REFLECT #15-NL Décembre 2017 by VBO-FEB

VBO REFLECT Trimestriële uitgave van het Verbond van Belgische Ondernemingen

STEUN VRIJHANDEL KIES VOOR GROEI

GRENZEN SLUITEN BETEKENT EINDE JOBCREATIE! – DIDIER REYNDERS p. 22

HANDELSAKKOORDEN – MYTHES VS. REALITEIT p. 16

DE VOORDELEN VAN VRIJHANDEL – KENT U ZE? p. 12

U HEEFT NU MEER DAN 15 900 REDENEN OM EEN BRUSSELAAR AAN TE WERVEN. “HET CONTACT MET KLANTEN VERLOOPT ALTIJD ZEER VLOT.”

15 900 EURO AAN PREMIES: GENIET NU VAN ACTIVA.BRUSSELS. Wanneer u een Brusselaar aanwerft via Select Actiris, de gratis advies- en rekruteringsdienst van Actiris, staat u als eerste in de rij voor de premie activa.brussels. Want wij stellen u kandidaten voor die voldoen aan de juiste voorwaarden. Wist u trouwens dat uw kandidaat in aanmerking komt voor activa.brussels vanaf de eerste dag van zijn inschrijving bij Actiris als hij een stage of opleiding heeft gevolgd via Actiris, VDAB Brussel of Bruxelles Formation? Ontdek activa.brussels en tal van andere goede redenen om te rekruteren via Select Actiris op

Met de steun van het Europees Sociaal Fonds

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

WOORD VOORAF

Steun vrijhandel, kies voor groei PIETER TIMMERMANS GEDELEGEERD BESTUURDER VBO

BERNARD GILLIOT VOORZITTER VBO

eet u dat 85% van het Belgische

BACK TO BASICS!

bbp direct gelinkt is aan onze

Ja, want internationale handel is van

export? Anders gezegd, handel

levensbelang voor de ontwikkeling en het

is deel van het DNA van onze economie en

goed functioneren van de moderne

van onze vele bedrijven die actief in- en

economie. Ja, want heel veel kleine en grote

uitvoeren van en naar Europa en de rest van

Belgische ondernemingen zijn actief in de

de wereld. Het is dus van prioritair belang

‘global supply chains’. Ja, want een klein land

om al die handelsstromen te ondersteunen

als het onze profiteert van de schaaleffecten

binnen een kader van duidelijke regels, die

van de handelsakkoorden die de EU sluit in

alle partijen ook naleven. Commissievoorzit-

naam van al haar lidstaten – op voorwaarde

ter Juncker stipte het onlangs nog aan in zijn

uiteraard dat die evenwichtig zijn en

State of the Union: elk extra miljard euro aan

bijdragen tot de versterking van het ‘level

export levert 14.000 bijkomende banen op

playing field’ en de gezonde concurrentie.

in de EU. Bovendien zal in de komende

Ja, want internationaal ondernemen biedt tal

decennia 90% van de wereldwijde groei

van opportuniteiten (maar kan ook uitdagin-

buiten de EU worden gerealiseerd. Het

gen en risico’s inhouden die correct moeten

wordt dus cruciaal om de toegang tot die

worden ingeschat). Ja, want handel is een

markten te vergemakkelijken voor onze

hefboom voor duurzame ontwikkeling en

goederen en diensten.

veel van onze bedrijven grepen de kansen van duurzamere handel met beide handen.

Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar het kan zeker geen kwaad om het te blijven

EXPORT GOEDEREN EN DIENSTEN

benadrukken. We stellen immers vast dat de

EVOLUTIE 20 JAAR (IN % BBP)

handel momenteel op twee fronten onder druk staat. Eerst en vooral door neo-protectionistische tendensen en handelspraktijken die de gezonde internationale concurrentie verstoren. Daarnaast stelt een deel van het maatschappelijk middenveld, en zelfs van de politiek, het EU-handelsbeleid in vraag.

België

De economische wereld moet zich mobiliseren om de handel, bron van groei, te ondersteunen!

Op basis van feiten en cijfers maken we bedrijfsleiders vertrouwder met de voordelen en de instrumenten van de internationale handel. Zonder naïef te zijn en rekening houdend met de eigentijdse en toekomstige uitdagingen. Bovendien biedt REFLECT een unieke inkijk in de visies en ervaringen van verschillende ondernemingen, ‘decision makers’ en experts met uiteenlopende achtergrond. Wij hebben er alle vertrouwen in dat zij inspirerend zijn voor de noodzakelijke internationaliseringsstrategie van onze bedrijven, groot en klein.

80%

50%

Veel leesplezier!

20%

1995

2002

2009

2016

De economische wereld moet zich dus

Tot zover een schets van de thema’s die we in

mobiliseren om de handel, bron van groei,

deze nieuwe editie van REFLECT aansnijden.

te ondersteunen!

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

IN DIT NUMMER T

BELANG WERELDHANDEL

WAAR OF VALS?

INTERNATIONALE HANDEL, MOTOR VOOR WELVAART

HANDELSAKKOORDEN: MYTHES VS. REALITEIT

Handel laat bedrijven toe zich te specialiseren in die activiteiten waarin ze uitblinken.

Laat u niet misleiden door valse informatie. Alleen feiten spreken de waarheid.

T p. 4

T p. 18

BELANG VOOR BELGIË

BELGIË MEER DAN OOIT AFHANKELIJK VAN INTERNATIONALE HANDEL Onze bedrijven moeten zich meer op de sterk groeiende markten richten.

RULES-BASED FREE TRADE

BEWAKERS VAN DE INTERNATIONALE HANDEL Zo beschermt de Europese Unie de gezonde concurrentie. T p. 20

T p. 8 VRIJHANDELSAKKOORDEN

GEBRUIK DE VOORDELEN VAN VRIJHANDELSAKKOORDEN! Vrijhandelsakkoorden creëren veel voordelen voor de bedrijven. Kent u ze? T p. 12

INTERVIEW DIDIER REYNDERS

“BELGIË PLEIT VOOR AMBITIEUZE HANDELSAGENDA” T p. 22

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

HANDELSRISICO’S

HANDEL DRIJVEN = RISICO’S BEHEERSEN Hebt u alle risico’s onder controle? Enkele tips.

THEMA’S

T p. 40 Een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn:

T p. 26

PRIVATE VEILIGHEID DUURZAME HANDEL

INTERNATIONALE HANDEL ALS INSTRUMENT VOOR DUURZAME ONTWIKKELING

Nieuwe wet: vertrouwen is het codewoord. T p. 42

Laat u inspireren door Umicore, Bel&Bo, Special Fruit, AWDC, EXMAR, Sioen en Belvas.

VENNOOTSCHAPSBELASTING

T p. 30

Fiscale consolidatie, een kleine revolutie. T p. 43

TRENDS IN WERELDHANDEL

INTERVIEW CECILIA MALMSTRÖM & PIETER DE CREM “Europa is niet langer de navel van de wereld.” Doodsteek of kans? T p. 34

JOBCREATIE 120.000 extra jobs in 2019 onder impulslastenverlagende maatregelen. T p. 44

HANDELSAKKOORDEN Balans gevolgen Europese vrijhandelsakkoorden. T p. 45

SOCIALE RECHTSPRAAK

STEUN EN INFORMATIE Van plan om internationaal te ondernemen? Deze organisaties kunnen u helpen. T p. 38

T p. 46 VBO AGENDA

Het team van het Competentiecentrum Europa & Internationaal verzorgde de redactionele lijn van dit nieuwe REFLECT-nummer. Executive Manager Olivier Joris, Adjunct-adviseur Benoit Monteyne, Attaché Thomas Julien en stagiaire Laureen de Barsy.

T p. 48

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

BELANG WERELDHANDEL

Internationale handel, motor voor welvaart

HANDEL DOET WELVAART STIJGEN

1. Wereldwijd danken vele landen hun welvaart aan handelsopenheid. Een vrij verkeer van goederen en diensten, zonder protectionistische handelsbelemmeringen, laat toe dat landen en bedrijven zich kunnen concentreren op die economische activiteiten waar ze in uitblinken. Die kunnen ze exporteren, om vervolgens andere diensten en producten te importeren. Specialisatieprocessen laten toe om de best mogelijke output te genereren, met positieve effecten op een kwaliteitsvol en divers aanbod tot gevolg â&#x20AC;&#x201C; een win voor de producent, de consument en de nationale inkomens. Toch experimenteerden een aantal landen met een economisch beleid gebaseerd op zelfvoorziening en protectionisme. In India

Een bloeiende markteconomie steunt op internationale vrijhandel. Het vrij verkeer van goederen en diensten heeft positieve effecten op productie en consumptie en doet welvaart toenemen. De open wereldhandel wordt echter voortdurend uitgedaagd tot verandering. De vraag blijft of de recente deglobalisering een tijdelijk fenomeen is of niet? 1

bijvoorbeeld en in verschillende Latijns-Amerikaanse landen werd buitenlandse import zoveel mogelijk door eigen binnenlandse productie vervangen. Een succes werd het niet, integendeel: de economische ontwikkeling liep er een aanzienlijke achterstand op die vaak tot vandaag nog doorwerkt. Vooral die landen die hun economische ontwikkeling op vrijhandel bouwden boekten internationale successen, denk aan de Aziatische Tijgers. Het historisch perspectief versterkt de kracht van die bewering: de welvaartstoename ligt het hoogst in periodes waarin de wereldwijde handel toeneemt: van 1875 tot 1914, van 1945 tot 1973 en na de creatie van de Europese Eenheidsmarkt in 1993.

2. Vrije handel stimuleert bedrijven om buiten hun landsgrenzen te groeien. ExportstrategieĂŤn zijn van groot belang voor kleine landen. Ze laten bedrijven toe op grotere schaal te produceren en als gevolg daarvan schaalvoordelen te realiseren. Dat ook de concurrentie daarbij toeneemt is eerder een voordeel: het daagt de bedrijfswereld uit om voortdurend te innoveren en te excelleren. Consumenten verwerven daardoor toegang tot meer producten, in een grotere variatie en van betere kwaliteit. En dat geldt zowel voor b2b als b2c.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

NA GLOBALISERING DEGLOBALISERING? Het aandeel van de export in het wereldwijde bbp is tussen 1970 en 2010 alleen maar gestegen, zoals te lezen is in onderstaande figuur. Dit valt te verklaren omdat, historisch gezien, de

“Internationale handel is de slagader van onze hedendaagse economie. Die afspannen door protectionistisch beleid dreigt momenteel onomkeerbare schade te veroorzaken aan de gezondheid van de wereldeconomie” - JAN VAN

wereldhandel ongeveer 1,5 keer sneller groeit dan het wereld-

HOVE, CHIEF ECONOMIST KBC GROEP EN

we deglobalisering.

wijde bbp. Wat dan weer tot een versnelde globalisering van de handel en de waardeketens heeft geleid. Maar de afgelopen jaren koelde de wereldhandel af. De wereldwijde export daalde in waarde én de mondiale handelsopenheid (gemeten door de verhouding van export tot het bbp) verkleinde. Dat fenomeen noemen T

PROFESSOR INTERNATIONALE ECONOMIE KU LEUVEN

EVOLUTIE IN HET WERELDWIJDE BPP EXPORT EN HANDELSOPENHEID

30%

16,000 14,000

25%

ter wereld. In het verleden werd import vaak ontmoedigd, terwijl export werd gestimuleerd. Intussen is bekend dat een betere toegang tot geïmporteerde producten economisch zeer waardevol is. Door de import van grondstoffen, halffabricaten of hoogtechnologische machines kunnen productieprocessen wereldwijd worden verbeterd.

10,000

20%

8,000 15%

6,000 4,000

10%

2,000 0

1970 1972 1974 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 2016

3. Handel biedt bedrijven toegang tot de beste productiefactoren

1970=100

12,000

Export

BBP

(linkeras)

Export in % van BBP (rechteras)

VERANDERING MAAKT ONGERUST Behalve voordelen biedt vrije handel ook heel wat uitdagingen.

Bron: KBC Economic Research (2017) op basis van UNCTAD (2017)

Concurrentiële internationale markten dwingen bedrijven tot een actief en sterk management. De drang naar innovatie en verbetering voedt een voortdurend klimaat van verandering. Stilstaan is achteruitgaan. Ook werknemers zijn onderhevig aan de economische dynamiek, wat niet zelden tot bezorgdheid in de samenleving leidt.

HET BELANG VAN EEN INTERNATIONAAL PERSPECTIEF

Meer handelsactiviteiten genereren meer jobs en welvaart, maar niet direct voor iedereen. Ongerustheid over de handel, gekoppeld aan de toenemende digitalisering, werkt negatieve reacties op globalisering in de hand. Vrijhandel kan neveneffecten hebben, maar een gepast economisch beleid dat uitgaat van een faire herverdeling en dat werknemers tijdens de aanpassingsprocessen met flankerende maatregelen ondersteunt, kan daaraan tegemoet komen. De overheid kan met innovatie- en exportbevorderende maatregelen ook bedrijven door complexe veranderprocessen helpen loodsen.

Kabelwerk Eupen AG (Eupen, België) is een belangrijke Europese producent van voedings- en telecommunicatiekabels. Mike Goblet, executive VP voor verkoop en marketing, over de internationale strategie van de groep: “Export naar de buurlanden was de enige manier om als onderneming te kunnen groeien. Vervolgens zijn we onze horizon blijven verleggen. Onze ligging in Eupen, in het hart van Europa, en de meertaligheid van ons team, hebben zeker geholpen. Dankzij ons uitgebreid gamma en onze specialisatie in nichemarkten en -producten zijn we erin geslaagd een solide basis uit te bouwen om onze activiteit te integreren in de wereldmarkt.”

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

Deglobalisering is het resultaat van vier factoren:

1. Het toenemende protectionisme in het economisch beleid van vele landen. Meestal gaat het niet om tarifaire handelsbelemmeringen, maar om een waaier aan niet-tarifaire belemmeringen, zoals antidumpingmaatregelen of regels die buitenlandse bedrijven discrimineren.

2. Een dalende vraag naar internationale producten in een aantal opkomende economieën. In het bijzonder de Chinese transitie naar een meer binnenlands gerichte economie weegt op de internationale export (lees het kaderstuk ‘China

CHINA IMPACTEERT WERELDHANDEL Opkomende economieën worden binnen de wereldhandel relatief belangrijker. Vooral de groei van China is spectaculair. Op wereldschaal blijft Europa een belangrijke handelsregio door de sterke intra-Europese handelsstromen. Maar kijken we naar de handel tussen de EU en de rest van de wereld (figuur 1) dan is China de grootste goederenexporteur ter wereld. De EU blijft de grootste dienstenexporteur (figuur 2). FIGUUR 1 - GOEDERENHANDEL IN 2015 (% VAN WERELDHANDEL)

impacteert wereldhandel’).

3. De deflatie van zowel de import- als de exportprijzen.

4. De herlokalisering van economische activiteiten

18% 16% 14%

richting thuisland of dichter bij de eindconsument,

12%

bijvoorbeeld omdat de kostenvoordelen niet langer

10%

opwegen tegen de kosten voor transport en

Export Import

kwaliteitscontrole. De technologische evolutie

stimuleert die tendens.

4% 2%

Wordt deglobalisering een langetermijntrend of zal het

EU-28 (zonder interne EU-handel)

tij keren? Het antwoord is nog onzeker. Positief is dat de wereldhandel in 2017 opnieuw aantrekt, maar tegelijk

USA

China

blijven de onderliggende factoren de deglobalisering versterken. Het blijft dus een open vraag.

FIGUUR 2 - DIENSTENHANDEL IN 2015 (% VAN WERELDHANDEL)

25%

20%

15%

Export Import

10%

EU-28 (zonder interne EU-handel)

USA

China

Bron: KBC Economic Research (2017) op basis van WTO (2017)

1 Dit artikel werd geschreven in samenwerking met Jan Van Hove, Chief Economist van KBC Groep en Professor Internationale Economie KU Leuven. 6

BUSINESS IN HET BUITENLAND? Met BDO geen ﬁscale verrassingen!

BDO TELT

1.400 KANTOREN

Ons wereldwijde netwerk brengt de ﬁscale risico’s en opportuniteiten in kaart... ...Waarom zou u daar dan zelf tijd in stoppen of expertise over opbouwen?

154

VERSPREID OVER

LANDEN Ź Bent u zeker dat u aan alle fiscale verplichtingen voldoet? Ź Of dat u alle juridische en fiscale opportuniteiten benut? Ź Kent u de impact van de meest omvangrijke internationale fiscale omwenteling sinds decennia (“BEPS”) op uw business?

Onze experten zetten uw business op het juiste buitenlandse spoor! Neem contact op met Werner Lapage via werner.lapage@bdo.be Ź Follow us Ź www.bdo.be

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

BELANG VOOR BELGIË

België meer dan ooit afhankelijk van internationale handel Handel zit bij onze ondernemingen, groot en klein, in het DNA. Zelfs voor kmo’s is internationaal zakendoen vandaag de dag een onmisbare voorwaarde om te kunnen groeien. In de 21ste eeuw geldt, onder meer door de sterke internationale integratie van de waardeketen, niet langer het binnenland maar het buitenland als referentiekader.

e Belgische economie is zeer afhankelijk van vlotte handelsstromen

UITDAGING: GEOGRAFISCHE DIVERSIFICATIE!

en internationale investeringen. De Belgische export vertegenwoor-

De achteruitgang van de handelsbalans tussen 2000 en 2012,

digt 85% van het bbp, dat is bijna het dubbele van het eurozonege-

die leidde tot een tekort vanaf 2008 (zie grafiek hieronder), was

middelde. De nationale economie is tegelijk heel afhankelijk van de import

vooral te wijten aan de stijgende olieprijzen en de verslechte-

uit de rest van de wereld: de Belgische export bestaat voor 34% uit buiten-

ring van de kostencompetitiviteit van de Belgische bedrijven.

landse toegevoegde waarde 1. Wat de werkgelegenheid betreft, hangt 1 op

Dat leidde tot een verlies van marktaandelen in de export.

6 jobs af van de export van België (en zijn Europese partners) naar de rest

De belangrijke maatregelen die sinds 2013 zijn genomen tot

van de wereld. Bovendien bedragen de investeringen uit het buitenland

herstel van de competitiviteit van onze bedrijven (loonmati-

meer dan het Belgische bbp, en brengen die investeringen tienduizenden

ging, indexsprong, competitiviteitspact, taxshift) hebben de

jobs met zich mee.

handelsbalans in de voorbije jaren opnieuw verbeterd. België

Eurozone (gemiddelde)

Wereldwijde ranking wat betreft de openheid van de economie*

11de plaats

62ste plaats

Export in % van het bbp

85%

44%

Aandeel jobs gelinkt aan de export van de EU naar de rest van de wereld

1 job op 6

1 job op 8

*Openness index’ = (export + import)/(bruto binnenlands product) Bronnen: Wereldbank en DG TRADE

HANDELSBALANS BELGIË 15,000 10,000 Miljoen euro

Indicator

5,000 0 -5,000 -10,000

Die afhankelijkheid van de Belgische economie van internationale handel en investeringen is de laatste jaren alleen maar groter geworden: op 15 jaar tijd is de waarde van de handel met het buitenland bijna verdubbeld. 8

-15,000

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

2016

Bron: NBB, nationaal concept

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

BESTEMMING VAN DE BELGISCHE GOEDEREN- EN DIENSTENEXPORT - 2015 Afrika 4% Australië en Oceanië 1%

Andere Aziatische landen 6% Japan 1% China 2% India 2%

Duitsland 17%

Andere Amerikaanse landen 2% Verenigde Staten 6% Frankrijk 16%

Andere Europese landen 3% Noord-Europa 3% Oost-Europa en Balkanlanden buiten de eurozone 5% Verenigd Koninkrijk 9%

Nederland 12%

Andere landen van de eurozone 8%

Italië 5%

Bron: NBB en OESO, communautair concept

NUANCE: BELANG VAN DE INDIRECTE EXPORT De zeer sterke concentratie van de Belgische export naar Europese partners moet niettemin voorzichtig worden geïnterpreteerd, want ze verhult een andere realiteit. Voor België, een verwerkingsland, is de indirecte uitvoer van aanzienlijk belang. Het gaat om de export van onderdelen of halffabrikaten van België naar Een andere, meer structurele factor, aangewezen door het Federaal Planbureau, is de vaststelling dat de Belgische export te sterk gericht is op landen (EU-lidstaten) met een zwakke groei, en te weinig op Aziatische landen met een sterkere groei 2. Volgens de Nationale Bank is 77% van de Belgische export gericht op de Europese interne markt, waarvan 57% op de eurozone. Dat aandeel is de laatste jaren zeer weinig veranderd. Wat de toegevoegde waarde betreft, neemt de EU 59% van de Belgische export af, ten opzichte van slechts 47% van de Duitse en 49% van de Franse export 3. Nog een interessant cijfer: 75% van de Belgische ondernemingen realiseren minder dan 25% van hun winst buiten de EU 4.

Europese klanten. Die producten dienen daar vervolgens als input en worden uiteindelijk opnieuw vanuit die Europese landen geëxporteerd naar vooral niet-Europese markten in de vorm van afgewerkte producten. Die indirecte export naar niet-EU-markten is bijzonder belangrijk voor de werkgelegenheid in België, want het gaat om 196.000 jobs 6. Om de hele bijdrage van Belgische ondernemingen aan de internationale handelsstromen te evalueren, is het dus belangrijk om niet enkel rekening te houden met het Belgische bilaterale handelsverkeer of ‘directe export’, maar ook met het aandeel Belgische toegevoegde waarde aan de export van onze Europese partners of ‘indirecte export’. Zo vertegenwoordigt de indirecte Belgische export naar de VS of Japan vanuit Europese partnerlanden meer dan 85% van de waarde van de directe Belgische export naar elk van die twee landen 7. Voor onze handel met Canada bedraagt dat cijfer bijna 80%.

Daar moet dringend verandering in komen, want over 10 tot 15 jaar zal ongeveer 90% van de wereldwijde groei buiten Europa gerealiseerd worden 5. Het is dus noodzakelijk dat meer van onze bedrijven internationaal gaan en zich meer op die sterk groeiende (niet-EU-) markten positioneren.

1 2 3 4

OESO. Federaal Planbureau (FPB). OESO (2011), ‘Gross exports by final destination and origin of value added’. Belgisch Comité van de Internationale Kamer van Koophandel (2016), ‘Benefits of trade agreements for SMEs in Belgium’. 5 European Commission (2015), ‘Trade for all. Towards a more responsible trade and investment policy‘. 6 DG Trade (2015), ‘Trade and jobs’. 7 Berekening VBO op basis van OESO-cijfers (Trade in Value Added - TiVA).

T 9

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

HET BELANG VAN DE ‘GLOBAL SUPPLY CHAINS 8’ VOOR ONZE KMO’S

2. Opportuniteiten voor kmo’s Het groeiende fenomeen van global supply chain verlaagt de

1. Samenstelling handelsverkeer België

barrières voor kmo’s om zich toegang te verschaffen tot internatio-

Wist u dat de meest geëxporteerde producten van onze onderne-

nale handelsstromen. Ze moeten niet langer uitblinken in alle stappen

mingen ook de meest geïmporteerde producten zijn in ons land (zie

van het productieproces 12. Zo kunnen ze zich specialiseren in

grafiek hieronder)? Dat komt door de evoluties in de mondiale

toeleveringsactiviteiten.

waardeketens: tussen landen met min of meer vergelijkbare technologie en grondstofprijzen heeft er zich een intra-industriële handel

Dat werpt zijn vruchten af: de Europese Commissie merkt op dat

ontwikkeld, namelijk handel in onderdelen van eenzelfde afgewerkt

kmo’s die zich openstellen voor het buitenland meer werkgelegen-

product (bijv. auto-onderdelen) 9.

heid creëren en innoverender zijn dan kmo’s die binnen de landsgrenzen blijven.

België is gespecialiseerd in de export van (afgewerkte of halfafgewerkte) producten met veel toegevoegde waarde, vooral in de

Vandaar de extra aandacht die wordt besteed aan de internationali-

farmaceutische en de brandstoffenindustrie. Dankzij de specialisatie

sering van kmo’s, met name in het kader van de onderhandeling van

in gesofisticeerde producten kan het exporterende land, bij stabiele

internationale handelsakkoorden door de EU (lees het artikel

grondstofprijzen 10, de winst van de internationale handel voor de

‘Gebruik de voordelen van vrijhandelsakkoorden!‘ op p.12).

groei van het bbp maximaliseren 11. De vermindering van de tarifaire en niet-tarifaire obstakels en de vereenvoudiging van de internationale handel zijn dus positief voor onze bedrijven die in de import, export of in allebei actief zijn. GOEDERENHANDEL - TOP 10 BELGIË 2017

Export Import

Producten van de chemische industrie Vervoermaterieel

Waarde in miljard euro

Elektrische apparaten Minerale producten Onedele metalen Kunststoffen en rubber Parels en edele metalen Producten van de voedingsindustrie Meetapparatuur en precisie-instrumenten Textiel 0

Bron: NBB, communautair concept

WAAROM IS HANDEL ZO BELANGRIJK VOOR ONS? Sinds 1970 ontwerpt en produceert Karl Hugo (Amel, België) industriële machines op maat. Bernd Hugo, CEO van de vennootschap, getuigt over zijn ervaring in de internationale handel: “Zelfs voor een kleine onderneming als de onze is de vraag op de Belgische markt niet voldoende voor onze productiecapaciteit. Zonder de voordelen van de internationale handel zouden onze markt en onze technische competenties zich niet zo hebben ontwikkeld als in de jongste 10 tot 15 jaar. Voor de Belgische industrie is export geen luxe maar een kwestie van overleven.” 13

8 9 10 11 12 13

De ‘global supply chain‘, of mondiale productieketen, is het productieproces waarvan de verschillende stappen gebeuren in verschillende landen. OESO (2011), ‘The Impact of Trade Liberalisation on Jobs and Growth: Technical Note‘, OECD Trade Policy Papers, No. 107, OECD Publishing, Paris. Grancay, M., Grancay, N. and Dudas, T. (2015), ‘What You Export Matters: Does It Really?‘, Contemporary Economics. Hausmann, R., Hwang, J. and Rodrik, D. (2007), ‘What You Export Matters‘, Journal of Economic Growth, Vol. 12, No. 1, pp. 1-25. Onodera, O. (2008), ‘Trade and innovation project‘, OECD Trade Policy Working Paper No. 72. Internationale Kamer van Koophandel (2016), ‘Benefits of Trade Agreements For SMEs in Belgium‘.

ADVERTORIAL

"VAL-I-PAC kijkt voorbij de recyclagedoelstellingen" “VAL-I-PAC overtreft jaar na jaar de opgelegde recyclagedoelstellingen (80%) voor bedrijfsmatig verpakkingsafval. Dat blijft ons hoofddoel, maar we hebben ruimte om onze scope te verbreden”, zegt Francis Huysman, Managing Director van VAL-I-PAC. De vzw is voor de periode 2017-2021 opnieuw erkend als organisatie met als doel: de recyclage van bedrijfsmatige verpakkingen. Dankzij die erkenning kan het ook nieuwe accenten leggen, nodig om de recyclage-uitdagingen op Belgisch en internationaal niveau aan te gaan.

NIEUWE UITDAGINGEN IN BELGIË…

... EN OP WERELDNIVEAU

“De erkenning bevestigt de positieve resultaten die VAL-I-PAC

“Vooral bij de inzameling van bedrijfsmatig plastic afval is momenteel

behaalt, het optimale beheer van onze resources en de initiatieven

waakzaamheid geboden”, beklemtoont de Managing Director. Eind juli

die we ondernemen om gedragsverandering bij bedrijven te

2017 kondigde China een importverbod op bedrijfsmatig plastic afval

stimuleren. Nu komt het erop aan bedrijven

aan. “Die beslissing heeft een wereldwijd effect”, legt

te blijven aanmoedigen om hun afval selectief

Huysman uit. “Er is immers al een overaanbod aan afval

in te zamelen”, getuigt Huysman. Zo biedt VAL-I-PAC bedrijven die selectief sorteren financiële incentives. Bovendien zoekt het voortdurend nieuwe oplossingen op maat van bedrijven, zoals extra stromen kunstafval, om zo de inzameling van plastic afval te stimuleren. Daarnaast zal VAL-I-PAC de materiaalstromen nog fijnmaziger in kaart brengen en de evolutie van het aantal bedrijven dat afval sorteert,

VAL-I-PAC moedigt bedrijven die selectief sorteren aan met ﬁnanciële incentives

in Europa. Dat wordt nu nog versterkt waardoor de Europese afvalverwerkers selectiever worden en enkel kwalitatief afval – lees rendabeler te verwerken afval – aanvaarden of de verwerkingsprijs opdrijven. Dat kan op termijn een negatieve invloed hebben op de bereidheid van bedrijven om hun afval selectief in te zamelen.” Het is dus essentieel dat VAL-I-PAC, samen met ophalers, de bedrijven verder aanmoedigt om de nodige aandacht te besteden aan de kwaliteit van hun (plastic) afval. Binnenkort organiseert VAL-I-PAC een globaal overleg

nauwgezet opvolgen. “Die instrumenten

om een actieplan op te stellen. “Doel? De duurzame

vormen de basis om het sorteer- en recyclagebeleid bij bedrijven efficiënt te evalueren en eventueel

recyclage van het in België ingezamelde plastic afval te waarborgen op

bij te sturen.”

lange termijn.”

STEL UW BEDRIJF IN REGEL. VAL-I-PAC HELPT! Elk bedrijf dat verpakkingen op de markt brengt, is verplicht aan te tonen dat het minstens 80% van die verpakkingen recycleert. VAL-I-PAC helpt uw bedrijf om die doelstelling te bereiken. Trouwens, meer dan 7.000 bedrijven gingen u al voor. Samen vertegenwoordigen ze meer dan 90% van alle bedrijfsmatige verpakkingen die in België op de markt komen. Is uw bedrijf compliant met de wettelijke verplichting? Zo niet, dan kunt u de voorbije jaren regulariseren tegen uiterst gunstige financiële voorwaarden. Hoe? Alle informatie op www.valipac.be.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

VRIJHANDELSAKKOORDEN

Gebruik de voordelen van vrijhandelsakkoorden! Na de Tweede Wereldoorlog zetten de grote mogendheden een universeel systeem op om de handel tussen uiten invoerders van goederen te regelen en de internationale handel open te stellen. Zo ontstond het globale kader van de Wereldhandelsorganisatie (WTO). Dat lag aan de basis van een significante daling van de douanetarieven en zorgt ervoor dat er vandaag betrekkelijk vrij handel kan worden gedreven aan de hand van duidelijke regels.

et de tijd strekte dat kader zich â&#x2C6;&#x2019; naast de louter tarifaire aspecten â&#x2C6;&#x2019; uit tot andere domeinen, zoals de diensten, de intellectuele eigendom of de handelsbeschermings-

maatregelen. Ondanks alle inspanningen wordt de verdere ontwikkeling al meer dan tien jaar fors vertraagd. Nieuwe economische spelers op het wereldtoneel en de talrijke toetredingen tot de WTO maken consensus steeds moeilijker. De onderhandelingen van de Doha-cyclus voor de verdere ontwikkeling (opgestart in 2001) liepen geleidelijk vast zonder vooruitzicht op grote doorbraken. In het licht van die blokkering van het multilaterale niveau, kozen de Staten voor een alternatief en sloten ze bilaterale of regionale vrijhandelsakkoorden.

VRIJHANDELSAKKOORDEN EUROPESE UNIE In de jaren 60 werden de belangrijkste handelsbevoegdheden van de lidstaten overgeheveld naar het Europees niveau. Met het Verdrag van Lissabon (2009) werden die bevoegdheden uitgebreid tot de directe buitenlandse investeringen en tot de handelsaspecten van de intellectuele eigendom. Het maakt de Commissie exclusief bevoegd om over handels- en investeringsakkoorden te onderhandelen in naam van de Unie en haar lidstaten. Het optreden van de EU in handelsaangelegenheden schrijft zich ten volle in de regels van de WTO in. Het Europese handelsbeleid, waarvan vrijhandelsakkoorden het instrument bij uitstek zijn, heeft als eerste doel om derde markten te openen voor de Europese importeurs en exporteurs.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

Dat beleid integreerde geleidelijk ook de

Sinds het akkoord met Zuid-Korea neemt de

Het dalen of wegvallen van bilaterale

globale waardeketens (‘global value

EU in haar bilaterale akkoorden systema-

douanetarieven maakt het mogelijk om

chains’), het groeiende belang van de

tisch specifieke bepalingen op die verwijzen

goedkoper in en uit te voeren – voor kmo’s

diensten en de digitale handel. Bovendien

naar internationale sociale en milieunormen,

vaak een cruciale voorwaarde om te

stoelt het beleid op een set waarden.

en ijvert ze zo onder meer voor duurzame

internationaliseren. Zelfs al zijn de tarieven

ontwikkeling, mensenrechten en goed

relatief al laag, dan nog kunnen enkele

bestuur (lees ook het kader op p. 14).

percenten een groot verschil maken voor de volumes in kwestie. Aan ieder product worden bovendien duidelijke oorsprongsregels verbonden, waarna invoerders en uitvoerders de afgesproken preferentiële tarieven kunnen genieten.

"HANDEL, DAT ZIJN JOBS" “Handel is geen abstract begrip. Handel, dat zijn jobs en nieuwe opportuniteiten voor Europese ondernemingen van elke grootte. Elk extra miljard aan export levert 14.000 extra banen op in de EU. Wanneer de EU handel drijft, voeren we onze sociale en milieunormen uit, net als onze normen op het vlak van gegevensbescherming en voedselveiligheid.” - Jean-Claude Juncker, voorzitter Europese Commissie (State of the Union – 13/09/2017)

Handelsakkoorden zijn ook bedoeld om niet-tarifaire belemmeringen weg te nemen die de markttoegang bemoeilijken. De partijen kunnen beslissen om samen te werken op regelgevend vlak. Zo kunnen ze diverse administratieve verplichtingen afstemmen of stroomlijnen (bijv. certificatietests), zonder dat dit de Europese normen verzwakt. De meeste akkoorden bevatten een hoofdstuk over douanefacilitering om de vereisten voor het in-, uit-, doorvoeren en classificeren van producten te vereenvoudigen. Dat is tijd- en kostenefficiënt. Gezien het belang van de dienstensector voor de Europese economie zijn de

De Europese Unie sloot diverse soorten handelsakkoorden met meer dan honderd landen wereldwijd. Momenteel onderhandelt de Commissie over vrijhandelsakkoorden met een tiental internationale partners, zoals Japan, Indonesië en Mercosur (Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay). Binnenkort volgen gesprekken met Australië en Nieuw-Zeeland.

VOORDELEN VOOR DE ONDERNEMINGEN Vrijhandelsakkoorden ‘van de nieuwe generatie’ omvatten heel uiteenlopende facetten m.b.t. internationale handel en investeringen. Ze scheppen een voorspelbaar en transparant reglementair kader en verhogen zo de rechtszekerheid. Dat is

hoofdstukken over het grensoverschrijdend aanbieden van diensten belangrijker geworden. Die maatregelen bevorderen de markttoegang, verbieden iedere vorm van discriminatie en garanderen transparantie over de uitzonderingen en de subsectoren die worden uitgesloten van het akkoord. Duidelijke verbintenissen over de bescherming van intellectuele eigendom, gebaseerd op Europese en internationale normen, omkaderen de uitvoer van innoverende producten. Robuuste bepalingen inzake copyright zijn recent in dit soort akkoorden opgenomen om de creatieve industrie en de digitale sector te beschermen. Ook het overdragen van gegevens tussen landen wordt omkaderd. 

cruciaal voor elke onderneming die de stap zet naar een buitenlandse markt. 13

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

Bepalingen voor tijdelijke werknemersmobiliteit en de erkenning van beroepskwalificaties zorgen voor een significant vlottere toegang van Europese werknemers tot een derde markt, bijvoorbeeld voor ‘service-na-verkoop’ of de installatie van een productietool in het buitenland. Investeringsbepalingen garanderen de markttoegang in de sectoren van het akkoord en de bescherming van Europese investeerders tegen discriminatie en directe of indirecte onteigening in het partnerland. Dankzij handelsakkoorden krijgen Europese ondernemingen in heel diverse sectoren (ICT, bouw, textiel…) vaak een ongeziene toegang tot buitenlandse overheidsopdrachten, waardoor ze kunnen meedingen naar aanbestedingen die voorheen voor

GEVOLGEN AKKOORD TUSSEN EU EN ZUID-KOREA Het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Zuid-Korea (2011) is een voorbeeld van de positieve gevolgen van een akkoord ‘van de nieuwe generatie’ voor de Europese ondernemingen. Dat akkoord leidde volgens de Europese Commissie tot 59% meer Europese export van goederen naar Zuid-Korea en een positieve impact op de handelsbalans van de Unie van 3,1 miljard euro. Ook de uitvoer van diensten nam in die periode met liefst 49% toe. De directe investeringen van Zuid-Korea in de EU stegen met 59% en die van de EU in Zuid-Korea met 32%. “Toen de vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en Zuid-Korea in 2011 van kracht werd, herdacht ons bedrijf zijn logistieke strategie. Vroeger sloegen we onze producten op in China en gebruikten we onze vestiging in Beijing als hub om onze klanten in Azië te bedienen. Met de nieuwe overeenkomst besloten we onze goederenstroom te optimaliseren en rechtstreeks van België naar Zuid-Korea te verschepen. Resultaat? Minder transportkosten, minder invoerrechten in China (rond de 5%), en ook onze klanten in Zuid-Korea sparen 8% invoertaks uit (vergeleken met invoer uit China). Dat versterkte onze concurrentiepositie in een land met felle concurrentie rond elektronische producten en het ondersteunde ons succes in dat land.” – Olivier De Boeck, Managing Director ASIA, B.E.A. Asia.

hen gesloten bleven.

HOE GA JE TE WERK ALS ONDERNEMING? De meeste bepalingen van een handelsakkoord worden uitgevoerd door de administraties van de lidstaten van de EU en van het derde land, zonder dat de bedrijven zelf iets moeten ondernemen. Sinds januari 2017 moeten Belgische (Europese) uitvoerders zich wel registreren in de zgn. REX-database (Registered Export System) van de Europese Commissie om de preferentiële tarieven te kunnen genieten in het kader van een aantal handelsakkoorden (waaronder dat met Canada). Via de Belgische douaneautoriteiten kent de Commissie een REX-identificatienummer toe aan de uitvoerder. Die levert zelf een herkomstattest van het product af waarop het REX-nummer vermeld moet staan. Vanaf dat moment zijn op het exportproduct de bilaterale preferentiële tarieven van toepassing. Dit systeem zal waarschijnlijk ook gelden in de toekomstige handelsakkoorden tussen de EU en onder meer Japan, Singapore en Vietnam. “Balta is de grootste Europese producent van vloerbekleding in textiel en exporteert naar meer dan 130 landen. Het recente vrijhandelsakkoord tussen de EU en Canada brengt de invoertarieven voor onze producten in Canada terug naar nul, komende van 6,8 tot 14%. Het spreekt vanzelf dat wij voorstander zijn van verdere vrijhandel waardoor wij met onze innovatieve, creatieve producten nieuwe markten kunnen veroveren.” – Geert Vanden Bossche, Marketing Director Balta Industries.

V.U.: E. Jacqueroux, BNP Paribas Fortis NV, Warandeberg 3, 1000 Brussel, RPR Brussel, BTW BE 0403.199.702. FSMA nr. 25.879A

IN EEN WERELD IN VERANDERING,

KUNT U INVESTEREN EN BIJDRAGEN AAN EEN MEER DUURZAME SAMENLEVING. ONBETWISTE EXPERTISE Uw patrimonium is uniek. Door een persoonlijke aanpak en met de hulp van onze experten, zal uw Private Banker het volledige potentieel ervan proberen te benutten. Uw vermogen heeft een rijke geschiedenis, samen schrijven we de toekomst.

BEST PRIVATE BANK IN

BELGIUM

EEN KEUZE VOOR UW TOEKOMST Mikken op mogelijk aantrekkelijke rendementen en tegelijk bijdragen aan een meer duurzame wereld, dat kan. Onze specialisten in duurzame beleggingen werken hiervoor nauw samen met onafhankelijke experten en universiteiten. Praat er zeker over met uw Private Banker.

De bank voor een wereld in verandering

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

WAAR OF VALS?

Handelsakkoorden: mythes vs. realiteit Recent deden tal van overdrijvingen – en ook ronduit valse informatie – de ronde over de effecten en de draagwijdte van vrijhandelsakkoorden. Als reactie daarop brengen we een aantal grondslagen van het Europees en internationaal handelsrecht nog eens onder de aandacht. MYTHE. LIBERALISERING STAAT GELIJK MET CONCURRENTIE EN WILDE PRIVATISERING Het vrijmaken van diensten is enkel gericht op de markttoegang en de niet-discriminerende behandeling. De markttoegang verwijdert kwantitatieve (zoals limieten op de participaties in buitenlands kapitaal) en kwalitatieve (zoals juridische en administratieve vereisten) beperkingen, en verhindert de staat om er nieuwe op te leggen. De niet-discriminerende behandeling betekent dat de staat buitenlandse dienstverleners dezelfde behandeling moet garanderen als nationale spelers. Maar de overheid verliest haar vermogen om te reguleren niet zolang ze die voorwaarden nakomt. Lidstaten worden niet gedwongen om pakweg hun overheidsdiensten, onderwijs, gezondheidszorg of waterbevoorrading te privatiseren. Telkens een vrijhandelsakkoord wordt afgesloten, blijven de bestaande normen van toepassing. Elk geïmporteerd product moet voldoen aan de strenge Europese regels om zijn weg te vinden naar de interne markt. De vrees voor een afzwakking van onze normen is dus ongegrond. Specifieke bepalingen inzake quota, overgangsfases en vrijwaringsclausules beschermen de Europese sectoren die het gevoeligst zijn voor buitenlandse concurrentie.

KUNT U INVESTEREN EN BIJDRAGEN AAN EEN MEER DUURZAME SAMENLEVING.

De bank voor een wereld in verandering

V.U.: E. Jacqueroux, BNP Paribas Fortis NV, Warandeberg 3, 1000 Brussel, RPR Brussel, BTW BE 0403.199.702. FSMA nr. 25.879A

IN EEN WERELD IN VERANDERING,

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

T MYTHE. EEN PRIVATE ARBITRAGERECHTBANK

bieden tot de

(ICS) BEDREIGT HET RECHT VAN STATEN OM TE REGULEREN

faciliteiten van dit

Een arbitragehof biedt een investeerder die zich benadeeld voelt

de praktijk moeten

op een derde markt de kans om zijn rechten te laten gelden door

alle luiken van een

een onpartijdig panel onafhankelijke experts. Er bestaan circa

akkoord rekening

3.000 bilaterale investeringsovereenkomsten met een dergelijke

houden met de

arbitrageclausule tussen investeerders en staten (1.400 met een

bezorgdheden van

EU-lidstaat als partij). Om dat mechanisme te moderniseren, werkte

kmo’s. Er kan voor

de Unie een ‘Investment Court System’ (ICS) uit dat voor het eerst

hen zelfs een

werd opgenomen in het akkoord tussen de EU en Vietnam en

specifiek hoofdstuk

vervolgens in CETA, tussen de EU en Canada.

worden ingevoerd om

soort akkoorden. In

Elk geïmporteerd product moet voldoen aan de strenge Europese regels om zijn weg te vinden naar de interne markt

ze nog betere toegang Het ICS is een publieke, permanente en onafhankelijke investe-

te garanderen tot de informatie m.b.t. derde markten.

ringsrechtbank waarvan de rechters worden benoemd door de

den aan dezelfde standaarden als die van het Internationaal

MYTHE. AKKOORDEN WORDEN GEHEIM ONDERHANDELD IN DUISTERE ACHTERKAMERS

Gerechtshof. Enkel klachten m.b.t. de niet-discriminerende

Het handels- en investeringsbeleid is een exclusieve

behandeling en de investeringsbescherming kunnen worden

bevoegdheid van de Europese Unie, die wordt

voorgelegd aan het ICS. Er komt een mechanisme om kennelijk

uitgeoefend onder toezicht van de lidstaten en

onterechte klachten versneld te verwerpen (en weet, de verliezende

van het Europees Parlement.

Europese autoriteiten en de autoriteiten van het land waarmee de EU een akkoord sluit. De kwalificaties van de rechters beantwoor-

partij draait op voor de arbitragekosten!) De rechtbank spreekt zich enkel uit over de eventuele financiële compensaties voor de

Het onderhandelingsmandaat van de Europese

verliezen (financieel of eigendom) die daadwerkelijk werden

Commissie moet door elke lidstaat worden goed-

geleden. Ze zet dus onder geen enkel beding aan om de nationale

gekeurd binnen de Raad. Elke lidstaat moet zich

wetten te doen veranderen. Verder bevestigt het nieuwe systeem

uitspreken over de inhoud van het toekomstige akkoord

nogmaals dat de nationale overheden het recht hebben om te

en zijn ‘rode lijnen’ aangeven vóór de start van de

reguleren met het oog op publieke doelstellingen.

onderhandelingen. De Commissie onderhandelt vervolgens namens de Europese Unie en informeert

MYTHE. VRIJHANDEL BOTST MET DUURZAME ONTWIKKELING EN MENSENRECHTEN

de lidstaten over de stand van de besprekingen.

Ter herinnering: alle nationale wetten en verplichtingen blijven van

onderhandelingsproces geregeld vergaderingen plaats

kracht. Daarnaast worden in vrijhandelsakkoorden ook bepalingen

tussen de federale overheid en de deelstaten om de

opgenomen over duurzame ontwikkeling die internationaalrechte-

werkzaamheden te debriefen en zo nodig bij te sturen.

Op intra-Belgisch niveau vinden tijdens het hele

lijk bindend zijn. De bedoeling hiervan is om van handel een hefboom te maken voor duurzame ontwikkeling (bijv. behoorlijk

De Commissie is transparanter geworden en publi-

werk en milieubescherming) in de partnerlanden van de Unie. De

ceert voortaan haar aanbevelingen en een samen-

ondertekenende partijen verbinden zich ertoe de internationale

vatting van iedere onderhandelingsronde op haar

standaarden opgenomen in het akkoord (Conventies van de IAO,

website. Ook het middenveld wordt door de

milieuakkoorden, …) toe te passen en op te volgen samen met

Commissie geïnformeerd en geraadpleegd.

vertegenwoordigers van het middenveld. Om in werking te kunnen treden, moet het verdrag Tot slot kan de Europese Unie een handelsakkoord ook stoppen als

ten slotte worden goedgekeurd door de Raad en

de mensenrechten of de afspraken inzake nucleaire non-proliferatie

het Europees Parlement, een democratisch verkozen

ernstig en wezenlijk worden geschonden.

instelling. In de toekomst zullen handelsverdragen waarschijnlijk worden opgesplitst in een ‘puur’

MYTHE. VRIJHANDELSAKKOORDEN ZIJN OP MAAT GESNEDEN VAN ‘GROTE’ MULTINATIONALS

handelsverdrag en een verdrag over ‘investeringen’.

De voordelen van handelsakkoorden gelden voor alle onderneming-

parlementen het luik ‘investeringen’ bekrachtigen.

en, van klein tot groot. De Europese Unie spant zich bovendien in om kleine en middelgrote ondernemingen vlotter toegang te 18

In sommige gevallen zullen nationale of regionale

U HEEFT NU MEER DAN 15 900 REDENEN OM EEN BRUSSELAAR AAN TE WERVEN. “MIJN TROEVEN? VOLHARDING EN GEDULD.”

Met de steun van het Europees Sociaal Fonds

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

RULES-BASED FREE TRADE

Bewakers van de internationale handel De openstelling van de internationale handel is niet gelijk aan ongecontroleerde ‘deregulering’. Er bestaan tal van regels die de gezonde concurrentie moeten garanderen. En om zich beter te wapenen, moderniseert de EU haar instrumenten om de handel te beschermen.

e handels- en investeringsstromen worden in goede banen

Wat dumping betreft, zal er rekening gehouden worden met nieuwe

geleid door een reeks dwingende regels en principes waar

indicatoren, zoals de energieprijzen, de toegang tot grondstoffen en

de landen aan moeten voldoen. Zo bestaan er multilaterale

het niet naleven van minimale sociale en milieunormen. Bovendien

regels ontwikkeld door de Wereldhandelsorganisatie en aanvullende

denkt de EU na hoe ze bij haar handelspartners een betere naleving

bilaterale akkoorden. Uitgangspunt is dat alle partijen de ‘spelregels’

kan afdwingen van de sociale en milieunormen waarnaar wordt

respecteren die garant staan voor gezonde concurrentie, een

verwezen in akkoorden die ze sluit. Daar bovenop stelde de

internationaal ‘level playing field’ en wederkerigheid. Dat is in een

Commissie op uitnodiging van Frankrijk voor om directe buiten-

notendop het concept van ‘rules-based free trade’.

landse investeringen te screenen in gevoelige sectoren die samenhangen met de nationale

Die verzameling regels wordt aangevuld door verschillende mecha-

veiligheid.

nismes die men kan inschakelen wanneer de partijen hun

In al die dossiers moet de EU kiezen voor een

wederzijdse verplichtingen

evenwichtige aanpak. Enerzijds mag ze niet

niet nakomen (bijv. discri-

naïef of blind zijn, want ze moet onze

minerende praktijken of

ondernemingen voorwaarden voor

oneerlijke concurrentie van handelspartners).

gezonde concurrentie kunnen garanderen.

De inbreuken zijn heel divers, gaande van onteigening en import- en exportbeperkingen over dumpingpraktijken of onwettige

Anderzijds mag ze niet vervallen in

subsidies tot reglementaire hinderpa-

protectionistische reflexen, die schadelijk

len om lokale actoren te bevoordelen.

zijn voor een zeer open economie als die van ons land.

NAAR EEN BETERE NALEVING De EU beschikt over een reeks instrumenten om de gezonde

Meer over het doel en de uitrol van dit handels-

internationale concurrentie te vrijwaren. Dat is cruciaal aangezien

beleid leest u op de volgende pagina’s in het

de Europese Commissie in 2016 een toename van de barrières

interview met Vice-eersteminister en minister

voor handel en investeringen vaststelde. China, Rusland, India

van Buitenlandse Zaken Didier Reynders.

en Brazilië maken zich daar het vaakst schuldig aan. De meeste belemmeringen worden ingevoerd door de leden van de G20, wat erg zorgwekkend is. Om die trend het hoofd te bieden, moderniseert de EU haar arsenaal handelsbeschermingsinstrumenten. 20

www.volkswagen.be

De nieuwe Tiguan Allspace.

Tot 7 plaatsen voor al uw avonturen. Het moduleerbare interieur dat plaats biedt tot 7 personen en het klassevolle design tillen de nieuwe Tiguan Allspace op een hoger niveau. Deze ruime gezinswagen is praktischer dan ooit en ziet er fantastisch uit. Met zijn heel complete uitrusting en een onklopbaar rijcomfort verbreedt de nieuwe Tiguan Allspace uw horizon. Kom achter het stuur zitten en ontdek het zelf. Er is al een Tiguan Allspace vanaf € 340 per maand excl. BTW in Financiële Renting* Ontdek hem bij elke Volkswagen-concessiehouder of op volkswagen.be

Volkswagen

4,9 - 7,6 L /100 KM • 129 - 172 G CO2 /KM (NEDC) Milieu-informatie (KB 19/03/2004) : www.volkswagen.be * Tiguan Allspace Trendline 1.4 l TSI 150 pk 6v. Catalogusprijs incl. BTW: 32.050 €. Huurprijs incl. BTW: 411,40 €. Offerte in Financiële Renting Volkswagen Financial Services berekend op basis van 60 maanden, zonder eerste verhoogde huurprijs en met een aankoopoptie van 20%. Aanbieding voorbehouden aan professionele gebruikers. Onder voorbehoud van aanvaarding van het dossier door D’Ieteren Lease n.v., met maatschappelijke zetel te Leuvensesteenweg 679, 3071 Kortenberg, België - RPR Leuven - KBO 0402623937. Prijzen op 01/12/2017 en geldig tot 31/12/2017. Volkswagen Financial Services is een commerciële benaming van D’Ieteren Lease n.v. (filiaal van Volkswagen D’Ieteren Finance n.v.). D’Ieteren Lease NV (FSMA 20172A) is een niet verbonden agent van P&V Verzekeringen (FSMA 0058) en een onder-agent van Allia Insurance Brokers (FSMA 11420A). Getoond model uitgerust met betalende opties.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

INTERVIEW DIDIER REYNDERS, VICE-EERSTEMINISTER EN MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN EUROPESE ZAKEN

“België pleit voor ambitieuze handelsagenda” handelsagenda De storm van protest tegen de recente handelsakkoorden heeft het imago van de internationale handel geen goed gedaan. Didier Reynders, Vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, kijkt terug op de voorbije discussies en deelt zijn visie op toekomstige akkoorden. Hij blijft overtuigd: “Door de grenzen te openen voor internationale handel hebben we de economie verder ontwikkeld, en dat zullen we blijven doen.”

Hoe verklaart u de recente tendens tégen de handel, zoals de ‘STOP TTIP&CETA’campagne die in België culmineerde in de CETA-saga? “De actuele neiging tot protectionisme en op zichzelf terugplooien manifesteert zich op verschillende vlakken. We hebben het gezien met CETA en het duikt weer op in de nieuwe Amerikaanse administratie en de brexit. Hoe we dat moeten verklaren? Voor een stuk door een aantal sociaaleconomische crisissen die de burgers werkelijk dooreen hebben geschud. Zij hebben het gevoel dat het jobverlies als gevolg van herstructureringen, technologische evoluties en economische moeilijkheden

veroorzaakt is door de sterkere concurrentie,

Het CETA-dossier is – en dat betreur

delingsmandaten van de Europese

die samenhangt met het openstellen van de

ik zeer – ook ingezet voor politieke

Commissie en de stand van de

markten.

profilering. Sommige politici deinsden

onderhandelingen openbaar te maken

er niet voor terug valse argumenten te

en ook de parlementen en het

Ik geloof het omgekeerde: we hebben de

gebruiken om hun afwijzing van de vrije

middenveld te informeren. Ikzelf

economie ontwikkelingskansen geboden door

handel kracht bij te zetten. In het licht

vergader regelmatig met vertegen-

de grenzen voor internationale handel open te

daarvan pleit België al enkele jaren voor

woordigers van de werkgevers, van de

stellen, en dat zullen we blijven doen.

meer transparantie, door de onderhan-

vakbonden, van alle organisaties die

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

mogelijk belang hebben bij deze problematiek. We zijn zeer begaan met de legitieme bezorgdheden die er leven. Anderzijds moeten mensen die geïnformeerd willen worden ook een kleine inspanning doen. Het internet maakt vandaag heel veel informatie beschikbaar, maar men moet nog wel de moeite doen om het te lezen.”

komen er met andere woorden niet alleen met

We moeten ons kunnen beschermen als men geen gelijk speelveld kan garanderen

een engagement van af, maar moeten het ook afstemmen met onze Belgische partners en met de lokale partners in het derde land. Op de FOD Buitenlandse Zaken werken we aan de implementatie van internationale standaarden. Zo vergaderde ik bijvoorbeeld onlangs in Genève met de

Waren sommige van die eisen niet terecht

directeur-generaal van de Wereldhandels-

en verdedigbaar?

organisatie (WHO) en de directeur-generaal van de Internationale

“Ja, natuurlijk. Er zijn mensen die gegronde bezorgdheden uiten.

Arbeidsorganisatie (IAO) om ‘handel’ en ‘arbeidsstandaarden’ op

Een voorbeeld daarvan is de landbouwsector, die een uiterst moeilijke

mekaar af te stemmen. De bedoeling is om overal waar we handel

periode doormaakt. Het is normaal dat die sector beschermd wil

drijven, dezelfde internationale standaarden toe te passen. Niet

worden in handelsakkoorden. Maar we mogen niet gelijk wat laten

onze Europese normen. We kunnen niet aan onze partnerlanden

zeggen. In het kader van CETA werd ons verweten dat we de deur

vragen om automatisch onze normen toe te passen, maar wel

zouden openzetten naar ‘hormonenvlees en chloorkippen’. Dat

minstens de regels inzake arbeid die op het niveau van de IAO

blijft uiteraard verboden in Europa.

worden erkend. Of nog: de regels erkend in het klimaatakkoord van Parijs. Hetzelfde voor de mensenrechten. Wat telt is dat de

Een andere terechte bezorgdheid betreft de eerlijke concurrentie in

situatie verbetert en zo snel mogelijk de goede kant opgaat.”

handelsrelaties. Daarom pleiten we er voor de Europese instrumenten die de handel beschermen te moderniseren, zodat we beter gewapend

Zou in die context een systeem van sancties denkbaar of

zijn tegen dumpingrisico’s. Idem voor de wederkerigheid.

nuttig kunnen zijn? “Ik ben er niet zeker van. Het meest efficiënt lijkt me volgehouden

Er zijn wel degelijk gegronde bezorgdheden van bepaalde sectoren

opvolging door controle. In de Europese handelsakkoorden staan

en werknemers waar we een antwoord op moeten bieden. Maar

mechanismen die we kunnen activeren bij de vaststelling dat

we moeten ons er ook bewust van zijn dat dossiers gretig worden

bijvoorbeeld bepalingen inzake duurzame ontwikkeling – inclusief

aangegrepen door onverzettelijke tegenstanders van vrijhandel

mensenrechten – niet gerespecteerd worden. Dat kan zelfs gaan

die we nooit zullen kunnen overtuigen.”

tot opschorting van een akkoord als de situatie bijzonder zorgwekkend is. Bijgevolg moeten we zorgen dat er een opvolgings- en

Het gaat in de eisen ook vaak over niet-handelsgerelateerde

monitoringsmechanisme bestaat met de actoren van het land

aspecten, zoals mensenrechten, sociale en milieunormen. Hoe

waarmee we handel drijven of waarin we investeren, en met

komt men daaraan tegemoet?

onze eigen middenveldactoren.

“Samen met mijn collega’s uit de Benelux en Scandinavië heb ik een brief geschreven naar Cecilia Malmström, de Europees commissaris

Het is dus gerechtvaardigd om te stellen dat we nog niet ver

voor Handel. We stellen haar concrete opties voor waardoor duurzame

genoeg gaan om alles in het werk te stellen wat momenteel

ontwikkeling – inclusief sociale en ecologische aspecten en mensenrech-

voorhanden is inzake duurzame ontwikkeling. Het gaat dan ook

ten – integraal deel zouden uitmaken van de Europese handelsakkoor-

te ver om handelsakkoorden te willen blokkeren indien er geen

den. Die aspecten moeten ook bindend zijn. De betrokken partijen

‘sancties’ zijn.

T 23

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

Ik betwijfel of een systeem van sancties wel het eﬃciëntst is. We moeten eerder gaan naar bindende opvolgings- en monitoringsmechanisme van de akkoorden

Mag ik er ook aan herinneren

Maar het blijft een moeilijk debat. Sommige landen

dat ik de eerste minister van Buiten-

geloven dat de goedkeuring door het nationale parlement

landse Zaken ben die bij het federale

de betrokkenheid van het land garandeert. Maar denk

parlement het idee heeft geïntrodu-

eraan dat het land betrokken wordt via het Europees

ceerd om een jaarrapport op te stellen

Parlement, waarin verkozenen uit heel Europa, ook België

over de vooruitgang inzake handels-

en Frankrijk – en Frankrijk noem ik natuurlijk niet zomaar –

verdragen in hun globaliteit, inclusief

zetelen. De Raad moet evengoed zijn akkoord geven,

de mechanismen inzake sociale en

en dus ook alle lidstaten.

milieuaspecten.” Merk op dat voor België zijn akkoord mag geven in Met de CETA-saga in het achterhoofd, hoe zouden de EU en haar lidstaten handels-

de Raad, er een akkoord moet zijn met de bevoegde deelstaten.”

en investeringsakkoorden in de toekomst moeten goedkeuren?

Hoe moeten we reageren op de opstoot van het

“Daarvoor moeten we teruggrijpen naar de conclusie

verontrustende internationaal protectionisme?

van het Hof van Justitie van de EU over het akkoord EU - Singapore 1. Daarin staat duidelijk waarvoor de

“Op dit moment houden bijna zowat overal een aantal

EU bevoegd is, en wat onder de bevoegdheid van

pleidooien om op zichzelf terug te plooien. Mijn vrees is

de lidstaten valt.

dat bepaalde landen de toon zullen aangeven door

extremisten – van zowel links als rechts – populistische

beschermingsmaatregelen te nemen en dat anderen Ik sta achter de piste voor een duidelijke bevoegdheids-

automatisch zullen volgen.

verdeling op het gebied van de gemeenschappelijke handelspolitiek. Wat onder de exclusieve bevoegdheid

België pleit ervoor dat de Europese Unie een ambitieuze

van de EU valt – en dat betreft 90% van de inhoud van de

handelsagenda voortzet. We hebben akkoorden met

akkoorden – zou enkel op Europees niveau moeten

Canada, Zuid-Korea en binnenkort met Vietnam en

worden goedgekeurd. Alleen bepaalde aspecten met

Singapore. We hebben een politiek akkoord met Japan,

betrekking tot buitenlandse investeringen zijn dan nog

we zijn in onderhandeling met Mercosur (Paraguay,

onderwerp van bevoegde nationale of regionale parle-

Uruguay, Brazilië en Argentinië) en Mexico en de gesprek-

menten. De voorwaarde is dat de Commissie grote

ken met Nieuw-Zeeland en Australië zijn op til. Ik pleit voor

inspanningen levert inzake transparantie en informatie –

vooruitgang in al die akkoorden met inachtneming van de

wat ze op dit moment ook doet.

legitieme bezorgdheden van onze sectoren en onze burgers. Maar dat veronderstelt een grote openheid langs beide kanten.

1 Ter herinnering: in mei 2017 verklaarde het Hof van Justitie van de Europese Unie in zijn advies 2/15 dat het vrijhandelsakkoord EU-Singapore in zijn huidige vorm niet enkel door de EU kon worden ondertekend (enkel geratificeerd door de Raad en het Europees Parlement) omdat sommige beoogde bepalingen (in verband met buitenlandse investeringen) deel uitmaakten van de gedeelde bevoegdheid van de Unie en de lidstaten. Meer info op: www.curia.europa.eu, zoek advies 2/15. 24

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

In België verliezen we al te vaak twee zaken uit het oog.

Bovendien loopt er op Europees niveau

Eerst en vooral: ons land exporteert 80% van zijn binnen-

een debat over het screenen van directe

lands product. Natuurlijk kunnen we de grenzen sluiten,

buitenlandse investeringen [n.v.d.r.:

maar dan is het ook gedaan met jobcreatie en groei van

als gevolg van ongerustheid over de

activiteiten! Ons land heeft een open blik op de wereld en

overname van Europese ondernemingen

leeft van de openheid van zijn buren. Vanuit dat perspec-

actief in strategische sectoren door buiten-

De grenzen sluiten betekent het einde van de jobcreatie! Ons land leeft van openheid!

tief dreigt de brexit ons voor een aantal problemen te

landse investeerders]. In bepaalde

stellen. Ten tweede: een handelsakkoord is een onderhan-

lidstaten bestaan dergelijke mechanismes,

deling. Ik zie niet in waarom we onze onderhandelkracht

maar bij ons eigenlijk niet. We moeten –

zouden onderschatten? Een onderhandeling verdedigt

en dat doen we ook – met de actoren uit de

onze ‘offensieve doelstellingen’: we willen de markt

privésector permanent in gesprek gaan over

openstellen voor een bepaald product of een bepaalde

de concrete risico’s die zij ervaren en over hun ongerustheid als buiten-

sector. We willen dat de ander zijn handel net zo sterk

landse spelers participaties of dominante belangen verwerven. Zo is

openstelt als wij. Met de huidige Commissie spelen we het

er nu in Frankrijk bijvoorbeeld veel discussie over de omvang van de

meer en meer offensief, ook wat de wederkerigheid

investeringen van Qatar, die samenhangen met overeenkomsten die

betreft.”

met dat land werden gesloten.

Gaat die redenering ook op voor een partner als de

Maar we mogen ook niet naïef zijn ten opzichte van andere lidstaten

Verenigde Staten?

van de Unie. Als de EU een procedure zou invoeren om investeringen

“De situatie in de Verenigde Staten blijft problematisch.

te screenen, moeten de uitgewisselde gegevens vertrouwelijk blijven.

Zelfs als we ooit een akkoord sluiten met de VS, betekent

Anders gezegd: als de Europese Commissie in kennis wordt gesteld van

dat niet dat een onderneming die daar in een bepaalde

een participatie of een Chinese investering bijvoorbeeld in België, dan

staat toekomt, overal in dezelfde omstan-

moet de Commissie die relatie

digheden zal kunnen werken. De kracht

vertrouwelijk behandelen.”

van Europa is te kunnen zeggen: ‘Komt u naar Europa, dan kunt u ook in heel Europa werken. Waar u zich ook vestigt, u kunt werken met 500 miljoen consumenten volgens ongeveer dezelfde regels.’ In de Verenigde Staten is dat niet het geval.” China werpt zich op als echte wereldmacht op handelsvlak, maar ook wat overnames

Bepaalde sectoren en werknemers hebben gegronde bekommernissen waar we een antwoord op moeten bieden

van Europese bedrijven betreft. Moeten we China vrezen? “Ik denk niet dat we bang moeten zijn. Vooral realistisch. We moeten een degelijke analyse maken van de maatregelen die we moeten nemen om ons te beschermen als de concurrentie niet loyaal is. We krijgen te maken met steeds sterkere opkomende landen. U haalt China aan, maar er is ook India, Rusland, Mexico, Brazilië … Aan ons om te controleren of hun openstelling in verhouding staat met hun export naar onze markten. Dat evenwicht moeten we nastreven. Voor de ondernemers is het dus geen kwestie van bang zijn. Wel van samenwerken om te garanderen dat de openstellingen van de EU overeenkomen met de openingen op de Chinese of Indische markt. Ik ben daar trouwens heel eerlijk over tegen de Chinese leiders: we openen niet gewoon de poorten van Europa zonder beschermingsmechanismes. De relatie moet in evenwicht zijn. 25

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

HANDELSRISICO’S

Handel drijven = risico’s beheersen Ontmoetingen, uitdagingen en toekomstkansen maken van internationaal ondernemen een boeiend avontuur. Afhankelijk van sector en markt is een realistische inschatting van de risico’s, net als bij elke andere economische activiteit, van kapitaal belang. Wat zijn die risico's? Hoe kunnen ze worden ingeschat? En hoe kan een onderneming zich ertegen wapenen?

EXPORTKETEN (OPERATIONEEL RISICO) Tijdens het verkoopproces doet zich een onverwacht voorval voor. Dat kan gaan om een stijging van de kostprijs van het verkochte product tussen de datum van de verkoopovereenkomst en de levering, bijvoorbeeld bij volatiele grondstof- of energieprijzen of schommelende loonkosten. Een andere problematische situatie kan zich

e belangrijkste risicofactoren situeren zich op politiek, commercieel, operationeel en wetgevend vlak.

voordoen wanneer het verkochte product tijdens het transport verloren gaat of beschadigd raakt. En tot slot kan bij een geschil een wetsconflict opduiken waardoor onzekerheid ontstaat over het toepasselijk recht: dat van de verkoper of van de koper?

STABILITEIT IN HET LAND VAN DE KLANT (POLITIEK RISICO) Het land van de klant is insolvent.

INTERNATIONALE VERHOUDINGEN (RISICO VAN INTERNATIONALE SANCTIE)

Verschillende elementen kunnen de stabiliteit van een

De exporteur overtreedt (al dan niet bewust)

land bedreigen. Geweld of maatschappelijke spanningen,

de regels betreffende de exportcontrole van

ingrijpende verandering van regime hebben een belangrijke impact. Op financieel vlak spelen onder meer een hoge schuldgraad,

bepaalde goederen of economische sancties. Het is de verantwoordelijkheid van de exporteur

ontoereikende reserves van vreemde valuta, een chronisch tekort

om uit te zoeken of bepaalde goederen of technologieën een bijzon-

op de lopende rekening, ... een belangrijke rol. Onaangepast

dere uitvoervergunning of notificatie vereisen om ze als ‘strategische

monetair beleid, sterke afhankelijkheid van grondstofprijzen, ...

goederen of diensten’ te kunnen kwalificeren. Het gaat hier om

hebben impact op economisch vlak en ten slotte zijn er ook nog

producten waaraan om veiligheidsredenen zoveel strategisch belang

geologische factoren die een rol kunnen spelen: denk maar aan de

wordt toegekend dat de uit- of doorvoer niet of slechts onder voorwaar-

kwetsbaarheid van een land bij natuurrampen. Kredietverzekeraar

den mag plaatsvinden. Soms kan het volstaan de overheid te melden

Credendo 1 becijferde het risico in functie van een indicator die de

waarheen men uitvoert en wie van de goederen gebruik zal maken.

landen op een kleurenschaal rangschikt (zie verder p. 28). Andere sanctiemaatregelen betreffen wapenembargo’s, specifieke

RELATIE MET DE KLANT (COMMERCIEEL RISICO)

import- en exportbeperkingen, financiële beperkingen, reis- of

De klant is insolvent of weigert te betalen.

sancties aangenomen binnen de VN Veiligheidsraad (wat betreft Syrië

Het risico op insolventie of wanbetaling verhoogt in

of Noord-Korea) of door de Europese Unie (de sancties tegen Rusland)

een aantal gevallen. Bijvoorbeeld bij een hoge

of andere landen (bijvoorbeeld extra-territoriale sancties door de VS).

volatiliteit van de wisselkoers – dat is de graadmeter

Niet voldoen aan exportcontrole of sanctiewetgeving kan leiden tot

voor ontwaarding van de munt die bij de transactie wordt gebruikt –

visabeperkingen. Die maatregelen kunnen een uitvoering zijn van

hoge boetes, straffen en reputatieschade.

of van de rentevoeten. Ook een wankele economie in het land van de klant of een ongunstige institutionele context – corruptie, zwak wettelijk systeem, ... – is een risicofactor. Uiteindelijk is het ook van belang te weten of een klant al dan niet een voorgeschiedenis van wanbetaling heeft.

1 Credendo, de 4de grootste Europese kredietverzekeringsgroep, is actief op het hele continent en in alle segmenten van handelskrediet en de verzekering van politieke risico’s. Haar productrange dekt risico’s wereldwijd. Credendo droeg substantieel bij tot de ontwikkeling en verbetering van het landenrisicomodel in het kader van de OESO-regeling inzake door de overheid gesteunde exportkredieten.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

KORT: WAT KUNT U DOEN? Een exporteur beschikt wat betreft politieke en commerciële risico’s over een batterij preventiemiddelen. Dat kan gaan over het eisen van een voorschot, een betalingsgarantie vragen, een stand-bykrediet of een documentair krediet openen bij de bank van uw klant én het door uw eigen bank laten bevestigen, een kredietverzekering aangaan bij een instelling als Credendo of een voorbehoudsclausule opnemen in de overeenkomst. Meer info vindt u in de brochure ‘grenzen verleggen‘ 1, gratis beschikbaar op de website van het VBO.

NIEUWE EDITIE 2016

Als het over operationele risico’s gaat, kan het contract uitsluitsel bieden. Vermeld duidelijk hoe dat type problemen moet worden geregeld door bijvoorbeeld de opname van een clausule van prijsherziening, het

GRENZEN VERLEGGEN INTERNATIONAAL ZAKENDOEN

expliciteren van aansprakelijkheden bij ongeval tijdens het vervoer, het vermelden van het toepasselijk recht bij geschillen, .... Onder meer de kamers van koophandel kunnen hierin een ondersteunende partner zijn.

MET DE MEDEWERKING VAN

Een exporteur die zich wil indekken tegen de risico’s i.v.m. exportcontrole en sanctiewetgeving doet er goed aan eerst na te gaan of zijn producten een strategisch karakter hebben en of bestemming en handelspartner hem toelaten de transactie te verrichten. Idealiter integreert de exporteur deze analyse in zijn interne procedures. Meer informatie vindt u op de website www.worldtradecontrols.com 2. 1 Uitgegeven door het VBO in partnerschap met BDO en ING. 2 World Trade Controls is een blog op initiatief van de International Chamber of Commerce in Belgium (ICC Belgium) en het Verbond van Belgische Ondernemingen met de steun van Loyens & Loeff en Bryan Cave.

GOUDEN REGELS VAN BESIX De Belgische groep BESIX, onder meer actief als internationaal bouwontwikkelaar, besteedt bijzondere aandacht aan inschattingsanalyse en investeert aanzienlijk in lokale contacten. Wie in het buitenland opereert, krijgt vaak af te rekenen met tal van onvoorzienbare factoren op heel uiteenlopende vlakken: timing, goederentransport, rekrutering van betrouwbare lokale onderaannemers, opleiding van personeel, aanpassing van de bouwplaats aan productiviteitsschommelingen (toe te schrijven aan weersomstandigheden, lokale gewoontes en dergelijke). De uitdagingen zijn heel gevarieerd. Internationaal projectmanager Laurens Schokking weet het uit ervaring: "Wil je niet dat die elementen het project in gevaar brengen, dan moet je ze in een zo vroeg mogelijk stadium identificeren. Zo kun je erop anticiperen. Daarbij moet je uitgaan van realistische, bijna pessimistische scenario's. Voorzie bijvoorbeeld extra dagen in de planning. Tweede gulden regel: neem een of meerdere betrouwbare lokale partners of agenten onder de arm. Zij zijn vertrouwd met de culturele en commerciële context van het land. Zij bieden ondersteuning bij het indienen van vergunningen, ze leiden de invoer van de uitrusting in goede banen, coördineren de lokale arbeidskrachten of vertegenwoordigen het bedrijf op een correcte manier bij geschillen met een klant of de lokale overheid." T 27

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

EVOLUTIE VAN HET POLITIEKE RISICO PER LAND (indicator berekend door Credendo)

SITUATIE IN 2000 Eind 2000 stonden de meeste landen van Latijns-Amerika (waaronder Brazilië), het Gemenebest van Onafhankelijke Staten (waaronder Rusland), Sub-Saharaans Afrika en, in mindere mate, het Midden-Oosten en Noord-Afrika geklasseerd in categorieën met vrij hoog risico.

SITUATIE IN 2007 De snelle stijging van de grondstofprijzen in de jaren 2000, een gunstig macro-economisch klimaat en de sterke daling van de overheidsschuld, leidden tot een duidelijke verbetering van de risico-index wereldwijd. Tussen 2000 en 2007 haalden meer dan 70 landen een betere score – waarbij ze vaak meerdere risicocategorieën stegen –, terwijl slechts een twintigtal landen – hoofdzakelijk kleine landen in Centraal-Amerika, de Caraïben en rond de Stille Oceaan – erop achteruit gingen. Na de financiële en economische crisis van 2008 bleef het politieke risico vrij stabiel. Dankzij stevige macro-economische funderingen (gezonde overheidsfinanciën, grote overschotten aan vreemde valuta en lage buitenlandse schuld) doorstonden de opkomende economieën de wereldwijde economische crisis. Een uitzondering vormen Oost-Europa en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, waar het macro-economische evenwicht in de jaren 2000 sterk bergaf ging, getuige de situatie in Oekraïne en Kazachstan.

SITUATIE IN 2017

Gering risico 28

Hoog risico

Toen in 2011 de Arabische lente losbarstte, leidde dat tot een verhoging van het risico in de landen van het Midden-Oosten en Noord-Afrika. Het betrof vooral de landen met een presidentieel regime zoals Tunesië en Egypte. In 2014 waren de grondstofprijzen in vrije val. Aanvankelijk wisten de meeste producerende landen de schok op te vangen. Toen de lage prijzen echter aanhielden, werd het effect voelbaar in de daling van de brutoreserves in vreemde valuta (-25% in het Midden-Oosten en Noord-Afrika op drie jaar tijd) en de afkalving van de lopende rekening en de overheidsfinanciën door de snelle groei van de overheidsschuld als gevolg van een opeenstapeling van tekorten bedoeld om de economie te steunen en sociale onlusten te bedwingen. Die fenomenen hielpen tussen 2007 en 2017 mee de risico-indicator onderuit voor meer dan 50 landen, vooral in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Sub-Saharaans Afrika, het Gemenebest van Onafhankelijke Staten en Latijns-Amerika. Slechts 20 landen konden hun score verbeteren waaronder Litouwen en Letland na hun overstap naar de euro. In diezelfde periode wist Azië en vooral China stand te houden als meest stabiele regio in termen van politiek risico.

4.149

Dit was 2017 : *

9 9 9 9 9 9 *

exportvragen

4.336 b2b’s

124

acties en events

124 zakenreizen, beursdeelnames, seminaries 4.336 b2b’s tussen Vlaamse en buitenlandse ondernemers 355 handelsvoorstellen 83 marktstudies Exportadvies aan 4.149 Vlaamse bedrijven 2.134 bedrijven ontvingen een subsidie om hun export een boost te geven

Situatie op 1/12/2017

12-13-14 juni 2018

Exportbeurs

19 september 2018

Leeuw van de Export

Boost uw export met Flanders Investment & Trade ! FLANDERSTRADE.BE

@FLANDERSTRADE

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

DUURZAME HANDEL

Internationale handel als instrument voor duurzame ontwikkeling Internationale handel is een hefboom voor duurzame ontwikkeling. In veel internationale handelsakkoorden worden daar dan ook afspraken rond gemaakt. Aan de landen om zich aan die afspraken te houden. Daarnaast nemen veel bedrijven zelf vrijwillig initiatieven om hun handelsrelaties op een duurzame manier op te bouwen. Hoe? Laat u inspireren door de volgende projecten.

Eerst en vooral traceert Umicore de

UMICORE WERELDGROEP IN MATERIAALTECHNOLOGIE EN RECYCLAGE (BRUSSEL)

herkomst van alle kobaltgrondstoffen tot op het niveau van de mijn. Vervolgens wordt er voor alle leveranciers een duurzaamheidsanalyse uitgevoerd. Tijdens bezoeken aan de sites verzamelt

Bedrijven in de productieketen van kobalt

het bedrijf stapsgewijs informatie over

krijgen te maken met grote ethische en

hoe de sociale en milieunormen worden

milieurisico’s. In bepaalde schakels van

nageleefd, bijv. de preventie van

de kobalttoeleveringsketen is er sprake

kinder- en dwangarbeid. Op basis van

van schendingen van mensenrechten,

die informatie brengt Umicore voor elke

kinderarbeid en milieuproblemen en te

materiaalleverancier de risico’s in kaart.

weinig bescherming van de gezondheid

Die ‘risk map’ resulteert vervolgens in

en veiligheid van de werknemers.

een beslissing om met een leverancier in zee te gaan, links te laten liggen of om

Umicore is een wereldleider in de productie

samen met hem een remediëringsplan

van kathodemateriaal voor Li-ion-batterijen

uit te werken.

(gebruikt voor elektrische wagens,

smartphones, tablets,...) waarvoor het

Sinds enkele jaren wordt jaarlijks een

kobalt nodig heeft. Om niet-duurzame

onafhankelijke audit uitgevoerd op

praktijken te bannen, ontwikkelde Umicore

Umicores procedure. Op die manier

in 2004 het zogenaamde ‘Sustainable

gelooft Umicore er alles aan te doen

Procurement Framework for Cobalt’,

om een duurzame materialenketen

dat uit vier grote stappen bestaat.

voor batterijen op te zetten.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

binnen vijf jaar de CO2-uitstoot van

BEL&BO PRÊT-À-PORTER (SINT-PIETERS-LEEUW)

zijn logistieke activiteiten met 20% te verminderen. Daartoe probeert het bedrijf zijn luchtvracht waar mogelijk te vervangen door zeevervoer en

Bel&Bo is sinds 2014 lid van de Fair Wear Foundation

optimaliseert het zijn koudeketen. Dat

(FWF), een stichting die streeft naar betere arbeidsom-

laatste verhoogt de kwaliteit en de

standigheden in kledingfabrieken. Daartoe ontwikkelde

houdbaarheid van het voedsel wat op

ze een gedragscode die steunt op de normen van de

zijn beurt tot minder voedselverlies leidt.

Voor ons betekent CSR dat we ons gedragen als een verantwoordelijke burger

Internationale Arbeidsorganisatie. Bel&Bo engageert zich om bij te dragen tot de verbetering van de arbeidsomstandigheden in de kledingfabrieken. FWF verifieert en beoordeelt die inspanningen en rapporteert. Een intern FWF-team toetst alle info uit o.a. onafhankelijke auditrapporten, vragenlijsten aan het management en fabrieksbezoeken aan ‘Health & Safety’-checks. Elk

ANTWERP WORLD DIAMOND CENTRE (AWDC) PRIVATE VERDEDIGER COLLECTIEVE BELANGEN VAN DE BELGISCHE DIAMANTSECTOR (ANTWERPEN)

productieatelier krijgt vervolgens een code. Aan de hand van die code weet de aankoopafdeling welk atelier de

AWDC werkte in zijn Masterplan 2020 een strategie uit om Antwerpen

voorkeur geniet.

als meest duurzame en ethische handelscentrum ter wereld te profileren. Om die strategie uit te rollen, nam AWDC

Na analyse van de auditrapporten stelt Bel&Bo ‘Corrective

een aantal initiatieven.

Action Plans’ op. Zo organiseert het voor specifieke productieateliers – in samenwerking met FWF – opleidingen en

Ten eerste partnert AWDC in projecten, zoals het Diamond Development

trainingen voor de werknemers en het management. Op

Initiative (een organisatie die de levensomstandigheden van mijnbou-

de productievloer kunnen klachten worden doorgegeven

wers en hun families wil verbeteren) of My Fair Diamond (een volledig

via een anonieme hulplijn. Deze tools helpen het monito-

traceerbare juwelenlijn met diamanten uit een artisanale ontginning in

rings- en verbeteringsproces optimaliseren.

Sierra Leone). Bovendien is AWDC een geassocieerd lid van de Responsible Jewellery Council, een non-profitorganisatie die ethische handelspraktijken promoot. Leden van die organisatie onderschrijven de ‘RJC Code of Practices’, een standaard om de arbeidsomstandigheden (bijv. betalen van een loon gebaseerd op het wettelijke

SPECIAL FRUIT WERELDWIJD IMPORTEUR EXOTISCH FRUIT & SPECIALE GROENTEN EN BESSENPRODUCENT (MEER)

minimumloon), ethische standaarden (bijv. geen discriminatie op de werkvloer), milieuaspecten (bijv. identificatie en monitoring van significante afvalstromen en uitstoot in lucht, water en bodem) en mensenrechtennormen te verbeteren in de diamantwaardeketen (bijv. naleven van de ‘UN Guiding Principles’). Tot slot organiseert

Binnen duurzaamheid geeft Special Fruit bijzondere

AWDC trainingen voor diamantproducerende landen zodat ze beter

aandacht aan het luik ‘planet’. Daarbinnen is het

de waarde van diamant leren inschatten om zo de inkomsten uit de

waterverbruik een belangrijk thema. Recent nog nam

diamantontginning en -export te maximaliseren.

Special Fruit samen met de Zweedse supermarkt ICA het watermanagement bij enkele Peruviaanse aspergeproducenten onder de loep. In samenwerking met Stockholm International Water Institute (SIWI) hielden ze alle waterverbruik kritisch tegen het licht. Doel is om het waterverbruik samen met de klanten en leveranciers nauwer op te volgen in functie van de regio/land en

EXMAR MULTIDISCIPLINAIRE MARITIEME EN OFFSHORE PROVIDER (ANTWERPEN)

de soort groeten of fruit. Mei 2014, EXMAR neemt de Waasmunster, het eerste ‘midsize’ Eind 2014 stapte Special Fruit in het ‘Lean & Green’-pro-

LPG-nieuwbouwschip, in gebruik (capaciteit 38.000 m³). Sindsdien

gramma van het VIL (Vlaams Innovatieplatform voor de

houdt de technische afdeling het brandstofverbruik van zijn nieuwe

Logistieke sector) en engageert zich sindsdien om

‘midsize’-vloot nauwlettend in het oog.

T 31

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

“Dankzij 10 van de 13 vergelijkbaare nieuwbouwschepen wisten we het brandstofverbruik aanzienlijk te drukken. Het geavanceerde ontwerp en de intense samenwerking

BELVAS CHOCOLADE (GHISLENGHIEN)

tussen de officieren aan boord en technici aan land leverden een belangrijke vermindering van de

Sinds Belvas werd opgericht in 2005, heeft het zich

CO2-uitstoot op”, aldus de Technische Dienst.

geëngageerd om enkel Max Havelaar- (Fairtrade) gecertificeerde producten te produceren.

Een reis van Antwerpen naar Point Lisas (Trinidad) van twee schepen met vergelijkbare ladingsinhoud, maar van

“De kost van de Fairtrade-certificering is vaak het

de nieuwe en de vorige generatie, toont het volgende:

grootste obstakel voor de boeren in de producerende

het conventionele schip kan 450 nautische mijlen

landen. Daarom helpen we de kleinere spelers hun

minder afleggen met dezelfde hoeveelheid brandstof.

Fairtrade-certificering te financieren”, aldus Thierry

Met andere woorden: het LPG-nieuwbouwschip zou

Noesen, directeur-generaal. Zo overtuigde de groep

ca. 40 ton minder verbruiken om de bestemming te

St. Anne’s Factory in Sri Lanka om zijn certificering te

bereiken en ongeveer 120 ton minder CO2 produceren.

behalen. In 2017 zijn ze daarin geslaagd. “Dat leverde hen veel nieuwe klanten op.” Vandaag koopt Belvas

Energie-efficiëntie wint niet alleen aan belang op

daar al zijn kokosnootproducten.

wetgevend vlak, maar ook op commercieel vlak. Steeds meer klanten en organisaties willen enkel partnerschap-

Maar de groep wilde zich niet beperken tot de Max

pen aangaan met rederijen die hun milieu-initiatieven

Havelaar-normen. Zo voerde Belvas een volledig

vertalen in efficiënte activiteiten.

traceerbaar bevoorradingsmodel in en werkt het vandaag met vier cacaocoöperaties in Peru en Santo Domingo. Andere projecten zijn: een geldinzamelactie voor NorAndino (Peru) waar de cacaobomen zijn verzuurd door overstromingen; een samenwerking

SIOEN WERELDMARKTLEIDER GECOAT TECHNISCH TEXTIEL EN BESCHERMKLEDING (ARDOOIE) “Voor Sioen betekent CSR dat we ons gedragen als een verantwoordelijke burger, d.w.z. dat we de belangen van al onze stakeholders respecteren”, benadrukt Wout Verbeke, Chief HR Officer. Sioen groep neemt de gezondheid en de veiligheid van zijn mensen – 3.500 mannen en vrouwen in 56 bedrijven in 23 landen – heel ernstig. Alle leveranciers worden onderworpen aan continue kwaliteitsbeoordeling en -verbetering aan de hand van een breed scala criteria waaronder veiligheid. Bovendien onderneemt de groep systematisch acties om de werkomstandigheden op elk niveau te verbeteren: ergonomie, bezoldiging, vakantie, regime, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van vereniging. “Door al deze acties willen we onze klanten producten aanbieden die niet alleen kwaliteit garanderen, maar ook eerlijke en ethische zaakvoering.”

met Comequi (Congo) die de koffieproducenten in Kivu steunt en de bouw van een micro-cacaofabriek in JuanJui (Peru) om werkloze vrouwen aan het werk te helpen.

Uw ideale adviseur begrijpt uw business. En loopt liefst twee stappen voor op uw vragen. IdentiďŹ ceert bedreigingen en kansen en heeft al antwoorden voordat u ernaar vraagt. De wereld is een dorp. En u heeft behoefte aan een optimale interactie tussen wereldwijde visie en lokale kennis. Een partner die anticipeert in plaats van reageert.

RSM, the power of being understood.

www.rsmbelgium.be

T +32 (0)2 725 50 04 - www.rsmbelgium.be Kantoren in Antwerpen, Brussel, Charleroi, Bergen, Zaventem & Aalst

THE POWER OF BEING UNDERSTOOD AUDIT | TAX | CONSULTING RSM Belgium is a member of the RSM network and trades as RSM. RSM is the trading name used by the members of the RSM network. Each member of the RSM network is an independent accounting and consulting ďŹ rm each of which practices in its own right. The RSM network is not itself a separate legal entity of any description in any jurisdiction. The RSM network is administered by RSM International Limited, a company registered in England and Wales (company number 4040598) whose registered office is at 50 Cannon Street, London, EC4N 6JJ. The brand and trademark RSM and other intellectual property rights used by members of the network are owned by RSM International Association, an association governed by article 60 et seq of the Civil Code of Switzerland whose seat is in Zug.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

TRENDS IN WERELDHANDEL

"Europa is niet langer de navel van de wereld" Welke tendensen wegen zwaarder door dan andere en zullen de evolutie van de wereldhandel bepalen? We vroegen het aan Cecilia Malmström, Europees commissaris voor Handel, en Pieter De Crem, de Belgische staatssecretaris voor Buitenlandse Handel.

modernisering van de mechanismen voor investeerder-staatsarbitrage) en we hebben verschillende scenario's uitgewerkt om de handels- en duurzame ontwikkelingsbepalingen in onze vrijhandelsakkoorden efficiënter te maken (n.v.d.r.: zuil van internationale maatschappelijke en milieunormen). Het is duidelijk dat we die bepalingen beter moeten implementeren.” De handelsbetrekkingen tussen de EU en China, twee van de grootste wereldhandelsblokken, zijn een essentiële factor in de wereldeconomie. Nu al is duidelijk dat de rol van China het komende decennium alleen maar zal groeien. “Afgelopen jaar klonk aan de kant van president Xi Jinping een uitgesproken positief geluid over handel. Maar daar bleef het bij, er kwam weinig actie. Europese bedrijven blijven klagen over beperking van de markttoegang en discriminatie wanneer ze in China zaken doen, terwijl dumping en andere oneerlijke handelspraktijken bij Chinese export naar Europa schering en inslag blijven.” Malmström hoopt dat China de nodige hervormingen zal invoeren om de markt sterker te laten spelen in zijn economie en meer openheid

e stemmen voor een meer gesloten wereld hebben zich de voorbije jaren laten horen. Denk aan de tegenstand tegen CETA en TTIP of aan het ‘America

aan de dag zal leggen, met betere marktvoorwaarden voor buitenlandse investeerders.

First’-pleidooi waarmee Donald Trump de verkiezingen won.

Maar volgens Cecilia Malmström gaat in Europa sinds de jongste internationale

Intussen nam de Europese Commissie stappen voor meer transparantie in de onderhan-

Laten we hopen dat China echt de deuren opent en de marktvoorwaarden voor buitenlandse investeringen verbetert

delingen en meer oor voor de besognes van alle partijen. “We voeren ingrijpende

– CECILIA MALMSTRÖM

ontwikkelingen en het optreden van het presidentiële kabinet van de VS, weer meer aandacht naar de handel: “Ik denk dat steeds meer mensen het belang inzien van een open handelsbeleid, van bruggen bouwen in plaats van muren optrekken. De jongste jaren klonk de toon van het fundamentele debat rond handelskwesties overheersend positief.”

hervormingen door op het vlak van bescherming van investeringen (n.v.d.r.: zoals de

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

“Europese bedrijven hebben de Chinese

waarbij we, volgens het ‘Business to

consument heel wat te bieden, maar ze

Government’-principe, het speelveld voor

willen een eerlijke behandeling. We mogen

in het dagelijkse leven toegang krijgen tot

Onze bedrijven moeten zich ‘globalisation proof’ maken door verdere diversiﬁcatie van hun handelsrelaties en afzetmarkten

vrije en onafhankelijke informatie en onge-

– PIETER DE CREM

er bovendien geen misverstand over laten bestaan: de sterke economische groei van China moet gepaard gaan met respect voor de rechtsstaat, met onafhankelijke advocaten en rechters die vrij en autonoom kunnen optreden. Chinese burgers moeten

hen effenen en hen tot bij de beleidsmakers brengen.” Volgens de Europese Commissie zal 90% van de groei buiten de EU gerealiseerd worden. Waar moeten Belgische bedrijven groei vinden en hoe kunnen we concurreren met de groeilanden? “Europa is inderdaad niet langer de navel van de wereld. De grootste

hinderd kunnen communiceren en discussië-

troef van Europa is zijn open markt en

ren. Dat is een fundamenteel mensenrecht.”

vrijhandelsbeleid, dat leidde tot recente vrijhandelsverdragen met onder meer Japan

Tegelijk vreest Malmström dat de acties

en Canada. Onze bedrijven moeten binnen

van onze grootste handelspartner over de

ter wereld, de VS, en de grootste markt ter

de context van die handelsverdragen dan

Oceaan ernstige gevolgen kunnen hebben

wereld, de EU. Trouwens, met hoe meer

ook nieuwe markten durven verkennen of

voor het wereldhandelsklimaat, vooral als

gelijkgezinde landen we samenwerken,

bestaande relaties versterken. In het kader

de VS unilateraal veranderingen probeert

hoe groter onze slagkracht en hoe sterker

van staatsbezoeken, prinselijke en themati-

door te drukken bij de Wereldhandelsorga-

we staan om zelf de regels uit te zetten die

sche missies wordt ook een rijk en divers

nisatie. “Dat is wat we jammer genoeg zien

onze economie en gebruikers ten goede

aanbod andere bestemmingen verkend .”

gebeuren wanneer de VS benoemingen

komen. Dat schept een klimaat van eerlijke

van rechters bij de beroepsinstantie van de

concurrentie. Europese handelsakkoorden

De grootste troef van onze bedrijven is

WHO blokkeert. De Commissie is bereid

zijn hiervoor het instrument bij uitstek omdat

volgens De Crem hun knowhow en expertise

om op te komen voor de belangen van de

ze tot stand komen op een uiterst demo-

binnen zowel nieuwe – cleantech en

EU mocht de VS protectionistische maatre-

cratische manier en met betrokkenheid van

biotechnologie – als traditionele domeinen,

gelen nemen die onze bedrijven treffen.”

diverse maatschappelijke stakeholders.”

zoals de voedingssector en de zware

Naast de recente vrijhandelsakkoorden

industrie. Belgische bedrijven spelen zelfs

Wat betreft de negatieve gevoelens rond

met Japan en Canada, ziet staatssecreta-

vaak een sleutelrol in de ontwikkeling van

vrijhandel in Europa, ziet de Europees com-

ris De Crem nog een pak andere oppor-

economieën en in de realisatie van vitale

missaris beterschap. “Dankzij onze gemeen-

tuniteiten voor de EU. In Azië, maar ook

projecten wereldwijd. “Deze uitstekende

schappelijke geschiedenis zijn de Europese

in Afrika en Centraal- en Zuid-Amerika.

reputatie moeten we verder versterken door

landen er samen van overtuigd dat handel in

“Die kansen grijpen en ontwikkelen tot

ook in eigen land te blijven investeren in

het algemeen een goede zaak is. Wanneer er

win-winverhalen is het beste antwoord dat

menselijk kapitaal en onderzoek en

onenigheid dreigt, gaat het over de manier

we op protectionisme kunnen bieden.”

ontwikkeling. Onze bedrijven beschikken

waarop en de snelheid waarmee we dingen

over toptalent om te blijven vernieuwen en

doen. Het zijn gezonde meningsverschillen

Toch kunnen opflakkerend protectionistisch

grenzen te verleggen. België voorziet

die we kunnen oplossen met dialoog.”

denken en ontwikkelingen als de brexit de

bovendien in een aantal belangrijke fiscale

internationale economische relaties (vaak

stimulansen ten gunste van O&O. Ook in de

DIVERSIFICATIE EN KNOWHOW

onverwacht) beïnvloeden. “Onze bedrijven

toekomst blijft de aandacht gericht op een

“De Europese Unie moet zijn eigen koers

kunnen zich het beste wapenen door zich

kwaliteitsvol onderwijsaanbod en de nauwe

blijven varen en vrijhandel promoten”,

‘globalisation proof’ te maken door verdere

samenwerking tussen de academische en

benadrukt Pieter De Crem. “Het TTIP

diversificatie van hun handelsrelaties en

bedrijfswereld wordt verder gepromoot.

(ontwerp van handels- en investeringsak-

afzetmarkten. Vandaag gaat bijna 80% van

koord tussen de EU en de VS) is weliswaar

de Belgische export immers nog altijd naar

Zo onstaat een braingain in plaats van een braindrain.”

in de onderste schuif beland, maar de geest

Europese landen. Onze vier grootste

ervan blijft rondwaren. Vele beleidsmakers

buurlanden ontvangen samen zelfs meer dan

en bedrijven in de Verenigde Staten zijn zich

50% van de Belgische export. Handel voeren

terdege bewust van het enorme belang van

buiten de EU houdt uitdagingen in, maar

de trans-Atlantische band en de economi-

onze bedrijven kunnen genieten van

sche relaties tussen de grootste economie

maximale steun, onder andere met missies

BUSINESS OP ZIJN ZWEEDS DE VOLVO XC90 Als ondernemer weet u ongetwijfeld dat de Zweden een eigen kijk hebben op ondernemen. Een vlakke bedrijfshiërarchie, werkdagen van 6 uur, Fika, ... Alles draait om efﬁciëntie en om mensen. Net zoals wij bij Volvo wagens ontwerpen voor mensen. In het geval van de XC90 voor ondernemende mensen zoals u. De combinatie van een comfo comfortabel, rtabel, strak interieur en slimme technologieën zoals Adaptive Cruise Control, Pilot Assist en Apple Car Play ® zorgt ervoor dat u tijd overhoudt voor wat echt telt: uw ideeën, voor uw business én voor uzelf. uzelf. Wilt u ons Zweedse businessmodel beter leren kennen? ke Kom er alles alles over te weten tijdens een testrit.

Er is al een Volvo XC90 D4 Business Luxury Line edition vanaf 640€/maand excl. btw*.

2,1 - 8,1 L/100 KM I 49 - 184 G CO2/KM (NEDC) Milieu-informatie KB 19/03/2004: www.volvocars.be. Afgebeeld model ter illustratie. * Actie geldig tot 31/12/2017. Enkel geldig voor professionelen. Maandelijkse huur excl. btw in Volvo Car Lease. Berekend op een looptijd van 60 maanden voor een XC90 D4 FWD met verkoopprijs van € 43.383 excl. btw, zonder voorschot en een restwaarde van € 8.677 excl. btw. Deze publiciteit is enkel geldig voor professionele klanten die het voertuig gebruiken met het oog op de uitoefening van hun economische activiteit. Onder voorbehoud van aanvaarding van het dossier door het kredietcomité van Volvo Car Lease, Gentsesteenweg 1440, 1082 Brussel.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

Steun en informatie?

Hieronder vindt u een rist Belgische en Europese instellingen en organisaties (niet-exhaustief) waarbij u kunt aankloppen voor steun en informatie om uw internationale ondernemingsplannen extra zuurstof te geven.

BRUSSELS INVEST & EXPORTDIENST (BIE)

ECONOMISCHE DIPLOMATIE

SOLVIT

Helpt Brusselse bedrijven om zich op internationale markten te ontwikkelen. Charlerloisesteenweg 112 - 1060 Brussel +32 (0)2 800 40 00 info@brusselsinvestexport.be info@hub.brussels.be (vanaf 1 januari 2018) http://invest-export.brussels/nl_BE/home

De Directie Economische Belangen (B3) behartigt de Belgische economische belangen in het buitenland in nauwe samenwerking met de verschillende federale en gefedereerde instanties. FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Karmelietenstraat 15 - 1000 Brussel +32 (0)2 501 81 11 (centrale) +32 (0)2 501 42 09 (Directie Economische Belangen) http://diplomatie.belgium.be/nl/Beleid/ economische_diplomatie/

Europees netwerk dat bedrijven helpt die problemen ondervinden als gevolg van onjuiste toepassing van internemarktvoorschriften van de EU door nationale autoriteiten. Federale Overheidsdienst, Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 - 1000 Brussel +32 (0)2 501 30 51 solvit@diplobel.fed.be http://ec.europa.eu/solvit/index_nl.htm

FLANDERS INVESTMENT & TRADE (FIT)

Adviseert en ondersteunt Vlaamse bedrijven die exporteren of internationaliseren. Koning Albert II-laan 37 - 1030 Brussel +32 (0)2 504 87 11 info@fitagency.be www.flandersinvestmentandtrade.com WAALS AGENTSCHAP VOOR EXPORT EN BUITENLANDSE INVESTERINGEN (AWEX)

Promoot buitenlandse handel en ondersteunt Waalse ondernemers met internationale ambities. Saincteletteplein 2 - 1080 Brussel +32 (0)2 421 82 11 mail@awex.be www.awex.be AGENTSCHAP VOOR BUITENLANDSE HANDEL (ABH)

Spant zich in om de drie Gewesten en de federale overheid te steunen bij de bevordering van de buitenlandse handel, zoals de organisatie van economische missies. Montoyerstraat 3 - 1000 Brussel +32 (0)2 206 35 11 info@abh-ace.be www.abh-ace.be BELGISCHE MAATSCHAPPIJ VOOR INTERNATIONALE INVESTERING (BMI)

Investeringsmaatschappij die financieringen verstrekt op middellange en lange termijn om bij te dragen tot de buitenlandse expansie van Belgische ondernemingen. Tervurenlaan 168, bus 9 - 1150 Brussel +32 (0)2 776 01 00 info@bmi-sbi.be www.bmi-sbi.be/nl/

FINEXPO

Interministerieel adviescomité dat wordt beheerd door de Administratie van Buitenlandse Zaken. De tussenkomst van Finexpo is gericht op bedrijven die uitrustingsgoederen en aanverwante diensten exporteren. FOD Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Karmelietenstraat 15 - 1000 Brussel +32 (0)2 501 81 11 (centrale) +32 (0)2 501 83 17 (Finexpo) finexpo@diplobel.fed.be http://diplomatie.belgium.be/nl/Beleid/ economische_diplomatie/finexpo/ CREDENDO

Kredietverzekeringsgroep. Bevordert internationale economische betrekkingen, voornamelijk door de dekking van risico’s op het gebied van export, import en buitenlandse investeringen. Montoyerstraat 3 - 1000 Brussel +32 (0)2 788 88 00 info-eca@credendo.com https://www.credendo.com/nl EUROPEAN COMMISSION – DG TRADE

De Databank Markttoegang (MADB) verschaft informatie aan EU-exporteurs over de invoervoorwaarden in derde landen. http://madb.europa.eu/madb/indexPubli.htm

EUGO

Centraal contactpunt voor elk lid van de EU/ EER (de 28 EU-lidstaten plus IJsland, Liechtenstein en Noorwegen). Helpt ondernemers die een bedrijf willen opstarten of tijdelijk grensoverschrijdende diensten willen leveren om alle administratieve procedures online af te handelen. http://ec.europa.eu/internal_market/eu-go/ index_nl.htm VBO - SECTORFEDERATIES LID VAN HET VBO

Verschillende federaties van het VBO voeren specifieke ondersteuningsacties voor hun leden, zowel in België als in het buitenland. Aarzel niet om ze te contacteren! Ravensteinstraat 4 - 1000 Brussel +32 (0)2 515 08 11 info@vbo-feb.be http://www.vbo.be/wie-zijn-we/ sectorfederaties/ ICC BELGIUM

Verdedigt de belangen van de bedrijven in de internationale handel, stelt vrijwillige handelsregels op die wereldwijd worden erkend en bekommert zich om problemen zoals namaak en de bescherming van de intellectuele eigendom. Stuiversstraat 8 - 1000 Brussel +32 (0)2 515 09 33 info@iccwbo.be www.iccbelgium.be

Meet Arttikell 1, biedt Arccess u de sleutels vo oor ale e rech htsbijjsta and d eenn optiima w voerttuigen npark k. vann uw De beste manier om uw verzekeringen te vereenvoudigen ! Exclusief bij uw verzekeringstussenpersoon.

De beste rechtsbijstand auto op de Belgische markt sinds 2013*

* DECAVI trofee - 26.04.17 - La Libre Belgique - Niet-Levensverzekeringen | Rechtsbijstand V.U. : P&V Verzekeringen CVBA, Maatschappelijke Zetel - Koningsstraat 151 - 1210 Brussel - Verzekeringsonderneming erkend door de FSMA onder het codenummer 0058 - RPR Brussel - BTW BE 0402.236.531 - Arces is een merk van P&V Verzekeringen CVBA - 12.2017

www.arces.be

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

THEMAâ&#x20AC;&#x2122;S

PRIVATE VEILIGHEID Nieuwe wet: vertrouwen is het codewoord T p. 42

VENNOOTSCHAPSBELASTING Fiscale consolidatie, een kleine revolutie T p. 43

JOBCREATIE 120.000 extra jobs in 2019 onder impuls lastenverlagende maatregelen T p. 44

HANDELSAKKOORDEN Balans gevolgen Europese vrijhandelsakkoorden T p. 45

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

BESTE LEZER Graag houden we voor u in REFLECT ook de vinger aan de pols van de actualiteit. In elke uitgave krijgt u een overzicht van voor het bedrijfsleven belangrijke thema’s die onze experts nauw en secuur aansturen, onderhandelen en opvolgen op zowel economische, sociale, juridische als fiscale domeinen. In de nu volgende bladzijden van REFLECT vindt u een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn om de belangen van onze lidfederaties en de aangesloten bedrijven maximaal te behartigen, dit zowel op federaal, Europees als internationaal niveau. Per thema krijgt u een status van het dossier, de positionering van het VBO en lichten we ook de ‘next steps’ toe. Op die manier hebt u een 360°-kijk op dossiers met een mogelijke belangrijke impact op uw business. Een totaaloverzicht van alle dossiers en thema’s die onze experts opvolgen, vindt u op www.vbo.be (Actiedomeinen).

VBO RADAR – Eén klik naar de sterkste indicatoren! Houdt u graag de vinger aan de pols van de recentste socio-economische evoluties van ons land? Krijgt u graag snel toegang tot de up-to-date analyses van de VBO-experts? Zo biedt de VBO RADAR vandaag informatie en harde cijfers over vier luiken: de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid, de conjunctuurupdate, de concurrentiekracht, en de fiscaliteit. Ontdek de applicatie op www.vboradar.be

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

PRIVATE VEILIGHEID

Nieuwe wet: vertrouwen is het codewoord

eiligheid is vandaag lang niet meer

Tot slot en bovenal is het belangrijk om voor

wat ze dertig jaar geleden was.

ogen te houden dat de wet inzake private

De wet van 2 oktober 2017 moder-

veiligheid een evenwicht realiseert tussen

niseert de private veiligheid in ons land.

enerzijds terechte bezorgdheden inzake

De vorige wet dateert uit 1990 en was na

privacy en respect van de principes van

bijna dertig jaar dringend aan herziening toe.

rechtstaat en anderzijds de nood aan

De private veiligheidssector en de noden

doeltreffende beveiliging op het terrein.

van ondernemingen zijn de afgelopen jaren −

Deze evenwichtsoefening vertaalt zich in

onder meer door snelle technologische voor-

een wet die de actieradius van de private

uitgang – immers sterk geëvolueerd. Laten

sector vastlegt. Voor ondernemingen, in

we denken bijvoorbeeld aan drones, die in

het bijzonder KMO’s, is het in de praktijk

1990 nog een ver toekomstbeeld waren.

echter niet steeds eenvoudig om te weten

Vandaag zijn drones een realiteit en zorgen ze voor heel wat opportuniteiten maar ook

wat toegestaan is op vlak van private veiligheid. Onder welke voorwaarden mag ik de

uitdagingen op het vlak van beveiliging.

toegang ontzeggen tot mijn onderneming?

De wet voorziet in een uitbreiding van bevoegdheden van bewakingsagenten

Wat bij een betrapping op heterdaad? Ook zijn de private en publieke sector anno 2017 steeds meer partners in een geïnte-

Om ondernemers wegwijs te maken in de

greerd veiligheidsbeleid. Het is positief dat de

nieuwe wet, heeft het VBO een praktische

nieuwe wet deze evolutie onderkent. Door in

leidraad opgesteld. Deze brochure werd op

te spelen op elkaars sterkten kunnen privaat

10 november, dag van inwerkingtreding van

en publiek elkaar immers versterken. De pu-

de nieuwe wet, voorgesteld op een studiena-

blieke sector hoeft niet alles zelf te doen. Voor

middag in aanwezigheid van Vice-eerstemi-

specifieke opdrachten kan de private sector

nister en minister van Veiligheid en Binnen-

zijn expertise en knowhow ter beschikking

landse zaken Jan Jambon.

stellen van de publieke sector. Essentieel hierbij is dat voldoende vertrouwen tussen beide tot stand komt. Een van de focussen van de nieuwe wet ligt daarom op de kwaliteit en de betrouwbaarheid van de private veiligheid. Bovendien voorziet de wet in een uitbreiding en een uitsplitsing van de taken en bevoegdheden van bewakingsagenten of interne bewakingsdiensten naargelang de activiteit of de situaties waarin ze optreden. Zo vergt het bewaken van een kerncentrale evident andere bevoegdheden dan het bewaken van een klerenwinkel. Een zorgvuldige afmeting van bevoegdheden, rekening houdend met de risico’s en de uit te voeren taken, laat een veiligheidsbeleid toe dat meer op maat is gesneden van de ondernemingen.

Contact

Philippe Lambrecht Bestuurder-secretaris-generaal Competentiecentrum Recht & Onderneming sge@vbo-feb.be

Zoek op vbo.be "Private veiligheid"

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

VENNOOTSCHAPSBELASTING

Fiscale consolidatie, een kleine revolutie Dit – beperkte – stelsel van ﬁscale consolidatie is een eerste stap in de goede richting

e hervorming van de vennoot-

Om de aftrek te kunnen genieten, moet

schapsbelasting zal eindelijk

er een deelnemingsverhouding in het

toelaten om het principe van

kapitaal van minstens 90% bestaan

fiscale consolidatie in te voeren in België.

tussen de vennootschap (of entiteit)

De fiscale consolidatie vergemakkelijkt

die een groepsbijdrage ontvangt en de

het starten van nieuwe activiteiten en

Belgische of buitenlandse vennootschap

zorgt ervoor dat ondernemingen die

van de groep. Sommige vennootschappen

een groep vormen beter gewapend zijn

die een van het gemeen recht afwijkende

tegen buitenlandse concurrentie.

fiscale regeling genieten, worden logischerwijze uitgesloten van toepassing

Deze maatregel beantwoordt aan

van deze aftrek van groepsbijdragen.

een expliciete eis van het VBO en is na meer dan 25 jaar inspanningen

Deze groepsbijdrage kan niet hoger

een historische doorbraak.

zijn dan het jaarverlies geleden door de vennootschap die de groepsbijdrage

Het Belgische stelsel voor fiscale

ontvangt.

consolidatie zal zich inspireren op het Zweedse model van de ‘groepsbijdrage’,

Dit – beperkte – stelsel van fiscale con-

met enkele aanpassingen. In het Zweedse

solidatie is een eerste stap in de goede

model hebben de ondernemingen (en

richting. Het zal toepasbaar zijn voor de

vaste inrichtingen) van eenzelfde groep,

verliezen vanaf aanslagjaar 2021. V

belastbaar in Zweden, de mogelijkheid om een ‘groepsbijdrage’ te doen, namelijk om de belastbare winst van het jaar van de ene naar de andere entiteit over te dragen binnen eenzelfde groep. Die bijdrage is aftrekbaar in hoofde van de bijdragende vennootschap en belastbaar in hoofde van de ontvangende vennootschap.

Contact In tegenstelling tot in het Zweedse

Jean Baeten Executive Manager Competentiecentrum Fiscaliteit & investeringen jb@vbo-feb.be

Zoek op vbo.be "Vennootschapsbelasting"

model, werd in België de verplichting om een effectieve bijdrage (‘cash out’) te verrichten voor de winst, beschouwd als een buitensporige vereiste. Daarom werd er gekozen voor een extracomptabel systeem waarbij de groepsbijdrage volledig in de belastingaangifte gebeurt. Een financiële bijdrage (‘cash out’) blijft verplicht, maar is beperkt tot het bedrag van de belasting die verschuldigd zou zijn geweest op het bedrag van de groepsbijdrage. Zo worden ook de rechten van eventuele minderheidsaandeelhouders beschermd.

43 4 3

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

JOBCREATIE

120.000 extra jobs in 2019 onder impuls lastenverlagende maatregelen oen de regering uitpakte met

Voor het VBO spreken deze gegevens

een reeks maatregelen om de

voor zich: de werkgevers hebben woord

arbeidskosten te temperen,

gehouden en door het gecombineerde

hadden sommigen het over een

effect van deze drie maatregelen grote

‘cadeau aan de ondernemingen’.

aantallen extra jobs gecreëerd. Ze vroegen

De werkgevers hebben woord gehouden: onder impuls van de drie geanalyseerde maatregelen vond een forse jobcreatie plaats

al jaren om maatregelen om hun concurAchterliggende gedachte daarbij is dat de

rentiekracht te versterken. Deze cijfers

huidige heropleving enkel te danken zou zijn

tonen dat hun verzuchtingen gegrond

aan de gunstigere conjunctuur wereldwijd.

waren en dat er van een cadeau aan de

Om een en ander te objectiveren becijferde

ondernemingen geen sprake is, wel van

het VBO de impact van drie maatregelen

een cadeau voor de werkgelegenheid.

ter bevordering van de werkgelegenheid in België: een indexsprong tot er een compe-

AANTAL WERKNEMERS IN DE PRIVATE SECTOR

titiviteitsverbetering van 2% zou hebben plaatsgevonden, de taxshift met onder meer

3.250.000

een gefaseerde daling van de werkgevers-

3.200.000

bijdragen naar een basistarief van 25%

3.150.000

en een hervorming van de wet van ’96.

Ongewijzigd beleid Scen. vergelijking EC Econometrisch scen. 3 jaar Zuiver econometrisch scen. Realisaties

+ 170.836 + 149.654 + 118.435

3.100.000 Impact maatregelen

De grafiek hiernaast geeft in drie scenario’s

3.050.000

de evolutie van de private tewerkstelling

3.000.000

weer tegenover een scenario zonder deze drie maatregelen. Het resultaat is indrukwekkend! De bedrijven in de privésector zullen

Impact conjonctuur

+59.402 Niveau 2014

2.950.000 2.900.000

2014

2015

2016

2017

2018

2019

shift onder impuls van de indexsprong, de taxshift en de loonmatiging tegen 2019 in het uwe voorzichtigste scenario circa 120.000 nieuwe jobs creëren, bovenop de ruim 59.000 extra tra

Contact

jobs dankzij de gunstigere conjunctuur. Van de 177.000 jobs die er volgens de voorzichtige vooruitzichten van de Europese Commissie in de Belgische privésector zouden bijkomen tussen 2014 4 en 2019, kunnen ongeveer twee derden of 118.000 jobs worden toegeschreven aan die positieve reactie van de bedrijven op de regeringsmaatregelen en slechts een derde rde aan de algemene conjunctuurverbetering. g.

Carole Dembour Adviseur Competentiecentrum Economie & Conjunctuur cad@vbo-feb.be

Zoek op vbo.be "Jobs"

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

HANDELSAKKOORDEN

Balans gevolgen Europese vrijhandelsakkoorden Het blijft een prioritair werkpunt dat de ondernemingen de tariefvoordelen ook daadwerkelijk benutten

van het eerste jaarlijkse rapport

bij deze zeer overwegend positieve evalu-

(2016) over de uitvoering van de vrijhan-

atie van de handelseffecten. De Europese

delsakkoorden (VHA) van de Europese

ondernemingen maken nog niet ten volle

Unie. De bevindingen zijn eensluidend:

gebruik van de preferentiële tarieven –

de onderzochte handelsakkoorden komen

waarbij bilaterale douanerechten wegvallen of

de Europese exporteurs en importeurs

verminderen – die in dit soort akkoorden wor-

ten goede. Deze vaststelling bevestigt

den bedongen. Gemiddeld is maar 70% van de

met cijfers het belang om een ambitieus

Europese uitvoer het voorwerp van douane-

handelsbeleid te blijven voeren, want

procedures om afgesproken tariefvoordelen

handel is een echte motor van de

te genieten. Een aanzienlijk deel van de

Europese economie.

Europese export gebeurt dus nog onder een

p 9 november jl. publiceerde de

overheden op zowel sociaal als milieuvlak.

Europese Commissie de resultaten

We kunnen wel een kanttekening plaatsen

ouder, minder gunstig tariefstelsel. Dat onHet rapport van de Commissie bestrijkt

dernemingen − en in het bijzonder kmo’s − de

25 bestaande akkoorden en duidt op een

tariefvoordelen daadwerkelijk benutten, blijft

significante toename van de handel in

een constante prioriteit voor de Commissie.

goederen en diensten tussen de Unie en derde landen. Een opvallende vaststelling is

We moedigen de betrokken ondernemin-

dat de Europese uitvoer naar Zuid-Korea met

gen dus zeker aan om de nodige stappen

59% groeide na het akkoord met dat land in

te zetten bij de douane. In dit verband

2011. De Europese autobouwers zagen hun

roept het VBO Belgische bedrijven die

export naar de Koreaanse markt zelfs met

internationaal actief zijn op om zich te

245% stijgen tussen 2011 en 2016, waardoor

registreren in de REX-database van de

de bezorgdheid van destijds onterecht blijkt.

Europese Commissie om de preferentiële

De uitvoer van landbouwproducten naar Colombia (+82%) en Peru (+73%) nam ook fors toe als gevolg van

Contact

die in navolging van het verdrag tussen de EU en

handelsakkoorden met de EU.

Canada (CETA, in werking

De hoofdstukken over duurzame

2017) gegarandeerd worden

getreden op 21 september ontwikkeling krijgen een volwaardige

Thomas Julien

tarieven te kunnen genieten

Competentiecentrum

plaats in de recente handelsakkoorden, en duiden op een echte

Europa & Internationaal

positieve trend inzake de

tj@vbo-feb.be

samenwerking tussen de EU

in de nieuwe vrijhandelsakkoorden van de Europese Unie.

en haar externe partners.

Zoek op vbo.be

De besprekingen tussen respectieve regeringen en

"Handelsakkoorden"

met het maatschappelijk

"Wist u… dat de douaneprocedu-

middenveld in het kader

re voor uitvoerders wijzigt?"

van structuren die worden opgezet via vrijhandelsakkoorden, bevorderen het engagement van lokale 45

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

SOCIALE RECHTSPRAAK

SELECTIE VAN UITGEGEVEN EN NIET-UITGEGEVEN RECHTSPRAAK VAN ARBEIDSGERECHTEN EN -HOVEN DISCRIMINATIEVERBOD Richtlijn 2000/78/EG – religie – dragen van een hoofddoek – neutraliteitspolitiek – redelijke aanpassingen Artikel 2, lid 2, a) van de Richtlijn 2000/78/EG van de Raad van 27 november 2000 tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep, moet zo worden geïnterpreteerd dat het verbod om een islamitische hoofddoek te dragen, dat voortvloeit uit een interne regel van een private onderneming die het zichtbaar dragen van elk politiek, filosofisch of religieus teken op de werkplaats verbiedt, geen directe discriminatie op grond van religie of overtuiging uitmaakt in de zin van deze richtlijn. Een dergelijke interne regeling van een private onderneming kan daarentegen wel een vorm van indirecte discriminatie uitmaken in de zin van artikel 2, lid 2, b) van de Richtlijn 2000/78/EG als vaststaat dat het verbod dat zij verankert, en dat op het eerste gezicht neutraal is, in realiteit een bijzonder nadeel berokkent aan personen die een bepaalde religie of overtuiging aanhangen. Dat is evenwel niet het geval wanneer deze interne regel objectief gerechtvaardigd is door een legitiem doel, zoals het nastreven, door de werkgever, in de relaties met zijn klanten, van een beleid van politieke, filosofische en religieuze neutraliteit, en als de middelen om dit doel te realiseren passend en noodzakelijk zijn, wat de nationale rechter moet nagaan. Hof van Justitie van de Europese Unie, 14 maart 2017, JTT, 2017, 284 (zie hierover : G. Busschaert en S. De Somer, Port de signes conventionnels au travail : la Cour de justice lève le voile ? A propos de l’arrêt Achbita n° C-157/15 du 14 mars 2017, JTT, 2017, pp. 277 tot 283).

PROCEDURE Hoedanigheid – representatieve werknemersorganisatie Een rechtsvordering door of tegen verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid is niet ontvankelijk. Representatieve werknemersorganisaties zijn feitelijke verenigingen die in de regel niet de vereiste hoedanigheid hebben om op te treden, behoudens de uitzondering bij de wet bepaald. Hof van Cassatie, 3 april 2017, JTT, 2017, 294.

TAALWETGEVING Exploitatiezetel Nederlands taalgebied – Franse documenten – nietigheid – geen nadeel voor de werknemer Indien de exploitatiezetel waaraan de werknemer verbonden is, gelegen is in het Nederlands taalgebied, is de te gebruiken taal voor de sociale betrekkingen tussen de werkgever en de werknemer het Nederlands. Stukken of handelingen in een andere taal zijn nietig. Deze nietigverklaring mag echter geen nadeel berokkenen aan de werknemer, hetgeen tot gevolg heeft dat hij zich met betrekking tot het nietig document kan beroepen op bedingen die voor hem voordelig zijn, en de nietigheid kan inroepen van de voor hem nadelige bedingen. Hoewel een werknemersfiche opgesteld in de verkeerde taal nietig is, kan de werknemer zich beroepen op een vermelding op deze fiche waaruit blijkt dat de werkgever de overeenkomst beëindigd heeft. Arbeidshof Brussel, 27 januari 2017, JTT, 2017, 191.

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

EENZIJDIGE WIJZIGING

beloopt, is de forfaitaire raming op zes maanden loon van de

Arbeidsplaats

schade die het gevolg is van het verlies van de voornoemde

De arbeidsplaats is in beginsel een essentieel element van de

kans billijk.

arbeidsovereenkomst, ook al hebben partijen in de overeenkomst

Er is echter geen enkele reden voorhanden om de schadevergoe-

geen plaats van tewerkstelling opgenomen.

ding als een morele schadevergoeding te bestempelen, terwijl de

Een effectief doorgevoerde, eenzijdige wijziging van de arbeids-

vergoede schade, bestaande uit het verlies van een kans om zijn

plaats die een bijkomende en niet onbeduidende belasting voor

werk te behouden, van hoofdzakelijk materiële aard is. Arbeidshof Brussel, 16 februari 2016, Soc. Kron., 2016, 300.

de werknemer met zich meebrengt, kan worden ingeroepen als contractbreuk. De beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de eenzijdige

• Arbeidsduur – leidinggevend personeel of personeel bekleed

wijziging ervan, is niet afhankelijk van de afweging van het persoon-

met een vertrouwenspost – overuren – bewijs

lijk belang van de werknemer tegenover het economisch belang

Artikel 2 van het K.B. van 10 februari 1965 dat de personen opsomt

van de werkgever.

die dienen beschouwd te worden als leidinggevend of bekleed

Arbeidshof Antwerpen (afdeling Antwerpen), 4 oktober 2016,

met een vertrouwenspost, moet gezien de Europese richtlijn

JTT, 2017, 256.

2003/88/EG van 4 november 2003 beperkend worden geïnterpreteerd. Het dient te gaan om personeel met een autonome

ARBEIDSOVEREENKOMST

beslissingsbevoegdheid.

• Taalgebruik – Nederlands taaldecreet – nietigheid –

De begrippen leidinggevende functie en vertrouwensfunctie zijn

ontslag om economische redenen

niet inwisselbaar. Een vertrouwensfunctie impliceert geenszins dat

Wanneer de werkgever met vestiging in het Nederlands

men een autonome beslissingsbevoegdheid heeft. Een hoogge-

taalgebied deel uitmaakt van een internationale groep en de

kwalificeerde technieker (‘RT Engineer Service’) belast met

werknemer zelf als buitenlandse werknemer het Engels als

onderhoud en reparaties, maar die geen enkele werknemer onder

voertaal tijdens zijn tewerkstelling gebruikte, kan hij zich niet

zijn gezag heeft staan en over geen enkele beheersautonomie

beroepen op de nietigheid van de evaluatiedocumenten in het

beschikt, wordt noch door artikel 2, 5° noch door datzelfde artikel

Engels opgemaakt.

2, 12° van het K.B. van 10 februari 1965 beoogd.

Uit het enkele feit dat de werknemer na zijn ontslag niet werd

Een werknemer kan zijn werkgever zijn overuren niet opleggen

vervangen, kan niet ondubbelzinnig worden afgeleid dat het een

door zelf zijn uurrooster vast te stellen. Desalniettemin is de

ontslag om economische redenen betreft. Niets belet een

verloning voor overuren niet afhankelijk van een uitdrukkelijk

werkgever na een werknemer te hebben ebben ontslagen omwille van

akkoord van de werkgever. Het volstaat dat de werkgever

onvoldoende en niet-verbeterde prestaties, vervolgens te

redelijkerwijze op de hoogte kon ko zijn van de duur die de

beslissen dat het niet nodig is de ontslagen werknemer te

taken van zijn werknemer in beslag konden nemen, wat

vervangen.

zijn stilzwijgend akkoord erover veronderstelt. Vraagt de

Arbeidshof Brussel, 22 januari 2016, 6, Soc. Kron., 2016, 294.

werknemer de uitbetaling uitbetalin van zijn overuren gedurende meerdere jaren niet, dan dient zijn laattijdige vordering

• Werkzekerheidsbeding – sanctie – schade De niet-naleving van een werkzekerheidsbeding rheidsbeding houdt, wat

met enige behoedzaam behoedzaamheid onderzocht te worden. Arbeidshof Luik, 11 de december 2015, Soc. Kron., 2016, 289.

de werkgever betreft, een tekortkoming oming in. De werknemer ten nadele van dewelke e het werkzekerheidsbeding geschonden werd kan n aanspraak maken op een schadevergoeding, ook al is in de collectieve arbeidsovereenkomst geen sanctie voorzien. In een dergelijk geval komt mt het de rechter toe om de vergoeding vast te leggen.

Contact Co

Het verlies van een kans om zijn werk erk te behouden is een vorm van schade die

Antoine Vanden Abeele Anto

verschillend is van deze die uit de verbreking

Geassocieerd advocaat Geasso

van de arbeidsovereenkomst voortvloeit. tvloeit.

Taquet, Clesse & Van Eeckhoutte

Rekening houdend met het feit dat, t, in het

a.vandenabeele@bellaw.eu a.vand

ussen de onderhavige geval, de tijdspanne tussen

www.bellaw.be www.b

datum van het ontslag en het einde e van de periode van werkzekerheid bijna acht cht maanden

VBO REFLECT | STEUN VRIJHANDEL - KIES VOOR GROEI

VBO AGENDA Meer info: www.vbo.be/events

TOT NOVEMBER 2018 VBO SD WORX SOCIAL ACADEMY

TOT MAART 2018 IS UW BEDRIJF KLAAR VOOR DE NIEUWE DATAREGELGEVING?

12 MAART 2018 BELGIAN BUSINESS AWARDS FOR THE ENVIRONMENT – PRIJSUITREIKING

dialoog en een beter sociaal klimaat in uw

Alles wat u moet weten over GDPR in

De Belgian Business Awards for the Environ-

bedrijf. Dat is de essentie van de ‘social

4 praktijksessies:

ment belonen kleine en grote ondernemingen

Bouwen aan een constructieve sociale

academy’.

Vrijdag 26/01/2018 - General

Eerste helft februari 2018 Openingssessie social academy: 'Sociaal Overleg. Was het vroeger beter? Moet het morgen anders?' Gastsprekers: Donatienne Poulaert

introduction GDPR | DPIA principles

Deze awards, die tweejaarlijks worden uitgereikt, plaatsen ondernemingen in de kijker die

Vrijdag 02/02/2018 - Organizational

er dankzij groene innovaties in zijn geslaagd

aspects DPO, Privacy notice, Data

economische activiteiten en zorg voor het

subject rights | Direct Marketing

milieu te combineren.

(APERAM), Herman Craeninckx (STIBBE)

Vrijdag 02/03/2018 - GDPR &

en Bert De Graeve (Bekaert). Moderator:

Cybersecurity | GDPR & third parties

Bauduin Auquier (Agile Maker)

voor hun inzet voor duurzame ontwikkeling.

Vrijdag 23/03/2018 - GDPR & HR

De Awards worden op 12 maart 2018 plechtig uitgereikt op het VBO in aanwezigheid van Kris Peeters (Vice-eersteminister en Minister

Tweede helft februari 2018

van Werk, Economie en Consumenten) en

Sessie 1: Hoe betrek je vakbonden

Marie-Christine Marghem (Minister van

formeel en informeel in de strategie

Energie, Leefmilieu en Duurzame Ontwikke-

van uw bedrijf?

ling), alsook tal van prominenten.

PLAATS: VBO, BRUSSEL

INFO: www.socialacademy.be

INFO: www.vbo.be

PLAATS: VBO, BRUSSEL INFO: www.vbo.be

df@vbo-feb.be, T 02 515 07 77

spo@vbo-feb.be, T 02 515 09 11

Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel Tel. 02 515 08 11 - Fax 02 515 09 99 info@vbo-feb.be - www.vbo.be REDACTIE Laureen de Barsy, Olivier Joris, Thomas Julien, Benoit Monteyne, Johan Van Praet MET DE MEDEWERKING VAN Florence Bribosia (BESIX), Tine Buysens (Bel&Bo), Olivier De Boeck (B.E.A. Asia), Pascaline della Faille (Credendo), Jonas De Schaepmeester (Umicore), Delphine Dulière (Belvas), Bert Gevers (Loyens & Loeff), Koen Maes (Special Fruit), Hélène Masson (VBO), Miek Naessens (Sioen), Edward Roosens (VBO), Victor Shieh (EXMAR), Geert Vanden Bossche (Balta Industries), Axel Vandeputte (AWDC), prof. Jan Van Hove (KUL) REDACTIE THEMA’S Jean Baeten, Bart Buysse, Thomas Julien, Philippe Lambrecht, Nathalie Ragheno, Antoine Vanden Abeele EINDREDACTIE Hilde De Brandt, Anne Michiels VERTALING Vertaaldienst VBO PUBLICATIEVERANTWOORDELIJKE Stefan Maes OPMAAK Landmarks FOTOGRAFIE Toon Coussement, Jean-Jacques De Neyer (Triptyque), Jennifer Jacquemart ILLUSTRATIES Peter Willems (Vec-star) DRUK Graphius VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Stefan Maes, Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel RECLAMEREGIE ADeMar, Graaf de Fienneslaan 21, 2650 Edegem (Antwerpen) Contact: Nele Brauers, Tel. 03 448 07 57,nele.brauers@ademaronline.com PUBLICATIEDATUM december 2017 REFLECT est également disponible en français. REFLECT kunt u ook lezen op www.vbo.be > Publicaties > REFLECT ISBN: 9789075495348 48

Wettelijk Depot: D/0140/2017/5

Unl Unlike any other job oth Brussels Airport Company: bruisende luchthaven en unieke werkplek Als uitbater staat Brussels Airport Company aan het roer van één van de meest bruisende luchthavens van Europa. Zo’n 800-tal medewerkers werken dagelijks aan de duurzame ontwikkeling van de luchthaven. Wij zijn een groeiend bedrijf met een heel divers jobaanbod, ambitieuze projecten, mooie doorgroeimogelijkheden en een sterk mobiliteitsbeleid. Het fantastische uitzicht krijg je erbij.

Interesse in één van de vacatures? Surf naar onze website www.brusselsairport.be/jobs en solliciteer online!

#unlikeanyotherjob

TURNING UNCER TAINTIES... China is een gigantische groeimarkt voor ons. Hoe vind ik vlot en veilig de beste prospects? Raf Vermeire, CEO Upgrade Energy, de Belgische kmo die wereldwijd hernieuwbareenergieprojecten realiseert.

Onze risicoanalyses helpen u de meest zekere handelspartners te selecteren.

De onderhandelingen zijn bijna rond. Maar nu vragen de Chinezen een krediet. Waar vinden we dit zo snel?

Olivier Lambertyn, Credendo, de kredietverzekeraar die kmoâ&#x20AC;&#x2122;s dekt tegen exportrisicoâ&#x20AC;&#x2122;s en hen helpt met de financiering.

Wij kunnen u helpen met die financiering: via forfaiting of een koperskrediet.

Vandaag sloten wij ons achtste contract in China af.

...INTO OPPOR TUNITIES.

Credendo is de nieuwe naam van Delcredere, Credimundi, KUPEG, INGO-ONDD, Garant en Trade Credit. www.credendo.com