REFLECT nr 13_ NL_360° digitaal vooruit by VBO-FEB

LENTE 2017

UW M EN TELT! ING

DOE ME L E ZER E A A N O N S EN ZE en win Q U Ê T E …  p. 4

360° DIGITAAL VOORUIT!

e-CUSTOMER SERVICE WAT DOET U BETER NIET – DAVY KESTENS p. 14

NIEUWE VBO-TANDEM BERNARD GILLIOT & PIETER TIMMERMANS p. 50

OVERHEID MOET DURVEN EXPERIMENTEREN – ALEXANDER DE CROO p. 38

Rekruteren met

Select Actiris,

eenvoudig en gratis.

biedt diensten aan die uw aanwerving vereenvoudigen. • Een consultant gespecialiseerd in uw activiteitensector • Een selectie van maximum 6 kandidaten die aan het gewenste profiel voldoen • Tips om uw loonkosten te optimaliseren • Administratieve ondersteuning bij het aanwerven van jongeren en stagiairs

Om gratis gebruik te maken van onze diensten, surf naar www.actiris.be Werkgevers vertrouwen ons! Ontdek de getuigenis van

Actiris verandert de toekomst van uw bedrijf

in dit nummer.

www.actiris.be Met de steun van de Europees sociaal fonds

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

WOORD VOORAF

360° digitaal vooruit! PIETER TIMMERMANS GEDELEGEERD BESTUURDER VBO

e relatie tussen onze ‘digitale densiteit’ (in welke mate zijn het

RUGZAK VOL IDEEËN EN INSPIRATIE

bedrijfsleven en de economie doordrongen van de digitale

Vraag is hoe u de digitale transformatie moet starten of verder

technologie) en de economische groei legt het belang bloot

uitrollen. De pistes zijn zo talrijk en haalbaar in elke schakel van de

van de digitale technologie als key performance indicator voor groei.

waardeketen van uw onderneming. Vaak is het aan de ondernemer,

Een studie van Accenture (2015) toont dat een sterker gebruik van

de bedrijfsleider om de eerste stap te zetten, de steen in de vijver

digitale technologie het Belgische bnp in 2020 kan verhogen met

te gooien waarna het effect zich als rimpels op het water laat voelen

10 miljard euro. Met de nadruk op kan, want weet dat bijvoorbeeld

in alle afdelingen, bij alle medewerkers. Hoe meer die betrokken

53,7% van onze online-uitgaven vorig jaar naar het buitenland

zijn, hoe groter de win voor iedereen. Het is aan de CEO om een

vloeide, aldus Comeos. Nederland heeft de grootste digitale

kader en de mogelijkheden te bieden om de transformatie voor elke medewerker zo verrijkend mogelijk te maken.

dichtheid, gevolgd door de VS, Zweden, Zuid-Korea, GrootBrittannië en Finland. Vandaag staat België wereldwijd op twaalf. En morgen? Aan de bedrijven om de digitale economie – beter nog, de digitale wereld – ten volle te omarmen, want ‘digital is the new

Alle sectoren kunnen nieuwe, digitale technologie toepassen

Het is niet de bedoeling, laat staan zinvol, om binnen een magazine als REFLECT alle digitale oplossingen en pistes uit te diepen. Daarom focussen we op de concrete en praktische antwoorden op die ene, centrale vraag: welke schakels in mijn onderneming kunnen,

normal’. Dat nieuwe normaal vormt geen bedreiging, maar een onuitputtelijke bron

dankzij een digitale transformatie, effici-

van opportuniteiten binnen alle domeinen

enter worden en mijn bedrijf vooruithelpen? In de pagina’s die

van de waardeketen, van ontwerp over productie tot customer

volgen, vindt u tips en tricks, links naar bijkomende informatie, best

service, 360° de cirkel rond. De uitdagingen van het digitale tijdperk

practices en voorbeelden die hun succes al hebben bewezen …

stimuleren bedrijven om hun innovatieslagkracht te boosten, om

Aan u, beste lezer, om stil te staan bij die topics die voor uw bedrijf

hun werking en hun prestaties verder te perfectioneren. Kortom,

van belang kunnen zijn of inspirerend werken. En zo uw persoon-

om hun groei en resultaten te consolideren. Om vooruit te komen!

lijke rugzak met concrete ideeën en tips samen te stellen die u vervolgens kunt toepassen in de realiteit van uw onderneming.

Trouwens, de digitalisering is geen fenomeen dat zich beperkt tot de technologiesector. Integendeel, alle sectoren kunnen nieuwe, digitale

Veel leesgenot!

technologie toepassen, er voordeel uit halen, hun concurrentiepositie ermee versterken en economische meerwaarde creëren. Zo kan de digitalisering volgens een studie van Boston Consulting Group tegen 2020 liefst 300.000 jobs creëren in ons land. Op voorwaarde dat onze

P.S. Neem ook enkele minuten de tijd om onze lezersenquête op p. 4

bedrijven zich optimaal voorbereiden en volop willen inzetten op de

in te vullen. Dankzij uw feedback kunnen we de inhoud en kwaliteit

quasi onuitputbare digitale mogelijkheden.

van REFLECT nog beter afstemmen op uw vraag. Bij voorbaat dank!

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

IN DIT NUMMER 

DE DIGITALE ONDERNEMING

HOE DIGITAAL IS UW VERHAAL?

DIGITALISERING BOOST INNOVATIEKANSEN

De 4de industriële revolutie komt op kruissnelheid. En uw bedrijf?

Interne expertise alleen volstaat lang niet meer voor doorbraakinnovaties.

 p. 6

 p. 18

e-MARKETING & SALES

e-WORK

DE TOEKOMST VAN RECLAME IS ...

HOE DIGITAAL WORDT DE JOB VAN MORGEN?

Mensen willen niets meer verkocht worden, ze willen geholpen worden bij het kopen.

Laat u niet leiden door doemscenario’s. 7 tips.

 p. 8

 p. 20

e-OPERATIONS

e-FACTURATIE

MAKEN EN DATA WORDEN ÉÉN

MAAK VAN EEN VERPLICHTING EEN OPPORTUNITEIT

De Fabriek van de Toekomst maakt ‘domme’ apparaten intelligent.

Elektronisch factureren is snel, efficiënt en goedkoper.

 p. 12

 p. 24

e-CUSTOMER SERVICE

e -I N NOVAT ION

e-LEGAL

CUSTOMER SERVICE WORDT UNIEKE DIFFERENTIATOR

DIGITALE JURIDISCHE TOOLS VOOR UW ONDERNEMING

Davy Kestens (Sparkcentral): “It sucks to be customer!”

Voor welke juridische stappen bestaat vandaag al een digitaal equivalent?

 p. 14

 p. 28

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

NIEUWE VBO-TANDEM

UW M EN TELT! ING

DOE ME L E ZER E A A N O N S EN ZE en win Q U Ê T E …

DUBBELINTERVIEW BERNARD GILLIOT & PIETER TIMMERMANS “Big data zijn de olie van de nieuwe economie”  p. 50

 p. 4

THEMA’S

 p. 56 Een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn:

BUITENLANDSE INVESTEERDERS België top of mind?  p. 58 CYBERSECURITY

CYBERVEILIGHEID, OOK UW VERANTWOORDELIJKHEID Zonder basisbescherming is uw bedrijf – zonder overdrijven – een vogel voor de kat.  p. 32

DIGITAL CEO

JUSTITIE Een efficiënt rechtsstelsel ondersteunt de economie!  p. 59

BREXIT Is de tijd rijp voor pragmatisme?  p. 62

DIGITALISERING IS GEEN OPTIE, MAAR NOODZAAK

EUROPA

Nog teveel CEO’s denken dat zakendoen zonder digitalisering mogelijk is.

 p. 64

 p. 36 e-GOVERNMENT

INTERVIEW ALEXANDER DE CROO “Misschien moeten we als overheid veel meer experimenteren”.  p. 38 e-GOVERNMENT

10-PUNTENPLAN DIGITALE ECONOMIE. STAND VAN ZAKEN Het ontbreekt aan een overkoepelend plan.  p. 44

‘Sociale pijler’ is realiteit

ENERGIE Nieuw Europees kader voor een veranderend energielandschap  p. 66

BELASTINGDRUK OP ARBEID

Edward Roosens, Chief Economist, Executive Manager van het Competentiecentrum Economie & Conjunctuur, en Morgane Haid, adjunct-adviseur bij het Competentiecentrum Economie & Conjunctuur, hebben de redactionele lijn van dit nieuwe REFLECT-nummer verzorgd.

Blijft de hoogste, ondanks de tax shift!  p. 68 SOCIALE RECHTSPRAAK

 p. 70 VBO AGENDA

 p. 72 3

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

Beste lezer, uw mening telt! D

rie keer per jaar ontvangt u het VBOmagazine REFLECT. Met dit magazine bieden wij bedrijfsleiders, ondernemers,

topkaderleden en decision makers strategisch belangrijke informatie, standpunten, analyses en inzichten rond een actueel thema. Verbeteren en innoveren is – net zoals in de bedrijfswereld – een must. Daarom sturen wij u bij deze REFLECT-editie een korte vragenlijst die peilt naar uw tevredenheid over het VBO-magazine. De enquête invullen kan snel en efficiënt via de QR-code. U kunt ook de geprinte versie ontvangen door een e-mail te sturen naar as@vbo-feb.be.

Antwoorden vraagt maximum 10 minuten van uw kostbare tijd. Uw feedback is voor ons van onschatbare waarde. Maar ook u wordt beloond voor uw inzet. Wie deelneemt, maakt kans op: • een pakket van 3 flessen 'Château de Lussac (2003)' + 3 flessen 'Château La Commanderie (2006)' (waarde 100 euro) • een gratis deelname aan een sessie van de VBO-FEB social academy (waarde 200 euro). U vindt het programma op www.socialacademy.be

Deelnemen aan de enquête kan tot zondag 11 juni 2017. Wij danken u alvast van harte voor uw bereidwillige medewerking. Met vriendelijke groeten, Pieter Timmermans CEO VBO

https://nl.surveymonkey.com/r/lezerReflect 4

Â°

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

#04 #02 FIRST THINGS FIRST | HERFST 2013

FIRST THINGS FIRST | LENTE 2014

STAND VAN HET LAND 2014-2019

REINVENT YOUR BUSINESS

DVERTENTIE

ADVERTENTIE

6/09/13 14:34

REFLECT cover_NL_03-014.indd 1

22/04/14 15:48

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

DE DIGITALE ONDERNEMING

Hoe digitaal is uw verhaal? De vierde industriële revolutie – de digitale revolutie – komt op kruissnelheid. Nadat eerder de productie was geautomatiseerd dankzij het gebruik van elektronische en IT-systemen, voegt deze revolutie een laag technologische sofisticatie toe. Maar wat betekent dat in de praktijk? En is uw bedrijf klaar om mee te stappen in dit nieuwe tijdperk? Of riskeert het een fatale achterstand?

e digitale omwenteling maakt interacties

digitaliseert niet enkel de bedrijfswereld,

tussen ‘cyberfysieke’ systemen mogelijk.

ook de maatschappij en de mensen worden

Dat betekent dat fysieke machines en objecten

‘digitaal’. Naast de strikte betekenis van

rechtstreeks digitaal (cyber) interageren (bijvoorbeeld

de term (de stap van analoog naar digitaal)

via sensoren) en informatie verstrekken, analyseren en

betekent digitaliseren ook dat een onder-

uitwisselen met andere apparaten in een netwerk.

neming digitale technologieën omarmt en

Bedrijven die niet inspelen op of gebruikmaken van die

procedures, producten, diensten en zelfs het

nieuwe technologie riskeren op termijn een onover-

eigenlijke businessmodel upgradet en trans-

brugbare achterstand op te lopen inzake efficiëntie en

formeert. Bovendien voltrekken die evoluties

klantvriendelijkheid. Hoog tijd dus om uw strategie te

zich aan een almaar hoger tempo. De tech-

bepalen en voluit in te zetten op de digitale revolutie.

nologieën en mogelijkheden nemen dermate snel toe dat een bedrijf zich uitermate goed

Overal ter wereld grijpt de digitale revolutie in op alle

moet organiseren om de snelheid van de

bedrijfstakken, niet enkel op de industrie. Bovendien

digitale evoluties te kunnen bijhouden.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

HET GLAS HALFVOL? In de volksmond wordt digitalisering al gauw geassocieerd met

Met deze REFLECT hebben we niet de ambitie

een doembeeld waarbij traditionele ondernemingen op de schop

om exhaustief de mogelijkheden uit de doeken

gaan en de automatisering massaal veel arbeidsplaatsen vernietigt.

te doen om uw onderneming 360° te digitalise-

We stellen echter vast dat in ondernemingen die in digitalisering

ren. Wel reiken we ondernemers, bedrijfsleiders

hebben geïnvesteerd, er de jongste jaren juist veel jobs zijn bijgeko-

en hun medewerkers waardevolle pistes aan

men. Dat hoeft niet te verbazen. Dankzij de automatisering kunnen

om de kansen die de digitale revolutie biedt,

bedrijven immers efficiënter produceren en flexibeler inspelen

beter te benutten. Gezien de transversale aard

op de vraag van hun klanten. Anders gezegd, het werk neemt

van het thema ‘digital’, was het ook niet zinvol

toe en dus nemen bedrijven opnieuw meer mensen in dienst.

om een gedetailleerd stappenplan uit te rollen. Daarom spitsen we ons toe op negen domeinen

De positieve effecten van de digitalisering raken vaak onderge-

binnen de waardeketen van een onderneming.

sneeuwd in de actuele debatten. Zo was de datamarkt van de

Met die nuance dat elk bedrijf − naargelang

EU (waarop digitale gegevens worden verhandeld in de vorm

zijn specifieke kenmerken (klantenbestand,

van producten of diensten die zijn afgeleid van ruwe gegevens)

sector, omvang, externe omgeving,…) − meer

in 2015 goed voor 54,5 miljard euro (met een jaarlijkse groei van

of juist minder belang hecht aan welbepaalde

7%). Kijken we naar de totale impact van die datamarkt op de

domeinen. Binnen elk domein focussen we op

economie, dan schat men dat de Europese data-economie in 2015

de component die sterk onder invloed staat

werk gaf aan 6 miljoen mensen en 272 miljard euro waard was.

van de digitalisering. Die component kreeg

Op voorwaarde dat de nodige beleidsmatige en juridische rand-

het voorzetsel ‘e’. De negen domeinen en

voorwaarden worden gecreëerd, kan die data-economie tegen

componenten zijn (zie ook de infografiek):

2020 werk verschaffen aan 7,4 miljoen mensen in de EU en 3,17% van het bbp van de EU (643 miljard euro) vertegenwoordigen 1.

1. Marketing en Sales > e-Marketing & Sales

BELGIË MOET POSITIE CONSOLIDEREN

2. Productie en Logistiek > e-Operations 3. Customer service > e-Customer

Ook in België is het potentieel van de digitalisering groot. Volgens

4. Research & Development > e-Innovation

een studie van de Boston Consulting Group zou België tot 2020 tot

5. Human Resources > e-Work

45 miljard euro bbp-winst kunnen boeken dankzij een Europese

6. Finance > e-Facturatie

digitale eenheidsmarkt en digitalisering in ons land zelf. Dit zou bij

7. Legal > e-Legal

ons 300.000 jobs opleveren. België doet het momenteel trouwens

8. Administratie en IT > Cybersecurity

niet slecht. In de Europese DECI-index 2017 (Digital Economy

9. Strategie en Leadership > Digital CEO

and Society Index) bekleedde België de 8e plaats in Europa, één plek lager dan het jaar ervoor. Onze technologische infrastructuur

Naast deze negen ‘e-componenten’ speelt

is goed, maar de vraag naar krachtigere technologieën laat zich

nog een andere hefboom, een katalysator

voelen. Met de evoluties die zich almaar sneller opvolgen, is het

waarover de ondernemingen geen controle

zaak niet achterop te raken. Kijk naar wat gebeurde binnen de

hebben, nl. de overheid (e-Government)

e-commercesector. De logistieke platformen kregen in Nederland

en − meer specifiek − de hervormingen en

veel sneller vorm dan in ons land omdat de Belgische markt en het

beleidsmatige beslissingen die van belang

wettelijke kader niet klaar waren en waardoor onze handel veel te

zijn voor ‘digital België’. En vergeten we

weinig kon inspelen op de opportuniteiten van de digitale handel.

uiteraard niet dat ook de overheidssector zelf

360 DIGITAAL Wat kunt u concreet doen om met uw onderneming de digita-

de digitale trein niet mag missen om zowel intern als extern – in relatie met de bedrijfswereld – zijn efficiëntie te optimaliseren.

lisering te omarmen en de verschillende stappen in uw waardeketen te upgraden? Bent u vertrouwd met het begrip ‘open innovatie’? Weet uw klantendienst hoe ze ‘digital natives’ moet aanspreken? Verstuurt en ontvangt u reeds facturen via OpenPEPPOL? Weet u welke skills morgen gegeerd zullen zijn op de arbeidsmarkt? En hoe probeert u die te werven en te binden aan uw organisatie? Beschikt u al over uw ‘Cyber Security KIT’?…

1 Bron: studie over de Europese datamarkt 2016: http://www.datalandscape.eu/study-reports 7

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-MARKETING & SALES

De toekomst van reclame is ... De fundamentele transformatie van het marketing & sales-proces? Mensen willen niets meer verkocht worden, ze willen geholpen worden bij het kopen. “Om de impact van digitaal goed te kunnen inschatten en juist te gebruiken in de dagelijkse werking van een bedrijf, is het belangrijk om één ding in te zien: het gaat helemaal niet om de technologie an sich, maar om het veranderende gedrag van mensen onder invloed van die technologie”, aldus marketingexpert Bart De Waele.

olgens de CEO van het digitale

moment, zonder veel voorbereiding.

veranderd. Concreet betekent het dat ook

‘reclame’agentschap ‘Wijs’ is

Dat noem ik veranderd gedrag.”

het beslissingsproces van kopers (of het nu

digitale marketing niet de kern van

particulieren of bedrijven zijn) fundamen-

de zaak, wel de metamorfose van de

De technieken doen er niet echt toe.

teel veranderde. “Waar mensen vroeger in

beslissingsprocessen van de klanten-consu-

Nieuwe technieken stapelen zich op

eerste instantie op herkenbaarheid, merk,

menten. “Digitale marketing verwijst naar de

nieuwe technieken. “Het is niet omdat

verkopers, winkels… steunden om ons beslis-

achterliggende tactieken, zoals hoog scoren

Facebook er is dat Google niet meer

singsproces te starten, is dat startpunt nu

in Google, sociale netwerken inzetten,

relevant is. Het is niet omdat chatplat-

vooral digitaal. Dat betekent niet dat merken

e-mailmarketing en chatbots. Die tactieken

formen furore maken dat Google en

of klassieke marketingkanalen verdwij-

zijn interessant en vragen vakmanschap,

Facebook zullen verdwijnen. Als iemand

nen, het betekent enkel dat ze een andere

maar vormen niet de essentie.”

wijst, kijkt de dwaze naar de vinger en

plaats in het beslissingsproces krijgen.”

de slimme naar waar gewezen wordt.” Spoedcursus aan de hand van een

De fundamentele drijfveren van mensen zijn al

voorbeeld

we willen veiligheid, geborgenheid, liefde,

DE CONSUMENT BESLIST ANDERS

status,… Maar onder invloed van techno-

Het ‘digitaal’ heeft onze maatschappij

een witgoedketen binnen (gekozen omdat

logie verandert de manier waarop we naar

en ons als mensen

hun reclameliedje als een oorwurm in hun

duizenden jaren dezelfde en veranderen niet:

die dingen streven. “Eerst veranderen wij

hoofd hing). En vroeg de verkoper advies

de technologie, maar daarna verandert de technologie ons. Denk aan de gps. Toen ik in de jaren 90 naar klanten moest, bereidde ik de avond voordien mijn route voor op mappy. com. Als ik vandaag ergens naartoe moet, denk ik daar niet meer bij na: ik tik het adres in en mijn gps geeft me de meest efficiënte routebeschrijving op het moment dat ik die

Wie in 1995 een wasmachine kocht, stapte

over welke machine best aansloot bij zijn/

Als iemand op Google, Facebook, Twitter, LinkedIn,… een vraag stelt over uw business, wordt uw bedrijf daar dan ook gevonden?

haar behoefte. Uit die adviezen koos hij voor toestel X. Anno 2017 is de machine aan vervanging toe. Maar is ook het beslissingsproces helemaal veranderd. Eerst lanceert de klant zijn vraag op Google en sociale netwerken. Uit al die informatie die vrijelijk beschikbaar is, filtert hij

nodig heb. Ik ben er aan gewoon geraakt dat

een drietal kandidaat-machines en kiest

die informatie naar mij komt op het gepaste

na wikken en wegen voor toestel Y.



BUSINESS IN HET BUITENLAND? Met BDO geen fiscale verrassingen!

BDO TELT

1.400 KANTOREN

Ons wereldwijde netwerk brengt de fiscale risico’s en opportuniteiten in kaart... ...Waarom zou u daar dan zelf tijd in stoppen of expertise over opbouwen?

154

VERSPREID OVER

LANDEN ► Bent u zeker dat u aan alle fiscale verplichtingen voldoet? ► Of dat u alle juridische en fiscale opportuniteiten benut? ► Kent u de impact van de meest omvangrijke internationale fiscale omwenteling sinds decennia (“BEPS”) op uw business?

Onze experten zetten uw business op het juiste buitenlandse spoor! Neem contact op met Werner Lapage via werner.lapage@bdo.be ► Follow us ► www.bdo.be

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



Pas daarna gaat hij op zoek naar de geschikte

op nieuwe distributiekanalen (pull in plaats

leverancier. Die kiest hij op basis van een mix

van push). Een marketeer die die content

van prijs, convenience en serviceniveau.

bij de consument probeert te krijgen via dezelfde distributiemiddelen als de bran-

Het beslissingsproces of -trechter van

dingboodschap, botst tegen een muur. Bran-

mensen is door de beschikbaarheid van

dingboodschappen werden verspreid via

(digitale) informatie grondig veranderd

massamedia en ‘push’-marketing. “Die tech-

(zie figuur). “Bedrijven die consumenten

nieken werken niet voor informatieve bood-

willen aanspreken en proberen te beïn-

schappen: vertrouwen is essentieel, en de

vloeden om hun producten te kopen,

klanten vertrouwen 'gekochte' kanalen niet

hebben er altijd belang bij om zich zo

voor de verspreiding van relevante informa-

hoog mogelijk in de beslissingstrechter te

tie. Dat noemen we ‘banner blindness’. In de

positioneren. Hoe vroeger de leverancier

informatieve zoekfase blokkeren consumen-

de communicatie aangaat, hoe groter de

ten mentaal bij alles wat té commercieel is.”

kans dat de consument hem verkiest.”

STUUR HET BESLISSINGSPROCES VAN UW KLANT Geeft u de juiste antwoorden op de vragen die potentiële klanten zich stellen in het begin van het beslissingsproces? Volg de ‘customer journey’. Trek de schoenen aan van uw doelgroep en beschrijf het pad dat de klant meemaakt in zijn beslissingsproces. Op zich niet zo moeilijk: het zijn die vragen en antwoorden die opduiken in een eerste gesprek met een mogelijke klant. De kunst is om die te vertalen naar digitale kanalen. Enkele tips:

Dat doet de marketeer door te stoppen

Er is een manier om die ‘banner blindness’

met ‘reclame’ maken. “De manier om in

te doorbreken: context. “Als u van plan

de zoektocht gevonden te worden, is door

bent om een nieuwe auto te kopen, en in

relevante en betrouwbare informatie te

de brievenbus zit een stapel folders voor

publiceren op digitale kanalen. Uiteraard

tuingerei, dan gaat die stapel rechtstreeks

aangepast aan het kanaal dat uw doelgroep

de papiermand in. Zit in uw brievenbus

gebruikt.” Doe de test: als iemand op

echter een stapel autobrochures, dan gaat u

Google, Facebook, Twitter, LinkedIn,…

die bijhouden en lezen.” Of iets informatie

een vraag stelt over uw business, wordt

is dan wel reclame, is dus afhankelijk van

uw bedrijf daar dan gevonden? En wordt

de context van degene die de informatie/

u dan gevonden met uw ‘merknaam’

reclame tot zich neemt. “Door de context

en reclame, of met concrete en nuttige

van de consument toe te voegen, veranderen

antwoorden op de vragen die mensen aan

we reclame in informatie, en breken we door

het begin van hun zoekproces stellen?

de blokkade. De toekomst van reclame is dus

RECLAME WORDT INFORMATIE Contentmarketing helpt bedrijven beter te communiceren met hun klanten, en vroeger in die nieuwe beslissingstrechter aanwezig te zijn. Daarom is het essentieel om te begrijpen dat die contentmarketing steunt 10

afstand nemen van de traditionele brandingmarketing en overstappen naar een aanbod van contextueel aangepaste informatie.”

schrijf blogartikelen (niet over uzelf, wel over de concrete vragen waarmee klanten worstelen); zorg dat die opduiken in Google (niet op het zoekwoord van uw naam of merk, wel op de zoekwoorden van de vragen van de klanten); gebruik advertenties op Facebook, Google, LinkedIn,… (maar adverteer niet met uw naam of met reclame, maar wel op zo’n manier dat u opduikt bij mensen die vragen hebben); wees aanwezig in die kanalen waar uw doelgroep aanwezig is; blijf weg van het campagnedenken. Hanteer een ‘always-on’-marketingaanpak. Anders gezegd, niet één keer iets bedenken en dan naar de klant duwen (typisch televisiereclame), wel voortdurend kleine boodschappen uitsturen en op basis van het gedrag van de klanten constant bijsturen (typisch Googlereclame); monitor gesprekken over uw vakgebied in LinkedIngroepen, op Twitter, … (om op het juiste moment een goedgeplaatst advies te kunnen geven).

IT-rack TE 8000 — Efficiënt en rendabel. Voor een snelle én veilige uitbouw van kleine tot middelgrote IT-omgevingen.

Meer info op www.rittal.be.

Rittal nv/sa Industrieterrein E17/3206 - Stokkelaar 8 - 9160 Lokeren T 09 353 91 11 - F 09 355 68 62 - info@rittal.be - www.rittal.be

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-OPERATIONS

Maken en data worden één Informatie en procedures op papier omzetten in een digitaal formaat is de eerste stap naar het digitale bedrijf. Een doorgedreven – én noodzakelijke – digitalisering gaat veel stappen verder en integreert nieuwe, geïnterconnecteerde technologie ( (IoT, AI, big data, cloud enz.) om alle processen in alle afdelingen, op alle niveaus om te zetten en te optimaliseren.

m ook in de toekomst nog relevant te zijn, moeten – in het bijzonder industriële – ondernemingen inzetten op producten met hoge toegevoegde waarde. Dat is het doel

waarop Agoria (de federatie van de technologische industrie) en Sirris (collectief centrum van de technologische industrie) al jaren inzetten met hun ‘Made Different’-programma. Onberispelijke kwaliteit garanderen, kleine reeksen of batches betaalbaar houden, snel grote volumes omzetten, een efficiënte administratie verzorgen, beter anticiperen op de productvraag en op het vlak van voorraadbeheer zijn uitdagingen waarop de vierde industriële revolutie – industrie 4.0 of digitalisering – een antwoord kan bieden. Maar de digitalisering overstijgt de wereld van de maakindustrie. De toepassingen die we hieronder beschrijven, tonen hoe digitale technologie de bedrijfsprocessen kan verbeteren.

END-TO-END ENGINEERING Meer dan ooit moeten ondernemingen bij de ontwikkeling van hun producten en diensten de hele waardeketen voor ogen houden.

FACTORY OF THE FUTURE

Dat betekent dat ze rekening moeten houden met alle processen: van bestelling en productie over verkoop en technische maintenance tot en met recycling (end-to-end engineering genoemd). Nieuwe technologie ondersteunt die ‘totale’ integratie dankzij betere connectie en communicatie tussen alle actoren van de waardeketen. Het is bovendien van essentieel belang dat ondernemingen de meest recente en geavanceerde productietechnieken en technologieën benutten, zoals de cloud of cobots, collaboratieve robots die de werknemer helpen – meer bepaald zware en repetitieve – taken uit te voeren. In vergelijking met echte robots zijn cobots gemakkelijker te programmeren, zijn ze veiliger en kunnen ze ruimer worden ingezet. De tijd dat informatietechnologie of ICT in hoofdzaak in de backoffice een hoofdrol speelde, is voorbij. De digitale revolutie integreert 12

Agoria en Sirris ontwikkelden het programma ‘Made Different’ dat steunt op zeven transformaties om uw bedrijf om te schakelen tot een volwaardige ‘Fabriek van de Toekomst’. Het programma biedt ondernemingen een begeleidingsproces, met een transformatieplan op maat.

1. 2.

World Class Manufacturing Technologies: gebruik de nieuwste productietechnieken. End-to-end engineering: houd bij de ontwikkeling van producten en diensten rekening met alle processen in de waardeketen: productie, verkoop, technische maintenance en recycling.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

Digitale technologie versterkt de communicatie tussen alle actoren van de waardeketen

OOK IN DE NIET-MAAKINDUSTRIE Ook bedrijven uit de niet-maakindustrie (zelfs heel kleine ondernemingen) kunnen ‘Bedrijf van de Toekomst’ worden. In de bouw bv. biedt de BIM-technologie

ICT en operationele technologie en versterkt

voorraad realtime beheren en effi-

de onderlinge interactie. Een mooie

ciënter communiceren met andere

illustratie daarvan is het internet of things,

afdelingen van de onderneming.

waarin fysieke installaties of systemen via

(Building Information Modeling) een grote ontwerpflexibiliteit. En leidt het tot minder fouten, lagere kosten, kortere uitvoeringstermijnen en een geoptimaliseerde onderhouds- en beheersfase.

het internet met elkaar worden verbonden

DATA IS DE NIEUWE OLIE

om – doorgaans dankzij sensoren – onderling

Met de ontwikkeling van het internet of

gegevens uit te wisselen. Dankzij m2m-com-

things en big data worden steeds meer

municatie (machine-to-machine) kunnen

data verzameld in alle activiteitendomei-

professionele gebruikers zogenaamde

nen. Die data kunnen worden geanaly-

‘domme’ apparaten intelligent maken door

seerd en gebruikt (datamining genoemd)

ze draadloos met het internet te verbinden.

om een proces of activiteit of de werking

Op die manier kunnen ze ook op afstand

van de onderneming te verbeteren. Een

(remote) worden bediend en gemonitord.

toepassing van datamining volgens

Zo’n technologie heeft tal van toepassin-

Agoria is ‘pattern mining’. Een voorbeeld:

gen, denk aan de follow-up en controle van

taxibedrijven kunnen de ‘toestand’ van

meters van openbare diensten, monitoring

hun voertuigen voortdurend monitoren,

op afstand van alarmsystemen of patiënten

bv. een te laag oliepeil of een te hoge

met behulp van biosensoren, realtime-voor-

motortemperatuur. Uit alle data die ze

raadbeheer en -resourcesmanagement,

verzamelen uit de pechsituaties met hun

realtime-herbevoorradingsinformatie op

taxi’s hoeven ze alleen maar patronen

basis van aankopen en inventaris, toezicht

of ‘patterns’ in de gebeurtenissen op

op personen en voorwerpen, diagnose

te sporen die leiden tot een bepaald

Dat bespaart tijd, kosten en middelen.

van machines, verkeersgeleiding, vlootma-

defect. Op die manier kunnen ze

Die methodes kunnen worden toegepast

nagement,… de toepassingen zijn legio.

problemen voorspellen (door het begin

op tal van domeinen, zoals de mainte-

Medewerkers kunnen sneller reageren

van de gebeurtenissensequentie te

nance van een fabriek of een windmolen-

op onregelmatigheden en incidenten,

detecteren) en oplossen nog vóór ze zich

park, de analyse van het gedrag van

onderhoud beter plannen of nog, de

daadwerkelijk voordoen.

klanten in winkels enz.

3. 4. 5. 6. 7.

Digital Factory: digitaliseer de operationele processen en integreer ze in het internet. Human Centered Production: betrek de medewerkers bij de toekomstige ontwikkeling van de onderneming. Networked Factory: evolueer naar een optimaal ecosysteem van leveranciers en partnerships. Eco Production: evolueer naar een systeem van duurzame productie, rekening houdend met alle fasen in de levenscyclus van een product. Smart Production Systems: kom flexibeler tegemoet aan de veranderende marktvraag, met als ultieme doelstelling: on demand op kleine schaal kunnen produceren, tot op het niveau van een batch van één product.

BIM maakt digitale modellen van het te realiseren of te renoveren bouwwerk en koppelt alle kenmerken van alle verschillende onderdelen: oppervlakken, materialen en prijzen, geometrische, fysieke en mechanische eigenschappen enz. Dankzij die digitale tool wordt informatie vlotter – en proactief – uitgewisseld tussen de verschillende actoren (architecten, aannemers, fabrikanten,…) en worden ‘issues’ aangepakt vooraleer ze op de werf tot problemen zouden leiden.

DE RESULTATEN? Bij de bedrijven die het programma volgen, krimpt de tussenvoorraad en onderdelenvoorraad met 30%, loopt de leverbetrouwbaarheid op tot net geen 99%. In de 16 fabrieken die zich reeds Factory of the Future mogen noemen, groeide het personeelsbestand met gemiddeld 11%. De vijf die in 2017 Fabriek van de Toekomst werden, investeerden de afgelopen vijf jaar in totaal 110 miljoen euro in infrastructuurinnovatie, digitalisering en automatisering en creëerden zo 100 nieuwe jobs.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e generatie geboren na 2000 heeft nooit een wereld gekend zonder internet. Voor hen is het www als de lucht die je ademt. Het is er. Punt.

Die perceptie heeft een enorme impact op de levensstijl en communicatie bij de min-twintigers. Alles verloopt realtime, het ‘instant satisfaction’-gedrag primeert. Bedrijven ontsnappen niet aan die evolutie. De customer service moet mee! Vijftig jaar geleden stapte je op zondag bij de bakker binnen en de bakkersvrouw wist al dat je twee koffiekoeken ging vragen. Ze kende haar klanten en de bediening was heel persoonlijk, op maat. Met de komst van de corporate bedrijven met duizenden tot miljoenen klanten werd de customer service een

Davy Kestens

proces. Eén-op-ééncustomercare werd onmogelijk. Pas

CEO van Sparkcentral

toen de telefoon echt inburgerde – zo’n 30 jaar geleden – organiseerden grote bedrijven callcenters waar klanten in wachtrijen individueel werden geholpen. Met de komst

e-CUSTOMER SERVICE

Customer service wordt unieke differentiator “Er pleegden al mensen zelfmoord omdat ze zo gefrustreerd waren door een slechte service! Let’s face it, it sucks to be customer.” Davy Kestens (28) windt er geen doekjes om: bedrijven denken dat ze hun klanten centraal stellen, maar benaderen de buitenwereld vooral vanuit interne processen, platformen en kanalen. De CEO van Sparkcentral geeft ze nog hooguit vijf jaar om echt aansluiting te vinden met de klant van de toekomst.

van de e-mailcommunicatie evolueerden de callcenters tot contactcenters die mail en telefonie integreerden in de customercareprocessen. Maar nog altijd met wachtrijen en een ‘valse’ persoonlijke service. Later werden ook chat, sms,… geïntegreerd “maar samen met de groei van de contactcenters en het schalen van de communicatieprocessen nam ook de onpersoonlijkheid toe. Customercare was een mooie marketingterm voor een droog communicatiekanaal. Veel meer dan dat was en is het niet”. Vandaag zijn de meeste customercaresystemen rond interne processen gebouwd en niet rondom de klant. “De nieuwe generatie klanten aanvaardt dat niet langer.” De voorbije vijf jaar explodeerde het internet als sociaal communicatieplatform. Consumenten communiceren onderling op een totaal andere manier en verwachten eenzelfde stijl en houding van de bedrijven. Het volstaat niet dat bedrijven ‘aanwezig’ zijn op de sociale media, ze moeten ook leren communiceren via kanalen die ze niet zelf onder controle hebben, maar die in handen zijn van derde spelers als Facebook, Twitter, LinkedIn, Snapchat “… en waar de klanten de communicatie sturen en leiden volgens hun verwachtingen en vereisten. Een bedrijf dat niet snel én adequaat reageert op een post, riskeert de schandpaal”.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

‘INSTANT SATISFACTION’

te spelen op behoeften en verwachtingen. Als het van Kestens

Kestens ziet twee werelden divergeren: de bedrijfswereld die

afhangt, evolueren we naar een tijdperk waarin customer service

een beroep doet op ‘zijn’ historische communicatiekanalen en

niet meer nodig is omdat bedrijven anticiperen op wat er leeft

-systemen en de buitenwereld die via steeds meer nieuwe plat-

bij hun doelpubliek. “Stel, als klant van een luchtvaartbedrijf ben

formen nieuwe communicatiecodes en -patronen hanteert en

je 45 minuten verwijderd van de luchthaven. Je weet dat de gate

zijn verwachtingen voortdurend bijstelt. “Aan het bedrijf de

over een uur zal sluiten, dus race je naar de luchthavenparking

enorme uitdaging om zich de nieuwe communicatiecultuur eigen

om je vlucht nog te halen. Aan de gate krijg je te horen dat je te

te maken, aansluiting te vinden bij de verwachtingen van de

laat bent. Om gek van te worden, toch? Beeld je nu het volgende

opkomende generatie klanten en de controle te heroveren.”

scenario in: je staat in de file en je krijgt een sms van de luchtvaartmaatschappij die meldt dat je – op basis van je gps-coördinaten –

De moderne digital native klant (generatie Z) zoekt ‘instant satisfac-

vermoedelijk je vlucht zult missen. Met de vraag of ze voor jou

tion’, heeft een uiterst korte aandachtsboog, is hyper ongeduldig

moeten herboeken op de volgende vlucht.

en is volgens Kestens “niet op zoek naar een

Dat is pas anticiperen op potentiële problemen.

wow-effect”. De klant wil in essentie maar

Dat noem ik de klant centraal stellen.

één ding: een product of een service kopen zonder rompslomp of inspanning en bij een probleem direct worden geholpen. “Recent onderzoek van Dimension Data toont dat de klant niet verwacht dat alles altijd perfect loopt. Maar als er een kink in de kabel komt en hij moet slechts een beperkte inspanning doen om het op te lossen, dan stijgt zijn

Vandaag communiceert het merendeel van de bedrijven even slecht met hun klanten als 30 jaar geleden

aarde verzetten om het probleem weer recht te trekken, dan stijgt de disloyauteit met liefst 96%.”

intussen kan de maatschappij jouw vrijgekomen stoel opnieuw verkopen, verkoopt ze jou een tweede stoel en verkort ze wachtrijen aan de incheckbalie.”

NIET AANPASSEN IS GEEN OPTIE Zal de omwenteling zo’n vaart lopen?

disloyauteit of negatieve perceptie met amper 6 tot 9%. Moet hij daarentegen hemel en

En het werkt als een echte win-win, want

Tenslotte is niet iedere generatie even digital native. “Vandaag misschien nog niet, maar heel binnenkort wel.” Bedrijven moeten volgens Kestens heel goed beseffen dat de zgn. Z-generatie de toekomst vormt waarop ze hun business

Sparkcentral gaat nog een stap verder in het ondersteunen

moeten bouwen. Niet aanpassen is geen optie. Maar de druk

van de klantenervaring. En biedt oplossingen om proactief in

zal verschillen van bedrijf tot bedrijf, van sector tot sector.



VAN INNOVATOR TOT ACHTERBLIJVER ‘Innovators’ vormen de kleine groep bedrijfjes of

maar na lang treuzelen moeten inzien dat ze niet anders kunnen

mensen die als eerste een product of technologie willen

dan volgen. Die groep noemt Moore de ‘late majority’.

hebben. Ze zoeken het nieuwste van het nieuwste. Start-ups hebben geen historische erfenis en kunnen dus

Ten slotte bengelen de ‘laggards’ of achterblijvers aan de staart

zonder veel hindernissen de nieuwe technologie integre-

van de transformatie-evolutie. Zij volgen – veel te laat – uit pure

ren in hun businessmodel. Zij zijn de early adopters.

noodzaak.

Zodra de technologie door de massa wordt opgepikt en haar volwassenheidsfase bereikt, beseffen grote corporate bedrijven dat ze moeten volgen en gaan ze veel middelen investeren om hun processen en bestaande modellen aan te passen. Ze kunnen dat strategisch ook aan. Zij vormen de ‘early majority’. Die vroege voorlopers zijn echter veel moeilijker te overtuigen en te mobiliseren dan de early adopters. Die kloof noemt marketinggoeroe Geoffry Moore ‘the Big Scary Chasm’ (1999). De grootste uitdaging is voor die bedrijven die moeilijk afstand kunnen nemen van hun traditionele businessmodellen,

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

De enige differentiator van die bedrijven wordt de customer service. Het product of de dienst verdwijnt niet, maar de verpersoonlijking of ‘customisation’ ervan wordt de kritieke factor. Mensen gaan niet meer loyaal zijn aan merken, maar aan ervaringen. Niemand zal nog de keuze moeten maken tussen Coca-Cola of Pepsi.”

WAT DOET U BETER NIET? 

“De grote servicebedrijven zullen de impact heel snel voelen. Ook de schaalgrootte en ‘legacy’ van bedrijven zijn bepalend voor hun adoptievermogen” (zie kadertekst ‘Van innovator tot achterblijver’). De klant centraal stellen is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, niet op zijn minst voor een bedrijf met duizenden werknemers en miljoenen klanten. De vraag luidt: is de trend naar ‘mass customization’ – waarbij een massaproduct op maat van de individuele klant kan worden geproduceerd – ook haalbaar voor customer service? “Het is als mastodont uiteraard onmogelijk om 24/7 één op één met de klant te communiceren. Maar je kunt hem wel die ervaring bieden door de communicatie in de juiste processen te gieten. De cruciale factor daarbij is beschikken over realtimedata.”

HUMAN-TO-HUMAN Davy Kestens is overtuigd dat ‘effortless communication’ een van de belangrijkste differentiators wordt voor de concurrentiekracht van bedrijven. Binnen hooguit vijf jaar is de h2h-communicatie (human-to-human) standaard. “Elke business, elke service, elk product bereikt zijn verzadiging, want overal ter wereld hebben uiteenlopende bedrijven hetzelfde aanbod dat voor iedereen bereikbaar is geworden. En allemaal beconcurreren ze elkaar.

DE BUSINESS VAN SPARKCENTRAL

Sparkcentral is een gecentraliseerd platform dat alle gebeurtenissen en contactmomenten met iedere individuele klant samenbrengt. Van of via om het even welk kanaal (sms, e-mail, telefoon, social media, mobiele apps,…) Pas als je ieders persoonlijke context kent, kun je als bedrijf een persoonlijke service bieden en realtime beantwoorden aan de verwachtingen.

Hoe personaliseer je de overvloed aan communicatie? Breng eerst de volumedrijvers van het communicatieverkeer in kaart. Zoek daarna naar proactieve (en kostenefficiënte) communicatieoplossingen om de overvloed in te dijken. En de klant tegelijk de ervaring te geven van een service op zijn maat. Laat hem nooit verweesd achter. De consument neemt niet langer genoegen met een wow-effect. Hij wil echt geholpen en geservicet worden. Iemand rijkelijk vergoeden omdat zijn bagage verloren ging op de luchthaven is zalven na de feiten. Daarmee neem je de negatieve perceptie over het bedrijf op lange termijn niet weg. Veel bedrijven werven een schoolverlater aan als social media manager. Die beheerst dan wel de nieuwe mediakanalen, maar heeft geen voeling met uw business. Proactieve customer service is veel meer dan actief zijn op Twitter, Facebook,… Zo werkt het niet.

Audi A4 Best Selling Fleet Car of the Year

Al 10.000 Belgen op weg naar succes. Met trots nodigen wij iedereen uit om onze award-winnende Audi A4 te ontdekken. Zoals de rijkelijk uitgeruste Audi A4 Business Edition met S tronic en Pack Business vanaf € 299/maand in Financiële Renting.² Meer info op audi.be 1.Gebaseerd op de immatriculatiecijfers van het jaar 2016 zoals gepubliceerd door Febiac. 2. Audi A4 Avant Business Edition 2.0 TDI ultra 150 pk S tronic. Catalogusprijs incl. BTW: € 38.990. Huurprijs excl. BTW: € 299, huurprijs incl. BTW: € 361,79. Oﬀerte in Financiële Renting Audi Financial Services berekend op basis van 60 maanden, met een eerste verhoogde huurprijs van € 5.400 en met een aankoopoptie van 25%. Aanbieding voorbehouden aan professionele gebruikers. Onder voorbehoud van aanvaarding van het dossier door D’Ieteren Lease nv, met maatschappelijke zetel te Leuvensesteenweg 679, 3071 Kortenberg, België - RPR Leuven - KBO 0402623937. Prijzen op 28/04/2017 en geldig tot 29/06/2017. Audi Financial Services is een commerciële benaming van D’Ieteren Lease nv (filiaal van Volkswagen D’Ieteren Finance nv). D’Ieteren Lease nv (FSMA 20172A) is een niet-verbonden agent van P&V Verzekeringen (FSMA 0058) en een onder-agent van Allia Insurance Brokers (FSMA 11420A). Afgebeeld model met opties. 3. Het product «3 jaar garantie» is een product voorgesteld door Audi Import België. Gelieve www.audi.be te raadplegen om de voorwaarden van deze garantie te kennen. Milieu-informatie (KB 19/03/2004) : www.audi.be

3,7 - 6,4 L/100 KM ◆ 95 - 147 G CO2/KM

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-INNOVATION

Digitalisering boost innovatiekansen

oor de exponentiële digitalisering moeten bedrijven sneller

innoveren. Tegelijk wordt diezelfde innovatie gedreven en ondersteund door digitale technologie en de talrijke mogelijkheden die digitalisering creëert.

TROEVEN + FACTOR DIGITAAL Uw onderneming heeft haar reputatie, knowhow, kennis en competenties opgebouwd. Maar waarom die troeven niet nog versterken door in te spelen op de digitale vooruitgang? Een hefboom om nieuwe distributiekanalen op te zetten, uw basisproduct of -dienst uit te breiden met aanvullende services en opties (abonnementsmodellen, groter aanbod en extra onlinevoordelen, personalisering van producten,…). Kortom, om tal van nieuwe functionaliteiten

Tot voor kort was het succes van een onderneming verzekerd als het businessmodel minstens enkele decennia standhield. En als ze intussen haar producten en diensten bleef innoveren, doelgericht inspeelde op de behoeften van de klanten en de efficientie en productiviteit bleef optimaliseren. Vandaag stelt de razendsnelle technologische evolutie zelfs de meest solide businessmodellen op de proef. En veel modellen zijn al na enkele jaren achterhaald en moeten plaats ruimen voor andere. Permanente innovatie – lees digitalisering – is dan ook van levensbelang.

te ontwikkelen die kunnen helpen om de concurrentiepositie van uw onderneming te versterken of extra marktaandeel te verwerven. Bedrijven die optimaal geconnecteerd zijn met het ‘digital’ zijn het best gewapend om de nieuwe marktontwikkelingen het hoofd te bieden. En zij die, wanneer nodig, realtime kunnen interageren met de juiste instanties, personen en kennisbronnen om problemen te voorkomen of aan te pakken.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

Samenwerken met een jonge onderneming of kmo kan de innovatiestroom een nieuwe boost geven

te moedigen, waarbij de ‘muren’ tussen verschillende organisatietypes, bedrijfstakken en zelfs regio’s of landen worden neergehaald, wordt de voedingsbodem voor nieuwe producten, diensten en processen rijker. Dat is het principe van open innovatie: processen

M.a.w. het gebruik van communicatieplatformen en -tools (tablets, smartphones, software) maakt uitwisselingen gemakkelijker, zowel binnen de onderneming als met externe actoren. Connectiviteit versterkt de innovatiecultuur, stimuleert de creativiteit en het delen van ideeën. De innovatieve ontwikkeling verloopt immers in een netwerk of ecosysteem en minder binnen een beperkt (en dus ook meer begrensd) intern team.

OPEN INNOVATIE BETEKENT DAAROM NIET ALLES DELEN Doorbraakinnovaties zijn (heel) vaak onmogelijk te realiseren op basis van de beschikbare kennis in de onderneming of de R&D-afdeling (gesloten innovatie). Door grensoverschrijdende innovatie aan

worden opengesteld voor talrijke externe stakeholders (onderzoekers, partnerbedrijven, klanten, universiteiten,…) en interne actoren (andere dan de R&D-afdeling). Anders gezegd, open innovatie verruimt de innovatiemogelijkheden aanzienlijk. Eén ding mag u daarbij niet uit het oog verliezen, met name het zakengeheim. Open innovatie moet een weldoordacht proces zijn waarbij de kennis die binnen het netwerk circuleert, niet kan ‘lekken’ naar externe derden. Aan het netwerk om de intellectuele eigendom van de innovaties afdoende te beschermen. Idem dito voor alle demarches, kennis en

KENT U DE AFTREK VOOR INNOVATIE-INKOMSTEN? België heeft de octrooi-aftrek omgevormd tot innovatie-aftrek. Zo wordt het toepassingsgebied van de maatregel uitgebreid van octrooi-inkomsten tot innovatieinkomsten uit kwekersrechten, weesgeneesmiddelen, data- of marktexclusiviteit en auteursrechtelijk beschermde informaticaprogramma’s. De innovatie-aftrek kan worden toegekend vanaf het moment van de aanvraag (bv. van het octrooi) i.p.v. pas bij de uiteindelijke goedkeuring. De nieuwe aftrek is ook van toepassing op de meerwaarden die het intellectuele recht creëert en zal fiscaal neutraal zijn bij fusies en splitsingen. Voorts werd het aftrekpercentage opgetrokken tot 85% van de netto-inkomsten uit innovatie.

ideeën die tot die innovaties leiden. Op die manier vallen ze niet in verkeerde handen waarmee u de businessvoordelen van de eigen onderneming te grabbel gooit.

NIEUW! AFTREK VOOR UW DIGITALE INVESTERINGEN Om investeringen in het ‘digitaal’ te stimuleren, besliste de federale regering om de aftrek voor eenmalige investeringen uit te breiden tot investeringen m.b.t. de beveiliging van informatie- en communicatietechnologie en digitale betaal- en facturatiesystemen. Die fiscale stimulans mikt op kmo’s en micro-ondernemingen die in digitale uitrusting investeren. De investeringsaftrek is een fiscaal voordeel waarbij 13,5% van het geïnvesteerde bedrag in één keer wordt afgetrokken van de belastbare winst.

OVER DINOSAURUSSEN EN EENHOORNS

Broadcast Equipment, gaan daarin heel ver en

Grote ondernemingen hebben vaak het

vrijheid krijgen om innovatieve projecten uit

gevoel dat hun procedures voor onderzoek

te rollen.

richten intern onafhankelijke teams op die alle

en innovatie wat zijn vastgeroest, of logger en minder flexibel zijn. Samenwerken

En wat is de ‘win’ voor de ‘kleine’ start-up? Door

met een jonge onderneming of kmo, die

met grote ondernemingen samen te werken,

per definitie (veel) meer vertrouwd is met

worden ze meteen geconfronteerd met de

nieuwe technologie, betekent werken met

marktrealiteit. Ze leren hoe ze zich moeten

een lichtere, meer horizontale structuur.

structureren, krijgen rechtstreekse feedback en

Dat kan de innovatiestroom een nieuwe

hebben toegang tot een groter klantenbestand.

boost geven. Dankzij de samenwerking worden projecten soms vanuit een frisse

Dat ze soms spectaculair kunnen groeien, bewijzen de ‘unicorns’ 1. Die start-ups worden

invalshoek benaderd, borrelen nieuwe

soms op meer dan een miljard dollar gewaar-

ideeën op die vaak steunen op de meest

deerd. Het gebeurt zelfs dat grote onder-

geavanceerde technologie, trends en kennis.

nemingen uiteindelijk klant van de start-up

Sommige ondernemingen, zoals EVS

worden, wat uiteraard ook een voordeel is.

1 Het concept ‘Unicorns’ ontstond in de VS, meer bepaald in Silicon Valley. Het zijn namen als Snapchat, Uber, Dropbox, Pinterest enz. die het succes van de nieuwe economie belichamen. De uitdrukking werd bedacht door de Amerikaanse risicokapitaalspecialiste Aileen Lee. Uit haar onderzoek van 2013 bleek dat minder dan 0,1% van de ondernemingen waarin risicokapitaalfondsen investeerden, op meer dan 1 miljard dollar werden geraamd. In Europa gaat het om bedrijven zoals Zalando (Duitsland), BlaBlaCar (Frankrijk) en Spotify (Zweden).

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-WORK

Hoe digitaal wordt de job van morgen? Zal de digitalisering leiden tot massale jobvernietiging en zo een (zware) impact hebben op de werkgelegenheid? Doemscenario’s (zoals de Oxfordstudie van Frey en Osborne van 2013) worden vandaag genuanceerd door de aantoonbare opportuniteiten en positieve effecten van de digitalisering op de werkgelegenheid. Een succesvolle digitale transformatie van een organisatie start met visie en leiderschap! Zeven tips.

Soft skills worden almaar belangrijker om de interacties mens-machine en mens-mens te faciliteren

nalyses tonen aan dat het gevaarlijk is een direct oorzake-

De taakinhoud van veel bestaande jobs zal veranderen, maar weinig

lijk verband te veronderstellen tussen de technologische

jobs zullen volledig verdwijnen. Bovendien worden er heel wat

mogelijkheden en het (negatieve) effect op de werkgele-

nieuwe jobs en dus opportuniteiten gecreëerd. Dankzij automatise-

genheid. Ook andere factoren spelen een belangrijke rol, zoals

ring nemen computers of robots taken over die gevaarlijk, repetitief,

arbeidskosten, de impact van de regelgeving, de arbeidsmarktin-

zwaar of routinematig zijn, zodat werknemers complementaire taken

stituties en de demografie. Belangrijk is dat we ons niet laten

kunnen uitvoeren.

leiden door angst. De geschiedenis leert immers dat technologische revoluties uit het verleden op langere termijn leiden tot economische groei waardoor er vandaag meer mensen aan de slag zijn dan ooit tevoren.

TIP 1 – GRIJP DE OPPORTUNITEITEN VAN DE DIGITALISERING EN TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN

TIP 2 – VERLIES HET (VEROUDERDE) ARBEIDSRECHT NIET UIT HET OOG BIJ AANPASSINGEN AAN DE NIEUWE DIGITALE WERELD Het bestaande arbeidsrecht is niet aangepast aan de digitale en technologische omwenteling. Het overgrote deel van de regels dateert van de tweede helft van de vorige eeuw. De nieuwe wet

De digitalisering zal een grote impact hebben op de economie,

over werkbaar en wendbaar werk (BS 15 maart 2017) is onvol-

de tewerkstelling, de arbeidsmarkt, de ondernemingen en hun

doende om het volledige arbeidsrecht, en de regels inzake

werknemers. Op korte termijn kan dat leiden tot onevenwichten,

arbeidsorganisatie in het bijzonder, ‘future proof’ te maken.

maar die zouden op langere termijn opnieuw in balans komen.

Zo maakt de technologie het bv. mogelijk om tijden plaats-

Studies van Cedefop (www.cedefop.europa.eu) en Citi GPS

onafhankelijk te werken (denk aan telewerk), maar het gros van

(www.citivelocity.com/citigps/) verwachten de grootste jobaan-

de wetgeving steunt nog altijd op het concept ‘tijd’ (input).

groei (in België de komende tien jaar) in de zakelijke en andere diensten, de ICT-sector, de gezondheidssector en de ‘groene

Aan bedrijven het advies: verlies de bestaande wettelijke

economie’.

bepalingen van het arbeidsrecht niet uit het oog. Zo zullen door

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

de technologische ontwikkelingen veel functieomschrijvingen of

gische (r)evoluties aan. De digitale revolutie is

jobinhoud veranderen. Maar de werkgever kan niet zomaar eenzijdig

allesbehalve een uitzondering op die regel.

de essentiële arbeidsvoorwaarden wijzigen, zonder risico op een impliciete contractbreuk. Een door beide partijen ondertekend

Digitale tools worden vaak gezien als hét struikel-

addendum aan de oorspronkelijke arbeidsovereenkomst biedt een

blok voor wie zich niet kan aanpassen, vooral dan

uitweg. Ook de nieuwe regels inzake privacy (de zgn. Algemene

laaggeschoolden, uitvoerders van routinetaken en

Verordening Gegevensbescherming of GDPR) hebben een belangrijke

zgn. ‘oudere’ werknemers. Echter, heel wat digitale

impact op het gebruik van de persoonsgegevens in de arbeidsrelatie.

oplossingen helpen bedrijven, en in het bijzonder HR-managers, om het menselijk kapitaal op het

TIP 3 – TACKEL DE DIGITALE UITDAGINGEN VIA EEN NIEUWE ARBEIDSORGANISATIE

vereiste niveau te houden, op voorwaarde dat ze het

Denk als bedrijf niet: ‘We hebben de technologie, hoe gaan we ons

voeren, te beginnen bij de top van de organisatie.

aandurven om een veranderingsstrategie door te

daarrond organiseren?’, maar draai de redenering om: technologie en de arbeidsorganisatie. Het nieuwe werken is het nieuwe orga-

TIP 5 – FOCUS OP DE SKILLS VAN MORGEN

niseren. Om deze organisatorische facelift door te voeren, heeft

Met de opkomst van ‘slimme’ fabrieken beleven we de

de werkgever verschillende veranderingshefbomen in handen.

vierde industriële revolutie, gekenmerkt door een onbe-

is maar één variabele in de globale strategie van de onderneming

perkte connectiviteit tussen machines en systemen zowel

TIP 4 – INVESTEER IN MENSELIJK KAPITAAL

binnen de productieplant als daarbuiten (met klanten,

‘We are becoming aware that the major questions regarding

partners,…). Ook de werknemer van de toekomst komt

technology are not technical, but human questions.’ Met deze

steeds meer in interactie met machines en moet inspelen

bewoordingen kondigde bedrijfsorganisatie-expert Peter Drucker

op de gepersonaliseerde noden van klanten (‘mass custo-

al in de jaren 70 de sterk menselijke component van technolo-

mization’). Die evolutie uit zich in het geleidelijk (soms

 21

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



formatiseerd zijn, door het vrijkomen van tijd voor andere soorten

TIP 7 – OMARM DE WERKNEMERS VAN DE TOEKOMST

taken en door het toegenomen belang van functies die technische

En de werknemer? Wat verwacht hij of zij van de ‘digitale’

en vooral sociale vaardigheden vergen. Soft skills, zoals creativiteit,

arbeidsrelatie? Vijf grote trends kneden momenteel de

emotionele intelligentie en transversale competenties worden steeds

digitale werkvloer.

plots) verdwijnen van functies die intussen gerobotiseerd of geïn-

belangrijker om de interacties mens-machine en mens-mens te faciliteren. Kandidaten met sterke soft skills worden heel belangrijk voor de waardecreatie in de onderneming van de toekomst (zie tabel).

TIP 6 – STIMULEER IEDERS ACTIEVE INZETBAARHEID

1. De komst van de millennial-generatie (tegen 2025 goed voor 75% van de actieve bevolking wereldwijd). Herdenk uw kernactiviteiten en -initiatieven in functie van de groeiende Y-werknemers. 2. De medewerker wordt overspoeld met digitale tools.

Iedere organisatie, werkgever en werknemer staat vandaag voor de

Voor elke opdracht is er wel een tool beschikbaar.

uitdaging om zich voortdurend aan te passen aan de VUCA-omge-

Maar die fragmentatie verhoogt het risico op

ving (volatiel, onzeker, complex en vaag). Aan de werkgever om zijn

fouten, versnippert de informatie.

team te stimuleren om bij te blijven met de maatschappelijke ver-

Vereenvoudig en zet de meest performante tools in

schuivingen op technisch, digitaal en sociaal vlak en een omgeving te creëren die leren stimuleert en ruimte laat voor persoonlijke

op de juiste plaats. 3. De stem van de werknemer is een belangrijke

ontwikkeling binnen en buiten de

‘business enabler’ (43% van de medewerkers heeft

organisatie. Aan de werknemers om

ideeën om de kosten te drukken).

hun inzetbaarheid zelf in handen te

Erken en doe een beroep op de ervaring van de

nemen en zo de polarisering op de

medewerkers om de productiviteit te verhogen.

arbeidsmarkt te vermijden.

Stimuleer een bedrijfsklimaat dat creativiteit aanmoedigt en respecteert. 4. HR-beleid moet steunen op feiten en cijfers (in 2015 stond slechts 24% van de bedrijven echt open voor data-analyse, in 2016 was dat al 32%). Gebruik HR-analytics om uw beleid efficiënter te maken en de ROI van initiatieven te meten. 5. Het aantal mobiele HR-oplossingen groeit (ook al gebruikt slechts 20% van de bedrijven ze). Gebruik digitale oplossingen en geef uw medewerkers kansen om mobieler te werken.

TOP 10 SKILLS OP DE ARBEIDSMARKT IN 2015 EN 2020

In 2020

In 2015

1. Complex Problem Solving 2. Critical Thinking 3. Creativity 4. People Management 5. Coordinating with Others 6. Emotional Intelligence 7. Judgment and Decision Making 8. Service Orientation 9. Negotiation 10. Cognitive Flexibility

1. Complex Problem Solving 2. Coordinating with Others 3. People Management 4. Critical Thinking 5. Negotiation 6. Quality Control 7. Service Orientation 8. Judgment and Decision Making 9. Active Listening 10. Creativity

Bron: Future of Jobs Report, World Economic Forum

Publireportage

Efy Morren Gestart bij McDonald’s als HR Consultant in 2010 Opgeklommen tot HR-Manager sinds 2015 ‘Bij McDonald’s is iedereen welkom. Een welgemeende glimlach en de juiste motivatie zijn bij ons veel meer waard dan een diploma of ervaring.’

‘We hebben samen de functieomschrijvingen doorgenomen en de rest vertrouwde ik toe aan de rekruteringsexperten van Actiris. Heel eenvoudig!’ Met de komst van het nieuwe winkelcentrum Docks Bruxsel, opent het 75e McDonald’s restaurant in België zijn deuren. Voor de aanwerving van hun nieuwe medewerkers, deden McDonald’s en de franchisenemer beroep op de gratis rekruteringsdiensten van Select Actiris. HR-Manager, Efy Morren deelt haar ervaring.

✓Hoe kwam u in contact met Select Actiris? Een consultant van Select Actiris heeft contact opgenomen met ons om hun diensten voor te stellen. Hij had vernomen dat we een nieuw restaurant zouden openen in Docks Bruxsel en nodigde ons uit om onze rekrutering toe te vertrouwen aan Select Actiris. De samenwerking verliep vanaf dag één zeer professioneel en vlot. Onze consultant had meteen onze noden en visie begrepen. We hebben samen de functieomschrijvingen doorgenomen en de rest vertrouwden we toe aan de rekruteringsexperten van Actiris. Heel eenvoudig!

✓Bij grote rekruteringen organiseert Actiris rekruteringsdagen voor de werkgevers. Zo ook voor de aanwervingen van Docks Bruxsel. Hoe kijkt u hierop terug? Inderdaad. In het kader van de rekrutering voor Docks Bruxsel, namen we deel aan twee ‘Select Days.’

✓Wat mogen de nieuwe medewerkers verwachten van hun carrière bij McDonald’s? McDonald’s en haar franchisenemers investeren enorm in de persoonlijke ontwikkeling van hun medewerkers. Zoals de consultants van Actiris meteen begrepen hebben, is motivatie bij ons veel meer waard dan het juiste diploma. De aangeworven kandidaten werden uitgenodigd voor een on-the-job training in een van onze bestaande restaurants, zodat zij vanaf de opening van het nieuwe restaurant helemaal ingewerkt zijn en de klanten met de glimlach kunnen ontvangen.

Wilt u ook onze diensten uitproberen? Contacteer ons op het nummer 02 505 79 15 of via werkgevers@actiris.be of surf naar actiris.be/werkgevers

McDonald’s in cijfers Aanwezig in

landen

Daar kon onze franchisenemer als werkgever verschillende kandidaten interviewen, die op voorhand zorgvuldig geselecteerd werden door Select Actiris. De werkzoekenden waren goed voorbereid en op de hoogte van onze verwachtingen. Dankzij de professionele organisatie en de voorafgaande screenings kijken wij zeer positief terug op deze rekruteringsdagen.

restaurants in Brussel

• 36 open vacatures @DOCKS • 181 gepreselecteerde kandidaten • 36 ingevulde vacatures

Rekruteren met Select Actiris, eenvoudig en gratis!

www.actiris.be

McDonald’s

Met de steun van het Europees sociaal fonds

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-FACTURATIE

Maak van een verplichting een opportuniteit De Belgische overheid werkt al enkele jaren aan de ontwikkeling van e-Facturatie. Zo eist de Vlaamse overheid sinds begin dit jaar voor al haar overheidsopdrachten een elektronische factuur conform de Europese regels. Ook de federale overheid wil op de trein springen, zonder zich op een datum vast te pinnen. Elektronische facturen zullen van uw onderneming niet meteen een 'digital leader’ maken, maar het is wel een noodzakelijke stap in haar digitalisering!

e Belgische overheid werkt al enkele jaren aan de ontwikkeling van

Minder kosten:

e-Facturatie. De federale en Vlaamse overheid kozen voor een vereen-

wie zijn facturen

voudigd model voor de systeemregistratie en de uitwisseling van

elektronisch

facturen: het Europese model PEPPOL.

verstuurt, bespaart de

PEPPOL is een interoperabiliteitskader voor uitwisselingen tussen partijen die

kosten van het papier, de envelop, de postzegel en

verschillende dienstverleners, IT-systemen en boekhoudsoftware gebruiken,

de tijd om de verzending klaar te maken. En u vermijdt

in het kader van e-Facturatie en e-Procurement. Bij facturering aan de ver-

het werk voor de afhandeling van facturen met fouten.

schillende overheidsinstellingen (b2g of business-to-government) worden de

Volgens een studie van de Universiteit Hasselt in

facturen verstuurd naar een centraal aanleverpunt, Mercurius (via een 'access

opdracht van de Dienst voor Administratieve Vereen-

point' verbonden met PEPPOL) dat ze vervolgens verdeelt naar de juiste

voudiging (DAV) levert een e-factuur verzonden via

overheidsdienst. Een bedrijf hoeft zijn facturatiesysteem dus niet te verbinden

e-mail een besparing op van 2,42 euro. U bespaart nog

met elk van de overheden afzonderlijk. Die vereenvoudigde procedure drukt de kosten en de tarieven voor het doorsturen. Bovendien werkt PEPPOL niet alleen op b2g-niveau, maar kunt u het ook gebruiken voor b2b-facturering.

WAAROM OVERSTAPPEN OP E-FACTURATIE?

BESPARING PER FACTUUR Versturen factuur naar burger en onderneming

Elektronisch factureren biedt verschillende voordelen. Snel: een elektronische factuur bereikt veel sneller haar bestemming. U verstuurt uw factuur per e-mail, via een ‘service provider’ of rechtstreeks via uw boekhoudpakket, en nauwelijks enkele minuten later ontvangt en verwerkt de software van de ontvanger de factuur. Er komen dus veel minder manuele handelingen bij kijken. Efficiënt: elektronisch factureren vereenvoudigt de verdeling en de controle van de facturen. Bovendien is het risico op fouten en ontbrekende gegevens veel kleiner. Tot slot zorgt de automatisering van elektronische systemen en processen voor veel minder drukwerk en papier. 24

Papier € 4,44

- € 2,42

e-mail € 2,02

- € 3,24 Digitaal € 1,20

Bron: Universiteit Hasselt, faculteit Bedrijfseconomische Wetenschappen

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

TIP: een up-to-date lijst met zo’n 50 boekhoudpakketten, dienstverleners en ‘PEPPOL acces points’ op de Belgische markt vindt u op https://overheid.vlaanderen.be/ project-e-invoicing. Ga naar ‘Status’ > ‘Welke pakketten (boekhoud-, ERP-, facturatie-) zijn klaar voor e-Facturatie?’

eens 3,24 euro extra

die winst op 0,36 euro per factuur via

als de verzending

e-mail en op 5,77 euro extra voor een

gebeurt in een

geïntegreerde elektronische factuur.

geïntegreerd elektronisch formaat (dus

HOE BEGIN IK ERAAN?

van het elektronisch systeem van de verzender

Er zijn verschillende mogelijkheden om met

naar het elektronisch systeem van de ontvanger).

e-Facturatie te starten. De meest geschikte oplossing hangt af van het volume aan

Ook voor binnenkomende facturen beperkt u de

facturen dat u verstuurt en ontvangt, en

verwerkingskosten en de tijd nodig voor de ontvangst, de

het informatica- of boekhoudsysteem dat

invoering en de validering. Ook de kosten voor het afdrukken

uw bedrijf gebruikt. Hieronder bespreken

in meerdere exemplaren vallen zo goed als weg. De DAV raamt

we kort drie mogelijkheden om te starten.



BESPARING PER FACTUUR Ontvangen factuur door ondernemingen - € 0,36

Papier € 8,04

e-mail € 7,68

TIP: meer info over PEPPOL, de accessproviders en de evolutie van elektronisch factureren op https://digital.belgium.be/e-invoicing/ - € 5,77 Digitaal € 2,27

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

1. U doet een beroep op een leverancier van software voor



boekhouding/facturering/geïntegreerd beheer Met de meeste boekhoudpakketten kunt u facturen ook elektronisch verzenden. Voor facturering via PEPPOL (zie schema hieronder) volstaat het om in uw boekhoudpakket de optie voor verzending van de factuur via PEPPOL te activeren. De meeste softwareleveranciers hebben overeenkomsten met ‘PEPPOL access points’.

2. U beheert zelf uw informaticasysteem (ERP) U kunt e-Facturatie in uw ERP integreren. Uiteenlopende dienstverleners (Document Service Providers) kunnen u helpen om uw elektronisch systeem aan te passen. Wilt of moet u via PEPPOL werken (zie schema hieronder)? Dan moet u uw ‘access point’ kiezen via een Document Service Provider. Die zal dan indien nodig uw factuur converteren naar het juiste formaat.

3. U ontwikkelt uw eigen e-Facturatiesysteem Als u geen Service Provider wilt inschakelen of een boekhoudpakket gebruiken, kan uw bedrijf zelf een ‘PEPPOL access point’ worden, op voorwaarde dat u aan een aantal technische voorwaarden voldoet.

Elektronisch factureren biedt schaalvoordelen en is doeltreffender

Welk systeem u ook kiest, de installatiekosten zullen afhangen van de hoeveelheid facturen die u verwerkt en van de gevraagde complexiteit (gewone uitbreiding, verandering van

STEEDS MEER FACTUREN ELEKTRONISCH VERSTUURD Volgens de Dienst voor Administratieve Vereenvoudiging (enquête ‘e-Invoicing 2017’) is het aantal b2b-facturen dat in papieren versie wordt verstuurd sterk gedaald: van 84% in 2011 naar 41% in 2016. De sterkste groei in elektronische facturering is de e-mail met de factuur als pdf in bijlage (of een link naar de pdf): van 14% in 2011 naar 37% in 2016. Die optie wordt vooral gekozen omdat ze eenvoudig is in te voeren, gemakkelijk is en goedkoop. Facturen verstuurd per mail met een gestructureerd gegevensbestand (formaten e-fff, UBL…) zijn goed voor 13% van het totaal aantal e-facturen. Het percentage facturen dat langs geïntegreerde elektronische weg wordt verstuurd, blijft de jongste drie jaar hangen rond de 10%.

formaat of een nieuw geïntegreerd intern systeem). Dat kan variëren van enkele honderden tot enkele duizenden euro's. Een maandabonnement bij een Document Service Provider kost maximaal enkele tientallen euro's. De markt is zelfs nog in volle ontwikkeling en biedt nog ruimte voor nieuwe leveranciers met een goedkoper aanbod.

FACTURERING VIA PEPPOL

Overheid Bedrijf 1

A.P.

Boekhoudpakket

Federale overheid

A.P. Bedrijf 2

A.P.

PEPPOL

A.P. Bedrijf 3

ERP

A.P.

Vlaamse overheid

FOD's openbare instellingen sociale zekerheid staatsbedrijven Entiteiten Vlaamse overheid Lokale overheden

Waalse overheid Brussels Gewest Bron: Vlaamse overheid

Over opportuniteiten gesproken!

Minder uren tussen uw facturen, meer tijd voor wat echt telt

Ontdek ING Invoice solutions en beheer uw facturen in enkele klikken Met ING Invoice Solutions maakt u uw facturen in een oogwenk en stuurt u ze onmiddellijk naar uw klanten. Uw betalingen opvolgen of het prefinancieren van uw facturen zijn maar enkele pluspunten van deze handige online facturatietool. Vraag uw gratis proefversie aan op ing.be/invoicesolutions

Het aanbod van ING Invoice Solutions is geldig onder voorbehoud van aanvaarding door ING België nv en mits wederzijds akkoord. De voorwaarden en modaliteiten van de diensten (algemene voorwaarden, tarieven en andere aanvullende informatie zijn verkrijgbaar in alle ING-kantoren of op ing.be. De diensten ‘ING Invoice Solutions worden geleverd door Basware nv (Vennootschapszetel: Ninovesteenweg 196, 9320 Erembodegem • Btw BE 0500.813.770 - IBAN BE62 36310600 3761 • BIC BBRU BE BB) en aangeboden door ING België nv (partner van Basware Belgium nv). De dienst financiering van facturen ‘ING Invoice Finance’ is geldig onder voorbehoud van aanvaarding door ING Commercial Finance en mits wederzijds akkoord. De voorwaarden en modaliteiten (algemene voorwaarden, tarieven en andere aanvullende informatie) zijn verkrijgbaar in alle ING-kantoren of op ing.be. De dienst ‘ING Invoice Finance’ wordt geleverd door ING Commercial Finance nv (Vennootschapszetel: Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel • Btw: BE 0470 131 086 • IBAN : BE 95 3701 2391 4658 • BIC : BBRUBEBB) en aangeboden door ING België nv (kredietbemiddelaar voor financiering van facturen door ING Commercial Finance nv). ING België nv • Bank/Kredietgever • Marnixlaan 24, B-1000 Brussel • RPR Brussel • Btw: BE 0403.200.393 • BIC: BBRUBEBB • IBAN: BE45 3109 1560 2789. Verzekeringsmakelaar ingeschreven bij de FSMA onder het nummer 12381A • www.ing.be • Verantwoordelijke uitgever: Marie-Noëlle De Greef • Sint-Michielswarande 60, B-1040 Brussel.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-LEGAL

Digitale juridische tools voor uw onderneming Elektronische dataverwerking vervangt in sneltempo de traditionele werkprocessen op papier. In veel ondernemingen zijn geautomatiseerde processen al goed ingeburgerd. Ook de wetgever ondersteunt die evolutie, noodzakelijk voor de verdere uitbouw van de digitale economie. Een belangrijke bouwsteen is de Digital Act. Die wet trad in september 2016 in werking en wil het vertrouwen in elektronische transacties stimuleren. Het centrale idee hierbij is gelijkwaardigheid.

et gelijkwaardigheid wordt bedoeld dat elektronische handelingen door de Digital Act

dezelfde juridische waarde krijgen als hun fysieke tegenhangers. Zo bestaan er vandaag al voor een rist courante juridische handelingen elektronische en juridisch even rechtsgeldige alternatieven. Die digitalisering leidt meestal tot meer efficiëntie en kostenbesparingen binnen de onderneming. Maar even zo vaak zijn sommige diensten nog in volle ontwikkeling en nog niet in België beschikbaar. We zoomen in op de belangrijkste juridische handelingen waarvoor vandaag al een rechtsgeldig digitaal equivalent bestaat.

ELEKTRONISCHE HANDTEKENING Het ondertekenen van een contract of document is een heel courante, maar daarom niet minder belangrijke juridische handeling. Om uw akkoord met de inhoud van een document te bekrachtigen, zet u uw handtekening eronder.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

TIP Elke burger bezit al een elektronische handtekening. Vaak zonder het te weten! De chip in onze elektronische identiteitskaart of eID voldoet aan alle kwaliteitseisen en laat toe om op een rechtsgeldige manier documenten elektronisch te ondertekenen. Maak uw klanten of leveranciers daarop attent. Het kan uw bedrijf veel tijd en middelen besparen. Meer info op www.eid.belgium.be

Steeds meer elektronische diensten staan op de rand van de doorbraak bij het grote publiek

Dat is een snelle, eenvoudige en juridisch ijzersterke handeling.

ELEKTRONISCHE ARCHIVERING

Omdat hoe langer hoe meer contracten elektronisch worden

De voordelen van elektronisch archiveren zijn significant.

rondgestuurd, moeten de betrokken partijen niet langer fysiek

U bespaart opslagruimte en opzoeken wordt dankzij een

bijeenkomen voor de ondertekening. Iedereen kan elektro-

elektronisch archief een stuk sneller en eenvoudiger.



nisch ondertekenen. De elektronische handtekening bestaat al geruime tijd en in de meest uiteenlopende vormen. Zo zijn een scan van een handtekening, een naam onderaan een e-mailbericht, biometrische afdrukken, de eID, maar ook de pincode die u gebruikt bij pc-banking, allemaal voorbeelden van elektronische handtekeningen. Zodra een elektronische handtekening aan specifieke wettelijke kwaliteitseisen voldoet, wordt ze automatisch gelijkgesteld met een handgeschreven handtekening. Een elektronisch ondertekend contract is dan juridisch even sterk als een manueel ondertekend contract.

ELEKTRONISCH AANGETEKENDE ZENDING Jaarlijks worden in België meer dan 30 miljoen aangetekende zendingen verstuurd. Ze worden in de regel verstuurd om garanties te krijgen dat de ontvanger de boodschap goed heeft ontvangen en er geen discussie is over het ogenblik waarop hij die ontvangt. Dankzij de elektronisch aangetekende zending kan dat proces voortaan via e-mail. Niet langer de reguliere post, maar een virtuele postbode verzekert de aflevering bij de bestemmeling. Een elektronisch aangetekende zending die voldoet aan wettelijke kwaliteitseisen krijgt dezelfde juridische waarde als een papieren zending. Belangrijk! De tegenpartij moet zijn akkoord geven om de aangetekende zending langs elektronische weg te ontvangen.

TIP Onderteken een uitzendcontract voortaan digitaal. Jaarlijks gaan zo’n 500.000 mensen minstens één dag als uitzendkracht aan de slag. Goed voor tien miljoen tijdelijke contracten. Tot voor kort moesten al die contracten nog met de hand worden ondertekend en met de post verstuurd. Een berg papierwerk en – weinig zinvolle – administratie. Met als bijkomend risico dat de interimaris zijn contracten in de praktijk vaak te laat of soms helemaal niet terugstuurde. Sinds kort kunt u een uitzendcontract elektronisch ondertekenen met de elektronische identiteitskaart (eID) of een persoonlijke code – 85% van alle contracten wordt vandaag elektronisch ondertekend. Zo verdwijnt er letterlijk een berg papierwerk en neemt tegelijk de rechtszekerheid toe, want steeds meer overeenkomsten worden tijdig verwerkt. Veel uitzendbedrijven bieden bovendien een app aan om realtime een match te vinden tussen werkgever en kandidaat en de volledige procedure af te handelen. Waarom zou uw bedrijf het niet toepassen? Starten is uiterst eenvoudig. Alle info en richtlijnen op www.interimsign.be

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

TIP De Digital Act voert naast de gewone elektronisch aangetekende zending ook een hybride vorm in. Hierbij wordt de zending elektronisch ververstuurd, maar op papier afgeleverd aan de ontvanger. Dat kan een nuttige oplossing zijn wanneer u als bedrijf wilt overschakelen op de elektronisch aangetekende zending, maar wilt ververmijden dat er iets verandert voor uw bestemmeling. Bovendien moet u dan zijn voorafgaand akkoord niet vragen.

voor een bepaalde periode moet archiveren – denk

TIP

aan verzekeringsmakelaars, boekhouders of notarissen – is ook verplicht een gekwalificeerd archief

U bent niet verplicht om een beroep te doen op een externe (gekwalificeerde) archiefdienst. U kunt perfect onder het dak van uw eigen bedrijf een gekwalificeerd archief op poten zetten.



niet van kracht en treedt pas in werking zodra er voldoende kwalificeringsdiensten op de markt zijn.

Weg dus met alle papier en alles in de cloud? Het verhaal is genuanceerder. Net als het elektronisch aangetekend schrijven moet een elektronisch archief aan wettelijke kwaliteitseisen voldoen vooraleer het automatisch juridisch wordt gelijkgesteld met een archief op papier. Bovendien moet het een audit van de FOD Economie succesvol doorstaan. Pas als aan alle voorwaarden is voldaan, wordt het een zgn. gekwalificeerde archivering. Die kwalificatie heeft als voordeel dat u bij betwisting niet moet bewijzen dat de inhoud van het document ongewijzigd bleef tijdens het archiveringsproces. Een niet-gekwalificeerd archief heeft dat vermoeden niet. Een onderneming die verplicht documenten

te organiseren. Weet wel, die verplichting is nog

TIP Enkel elektronische zendingen die aan wettelijke kwaliteitseisen (zgn. gekwalificeerde zendingen) voldoen, krijgen automatisch het juridisch statuut van de papieren zending. De FOD Economie publiceert op haar website de lijst van bedrijven (de virtuele postbodes) die gekwalificeerde zendingen aanbieden (https://tsl.belgium.be). Op dit ogenblik zijn er nog geen gekwalificeerde spelers actief in ons land.

Uw ideale adviseur begrijpt uw business. En loopt liefst twee stappen voor op uw vragen. Identificeert bedreigingen en kansen en heeft al antwoorden voordat u ernaar vraagt. De wereld is een dorp. En u heeft behoefte aan een optimale interactie tussen wereldwijde visie en lokale kennis. Een partner die anticipeert in plaats van reageert.

RSM, the power of being understood.

www.rsmbelgium.be T +32 (0)2 725 50 04 - www.rsmbelgium.be Kantoren in Antwerpen, Brussel, Charleroi, Bergen, Zaventem & Aalst

THE POWER OF BEING UNDERSTOOD AUDIT | TAX | CONSULTING RSM Belgium is a member of the RSM network and trades as RSM. RSM is the trading name used by the members of the RSM network. Each member of the RSM network is an independent accounting and consulting firm each of which practices in its own right. The RSM network is not itself a separate legal entity of any description in any jurisdiction. The RSM network is administered by RSM International Limited, a company registered in England and Wales (company number 4040598) whose registered office is at 50 Cannon Street, London, EC4N 6JJ. The brand and trademark RSM and other intellectual property rights used by members of the network are owned by RSM International Association, an association governed by article 60 et seq of the Civil Code of Switzerland whose seat is in Zug.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

CYBERSECURITY

Cyberveiligheid, ook uw verantwoordelijkheid ICT is tegelijkertijd één van de belangrijkste troeven van onze economie en tegelijk een niet te onderschatten zwakke plek. Ondernemingen, groot, middelgroot en klein, vormen een aantrekkelijk doelwit voor cybercriminelen. De bescherming of cyberveiligheid is bovendien niet langer alleen zaak van IT-professionals. Iedere medewerker, van hoog tot laag, speelt een rol.

e Belgische economie is een

aantrekkelijk doelwit voor cybercriminelen. Daarbij komt

ICT-intensieve economie. Het aantal

dat ICT in de meeste gevallen nog altijd een menselijke

ICT-toepassingen waarvan de

tussenkomst vraagt. En mensen maken fouten. Die

bedrijfswereld gebruikmaakt is enorm, en

menselijke fouten blijven naast de regelrechte cyberaan-

hun toegevoegde waarde is groot. Daarom

vallen een belangrijk cyberrisico.

is ICT tegelijkertijd één van de belangrijkste troeven van onze economie, maar ook een

WELKE ACTIES ONDERNEMEN?

niet te verwaarlozen zwakke plek. Ons land,

De tijd dat cyberveiligheid alleen maar een zaak was van

en bij uitbreiding onze ondernemingen,

IT-professionals is lang voorbij. Cyberrisico’s zijn geen

groot, middelgroot en klein, vormen een

puur technologische issues. Ieder van ons kan en moet zijn steentje bijdragen tot een cyberveilige organisatie, werkplek,… Kortom, tot een cyberveilige maatschappij. Helaas is niet elke organisatie of onderneming zich daar terdege van bewust. En zelfs voor wie er zich wel bewust van is, blijkt het niet vanzelfsprekend om te weten welke acties ze moeten of kunnen ondernemen. En dat is één van de opdrachten van de Cyber Security Coalition (lees de kadertekst). De coalitie stelt een heel arsenaal aan hulpmiddelen ter beschikking van ondernemingen om cyberveiligheid op bedrijfsniveau op te krikken. Zo publiceerde de Coalition recent een ‘Cyber Security KIT’ waarmee bedrijven aan de slag kunnen om zelf hun medewerkers te sensibiliseren over thema’s zoals sterke wachtwoorden, phishing (het kraken van computers door mensen beveiligingsgegevens te ontfutselen) en ‘social engineering’ (de cybercrimineel geeft zich uit voor een vertrouwenspersoon en gebruikt zijn slachtoffer om in het netwerk van de onderneming te kunnen inbreken). Specifiek voor kmo’s publiceerde de Coalition een ‘Cybersecurity Gids voor de KMO’. Met daarin de basisprincipes van een goed cyberveiligheidsbeleid. Zo onderstreept de gids het belang van de actieve betrokkenheid van het topmanagement bij het cyberveiligheidsbeleid van de onderneming, maar ook hoe belangrijk het is voor een onderneming om een duidelijk

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

Een cyberincident kost handenvol geld. Zelfs voor kleine ondernemingen

beeld te hebben van haar eigen ICT-infrastructuur. De gids zet ondernemingen bovendien aan om voor een degelijk ‘business continuity’- en incidentresponsplan te zorgen. Zo’n plan helpt om cyberincidenten te vermijden én om ze te detecteren en te tackelen. Door de aanpak van cyberveiligheidsincidenten vooraf te plannen, vermijdt het bedrijf overhaaste en onoverdachte beslissingen op het moment van een daadwerkelijk cyberveiligheidsincident – paniek is immers zelden een goede raadgever. Ook voor de opmaak van zo’n incidentresponsplan heeft de coalitie een ‘Incident Management Guide’ klaar.

VOGEL VOOR DE KAT Maar waarom zou uw onderneming in cyberveiligheid investeren? Een cyberincident, of het nu om een cyberaanval of een menselijke fout gaat, kost handenvol geld. Tot miljoenen euro’s, zelfs voor kleine ondernemingen.

De schade die uw onderneming kan oplopen is divers: uitval van activiteiten, diefstal van persoonsgegevens of bedrijfsgeheimen, reputatieschade, enzovoort. Bovendien ‘groeien’ cybercriminelen aan een hoog tempo. Hun aanvallen worden elke dag specifieker, gesofisticeerder,… en drastischer. Een onderneming of organisatie zonder basisbescherming is zonder overdrijven een vogel voor de kat. De informatisering beperken of vertragen is geen optie. Onze economie, en dus ook onze ondernemingen, hangen in belangrijke mate af van die technologie. Ze kunnen zich niet veroorloven om de trein van de vernieuwing te missen of vast te houden aan pen en papier. Investeren in cyberveiligheid is de enige weg vooruit.



DRIE GRATIS TOOLS … die u snel kunt downloaden.

1 2 3

‘Cyber Security KIT’ www.cybersecuritycoalition.be/resource/cyber-security-kit-nederlands/ ‘Cybersecurity Gids voor de KMO’ www.cybersecuritycoalition.be/content/uploads/cybersecurity-guide-sme-NL.pdf ‘Incident Management Guide’ www.cybersecuritycoalition.be/content/uploads/cybersecurity-incidentmanagement-guide-NL.pdf

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



CYBER SECURITY COALITION De Cyber Security Coalition is een unieke alliantie tussen sleutelactoren uit de private, de publieke en de academische sector. Het CERT.be, KULeuven, Proximus, ULB en het VBO richtten in 2014 de Coalition op om samen de strijd tegen cybercriminaliteit aan te gaan en cyberveiligheid in België naar een hoger niveau te tillen. De coalitie werkt rond vier grote pijlers:

1 2 3

het creëren van meer bewustzijn rond cyberveiligheid in België. Zo organiseert de coalitie jaarlijks een nationale sensibiliseringscampagne in samenwerking met safeonweb.be;

het geven van (beleids)aanbevelingen aan overheden, bedrijven of de academische wereld m.b.t. cyberveiligheid.

het delen van ervaringen, best practices, dreigingen en opportuniteiten tussen de leden. De coalitie is dus in eerste instantie een netwerk van personen die elkaar kennen en vertrouwen;

een operationele samenwerking rond incidentmanagement (een inter-CSIRT). Collegaincidentresponders vinden elkaar in de groep om informatie en ervaringen te delen over de cyberincidenten waarmee hun organisatie geconfronteerd wordt en hoe zij hiermee omgaan;

Bedrijven die lid willen worden van de Cyber Security Coalition kunnen contact opnemen met de voorzitter, Jan De Blauwe, info@cybersecuritycoalition.be

MAAK UW BEDRIJF EN MEDEWERKERS CYBERVEILIG! Elk bedrijf moet zich tegen cyberrisico’s beschermen. Maar hoe pak je dit concreet aan? Als je weet dat meer dan één op drie cyberincidenten het gevolg zijn van een menselijke fout, dan kun je niet anders dan besluiten dat het voor uw bedrijf van cruciaal belang is om uw medewerkers bewust te maken van hun persoonlijke verantwoordelijkheden inzake cyberveiligheid. De Cyber Security Coalition biedt ondernemingen een kant-en-klaar sensibiliseringsplan dat focust op drie van de meest voorkomende cyberrisico’s – op de werkvloer en in de privéomgeving: zwakke wachtwoorden, phishing en social engineering. Enkele nuttige tips in een notendop: • sterke wachtwoorden zijn één van de meest kostenefficiënte en doeltreffende veiligheidsoplossingen. Een sterk wachtwoord telt minstens 14 tekens. Gebruik niet alleen kleine letters, maar ook hoofdletters, spaties, leestekens en cijfers; • meer dan 90% van de cyberaanvallen gebeurt via phishing mails. Open dus niet zomaar e-mails van onbekende afzenders of waarvan de inhoud je vreemd lijkt of spelfouten bevat; • op wereldschaal kost social engineering organisaties en ondernemingen jaarlijks meer dan één miljard euro. Een gehaast of intimiderend verzoek om af te wijken van de gebruikelijke procedures? Laat je niet vangen! Ga na of je tegenpartij echt is wie hij zegt te zijn.

2017-2018

VERDIENT UW ONDERNEMING DE BELGIAN BUSINESS AWARD FOR THE ENVIRONMENT? Bent u erin geslaagd om concurrentiekracht en milieuprestaties op een innovatieve manier te combineren? Neemt uw onderneming actie op het gebied van duurzame ontwikkeling, en meer bepaald op het vlak van milieutechnologie of -strategie? Laat uw bedrijf dan erkennen door een onafhankelijke jury van experten en neem deel aan de Belgian Business Awards for the Environment! Deze Award is specifiek voor bedrijven. Het is een niet-commerciële wedstrijd en vormt een springplank om de groene knowhow van onze bedrijven te laten erkennen op Europees niveau. De Belgische winnaars worden automatisch genomineerd voor de European Business Awards for the Environment, die in 2018 worden georganiseerd door de Europese Commissie. U kan deelnemen binnen 4 categorieën: 1

Goed beheer of management van de verantwoordelijkheden van de onderneming op sociaal en milieugebied

Geslaagde invoering van duurzame producten en diensten

Geslaagde invoering van productietechnieken en van processen

Tot stand gebrachte samenwerking in het kader van internationale partnerschappen

en twee sub-categorieën: Young Talent en Biodiversiteit. Deze Award wordt gesteund door Kris Peeters (Vice-eersteminister en Minister van Werk, Economie en Consumenten) en Marie-Christine Marghem (Minister van Energie, Leefmilieu en Duurzame Ontwikkeling).

HOE INSCHRIJVEN?

U heeft tot 31 oktober 2017 om uw bedrijf in te schrijven. Het korte inschrijvingsformulier en alle informatie vindt u op

www.belgianenvironmentaward.be of bij het competentiecentrum Duurzame ontwikkeling & Mobiliteit van het VBO (mds@vbo-feb.be of tel. +32 2 515 08 31). De uitreiking van de Award vindt plaats op 1 maart 2018 op het VBO.

Kris Peeters, Vice-eersteminister en Minister van Werk, Economie en Consumenten: “België moet de circulaire economie omarmen. Dit effent immers niet alleen het pad naar een beter milieu, maar leidt ook tot de creatie van nieuwe jobs en toegevoegde waarde door onze ondernemingen. Deze Business Awards for the Environment zetten bedrijven die het goede voorbeeld geven in de spotlights en dat kan ik alleen maar toejuichen.”

Partners:

Marie-Christine Marghem, Minister van Energie, Leefmilieu en Duurzame Ontwikkeling: “Wie vandaag kiest voor een duurzame onderneming, zorgt voor de toekomst. De toekomst van onze kinderen én van onze ondernemingen. Ik vraag u dan ook deze uitdaging aan te gaan. Morgen maakt u het échte verschil.”

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

DIGITAL CEO

Digitalisering is geen optie, maar noodzaak We kunnen niet meer om de digitalisering van onze wereld heen. Maar wat betekent die razendsnelle evolutie voor de bedrijfsleider? Hoe rolt de CEO de digitale strategie van zijn bedrijf uit in alle schakels van zijn waardeketen? Eén ding staat vast: de vraag luidt al lang niet meer ‘Kan het?’, maar wel ‘Hoe kan het?’.

e consument stelt de digitalisering van bedrijven en hun activiteiten al lang niet meer in vraag. Hij bestelt zijn

pizza online en koopt zijn kleren via een mobiele app. Bij de bedrijven zelf daarentegen heerst er nog te veel wantrouwen ten aanzien van de technologie. Nochtans kan digitale technologie volgens Wim Decraene (Managing Director Accenture Digital BeLux) een extra efficiëntiebooster zijn. Maar niet iedereen kijkt met dezelfde ogen naar de evolutie. Werknemersorganisaties bijvoorbeeld beschouwen de efficiëntiewinst vooral als een kostenbesparing. Niet helemaal onterecht. ‘Robotic process automation’ bijvoorbeeld laat bepaalde processen door softwarerobots uitvoeren, waar die vroeger door mensen werden gedaan. Automatisering vernietigt bepaalde jobs en dat stuit – begrijpelijk – op weerstand. Maar die visie is te eenzijdig. Want net door de overname van langdurige en repetitieve processen krijgen mensen meer tijd voor andere, belangrijkere taken. Anders gezegd, ‘robotic process automation’ draagt bij tot efficiëntieverhoging, en dus ook tot een betere rendabiliteit.

DIGITALISEER VOORALEER DE CONCURRENT U VOOR IS Sommige bedrijven denken pas aan digitalisering wanneer een nieuwe speler met een digitaal businessmodel op de markt komt. Fout. Het voorbeeld van de automobielsector spreekt boekdelen. Traditionele autoconstructeurs waren er jarenlang van overtuigd dat het onmogelijk was om auto’s via digitale kanalen te verkopen. Pas als een nieuwe speler, zoals Tesla, het omgekeerde bewijst, schieten ook de klassieke spelers in actie. Tesla heeft een showroom waar de consument de auto’s kan ‘voelen’ en bewonderen. Maar kopen kan enkel online. Op die manier creëert de nieuwe speler nieuwe verwachtingen bij de consument. Als hij een prestigemodel van 100.000 euro online kan kopen, waarom kan hij dat dan niet voor een instapmodel van een traditioneel merk?

KAN HET OOK ZONDER CHIEF DIGITAL OFFICER? Sommige bedrijfsleiders denken nog altijd dat het mogelijk is om niet mee te stappen 36

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

Nog teveel bedrijfsleiders denken dat zakendoen zonder digitalisering mogelijk is

in het digitale verhaal. Weerom

vooral de muziek-, print- en reisindustrie op de trein.

fout. Niets doen is geen optie.

Vandaag zijn dat de mode- en transportindustrie.

“Do it, or someone else will do

Morgen komen weer andere industrieën aan de beurt.

it for you.” Als kledingzaak kun

Met de oorsprong van een bedrijf bedoelt Wim

je vandaag onmogelijk nog

Decraene dat vooral bedrijven waarvan de corebusi-

zonder een onlinewinkel. Klanten

ness werd opgebouwd in een pre-digitaal tijdperk van

willen kleren kopen, en willen

de digitalisering een prioriteit moeten maken. Start-

dat ook online kunnen doen.

ups, waarvan de corebusiness nog in volle ontwikke-

Implementeer je geen e-shop, dan

ling is, zijn vandaag per definitie al ‘digital natives’.

verkoopt iemand anders je merken wel via een zogenaamde marketplace op Amazon. Betekent de digitale transformatie dat elke bedrijfsleider een Chief Digital Officer (CDO) moet worden of inschakelen? Neen. “Sommige bedrijven integreren digitalisering naadloos zonder CDO”, weet Wim Decraene uit ervaring.

DO’S-AND-DON’TS

“Anderzijds zijn er bedrijven met CDO die er een potje van maken. Belangrijk is dat er op digitaal vlak een focus is in het bedrijf.” Het bedrijf moet zich bewust worden van het belang van digitalisering. Dat vergt voor sommigen een verandering van ingesteldheid. Niet de functie van CDO staat centraal, wel dat iemand binnen het bedrijf de focus houdt en de digitalisering uitrolt. “En dan liefst iemand met voeling met de digitale wereld, iemand met motivatie ook.” De digitaliseringsmissie van die persoon behoort niet per definitie tot de portefeuille van een CDO. Ze kan even zo goed tot het takenpakket van de Chief Marketing Officer behoren. Zolang de voeling en motivatie er maar zijn.

HOE BEGINT U AAN UW DIGITALE STRATEGIE? De digitalisering van een bedrijf komt tot stand in functie van wat het bedrijf wil bereiken. We onderscheiden daarbij twee doelstellingen. Zo kan het doel van het bedrijf zijn om zijn corebusiness te optimaliseren en betere resultaten te boeken, bijvoorbeeld door meer klanten beter te bedienen, efficiënter te werken, en een grotere omzet te genereren. Hier kan de digitale strategie zich toespitsen op marketing, verkoop en klantenservice via digitale kanalen, zoals e-commercesites, mobiele apps en sociale media. Anderzijds kan een onderneming de digitalisering inzetten om haar bestaande strategie fundamenteel te veranderen en nieuwe businessmodellen te genereren. De combinatie van beide is vaak nodig en dat brengt extra uitdagingen met zich mee. Wat de doelstelling ook is, de grondige analyse van de beschikbare data staat altijd centraal. Daarnaast is ook de aanpak van een digitale strategie belangrijk. Begin vanuit de problematiek van de klant en werk stap per stap. Houd het ook haalbaar. Begin daarom met het digitaal oplossen van een echt probleem of reële nood van de klant. Valideer vervolgens met de kerndoelgroepen of het probleem daadwerkelijk is opgelost. Pak daarna pas het volgende probleem aan. Op deze manier vermijdt u de investering (tijd en geld) in een uitgebreide, ingewikkelde strategie, die uiteindelijk misschien niet beantwoordt aan de behoeften van de eindgebruiker.

WELKE ONDERNEMINGEN MOETEN DIGITALISEREN? Ook kleine ondernemingen kunnen en moeten digitaliseren. Drijfveren zijn minder de schaal van de business dan wel de aard van de activiteiten en de oorsprong van het bedrijf. In het begin van het digitale tijdperk sprongen

Ontken de digitalisering niet. Niets doen is niet langer een optie. Doordring uw bedrijf op alle niveaus van die boodschap en creëer zo een draagvlak voor de digitale transformatie. De fysieke en digitale wereld staan niet meer los van elkaar. De digitale wereld draagt bij tot onze ervaring in de fysieke wereld en vice versa. Zet daarom in op beide werelden. Denk aan een bedrijf als Coolblue dat aanvankelijk onlineshops had, maar nu ook fysieke winkels opent. Versterk de interactie tussen fysiek en digitaal en optimaliseer zo de ervaring van beide werelden. Veritas is een schoolvoorbeeld van die optimalisering. In de fysieke Veritas-winkel kun je een uitverkocht artikel op de webshop bestellen en het vervolgens thuis of in de winkel laten leveren. Ga iteratief te werk. Een digitale strategie is geen totaalpakket dat in één beweging alle issues oplost. Doe het slim en pak eerst een reëel probleem van de eindgebruiker aan. Leer vervolgens uit de feedback om het totaalsysteem te verbeteren en uit te bouwen. Straf falen niet af. Falen is een essentieel onderdeel van het iteratieve proces: sommige oplossingen werken goed, andere niet. Als je faalt, doe het dan zo kostenefficiënt en zo snel mogelijk. 37

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-GOVERNMENT - INTERVIEW ALEXANDER DE CROO

“Misschien moeten we als overheid veel meer experimenteren” Vroeger klonk het: de grote vis eet de kleine op. Vandaag wint niet de grootste, maar de snelste vis. Snelheid van uitvoering, efficiëntie en gebruiksvriendelijkheid is wat burgers en bedrijven vandaag van de overheid verwachten. En die overheid heeft geen andere keuze dan volgen. “De wil is er, maar de weg nog lang.” Vicepremier en minister van Digitale Agenda Alexander De Croo geeft zijn visie op de onomkeerbare feiten.

De maatschappelijke disruptie

Het onderwijs speelt een cruciale rol?

door digitalisering is een feit?

“Elke industriële revolutie zorgt tegelijk

“Jawel. En in sommige sectoren al absoluter

voor een onderwijsrevolutie. De komst

dan in andere. Bij veel mensen heeft de

van de stoommachine boostte de nood

digitalisering ook hun visie op de toekomst

aan geschoolde arbeidskrachten en

al ontwricht. Een gegeven dat we niet

duwde kinderen naar de lagere school.

mogen onderschatten. Mensen kijken met

Door de toenemende automatisering

een zekere twijfel naar wat komt. Als studies

en dienstenindustrie vanaf de jaren 60

beweren dat vooruitgang betekent dat

groeide de nood aan hooggeschoolden.

mensen in hun loopbaan wel tot vijf keer

De digitale revolutie zal ervoor zorgen

toe zullen worden ontslagen, begrijp ik dat

dat het voortgezet onderwijs definitief

veel burgers – en dus werknemers – die

doorbreekt. Nu is dat nog te vaak iets

vooruitgang niet als positief ervaren. We

voor een toplaag van afgestudeerden,

staan voor turbulente, complexe tijden.

het moet iets permanent worden voor

Beleidsmakers mogen dat niet ontkennen,

iedereen. We moeten leren leren, leren

laten ondergaan of sussen door met

falen en leren samenwerken. Onze

populistische oplossingen te zwaaien.

kinderen moeten we zaken aanleren die

Integendeel, het is onze taak de mensen

machines en computers niet kunnen.

sterker te maken, veerkrachtiger. Door onze

Denk aan creativiteit, emotie en

sociale zekerheid behalve als vangnet ook

empathie. En dat stimuleer je niet door

als ‘enabler’ in te schakelen, door meer dan

mensen universeel een onvoorwaardelijk

ooit in te zetten op opleiding en vorming.”

basisinkomen te geven.”

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

Het is geen strijd tussen mens en machine?

zal aanreiken. De overheid heeft

“Klopt. Het is mens én machine. Vandaag is de

inderdaad een verantwoordelijkheid,

technologie nog complementair aan het menselijk

maar anderen ook. Ik ben het

kunnen. Mogelijk wordt het andersom, maar hoe

absoluut niet eens dat een digibeet

dan ook blijft de mens zijn rol opnemen. En moeten

van 40 jaar een verloren schaap is.

we die vaardigheden aanscherpen die machines

Waarom zou een ober van 45 geen

nooit zullen leren, zoals ons probleemoplossend

programmeur kunnen worden? Gratis

vermogen, ons creatief en innovatief denken, ons

opleidingsprojecten genre BeCentral

empathisch en emotioneel vernuft. Het huidig onderwijs

of BeCode bieden die kansen en

focust vandaag veel te sterk op de hard skills.”

dus moet de overheid ze steunen.

Als niets mag, kan er weinig fout lopen, maar kan er ook niets goeds gebeuren

Met mijn fonds Digital Skills trek ik Philip Dutré, professor computerwetenschappen aan

18 miljoen euro uit om programma’s te

de KU Leuven, voorspelt dat de artificiële intelligentie

ondersteunen die de mensen digitale

de menselijke intelligentie zal inhalen in het jaar 2040.

vaardigheden bijbrengen. Dat wil niet

“Ik citeer Chris Brigham, de man achter Siri (‘personal

zeggen dat iedereen analist/programmeur moet

assistant’-toepassing): ‘Vandaag zeggen dat artificiële

worden, maar dat iedereen toch de basisvaardigheden

intelligentie ons denken gaat uitschakelen, is als beweren

heeft om in de digitale wereld zijn of haar weg te

dat Mars vandaag kampt met een overbevolking’. We

vinden. We moeten mensen goesting geven om

zien vaak dat de impact van innovatie op korte termijn

zich opnieuw bij te scholen. Als mensen sterker

wordt overschat en op lange termijn onderschat.

staan, zal ook het wisselen van de ene naar de

Op lange termijn geloof ik in de kracht van artificiële

andere job veel vlotter verlopen. Talentontwikkeling

intelligentie (AI) en we moeten ons daar op voorbereiden.

is de belangrijkste motor van vooruitgang.”

Maar ik geloof niet dat de mens de controle zal verliezen. Het wordt inderdaad wel de grote uitdaging om de

U pleit om meer te investeren in mensen,

centrale rol van de mens te bewaken. AI zal de mens

minder in digitale infrastructuur?

vervolledigen en efficiënter maken. De automatische

“De meest noodzakelijke infrastructuur is talent,

piloot in vliegtuigen is daar een mooi voorbeeld van.

veel meer dan glasvezel of netwerken. Dat laatste

Hij bestaat al 40 jaar en toch zitten er anno 2017 nog

zal de markt zelf wel creëren als de nood er is.

altijd twee mensen in de cockpit. Wel is het aantal

Maar talentontwikkeling kun je niet aan de markt

fouten en ongevallen drastisch gedaald. De mens is

alleen overlaten. De overheid moet het juiste

ongelofelijk creatief in het vinden van nieuwe noden en

klimaat organiseren en voldoende vrijheid en

om zichzelf daarbij een relevante rol toe te bedelen.”

vertrouwen geven. Want ook wij kunnen vandaag niet voorspellen hoe de markt er binnen 15 jaar zal

Gedaan met de job voor het leven?

uitzien. Vandaag werken overheden nog te veel vanuit

“Mensen veranderen inderdaad sneller van job. En zullen

een wantrouwen. Ze omlijnen wat mag en al de rest

veel meer hun vaardigheden in eigen regie moeten

is verboden. Dat werkt zo niet langer. Bedrijven,

nemen. Vandaag zijn we daar nog niet klaar voor. We

mensen willen meer vrijheid, zelf beslissen. Het is aan

denken nog te veel dat de overheid wel een oplossing

de overheid om pas in te grijpen als het ontspoort.



VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



We moeten naar een ‘government as a service’, een overheid die een kader biedt, dingen faciliteert en proactief inspeelt op de verwachtingen en behoeften

Ze moet meer risico

Bereidt de ondernemingswereld zich voldoende

nemen, experimenten

voor? Staan bedrijven open voor de paradigmashift?

durven toelaten.

“Toen ik als minister van digitale agenda begon, leefde er

Belgen zijn van nature

nog heel wat ontkenning bij vooraanstaande industriëlen.

gemakkelijke mensen,

Ze dachten dat het hun tijd wel zou duren. Of dat

heel pragmatisch

de hele digitale hype wel zou overwaaien. Gelukkig

ingesteld en tot heel

stellen de werkgeversverenigingen zich veel minder

wat in staat als je ze de

defensief op dan een aantal jaren geleden. Bedrijven

vrijheid geeft. Gebruik

moeten niet afwachten tot ze worden gedisrupteerd, ze

de technologie en

kunnen het heft beter zelf in handen nemen. Dat is geen

de digitalisering als

discussie over technologie, maar over businessmodel.

hefboom en niet

Zelf durven experimenteren. Ook als gevestigd bedrijf.

als alibi om ons te

Kijk naar Volvo Trucks dat een Hackathon Challenge

verschuilen achter

organiseerde waar studenten, start-ups en ontwikkelaars

wederzijds wantrouwen. Door dat

samenwerken aan een creatieve oplossing om de

wantrouwen verzandt de discussie over de big

reële kostprijs van een rit voor de transporteur te

data vandaag bijvoorbeeld in een eindeloos

kennen om zo te komen tot een betere mobiliteit.

verhaal van wat er allemaal mis zou kunnen

Opnieuw meer durven pionieren is mijn boodschap.”

gaan. Als niets mag, kan er weinig fout lopen, maar kan er ook niets goeds gebeuren.”

Verliezen onze bedrijven aan innovatiekracht? “Misschien hebben we dat in ons land meer nodig om

Meer vrijheid, minder regels?

gechallenged te worden. België is bij manier van spreken

“Wij vragen aan bedrijven om meer risico te

met zijn gat in de boter gevallen: centraal in Europa,

nemen en meer te experimenteren. Misschien

standplaats van tal van internationale organisaties,

moeten we dat als overheid ook veel meer gaan

meertalig, gemakkelijke mensen,… Ik ben geen

doen. Zo lopen er vandaag al proefprojecten

voorstander van subsidies – ik ken weinig voorbeelden

met de uitwisseling van medische data of

waar ze echt bijdroegen tot succes – maar wil vooral een

het inschakelen van ethische hackers. Net

kader creëren dat innovatie echte kansen biedt in een

als grote bedrijven dat doen, heeft het

geglobaliseerde wereld. Denk aan de tax shelter voor

Centrum voor Cybersecurity België vandaag

start-ups, de omzetting van de Europese e-ID-richtlijn, de

een protocol klaar om ethische hackers te

juridische gelijkwaardigheid tussen papieren en digitale

laten speuren naar de zwakke schakels in

documenten (Digital Act, lees ook ‘Digitale juridische

onze cyberbeveiliging. Van een andere orde

tools voor uw onderneming’, p. 28),… Uiteraard

is ons fiscaal kader voor de deeleconomie.

gaan we ook verder met de digitalisering van onze

We zijn daarmee het eerste land in Europa

overheidsdiensten. Blikvanger wordt Belgium Mobile ID.

dat de tewerkstelling binnen dit model een

Met onze elektronische identiteitskaart eID waren we al

kans geeft, zonder het te verstikken.”

koploper. Nu koppelen we die eID aan de smartphone,



Ontdek een unieke mix van attracties, dieren en natuur

Een dagje in Bellewaerde en u bent er even helemaal tussenuit! U krijgt een onvergetelijke mix van overweldigende natuur, prachtige dieren en adembenemende attracties. Kom samen met collega’s, klanten of zelfs met uw familie: Bellewaerde is dé plek bij uitstek om plezierige momenten én quality time te beleven.

Aan u de keuze: • Huur het park een hele dag voor uzelf én uw gasten • Organiseer er meetings, incentives, conferenties of productlanceringen • Kies voor een van onze vip-formules • Bestel voordeeltickets om uit te delen aan klanten of collega’s

Kom Dawson Duel ontdekken! Bellewaerde stelt een Europese primeur voor: Dawson Duel, de allereerste Duelling Alpine Coaster op een niet-natuurlijke helling. Aan de 25 meter hoge top van de attractie geniet u van een prachtig zicht over het park. Daarna gaat de race van start en scheur je van de helling tijdens een pittig duel!

Meer info? Contacteer ons via events.be@cda-parks.com of neem een kijkje op www.bellewaerde.be

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



waardoor onze smartphone onze identiteitskaart wordt waarmee we ons overal kunnen identificeren en toegang kunnen krijgen tot beveiligde diensten.” In Estland kun je een bedrijf opstarten in pakweg 30 minuten. Verliest België terrein? “Ook in ons land kan het snel. Maar het kan altijd nog sneller. Vraag is of we met de overheid zoals ze vandaag is georganiseerd voldoende kort op de bal kunnen spelen. De regionalisering van de afgelopen decennia creëerde een complexiteit die haaks staat op de hedendaagse noden. Vandaag moet je een thema kunnen uitleggen op een scherm van een smartphone. Dat is de standaard. Probeer dat maar eens met de problematiek rond de luchthaven of het kluwen rond de bouw van gsm-masten. Waarmee ik niet heb gezegd dat we alles moeten deregionaliseren, maar wel dat een aantal thema’s beter op Europees niveau worden geregeld. Wat voor roaming kon, kan misschien ook voor de btw – vandaag heb je als multinationale start-up in de digitale markt al een expert nodig om

bedaanbieder, kok of hulp bij het in elkaar schroeven

je weg te vinden in het btw-kluwen. Andere typisch

van een IKEA-kast. Soms gaat het om jongeren

Europese thema’s zijn m.i. de consumentenwetgeving,

die hun school niet afmaakten en ervaring missen

de locatie van dataopslag,… Europa is de grootste

waardoor ze moeilijk werk vinden. Dankzij de

markt in de wereld, dan moeten we ook durven om

digitale economie komen ze in aanraking met werk

een aantal zaken Europees op te leggen. En voor

en maken ze zich verdienstelijk, wat naar meer

de thema’s die beter lokaal worden gereguleerd,

doet smaken. De digitale economie werkt sterk

moeten we ons laten leiden door efficiëntie en

drempelverlagend en democratiserend voor zowel

niet door 50 jaar oude ideologische gronden.”

consumenten als potentiële ondernemers. Vroeger werd ondernemerschap vooral sociaal gestuurd.

U bent overtuigd dat de digitale economie

Vandaag bieden de digitale platformen jongeren

een opstap is voor jongeren naar werk?

veel meer kansen om te proeven van het zelfstandig

“Absoluut. Zij zijn de generatie die echt actief is op

ondernemerschap. Waardoor ze ook respect krijgen

die digitale platformen, die ze zelf ook bouwen en

voor het vak. En hoe aantrekkelijker het wordt om in

bijna dagdagelijks gebruiken. Vandaar de fiscale

het ondernemerschap te stappen. Wij als overheid

regeling voor de jongeren die via deze platformen

moeten dat proces toejuichen en een klimaat en

occasioneel hun diensten aanbieden als Uber-chauffeur,

legaal kader creëren om het alle kansen te geven.”

BOOST UW EXPORT! IS UW BUSINESS EEN SUCCES IN MEER DAN ÉÉN BRUGGE ? DAN WORDT U MISSCHIEN DE LEEUW VAN DE EXPORT 2017 ! Uw bedrijf heeft de wind in de zeilen in het buitenland ? Dan maakt u een goede kans om de Leeuw van de Export 2017 te winnen, de belangrijkste exportprijs van Vlaanderen uitgereikt door Flanders Investment & Trade. Een prijs ook die heel wat deuren opent, in meer dan één Brugge ... en tal van andere plekken wereldwijd. Maak dus meteen werk van uw kandidatuur en grijp uw kans om uw bedrijf een ware boost te geven. Dien uw dossier in vóór 2 juni en treed in de voetsporen van Aucxis en MediaGeniX !

Hoofdsponsor

Sponsor

Locatiesponsor WERK & ECONOMIE

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

e-GOVERNMENT

10-puntenplan digitale economie Stand van zaken Begin 2015 startte het VBO samen met zijn sectorfederaties een uitgebreide denkoefening over de digitale economie. Resultaat? De ‘Digital Agenda’ en een 10-puntenplan als synthese. Intussen zijn we twee jaar verder. Tijd voor een eerste stand van zaken.

n de voorgaande hoofdstukken kreeg u als ondernemer een resem inspirerende ideeën en tips over hoe u ‘digitalisering’ succesvol kunt inzetten in de verschillende bedrijfsprocessen:

van klantenwerving tot dienst na verkoop, van HR over finance tot de juridische activiteiten,… De snelheid waarmee elk bedrijf die evolutie integreert, hangt uiteraard af van een aantal cruciale omgevingsfactoren: • Zijn er performante digitale netwerken die uw salesteam toelaten efficiënt te werken met mobiele toepassingen op het terrein? • Zijn er e-instrumenten waarmee klanten of medewerkers zich makkelijk en rechtszeker via digitale kanalen kunnen identificeren, handtekeningen plaatsen of aangetekende zendingen versturen? • Zijn er voldoende geschoolde medewerkers die de technologische innovaties op het terrein kunnen toepassen? • Is er een regelgeving die modern en digitaalvriendelijk is en dus geen onnodige drempels opwerpt voor nieuwe digitale toepassingen? • Geven de overheidsdiensten het goede voorbeeld in het aanbieden van nieuwe performante, digitale toepassingen? • Zijn de digitale netwerken en bedrijfsspecifieke toepassingen afdoende beveiligd tegen cyberaanvallen? Twee jaar nadat het VBO de ‘Digital Agenda’ 1 voorstelde, is de tijd rijp voor een eerste evaluatie over het 10-puntenplan 2 (zie figuur). 1 Download de ‘Digital Agenda’: www.vbo.be/actiedomeinen/economie & conjunctuur/ digitale-economie/digitale-economie/ 2 Download het 10-puntenplan op www.vbo.be > Publicaties > 10-puntenplan voor een digitale economie (15/7/2015)

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

HET 10-PUNTENPLAN VAN HET VBO

Ultrasnelle netwerken

1 eInstrumenten

2. eID + Mobile ID 3. Mailbox 4. Rechtszeker

Cybersecurity

kader

Digital Economy Tech-neutrale wetten

e-ducatie

e-Gov 2.0

7. Digitalisering

e-Commerce

8. Alle interacties

overheidsdiensten overheid-bedrijven "digital by default"

1. ULTRASNELLE NETWERKEN De telecominfrastructuur boekte op twee jaar tijd heel wat vooruitgang. Door de aanhoudende infrastructuurconcurrentie tussen de grote telecomspelers investeren ze elk jaar zowat 1,5 miljard euro in zowel vaste als mobiele telco-netwerken, of 15 tot 20% van de omzet van de telecombedrijven. Zo bereiken we vandaag voor breedband met zeer hoge snelheid (>100 Mbps) een dekkingsgraad van 91%. Daarmee staat België aan de Europese top. Inzake mobiele netwerken haalt ons land een 4G-dekkingsgraad van 95% van de gezinnen. Daarnaast werkt één telecomoperator aan de ontplooiing van 4,5G en zijn alle operatoren aan het testen om tegen uiterlijk 2020 5G uit te rollen.



VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



Het investeringskader in telco-infrastructuur

Op het terrein zijn er momenteel wel nog niet zo heel

werd dankzij het akkoord (eind 2016) tussen

veel nieuwe toepassingen beschikbaar. Al is er bijvoor-

het Waals Gewest en de telecomoperatoren

beeld wel al een eerste vorm van EAZ’s ontwikkeld door

gunstiger. Zo laat het Waals Gewest alle

het Waals-Brabantse bedrijf IPEX.

taksen op gsm-masten vallen (en zal het er bij de gemeenten en provincies op aandrin-

Daarnaast staat er een belangrijk project op stapel om

gen hetzelfde te doen) en zal het een gunstiger wettelijk kader scheppen voor de

identificatie en handtekenen via eID in de toekomst te laten verlopen via mobiele toestellen 3. De minister-

installatie ervan.

raad keurde hiervoor het wetgevend kader goed

In ruil moeten de telecombedrijven

(13 januari 2017) en dit jaar moet(en) het (de) uitvoe-

60 miljoen euro extra investeren in de

ringsbesluit(en) volgen. Intussen is de technologische

Waalse telco-netwerken.

ontwikkeling in volle gang zodat de eerste Mobile eID-toepassingen hopelijk in de eerste helft van 2018

De lange vergunningstermijnen voor

Het ontbreekt aan een overkoepelend plan om alle interacties met de federale overheid te digitaliseren tegen 2020

operationeel zullen zijn.

investeringen in telco-infrastructuur (in Brussel zowat 400 werkdagen of

Ook de ‘officiële’ mailbox voor ondernemingen

bijna twee jaar) blijven de snelheid

waarop alle ondernemingen met zekerheid via een EAZ

van de vooruitgang afremmen.

kunnen worden bereikt door overheidsdiensten of andere bedrijven, krijgt stilaan vorm. De wetteksten

2-3-4. E-INSTRUMENTEN OF -TOOLS

worden volop voorbereid en de grote contouren van de technische oplossing zijn uitgewerkt 4. Een pijnpunt blijft

Voor een aantal elektronische

de uitbouw van een permanente up-to-date mandaten-

basisinstrumenten, zoals eID,

databank zodat enkel de correcte juridisch mandataris

elektronische handtekeningen of

EAZ’s kan openen of leesrechten kan delegeren.

elektronische aangetekende zendingen (EAZ), werd vooral de afgelopen

5. E-DUCATIE

twee jaar op juridisch vlak vooruitgang

Voor het verwerven van digitale competenties is het

geboekt.

hoopgevend dat er zowel in het Nederlandstalig als het Franstalig onderwijs een verhoogde aandacht is

Sinds 1 juli 2016 is de Europese eIDAS-Veror-

voor STEM 5. In het Vlaams onderwijs is e-ducatie ook

dening van kracht voor de elektronische

één van de transversale clusters over ASO, TSO en BSO

vertrouwensdiensten (elektronische

heen. En in Wallonië zijn er goede initiatieven zoals

handtekeningen en zegels, tijdstempels,

de ‘école numérique’ en ‘#wallcode’ om leerlingen en

EAZ’s en website-authentificatie). De

leerkrachten in contact te brengen met programmeren.

verordening werd concreter aangevuld door

De sensibiliseringsinitiatieven lijken bovendien vruchten

de Belgische Digital Act (lees ook ‘Digitale

af te werpen, want in 2016 startten er beduidend

juridische tools voor uw onderneming’, p. 28)

meer eerstejaarsstudenten in STEM/ICT-richtingen.

die onder meer een volledige juridische gelijkschakeling van papieren en digitale

Toch blijft het potentieel voor onderwijsinstellingen om in

documenten instelt, de weg vrijmaakt voor

te spelen op mogelijke nieuwe studiedomeinen in STEM/

EAZ’s en de certificatie van leveranciers van

ICT nog groot. Een samenwerking tussen enkele Waalse

‘gekwalificeerde’ vertrouwensdiensten

universiteiten startte wel een gezamenlijke ‘Master in

toevertrouwt aan de FOD Economie.

Cybersecurity’ op.

3 Het huidige systeem met een eID-chipkaart kan enkel interageren met digitale toepassingen via een USB-kaartlezer, specifieke middleware en de invoer van een viercijferige code. Voor heel wat potentiële gebruikers is dat niet gebruiksvriendelijk 4 In de backoffice zou de bestaande e-box van de sociale zekerheid worden gebruikt. In de frontoffice zou de privésector alle kansen krijgen om gebruiksvriendelijke oplossingen te ontwikkelen voor de bedrijven 5 Science, Technology, Engineering and Mathematics 46



#EBS2017

2017 Brussels

22 & 23 MAY 2017 WHAT’S NEXT FOR EUROPE ?

JOIN THE DEBATE REGISTER ON EBSUMMIT.EU ENGAGE WITH EXPERTS IN EUROPE’S #1 DEBATING AND NETWORKING PLATFORM!

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



6. E-COMMERCE

9. TECH-NEUTRALE WETTEN

Volgens de Europese DESI-enquête (The Digital

Ook inzake de tech-neutraliteit van wetten is er nog

Economy and Society Index) verkocht in 2016 55% van

veel werk aan de winkel. De gerechtelijke uitspraak

de grote Belgische bedrijven hun producten online,

over de (beperkte) juridische waarde van een akkoord

het hoogste percentage in de EU. Dat is positief

in vastgoedtransacties via e-mail in vergelijking met

nieuws. Bij de kmo’s is dit echter maar 23% (6de plaats

een akkoord op papier, illustreert het probleem.

in de EU). Daar is duidelijk nog werk aan de winkel.

10. CYBERSECURITY Daarnaast zijn er steeds meer Belgen die goederen

In de strijd voor een veilige en betrouwbare digitale

en diensten online bestellen (57% in 2016 t.o.v. 48% in

omgeving is het een goede zaak dat het Centrum

2013). Een pijnpunt blijft wel dat voor een aantal e-com-

Cybersecurity België (CCB) eindelijk operationeel is.

merce-segmenten enkele grote buitenlandse spelers de

De organisatie zit in een opstartfase en kampt dus nog

Belgische markt domineren. Onder meer omdat ze het

met een gebrek aan gespecialiseerde medewerkers.

voordeel hebben dat ze ’s avonds bestelde goederen al de volgende ochtend in België kunnen leveren dankzij

Het is belangrijk dat het CCB in de toekomst goede

soepelere regelingen voor avond- en nachtarbeid.

contacten onderhoudt met de Cyber Security

In België schrapte de minister van Werk recent het

Coalition (www.cybersecuritycoalition.be) zodat

verbod op nachtwerk voor de e-commercesector. Maar

de informatie-uitwisseling met de private sector vlot

vooraleer een bedrijf het kan invoeren, moet er een

verloopt en waar nodig samen sensibiliseringsac-

akkoord zijn met de vertegenwoordigde vakbonden in de

ties worden opgezet. Cybercriminaliteit blijft immers

onderneming. Dat zet een grote rem op de haalbaarheid.

een groeiend risico waartegen de bedrijfswereld en de overheid zich beter moeten wapenen.

7-8. E-GOVERNMENT De verdere uitbouw van e-government boekte beperkte resultaten. Overheidsdiensten blijven bedrijven vaak gegevens vragen die al beschikbaar zijn bij andere diensten of zelfs bij de eigen overheidsdienst. Het ‘Only Once’-principe is lang nog geen werkelijkheid. Daarnaast organiseerde een aantal overheidsdiensten nieuwe digitale diensten voor burgers en bedrijven. Denk aan het overzicht van de tweede pensioenpijler in mypension.be, nieuwe mogelijkheden (o.a. digitaal kadaster) in MyMinfin (myminfin.be), de onlineregistratie van huurcontracten en het elektronisch indienen van een faillissementsdossier. Toch ontbreekt het aan een overkoepelend plan om het einddoel (alle interacties met de federale overheid digitaal tegen 2020) te halen. 48

BESLUIT EN VERVOLG Op sommige domeinen wordt snel vooruitgang geboekt, op andere zitten heel wat zaken in de pijplijn. Jammer genoeg zijn er ook domeinen waar te weinig wordt ondernomen om het digitale kader te versterken. Die voorlopige conclusie zal de komende maanden nog wat scherper worden gesteld in samenwerking met een nieuw Digitaal Platform, opgericht in de schoot van het VBO. Het platform verzamelt zowel experts uit de verschillende sectorfederaties van het VBO als kleine, middelgrote en grote bedrijven actief in de digitale sfeer. Het platform kwam voor het eerst samen begin april 2017 en zal in de daaropvolgende maanden via werkgroepen een exhaustieve evaluatie van het 10-puntenplan uitwerken. De resultaten worden gepubliceerd op www.vbo.be.

Turning uncertainties into opportunities… U kende ons als Delcredere, Credimundi, KUPEG, INGO-ONDD, Garant en Trade Credit: leden van Credendo Group.

Credendo: één naam. Eén team. Eén aanpak om risico’s te verzekeren met oplossingen op maat.

Voortaan luisteren we allemaal naar dezelfde naam.

Eén naam om nog nauwer samen te werken en u vlot toegang te geven tot alle kredietverzekeringsoplossingen van onze groep.

Nu samengevat in één enkele naam.

De 4e grootste Europese kredietverzekeringsgroep

Credendo is de nieuwe naam van Delcredere, Credimundi, KUPEG, INGO-ONDD, Garant en Trade Credit www.credendo.com

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

NIEUWE VBO-TANDEM

“Big data zijn de olie van de nieuwe economie”

Bernard Gilliot

Op het moment dat België op een kantelpunt staat, wordt Bernard Gilliot, Executive Vice-President van Tractebel Engineering, de nieuwe voorzitter van het VBO. Samen met gedelegeerd bestuurder Pieter Timmermans vormt hij de nieuwe tandem die met ambitie en overtuiging vier prioriteiten op tafel legt: mobiliteit, digitalisering, vrijhandel en energie. REFLECT peilde hun visie en denkpistes. Staat België op een economisch kantelmoment? Pieter Timmermans (PT): “Ons land kende in zijn recente geschiedenis al meerdere kantelmomenten. De oliecrisis in de jaren 70 duwde onze industriële economie richting diensteneconomie en dat ging gepaard met een grote industriële jobuitstoot. Begin jaren 90 kregen het Europees verhaal en de globalisering een boost en anno 2017 zet de digitalisering het Belgische businessmodel en dus ook de arbeidsmarkt zwaar onder druk.” Bernard Gilliot (BG): “Bovenal de snelheid waarmee

vandaag minder ontwerpers? Het is belangrijk dat de

de digitalisering oprukt, overtreft alle voorspellin-

mensen beseffen dat er geen andere optie is dan volgen.

gen of verwachtingen. Zowel het beleid, de onder-

Dat alles is een proces van tijd, inzet en veerkracht.”

nemers als de werknemers moeten attent blijven dat ze niet door de realiteit worden ingehaald.”

Er spelen ook andere krachten? De brexit, de protectionistische reflex van sommige landen,

PT: “Zonder daarom defaitistisch te zijn. Wel realistisch.

de ontwikkelingen in Turkije, het politieke

Voor één op twee mensen gaat de jobinhoud veran-

populisme… We leven in een nieuwe en onstabiele

deren de komende tien jaar. Jobs zullen sneuvelen,

wereld die ons voor grote uitdagingen stelt.

nieuwe jobs gecreëerd in domeinen waarvan we

BG: “Europa moet zich herbronnen over zijn toekomst.

vandaag misschien het bestaan nog niet kennen.”

Waarom niet meer richting India, Zuidoost-Azië, Japan en China kijken als sterke handelspartners?

BG: “Ik vergelijk het met de opkomst van de CAD/CAM

We moeten werk maken van handelsakkoorden

(computersysteem voor het ontwerpen en produceren)

met landen of regio’s in de hele wereld. De VS zijn

in de wereld van de ingenieurs – n.v.d.r. Bernard Gilliot is

en blijven onze belangrijkste handelspartner. Net

zelf ingenieur. Jarenlang moesten designers zich bijscho-

zoals we met het VK goede relaties willen behouden,

len om digitaal te leren ontwerpen, ook het onderwijs

moeten we dat ook met de VS doen. Aan Europa

schakelde snel… maar tellen we door die digitalisering

om zijn eigen beslissingsstructuur te versterken.”

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

de NBB), de investeringen trekken aan, de Belgische economie groeit opnieuw Pieter Timmermans

licht, we zijn competitiever en de handelsbalans staat opnieuw in het groen (0,7 miljard handelsoverschot over heel 2016 – aldus het Instituut voor de Nationale Rekeningen). Dit dankzij de historisch lage olieprijs, het feit dat onze exporteurs marktaandeel wonnen, de loonkostenmatiging en de daling van de euro.” Toch kan het nog beter. Wat kan België vandaag nog meer doen om jobcreatie te stimuleren? BG: “De hervorming van de vennootschapsbelasting is cruciaal om investeerders aan te trekken en aan ons land te binden. Ze komt er dus best nog in 2017. Als VBO willen we een goede hervorming met een zo laag mogelijk tarief – 34% is echt niet meer van deze tijd – zodat ons land in de rankings opnieuw tot de kopgroep behoort, maar ook een hervorming met een evenwichtige verdeling van de lusten en de lasten, en vooral een eenvoudigere vennootschapsbelasting. Kortom, een hervorming met een duidelijk positief signaal naar investeerders in binnen- én buitenland.” PT: “Een aantrekkelijk tarief, samen met ons menselijk kapitaal en hoge productiviteit, vormen de humus voor een vruchtbaar ondernemerschap. En moet de Belgen weer meer goesting doen krijgen om een bedrijf te starten of te leiden. Een concurrentiële vennootschapsbelasting is, vandaag

We moeten ook optimistisch blijven. Vandaag doen we het niet zo slecht - BERNARD GILLIOT

meer dan ooit, een onmisbare factor om ook in de nieuwe economie een rol van betekenis te kunnen spelen.” De koppeling van de meerwaardebelasting aan de vennootschapsbelasting zet een rem op het ondernemerschap en de zin tot initiatief? PT: “Een meerwaardebelasting op aandelen zou wel eens zeer contraproductief kunnen zijn, zeker wanneer men als bedrijf een groeistrategie voor ogen heeft. De overheid geeft dan de boodschap ‘zodra u winst begint te PT: “De internationale handel is van levensbelang voor

maken, staan wij klaar om de meerwaarde af te romen’. Wie gaat er dan nog

ons land én voor Europa. Protectionisme is een dood-

in België willen ondernemen? Meerwaarden belasten is ons inziens dan ook

lopende straat. Het verleden bewijst het. Vervallen in

een ‘vals goed idee’. We begrijpen de roep om fiscale rechtvaardigheid en

de recepten van de jaren 30 van vorige eeuw, toen het

transparantie, maar belastingen die ondernemerschap afstraffen, hebben

protectionisme een vrije val van de wereldhandel met

nooit het verhoopte effect gehad. Het zou me trouwens verwonderen dat

60% (!) teweegbracht, leidt nergens toe. We moeten

zo’n meerwaardebelasting echt zoveel opbrengsten gaat opleveren.”

daarentegen, als kleine open economie en als Europa dat leeft van de export, inzetten op evenwichtige, maar

BG: “Bij een huidige belastingdruk van 50% schrikt zo’n meerwaardebelasting

ambitieuze handelsakkoorden. België heeft geen eigen

investeerders af en ontmoedigt ze het initiatief. Het VBO is niet tegen een eerlijke,

grondstoffen. Er zit geen olie, kobalt of uranium in

evenwichtige en transparante fiscaliteit. Maar aan de ene kant de vennootschaps-

onze ondergrond,… Wat we wel hebben zijn ‘brains’ en

belasting verlagen terwijl je aan de andere kant de meerwaarde belast, zijn twee

ondernemerschap. Daarop moeten we hoog inzetten.”

tegenstrijdige boodschappen waarmee we investeerders zeker niet zullen overtuigen om onze economie te ondersteunen. Dat is om een kortsluiting vragen.”

BG: “We moeten ook optimistisch blijven. Vandaag doen we het niet zo slecht. De Nationale Bank en het Plan-

Fiscale stimuli zijn sterke drijvers, maar niet alleenzaligmakend?

bureau hebben onlangs bevestigd wat we bij het VBO

BG: “Talent ontwikkelen en aantrekken is minstens zo belangrijk. Jongeren

al een tijdje wisten: de bedrijven uit de ‘private’ sector

stimuleren om te kiezen voor een STEM-richting (Science, Technology, Engi-

nemen opnieuw mensen aan (59.000 in 2016 volgens

neering & Mathematics) want daar overstijgt de vraag het aanbod. Het VBO

 51

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



pleit daarom voor een betere afstemming

digitalisering, burn-out, jobcreatie en het recht op staken/werken.

van het onderwijs op de arbeidsmarkt

Oplossingen voor die belangrijke maatschappelijke uitdagingen

en een nog betere kennis- en praktijkuit-

zijn cruciaal voor onze bedrijven en onze toekomstige welvaart.”

wisseling tussen beide werelden.” BG: “Men vergelijkt ons soms met oude krokodillen die boven de PT: “Onder druk van de razendsnelle

hoofden beslissingen nemen. Aan de Groep van 10 om haar engage-

socio-economische evolutie, globalisering,

menten nu waar te maken en te ‘deliveren’. Het VBO is optimistisch,

technologische innovatie en digitalisering

maar ook realistisch. De vooruitgang zal niet vanzelf gebeuren.”

groeit de nood aan wendbaarheid of ‘agility’. De loonkostenhandicap – die weliswaar is

Het IPA zet maatschappelijke uitdagingen op de agenda. Een

afgenomen – moeten we deels opvangen

nieuwe dynamiek binnen het sociaal overleg?

met een extra flexibele arbeidsorganisa-

BG: “Klopt. Het feit dat er een consensus is tussen vakbonden en

tie. Het concurrentienadeel dat we niet

werkgevers over de maatschappelijke uitdagingen betekent dat beide

via kostenefficiëntie kunnen wegwerken,

partijen ervan overtuigd zijn dat er iets moest gebeuren. Dat betekent

moeten we met andere middelen com-

een heel grote stap. Maar die overtuiging doet niets af aan de essentie:

penseren. Met topkwaliteit bijvoorbeeld,

kunnen we ook leveren? Het akkoord mag geen dode letter blijven.”

snelheid, flexibiliteit,… sociale vrede.“ PT: “Ik zie op dit moment geen enkele indicatie die mij doet twijfelen Het sociaal overleg is dood in België’, wordt al eens beweerd.

aan de slaagkansen van ieders engagement. Er is echt een mentaliteitsswitch. Zo’n akkoord was vijf jaar geleden niet mogelijk.”

Wat is jullie visie?

Het VBO is optimistisch, maar ook realistisch. De vooruitgang zal niet vanzelf gebeuren - BERNARD GILLIOT

PT: “Hoe vaak hebben we

De Belg staat gemiddeld 44 uur per jaar in de file. Dat houden we

dat al gehoord? Integen-

niet lang meer vol?

deel, het sociaal overleg is

BG: “De congestie op een knooppunt in Gent heeft ook impact

springlevend. Recent nog

op de doorstroom in Brussel. Het mobiliteitsvraagstuk kent geen

werd een Interprofessioneel

grenzen. Vandaar onze oproep aan de verschillende ministers

Akkoord (IPA) gesloten met

van mobiliteit: wees ambitieus en stippel een coherente, inter-

de vakbonden. Dat was

federale visie uit en focus op enkele grote projecten.”

van 2008 geleden. Het is natuurlijk aan het overleg

PT: “Wie mobiliteit zegt, zegt infrastructuurwerken. Het VBO pleit al

om zijn meerwaarde te

geruime tijd voor gerichte, productieve investeringen die het Belgische

bewijzen. Het recente IPA hakt een aantal ‘operationele’ knopen

groeipotentieel versterken. Het Nationaal Investeringspact van de Eerste minister past perfect in de vraag naar een globale aanpak

door op korte termijn, maar de fundamentele

van het verkeersinfarct. Maar niet alle investeringen hebben een

waarde van dit akkoord is het engagement

even grote impact op de groei. Daarom is het aangewezen om de

om oplossingen te zoeken voor vijf brede,

inspanningen in eerste instantie toe te spitsen op toekomstgerichte

maatschappelijke uitdagingen: mobiliteit,

infrastructuur en de infrastructuurtypes met de grootste economische

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

impact (mobiliteit, energie en digitalisering). Met die nuance dat

een gebouw. Uit zo’n BIM-model kunnen

het noodzakelijk blijft om de begrotingssituatie op orde te houden

de architect(en), bouwheer en (onder)

zonder de hoge schuldgraad van ons land uit het oog te verliezen.”

aannemers informatie putten en als leidraad gebruiken om op een kostenefficiënte

Is budgettaire orthodoxie heilig?

manier beslissingen te nemen tijdens de

PT: “De overheid moet zo snel mogelijk naar een begrotingseven-

hele levenscyclus van het gebouw. Het

wicht, zonder zichzelf kapot te budgetteren. Saneren zonder de

vermijdt heel wat conflicten achteraf.”

economische groei te fnuiken is de boodschap. Vandaar dat het VBO helemaal achter het investeringsplan van de regering staat. Een

Als nieuwe VBO-voorzitter breekt u ook

begrotingsevenwicht in 2018 of 2019 maakt economisch geen verschil

een lans voor meer vrijhandel?

uit, als de aandacht voor een verdere sanering maar hoog blijft.”

BG: “Zoals Pieter al zei: het is in onze geglobaliseerde wereld geen optie om

BG: “Bovendien moeten we af van de perceptie dat de begro-

terug te plooien op de eigen (eco-

tingssanering een taak is van de federale overheid alleen. De

nomische) grenzen,

regio’s dragen een even grote verantwoordelijkheid. Elk niveau

zeker niet voor een

moet bijdragen tot de sanering van de overheid en de overheids-

open economie als

financiën. De grootste overheidsbudgetten vallen onder de

de Belgische. Onze

bevoegdheid van de regio’s. Het is niet rechtvaardig om het hele

ondernemers kunnen

saneringstraject op de rug van de federale overheid af te rollen.”

nog meer de kaart

Het thema van deze editie van REFLECT is de digitalisering, een

waar we onze reputatie

van de grootste ‘game changers’ voor onze huidige economie?

van niet-arrogante, (iets

BG: “Het Digitaal Plan dat het VBO in 2015 uitwerkte (lees ook

te) bescheiden Belgen als

Wie mobiliteit zegt, zegt infrastructuurwerken. Het VBO pleit al geruime tijd voor gerichte, productieve investeringen die het Belgische groeipotentieel versterken

‘10-puntenplan digitale economie, stand van zaken’, p. 44), krijgt mijn

troef kunnen uitspelen.”

- PIETER TIMMERMANS

trekken van het oosten

volle steun. Ook Digital Belgium van Vicepremier Alexander De Croo is een bijzonder interessant initiatief dat zeker zo snel als mogelijk

PT: “Aan de grote

geïmplementeerd moet worden. De digitalisering gebeurt, of we

bedrijven om de kmo’s

dit nu willen of niet. Big data zijn de olie van de nieuwe economie.

mee te trekken. Dat gebeurt nog te weinig

De digitalisering heeft een impact op de volledige waardeketen

in ons land. De grote spelers hebben de

van een onderneming. Daarom moeten we, zoals ik al zei, focussen

middelen en de slagkracht. Terwijl er bij onze

op de opportuniteiten die ze biedt en ons niet laten afschrikken

kmo’s heel wat flexibel en kennisintensief

of afremmen door eventuele, tijdelijke neveneffecten. Een mooi

talent werkt. Samen vormen groot en klein

voorbeeld is het BIM (Building Information Modelling), een digitale

een complementaire tweespan waarmee ze

3D-representatie van alle fysieke en functionele kenmerken van

sterk kunnen scoren op nieuwe markten.”



VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!



Een vierde, uiterst complex thema (naast mobiliteit, digitalisering en

En België moet rekening houden met de Europese

internationale handel) is de energietransmissie. Zonder energie…

context?

PT: “… gaat ons land in shock. Wij gaan ervan uit dat elektri-

BG: “Als ons energiebeleid niet past in een Europees

citeit altijd en overal aanwezig is, als de lucht die we ademen.

kader, worden een waardevolle afstemming van de

Toch is het niet zo evident als we wel zouden willen. Daarom

beleidsopties en de integratie van energiemarkten

moeten we voorbereid zijn op het ‘onverwachte’. ”

onmogelijk. Maar zover staan we vandaag nog helemaal niet. Meer integratie in het Europese energiebeleid is dan

Het is een immense uitdaging voor het VBO om alle stakeholders op dezelfde lijn te krijgen - PIETER TIMMERMANS

BG: “Twee uur in de file staan,

ook levensnoodzakelijk. Trouwens, een meer Europese

dat kun je nog ‘verkocht’

aanpak is optimaler op het vlak van kosten en investerin-

krijgen. Een black-out van twee

gen en biedt bovendien betere garanties voor de

uur heeft daarentegen een

bevoorradingszekerheid. En als het niet binnen Europa

directe impact op de gebrui-

kan, dan moet de Benelux het voortouw nemen, al dan

kers en investeerders.”

niet samen met enkele andere landen.”

PT: “Energie is het fundament

PT: “De materie is bijzonder complex, uiterst technisch

voor alle andere pijlers

en de investeringen zijn gigantisch. Bovendien moet

waarop de onderneming

de oplossing op lange termijn standhouden. Het is niet

steunt. En dus cruciaal voor

als een schakelaar die je even aan of uit zet. Zo’n gene-

onze economie en onze

ratieoverschrijdende visie ligt niet in de natuur van de

welvaart. Een transitie is onver-

politiek. Maar we kunnen er niet langer omheen. Onze

mijdelijk. Iedereen wil zijn energie zo goedkoop mogelijk, zonder

vier bevoegde ministers hebben dan ook een grote

onderbrekingen en liefst op een milieuvriendelijke manier. Voor

verantwoordelijkheid. Er is geen tijd te verliezen willen

een land zonder eigen (fossiele) energiebronnen bestaat de kunst

we dit jaar nog een energiepact dat tegen eind 2025

erin een voor alle private en publieke stakeholders aanvaardbaar,

volledig is uitgerold. Het gebrek aan een interfederale

haalbaar en betaalbaar evenwicht te vinden. Iedereen denkt de

energievisie betekent niets meer of minder dan schuldig

oplossing te hebben, maar schuift de factuur door aan een ander.

verzuim ten koste van onze toekomstige generaties.”

Zo kom je dus geen meter vooruit. Ons doel is om de lusten en lasten rechtvaardig te verdelen, de juiste balans te vinden tussen

Het VBO is duidelijk veel meer dan een sociale partner?

een gevoel van ‘equal level of satisfaction’ en een compromis over

PT: “Als werkgeversorganisatie die de belangen

een ‘equal level of dissatisfaction’. Het is een immense uitdaging

verdedigt van 50.000 bedrijven, goed voor 75% van de

voor het VBO om alle stakeholders op diezelfde lijn te krijgen.”

tewerkstelling in de privésector en 80% van de export, moeten we veel meer zijn dan een sociale partner. Alleen leeft die perceptie minder in de buitenwereld. Het VBO ijvert als bruggenbouwer voor een veilig, rechtszeker en groeivriendelijk ondernemingsklimaat dat ondernemerschap stimuleert en faciliteert.” BG: “We mogen fier zijn op wat we samen met deze regering al hebben bereikt. Denk aan de toegenomen concurrentiekracht van ons land en in het kielzog daarvan de jobcreatie. Nu komt de tweede helft van de legislatuur en mag de hervormingstrein niet stilvallen. Het wordt zelfs zaak om nog enkele tandjes bij te steken. Als bovendien de sociale partners constructief bijdragen tot een serene sociale vrede, dan krijgt het economische herstel alle kansen dat het moet krijgen.”

WAAROM RAAKT UW VACATURE MAAR NIET INGEVULD? MAKE IT HAPPEN !

Maandag 2 oktober verzamelen werkgevers, onderwijsspecialisten, beleidsmakers, beslissers en jongeren in BOZAR (Brussel) om zichzelf en de nieuwe arbeidsdynamiek beter te leren kennen. — SLEUTELMOMENTEN: EEN PROGRAMMA OP MAAT VAN DE JONGEREN • • • •

Speeddates met bedrijfsleiders en HR-managers Jobs van de toekomst Boeiende workshops Uitdagende ‘Debattles’ tussen jongeren en politici

KEYNOTE VAN WERELDFORMAAT Laat u inspireren door de keynote van Fiona Mullan, International HR-Director van Facebook PRAKTISCH: U wilt deelnemen aan de speeddates met de jongeren? Contacteer ons Events-team, 02 515 09 11

— U wilt de keynote niet missen? Schrijf u in op

www.youngtalentinaction.be Daar vindt u ook het volledige programma.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

THEMA’S

BUITENLANDSE INVESTEERDERS

EUROPA

België top of mind?

 p. 64

‘Sociale pijler’ is realiteit

 p. 58

JUSTITIE Een efficiënt rechtsstelsel ondersteunt de economie!

ENERGIE Nieuw Europees kader voor een veranderend energielandschap  p. 66

 p. 59

BREXIT Is de tijd rijp voor pragmatisme?  p. 62

BELASTINGDRUK OP ARBEID Blijft de hoogste, ondanks de tax shift!  p. 68

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

BESTE LEZER Graag houden we voor u in REFLECT ook de vinger aan de pols van de actualiteit. In elke uitgave krijgt u een overzicht van voor het bedrijfsleven belangrijke thema’s die onze experts nauw en secuur aansturen, onderhandelen en opvolgen op zowel economische, sociale, juridische als fiscale domeinen. In de nu volgende bladzijden van REFLECT vindt u een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn om de belangen van onze lidfederaties en de aangesloten bedrijven maximaal te behartigen, dit zowel op federaal, Europees als internationaal niveau. Per thema krijgt u een status van het dossier, de positionering van het VBO en lichten we ook de ‘next steps’ toe. Op die manier hebt u een 360°-kijk op dossiers met een mogelijke belangrijke impact op uw business. Per thema vindt u eveneens de contactcoördinaten van de respectieve VBO-medewerker en verwijzingen naar andere relevante informatiebronnen. Een totaaloverzicht van alle dossiers en thema’s die onze experts opvolgen, vindt u op www.vbo.be (Actiedomeinen). VBO RADAR – Eén klik naar de sterkste indicatoren! Houdt u graag de vinger aan de pols van de recentste socio-economische evoluties van ons land? Krijgt u graag snel toegang tot de up-to-date analyses van de VBO-experts? Zo biedt de VBO RADAR vandaag informatie en harde cijfers over vier luiken: de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid, de conjunctuurupdate, de concurrentiekracht, en de fiscaliteit. Ontdek de applicatie op www.vboradar.be

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

BUITENLANDSE INVESTEERDERS

België top of mind?

elgië heeft nog altijd een aantal

bedrijven dringend op zoek zijn naar

belangrijke troeven om buitenlandse

een Europees bruggenhoofd om vlot

investeerders aan te trekken: zijn cen-

de Europese markt te kunnen bedienen.

trale ligging in één van de rijkste regio’s ter wereld, de aanwezigheid van de Europese in-

De recente beslissing van de verzekerings-

stellingen en de NAVO, een gastvrije houding

makelaar Lloyds om voor continentaal

ten opzichte van buitenlandse bedrijven en

Europa te kiezen, toont aan dat het Belgische

werknemers, meertaligheid, wereldhavens,

potentieel er zeker nog is. Daarenboven

een goed opgeleide beroepsbevolking en

begint het negatieve imago als gevolg van de

een hoge levenskwaliteit. Daarbij komen

terreuraanslagen stilaan weg te ebben, zodat

ook de maatregelen die de regering heeft

de slechte ontwikkelingen uit 2016 gekeerd

genomen om de lasten op arbeid te verlagen.

zouden moeten kunnen worden. Maar daarvoor moeten er ook perspectieven zijn op

Niet in de bovenste schuif

twee grote domeinen: mobiliteit en fiscaliteit.

Ondanks die eerder gunstige context is België voor buitenlandse investeerders

Op het vlak van mobiliteit kan de recente

geen topbestemming. Dat blijkt alvast uit

doorbraak inzake de Oosterweelverbinding

een studie van IBM Global Plan Location

rond Antwerpen of de uitrol van investe-

Services. Na een aantal jaren van herstel van

ringen in een tram in Luik alvast worden

buitenlandse investeringen in 2013-2015 is

toegejuicht. Het nationale investeringspact

het in 2016 de verkeerde kant opgegaan

moet dan weer bijdragen tot het ontwarren

met slechts 182 investeringsprojecten (t.o.v.

van een aantal cruciale infrastructuurknopen

gemiddeld 218 per jaar in 2014-2015).

(Brusselse ring, het Gewestelijk Expresnet,…).

Hoe sneller de hervorming van de vennootschapsbelasting inhoud en vorm krijgt, hoe vriendelijker men in internationale hoofdzetels naar België zal kijken

Een intelligent mobiliteitsbudget kan ervoor Nochtans is het vandaag meer

zorgen dat er veel rationeler zal worden

dan ooit het moment om ‘top

omgesprongen met het gebruik van

of mind’ te zijn bij buitenlandse

bedrijfswagens. Ten slotte moet ook

investeerders! De internationale

een slimme kilometerheffing centraal

en Europese conjunctuur trekt

blijven staan in de debatten.

aan waardoor meer buitenlandse spelers investeringen in Europa overwegen, de digitalisering maakt dat heel wat beloftevolle buiten-

Wat de vennootschapsbelasting betreft, is een gefaseerde daling richting 24% of lager, mét behoud van de notionele interestaftrek

landse bedrijven

voor onze ondernemingen,

op zoek zijn

cruciaal. Hoe sneller deze

naar expansie

hervorming inhoud en vorm

in Europa, en

krijgt, hoe vriendelijker men

natuurlijk is er de

in internationale hoofdze-

brexit, waardoor

tels naar België zal kijken.

heel wat in het VK gevestigde

Anders belanden we in een gevaarlijke zone met een hoog faciaal tarief en een nichefiscaliteit die verdwijnt.



Contact

Pieter Timmermans Gedelegeerd bestuurder cva@vbo-feb.be

Zoek op vbo.be Investeringsklimaat

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

JUSTITIE

Een efficiënt rechtsstelsel ondersteunt de economie!

E Het EU-scorebord voor justitie laat toe om nationale rechtssystemen op een vrij objectieve en betrouwbare manier met elkaar te vergelijken

en doeltreffend rechtsstelsel

de ‘potpourriwetten’ – om de gerechtelijke

ondersteunt de economische groei

achterstand aan te pakken. Denken we

en het respect van fundamentele

bijvoorbeeld aan de oprichting van een

rechten. Daarom analyseert de Europese

Marktenhof, gespecialiseerd in de afhan-

Commissie jaarlijks de kwaliteit, de

deling van procedures m.b.t. marktzaken.

onafhankelijkheid en de doeltreffendheid

Momenteel werkt hij aan een hercodificatie

van nationale rechtssystemen in de EU. De

van de basiswetgeving met, onder meer, de

resultaten van deze analyse publiceert zij

langverwachte hervorming van het Wetboek

telkens in het tweede kwartaal in de vorm

van vennootschappen. Dit zijn slechts enkele

van een EU-scorebord voor justitie. Begin

voorbeelden uit het omvangrijke hervor-

april deed ze dit al voor de vijfde keer.

mingspakket van de minister, dat een belangrijke impact zal hebben op de regelgeving

Een van de doelstellingen van dit scorebord,

voor onze ondernemingen, in een positieve

dat zich toespitst op burgerlijke, bestuurs-

zin van meer eenvoud en duidelijkheid.

rechtelijke en handelsrechtszaken, is om de lidstaten te helpen bij het ontwikkelen van

Het EU Justice Scoreboard bevat informatie

een investerings-, bedrijfs- en burgervrien-

over het aantal dossiers dat nationale recht-

delijker klimaat. Om deze reden wordt met

banken moeten verwerken en de snelheid

de resultaten van het EU-scorebord ook

waarmee ze dit doen. Dit jaar bevat het

rekening gehouden bij de landspecifieke

document voor het eerst ook specifieke cijfers

beoordeling die de EU jaarlijks uitbrengt

over inbreuken op de witwaswetgeving.

in het kader van het Europese semester.

Daarnaast worden ook de toegankelijkheid van de nationale rechtssystemen in beeld

In haar vijfde EU-scorebord voor justitie

gebracht, evenals de financiering ervan.

stelt de Europese Commissie vast

En ten slotte is er een hoofdstuk over de

dat in vele lidstaten de hervor-

onafhankelijkheid van de rechters.

ming van justitie hoog op de

Contact

Philippe Lambrecht

agenda staat. Ook in België

De Europese Commissie levert hiermee

is dat het geval, met de

mooi werk af. Dit scorebord voor justitie

ter van Justitie Koen Geens.

op een vrij objectieve en betrouwbare

werkzaamheden van minis-

laat toe om nationale rechtssystemen

Bestuurder-secretaris-generaal

Minister Geens wil justitie in

manier met elkaar te vergelijken. Het

Competentiecentrum

drie tijden hervormen

blijft belangrijk om de sterke en zwakke

Recht & Onderneming

via een ‘hink-stap-

sge@vbo-feb.be

sprong’. In

kaart te brengen. De performantie

een eerste

van justitie (of het gebrek eraan)

fase heeft hij

is immers één van de factoren die

Zoek op vbo.be Rechtsstelsel, EU-scorebord

punten van onze rechtssystemen in

een aantal

bedrijven kan doen beslissen

wetgevende

om zich al dan niet in België

wijzigingen

te komen vestigen.



doorgevoerd – de zogenaam-

DE WATERSNELWEG:

ELKE VRACHT WELKOM Onder de nieuwe vlag ‘De Vlaamse Waterweg nv’ bundelen Waterwegen en Zeekanaal NV en nv De Scheepvaart de krachten. Als uw betrouwbare partner voor een slim, veelzijdig en welvarend waterwegennetwerk gaan we volle vaart vooruit om transport via het water te stimuleren en het vrachtverkeer in Vlaanderen vlotter én voordeliger te laten verlopen. Ook uw vracht kan filevrij via de watersnelweg.

t v

20%

CO2-reductie binnen handbereik ook voor uw bedrijf!

Vlot transport voor elke vracht

ontainers, bulk, palletten …

VOOR ELKE VRACHT De binnenvaart kan elke vracht aan, op elk traject. Groot of klein, met mogelijkheden die veel verder gaan dan containers of bulkladingen. Ook fragiele goederen, pallets, grote ondeelbare elementen en gekoelde producten kunnen veilig en snel worden vervoerd. Onvermoede ladingen ruilen de weg steeds vaker voor de binnenvaart: van afvoer van huishoudelijk afval en stadsdistributie tot alles wat in een container past.

“80% van de

Vlaamse bedrijven ligt op minder dan 10 km van een altijd filevrije waterweg. Profiteer ervan!”

JUST-IN-TIME Binnenvaart biedt u just-in time logistieke oplossingen waarmee u op maat én CO2 arm aan uw logistieke toekomst kan werken. Het Vlaamse waterwegennet van ruim 1.000 km met zijn 195km kaaimuren biedt innovatieve overslagfaciliteiten en is nagenoeg ‘altijd en overal’ bereikbaar. Ver weg of vlakbij. Met nieuwe bedrijventerreinen langs het water maken we voor ondernemingen de binnenvaart nog toegankelijker.

Ben Weyts, Vlaams minister van Mobiliteit

OP UW MAAT We helpen u met advies op maat over de mogelijkheden van de binnenvaart voor uw transport. Ook wanneer uw bestemming niet langs een waterweg ligt. Contacteer ons en ontdek wat binnenvaart voor uw onderneming kan betekenen. Logistiek op maat is hier geen loze belofte maar een missie. BINNENVAART : MINDSHIFT NAAR MODAL SHIFT!

Ontdek de troeven van de binnenvaart op www.vlaamsewaterweg.be

Voor meer informatie bel naar +32 (0)11 29 84 00 of mail info@vlaamsewaterweg.be

Een bruisende, dynamische sector tot uw dienst

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

BREXIT

Is de tijd rijp voor pragmatisme?

ijdens een speciale Europese Top

Het VBO is tevreden dat de Europese leiders

op 29 april hebben de Europese

het snel unaniem eens zijn geworden. Het is

leiders eensgezind de politieke

voor een klein land als België belangrijk dat

richtsnoeren voor de brexit-onderhan-

er met één stem onderhandeld wordt en dat

delingen uitgestippeld. Het VBO hoopt

er gepleit wordt voor een globale aanpak.

dat de tekst de deur zal openen voor pragmatische onderhandelingen.

Ondanks de grote eensgezindheid tussen de 27 Europese lidstaten, is er grote bezorgdheid

De Europese leiders willen onderhandelen

bij de werkgevers over de onenigheid die er

in twee fases. In een eerste fase zullen de

bestaat tussen de EU en het VK over de volg-

onderhandelingen focussen op de rechten

orde van de onderhandelingen. Het VK wil de

van de Europese burgers in het VK en

onderhandelingen voor een toekomstig han-

de Britten in de EU, en de financiële ver-

delsakkoord onmiddellijk en gelijktijdig doen

plichtingen van de Britten. Als er hierover

starten met de brexit-onderhandelingen.

voldoende vooruitgang wordt geboekt,

Ondanks een zekere opening voor parallelle

gaat een tweede fase van start waarin er ook

onderhandelingen in de EU-richtsnoeren,

onderhandeld zal worden over de toekom-

vreest het VBO dat deze fundamenteel

stige relatie met het Europese vasteland.

verschillende visie de onderhandelingen

Het is voor een klein land als België belangrijk dat er met één stem onderhandeld wordt

vroegtijdig kan doen stranden, waardoor we Deze aanpak kan geïnterpreteerd worden

uitdraaien op een ‘cliff edge Brexit’-scenario

als een vorm van pragmatisme, want hierdoor

waarbij de Britten de EU verlaten zonder

kunnen de onderhandelingen over de

scheidingsakkoord en zonder perspectief op

toekomstige handelsrelaties snel worden

een duurzame toekomstige handelsrelatie. Dit

aangevat, ook vóór dat het akkoord over de

zou zowel voor de Britten als de EU een ‘lose-

scheiding volledig rond is. Dit in tegenstelling tot eerdere verklaringen van sommige

lose’-situatie betekenen, waarbij bijvoorbeeld de handelsfluxen via

Europese leiders, die pleitten voor strikt

WTO-regels en dure tarieven zul-

gescheiden sequentiële onderhandelin-

len verlopen. Omwille van dit, en

Contact

gen. Het VBO benadrukte sinds de dag

samen met een aantal mogelijke

Olivier Joris

na het referendum de noodzaak om na

andere politieke struikelblokken

Executive Manager

de brexit snel tot een nieuwe duurzame

zoals de grenzen van Ierland en

Competentiecentrum

handelsrelatie te komen. Een handelsrelatie die gepast is om enerzijds de

Gibraltar, vragen we met aandrang dat beide

belangrijke handelsstromen tussen

partijen het nodige

de EU en het VK zo efficiënt mogelijk

pragmatisme aan

te behouden, en anderzijds de

de dag leggen om

goede werking van de Europese

snel te komen tot

interne markt te verzekeren.

een ordentelijke scheiding en een alomvattend handelsakkoord. 

Europa & Internationaal oj@vbo-feb.be

Zoek op vbo.be Brexit

Neem met uw onderneming deel aan de Golf to Tokyo !

Schrijf uw bedrijfsteam nu in op het exclusieve golf-event van Team Belgium op 4 september 2017. 2017 In aanwezigheid van Nicolas Colsaerts, Thomas Detry, ChloĂŠ Leurquin & Thomas Pieters . Meer informatie vindt u op www.teambelgium.be of stuur een mail naar info@olympic.be. De plaatsen zijn beperkt. info@olympic.be

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

EUROPA

‘Sociale pijler’ is realiteit

e Europese Commissie nam

de strikte naleving van de mechanismen en

onlangs een reeks voorstellen en

rechten die aldus tot stand worden gebracht.

documenten aan met betrekking tot

Dat geldt in het bijzonder voor het dossier

het ‘sociaal Europa’. Een belangrijk thema,

over de tijdelijke detachering van werknemers

niet enkel in het licht van de plaats die de

naar andere lidstaten. Het is essentieel dat we

burger inneemt in het Europees project, maar

dit mechanisme, dat in de meeste gevallen

ook omwille van de misverstanden en zelfs

geen enkel probleem stelt en waardoor onze

ontevredenheid over deze thematiek die het

ondernemingen vlot werknemers kunnen

euroscepticisme voor een deel voeden.

detacheren naar het buitenland, bewaren. Maar het is even cruciaal om efficiënt de

Wij vinden het verkeerd om te beweren

bewezen gevallen van fraude (‘de echte

dat een ‘sociaal Europa’ niet bestaat! Het

sociale dumping’) aan te pakken, die met

is een realiteit die verschillende vormen

name de bouwsector treffen. Die praktijken

aanneemt. Het recht van EU-burgers – of

vervalsen de gezonde concurrentie en

het nu gaat om studenten, werkzoekenden,

brengen het hele systeem en zelfs het

werknemers of gepensioneerden – om

principe van het vrij verkeer van werknemers

overal in Europa te reizen zonder visum,

in Europa in diskrediet. We moeten dus de

opleidingen te volgen, werk te zoeken of

informatie-uitwisseling tussen de sociale

van hun pensioen te genieten, is daar een

inspecties van de lidstaten versterken, alsook

concreet voorbeeld van. En dat alles zonder

de controlemiddelen waarover ze beschikken.

op enige wijze te worden achtergesteld ten

Dat is een absolute voorwaarde voor het

opzichte van de inwoners van het gastland.

nodige vertrouwen op de interne markt. De

Sociale vooruitgang op Europees vlak vloeit voort uit de economische vooruitgang

geloofwaardigheid van het sociale luik van Denk ook aan het zeventigtal Europese

het Europees project valt of staat hiermee.

richtlijnen die concrete rechten voor de werknemers vastleggen, bijvoorbeeld op het vlak

Tot slot moeten we eraan blijven herinneren

van gezondheid en veiligheid op het werk en

dat sociale vooruitgang op Europees vlak

arbeidsorganisatie. Laten we ook de concrete

voortvloeit uit de economische vooruitgang.

resultaten niet vergeten – zowel voor werk-

Economische vooruitgang vereist dan weer

nemers als werkgevers – van de dialoog tussen de Europese sociale partners

een kader waarbinnen onze ondernemingen harmonieus kunnen groeien,

Contact

een verdere convergentie van de

Michèle Claus

Europese economieën en het

Competentiecentrum

Europese sociale fondsen van tien-

continu aanpassen van ons sociaal

Werk & Sociale Zekerheid

tallen miljoenen euro’s boden ook

model aan de demografische en

mc@vbo-feb.be

al een financiële ruggensteun voor

technologische ontwikkelingen.

inzake telewerken, ouderschapsverlof en zoveel meer. Verschillende

Belgische werknemers die te maken kregen met een herstructurering. Die voorbeelden zijn het

Die elementen dragen bij aan de ondersteuning van de groei, die op zijn beurt leidt tot

levende bewijs dat het Eu-

meer welvaart, allebei

ropees project reeds over

basisvoorwaarden

een sterke en gevarieerde

voor de financiering

sociale pijler beschikt.

van onze socialezekerheidsstelsels

Het is natuurlijk belang-

en voor sociale

rijk dat de Commissie en

vooruitgang in

de lidstaten waken over

de toekomst.

In samenwerking met

Olivier Joris

Executive Manager Competentiecentrum Europa & Internationaal oj@vbo-feb.be

Zoek op vbo.be Europese actualiteit



Belgian Corporate Video Festival 1 JUNI 2017 - Kinepolis Brussel

Laat u inspireren door de magie van corporate video! Corporate video is meer dan ooit een vaste waarde in de communicatiemix van bedrijven en organisaties. Het Belgian Corporate Video Festival is uitgegroeid tot hét netwerkevenement voor de audiovisuele communicatie waarop uw bedrijf kan kennismaken met de meerwaarde van video voor uw interne en externe communicatiedoelstellingen. Wist u dat bewegende beelden uw boodschappen indringender en performanter maken? Wist u dat corporate video vandaag één van de meest effectieve communicatiemiddelen is om uw bedrijfsstrategie te optimaliseren? Wist u dat we vorig jaar 600 bedrijfsleiders, KMO-zaakvoerders, communica tieprofessionals en marketeers mochten verwelkomen op de awarduitreiking voor de beste corporate video’s van het jaar? Ontdek de meerwaarde van corporate video voor uw bedrijf! Beurs en inspiratiesessie: 15u30 Zomers walking buffet: 17u45 Awardshow: 19u30 Dessertenbuffet: 21u15 Meer info, programma en tickets op www.bcvf.be

Met de steun van:

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

ENERGIE

Nieuw Europees kader voor een veranderend energielandschap

et energielandschap is vandaag

prijsvorming benadrukt en de werking van de

in volle verandering. Aan de basis

kortetermijnmarkten versterkt, waarbij alle

hiervan liggen de nood om het sys-

actoren gelijke kansen en verantwoordelijk-

teem duurzamer te maken, de opkomst van

heden krijgen. Ook wordt voor consumenten

nieuwe technologieën en het vervagen van de

de mogelijkheid versterkt om deel te nemen

rollen in de markt. Deze verandering vraagt

aan de markt (bv. via vraagsturing). Daarnaast

een geschikt regelgevend kader, en met het

wordt er gewerkt aan een kader dat meer

pakket ‘Schone Energie voor alle Europeanen’

flexibiliteit in de markt ondersteunt, wat

gaat de Europese Commissie hierop in. Het

nodig is om met het groeiende aandeel

pakket legt de focus op drie punten: prioriteit

hernieuwbare energie te kunnen omgaan.

geven aan energie-efficiëntie, wereldleider worden op het vlak van hernieuwbare

Het is alvast positief dat er in het pakket veel

energie, en de consument centraal plaatsen.

aandacht gaat naar het verbeteren van de

Al deze maatregelen hebben als doel de marktwerking te verbeteren

marktwerking. Dit is immers essentieel om Om deze punten te realiseren, werkt het pak-

de energietransitie vlot te laten verlopen. Het

ket rond twee grote assen. Ten eerste worden

zal ook bijzonder belangrijk zijn te zoeken

er een aantal doelstellingen vooropgesteld,

naar de meest kostenefficiënte wijze om de

en wordt er een kader gecreëerd waarbinnen

doelstellingen voor energie-efficiëntie en her-

lidstaten moeten opereren om deze te halen.

nieuwbare energie te realiseren. Zo wijst de

Zo wordt er op Europees niveau een doel-

Europese Commissie er bijvoorbeeld op dat

stelling van 30% energie-efficiëntie en 27%

in de sector van gebouwen nog een aanzien-

hernieuwbare energie tegen 2030 gesteld.

lijk potentieel is voor energiebesparing, een

De lidstaten zullen, vanuit een bottom-up

conclusie die zeker ook specifiek voor België

logica, zelf in hun Nationale Klimaat en

geldt. Anderzijds moet er opgelet worden

Energie Plannen (NKEPs) moeten bepalen

voor de overlap tussen de maatregelen uit dit

hoeveel (en op welke manier)

pakket en andere beleidsmaatregelen, in het

zij zullen bijdragen aan

bijzonder het Europese emissiehandelssys-

de doelstellingen op

teem, dat momenteel ook hervormd wordt.

Europees niveau.

Contact

Pieterjan Debergh

De energietransitie biedt tal van oppor-

Competentiecentrum Duurzame

Ten tweede focust

tuniteiten, zowel voor bedrijven als voor

Ontwikkeling & Mobiliteit

het pakket zich op

de maatschappij in haar geheel. Een

pjd@vbo-feb.be

de werking van de

intelligent beleid dat toelaat deze baten

energiemarkten,

te plukken zonder de competitiviteit

in het bijzonder

van de bredere economie in het

de elektrici-

gedrang te brengen, is dan ook

teitsmarkt.

de inzet van deze hervorming.

Zo wordt het belang van vrije



Zoek op vbo.be Energie-efficiëntie, elektriciteit

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

BELASTINGDRUK OP ARBEID

Blijft de hoogste, ondanks de tax shift!

ndanks de tax shift blijft de

De belangrijkste oorzaak van deze evolutie

totale belastingdruk op arbeid

is de tax shift die de regering Michel in

in België de hoogste van de

2015 uitwerkte. In 2019 zal een werknemer

geïndustrialiseerde landen. Dat blijkt

met een gemiddeld loon dankzij deze tax

uit het jaarlijkse ‘Taxing Wages’ rapport van de Organisatie voor Economische

shift 102 euro per maand meer overhouden dan in 2014. Vandaag bedraagt dit

Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

voordeel al 51 euro per maand dankzij de eerste twee fases van de tax shift. Daarnaast

De totale belastingdruk (inclusief personen-

daalt het faciaal tarief van de patronale

belasting en socialezekerheidsbijdragen van

socialezekerheidsbijdragen in de periode

werknemer en werkgever) bedroeg voor

2016-2018 van 32,4% naar 25,0%.

een alleenstaande zonder kinderen met een gemiddeld inkomen 54% in 2016, de

De belastingwig is echter niet dezelfde

grootste belastingwig in de OESO. Duitsland

voor iedereen. Ze verschilt afhankelijk van

(49,4%), Hongarije (48,2%), Frankrijk (48,1%)

het inkomen en de gezinssituatie. Voor een

en Italië (47,8%) vervolledigen de top 5.

getrouwd koppel met 2 kinderen waarvan één ouder werkt voor een gemiddeld loon,

Een alleenstaande Belgische werknemer

bedraagt de belastingwig 38,6%. Aanzienlijk

houdt met andere woorden netto

lager dan een alleenstaande, maar nog

46 euro over van elke 100 euro die zijn

steeds de 3de hoogste belastingwig in de

werkgever aan hem uitgeeft. Hiermee

OESO. Enkel in Frankrijk (40,0%) en Finland

is België het enige OESO-land waar een

(39,2%) is de belastingwig nog groter.

Een daling van de belastingwig heeft de Belgische situatie al licht verbeterd, maar meer inspanningen zijn nodig

alleenstaande werknemer minder dan de helft van de loonkosten overhoudt.

Ondanks de eerste twee fases van de tax shift blijft de Belgische belastingdruk op arbeid

In 2011 piekte de Belgische belastingwig

de hoogste van de OESO-landen. Een daling

voor een alleenstaande op 56,1%.

van de belastingwig in 2016 met 1,32%-punt

Sindsdien werd er een dalende

ten opzichte van 2015 heeft de Belgische

trend ingezet, die in 2016

situatie al licht verbeterd, maar meer

Contact

werd voortgezet. De

inspanningen zijn nodig. De volgende fases

belastingwig daalde voor

van de tax shift in 2018 en 2019 zullen de

Raf Van Bulck

een alleenstaande met

belastingwig alvast verder doen dalen.

Competentiecentrum



1,32%-punt ten opzichte

Economie & Conjunctuur

van 2015. Van de 13

rvb@vbo-feb.be

andere OESO-landen waar de belastingwig

Zoek op vbo.be

in 2016 daalde, was de daling enkel groter in Oostenrijk (-2,47%-punt).

Belastingdruk, tax shift

social academy Vo o r e e n b e t e r e s o c i a l e d i a l o o g

P R O G R A M M A

Benoît Van Grieken

Michel Vanderkam

Anne Gilles

Elke Willaert

Michel Masui

2 0 1 7

Ronald Vrydag

Michèle Claus

Geloof in de kracht van diversiteit + 2 workshops Verschillen in vaardigheden en mens-zijn ombuigen tot kansen voor iedereen. Dat is diversiteit. Geen wishful thinking, maar anno 2017 werkelijkheid in tal van bedrijven en organisaties. Maar die nieuwe werkelijkheid roept ook vragen op. Over de hoofddoek bijv. Of de quota.

Dinsdag 23.05.2017

Sessie #04

Geloof in de kracht van diversiteit Workshops ‘Werk en overtuiging op het werk’ & ‘Aan het werk met een beperking’ Dinsdag 23.05.2017 > 09.00 u. – 15.00 u.

23/05/2017

VORMING IS EEN TALENT. ALTERNEREND LEREN OOK!

22/06/2017

HOE DISRUPTIEF IS UW OVERLEGMODEL?

28/09/2017

SOCIAAL OVERLEG IN, DOOR EN VOOR HET BEDRIJF

26/10/2017

#05 Donderdag 22.06.2017 > 14.00 u. – 17.00 u. #06 Donderdag 28.09.2017 > 14.00 u. – 17.00 u. #07 Donderdag 26.10.2017 > 14.00 u. – 17.00 u. UITGESTELDE SESSIE

SLOTSESSIE

november 2017

KLEIN EN DAPPER. SOCIAAL OVERLEG IN KMO’S November 2017 > 14.00 u. – 17.00 u.

Donderdag 30.11.2017 > 14.00 u. – 16.30 u. Sociaal overleg. Was het vroeger beter? Moet het morgen anders?

Inschrijvingen, gedetailleerd programma, lijst van sprekers en contactpersonen op: PARTNERS

MEDIAPARTNER

30/11/2017

www.socialacademy.be POWERED BY

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

SOCIALE RECHTSPRAAK

SELECTIE VAN UITGEGEVEN EN NIET-UITGEGEVEN RECHTSPRAAK VAN ARBEIDSGERECHTEN EN -HOVEN KENNELIJK ONREDELIJK ONTSLAG Cao 109 – Macht van de rechter De rechtbank oefent slechts een marginale toetsing uit over de beslissing tot ontslag door de werkgever, zodat slechts kan worden nagegaan of het ontslag kennelijk onredelijk is in de zin van artikel 8 van de cao. Een onredelijk ontslag is een ontslag dat nooit zou zijn beslist door een normale en redelijke werkgever. Het behoort de rechtbank niet toe zich te mengen in de beslissingen genomen door de werkgever overeenkomstig zijn eigen visie omtrent een gezond beheer. Arbeidsrechtbank Henegouwen (afdeling Charleroi), 7 november 2016, JTT, 2016, 460.

ARBEIDSOVEREENKOMST • Gezagsverhouding – Algemene criteria – Mogelijkheid een hiërarchische controle uit te oefenen – Begrip De vaststelling dat een van de partijen in een arbeidsrelatie over het recht beschikt om tuchtsancties op te leggen aan de andere partij sluit de mogelijkheid van een zelfstandige samenwerking uit, tenzij dit sanctierecht inherent is aan de uitoefening van het beroep en door of krachtens de wet is opgelegd. Hof van Cassatie, 10 oktober 2016, JTT, 2016, 463. • Ontslag gegeven door de werknemer – Dringende reden – Herhaaldelijke laattijdige loonbetaling – Schadevergoeding gelijk aan een opzeggingsvergoeding Er is sprake van een tekortkoming wanneer de werkgever, ondanks een aanmaning die de werknemer tot hem richtte, het loon bijna een maand te laat betaalt. Het feit dat de werkgever zich vier maanden later aan dezelfde fout schuldig maakt, en geen twee maanden loon uitbetaalt, houdt een nieuwe tekortkoming in die, omwille van het feit dat deze zich binnen een korte tijdspanne opnieuw voordeed, de voortzetting van de arbeidsrelatie onmiddellijk en onverbiddelijk onmogelijk maakt. Derhalve is het terecht dat de werknemer om dringende reden ontslag nam. De partij die de overeenkomst om dringende reden beëindigt, kan enkel een schadevergoeding eisen, waarbij, wat betreft de in overeenstemming met artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek geleden schade, de bewijslast bij haar berust. De schade bestaat in casu in het verlies van de job omwille van een ernstige tekortkoming vanwege de werkgever. Deze schade wordt naar behoren vergoed middels de toekenning van een schadevergoeding die gelijkwaardig is aan de opzeggingsvergoeding waarop betrokkene aanspraak had kunnen maken indien men hem zelf ontslagen had. Arbeidsrechtbank Brussel, 26 mei 2015, Soc. Kron., 2016, 220.

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

• Impliciet ontslag – Detachering – Vervroegde beëindiging op

Uit artikel 4 van de collectieve arbeidsovereenkomst 32bis vloeit

initiatief van de werkgever – Voorstel tot reaffectatie in een

voort dat de overnemer niet gehouden is tot de voortzetting

gelijkwaardige betrekking – Weigering van de werknemer

van het groepsverzekeringssysteem geldend in de overgedragen

De algemeen directeur, die naar het buitenland gedetacheerd

onderneming.

werd, en die weigert om in België opnieuw een functie uit te

Hof van Cassatie, 14 november 2016, JTT, 2017, 74.

oefenen, begaat geen impliciet ontslag, aangezien de werkgever degene is die eenzijdig besliste om de detachering vroegtijdig te

TAALGEBRUIK

beëindigen, zonder betrokkene daarbij op zijn minst een gelijk-

Eis tot vertaling van werkdocumenten – Misbruik van recht

waardige functie aan te bieden.

Door van zijn werkgever een vertaling in het Nederlands of het Frans

In het onderhavige geval was de aangeboden functie op zijn minst

te eisen van de in het Engels opgestelde handleidingen en werkdo-

niet gelijkwaardig wat betreft het niveau van de functie en de

cumenten op grond van bepalingen van de Taalwet in bestuurszaken,

daaraan verbonden verantwoordelijkheden, alsook het

maakt de werknemer zich schuldig aan misbruik van recht.

overeenstemmende loon.

Van iemand die een informaticafunctie uitoefent, mag immers

Arbeidshof Luik, 6 november 2015, Soc. Kron., 2016, 198.

worden verwacht dat hij een behoorlijke kennis heeft van het Engels, waarvan niet kan worden betwist dat het de universele taal in de

• Loon – Aandelenoptie – Toekenning in de plaats van veranderlijk loon – Weigering van de werknemer – Geen recht op betaling in geld Wanneer een werknemer een aandelenoptie die

informatica is. De rechter mag deze kennelijk onredelijke uitoefening van een recht, die tevens onredelijke kosten oplegt aan de werkgever, beletten. Arbeidshof Brussel, 5 september 2016, JTT, 2017, 43.

hem is toegekend als alternatief voor de uitbetaling van veranderlijk loon, niet aanvaardt, heeft de

SOCIALE ZEKERHEID VAN DE WERKNEMERS

werkgever door de toekenning aan zijn verplichting

Bijdragen – Kledijpremie

voldaan en kan de werknemer bij gebreke aan voorbehoud om toch nog een uitbetaling in geld te

Een kledingstuk, dat door de reglementering inzake de bescherming op het werk niet verplicht wordt gesteld en dat gebruike-

verkrijgen, dergelijke uitbetaling niet meer

lijk in het dagelijks leven kan gedragen worden,

vragen.

buiten het werk, mag niet beschouwd worden als

Arbeidshof Brussel, 17 november 2015,

werkkledij.

Soc. Kron., 2016, 209.

Arbeidshof Brussel, 23 november 2016, JTT, 2017, 75. 

COLLECTIEVE ARBEIDSOVEREENKOMST 32BIS Geen overdracht van de rechten van

Contact

de werknemers op de pensioenuitkeringen uit hoofde van aanvullende stelsels van sociale voorzieningen – Wijziging van de loonvoorwaarden In toepassing van artikel 7 van cao 32bis, mag de overnemer de loonvoorwaarden die van toepassing zijn in de overgenomen

Antoine Vanden Abeele Geassocieerd advocaat Taquet, Clesse & Van Eeckhoutte a.vandenabeele@bellaw.eu www.bellaw.be

onderneming niet wijzigen zonder het akkoord van de werknemer. 71

VBO REFLECT | 360 DIGITAAL VOORUIT!

VBO AGENDA Meer info: www.vbo.be/events

TOT NOVEMBER 2017 VBO SD WORX SOCIAL ACADEMY

TOT NOVEMBER 2017 DE MIDDAGEN VAN DE INTELLECTUELE EIGENDOM

2 OKTOBER 2017 VBO-FORUM YOUNG TALENT IN ACTION – 2ND EDITION

Bouwen aan een constructieve sociale dialoog

Specialisten van België, Frankrijk, Duitsland

Maandag 2 oktober verzamelen werkge-

en een beter sociaal klimaat in uw bedrijf. Dat

zullen hun analyses en hun praktijkervaring

vers, onderwijsspecialisten, beleidsmakers,

is de essentie van de ‘social academy’.

met u delen.

beslissers en jongeren in BOZAR (Brussel)

Dinsdag 23/5/2017 > 9.00 u. tot 15.00 u.

Dinsdag 13/6/2017 > 12.30 u. tot 14.00 u.

Geloof in de kracht van diversiteit &

Auteursrecht vs. vrijheid van

workshop ‘Werk en geloof op het werk’

meningsuiting: kan men zich beroepen

Donderdag 22/6/2017 > 14.00 u. tot 17.00 u. - Vorming is een talent. Alternerend leren ook! Donderdag 28/9/2017 > 14.00 u. tot 17.00 u. - Hoe disruptief is uw overlegmodel? Donderdag 26/10/2017 > 14.00 u. tot 17.00 u. - Sociaal overleg in, door en voor het bedrijf

op de vrijheid van meningsuiting om aan de regels van het auteursrecht te ontsnappen?

om zichzelf en de nieuwe arbeidsdynamiek beter te leren kennen a.d.h.v. speeddates en workshops. Ze laten zich onder meer inspireren door een topkeynote van Fiona Mullan, International HR Director van Facebook. Meer info en het programma vindt u op www.youngtalentinaction.be

Dinsdag 26/9/2017 > 12.30 u. tot 14.00 u. Overzicht van de actualiteit 2016-2017 inzake intellectuele eigendom Donderdag 23/11/2017 > 12.30 u. tot 14.00 u. - Uberisering, internet der dingen en aansprakelijkheid van robots: nieuwe juridische uitdagingen voor de

Donderdag 30/11/2017 > 14.00 u. tot

bedrijfswereld

16.30 u. - Slotsessie Sociaal overleg. Was het vroeger beter? Moet het morgen anders?

PLAATS: VBO, BRUSSEL

PLAATS: BOZAR, BRUSSEL

INFO: www.socialacademy.be

INFO: www.vbo.be

INFO: www.youngtalentinaction.be

df@vbo-feb.be, T 02 515 07 77

spo@vbo-feb.be, T 02 515 09 11

Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel Tel. 02 515 08 11 - Fax 02 515 09 99 info@vbo-feb.be - www.vbo.be

REDACTIE Anneleen Dammekens, Morgane Haid, Annick Hellebuyck, Erik Peetermans, Edward Roosens, Johan Van Praet MET DE MEDEWERKING VAN Jan De Blauwe (voorzitter Cyber Security Coalition), Bart De Waele (CEO Wijs), Wim Decraene (Managing Director Accenture Digital BeLux), Dienst Administratieve Vereenvoudiging (DAV), Davy Kestens (CEO Sparkcentral), Marie-France Rousseau (Communication Manager Sirris) REDACTIE THEMA’S Michèle Claus, Pieterjan Debergh, Olivier Joris, Philippe Lambrecht, Anne Michiels, Pieter Timmermans, Raf Van Bulck, Johan Van Praet EINDREDACTIE Linda Janssens en Anne Michiels VERTALING Vertaaldienst VBO PUBLICATIEVERANTWOORDELIJKE Stefan Maes OPMAAK Landmarks FOTOGRAFIE Toon Coussement, Sparkcentral, Jean-Jacques De Neyer (Triptyque) ILLUSTRATIES Peter Willems Vec-star, Agoria & Sirris DRUK Graphius VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Stefan Maes, Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel RECLAMEREGIE ADeMar, Graaf de Fienneslaan 21, 2650 Edegem (Antwerpen) Contact: Nele Brauers, Tel. 03 448 07 57, nele.brauers@ademaronline.com Ce magazine est également disponible en français. Dit magazine kunt u ook lezen op www.vbo.be > Publicaties > REFLECT ISBN: 9789075495287 72

BEDRIJVEN

TOEKOMST

PASSIE JOBS

GROEI MENSEN

Brussels Airport.. De luchthaven verbindt mensen en bedrijven Luchthavens spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van de connectiviteit van hun land met de rest van de wereld. Brussels Airport heeft een visie die ervoor zorgt dat onze bedrijven competitief blijven en dat bijkomende jobs worden gecreĂŤerd. Met het oog voor de toekomstige generaties en de omgeving.

Uw mening telt ook. Deel ze op www.brusselsairport2040.be /brusselsairport2040 #BRU2040

Het grootste risico op de beurs ? Op eigen houtje beleggen !

.followjack

Op de beurs beleggen kan heel rendabel zijn. Maar het is niet zonder risico. Het is een kunst die een grondige kennis van de wereldwijde markten en sectoren vereist. Een kunst die TreeTop Asset Management perfect beheerst dankzij een team van beheerders met een internationale expertise van meer dan 25 jaar. U heeft het begrepen: de beurs op eigen houtje verkennen houdt grote risicoâ&#x20AC;&#x2122;s in. Om u in uw beleggingen te begeleiden, hebben Jacques Berghmans en zijn team een atypische aanpak ontwikkeld die gekoppeld is aan een asset allocation strategie gericht op de lange termijn. Dankzij hun wereldwijde en multisectorale ervaring ontdekken zij voor u de beste beleggingsopportuniteiten in de hele wereld.

O N T D E K D E T R E E T O P B E H E E R D E R S E N A A N PA K O P

treetopam.com

BELEGGEN IS EEN KUNST

Deze publicatie is een document dat bestemd is voor promotiedoeleinden en vormt geen beleggingsadvies. TreeTop Asset Management Belgium is een erkende Belgische beursvennootschap.