Van struisvogelpolitiek naar beretrots

DIERGAARDE BLIJDORP: VAN STRUISVOGELPOLITIEK NAAR BERETROTS

Organisaties zijn als dieren: wie zich het best weet aan te passen aan de omstandigheden, die overleeft. Het is de wet van Darwin, de survival of the fittest. Die wet gaat voor elke organisatie op, zowel voor Diergaarde Blijdorp als voor een bouwbedrijf als Van Omme & De Groot. Reden voor Guus de Groot om het daar eens over te hebben met Erik Zevenbergen, directeur van Blijdorp. De laatste weet zeker: “We moeten het met z’n allen echt anders gaan doen.”

In de winter van 2011 kwam de eerste DOEN uit. Het was in de dagen dat de kredietcrisis om zich heen sloeg, banken deed omvallen en bouwbedrijven op hun fundamenten deed schudden. Als reactie daarop ging Van Omme & De Groot tegen de stroom in. Terwijl veel organisaties zich schuilhielden terwijl de storm opstak, kozen wij voor een tegengeluid. We lieten zien: we staan sterk, we komen hierdoorheen, we doen het anders dan anderen. In de jaren daarna krabbelde de wereld op, kende zelfs hoogtijdagen, de beurs ging als een tierelier, de economie draaide weer op volle toeren. Tot daar ineens uit volstrekt onverwachte hoek de ommekeer kwam. Het voorjaar van 2020 zal tot in lengte van dagen geassocieerd worden met die kleine grote spelbreker, het coronavirus. En weer zitten we met z’n allen in een crisis. Weer moeten we met z’n allen nadenken over hoe nu verder. In een verlaten Diergaarde Blijdorp doet Erik Zevenbergen, directeur van Diergaarde Blijdorp, een opmerkelijke uitspraak: “In zekere zin kon deze crisis voor ons niet op een beter moment komen.” Maar eerst even terug naar die vorige. Erik: “Die heeft ons heel hard geraakt. Doordat de gemeente fors moest bezuinigen, viel voor ons een forse bijdrage van die kant weg. Een reorganisatie was onontkoombaar, alles kwam onder druk te staan. De reactie van Diergaarde Blijdorp was toen: ‘We sluiten ons even af voor de buitenwereld, we hebben het al druk genoeg met onszelf.’ Een beetje zoals een struisvogel het zou doen: kop in het zand, even wegvluchten voor de onontkoombare werkelijkheid. Die houding bleek niet te werken op de langere termijn. Daarom gooien we het nu over een andere boeg.” Diergaarde Blijdorp is de weg ingeslagen die Van Omme & De Groot eerder al insloeg: nadrukkelijker uit het raam hangen, laten zien dat je er bent en wat je doet.

DE LUIKEN OPEN

“Never waste a good crisis”, zegt Erik over die benadering. “Een crisis kan verlammen, maar juist ook de versnelling geven die nodig is. Dat was bij ons het geval. Op 8 maart van dit jaar presenteerde ik een nieuw masterplan voor Diergaarde Blijdorp, een routekaart voor waar we over tien jaar willen staan. Meteen daarna brak de coronapaniek uit en kon ik een crisisteam formeren. Je zou zeggen: slechter kon de timing niet. Maar zo zie ik het niet. Er staan namelijk dingen in dat masterplan die nogal een breuk zijn met hoe we het tot nu toe deden. Zo gaan we vanaf nu waarschijnlijk werken met een online reserveringssysteem, om rijen aan de kassa te voorkomen. Dat had ik er anders mogelijk nooit doorheen gekregen. En we gaan nu nóg meer werk maken van het nieuwe verhaal dat we te vertellen hebben. Want de dierentuin van de toekomst is volstrekt anders dan die van het verleden.” “Ach ja, die goeie ouwe dierentuin”, mijmert Guus de Groot. “Al sinds mijn jongste jaren heb ik een

“EEN CRISIS KAN VERLAMMEN, MAAR JUIST OOK DE VERSNELLING GEVEN DIE NODIG IS.”

“WE HEBBEN EEN AMBIANCE DIE ONVERGELIJKBAAR IS MET ANDERE LOCATIES. WANT WAAR ANDERS KUN JE BIJVOORBEELD TEGEN EEN ACHTERGROND VAN HAAIEN DINEREN?”

band met Blijdorp, daarom zijn we nu ook hier. Er gaan mij twee Rotterdamse fenomenen zeer aan het hart: Feyenoord en Blijdorp. Toen ik nog een kleine jongen was, ging mijn vader altijd op zondag naar Feyenoord. Ik was vijf, kon nog niet mee naar de Kuip. Maar mijn moeder had wel tegen mijn vader gezegd: ‘Het is de enige dag dat ik kan uitslapen, jij moet de jongens vermaken.’ En zo liep ik elke zondag met mijn helaas jong overleden broer David hier door Blijdorp.” In die jaren is bij Guus de liefde voor wildbeheer en natuurbehoud geboren, iets waar hij in Afrika actief mee bezig is. “Ik worstel daarmee, want ik word al een dagje ouder. Ik heb zelf geen kinderen, maar als ik ze wel had, zou ik me daar ernstig zorgen over maken. Ik geef meteen toe, ik ben vooral economisch gedreven. Ik ben een bouwer, ik sta feitelijk aan de kant van de slopers van de leefomgeving. Ik vind dat een dilemma. Want aan de ene kant zie ik natuur verdwijnen, maar aan de andere kant moeten we met z’n allen ook wonen. Het is lastig.” “Je bent niet de enige die worstelt met het zoeken naar die balans”, reageert Erik daarop. “We moeten inderdaad met z’n allen zoeken naar een evenwicht, iets wat duurzaam is. Jij hebt geen kinderen, ik heb een dochtertje van anderhalf. Ik realiseerde me laatst ineens dat zij zomaar de volgende eeuw zou kunnen meemaken. Hoe ziet de wereld er dan uit? Wat laten we na? Het antwoord op die vraag maakt niet vrolijk. Wij zijn de eerste generatie die onze kinderen een slechtere wereld nalaat. Dat is niet iets om trots op te zijn. En het moet ook aanzetten tot actie. Vandaar dat we met Blijdorp een nieuwe richting inslaan.”

BERETROTS

“Eigenlijk gaan we de komende jaren precies hetzelfde doen als Van Omme & De Groot al jaren met het DOEN-magazine doet: veel nadrukkelijker vertellen wat we, inderdaad, doen. Want de traditionele dierentuin van ‘aapjes kijken’ is al lang verleden tijd. Of in elk geval: de dierentuin van deze tijd is veel meer dan dat. Dierentuinen over de hele wereld hebben een intensief netwerk van fokprogramma’s, om maar iets te noemen. Wij doen daar volop aan mee. Op die manier houden we soorten in stand, werken we actief mee aan biodiversiteit. Wat wij doen heeft minder te maken met dieren ‘opsluiten’, maar steeds meer met educatie, natuurbehoud, bewustwording. We willen onze bezoekers steeds nadrukkelijker laten kennismaken met die natuur. ‘Houden van’ begint met ‘kennismaken met’. Daarom volgen we niet meer de politiek van de struisvogel, maar die van de bere(n)trots. En om dat mogelijk te maken, hebben we ook netwerken van buiten nodig. Netwerken die ons werk mogelijk maken. Bedrijven zoals Van Omme & De Groot, die ons een warm hart toedragen en ondersteunen. We zijn een ideële stichting zonder winstoogmerk. Anders dan veel mensen denken, zijn we geen gemeentelijke instelling. We moeten voor 100% onze eigen broek ophouden, dus we hebben alle hulp van buiten hard nodig.”

BEDRIJFSUITJE NAAR DE HAAIEN

“Het is echt geweldig wat jullie doen, maar veel te weinig mensen weten dat”, beaamt Guus. “Wij hebben hier met ons bedrijf geweldig leuke bedrijfsuitjes gehad. Dit is een toplocatie.” Erik: “Dat is een richting die we steeds nadrukkelijker inslaan. Onlangs zocht Erik Gudde namens Feyenoord naar een mooie locatie om een aantal hoge Franse voetbalofficials te ontvangen. ‘Ik zoek een plek waar ze enthousiast van worden’, zei hij. Dat zelfs hij niet meteen aan Blijdorp dacht, is veelzeggend. We wisten hem al snel te overtuigen. We hebben hier een aantal topkoks rondlopen, we zijn in 2019 bekroond tot ‘Beste Evenementenlocatie van Nederland’, we hebben een ambiance die onvergelijkbaar is met andere locaties. Want waar anders kun je bijvoorbeeld tegen een achtergrond van haaien dineren? Overigens wil ik daarbij benadrukken dat de dieren hier nooit last mogen hebben van de arrangementen die we aanbieden. Ze zijn geen decorstuk, dit is hun thuis. Maar we hebben die bron van inkomsten nodig om onze missie van natuurbehoud en natuureducatie te realiseren. Daarvoor presenteerden we op 8 maart een masterplan, waarna de boel meteen op slot ging. Intussen hebben we echter allerminst stilgezeten. We hebben de time-out gebruikt als een reset, een kans om nóg sterker voor de dag te komen.”

TOEKOMSTDROMEN

Om de toekomstplannen nader toe te lichten, neemt Erik ons mee door de verlaten Diergaarde Blijdorp. “Alles hier heeft een verhaal. In de Rivièrahal bijvoorbeeld hebben orkesten opgetreden en laatst ontvingen we hier Sparta. Iemand had ontdekt dat die club in 1959 na het behalen van hun laatste landskampioenschap hier een groot feest hield. In 2019, vijftig jaar later, werd dat nog eens dunnetjes overgedaan. Voorwaarde was wel dat we dan Olli de Olifant in de hal afdekten, want die draagt een Feyenoord-sjaal. Het zijn mooie locaties voor een bedrijfsevent, maar voor ons ook een breinbreker. Want het behoud van die monumenten kost handenvol geld. We moeten dus werken aan de renovatie daarvan, maar we kijken ook naar nieuwe attracties met mediatechnologie. Over tien jaar zijn we een andere dierentuin, als de plannen uitkomen.” Inmiddels zijn we aangekomen bij de drachtige zwarte neushoorn Naima, die geadopteerd is door Van Omme & De Groot. Het verblijf van deze dieren is nodig aan restauratie toe. “In het verleden waren we altijd een beetje terughoudend om bedrijven als jullie om een bijdrage te vragen, maar die schroom hebben we van ons afgeworpen.” “En terecht”, zegt Guus. “Je mag juist onbeschaamd met de pet rond, want een bijdrage voor jullie is een investering in de toekomst.” •

BEDREIGDE DIERSOORTEN ACTIEF HELPEN. DOE OOK MEE!

Ze zeggen wel dat hoop doet leven. Maar met hoop alleen komen bedreigde diersoorten er niet. Er is geld nodig. Om die reden adopteerde Van Omme & De Groot de zwarte neushoorn Naima in Diergaarde Blijdorp. De zwarte neushoorn komt van nature voor in Oost-Afrika, maar de soort wordt daar ernstig bedreigd. Stropers zijn uit op de neus, die op de zwarte markt zeer veel geld waard is. Om die reden doet Diergaarde Blijdorp mee aan een internationaal fokprogramma om deze diersoort in stand te houden. Een race tegen de klok, want er leven wereldwijd nog maar zo’n 5.500 zwarte neushoorns. Het programma heeft succes, want Naima is drachtig! Al eerder, in 2017, kreeg Naima een jong. Dat is uitermate zeldzaam. Des te bijzonderder is het dat Naima opnieuw drachtig is. Als alles goed blijft gaan, kunnen we in november opnieuw de geboorte van een zwarte neushoorn vieren.