Rovers zijn twee grote voorbeelden voor mij geweest. Frans wat betreft de zakelijke en menselijke kant, Pieter als de uitvinder en de denker. Ik heb bij Rovers altijd alle kans gekregen om mijzelf te ontwikkelen. Daar ben ik hen heel erg dankbaar voor.”

Welke dienst waarover je hebt nagedacht, bied je niet aan, omdat je het risico te groot vond?

“Toen de toelating van metamnatrium werd ingetrokken, ben ik op zoek gegaan naar alternatieve manieren van aaltjes bestrijden. Ik heb gekeken naar het stomen van grond en naar een apparaat dat werkt met elektrische spanning.

26

GRONDIG 10 2017

Maar het ontbrak me aan financiële middelen om dat verder uit te werken. De bank snapt niet wat je doet en het traject langs een Innovatiefonds vind ik veel te ingewikkeld.”

Waar lig je wel eens wakker van?

“Dit najaar van de regen. Als je dan wakker wordt en je hoort de regen op het dak kletteren, dan kan ik wel eens hartgrondig vloeken. Je kunt werkelijk niks plannen, zowel zakelijk als privé.”

Heb je hobby’s?

“Mijn gezin is mijn ontspanning, maar ook de manier waarop we wonen. We hebben een paar paarden en een stukje weiland en ik heb een schuur waarin ik wat kan klussen. Als we op vakantie gaan, doen we dat vooral voor ons zoontje Cas. Wij hoeven hier niet weg.”

ZHD investeert in multifunctionele overslagkanjer Zeehavenbedrijf Dordrecht heeft geïnvesteerd in een overslagkraan met een volautomatische snelwissel van Rigter Handelsonderneming.

De levering omvat een compleet gamma uitrustingstukken zoals: • Kinshofer poliepgrijper type P200 van 5000 liter • Kinshofer hijshaak van 30 ton • Rigter overslaggrijper van 11000 liter • Rigter overslaggrijper van 8500 liter • Rigter coilklem, hydraulisch verstelbaar van 3 naar 4 rollen, tevens kan deze rollenklem hydraulischvlakstellen voor maximale veiligheid.

Kijk voor meer informatie op onze site: www.kinshofer.nl

Wij danken u voor de prettige samenwerking, wensen u gezellige kerstdagen en een gezond en gelukkig 2018 Rigter Handelsonderneming B.V. Vertegenwoordiging Benelux voor

Nieuwe Maatsweg 7 - NL-3755 NP Eemnes - www.kinshofer.nl

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

“Nooit jakkeren en jagen” Willem en Tineke Hack, Kruisland Al meer dan twintig jaar doet Willem Hack een deel van de conservenoogst in Spanje. Ooit werd hij gevraagd om te assisteren en hij is nooit meer weggegaan. Hij waagde de sprong, leerde de taal en is nu een graag geziene gast. Ook in Nederland heeft hij echter een vaste basis met klanten die weten dat ze op hem kunnen vertrouwen. “Wij zorgen dat het goed komt.”

28

GRONDIG 10 2017

Met 22 erwtenplukkers, vier trailers met onderdelen, drie servicebussen en vijftig man personeel vertrekt Willem Hack elk voorjaar naar Spanje om daar tussen 20 april en 10 juli 5500 hectare erwten en 1600 hectare tuinbonen te dorsen of te plukken. Dat begon ooit met een hulpvraag uit Spanje. Nu is hij de vaste partner van de Spaanse conservengigant Iberfoods. Een kwestie van lef of gewoon geluk hebben? Volgens Willem Hack, samen met vrouw Tineke eigenaar van het bedrijf en bedrijfsleider, is het simpel een kwestie van gewoon goed je werk doen. “Wij houden iedereen altijd voor dat ze werken met de portemonnee van de boer. Daarom moet je altijd continu achter de machine kijken. Hoe zit het in de bunker, wat ligt er achter, dat moet allemaal tip-top zijn. Dat beeld stralen we uit en daarom nemen we ook de tijd voor het werk. In het land rijden we met een oogstmachine nooit harder dan nodig is. Wat we absoluut niet willen, is dat we het idee geven dat we jakkeren en jagen. Daar houden de klanten niet van.”

Eigen ontwikkeling De doelstelling van Hack om nooit hard te willen rijden, maar toch capaciteit te halen, lukt hem omdat hij niet schroomt om zijn eigen machines te ontwikkelen of aan te passen.

Dat begon ooit met verzamelkarren voor kleine stropakjes en daarna heeft hij een groot aantal eigen machines gemaakt, zoals de New Beat-bietenrooiers, waarvan er ooit nog één door Ploeger is gebouwd. Ruim twintig jaar reed Hack met zijn eigen rooier, maar nu is deze toch vervangen door een twaalfrijige Holmer. Hij koos voor een standaardproduct, omdat hij zelf geen tijd meer had om een rooier te bouwen en zich de techniek eigen te maken. Het is wel één een twaalfrijer, om zo met twee kilometer per uur over het veld te kunnen rijden en toch capaciteit te halen. “Dat past bij onze aanpak.”

In zijn vermogen om machines aan te passen en te verbeteren, ligt ook de oorsprong van zijn succes in Spanje, verklaart hij. “Wij waren de eerste in Spanje die met een maaibord op de erwtendorser kwam. Daardoor konden wij daar ook in

Spanje tuinbonen oogsten. Het eerste jaar gingen we met één machine om te assisteren bij de oogst, omdat de bedrijven die daar actief waren vastliepen. Ze vroegen ons en we zijn op pad gegaan. Dat was nog wel wat anders dan nu. De gemiddelde grootte van de percelen was toen 60 are.

Na die start is Hack elk jaar afgereisd naar Spanje. “De eerste jaren dat we daar met meerdere machines waren, wilde de fabriek graag dat we ook Spanjaarden in dienst namen. Dat betekende één shift één van onze mensen op de machine en daarna een Spanjaard. Dat heeft niet lang geduurd”, glimlacht Hack. “Ze konden in de fabriek aan de tarracijfers precies zien wie er op de machine zat. En hoe we het ook geprobeerd hebben, het lukte niet om hen net als ons te laten werken. Toen mochten we weer onze eigen mensen inzetten.”

Inmiddels zijn er in het seizoen dus meer dan 50 mensen in Spanje. Een groot deel gaat mee vanuit Kruisland, maar er komen elk jaar ook vaste medewerkers uit andere Europese landen. “Dat is een vaste ploeg van mensen die elk jaar terugkomen en dan meedraaien.”

Planning In Spanje heeft Hack niet alleen het werk naar zich toegehaald, maar bemoeit hij zich ook nadrukkelijk met de planning. “In het begin reden we van hot naar her. Telkens moesten we een eind over de weg om weer ergens een perceel te oogsten. We zijn toen gaan praten om de Spanjaarden te leren om ook het zaaien veel beter te plannen, zodat we een rondje door Spanje kunnen maken. Nu oogsten we streek voor streek.”

In veel gebieden is het bedrijf een graag geziene gast. “Voor onze overnachtingen komen we jaarlijks op dezelfde plaatsen. Daar zien ze ons graag komen, want we brengen een hoop reuring in zo’n plaats.” Stelregel van Hack is dat het de mensen aan niets mag ontbreken. Alles wordt voor hen geregeld, van slapen tot het biertje in de bar. “Die betalen we wel alleen in de hotelbar. Dat heeft het voordeel dat we overzicht houden.”

Bedrijfsgegevens Loonbedrijf Hack en Hack Harvest zijn de twee bedrijven van Willem Hack en zijn vrouw Tineke. Samen runnen ze het bedrijf, waarin nu ook drie zoons actief zijn. Dat bedrijf is gespecialiseerd in akkerbouwloonwerk en de conservenoogst. Op het bedrijf werken gedurende het jaar tussen de 20 en 25 mensen in vaste dienst. In het seizoen komt daar minimaal een vergelijkbare ploeg bij. In Spanje doet Hack jaarlijks de oogst van 5500 hectare erwten en 1600 hectare tuinbonen.

GRONDIG 10 2017

29

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

Door de jaren heen heeft Hack ook alle moeite gedaan om aansluiting te vinden bij zijn opdrachtgevers. “Alles draait altijd om communicatie. Als je met elkaar kunt praten, kun je elkaar ook begrijpen. De eerste jaren was er een monteur van Ploeger die ons hielp, maar toen duidelijk was dat we er bleven, ben ik op les gegaan bij de nonnen. Zo kan ik de mensen in hun eigen taal spreken en ook de tariefonderhandelingen doen.” En ook al lijken de Spanjaarden afhankelijk van hem, toch is dat elk jaar weer een strijd. “Ze proberen er altijd meer uit te slepen, maar dat wil je zelf ook. Per hectare is er voor ons weinig te winnen, dus moeten we zorgen voor meer capaciteit, om zo toch het rendement te vergroten.”

Geen klachten Dat het lef hebben om te investeren in kwaliteit zich loont, ziet Hack terug in de resultaten. “De afgelopen twee jaar hebben we uit Spanje geen enkele klacht gekregen over ons werk. Dat is iets waar we als bedrijf trots op zijn. Trots is ook de houding in zijn eigen omgeving. Hack doet geen concessies naar klanten om werk binnen te halen. “Ik vind dat we als sector moeten vragen wat we waard zijn. Als je kwaliteit levert, krijg je dat ook. Wij hebben het hier nooit over tarieven.

Ik weet zelf niet eens precies wat we rekenen voor verschillende werkzaamheden.”

Hij merkt dat die houding op de lange termijn werkt. “We zijn hier in het gebied de laatste die is overgebleven, dus we zullen wel iets goed doen. Het blijft echter altijd moeilijk.”

Lachend: “Als loonwerker investeer je toch altijd net te veel.”

Dat laatste maakt het volgens hem ook zo moeilijk om zelf de prijs te bepalen. “Er zijn nu eenmaal weinig mensen die je wat gunnen. Dat geldt niet alleen voor de klanten, ook in de sector ontbreekt dat.”

Ondanks dat gebrek aan gunnen kijkt Hack tevreden terug op de afgelopen dertig jaar. “We zijn onafhankelijk van andere partijen en kunnen onze kinderen de kans geven om verder te gaan. Natuurlijk hebben we ook geluk gehad, want we hebben tot nu toe nooit iets ernstigs meegemaakt. Daarom kunnen we blijven doen wat we leuk vinden. Als loonwerker heb je dan toch een prachtig leven.”

TEKST: Toon van der Stok FOTO: Henk Riswick

De persoon Willem Hack (55) Wat voor een jongen was je vroeger?

“Ik was altijd in de schuur te vinden, vooral met het bouwen van eigen machines. Zo hebben wij ooit de stapelkarren voor kleine baaltjes ontwikkeld. Daar rijden er 101 van rond. Ze worden nog steeds veel gebruikt, maar nu bestelt niemand ze meer, omdat er steeds minder pakjes worden gemaakt.”

Zijn er beslissingen waarvan je spijt hebt gehad?

“Nee, eigenlijk niet, want alles wat we aanpakten, pakte goed uit. Door de hobby die we hadden, het bouwen van machines, bleven we altijd voor op de anderen. We bouwen ook nooit voor anderen, maar alleen om er zelf mee te werken.”

Zijn er diensten die je nooit hebt opgepakt?

“Ook niet. Als ze ons vroegen en we zagen er wat in, dan pakten we dat op. Als we er niets in zien, doen we het gewoon niet. Zoals het verzoek dat we recent kregen om een aardappelrooier om te bouwen voor knolselderij. Dat lukt gewoon niet, dus dan moet je het gewoon niet doen.”

30

GRONDIG 10 2017

Waar erger je je aan?

“Soms zijn we teleurgesteld in het respect dat wij als bedrijf ontvangen, met name voor wat betreft de gunfactor in onze eigen regio. Dit komt voornamelijk door prijsvechters, waar sommige klanten toch vatbaar voor zijn. Er wordt niet gekeken naar wat er een heel jaar moet worden gedaan om een bedrijf in stand te houden en de dienstverlening optimaal te laten zijn.”

Wat zijn je hobby’s?

“Elke zaterdagmiddag oefenen we buiten het seizoen met ons dweilorkest. Deze periode beginnen de optredens en gaan we in het weekend op stap. Het repeteren doen we thuis in onze oude schuur. Daar hebben we ons eigen oefenhok, Plexat.”

TOPLINE MODELLEN

VOLLEDIG UITGERUST MET ISOBUS EN AUTOGUIDE GPS SYSTEEM (2 CM)

N174 DIRECT TOPLINE

4-cilinder Sigma Power

201 pk

NU BIJ AANKOOP VAN DE SMARTTOUCH ARMLEUNING EEN TOPDEAL

T234 DIRECT TOPLINE

6-cilinder Sigma Power

Informeer bij uw Valtra dealer naar de zéér gunstige condities op de TOPLINE MODELLEN.

250 pk

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

“Altijd blijven zoeken naar mogelijkheden” Judith van Dorp, Zevenhuizen

32

GRONDIG 10 2017

Twaalf jaar geleden startten Judith en Leen-Jan van Dorp met het maken van plannen voor de bouw van nieuwe bedrijfsgebouwen. Jarenlang werden die tegengewerkt, maar een brief van Judith aan de koning bracht alles in een stroomversnelling. “Je moet altijd blijven zoeken naar mogelijkheden.”

Elke morgen als ze wakker wordt, kijkt ze met trots uit het raam. Daar staat de nieuwe loods. “Dan denk ik: wauw, dat we dit toch maar hebben weten te realiseren.”

Het begon in 2005. Het was geen doen meer. Elke avond reed haar man Leen-Jan de machines de loods uit, om ze vervolgens in de juiste volgorde van vertrek voor de volgende ochtend klaar te zetten. Met maar één roldeur was dit de enige mogelijkheid. Daarnaast stonden veel machines buiten of bij collega’s. Ook bracht de oude schuur het milieu en de veiligheid in gevaar. Zo lag er nog altijd een asbestdak op.

Zelf verlangde Judith ook naar een kantoor buitenshuis.

Met kinderen in en rondom het huis kon je geen adviseurs of klanten aan je keukentafel ontvangen. Ze dienden een bouwaanvraag in om de oude schuur van 600 vierkante meter te mogen slopen en groter te mogen nieuwbouwen.

Enige tijd na de aanvraag werden ze door de gemeente gesommeerd om hun aanvraag in te trekken, want de Wet voorkeursrecht gemeenten (Wvg) lag op het gebied. “Alles zat daardoor op slot. Niemand kon meer bouwen of verbouwen”, vertelt Judith.

Zij en haar man probeerden de situatie te doorbreken door brieven te schrijven. Ze waren bereid te verhuizen, wilden met alle mogelijke opties meedenken, maar vonden geen gehoor. “De enige mogelijkheid die ons werd geboden, was een locatie op het industrieterrein, maar dat was voor ons geen optie. We wilden een combinatie van wonen en werken. Dat kon daar niet”, aldus Judith. Dat was namelijk de enige eis die de gemeente stelde. “Gezin en onderneming zijn bij ons heel erg verweven. Daarom vind ik het echt belangrijk om bij het bedrijf te wonen”, zegt ze. “Mijn man is daardoor meer bij de kinderen en ik ben meer bij het bedrijf. Op die manier kunnen we samen deze onderneming runnen.”

Niet agrarisch genoeg De gemeente kon hier niet in meegaan. Jarenlang bleven ze zoeken naar oplossingen. “Sommige mensen vroegen ons wel eens waarom we niet opgaven, maar waarom zouden we? We hadden vertrouwen. Ooit zou ons geduld worden beloond.”

Vier jaar geleden leek er zich een oplossing aan te dienen.

Een akkerbouwbedrijf in een aangrenzende gemeente verhuisde naar een ander deel van het land. De woning en schuren kwamen leeg te staan. De familie Van Dorp kocht die locatie onder voorbehoud van afgifte van een vergunning. Het verkoopbord stond al in de eigen tuin. “De verhuizing was voor 95 procent zeker, totdat de aangrenzende gemeente stelde dat ons bedrijf niet agrarisch genoeg was om te verhuizen naar de nieuw aangekochte locatie met een agrarische bestemming.”

Judith deed nog een manmoedige poging door inspraak tijdens de gemeenteraad en ze nodigde de raad op de nieuwe locatie uit, zodat raadsleden en wethouders de situatie met eigen ogen konden bekijken. Ze begon te twitteren om draagvlak te creëren: “Loonwerker zoekt nieuwe locatie.

Wie helpt?” Geen reactie. Het college ging niet overstag. Dat vreesde te veel en te zware verkeersbewegingen.

Een schot in de roos Ze konden bij de pakken neer gaan zitten, maar dat zat niet in hun aard. “Soms moet je out of the box denken, over je eigen grenzen heen, om iets voor elkaar te krijgen”, aldus Judith. Ze besloot een andere weg te bewandelen. In oktober 2015 schreef ze een korte brief naar zowel de provincie Zuid-Holland als naar de koning, met een kopie naar de gemeente, en legde haar vraag daar neer.

Bedrijfsgegevens Naam: Judith van Dorp Bedrijf: J. van Dorp & Zn. Plaats: Zevenhuizen Werkzaamheden: agrarisch loonwerk, onderhoud watergangen; krozen en klepelen De zaak: ze stuurde een brief aan de koning, waarna de bouw van een nieuwe loods na twaalf jaar kon worden gerealiseerd Motto: ‘Gaat niet, bestaat niet’

GRONDIG 10 2017

33

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

“Mijn man verklaarde me in eerste instantie voor gek, maar baat het niet, dan schaadt het niet, dacht ik. Ik bleef kijken naar mogelijkheden en dit leek me er één.”

bouwd, dat geef je niet zomaar op. We zijn altijd blijven zoeken naar mogelijkheden. We willen ook voor de toekomst ons mooie bedrijf behouden.”

Een schot in de roos. Ze kreeg reactie van het ministerie van Economische Zaken en van de provincie, waarna de gemeente haar uitnodigde om aan tafel te komen. Ze mochten alsnog een bouwaanvraag indienen voor de eigen locatie.

Binnen drie maanden werd de aanvraag goedgekeurd. In september 2016 ging de eerste paal in de grond. Nu staat er naast het woonhuis een nieuwe loods van 1200 vierkante meter, inclusief kantoor en uitgevoerd met meerdere roldeuren. “Het is niet zo dat iedereen een brief kan schrijven en dat het dan wordt geregeld”, benadrukt Judith. “Mijn brief belandde daar op het juiste moment op de juiste plaats. Iedereen die in een impasse zit, moet zijn eigen weg vinden en voor ons bleek dit de juiste.”

Of lef hierbij een rol speelde? “Zo wil ik het niet noemen. Ik denk dat het ondernemers eigen is. Zoals ik als moeder voor mijn kinderen sta, zo staan wij als ondernemer voor ons bedrijf. We hebben in al die jaren hier zo’n mooi bedrijf opge-

Zwaar Toch waren het ook zware jaren. “Er waren momenten dat ik het niet meer zag zitten of dat Leen-Jan het even niet meer wist, maar we sleepten elkaar er elke keer weer doorheen.

In je eentje red je zoiets niet. Het bedrijf moet doordraaien.

Leen-Jan ging door met ondernemen, ik deed onderzoek naar alternatieve locaties, schreef brieven et cetera.”

Het had ook zijn weerslag op de thuissituatie, gaat ze verder. “Zeker toen die verhuizing niet doorging, hadden onze kinderen echt zoiets van: ‘Pap en mam, wat nu?’” Maar ‘gaat niet, bestaat niet’, is hun uitgangspunt. Dat houden ze ook hun kinderen voor. “De belangrijkste les die we hieruit hebben geleerd, is dat je altijd moet blijven zoeken naar mogelijkheden. Kun je niet fietsen, dan zet je er zijwielen aan.”

TEKST: Marjolein van Woerkom FOTO: Henk Riswick

De persoon Judith van Dorp Wanneer ben je trots op de sector?

“De cumelasector is een mooie sector, omdat die veelzijdig is en weers- en natuurafhankelijk. Dit vraagt veel aan­ passingsvermogen van de ondernemer, in welke sector dan ook.”

“Aankopen van gebruikte (maai)machines.”

te veel bewegingen nodig zijn om ze te kunnen bereiken.

Daarnaast zijn de loodsen kostenbesparend. We verwarmen bijvoorbeeld niet de wagenberging, maar we hebben deze wel vorstvrij gebouwd. De werkplaatsschuur, een aparte bebouwing, wordt door middel van vloerverwarming verwarmd. Ook gebruiken we ledverlichting, dat is veiliger en energiezuiniger.

Daarnaast gaan we er flink op vooruit omdat de machines nu binnen staan, zodat dit niet ten koste van het onderhoud en de kwaliteit van werken gaat.”

Wat is jullie beste investering geweest?

Welke dienst hebben jullie laten liggen?

“Onze nieuwe loodsen. Het blijkt nu na een jaar al hoe efficiënt dit is. Machines staan zo opgesteld dat er niet

“Veldspuitwerk is voor ons een dienst die we aan een collega hebben overgelaten.”

Waar liggen er nog uitdagingen voor de sector?

“Passend personeel vinden voor nu en in de toekomst.

Boerenzonen hebben we hier in de Randstad steeds minder, dus wil je jongens overtuigen om bij een loonbedrijf aan de slag te gaan, dan zul je moeten laten zien hoe veelzijdig en interessant onze sector is.”

Wat is jullie slechtste investering geweest?

34

GRONDIG 10 2017

www.TKD.nl 31 mei, 1 en 2 juni 2018 Nobelhorst Almere

 EC 9045

Chippers

 EC 10075 Direct snij- en werpconcept  Excellente chipkwaliteit  Minder stofaandeel  Minder slijtdelen

Wij kennen de eisen, beheersen de systemen en zorgen voor de beste opslag voor uw producten.

Postbus 16 – 7070 AA Ulft - Tel 0315 695470 – info@wellinkcaesar.nl www.wellinkcaesar.nl – Dave ter Voert 06 53 79 84 95

UW SPECIALIST IN BEWARINGEN EN LOODSEN Kistenbewaring

Bulkopslag

Hout en beton

T 073-503 25 27 F 073-503 27 04 info@steenbergen-bouw.nl

WWW.STEENBERGEN-BOUW.NL

adv grondig 2016.indd 1

05-01-16 10:10

Gedreven door: grondbewerking

Vakkennis

Correcte Service PNEUMATIC PRECISION SEED DRILLS

precisie zaaitechniek

Snelle onderdelenvoorziening

haakarm systemen

Oplossingsgerichtheid

Chr. Willemsen GmbH

Loyaliteit

ccm molens

Bieslook 15 6942 SG DIDAM

gerard.zweers@argi.nl 06-53236180

www.argi.nl

CUMELA Inspiratiedagen en Jongerendagen LEF & TROTS!

10 en 11 januari 2018 - Ede

Meld u (junior ď‚Žn senior) nu aan via www.cumela.nl/inspiratiedagen.

cumela.nl/inspiratiedagen

Welkom op de Inspiratiedagen en Jongerendagen!

Ook in 2018 organiseren wij voor u de CUMELA Inspiratiedagen: een uitgekiende tweedaagse mix van collegas ontmoeten, kennis uitwisselen, verbaasd raken, genspireerd worden en dat allemaal in een gezellige, ongedwongen sfeer en met een goede verzorging. Het thema van deze editie: LEF & TROTS! Trots op onze bedrijven, op onze sector, op ons lef om Nederland mooier te maken. Kortom, daar moet u bij zijn. Met uw partners, bedrijfsopvolgers en senior-ondernemers. Meld u snel aan, dan zorgen wij voor een plaats op de eerste rij, zodat u zich kunt laten onderdompelen in onderwerpen, excursies en sprekers die u energie geven en uiteraard inspiratie!

Tijdens deze Inspiratiedagen nemen we bovendien op gepaste wijze afscheid van Woensdag 10 januari 2018 algemeen directeur Hannie Zweverink, 9.00-9.30 uur Ontvangst in Hotel en Congrescentrum De die zich ruim 25 jaar heeft ingezet voor de Reehorst in Ede. belangenbehartiging voor onze cumela10.00-16.00 uur Bedrijfsbezoek aan J. van Esch BV in Cromsector. voirt en Loon- & Verhuurbedrijf W. Rossen in

17.00-17.45 uur 18.00 uur

Ravenstein.

Huub van Mackelenbergh giet LEF & TROTS in een snelkookpan... Wat komt eruit?

Diner en gezellige avond met pubquiz.

Het Jongerenprogramma vindt plaats van 10.00 tot 16.00 uur bij Aannemingsbedrijf Jos Scholman in Nieuwegein. Na de geza-

menlijke ontvangst in Ede: 10.00-16.00 uur

Bedrijfsbezoek aan Jos Scholman in Nieuwegein.

• Kennismaken met en rondleiding bij Jos Scholman.

• Presentatie Jurgen Westerveld, over ondernemen en samenwerken.

• Psychologisch bureau Hof, over de voordelen van het ondernemersassessment.

Donderdag 11 januari 2018 9.30-12.00 uur

Zes interessante workshops

12.45 uur

In gesprek met Jan Huitema, melkveehouder

12.00 uur

14.00 uur

38

Kortom, meld u aan, want inspiratie maakt u sterker!

GRONDIG - Mei 2014

Lunch

in Friesland, maar ook lid van het Europees Parlement namens de VVD.

De Middag van LEF & TROTS

Wintereditie Jongerendagen Jonge ondernemers, bedrijfsopvolgers en bedrijfsleiders (van 18 tot en met 35 jaar) bieden we tijdens de Inspiratiedagen een eigen programma op woensdag 10 januari. Daarin maken we ondernemen met LEF & TROTS concreet, zodat je dit goed kunt uitdragen aan klanten, familie en medewerkers. Familiebedrijf Jos Scholman uit Nieuwegein heet onze jongeren van harte welkom en neemt ons mee in zijn 40-jarige historie. Er werken bij dit aannemersbedrijf in de grond-, weg- en waterbouw en sporten cultuurtechniek ruim 200 vakmensen, waaronder veel jongeren. Jurgen Westerveld van Loonbedrijf Westerveld uit Breedenbroek vertelt de jongeren over zijn stappen op het ondernemersvlak, bijvoorbeeld over het gezamenlijk ondernemen met collegabedrijven. Psychologisch adviesbureau Hof laat jongeren kennismaken met het ondernemersassessment waarmee je inzicht krijgt in jezelf: waarin je sterk bent en wat er nog kan worden ontwikkeld.

De Middag van LEF & TROTS Cumelaondernemers staan voor een sterke en gezonde sector, een sector

die ruimte geeft aan vernieuwing en waarin innovatie wordt omarmd.

Een doe-sector, waarin ondernemers geen belemmeringen ondervinden. Een sector ook die maatschappijbreed wordt herkend, gewaardeerd en geaccepteerd. En daar willen we het graag met u over hebben.

Over LEF & TROTS. Over trots zijn op onze mensen en machines. Op onze bedrijven, maar alsjeblieft ook een beetje meer op onze sector, want we hebben u nodig als vlaggendrager in onze weg naar een betere bekendheid en een beter sectorimago. Immers, als we herkend willen worden, zullen we zichtbaar moeten zijn. LEF & TROTS helpen u en ons daarbij.

CUMELA Nederland is de betrokken brancheorganisatie die focust op de lange termijn, maar niet zonder nu al volop het fundament te leggen voor de ijzersterke toekomst. Helder, met open vizier. Proactief en door duidelijke keuzes te maken.

Met enthousiasme en inspiratie zorgen wij ervoor dat onze sector zijn potentieel benut. Wij helpen de cumelasector duurzaam vooruit en zorgen voor een positieve beleving.

Daarover gaat de Middag van LEF & TROTS. Over ondernemen in de cumelasector, over familiebedrijven en hun unieke positie, over de dynamiek van doe-bedrijven die elke dag presteren en bijdragen aan de BV Nederland. Want: we doen ertoe!

Deze middag staat ook in het teken van het afscheid van algemeen directeur Hannie Zweverink. Al ruim 25 jaar is zij de verpersoonlijking van de belangenbehartiging voor de cumelasector: ondernemers die een hechte band hebben met hun brancheorganisatie. Hannie Zweverink heeft in alle facetten van belangenbehartiging en hoogstwaarschijnlijk ook in haar contacten met u geschitterd. Haar visie, daadkracht, optimisme en grenzeloos vertrouwen in mensen moeten u zijn opgevallen én bijgebleven.

Hannie heeft haar taken overgedragen en het is haar wens om bij haar afscheid het belang van de cumelasector centraal te stellen. Vandaar deze Middag van LEF & TROTS tijdens de CUMELA Inspiratiedagen voor ondernemers in groen, grond en infra. Met aansluitend uiteraard een

receptie en gelegenheid om afscheid te nemen.

Tijdens De Middag van LEF & TROTS zitten de volgende inspirerende sprekers aan tafel: - Wim van Mourik, voorzitter van CUMELA Nederland, over de LEF & TROTS van en voor de cumelasector.

- Dr. Anita van Gils, lector bij Hogeschool Windesheim, over de trots van en uitdagingen voor familiebedrijven.

- Taante (Jetty Mathurin), bemoeizorger bij uitstek, over haar familiebedrijf.

- Hans de Boer, voorzitter van VNO-NCW, over de stand-van-het-land, over belangenbehartiging en de rol van de doesector.

- Hannie Zweverink kijkt met LEF & TROTS terug en vooruit.

De Middag van LEF & TROTS wordt gepresenteerd door Anita Witzier.

Aansluitend volgt de afscheidsreceptie voor Hannie Zweverink.

Europarlementarir Jan Huitema

Een snelkookpan vol LEF & TROTS

Jan Huitema is melkveehouder en Europarlementarir in Brussel voor de VVD. Als volwaardig lid van de landbouwcommissie en plaatsvervangend lid van de milieucommissie heeft Jan Huitema een gedurfde, eigen visie op innovatieve landbouw en ondernemerschap. We gaan met hem in gesprek.

LEF tonen is de basis voor succes. Maar wat is LEF eigenlijk? Hoe kun je er voor zorgen dat je LEF toont? Huub van Macklenbergh bereidt uit drie liter dynamiek, een snufje laagdrempeligheid, twee schepjes praktijk, flink veel humor en positivisme en zes eetlepels toekomst een hapklaar en voedzaam gerecht waar je je vingers bij aflikt.

GRONDIG - Mei 2014

39

Op excursie...

J. van Esch in Cromvoirt is n van de drie bedrijven binnen de groep Gebr. Van Esch. Bij dit bedrijf staan de broers Jos en Hans van Esch met zoon Ton en dochter Inge aan het roer. Er zijn weinig werkzaamheden die de Van Esch Holding niet uitvoert. Met 135 medewerkers op drie locaties geeft de familie Van Esch haar visitekaartje af. www.jvaneschbv.nl Loon- & Verhuurbedrijf W. Rossen in Ravenstein is het mooie bedrijf van Wichard en Helmie Rossen. Al weer 25 jaar timmeren zij succesvol aan de weg. We bezoeken hun nieuwe locatie van waaruit ze met negen medewerkers agrarisch loonwerk en grondverzet uitvoeren. Wie beweert dat de zoon van een timmerman geen loonwerker kan zijn moet maar eens bij Rossen gaan kijken... www.wrossen.nl

Praktische info...

De CUMELA Inspiratiedagen vinden plaats in Hotel en Congrescentrum De Reehorst in het bosrijke Ede. Uitgerust deelnemen?

Maak gebruik van het overnachtingsarrangement voor CUMELAleden. Het hotel biedt kamers die u voor slechts € 96,- per kamer boekt (inclusief ontbijt en belastingen). Deelnemers boeken telefonisch via de receptie van De Reehorst op telefoonnummer (0318) 75 03 00. Meld dat u voor de Inspiratiedagen van CUMELA komt, dan wordt de juiste prijs gehanteerd.

Aanmelden voor de Inspiratiedagen of de Jongerendagen?

Ga meteen naar www.cumela.nl/inspiratiedagen voor actuele informatie en om u aan te melden. Graag tot ziens op 10 en 11 januari 2018!

Adresgegevens Hotel en Congrescentrum De Reehorst Bennekomseweg 24

40

GRONDIG - Mei 2014

6717 LM EDE T (0318) 750 300 W www.reehorst.nl

Workshops... Say yes to the dress Loonwerkersdochter Ramona Poels zet haar creativiteit en ondernemersvaardigheden volop in in de grootste bruidsmodezaak van de wereld: Koonings The Wedding Palace. LEF & TROTS lopen als rode draad door Ramonas leven.

De Lef & Trots van het kleinere cumelabedrijf Hoe versterk je jouw cumelabedrijf? Erna Berends en Andr de Swart van CUMELA Nederland nemen je mee op ontdekkingstocht. Welke regelingen en subsidies zijn er voor jouw onderneming? Wat helpt om slim te ondernemen? Maak gebruik van de tips en tools!

Onder(aan)nemer, goudmijn of slangenkuil?

Meestal bepaalt de hoofdaannemer welke risicos u als onderaannemer of verhuurder loopt. Krijg inzicht in uw risicos en leer hoe u aan zet blijft. Herman Arissen en Nico Willemsen van CUMELA Nederland praten u bij over verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid.

Gewasbescherming, & Maatschappij, bestendige toekomst?

Gewasbescherming ligt onder het vergrootglas. Hoe kijkt de industrie tegen dit thema aan? En CUMELA? Wat zijn de kansen en bedreigingen? Wat betekent dit in onze communicatie? Carlos Nijenhuis, voorzitter Nefyto, gaat hierover met u in gesprek.

Graafketen bekent kleur Goede schadepreventie en zorgvuldig graven zijn de verantwoordelijkheid van de gehele graafketen. Stedin vindt dat cultuurverandering nodig is. Jan Koopman, ketenmanager graafschadepreventie en collega-preventiemedewerkers over uw lessons to learn?

Mest Data Finder en eVDM: de weg naar papierloos mesttransport Door data slim te koppelen, kun-je in de mest papierloos werken én minder fouten maken. Ard Brands en Sil Reusken presenteren het digitale vervoersbewijs dierlijke meststoffen (eVDM) en de Mest Data Finder voor papierloos mesttransport.

: S R E P M U TREKKERB !

P O R O O V D I E H G I VEIL

ud! o n e g n o j , t , groo n i e l k r o o v d Duiven Veilighei rijf Kriesels, VOF Loonbed s, Arjan Kriesel

Tussenstand deelnemers 500

Wij rijden nu ook met een trekkerbumper: Loonbedrijf Heijblok en Zonen,

Loon- en grondverzetbedrijf van

Den Oever

Ossenbruggen, Ingen

Loonbedrijf Bekkers, Erp

Loonbedrijf G. Groenestein BV, Eemnes

Mart Munsters BV, Deurne

Arjan Verheijen Hoveniersbedrijf

A. van Leuken Loon- en Grondverzet,

& Minigraververhuur, Mierlo

Lithoijen

Loonbedrijf contractteelt Rob de Wit, Pannerden

Vergroot de veiligheid, rij met een trekkerbumper.

CUMELA Nederland ondersteunt de aanschaf van 500 bumpers met een vergoeding van â‚Ź 500,-.

400 300 251

30

VEILIG

(land)bouwverkeer

Kijk op www.cumela.nl/trekkerbumpers voor de deelnemende leveranciers en de spelregels en voorwaarden.

ondernemen met

mensen

LEF TROTS “We moeten staan voor onze diensten” Hannie Zweverink, directeur van CUMELA Nederland

42

GRONDIG 10 2017

Bij het afscheid van een bevlogen bestuurder, maar vooral een gedreven belangenbehartiger, kijken we nog een keer terug met Hannie Zweverink. Over het lef van de sector en het gebrek aan trots. Ten onrechte, vindt Zweverink, want welke bedrijfstak is zo innovatief, punctueel en betrouwbaar. Een afscheid in vier thema’s.

Ergens in het gesprek komt het ter sprake: de mooie woorden die werden gesproken bij het jubileum van één van de leden, een gespecialiseerde aannemer in grondwerk en infrawerken. Daar spraken vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat, aannemers en andere opdrachtgevers over hun ervaring met cumelabedrijven. Met zichtbare trots vertelt Zweverink hoe ze allemaal de cultuur van de bedrijfstak loofden. Dat het zo prettig zaken doen is met (onder)aannemers die betrouwbaar zijn en doen wat ze beloven. Die een klus op tijd klaar hebben, binnen het budget blijven en dan ook nog innovatief zijn. Die elke keer verrassen met nieuwe slimme oplossingen om het werk nog efficiënter te kunnen uitvoeren.

Die kenmerken met de doe-maar-gewoonmentaliteit maakten het volgens Zweverink zo mooi om voor de sector te werken. “Het zijn ondernemers die altijd bezig zijn met het oplossen van de problemen van anderen, maar die het ook waarderen als je de problemen voor hen oplost.”

Nu ze als directeur van CUMELA Nederland afscheid neemt van de sector waarvoor ze meer dan vijfentwintig jaar heeft gewerkt, kijkt ze met plezier terug. Zweverink - zoals altijd keurig gekleed, met donkere elementen, stijlvol maar niet opvallend - heeft de sector zien veranderen. “De houding van de ondernemers is nu heel anders. Toen ik begon, was het vooral werken op afroep. Nu varen de bedrijven veel meer hun eigen koers. Ze hebben hun eigen werkwijze en bepalen veel meer zelf hoe ze het willen doen. Ze zijn veranderd van de partij die een brandje kwam blussen in een serieuze aannemer of onderaannemer die zelf het werk invult. Je ziet dat ook in de bedrijfstak, want tientallen bedrijven zijn uitgegroeid tot grote aannemers, die een belangrijke rol vervullen in de aannemerswereld. Maar vergeet ook niet de ontwikkeling binnen de agrarische loonbedrijven. Ook zij hebben zich ontwikkeld tot echte sparringpartners voor de agrarische ondernemers. Het toont het lef van onze sector en daar moeten we trots op zijn. Dat zouden we ook veel meer moeten uitstralen.”

Bescheiden “Weet je wat zo mooi is? We zijn als sector een bijna onmisbare schakel in drie van de Nederlandse topsectoren. Er zijn er negen, en bij drie spelen we een grote rol. Bij Agri en Food,

Tuinbouw en uitgangsmateriaal en Water is de cumelasector feitelijk onmisbaar. Vaak is het op de achtergrond, maar wij hebben de kennis en flexibiliteit om de sectoren te laten gedijen. Zie de melkveehouderij of het werk in en om het water. Het zijn de cumelabedrijven die het werk doen. Het is jammer dat dit niet wordt onderkend, dat we er niet in slagen om dat duidelijk zichtbaar te maken. Het is immers toch gek dat als het gaat om werk in de infra CUMELA Nederland onvoldoende wordt gezien als vertegenwoordiger van de sector, terwijl wij wel het werk doen. Het enige wat grote infra-aannemers nog doen, is het asfalteren van al het werk dat onze bedrijven daarvoor hebben gedaan. Daarom moeten we dat veel meer claimen en als organisatie onze rol opeisen.”

Arbeid Gedurende de hele periode dat Zweverink voor de organisatie werkte, was ze nauw betrokken bij het arbeidsmarktbeleid.

Via de cao-onderhandelingen, maar ook bij de uitvoering van regelingen. De problematiek rondom de afbakening van grondwerken tussen bouw- en cumelasector heeft een tiental jaren op de agenda heeft gestaan. Zorgen zijn er nu vooral over het vinden en vasthouden van de juiste mensen.

“Daarom is het zo belangrijk dat we blijven investeren in onderwijs. Om te zorgen dat voldoende jongeren blijven instromen in de sector. Om dat te realiseren, is het noodzakelijk dat we gezamenlijk het groene onderwijs in stand houden. Samenwerking met andere sectoren binnen de agrarische en groene arbeidsmarkt is belangrijk omdat je gezamenlijk van de nieuwe mogelijkheden kunt profiteren.

Naar mijn mening zijn solidariteit en collectiviteit nog steeds belangrijk. We moeten ervoor zorgen dat de individualisering niet afbreekt wat in tientallen jaren zijn waarde heeft bewezen. Voor bepaalde zaken zijn we ondanks de omvang van onze sector toch te klein om een speler van formaat te zijn.”

“Het is hard nodig om te laten zien dat we een aantrekkelijke sector zijn om in te werken. Niet alleen doordat we goede concurrerende arbeidsvoorwaarden hebben, maar ook door de zekerheid die we bieden. Dat is iets waar we trots op mogen zijn: dat zelfs in de afgelopen crisisjaren de werkgelegenheid in onze sector nauwelijks is gedaald. Het

“Trots op het werk moeten we veel meer uitstralen” GRONDIG 10 2017

43

ondernemen met

mensen

LEF

TROTS

is de kracht van de bedrijven in onze sector dat ze ander werk weten te genereren. Er schuilt ook een gevaar in, want de betrokkenheid bij de werknemers is groot. In de cumelasector hoor je als medewerkers bij het bedrijf, die stuur je niet weg. Het risico is wel dat je te lang in het rood draait en te veel inteert op je eigen vermogen.

Blijf integer De betrokkenheid bij de medewerkers, maar ook bij klanten, is één van de valkuilen van de sector, constateert Zweverink.

Iets wat nog meer naar boven kwam na de publicaties over fraude in de mestsector. “Dat is in al die jaren misschien wel te weinig veranderd. In onze rol als probleemoplosser slaan we af en toe door. Het is een kenmerk dat we de problemen van onze klanten graag oplossen, maar dat mag nooit tegen elke prijs. Zeker in de landbouw hebben onze ondernemers te veel de neiging om het probleem van de klant over te nemen. Het speelt bij de oogst als we om alles maar tijdig binnen te halen overgaan tot lange werkdagen, waarbij veel, soms te veel van het de medewerkers wordt gevraagd. Datzelfde zien we feitelijk ook bij de mest, want de mest is niet het probleem van onze sector. Het zijn vooral de varkenshouders die een probleem hebben. Zij bedenken de manieren om ervan af te komen. De fout is dat sommige ondernemers dat faciliteren. Dat ze zich onder druk laten zetten en meegaan in het frauduleuze werken.”

“Natuurlijk is het een menselijke houding om iemand te helpen die dreigt te verzuipen, maar in dit geval moet je jezelf wel de vraag stellen: wil ik meewerken aan bewuste fraude met monsters of gewichten. Dan zeg ik: zover mag je nooit gaan. Dan moet je je rug recht houden. Hoe moeilijk dat ook is, als je collega het wel doet. Als organisatie kunnen we de leden alleen maar vragen om integer te handelen.

Fraude bestrijden kunnen we nooit. We kunnen helpen om het te voorkomen, maar de overheid zal moeten zorgen voor de handhaving.”

Dienstbaar blijven In de ruim dertig jaar dat Zweverink voor de organisatie werkte, zag ze deze vooral groeien, door de implementatie van nieuwe diensten, meer leden en extra activiteiten. Zelf kwam ze binnen als personeelslid nummer veertien en nu neemt ze afscheid van een club die meer dan negentig mensen groot is. “Het mooie is dat die allemaal ten dienste van de sector werken. Van de bedrijvenadviseurs die de lijnen kort houden, de adviseurs zakelijke dienstverlening tot de medewerkers van verzekeringen die zorgen dat aangesloten bedrijven kunnen vertrouwen op kwalitatieve en passende verzekeringen.”

“Een probleem is dat we soms als organisatie te veel het karakter hebben van onze leden. We hebben sterk de neiging om ons de problemen eigen te maken. We zijn een enorm mensgerichte organisatie en willen vooral elkaar en de leden helpen, maar net als onze leden vergeten we wel eens om te staan voor onze diensten. Dat zien we in de terughoudendheid voor het doorrekenen van de juiste kosten. Terwijl ik zeker weet dat elk advies dat we leveren meer oplevert dan het kost. Maar ook bij ons zit tussen de oren, het mag niet te veel kosten. Terwijl juist wij onze leden moeten leren dat je het lef moet hebben om de prijs te vragen die je waard bent.”

“Als organisatie hebben we een groot vertrouwen van de leden. Dat geeft ons een grote vrijheid maar ook een grote verantwoordelijkheid. Als medewerkers is het heel prettig om zo te mogen functioneren en het zal de uitdaging zijn om dat zo te houden, want uiteindelijk is dat het bestaansrecht van de organisatie. Het werken voor de leden en daar dienstbaar aan blijven en alles vanuit de invalshoek belangenbehartiging.”

TEKST: Toon van der Stok FOTO: Henk Riswick

De persoon Hannie Zweverink Wat voor een meisje was je vroeger?

“Ik ben opgegroeid op een klein gemengd bedrijf in de Achterhoek, waar ik mijn vader graag mocht helpen. Ik kan dan ook nog gewoon de koeien melken en ook het slachten van kippen is me niet vreemd. Al kan ik me er nu niets meer bij voorstellen.”

Zijn er diensten die CUMELA nooit heeft opgepakt waar je spijt van hebt?

“We hebben te lang gewacht om ondersteuning aan te bieden bij bedrijfsovername. Leden hebben daarvoor aangeklopt. Daarom is het goed dat we dit nu oppakken.”

44

GRONDIG 10 2017

Wat was de beste beslissing die je genomen hebt.

“Om in de belangenbehartiging te gaan werken.”

En nu?

“Geen idee, straks mag ik alles en moet ik niets. Ik wil vooral tijd hebben voor mijn hobby’s, lezen, wandelen, fietsen en tuinieren. Ik heb altijd fulltime gewerkt, dus nu moet ik eerst maar eens kijken hoe ik de tijd op een andere leuke en zinvolle manier ga invullen.”

PRECISIELANDBOUW ZO MAKKELIJK IS HET OM DE EFFICIENTIE TE VERHOGEN

Geavanceerde intelligente systemen voor de landbouw van DEUTZ-FAHR. Verhoog uw efficiëntie met DEUTZ-FAHR, de leider in het uitrusten van trekkers en maaidorsers met geavanceerde precisielandbouwsystemen. Het automatische betrouwbare stuursysteem met één van de hoogste ISOBUS en TIM standaards op de markt verkrijgbaar. De volledig automatisch werkende DEUTZ-FAHR precisielandbouwsystemen leiden niet alleen tot meer efficiency maar ook tot meer werkcomfort.

Voor meer precisie, bezoek uw DEUTZ-FAHR dealer of onze website deutz-fahr.com.

Alle DEUTZ-FAHR precisielandbouwsystemen worden bediend met 1 monitor. Dit is uniek.

DEUTZ-FAHR is een merk van

ondernemen met

vaktechniek

GRONDIG.COM

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Grondig.com zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws? Ga naar Grondig.com. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

watergekoelde 32 kW (43 pk) sterke Yanmarmotor en de nieuwe plaatsing van de lieren. Deze liggen niet meer boven elkaar, maar voor en achter de motor. Het eigen gewicht is gedaald door het zetten van de zijkant van de boot, zodat lichter plaatwerk kan worden gebruikt. Het gewicht is nu 3,5 ton, zodat deze nog met een mobiele kraan uit het water kan worden getild.

NIEUWE LIEBHERR R 918 Liebherr breidt de range graafmachines onder de twintig ton uit met de R 918-rupsgraafmachine.

Deze heeft een nieuwe Liebherr-Stage IV-motor van 120 kW (163 pk). Om de emissienormen te halen, moet er af en toe ook AdBlue worden getankt. De machine is standaard niet voorzien van een roetfilter, maar dat is als optie leverbaar voor wie aan strengere normen wil voldoen. Een optie is ook een automatische start-stopfunctie om stationair draaien te beperken. Het eigen gewicht van deze machine is afhankelijk van de uitvoering 19,5 tot 22,5 ton.

PREMIÈRE HERDER 1 Tijdens de viering van het zeventigjarig bestaan presenteerde Herder de Herder 1, de eerste zelfrijder van het bedrijf voor het schonen van sloten en het maaien van bermen. De zelfrijder is geheel in eigen huis ontworpen. Met de zelfrijder speelt Herder in op ontwikkelingen in de markt, waarbij de mobiele kraan populairder lijkt te worden vanwege het betere zicht op de markt, maar meer nog op de regelgeving die het steeds moeilijker maakt om de Herder-arm

VAN TWEE NAAR ÉÉN Conver heeft een nieuwe baggerboot gebouwd. Deze zal de bestaande twee modellen vervangen. Een belangrijke wijziging is de gewichtsbesparende overstap naar de advertentie

Mekos 3D leveler: 3-Dimensionaal profileren van zand en korrelbanen met een total station.

Mekos levelers: Volautomatisch werkende machine’ s, ook met traploos instelbare ronding.

Voorzien van automatisering door middel van laser techniek, total station of gps.

De Mekos machines zijn uniek, sterk en duurzaam, geschikt voor zand en korrelbanen. (op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Partners:

46

GRONDIG 10 2017

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net

de bovenkant van de markt, dus de trekkers van boven de 176 kW (240 pk). In dit segment is nu ook al het breedste aanbod banden beschikbaar. Daar kan zestig procent van alle beschikbare maten nu als Pirelli worden geleverd. In het segment van 74 tot 176 kW (100 tot 240 pk) is dat nu dertig procent en onder de 74 kW (100 pk) is dat vijf procent. De komende jaren zullen er echter snel meer maten beschikbaar komen. legaal te houden. Voor de aandrijving is er een FPT-zescilindermotor van 165 kW (225 pk). Deze ligt achter tussen de wielen, met daarvoor zes verschillende oliepompen voor de aandrijving van verschillende componenten als hydrostaat, stabilisatie, ventilator en natuurlijk de arm en uitrustingsstukken. Het motorvermogen bij het eigen gewicht van ongeveer twaalf ton laat het verschil zien met een mobiele kraan. Machines in dezelfde gewichtsklasse werken met een viercilindermotor van maximaal 74 kW (100 pk).

NIEUWE START PIRELLI Na twee jaar duurzaamheidstesten is het voor Pirelli nu tijd voor de officiële terugkeer op de Europese trekkerbandenmarkt. Pirelli richt zich op

werkbreedte van 3,10 of 3,60 meter. De nieuwe vierelementshark heeft een hydraulisch instelbare werkbreedte tussen 11,50 en 14,00 meter. De hark is gebouwd op een vernieuwd robuust centraal buisframe, waaraan de elementen zijn opgehangen. Bij transport blijven deze binnen een breedte van drie meter en een hoogte van vier meter.

Aan het maaierprogramma voegt Massey Ferguson komend jaar twee nieuwe schijvenmaaiers toe. Het gaat om twee nieuwe typen beschikbaar met een werkbreedte van 3,10 of 3,60 meter. De eerste heeft zes maaischijven, de tweede zeven. Beide nieuwe modellen kunnen worden naar wens worden uitgerust met een klepel- of rollenkneuzer.

UITBREIDING MASSEY FERGUSONHOOIBOUWPROGRAMMA Het hooibouwprogramma van Massey Ferguson wordt komend seizoen uitgebreid met een veertien meter brede hark en een nieuwe serie omhoog klappende maaiers met een advertentie

P&O SCAN Personeel in dienst?

Dan heeft u te maken met veel regels en is aandacht voor personeelszaken van belang. Immers, tevreden en goed functionerende werknemers brengen uw bedrijf verder.

De CUMELA P&O scan helpt u om: ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

De mogelijkheden van de cao optimaal te benutten Wet- en regelgeving goed toe te passen Vakbekwaam personeel te binden en te boeien Grip te krijgen op personeelskosten En nog veel meer….

Geïnteresseerd, neem contact op met CUMELA Advies (tel: 033-2474900) of mail naar info@cumela.nl

NEDERLAND

GRONDIG 10 2017

47

ondernemen met

vaktechniek

MICHELIN NEEMT PTG EN TELEFLOW OVER Michelin heeft aangekondigd twee bedrijven over te nemen die luchtdrukwisselsystemen maken. Het Duitse PTG en het Franse Teleflow worden onderdeel van Michelin, waardoor de fabrikant nu een complete oplossing kan aanbieden voor het realiseren van een lage bodemdruk

BOMAG NAAR REESINK Kemp en Hans van Driel zijn de nieuwe importeurs van Bomag in Nederland. Zij nemen het importeurschap over van RoAd, dat begin volgend jaar zijn activiteiten beëindigt. De keuze voor deze dochtermaatschappijen van Reesink lag voor de hand nu Reesink recent De Bruycker in België heeft overgenomen. Dit bedrijf is al zestig jaar importeur van Bomag in België. Reesink heeft nu overeenstemming met Bomag om alle activiteiten voor dit merk in Nederland over te nemen.

NIEUWE ROADBIB VAN MICHELIN Michelin komt komend jaar met een speciale transportband voor trekkers.

Deze band is slijtvaster, heeft 52 nokken en een doorlopend profiel. De nieuwe Roadbib is bedoeld voor bedrijven die de trekker veel inzetten voor transport over de weg. Michelin heeft berekend dat een bedrijf dat vijftig procent van de tijd op de weg zit tachtig procent van de afgelegde afstand op het asfalt zit. Het bedrijf denkt daarbij vooral aan grond en zandtransport. De band is bedoeld voor trekkers boven de 147 kW (200 pk) en komt daarmee in een segment waar dergelijke banden nog niet beschikbaar waren. advertentie

DELVANO veldspuiten

Gemaakt vóór en door professionals Bel ons voor de dichtstbijzijnde dealer.

NV-SA

Informeer ook naar ons ruime aanbod gebruikte veldspuiten!

Zelfrijdende, getrokken en gedragen veldspuiten

48

GRONDIG 10 2017

Zuidweg 13-15 • 4413 NL Krabbendijke • T 0113 - 50 26 10 I www.gebrweststrate.nl • E info@gebrweststrate.nl Verkopers: Ko Smalheer, 06 - 53 24 90 27 Arjan Weststrate, 06 - 46 32 20 64

OVERLAADWAGEN VAN HAWE Op de Agribex toonde Hawe een nieuwe overlaadwagen voor aardappelen.

Net als andere overlaadwagens van Hawe zit bij deze de overlaadband vooraan. De nieuwe 200 heeft een inhoud van achttien ton en een eigen gewicht van twaalf ton. Op deze uitvoeringen liggen 710-banden, maar ook groter is mogelijk voor wie deze wagen vooral bodemsparend wil inzetten.

De wagen heeft afgelopen jaren proefgedraaid en komend jaar start de commerciële verkoop.

NEW HOLLAND VERNIEUWT VERREIKERS De New Holland verreikers krijgen voor verkoopseizoen 2018 een flinke update. Belangrijkste wijziging is de nieuwe Stage IV-motor. Dit is een FPT-motor met de HiSCR-technologie. Het betekent in elk geval AdBlue tanken. De nieuwe verreikers hebben een 4x3-powershift-transmissie. De overbrengingsverhouding is aangepast, zodat de verreiker een grotere trekkracht heeft gekregen.

advertentie

“Bel voor een vrijblijvende demonstratie” Bel: 085-2730993 www.planprof.nl

info@planprof.nl

Specialist voor de CUMELA-sector! advertentie

11 MODELLEN AAN FEESTELIJKE PRIJZEN! ACTIE

Verjaardag 50STE

€ 28.999* TRANS-KTP 22/50 • Laadbak uit Hardox staal • 650/55R26.5 Alliance TL380

€ 11.999* € 26.499*

€ 14.399* € 19.499*

€ 6.499*

€ 26.999*

€ 13.999* € 3.999*

SPECIALE VERJAARDAGSAANBIEDING 1968 - 2018

MEER INFO OP: JOSKIN.COM (* prijs € excl. btw / excl. keuringsset / excl. transportkosten)

joskin.com

GRONDIG 10 2017

49

AGRITECHNICA 2017 De onzichtbare noviteiten

ondernemen met

vaktechniek

Geen grote nieuwe machines dit jaar op de Agritechnica en ook geen grote zichtbare vernieuwingen. Toch merk je dat er onderhuids grote veranderingen plaatsvinden, want het is de elektronica die de grootste noviteiten oplevert. Door eensgezindheid over de data-uitwisseling, door de groei van het aantal apps, sensoren en stuursystemen en bij ZF door nieuwe concepten die over twee jaar grote noviteiten zullen opleveren.

De stand van ZF op de Agritechnica was niet alleen bijzonder, maar ook heel opvallend. Totaal anders dan twee jaar geleden en ook totaal anders dan die van andere fabrikanten van transmissies. Er was zelfs geen versnellingsbak te vinden. Wel stond er een compleet concept van een trekker met een generator in de CVT-bak en daarachter een ploeg met een elektrisch aangedreven wiel. Eromheen allemaal componenten

van elektrische aandrijvingen, met onder andere een complete wielmotor die nu voor Mercedes wordt gemaakt. Zeer compact, maar met 150 kW aan vermogen en sinds september in productie. Inmiddels is het ruim twee maanden verder en zijn er al 80.000 gebouwd, een bewijs dat het vooral heel hard gaat met de elektrische aandrijving.

Besturing machines John Deere liet alleen nog zien hoe met elektronica machines beter te sturen zijn, zoals deze Monosemrijenschoffelmachines. Met een extra bol om de plaats van de machine te bepalen en een camera om de rij nog preciezer te volgen.

50

GRONDIG 10 2017

De keuze van ZF om alleen deze ontwikkelingen te laten zien, is een signaal hoe snel het gaat. Bijna ongemerkt, want nu is het nog de toepassing van elektronica in de besturing van machines die het beeld bepaalt, maar op de achtergrond wordt verder gewerkt. John Deere kocht bijvoorbeeld recent een fabriek die omvormers maakt, ongetwijfeld omdat de fabrikant ook op korte termijn wil komen met nieuwe uitvoeringen van zijn e-modellen, die al op de markt zijn. Nu zijn die nog niet gevraagd, maar als de mogelijkheden die ZF ontwikkelt doorzetten, komt die behoefte er. Op de stand van John Deere wilde niemand er wat over zeggen, was er zelfs niets te zien, maar net als bij de toepassing van GPS en het gebruik van de mogelijkheden zal John Deere als ĂŠĂŠn van de eerste fabrikanten de markt willen betreden.

Op de voorgrond de wielmotor met aandrijving zoals die op de ploeg is gemonteerd.

De nieuwe generator om uiteindelijk 400 volt op te wekken, is relatief klein en past binnen de nieuwe CVT-transmissie.

ZF heeft de afgelopen maanden uitgebreid proeven gedaan met een trekker met een ingebouwde generator, een elektrisch aangedreven vooras en een ploeg met een elektrisch aangedreven steunwiel. Het resultaat was verbluffend. De capaciteit ging met bijna twintig procent omhoog. Dat wil zeggen dat je met dezelfde trekker twee ploegscharen extra kunnen bedienen of dat je met een relatief kleinere trekker kunt volstaan. In onderdelen is dit systeem snel toepasbaar, want de wielmotor is opgebouwd uit onderdelen die nu al in de praktijk worden gebouwd. Zo is de aandrijving afkomstig uit bussen die bij het remmen stroom opwekken en die daarna weer gebruiken bij het optrekken. Daarvoor staat een elektromotor, die ook al in gebruik is. Daartussen zit een minischakelbak, zodat er twee overbrengingen mogelijk zijn.

Hoewel het een prototype is, zou hij volgens Michael Hammer, teamleider van het onderzoek naar elektrische aandrijvingen van ZF, snel in productie kunnen. “Het zijn allemaal bestaande componenten, die we heel snel geschikt kunnen maken voor productie. Het gaat nu eenmaal snel, juist omdat het relatief eenvoudig is.”

Hij erkent dat je een wiel ook hydraulisch zou kunnen aandrijven en dat dit past bij systemen die nu al op de trekker aanwezig zijn. “Dat is echter veel minder efficiënt, omdat je met hydrauliek meer verliezen hebt en daarmee veel minder snel en nauwkeurig kunt regelen. Je ziet dat alles wat elektronisch is geregeld veel beter en sneller is te sturen. Je kunt continu meten wat de slip is, wat de druk is en wat de snelheid is. Dat kun je continu regelen en aanpassen.”

De transmissiespecialist uit Zuid-Duitsland ziet dit ook als opstap naar nieuwe systemen in de landbouw. Hammer: “We zullen nieuwe systemen krijgen waarbij meer werkzaamhe-

den gerobotiseerd zijn. Het is echter de vraag of je daar dan een trekker voor nodig hebt. Wellicht krijg je meer zelfrijdende werktuigen die ingericht zijn om op de akker het werk te doen, net als de grasmaaiers in de tuin. Daar zijn al heel veel robotmaaiers.”

Aan de fabrikanten

Sinds begin dit jaar is het Amerikaanse Precision Planting onderdeel van Agco. Het bedrijf levert een sensor, die onder in het zaaikouter kan worden gemonteerd. Die meet het organische-stofgehalte, de bodemvruchtbaarheid en het vochtgehalte.

Op basis van die gegevens kan direct de zaaidichtheid worden aangepast.

Voor het zover is, zullen er nog veel tussenstappen zijn, denkt ook Hammer. “We gaan echter zeker die kant op. Met dit concept laten we zien hoe je de elektrische aandrijving kunt gaan gebruiken. Het is nu aan fabrikanten om daarmee aan de slag te gaan”, aldus Hammer. ZF bereidt zich daarop voor door in de nieuwe Terramatic-CVT-transmissies ruimte vrij te houden voor de generator. Een relatief kleine component was te zien op de stand. Het betekent dat trekkerfabrikanten die deze transmissie gebruiken geen nieuw ontwerp hoeven te maken om dit onderdeel te integreren. Ze zullen in hun ontwerp alleen wel ruimte moeten maken voor de omvormers en de hele aansturing. Nu zat dat in het demomodel in twee zwarte boxen langs de cabine, maar daar zal het zeker niet blijven, stelt Hammer. “Fabrikanten die dit willen integreren, kunnen nu in hun ontwerp zoeken naar mogelijkheden om dat ergens onder de motorkap of de cabine kwijt te raken. Dan is het een onderdeel van de trekker, net zoals de airco nu niet meer te zien is”, legt Hammer uit. Op de vraag of het over twee jaar zover is, is bij hem geen twijfel mogelijk.

“De volgende Agritechnica staan er trekkers met standaard een stekker voor de aandrijving van werktuigen. En dan zullen ook de werktuigen er zijn. De tijd is nu rijp.”

TEKST & FOTO’S: Toon van der Stok

GRONDIG 10 2017

51

ondernemen met

vaktechniek

Bij Agrirouter zijn nu al een groot aantal bedrijven aangesloten die hebben afgesproken allemaal de data op dezelfde manier op te slaan. Het wachten is op John Deere en New Holland.

Van automatisch sturen tot datamanagement Elektronica is vooral onzichtbaar en dat maakt het moeilijk om te laten zien wat je nieuwe mogelijkheden zijn. Zo kon Holmer alleen met een poster op de muur en een film op een groot scherm laten zien hoe de bietenrooier met een soort kopakkermanagement is uitgerust. Met een druk op de knop lift de machine op het juiste moment de rooischaren en maakt daarna een voorgeprogrammeerde bocht, zodat hij precies voor de volgende rij uitkomt. Het voordeel; niet meer steken, wat blijkbaar de neiging is bij veel chauffeurs, en dus minder bodembelasting.

Vergelijkbaar zijn veel andere ontwikkelingen op de machines: van het automatisch instellen van de combine tot correcties op het strooibeeld van kunstmeststrooiers of het per dop uitschakelen op een spuitmachine om overlapping tot een minimum te beperken.

Het zijn ontwikkelingen die al enkele jaren gaande zijn en nu steeds meer de verbetering van de machines bepalen.

Dat het ook tijd is voor de volgende stap bleek in de hal waar alle software-aanbieders waren verzameld. In grote stands werd ruimte gemaakt om bezoekers uit te leggen hoe je alle verzamelde data kunt gaan gebruiken. Daarbij was er veel aandacht voor de mogelijkheid verschillende merken te combineren. Het dataplatform Agrirouter lijkt daarvoor precies op tijd. Daarin hebben zich al twee grote trekkerfabrikanten en alle belangrijke aanbieders van machines verenigd. Zij zorgen ervoor dat het uitwisselen van data binnen deze merken in elk geval probleemloos gaat. De ontbrekende partijen zijn John Deere en CNH. Of de laatste aanhaakt, kon het bedrijf tijdens een persbijeenkomst op de Agritechnica niet zeggen.

Er werd angstvallig gezwegen, omdat de man die daarover gaat niet aanwezig was. Opvallend voor een bedrijf dat toch veel energie zegt te steken in een managementprogramma. Bij John Deere was het antwoord op de vraag vrij standaard. “Al onze gegevens zijn open, dus iedereen die er wat mee wil doen, kan aanhaken�, klonk het. Over meedoen aan het platform volgde echter geen uitspraak.

52

GRONDIG 8 2017

Holmer heeft een eigen kopakkermanagementsysteem ontwikkeld om de machine volledig automatisch te laten draaien op het kopeind. Het moet de bodembelasting verminderen door het aantal keren heen en weer rijden zoveel mogelijk te beperken.

De ontwikkelaars van het nieuwe universele CCI 1200-scherm hebben een heel handig hulpmiddel voor de bijbehorende joystick. Een verwisselbaar metalen plaatje maakt het mogelijk ongezien het minitouchscreen te bedienen voor verschillende functies. Gebruik je een andere machine, dan is er een bijbehorend plaatje. Bij montage komen automatisch de juiste of ingestelde touchscreenknoppen onder het plaatje.

advertentie

NORDWINNAAR GEZOCHT Voor onze locatie MBO 3&4 in Leeuwarden zijn we per direct op zoek naar een:

Docent Loonwerk (0,4 fte)

Nordwin College inspireert en leert mensen om met passie en vakmanschap te werken aan een duurzame mooie wereld.

Een voorbeeld van de toepassing van elektrische aandrijving. Die begint met de kleinere machines, zoals deze Knikmops. Met een aangepast ontwerp, want zoveel mogelijk van de aandrijving is elektrisch, zoals de wielmotoren.

Datakerkhof Dat er behoefte is aan eenheid en vooral mogelijkheden om de data te gebruiken, werd op bijna elke stand bevestigd. Overal heerst het gevoel dat de markt eraan toe is, met vooral jonge ondernemers die zoeken naar mogelijkheden om de data te gebruiken. Dat zag je ook bij de bezoekers op de stands van bijvoorbeeld 365 Farmnet, Agrirouter en Trimble. Het waren vooral jongeren die zich lieten informeren. Voor veel loonbedrijven zal daar de komende jaren een uitdaging liggen om zich het gebruik van deze systemen eigen te maken, om data te verzamelen, te delen met de klant en te gebruiken in de bedrijfsvoering. Het zal de kunst zijn om dat voor elkaar te krijgen, gaf één van de standhouders aan. Tot nu toe blijft er te veel steken bij het verzamelen van data en wordt er niets mee gedaan. We moeten de klanten leren om daar gebruik van te maken, om te voorkomen dat ze net als nu veelal belanden op het datakerkhof. Dat is de uitdaging voor de komende jaren.

www.nordwincollege.nl

OPENDAG

13JAN2018

Dé vakopleiding voor de infra.

Monteur | Uitvoe rder Landmeter | St raatmaker (allround) Vakm an GWW Machinist Technicus mobie le werktuigen

Infra

JA! Bij de stands met managementprogramma’s voor het bedrijf, zoals 365 Farmnet, Agrirouter en Trimble, waren vooral jongere ondernemers te vinden.

@SOMACollege | /SOMACollege SOMA College | Ceintuurbaan 2 | Harderwijk | www.soma-college.nl

GRONDIG 10 2017

53

ZICHTBAAR Om een hoekje kijken

ondernemen met

vaktechniek

Grens op 3,50 meter voor het hart van het stuurwiel Steekt iets 3,50 meter voor het hart van het stuurwiel uit, dan is het komend jaar verplicht om maatregelen te nemen om om het hoekje te kunnen kijken. Het is het gevolg van een maatregel die ongemerkt is opgenomen in de nieuwe Regeling Voertuigen.

In veel gevallen is een camerasysteem de enige oplossing. Of iemand vooruit sturen.

Voertuigdelen of verwisselbare gedragen uitrustingstukken mogen vanaf 1 januari 2018 niet meer dan 3,50 meter voor het hart van het stuurwiel uitsteken. Steken ze verder uit, dan moeten er maatregelen zijn getroffen die bewerkstelligen dat gezichtsveldbeperkingen worden opgeheven. Zo is te lezen in artikel 5.18.21a van de Regeling Voertuigen, die sinds 1 april van dit jaar van kracht is. Het is een regeling die geheel onaangekondigd plotseling in het reglement is opgenomen, vertelt Hero Dijkema, beleidsmedewerker verkeer en vervoer van CUMELA Nederland. “Protesten en bezwaren hielpen ook niet meer. De regeling was aangenomen en daarmee basta”, zegt Dijkema. Het gevolg is dat veel cumelaondernemers maatregelen moeten nemen, want er steekt nogal wat uit.

Denk aan frontmaaiers, zaaibakken, fronttanks, grondbewerkingsapparatuur en niet te vergeten mesthaspels. “Maar ook de giek van een mobiele graafmachine kan in transport meer dan 3,50 meter voor het hart van het stuurwiel uitsteken”, waarschuwt Dijkema.

De wetgever is wel behulpzaam bij wat mogelijke maatregelen kunnen zijn: spiegels, camera-monitorsystemen, dan wel een begeleider die de chauffeur aanwijzingen kan geven. Dat laatste is in het cumelabedrijf niet erg praktisch. Een V-vormige of twee enkelvoudige spiegels monteren op het front-

54

GRONDIG 10 2017

werktuig is de goedkoopste oplossing. In de praktijk komen we die nauwelijks tegen. Dat geldt ook nog voor de cameramonitorsystemen. In Duitsland geldt al langer een strengere regelgeving met de maximale afstand van 3,50 meter van voorkant tot hart stuurwiel, vandaar dat de vraag daar groter is dan in Nederland. Daar is het camerasysteem ook toegestaan als vervanging van een signaalgever. Dat wordt in Nederland dus ook zo.

Geen wettelijke normen Wettelijke normen waaraan camera’s moeten voldoen, zijn er niet. Praktische normen zijn er wel en die heeft het Duitse DLG neergelegd in een testprotocol voor camerasystemen.

DLG testte sinds 2015 drie camerasystemen, die alle drie met goed gevolg de test doorstonden. Krone meldde een frontmaaier aan met een Motech-camera en terminal. Fendt kwam met een in het front opgebouwde Mulag-bermenmaaier met Bernard-camera en beeldscherm en Dücker bracht ook een bermenmaaier met Bernard-systeem naar het teststation in Groβ Umstadt.

DLG test of de camera’s bestand zijn tegen hogedrukreinigers volgens de norm IP69k, die ook geldt voor (werk)lampen. Verder moet de camera stootbestendig zijn en moet

1

hij versnellingen van 5g kunnen doorstaan. Hij moet functioneren bij temperaturen tussen min 20 en plus 65 graden en bestand zijn tegen chemische invloeden van bijvoorbeeld zout, vloeibare kunstmest en hydrauliekolie. Als laatste moet elektromagnetische straling geen invloed hebben. De monitoren worden alleen getest op elektromagnetische straling, schok- en temperatuurbestendigheid. Daarnaast meet DLG hoe groot de vertraging is tussen het moment van opnemen en van weergeven van het beeld. Deze vertraging mag niet meer bedragen dan 200 milliseconden.

Natuurlijk wordt ook de beeldkwaliteit beoordeeld, net als het blikveld. Hiervoor is een Europese regel vastgesteld, ECER46. Deze omvat een TOD-test (Triangel Orientation Discrimination), waarbij op een bepaalde afstand van de camera geplaatste driehoeken op de monitor herkenbaar moeten zijn.

De camera moet een goede lichtgevoeligheid hebben, om bij slecht zicht en veel zonlicht ook een goed beeld te kunnen geven. Tot slot ondergaat het systeem een uitgebreide praktijktest van het systeem, opgebouwd op een trekker.

Veel leveranciers Er zijn veel leveranciers van camerasystemen. Bij enkele fabrikanten van werktuigen in de fronthef staan ze gewoon in de prijslijst. Een voorbeeld daarvan is Kverneland, dat zijn IsoMatch MultiEye kan koppelen aan de IsoMatch Tellus-terminal. Een ander voorbeeld is Fliegl, met zijn Hawk-systeem.

Leveranciers van onderdelen en accessoires, zoals Kramp en Granit, kunnen ook systemen leveren. Ze leveren systemen zowel onder eigen naam als onder die van derden. Leverbare merken zijn onder meer Arag, Tanco, Mekratronics, Vapormatic, Teejet en Dometic. Krone levert de al genoemde Motec.

Eén van de A-merken is Orlaco. Dat ontwikkelt en produceert in Barneveld en genereert ongeveer driekwart van de omzet in rechtstreekse levering aan fabrikanten. Dat gebeurt veel in de truck- en grondverzetwereld, maar de landbouw is van toenemend belang. Inmiddels horen fabrikanten als John Deere, Case IH, New Holland en Fendt tot de klanten van Orlaco. Een aantal trucks in de Dakar-rally gebruikt de camera’s van Orlaco om onder de truck te kunnen zien hoe de wielophanging zich tijdens de rally houdt

Alle waar naar zijn geld De plaats van opbouw verdient aandacht. Het is belangrijk om een onbelemmerd blikveld te hebben met de camera’s, maar aan de andere kant wil je niet dat de camera’s gevaar lopen door obstakels, zoals afrasteringen bij frontmaaiers of laaghangende takken bij bermmaaiers. Belangrijk is dat de

2

3

1 DLG heeft verschillende systemen getest en goedkeuring verleend. Het gebruikte ook een afdichting van één van de systemen.

2 Op het gedeelde scherm is tegelijkertijd het beeld van beide camera’s te zien. Hier in de test van DLG.

4

camera in de ingestelde positie blijft staan en niet door hobbels en trillingen het juiste blikveld verliest. Kies in elk geval voor camera’s die de hogedrukreiniger kunnen weerstaan en daar ook op zijn getest. Lensverwarming is goed tegen condensvorming, maar vergroot ook het zicht bij regen en mist.

De kijkhoek moet niet te groot zijn. Weliswaar is dan het blikveld groter, maar de vervorming van het beeld ook en dat gaat ten koste van de herkenbaarheid van de beelden. Fietsers of voetgangers zijn moeilijker te herkennen en de snelheid waarmee een object op je af komt, is minder goed in te schatten. Liever een kijkhoek van 60 graden dan van 120 graden. Hierin onderscheidt een frontcamera zich in veel gevallen van een achteruitrijcamera. Daarop heb je behoefte aan een groot blikveld en is de herkenbaarheid en snelheid van obstakels van minder belang.

Kies bij de weergave in elk geval voor een monitor met een gedeelde weergave van beide camera’s tegelijkertijd. Het is mogelijk om het beeld via een Isobus-terminal weer te geven. Let bij aanschaf er ook op of een systeem ook onder moeilijke lichtomstandigheden een goed beeld geeft. Die slechte lichtomstandigheden komen in onze branche vaak voor, van fel zonlicht in de zomer tot schermlicht en regen in de herfst.

De prijzen beginnen bij ongeveer € 500,-, maar voor echt goede systemen kom je boven € 1500,-. Kwaliteit en vooral betrouwbaarheid hebben hun prijs. Dijkema raadt ondernemers wel aan om hier komende winter aandacht aan te besteden. “Enkele agenten met een scherp oog voor landbouwverkeer hebben al aangekondigd hierop te gaan controleren”, vertelt hij. Het is daarom verstandig dit deze winter bij het groot onderhoud mee te nemen en eventueel de benodigde zichtverbeterende systemen te monteren voor het aankomende seizoen.

3 Orlaco heeft een nieuw systeem ontwikkeld, met twee schermen om links en rechts te kijken.

4 Ook Fliegl heeft een camerasysteem in de prijslijst, de Hawk. Hier is dat opgebouwd op een Claas-frontmaaier.

TEKST: Arend Jan Blomsma BEELD: leveranciers

GRONDIG 10 2017

55

SZB Profi

100%

88%

72%

Bij gelijke werkdiepte tot 28% meer mestvolume per sleuf.

• Snel zodeherstel • Lagere emissie, meer mineralen, meer grasopbrengst • Meer opbrengst voor u en uw klant www.slootsmid.nl

DE MESTSCAN Actief in mestdistributie?

Dan heeft u te maken met veel regels en is aandacht voor registraties conform de mestregelgeving van groot belang. Immers, u wilt niet geconfronteerd worden met een boete wanneer de NVWA uw bedrijf bezoekt.

De MESTSCAN helpt u om: • De eisen zoals gesteld in de mestregelgeving correct toe te passen

• Uw registraties wat betreft meststoffendistributie te toetsen en verbeteren • Uw personeel beter aan te sturen • De kans op boetes van de NVWA te verkleinen

• En nog veel meer….

Geïnteresseerd, neem contact op met CUMELA Advies (tel: 033-2474940) of mail naar advies@cumela.nl

ondernemen met

vaktechniek

ECONOMIE

IN KORT BESTEK

CUMELA Kompas Analyse: lage rente dankzij goede machine- en arbeidsbenutting

CAR-verzekering van de opdrachtgever Beste Helmy,

Arbeids- en machinebenutting in relatie tot % rente

De vorige column ging over de hoofdaannemer die meeverzekerd wilde zijn op mijn verzekeringen. Ik kom echter ook tegen dat de hoofdaannemer of de opdrachtgever een zogenaamde Construction All Risks-verzekering (CAR) heeft afgesloten. Ben ik daarop meeverzekerd en heb ik daar iets aan?

90,0% 80,0% 70,0% 60,0% 50,0%

Beste aannemer,

40,0% 30,0% Bedrijven met hoge rente

Bedrijven met een lage rente

Arbeidskosten per bruto marge

Gemiddeld

Machinekosten per bruto marge

Totaal

In deze tijd van het jaar zijn ondernemers druk met investeringen en financieringen. Het is daarom interessant om na te gaan wat de verschillen zijn tussen bedrijven als het gaat om het betaalde rentepercentage. In Grondig 9 zagen we onder meer dat ondernemers die een laag rentepercentage betalen een beter rendement hebben dan hun collega’s. De vraag is nu: wat maakt dat deze ondernemers een beter rendement hebben? En wat blijkt? Het zijn met name de arbeids- en machinebenutting die het verschil maken.

Bekijken we de winst- en verliesrekening van de bedrijven met lage rentekosten, dan valt op dat het grootste verschil in resultaat is gelegen in arbeids- en machinebenutting. De arbeids- en machinekosten zijn hier € 81,70 per € 100,bruto marge. Bij bedrijven die een hoog rentepercentage betalen, komen deze kosten uit op € 87,40 per € 100,- bruto marge. Een verschil van bijna € 6,- per € 100,- omzet. Ter vergelijking: een gemiddeld cumelabedrijf heeft € 84,70 aan arbeids- en machinekosten per € 100,- bruto marge.

Uitgedrukt in euro’s komt dit verschil neer op bijna € 93.000,- tussen bedrijven met lage rentekosten en bedrijven met hoge rentekosten. Tel hier de extra kosten aan rente van € 23.000,- bij op en we spreken over een verschil in resultaat van € 116.000,-. De moeite waard dus om te zorgen voor een goede benutting van arbeid en machines!

In de grafiek valt nog iets anders op: de bedrijven met een laag rentepercentage hebben vooral lagere machinekosten en juist hogere arbeidskosten per bruto marge. Blijkbaar zijn deze bedrijven minder kapitaalsintensief. Dit zijn over het algemeen de bedrijven die buiten de landbouw actief zijn. Het betekent dat deze bedrijven eerder over een lage rente kunnen beschikken. Dit komt met name door het goede rendement dat deze bedrijven behalen. Uit CUMELA Kompas Analyse blijkt niet dat grondverzetbedrijven structureel een lager rentepercentage betalen.

De gegevens zijn gebaseerd op de resultaten van 232 goed vergelijkbare bedrijven die de jaarrekening 2016 aanleverden voor de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse.

Wilt u weten hoe uw kengetallen zijn, doe dan mee aan de kengetallenvergelijking CUMELA Kompas Analyse. Neem hiervoor contact op met één van de bedrijfskundig adviseurs, uw bedrijvenadviseur, de infolijn op (033) 247 49 99 of stuur een e-mail naar kengetallen@cumela.nl.

Een CAR-verzekering is bedoeld om het gehele project te verzekeren en daarmee de voortgang te waarborgen. Een schade kan snel worden opgepakt zonder dat partijen naar elkaar (door)verwijzen. Wat elders niet verzekerd is, kan soms worden opgevangen. Naast schades van derden zijn normaal gesproken ook het werk en de bestaande eigendommen van de opdrachtgever meeverzekerd. Handig als u bijvoorbeeld (gedeeltelijke) sloop uitvoert in een project. Het kan zijn dat u als onderaannemer of uitvoerende partij meeverzekerd bent, maar dat is niet altijd zo en in sommige gevallen is het de verzekeringnemer die (achteraf!) bepaalt of u bent meeverzekerd. Dat laatste geeft uiteraard veel onzekerheid.

Er zijn nog andere aandachtspunten te noemen. De dekking beperkt zich normaal gesproken tot de bouwlocatie. Uw aansprakelijkheid als werkgever is niet verzekerd. Uw werkzaamheden kunnen buiten de omschrijving van het project vallen. Schade door bronbemaling, het slaan van damwanden of ander machinaal werk kan uitgesloten zijn.

De vraag is of het eigen risico acceptabel is voor u. Aannemers zijn bereid grotere risico’s te nemen dan overheidsinstanties en dan kan het eigen risico oplopen tot wel € 50.000,- per gebeurtenis. Als dat eigen risico vervolgens op grond van de gehanteerde voorwaarden bij u wordt neergelegd - en dat doen zeker grote(re) aannemers - kunt u in grote problemen komen.

Het kan dus goed mogelijk zijn om op een CAR-verzekering mee te liften en dat heeft zeker voordelen. Vraag echter van tevoren de polis(voorwaarden) ter inzage en ga daar kritisch mee om.

Roep daarbij eventueel de hulp van uw verzekeringsadviseur in. Sowieso moet u uw eigen bedrijfsaansprakelijkheid en werk­ materiaal goed verzekerd hebben, want alleen een CAR-verzekering is nooit afdoende.

Helmy Coenen adviseur GWW

GRONDIG 10 2017

57

ondernemen met

cumela

CUMELARIA

PARTY PLAZA AAN DE SPACESHUTTLE De schuren van loonbedrijf Odijk-Zwanenburg aan de Spaceshuttle in Amersfoort waren eind oktober omgetoverd tot een echt Party Plaza.

Daar werd op zeer feestelijke wijze het zestigjarig bestaan van het bedrijf gevierd. Er waren echter meer mijlpalen, want eigenaar Henk Zwanenburg kon ook vieren dat hij vijftig jaar geleden begon met werken op het bedrijf van zijn vader. Later nam hij het bedrijf over en nu was het tijd om het stokje officieel over te dragen aan zijn zoon Ignas.

En omdat ze in het bedrijf houden van jubilea, kon hij vieren alweer 25 jaar voor het bedrijf en de klanten te werken.

CUMELA heeft deze heuglijke feiten ook niet onopgemerkt voorbij laten gaan. Henk en Rika mochten uit handen van Raymond van Dorrestein, voorzitter van de kring Utrecht, en bedrijvenadviseur Wilco Emons de gouden CUMELA-speld ontvangen. Ignas werd voor zijn 25-jarig dienstverband geëerd met de zilveren CUMELA-speld.

58

GPS Buddy. Samen met haar collega liet ze de aanwezigen zien hoe je tegenwoordig met simpele systemen al je machines en eventueel medewerkers kunt volgen. Een mooie manier om te zien hoe iedereen in het bedrijf presteert. Voldoende stof dus om na te praten bij het speciale Italiaanse warme en koude buffet dat voor de aanwezigen klaarstond. Helaas meldt onze volger niet hoe laat iedereen uiteindelijk weer thuis was.

VIER KEER IN DE BLOEMEN Als je wat te vieren hebt, moet je dat doen en onder dat motto toog het personeel van Niek Konijn onlangs weer naar de Oude Herberg in De Rijp. Vier personen werden benoemd tot aanstichters van dit feest.

René IJlstra omdat hij twaalfenhalf jaar in dienst was, Willem van Schaik en Klaas van Ingen omdat ze 25 jaar voor het bedrijf werkten en tot slot Martien Baars. Hij kreeg de bloemen omdat hij met pensioen mocht. Na deze bloemen bleef het nog lang onrustig in De Rijp.

VOLG JE HART… EN JE MACHINES

BALTUS BOUWT BALENHINDERNIS

Vol passie vertelde Arjan Roelofs tijdens de bijeenkomst van studieclub GVNA over het ontstaan van zijn bedrijf in 1996 en hoe hij toen vooral zijn hart volgde bij het nemen van beslissingen. Dat dit niet verkeerd uitpakte, bleek wel bij de rondgang over het bedrijf van Arjan en Sandra Roelofsen. Inmiddels staat er in Zuidschermer een volwaardig bedrijf voor machineverhuur en grondwerken. De aanwezige collega’s bleken zich in groten getale te herkennen in zijn manier van werken en het volgen van het hart. In plaats van een afgewogen beslissing is het vaak namelijk een gevoel dat leidt tot de aanschaf van een machine.

Hoe je letterlijk je machines kunt volgen, toonde Kim Lousberg van

Bij de kermisrun in Limmen kregen de deelnemers een fraaie horde van ronde balen voorgeschoteld. Deze waren gesponsord door loonbedrijf Baltus uit dezelfde plaats. Zij bouwden een muur van balen waar de deelnemers overheen moesten klimmen. Omdat alleen een rijtje zwarte balen ook maar saai is, ging Marije, de dochter van Piet en José Baltus, ook nog even aan de slag. Zij maakte er dit vrolijke tafereel van.

GRONDIG 10 2017

TWEE GIGANTEN BIJ ELKAAR

CAO & ZO Arbeidsmarkt, een mooie puzzel van belangen

De samenwerking tussen Claas en Liebherr bracht tijdens de eerste dag van de Agritechnica twee van de grondleggers van de Duitse werktuigenindustrie bij elkaar. Tijdens de presentatie van de nieuwe Claas-shovel, die wordt gebouwd bij Liebherr, zaten Willy Liebherr en Helmut Claas gezamenlijk aan tafel. Twee pioniers die hun onderneming als familiebedrijf uitbouwden tot een wereldconcern. Een mooi en memorabel moment, dat door Hendrik Begeman werd vastgelegd.

VOLLE BAK VOOR DIGITALE WERKBON

De afgelopen periode waren er twee bijeenkomsten in Brabant over de digitale werkbon, een vervolg op de succesvolle bijeenkomst dit voorjaar in Wierden. Bijna tweehonderd belangstellenden kwamen naar de twee bijeenkomsten, waar zes bedrijven vertelden wat ze te bieden hebben.

De bedrijven hielden een presentatie en hadden een stand voor in de pauze en na afloop. Op het podium kwamen ook bedrijven die al met de systemen werken. Hun boodschap was duidelijk: het werkt fantastisch als je er tijd aan besteedt om het goed in te richten en te gaan gebruiken. De waarschuwing was echter ook helder. Heb je nu de administratie niet op orde, dan is dit geen wondermiddel om het wel voor elkaar te krijgen. In januari volgt nog een vierde avond voor de provincies Zuid-Holland en Utrecht. Ook leden van elders mogen aanhaken. De datum wordt bekend gemaakt via de website van CUMELA.

Half november had ik met een aantal cao-onderhandelaars uit andere sectoren een discussieavond over de flexibilisering van werk en de dynamiek van de arbeidsmarkt. Daarbij was aanwezig Paul de Beer, bijzonder hoogleraar arbeidsmarktverhoudingen aan de Universiteit van Amsterdam.

We hadden het die avond vooral over de flexibiliteit van de arbeidsmarkt, maar kenmerkend was dat ook de vakbond steeds weer terugkwam. Duidelijk bijvoorbeeld was dat een groot deel van de onderhandelaars worstelde met de onderhandelaars van de vakbonden. Ze bemerken bijvoorbeeld dat de onderhandelaars van de bonden niet op ĂŠĂŠn lijn te zitten met het vakbondsbestuur en de politieke agenda van het resultaat bepalen. Ook tussen de bonden onderling is het niet altijd koek en ei. De kloof tussen werkgeversvertegenwoordigers en werknemersvertegenwoordigers lijkt steeds groter te worden.

In zijn algemeenheid merk ik deze ontwikkeling minder binnen onze sector op. In onze sector zijn vakbondsbestuurders actief die erg betrokken zijn bij de sector en zich over het algemeen erg constructief opstellen. Ik ervaar dat als plezierig, omdat je dan gezamenlijk goede zaken weet te realiseren.

Er is wel een landelijke trend die, zo verwacht ik, ook in onze sector zichtbaar zal worden. Steeds minder werknemers zijn lid van de vakbond en steeds meer leden zijn gepensioneerd. De vraag is dus steeds meer wie de bonden nu eigenlijk vertegenwoordigen. Kun je bijvoorbeeld, als nog maar een klein deel van de werknemers nog lid is van een vakbond, wel een cao afsluiten namens alle werknemers?

Zonder vakbonden kun je een cao niet algemeen verbindend verklaren.

Vergelijkbare kwesties spelen op het gebied van pensioenen. Het kabinet kan waarschijnlijk niet anders dan de pensioenhervorming aan de sociale partners overlaten. Zeker bij dit onderwerp speelt representativiteit echter een belangrijke rol. Vertegenwoordigen de bonden de ouderen en betalen jongeren de rekening? Een uitdagende vraag.

De arbeidsmarkt is vaak een lastige puzzel. Vele belangen en partijen spelen daarin een rol. Die belangen zijn vaak ook nog tegenstrijdig.

Werkgevers hebben soms andere verwachtingen dan werknemers en korte-termijnbelangen staan haaks op de lange-termijnbelangen. Gelukkig hebben wij binnen onze vereniging een Commissie Sociale Zaken, een club van wijze en bevlogen ondernemers die graag met ons sparren over dit soort belangrijk zaken.

Sander van Meer Teamleider beleidsmedewerkers

GRONDIG 10 2017

59

ondernemen met

cumela

CUMELA.NL

Op deze pagina’s samenvattingen van berichten die eerder op Cumela.nl zijn geplaatst. Wilt u op de hoogte blijven van het actuele nieuws?

Ga naar Cumela.nl. Daar publiceert de redactie dagelijks nieuws van en voor de cumelasector.

HECHTE SAMENWERKING GROEN BEDRIJFSLEVEN GEFORMALISEERD Onlangs tekenden alle werkgeverspartijen uit de groene sector een convenant om duurzame samenwerking in een platform te bekrachtigen: de ‘onderstructuur groen’. Hiermee formaliseerden zij de gezamenlijke vertegenwoordiging door het groene bedrijfsleven. Het platform behartigt de gemeenschappelijke onderwijsbelangen in het mbo en functioneert allereerst als onderstructuur voor het marktsegment en de sectorkamer Voedsel, groen en gastvrijheid van de SBB. Daarnaast is het gesprekspartner voor het groene onderwijs (de AOC Raad) op tal van thema’s en de exameninstelling Groene Norm. CUMELA Nederland, Branchevereniging VHG, LTO Nederland, VBW, Sectorraad Paarden, VBNE, Dibevo, FNLI, Tuinbranche Nederland en KIKK Recreatie tekenden het convenant.

BE-COMBINATIES MEESTAL TACHOGRAAFPLICHTIG Bedrijfsauto’s of voertuigcombinaties zwaarder dan 3500 kilo zijn in principe tachograafplichtig. BE-combinaties, maar ook bestelauto’s met aanhangwagens kunnen daarom tachograafplichtig zijn. Er zijn echter ook uitzonderingen. Als er geen tachograafplicht is, moeten voor bedrijfsauto’s van meer dan 3500 kilo nog wel de arbeids- en rusttijden worden geregistreerd. Algemeen geldt dat er een tachograafplicht is voor bedrijfsauto’s of voertuigcombinaties wanneer de toegestane maximummassa groter is dan 3500 kilo. Vanaf 24 juli 2009 is elke lichte bedrijfsauto in de klasse N1 (bestelauto) of klasse M1 (van personenauto afgeleide bedrijfsauto) die met een aanhangwagen of oplegger een gezamenlijke toegestane maximummassa van meer dan 3500 kilo heeft tachograafplichtig. Wel zijn er bepaalde vrijstellingen voor de tachograaf, afhankelijk van of het om eigen vervoer gaat of om vervoer voor derden. Op Cumela.nl vindt u alle informatie over de vrijstellingen.

OOK OP CUMELA.NL

• Lonen en vergoedingen CAO LEO per 1 januari 2018 • Pas op voor vervalste doelgroepverklaringen voor premiekortingen personeel!

• Nieuw: masterclass bedrijfsopvolging familiebedrijf • Cursus Planner, de verbindingsofficier • Code 95 voor mesttransport • Green Deal Het Nieuwe Draaien lanceert nieuwe website

60

GRONDIG 10 2017

WERKBEZOEK CDA BIJ AH VRIJ GROEN, GROND & INFRA

CDA-Tweede Kamerlid Joba van den Berg is met de raadsleden Karin Zwinkels en Jan van Rossum van de gemeente Westland op werkbezoek geweest bij ondernemer Jan Vrij in Wateringen. Als voorzitter van de sectie grondverzet & cultuurtechniek kende hij haar uit de tijd dat zij nog directeur sociale zaken van Bouwend Nederland was. Hij feliciteerde haar met haar toetreding tot de Tweede Kamer eerder dit jaar en nodigde haar uit op het bedrijf. Van deze gelegenheid maakte Van den Berg graag gebruik. Samen bespraken zij diverse actualiteiten waar MKB-ondernemers in groen, grond en infra mee te maken hebben, van personeelswerving en communicatie met gemeenten tot kentekening van (land)bouwvoertuigen. Natuurlijk werd het bezoek afgesloten met een rondleiding over het bedrijf waarbij innovaties in het oog sprongen, zoals het gebruik van restwarmte van tuinders voor de onkruidbestrijding.

VEELGESTELDE VRAGEN LEEST U OP CUMELA.NL

• Aanbestedingskalender of TenderNed: welke moet ik nu gebruiken?

• Klopt het dat ik elke graafklus bij kabel- en leidingbeheerder Enexis moet melden?

• Mijn werknemer vraagt om een veiligheidsbril op sterkte. Ben ik verplicht die te vergoeden?

• Hoe herken ik een neptelefoontje?

• Ik wil als regel invoeren dat medewerkers alleen nog op veiligheidsschoenen lopen, dus niet meer op (Zweedse) klompen. Kan ik dat doen?

• Is de keuringsplicht voor spuitapparatuur uitgebreid?

GEZOCHT: OPLOSSING VOOR KWETSBARE AFSCHERMING AFTAKASTUSSENAS Ongevallen met de aftakastussenas zijn een terugkerend probleem. Omdat de afscherming daarvan gemakkelijk stuk gaat moet deze vaak vervangen worden. Technisch zou het mogelijk moeten zijn om iets te ontwikkelen dat ervoor zorgt dat de bescherming veel langer mee kan gaan of niet meer stuk gaat. Als de as beter is beschermd is, is de kans op ongevallen een stuk kleiner. Stigas is op zoek naar een knappe kop die deze uitvinding doet en met deze uitvinding levens redt! Kijk voor meer informatie op: https://starthubs. co/stigas/help_ongelukken_voorkomen.

PRIJSINDEX DIESELOLIE De gemiddelde prijs van dieselolie is in november gelijk gebleven. Wel is rond half november met € 106,70 per 100 liter de hoogste prijs van dit jaar gemeten.

HET NIEUWE DRAAIEN, NU OP MEER OP LOCATIES! Het cursuscentrum van CUMELA Nederland biedt de cursus Het Nieuwe Draaien nu op twee locaties aan. Naast de locatie in De Meern wordt de cursus nu ook in Schaarsbergen georganiseerd. Een training bij u op het bedrijf kan natuurlijk ook. Efficiënter met brandstof omspringen kan u een besparing tot duizenden euro’s opleveren.

VOORZITTER Maandelijks op deze plaats een column van één van de voorzitters van CUMELA Nederland. Deze editie Jaap Uenk, voorzitter sectie Mest­ stoffendistributie.

China inspireert Zittend in een taxi op weg naar het Plein van de Hemelse Vrede en de Verboden Stad keek ik mijn ogen uit. Peking is een stad met 23 miljoen inwoners, gehuisvest in - zo lijkt het wel, allemaal hoge woontorens. Het Plein (44 hectare groot) en de oude historie van China zijn indrukwekkend.

In oktober nam ik deel aan de technische innovatiemissie Mest, gericht op een duurzaam gebruik van dierlijke mest in de landbouw in China. De innovatiemissie is een nieuwe aanpak van het ministerie om de export te bevorderen. De schaalvergroting in China gaat snel, met meer kippen, varkens en koeien. Het gevolg is een groeiend mestprobleem.

Ik zal een paar voorbeelden geven. Een agrarische multinational waar ik een presentatie over de waarde van mestkorrels verzorgde, ging uitbreiden met legkippen. De uitbreiding met legkippen van dit bedrijf was alleen al groter dan de totale legpluimveestapel in ons land. Tijdens een matchmaking-gesprek tijdens één van seminars zocht een leverancier van brandstoffen een oplossing voor de mest van ongeveer 3000 melkkoeien. Hij vertelde dat in zijn regio ongeveer 200 bedrijven, elk met tussen de 3000 en 5000 melkkoeien, hetzelfde probleem hadden.

Elke dag voldoende eten voor bijna 1,4 miljard inwoners blijft een geweldige uitdaging. Bij méér welvaart is er ook méér geld te besteden aan eten en moet er méér worden geproduceerd.

Alles is in China onvoorstelbaar veel groter dan in Nederland.

Ons piepkleine land maakt indruk in China als één van de grootste agrarische exporteurs ter wereld. China ziet ons als een gidsland. Nu dus ook voor oplossingen voor de mest van zijn veestapel. Dit biedt kansen voor bedrijven in ons land.

Dertig jaar mestbeleid heeft prachtige innovatieve bedrijven opgeleverd, die China kunnen helpen met hun kennis, ervaring en producten. Elf van deze bedrijven namen deel aan de innovatiemissie. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland had het prima geregeld. Deuren openen en contacten leggen is belangrijk om verder te komen. Ook is samenwerking noodzakelijk. Samenwerking met goede Chinese partners, maar ook tussen Nederlandse bedrijven die een Chinese vraagmarkt willen veroveren. De innovatiemissie was daarvoor een geslaagde aanzet.

Naast onze mest is er nu dus ook een exportmarkt voor onze mestoplossingen.

Jaap Uenk Voorzitter sectie Meststoffen­ distributie

GRONDIG 10 2017

61

ondernemen met

cumela

TOOLBOX Gordel om!

Tips en vuistregels voor de toolboxmeeting Het dragen van een gordel in de auto is inmiddels heel gewoon. Dat was bij de invoering ervan wel anders.

Voor meer info over veilig werken, kijk op www.agroarbo.nl

Tegenwoordig zijn er allerlei signalen die aangeven dat de gordel om moet. Doe je het niet, dan rijd je met een irritante piep in je oren of kun je de auto zelfs helemaal niet starten. Als je de gemiddelde werknemer in de cumelasector vraagt of hij zijn gordel draagt, is het antwoord: “Nee.� Soms is dat begrijpelijk, maar heel vaak is dat eigenlijk onverantwoord.

TREKKER RIJDEN EN GORDELGEBRUIK OBij de trekkers is het technisch ook mogelijk om ervoor te zorgen dat de bestuurder een gordel gaat dragen. Toch zit die techniek er niet op. Het is macht der gewoonte om geen gordel om te doen in een trekker, hoewel alle nieuwere trekkers zijn voorzien van een gordel. Daarnaast hebben de meeste chauffeurs helemaal geen zin om een gordel om

62

GRONDIG 10 2017

te doen en is het volgens velen soms onhandig. Dat werd ook van het dragen van de autogordel gezegd. Toch is dat nu volledig ingeburgerd en zien mensen er het nut van in, hoewel er altijd situaties zijn waarbij een gordel juist in de weg heeft gezeten. Dat is echter geen reden om de gordel maar helemaal niet te dragen.

advertentie

WAAROM IS EEN GORDEL IN DE TREKKER ZINVOL? Het verschil tussen een autogordel en een gordel in de trekker is dat de autogordel over je schouder loopt en de in trekkers gemonteerde heupgordel niet. De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid stelt dat een heupgordel een volwaardig alternatief is voor de schoudergordel. Daarmee geldt ook voor de heupgordel dat deze letsel vermindert. Daarnaast is een reden voor het uitbrengen van deze toolbox het overlijden van werknemers die door de klap van een ongeval uit de cabine worden geslingerd en vervolgens onder de trekker terecht komen.

Als je een gordel draagt, kun je niet uit de cabine worden geslingerd en is de kans op overlijden bij een ongeval een stuk kleiner. Het is een kwestie van gewoonte en wennen.

Dat is lastig. Daar staat tegenover dat het je leven kan redden.

WANNEER GEEFT EEN GORDEL BESCHERMING? Een gordel geeft goede bescherming als deze over de heupen of over het bekken wordt gedragen, dus niet over de zachte delen van de buik. Op de openbare weg en als je harder rijdt dan ongeveer tien kilometer per uur is het verstandig om de gordel te dragen. Daarnaast moet een gordel worden gedragen bij werkzaamheden op taluds en hellingen. Denk ook aan het kantelen doordat je in een sloot terecht komt, de aanhanger kantelt of je uit de bocht vliegt.

Zodra er sprake is van hogere snelheid en kantelgevaar is het dus slim om een gordel te dragen.

Tracs

Krachtiger,stiller,zuiniger......

De VT4556 met Scania motor en NIR sensortechnologie !

TIPS EN VUISTREGELS

• Draag jij een gordel? Als het antwoord nee is: zijn je redenen voor het niet dragen van een gordel redelijk? Hoe groot is jouw kans op botsen of kantelen?

• Beoordeel in welke situaties het dragen van een gordel echt niet te doen is, bijvoorbeeld bij om de haverklap in- en uitstappen.

• In alle overige situaties kun je je gordel dragen. Voor je eigen veiligheid.

• Draag je gordel op de juiste manier, dus over je bekken

TEKST: Corina van Zoest-Meester, adviseur arbo BEELD: Stigas en Loon- en Aannemersbedrijf Nagtegaal

Zodenbemesters

André de Waard - Tel: 06-53437311

Brengen de mest waar het hoort....bij de wortel!

• Voldoet aan de strenge mestwetgeving• Perfecte prijs-kwaliteit verhouding • Werkbreedtes van 5,20 tot 12 meter•Beste werkingskwaliteit in zijn klasse

Contacteer ons voor uw investering in het mestseizoen 2018

+31 (0) 488 411 254 info@vredo.com www.vredo.nl

De beste in het veld

GRONDIG 10 2017

63

Specialist in mestinjectie Betere benutting meststoffen

T 0546 644866

www.eversagro.nl

• Lange levensduur • Hoge inruilwaarde • Ervaring door gebruik op eigen bedrijf!

ALASCO Agelerweg 11, 7667 SE Reutum Kwaliteit oet Twente!

Uw adres voor nieuw, gebruikt en verhuur van gronddumpers!

Tel. 06 - 53845030

W W W . L M C G E N N E P. N L

www.lmcgennep.nl Locatie: Landtech te Veghel

Corridor 9 • 5466 RB Veghel • T: 0413 - 211733

www.alasco-poppink.nl

GRAND NATIONAL ZA. 27 JANUARI 2018

IJSSELHALLEN ZWOLLE

AANVANG: 11.00 UUR EN 18.00 UUR WWW.INDOORTRACTORPULLING.NL

IJS17_468 adv. Trekkerweb FS&TP.indd 2

31-10-17 15:05

SOCIALE ZAKEN Salaris alleen is niet zaligmakend

ondernemen met

cumela

Wat zijn de pluspunten van uw arbeidsvoorwaarden- en personeelsbeleid?

“De economie trekt weer aan”, berichten de kranten. Ook binnen de cumelasector is de aantrekkende economie zichtbaarder geworden. Er is weer meer werk en dat vraagt direct om kwalitatief goede medewerkers. Hoe behoud ik mijn goede medewerkers als de krapte op de arbeidsmarkt weer toeneemt? Eén ding is belangrijk om te onthouden: salaris alleen is niet zaligmakend.

Uw klanten hebben steeds weer nieuwe wensen en stellen hoge eisen. U investeert in deze relaties en verwacht daarmee dat zij trouw zullen blijven als klant van uw onderneming.

Maar hoe zit het met uw personeel, de werknemers binnen uw organisatie die ervoor moeten zorgen dat de gemaakte doelstellingen kunnen worden behaald? Weinig bedrijven formuleren ‘werknemerstrouw’ als doelstelling. In een ruime arbeidsmarkt zoals wij deze de afgelopen jaren hebben

66

GRONDIG 10 2017

gekend, stond dit niet altijd hoog op het lijstje. Op een krappe arbeidsmarkt blijkt het extra belangrijk om te investeren in de werknemer. En zoals we in het begin al aangaven, gaat dit niet alleen om het salaris, maar zeker ook om aandacht voor uw werknemers. Het is dus zaak om inzicht te hebben in de motivatie van uw werknemers. Wat maakt dat de werknemer trouw blijft aan uw organisatie of met andere woorden: wat bindt en boeit de werknemers aan uw organisatie?

Ken uw eigen organisatie Sommige personeelsadvertenties zijn gebaseerd op een verkeerd beeld van de organisatie. Die organisaties kennen zichzelf niet en sollicitanten die aanvankelijk positief reageren, moeten uiteindelijk teleurgesteld afhaken.

Andere organisaties bouwen juist geen luchtkastelen, maar beschikken niet over voldoende zelfkennis om zich goed te profileren. Er zijn bedrijven die niet beseffen dat ze met de geborgenheid en ontplooiing die ze kunnen bieden op een pot met goud zitten. Organisaties moeten eerlijk naar zichzelf kijken; weten dat bijvoorbeeld iets mindere hoogdravers prima in hun bedrijfscultuur passen, langer blijven en bovendien plezier in hun werk blijven houden.

Ken uw medewerker Gesteld kan worden dat werknemers worden geboeid door de werkzaamheden en zich verbonden voelen met de cumelasector. Met name het agrarisch loonwerk vraagt om een behoorlijke inzet van medewerkers op piekmomenten.

“Dat hoort er gewoon bij”, zullen ze zeggen. Iedere werknemer is echter uniek op zijn eigen manier. De geboeide medewerker herken je aan zijn sterke emotionele binding met het werk.

Hij raakt geboeid door zijn werk, kan hier uren over praten.

De geboeide medewerker heeft behoefte aan een bepaalde mate van zelfstandigheid en ‘zijn machine’ is zijn grote trots.

De verbonden medewerker herken je aan zijn loyaliteit aan het bedrijf. Hij staat altijd voor u klaar en een kort telefoontje is voldoende. De verbonden medewerker hecht veel waarde aan fijne collega’s en een prettige werksfeer. Natuurlijk is niets zo zwart-wit als we in het voorgaande stellen, maar het geeft u wel een andere kijk op de zaak.

Aandacht voor uw medewerker Medewerkers zijn een belangrijke, zo niet de belangrijkste concurrentiefactor. Het komt in de praktijk nog vaak voor dat werkgevers zelden weten of en hoe tevreden hun medewerkers zijn, terwijl ze dit wel precies willen weten van hun klanten. Nog veel organisaties houden geen functionerings- of beoordelingsgesprekken. Kiest u liever niet voor de formaliteit van een functioneringsgesprek, zoek dan af en toe een rustmoment om echt met uw werknemer te praten. Alleen uw gezicht laten zien als uw werknemers aan het werk zijn, is dus niet voldoende. ‘Ken uw medewerker’ betekent echt kijken wat iemand bezighoudt en interesseert.

Op basis hiervan kunt u bepaalde zaken stimuleren of corrigeren. Heeft uw kraanmachinist ook interesse om zijn vrachtwagenrijbewijs te halen? Of vindt uw medewerker het best moeilijk om met lastige klanten om te gaan? Om in te spelen op dergelijke zaken creëert u meer binding met uw werknemers.

Last but not least zijn er natuurlijk de arbeidsvoorwaarden.

De CAO LEO biedt goede primaire en secundaire arbeidsvoorwaarden en voor komend jaar zijn er caoverhogingen in het vooruitzicht (1,5 procent per 1 januari 2018 en 1,75 procent per 1 juli 2018). Door middel van een functiewaardering kunt u het loon bepalen dat hoort bij de desbetreffende functie. Daarnaast hebben werknemers recht op 26 vakantiedagen en dertien atv-dagen. Verder kent de cao een aantal vergoedingen, zoals de reiskostenvergoeding, de werkkledingvergoeding (indien geen werkkleding wordt verstrekt) en de bereikbaarheidsvergoeding. De agrarische sector kent een goede en flexibele pensioenvoorziening (BPL) en ook kan er door de oudere werknemers gebruik worden gemaakt van de seniorenregeling. Hoewel de arbeidsvoorwaarden voor elke werkgever gelijk zijn, kan het in de praktijk toch anders worden ingevuld. Onderzoek naar de arbeidsvoorwaarden en uw personeelsbeleid kan dan van belang zijn en hiervoor heeft CUMELA de P&O-scan ontwikkeld.

CUMELA P&O-scan CUMELA is na een pilotfase begin dit jaar gestart met de CUMELA P&O-scan. Deze scan geeft inzicht in alle vragen rondom personeel en hierbij wordt advies op maat gegeven.

Met name in een krappe arbeidsmarkt is het belangrijk om de plus- en eventuele minpunten van uw arbeidsvoorwaarden en personeelsbeleid in beeld te hebben.

In de praktijk zien we dat de P&O-scan door werkgevers wordt gezien als een belangrijk meetpunt. Het is prettig om te weten hoe u ervoor staat. De scan kan hiermee een startpunt zijn om bepaalde wijzigingen in de bedrijfsvoering door te voeren. U kunt kiezen voor onderdeel I, arbeidsvoorwaarden, maar u kunt ook kiezen voor een P&O-scan die ingaat op het personeelsbeleid op uw bedrijf. Zie voor meer informatie het kader. Heeft u interesse en wilt u meer informatie? Neem gerust contact op met de personeelsadviseurs van CUMELA Nederland. Zij kunnen u uitleggen welke specifieke meerwaarde de CUMELA P&O-scan voor uw bedrijf heeft.

TEKST: Marie-José Lamers, adviseur personeelsmanagement

Goede arbeidsvoorwaarden GRONDIG 10 2017

67

s r e s s i l s e b lle e n s e d r o vo

Lease 24 maanden

0,99%

Vraag de Fella dealer naar Ăşw voordeel

www.mechangroep.nl/fellavoordeel

ondernemen met

cumela

BELASTING

Eén jaar zorgvuldig graven Hoe is de richtlijn zorgvuldig graven geïmplementeerd?

Sinds 1 januari van dit jaar is de nieuwe richtlijn zorgvuldig graven (CROW500) van kracht. Als iedereen in de graafketen die zou kennen en naleven, zou dit moeten leiden tot minder schades, beloofden de bedenkers bij het Kabel- en Leidingoverleg (KLO).

Maar is dat ook gebeurd? Wat merken we ervan? Wat gaat er goed en wat kan nog beter?

Nog even om uw geheugen op te frissen. Wat is er ook alweer veranderd in de nieuwe richtlijn CROW500? De belangrijkste wijziging is dat het opsporen van kabels en leidingen helemaal naar het begin van het proces is gebracht. Initiatiefnemers doen bij het Kadaster een oriëntatiemelding. Op basis hiervan wordt aan het begin duidelijk hoe en waar in het project rekening moet worden gehouden met kabels en leidingen en niet pas bij aanvang van het werk. In overleg met de netbeheerders komt het ontwerp of bestek tot stand en worden tijd en geld gereserveerd om eventuele maatregelen te treffen. De aannemer of grondroerder kan op basis hiervan een goed plan maken en zijn uitvoerder gebruikt dat plan om alle leden van het graafteam een goede werkinstructie te verstrekken (zie ook Grondig 2, 2017).

Kleine verbetering Bij grote projecten waar een bestek aan voorafgaat, zijn de initiatiefnemer en de ontwerper aan zet. In de ontwerptekening hoort een overzicht te zijn opgenomen van de ligging van kabels en leidingen. We zien gelukkig verbetering. Dat is onder meer te merken doordat bij het Kadaster het aantal oriëntatiemeldingen is toegenomen. Toch kwamen we het afgelopen jaar nog bestekken tegen waarin werd verwezen naar de oude CROW250. Het maken van bestekken wordt door aanbestedende diensten vaak uitbesteed aan ingenieursbureaus.

Ook daar is de richtlijn nog niet overal geïmplementeerd. Ontbreekt er bij een bestek informatie over kabels en leidingen of zijn er geen risicoanalyse en maatregelenplan gemaakt? Stel hierover dan een vraag in de nota van inlichtingen en verwijs naar de CROW500.

Bij kleinere werken waarvoor u zelf een ontwerp en offerte maakt, bent u de initiatiefnemer en is het dus uw verantwoording vooraf informatie in te winnen. Het doen van een oriëntatiemelding is ook nog niet bij alle calculators en werkvoorbereiders van cumelabedrijven ingeburgerd. Het voorkomt onaangename verrassingen, stagnatie en onnodige kosten tijdens het werk.

Goede voorbeelden bij netbeheerders Een mooie en goede ontwikkeling die we zien, is dat netbeheerders in toenemende mate investeren in een goed preventieteam. Vooral de beheerders van netten met gevaarlijke inhoud zijn hier steeds beter op ingericht. Ook zijn er preventiemedewerkers die uw graafteam een toolbox kunnen geven. De beste resultaten worden geboekt wanneer er een écht persoonlijke betrokkenheid ontstaat tussen de preventiemedewerker, de uitvoerder en het graafteam.

De netbeheerder van deze kabel nam de schade voor eigen rekening.

70

GRONDIG 10 2017

Soms is het nodig dat er eerst veel schades zijn, zo vertelde één van de aanwezigen tijdens een voorlichtingsavond over CROW500. Hij werd door de netbeheerder op zijn vingers getikt. De netbeheerder had de indruk dat hij er maar een rommeltje van maakte, terwijl de ondernemer de overtuiging had

Graafschade samen voorkomen

dat vooral de juiste ligging en informatie van het net het probleem vormden. Toen ze samen een plan maakten om te leren van hun beider fouten bleek dat een gouden greep. Met wederzijds begrip, meer respect en minder schades tot gevolg.

Betrek Agentschap Telecom Helaas lukt het niet alle netbeheerders om een goede vertrouwensrelatie met de grondroerders op te bouwen. Ze verschijnen simpelweg niet bij een nutsoverleg en reageren niet of traag op gestelde vragen. Als grondroerder met een vraag over de juiste ligging van een kabel zit je dan met je handen in het haar. Juist in die situaties gaat het vaak mis, omdat veel cumelaondernemers dan toch maar doorgaan.

Helaas zijn dan de kosten ook vaak voor u. Als het u na herhaaldelijk verzoek niet lukt een preventiemedewerker van de netbeheerder op uw werk te krijgen, adviseer ik u dit te melden bij Agentschap Telecom. Dat ziet toe op de naleving van de WION (Wet Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten).

Hoewel we goede voorbeelden zien van partners in de graafketen die hun verantwoording nemen, zijn er ook nog sommigen die niet van het bestaan van de richtlijn weten. Ook is de daling van het aantal schades gestagneerd. We zijn er dus nog niet. Een nieuwe richtlijn is mooi, maar nu moeten we er samen voor zorgen dat het aantal schades ĂŠcht daalt. Daarom is het KLO een nieuwe campagne gestart. Een belangrijk onderdeel is een instructiefilm die precies uitlegt wie wat in de keten moet doen. Op de website van het KLO is bovendien ruimschoots voorlichtingsmateriaal en achtergrondinformatie te vinden. De actiepagina is te vinden op www.kabelenleidingoverleg.nl/actiepagina. Gebruik het in uw voordeel, want graafschade voorkomen we samen!

Kabel en Leiding Overleg www.klo.nu Agentschap Telecom www.agentschaptelecom.nl Richtlijn bestellen www.crow.nl/publicaties/ schade-voorkomen-aan-kabels-en-leidingen

Wat gaat nu anders?

Als grondroerder mag je van de netbeheerder verwachten dat deze correcte en volledige informatie aanlevert. Als graafteam mag je van de grondroerder verwachten dat deze een goede werkinstructie levert. Als die ontbreekt, dan graaf je niet! En als de hoofdaannemer een slechte grondwerker levert, vraag dan om een andere voordat u verder gaat. Hiervoor is echter nog steeds een mentaliteitsverandering nodig. Machinisten vinden het nog steeds moeilijk om tegen een uitvoerder in het verweer te gaan. Ook komen we helaas nog te veel klassieke fouten tegen. Een kabel of leiding heeft een theoretische diepteligging, maar kan ook al veel ondieper worden aangetroffen. De eerste deklaag met de bak wegschrapen levert nog steeds te veel schades op. Als je op basis van de omgeving (lantaarnpaal of schakelkast) mag veronderstellen dat er een kabel of leiding ligt, maar die staat niet op de tekening, dan zoek je die eerst op. Je gaat dan niet blind graven. Volgens de nieuwe richtlijn ligt de verantwoording nu helemaal waar die hoort, bij de hoofdaannemer. Ga dus met hem in gesprek en leg uit dat het ook in zijn belang is dat er zo min mogelijk stagnatie is.

Verandering bij schadeafwikkeling Over aansprakelijkheid, laat staan schadeafwikkeling, is in de CROW500 niets geregeld. Maakt u iets stuk wat van een ander is, dan ligt de aansprakelijkheid bij u. Wel staat u steeds sterker als u kunt aantonen dat u alles heeft gedaan binnen uw verantwoordelijkheid van de richtlijn zorgvuldig graven.

U mag van uw verzekeraar namelijk verwachten dat hij uw belang dient en niet standaard overgaat tot uitkering van de schade. Het lukt verzekeraars die zijn gespecialiseerd in graafschades het afgelopen jaar steeds beter de CROW500 te benutten. Verwijzend naar de richtlijn slaagden zij erin

schades gedeeltelijk of soms geheel terug te leggen bij de veroorzaker. Dat kan de netbeheerder zijn die onjuiste informatie heeft verschaft of bijvoorbeeld de aannemer onder wiens verantwoordelijkheid uw machinist werkte.

Ook als uw schade lager is dan uw eigen risico raad ik u aan verweer te (laten) voeren. Verder wachten we met spanning op jurisprudentie, die er ongetwijfeld zal komen. Door de schadeafdeling van netbeheerders wordt er bij schade nog heel verschillend omgegaan met de CROW500. Strikt genomen staat een netbeheerder juridisch in zijn recht om de schade te claimen bij de veroorzaker. De netbeheerders die hun schadeafwikkeling hebben uitbesteed aan een claimbureau doen dit heel rigide. CUMELA Nederland is echter van mening dat er pas echt wederzijds een betere samenwerking en schadepreventie ontstaat als ook daar, in de geest van de CROW500, bij tijd en wijle de hand in eigen boezem wordt gestoken. Gelukkig kennen we ook prima voorbeelden van netbeheerders die de schadeafdeling instrueren over de richtlijn. We kwamen dit jaar zelfs een netbeheerder tegen die zijn schadeclaim introk toen bleek dat de schade was ontstaan doordat de kabel ondiep (tien centimeter) in puingranulaat lag. Dit behoort echter nog wel tot de uitzonderingen.

Instructiefilm op de actiepagina van het KLO

TEKST: Nico Willemsen, Secretaris grondverzet en cultuurtechniek FOTO: CUMELA Communicatie

GRONDIG 10 2017

71

BELASTING Normale btw-regels voor de landbouw

ondernemen met

cumela

Veranderingen in de btw-regelgeving per 1 januari 2018 Per 1 januari 2018 wordt de btw-regelgeving op een aantal onderdelen gewijzigd. Zo vervalt de landbouwregeling. Ook wordt het lage tarief (6 procent) voor dienstverlening aan deze ondernemers afgeschaft. Voor veel bedrijven betekent dit een vereenvoudiging van de administratie.

Al in 2016 heeft het kabinet aangekondigd dat de landbouwregeling voor de btw per 1 januari 2018 wordt afgeschaft. De landbouwregeling is onaantrekkelijk voor ondernemers die veel investeren en bovendien verschillen landbouwers (zie kader) door modernisering nauwelijks nog van andere ondernemers. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, vallen alle landbouwers vanaf 1 januari 2018 onder de normale btwregels: zij moeten aangifte doen, facturen opmaken die aan de wettelijke vereisten voldoen en kunnen de aan hen in rekening gebrachte btw op hun aangifte in aftrek brengen.

Dienstverlening aan landbouwers Situatie tot 1 januari 2018 Veel cumelaondernemers verrichten diensten aan landbouwers. In de wet is zelfs een speciale post opgenomen waarmee dienstverlening door agrarische loonbedrijven aan landbouwers onder het lage btw-tarief (6 procent) is gebracht.

Dit lage tarief geldt ook voor diensten van fokinstellingen

Nog niet definitief Op het moment van schrijven van dit artikel zijn de wetsvoorstellen met de btw-wijzigingen nog niet definitief. Het is echter wel de verwachting dat de wetsvoorstellen worden aangenomen.

72

GRONDIG 10 2017

en boekhoud- en belastingadviesbureaus aan landbouwers.

Tevens valt ook het bewaren, drogen, koelen, ontsmetten, schonen, sorteren en verpakken van goederen die door landbouwers zijn voortgebracht of geteeld onder deze post. Zelfs het vervoer van deze goederen naar veilingen valt nog onder het lage btw-tarief.

Situatie vanaf 1 januari 2018 In verband met de afschaffing van de landbouwregeling vervalt ook de hiervoor genoemde speciale post in de btw-regeling. Voor u als cumelaondernemer wordt dit gemakkelijker. U hoef niet meer te beoordelen of een dienst wel of niet onder het lage tarief valt. Dit betekent dat u als agrarisch loonbedrijf na 1 januari 2018 diensten verricht aan landbouwers hierover 21 procent btw aan uw klant in rekening dient te brengen. U geeft de in rekening gebrachte btw aan via uw btw-aangifte en draagt deze af aan de Belastingdienst. Omdat uw klant vanaf 1 januari 2018 ook een ‘normale’ btw-ondernemer wordt, kan hij deze door u in rekening gebracht btw als voorbelasting in aftrek brengen in zijn btw-aangifte.

Bewaak uw betalingstermijn Doordat het in rekening gebrachte btw-tarief omhoog gaat van zes naar 21 procent heeft dit invloed op de liquiditeit.

Vooral aan het eind van het kwartaal, als de btw moet worden

voldaan, kan dit een extra hoge aanslag betekenen. Bewaak betalingstermijnen daarom goed en hou rekening met een tijdelijke extra liquiditeitsbehoefte.

Lage btw-tarief van 6 naar 9 procent Op de levering van veel agrarische producten blijft nog het lage btw-tarief van toepassing. Kort gezegd gaat het om producten die behoren tot de eerste levensbehoeften, zoals, groente, fruit, granen, aardappelen, vee, zaden, stro, veevoer, wol en dergelijke, maar ook bloemen, planten en bomen. Let op: als u in combinatie met een dienst agrarische producten levert, moet u altijd goed nagaan of het lage tarief hierop van toepassing is. (Kunst)mest en bestrijdingsmiddelen vielen en vallen bijvoorbeeld niet onder het lage btw-tarief. Per 1 januari 2018 vervalt het lage tarief voor de levering van broedeieren voor pluimvee en voor gas en minerale olie (inclusief het vervoer ervan) voor verwarming ter bevordering van het groeiproces van tuinbouwproducten.

Wanneer welk tarief toepassen?

In verband met de wijzigingen per 1 januari 2018 is het goed om te weten welke leveringen en diensten nog conform de regels van voor 1 januari kunnen worden belast. In principe is het tijdstip waarop de levering of dienst plaatsvindt bepalend, dus niet de factuurdatum of betaaldatum.

Landbouwers De landbouwregeling die nu vervalt, was bedoeld om de administratieve lastendruk voor akkerbouwers, veehouders, tuinbouwers en bosbouwers laag te houden.

Hieronder vallen ook (deelteelt)contracttelers, contractmesters, handelaren in fruit op stam of veldgewassen, exploitanten van bossen, landgoederen, proefboerderijen en -tuinen, paardenopfokbedrijven, pluimveehouders, varkensmesters en vetweiders.

In dit artikel spreken we over deze ondernemers als ‘landbouwers’.

Enkele voorbeelden: • Heeft u als agrarisch loonbedrijf een dienst aan een landbouwer verricht voor 1 januari 2018, dan is nog het 6-procenttarief van toepassing. Na 1 januari 2018 moet u 21 procent in rekening brengen.

• Heeft u een langdurig contract (bijvoorbeeld voor onderhoud) afgesloten met een klant en loopt dit contract over de jaargrens heen, dan moet u een splitsing aanbrengen in het bedrag dat betrekking heeft op de periode tot 1 januari en de periode na 1 januari. Indien nodig moet u een aanvullende factuur sturen over de periode na 1 januari tegen het tarief van 21 procent over deze periode.

TEKST: Janneke Wijnia Algemeen Directeur Cumela advertentie

Koppelingen Online bestellen: buma.com info@buma.com 0514 571826

SLEEP- EN TRANSPORTSLANG Bezoek onze webshop voor een uitgebreid overzicht van koppelingen en andere toebehoren.

Slangbrug

Groen producten

Grond producten

Infra producten GRONDIG 10 2017

73

ondernemen met

cumela

BEDRIJVIG

Activiteitenrapport • 1 20 leden waren aanwezig op de netwerkbijeenkomst en minimarket ‘Digitale werkbon’ op 28 november in Sint-Oedenrode. Zeven leveranciers presenteerden hun oplossing. Een klantenpanel bezet door leden gaf signalen vanuit de praktijk. “Regel een gratis testfase, zodat je weet waar je aan toe bent.” Een andere tip was: “Heb niet de illusie dat medewerkers de werkbonnen beter gaan invullen dan voorheen.” Daarnaast is volgens het panel een vaste planner geen must, maar wel handiger.

•D e N279 Den Bosch-Veghel is nu écht af. Het is nu een bredere provinciale weg zonder verkeerslichten en veiliger aansluitingen naar de dorpen, bedrijvenpark De Brand en de A2.

•D e interactie tussen CUMELA Nederland en Helicon Boxtel groeit. De nieuwe Natuurwet en de gedragscode zijn onderwerp van gesprek tijdens de lessen bodemkunde. De bedrijvenadviseur en de docent sparren over de betekenis voor de cumelasector.

•D e data voor enkele contactdagen in de provincies zijn bekend.

Noteert u ze alvast in uw agenda: 18 januari Zeeland, 18 januari Limburg, 25 januari Brabant en 26 januari Overijssel.

•H et brugdek van de Elburgerbrug in Elburg moet worden gerenoveerd.

Deze renovatie dient te gebeuren in een periode waarin de kans op stagnatie door weersomstandigheden klein is. Tijdens de renovatie

kan er geen enkel verkeer gebruik maken van de brug. In eerste instantie was de afsluiting gepland in de oogstperiode, september en oktober 2017. CUMELA Nederland heeft dit samen met een lid, LTO en TLN op het laatste moment weten te voorkomen. Daarom is nu besloten dat de sluiting van de brug plaatsvindt van 22 mei vanaf 20.00 uur tot maximaal 7 juni 6.00 uur. Tijdens de afsluitingsperiode zijn er omleidingsroutes.

NIEUWE LEDEN

De afgelopen periode hebben zes bedrijven zich ingeschreven als lid van CUMELA Nederland.

• Meijer Boomverzorging WESTZAAN • Smit Wognum Loonvoermengbedrijf WOGNUM • MTS Leijsten KRONENBERG • Berende Spoor- en Grondwerken BV OOSTERHOUT • Loon- en aannemingsbedrijf Van der Meulen Suwald SUWALD • Gebr. Stokkermans Loon- en Verhuurbedrijf BV GOIRLE

Wil ik en kan ik ondernemen?

Lars, een jonge en leergierige twintiger, schuift in november aan bij het gesprek dat ik met zijn ouders heb. Hij is al een paar jaar van school en is sindsdien werkzaam in het bedrijf van zijn ouders in de Achterhoek. “Ik kan perfect ploegen, zaaien, maaien, noem het maar. Maar wil ik en kan ik ook ondernemen?” Prettig dat Lars aansluit en dit onderwerp naar voren brengt.

Uiteraard is bedrijfsvoortzetting in de familie wel eens besproken, maar vader en moeder hebben nooit druk willen leggen op Lars. De beide ouders vertellen dat de accountant (fiscalist) al enige tijd met hen praat over de financiële voorbereiding.

We pakken door en maken gelijk de afspraak dat Lars voortaan aansluit bij onze gesprekken en dat een collega van CUMELA Advies gaat helpen met het maken van praktische afspraken.

We keren in het gesprek terug naar de eerder gestelde vragen van de zoon. Wil ik gaan ondernemen en kan ik het?

Lars stelt daarmee de hamvraag: ”Wil ik het en kan ik het?” Lars wil zijn zoektocht naar antwoorden praktisch houden, op een werkbare manier. Het gesprek komt op de aanstaande Jongerendagen, Inspiratiedagen speciaal voor jonge (aanstaande) ondernemers van 18 tot 35 jaar. Op 10 januari maken de deelnemers kennis met het ondernemers-assessment. Wat is het en wat heb ik daar persoonlijk aan? In veel sectoren is het al

74

GRONDIG 10 2017

gemeengoed om te testen of een kandidaat beschikt over de juiste kwaliteiten voor een functie. Bij bedrijfsopvolging wordt hier nog te weinig voor gekozen, terwijl juist een assessment inzicht geeft in de al aanwezige kwaliteiten en de nog te ontwikkelen vaardigheden. Op de Jongerendagen zijn collega’s van Lars in eenzelfde fase aanwezig. De ervaring is dat zij sparren en delen wat hen bezig houdt. Deelnemen aan de Jongerendagen is voor Lars een mooi begin om uiteindelijk antwoord te krijgen op de vraag of hij wil en kan ondernemen.

Ben jij een jonge (aanstaande) ondernemer of leidinggevende (18 tot en met 35 jaar), dan nodig ik je van harte uit voor de Jongerendagen op 10 en 11 januari 2018. Ontmoet elkaar, leer van elkaar en wissel ervaringen en tips uit. Stuur mij een e-mail voor een persoonlijke uitnodiging (gotten@cumela.nl). Ouders, heeft uw zoon of dochter nog geen persoonlijke uitnodiging ontvangen? Mail mij de gegevens van uw opvolger. Zelf bent u uiteraard ook van harte welkom op de Inspiratiedagen!

Met vriendelijke groet,

Gerwin Otten, bedrijvenadviseur

Stabil overal nummer 1 Zeer vroeg maximaal zetmeel in korrel en kuil

STABIL          

FAO 190

Zeer vroege korrelmaïs / Zeer vroege silomaïs / CCM / Geplette maïs / MKS Zeer vroegrijp Stabiele Nr. 1 in zeer vroege korrelmaïs (+ 10%) Stabiele Nr. 1 in zeer vroege silomaïs (+ 10%) Nr. 1 in zeer vroege voederwaardeopbrengst Goede stay-green Goede oogstzekerheid Zeer goede tolerantie tegen bladvlekkenziekte Goede tolerantie tegen Rhizoctonia Goede tolerantie tegen kopbrand

Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 Tel. NL +31-(0)76 50 30 003 www.kwsbenelux.com

SEEDING THE FUTURE SINCE 1856

bedankt voor het vertrouwen Van Den Donk 10x4 49T 3 stuks

Gelling Stadskanaal 8x4 43T

Van Grunsven Uden 10x4 49T

Vink Barneveld 6x2 33T

Bakker Scherpenzeel 6x2 31,5T

Van den Donk Vinkel 8x4 37T

Oude Ophuis Denekamp 8x8 41T

Kalsbeek Fernwoude 8x4 41T

Gemeente Utrecht 8x2 37T 6 stuks

Jonk Kwadijk 8x4 43T

Heuvelman Krimpen 10x8 50T

verhuur 8x4 43T

verhuur 10x4 50T 2 stuks

Van den Adel Bergum 8x8 44T

Maessen Venray 8x8 46T

verhuur 10x4 49T

Molenaar 10x8 50T

Van Werven 6x2 31,5T 3 stuks

Maxs Barneveld 10x4 50T 3 stuks

Huenenstein Doornspijk 6x6 33T

Kuyper Kessel 10x4 50T

Maessen Venray 43T

Heicom Oldenbroek 6x2 31,5T

Royackers Milheeze 8x4 37T

Snellen Lunteren 6x2 31,5T

Van den Brand Tefelen 10x4 49T

voorraad 8m auto 8x4 43T

anoniem 10x4 49T

verhuur 10x4 50T

verhuur 8x8 46T

verhuur 10x8 50T

Rasenberg Wagenberg 50T 2 stuks

Verweij Lopik 8x2 41,5T

Groenekan T. 0346 25 96 00 | Zwolle T. 0529 46 94 00 |

Solid Roermond 10x4 49T

Sporto Amsterdam 6x6 34,5T

Hertgers Klarenbeek 8x4 43T

Huijgen Bunschoten 8x4 43T

Van Schaijk 10x4 49T 3 stuks

Vels Westendorp 43T 3 stuks

www.veldhuizen.nl

verhuur 8x4 43T 3 stuks

| info@veldhuizen.nl