VBO REFLECT 20
Inspirerende publicatie van het Verbond van Belgische Ondernemingen
#
HEFBOMEN EN OBSTAKELS IN EEN CO2-ARME WERELD
CEO
CO2
C EO2
CO2
CO2
CO2 CO2 CO2 CO2
CO2
CO2
CO2
CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 CO2
CO2
CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 AL 30% MINDER UITSTOOT MAAR WE ZIJN ER NOG NIET p. 16
STOP DE PROCESSIE VAN ECHTERNACH DURF INVESTEREN IN MORGEN p. 20
“IN DE TOEKOMST ZULLEN ALLE ENERGIEBRONNEN HUN ‘EIGEN’ NICHE VOOR OPTIMAAL GEBRUIK HEBBEN” BERNADETTE SPINOY, CEO TOTAL BELGIUM p. 30
Dankzij duaal leren konden we nieuwe mensen opleiden die perfect aan onze noden voldeden. OLIVIER OLBRECHTS, OPRICHTER VAN MISTER GENIUS, REKRUTEERDE MET DUAAL LEREN.
VERTROUW OP DE EXPERTISE VAN SELECT ACTIRIS OM TE REKRUTEREN Het ideale proďŹ el rekruteren in Brussel? Perfect mogelijk met Select Actiris, Select Actiris combineert een grondige selectie met opleidingen en premies om ook voor jouw vacature de ideale kandidaat te vinden. Surf naar select.actiris.brussels en vraag raad aan je persoonlijke werkgeversconsultant.
Met de steun van het Europees social fonds
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
WOORD VOORAF
Het Belgische klimaat heeft dringend nood aan moed PIETER TIMMERMANS GEDELEGEERD BESTUURDER VBO
H
et hele verhaal van de energietransitie is ontsproten uit de noodzaak
EVENWICHT, TRANSPARANTIE EN VERANTWOORDELIJKHEID
om onze energievoorziening minder
Men gaat ervan uit (ieder voor zijn bevoegd-
met inbegrip dus van kernenergie, duurzame biomassa en de afvang en opslag van koolstof.
afhankelijk te maken van conventionele
heden) dat op Belgisch niveau de relatie
Het klopt dat België en Europa eerst voor
brandstoffen – aardolie, aardgas, kernener-
tussen de verschillende entiteiten van ons land
eigen deur moeten keren om zo het voortouw
gie – en tegelijk onze koolstofvoetafdruk te
mooi in evenwicht is. Het Nationaal Energie-
te nemen, maar ook de betrokkenheid van de
verkleinen. Welnu, als er in België één gevoel
en Klimaatplan (NEKP) dat eind 2018 werd
rest van de wereld is cruciaal. Als we immers als
is dat bij de stakeholders op het vlak van
overhandigd aan de Europese Commissie,
enige de nodige ambitie aan de dag leggen,
energie en klimaat overheerst, dan is het
doet echter anders vermoeden. Het lijkt er
dan blijven onze inspanningen vruchteloos.
wel ontgoocheling. Ontgoocheling in de
vooral op dat het federale echelon zich laat
Bovendien zal zonder gezamenlijke, wereld-
resultaten van het Belgische model. En dat
betuttelen. Het juiste evenwicht lijkt wat zoek.
wijde inspanning de klimaatopwarming
terwijl het vijf voor twaalf is. Het klopt, onze
onaanvaardbare hoogtes bereiken. In de
staatsstructuur is complex, met bevoegdhe-
Daarnaast is ook meer transparantie een
komende jaren zal de vraag naar de instru-
den die verspreid zijn over de gewesten en
stukje van de oplossing – al zijn daarmee niet
menten die nodig zijn om ook niet-Europese
het federale niveau. Maar is dat nu écht het
al onze problemen van de baan. Het gaat
landen tot actie aan te zetten dan ook almaar
probleem? Of gaat het veeleer om een
dan om transparantie over de onderzochte
luider klinken. Jammer genoeg is er nog steeds
cultuurverschijnsel? Om het
opties, de struikelblokken, de genomen
vrijwaren van
beslissingen en hun gevolgen op het
de eigen
vlak van kosten en financiering. Zo
Dit nummer van REFLECT werpt een kritische
belangen,
wordt het alleszins bevattelijker waarom
blik op wat we in zekere zin ‘de Belgische
stakeholders die of die keuze maken,
klucht’ kunnen noemen, en wil het klimaatde-
en kunnen beleidsmakers niet meer
bat weer tot de essentie brengen. Er worden
zomaar hun verantwoordelijkheid voor
ook een aantal denksporen geopperd,
een bepaalde beslissing ontlopen.
die onder meer voortvloeien uit de studie
gekoppeld aan een gebrek aan lef om onpopulaire maatrege-
Meer transparantie is deel van de oplossing
geen eensgezindheid over de te volgen weg.
‘Reducing Belgium’s greenhouse gas
len te nemen?
Het vergt dus moed om samen te
footprint’, een studie die BCG voerde op vraag
Zullen we ons in
werken of ingrijpende maatregelen te
van het VBO en die nagaat welke opties ons land heeft om zijn CO2-uitstoot te reduceren.
de toekomst
nemen, zelfs al bestaat het risico dat je naam
beter uit de slag trekken dan
dan voor altijd vasthangt aan een onpopu-
gisteren? We mogen het alleszins
laire maatregel. Het plan-Wathelet voor de
hopen. Het vermogen om samen te werken
spreiding van de vluchten boven Brussel, of
met andere partijen of entiteiten in ons land
onlangs nog de 'Turteltaks' zijn daar mooie
is allerminst een bepalend criterium in
voorbeelden van. Die verantwoordelijkheids-
verkiezingstijd ... maar het is wel wat burgers
zin hangt niet louter af van een welbepaalde
en bedrijven verwachten van hun politici.
minister, maar van alle regeringen die ons land
Binnen die context twijfel ik eraan of de
rijk is. Diezelfde moed hebben we ook nodig
veelbesproken klimaatwet een constructieve
om te kunnen putten uit álle emissiearme
samenwerking zou kunnen forceren.
of -vrije energiebronnen en technologieën,
Veel leesplezier!
1
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
C EO2
CO2 CO2
CO2
CO2 CO2 CO2 CO2
CO2
CO2
CO2
CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 CO2
IN DIT NUMMER
CO2
CO2 CO2 CO2 CO2 CO2 CO2
T
BERNARD GILLIOT, VOORZITTER VBO
ENERGIETRANSITIE VRAAGT KEUZES “Geloven dat de technologie zomaar even alles zal oplossen, is een droombeeld. We moeten ook ons gedrag veranderen.”
WAT IS MIDDEL? WAT IS DOEL?
DE PUNTJES OP DE 35% minder uitstoten tegen 2030. Moet lukken. Nog minder is weinig realistisch. T p. 6
T p. 4
DE DAADKRACHT VAN HET BELEID
BELGISCHE COMPLEXITEIT STAAT INVESTERINGEN IN DE WEG Schiet het federale niveau zichzelf in de voet? T p. 12
2
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
INTERVIEW
BERNADETTE SPINOY, CEO TOTAL BELGIUM “Inzake milieu is het belangrijk dat België zijn ambities afstemt op die van Europa.” T p. 30
THEMA’S
T p. 36
SOCIALE RECHTSPRAAK
T p. 44
Een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn: VBO ONDERNEEMT
UBO-REGISTER
T p. 46
Weeral een geval van gold plating T p. 38
VBO AGENDA
T p. 48
TIJDSKREDIET, THEMATISCHE VERLOVEN EN LOOPBAANONDERBREKING Aantal uitkeringen voor de thematische verloven neemt toe T p. 40
SOCIALE VERKIEZINGEN 2020 Het VBO staat u bij van A tot Z! T p. 42
ALLES KAN ALTIJD BETER
PICK YOUR BATTLE
DE WEG VOORUIT VOOR DE INDUSTRIE
FISCALE STIMULI STUWEN TRANSITIE
30% minder uitstoot op 30 jaar is niet mis. Maar we zijn er nog niet.
Kiezen of delen. Minder CO2-uitstoot of meer luchtvervuiling?
T p. 16
T p. 22
STOP DE PROCESSIE VAN ECHTERNACH!
VANDAAG INVESTEREN IN MORGEN Wanneer krijgen we onze ruimtelijke ordening en infrastructuur op orde? T p. 20
REFLECT FEBRUARI 2020 125 JAAR VBO In 1895 jaar werden de fundamenten gelegd voor het huidige VBO. Anno 2020 is de grootste werkgeversorganisatie van België nog altijd incontournabel in het land van de sociaaleconomische stakeholders … en daarbuiten.
Adjunct-adviseur Pieterjan Debergh, Attaché Eloïse de Villegas en Executive Manager Olivier Van der Maren van het competentiecentrum Duurzame ontwikkeling & Mobiliteit verzorgden de redactionele inhoud van dit nieuwe REFLECT-nummer.
WAT STAAT DE TRANSITIE IN DE WEG?
TECHNOLOGIE EN GEDRAGSWIJZIGINGEN: EEN ONMISBAAR DUO Ruimte, werk en gedrag moeten anders. T p. 26
3
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
BERNARD GILLIOT, VOORZITTER VBO
Energietransitie vraagt keuzes n België, net zoals in de rest van de wereld
I
hele transitieverhaal een cruciale rol.
De energietransitie heeft ook een weerslag
trouwens, moet de energiesector in de
De transitie hangt immers af van
op onze industriële keuzes. Immers, als
brede zin zich grondig in vraag stellen
nieuwe digitale technologieën, wat
we bepaalde industriesectoren – die
en het over een andere boeg gooien.
soms een herziening, een aanpassing
onvermijdelijk moeten transformeren –
Hulpbronnen raken uitgeput, extreme
van de arbeidsorganisatie vergt.
in België willen houden, dan moeten we garanderen dat ze concurrentieel blijven
klimaatverschijnselen worden dagelijkse kost, de leefbaarheid van steden blijft
Ons land moet trouwens technologische
en verzekeren dat de vereiste arbeiders
achteruitboeren door de vervuiling en het
ontwikkeling en innovatie blijven onder-
de nodige technische vorming krijgen.
drukke verkeer … De transitie mag dan een
steunen en zelfs versnellen. Maar we mogen
wereldwijd fenomeen zijn, ze verloopt niet
niet blind zijn:
Mobiliteit is een belan-
overal even snel, met dezelfde dadendrang
geloven dat de
grijke vector van onze
of met dezelfde middelen.
technologie zomaar even alles
In het kader van de Europese verbintenissen
zal oplossen, is
en van de recente bewustwordingsdynamiek
een droombeeld.
bij de bevolking, is ons land vastberaden
We moeten
om actie te ondernemen. We hebben
ook ons gedrag
ook gewoon geen andere keuze. En dan
veranderen.
is er nood aan een duidelijke visie, een ambitieus programma en een doeltreffende monitoring van de gemaakte vorderingen.
Geloven dat de technologie zomaar even alles zal oplossen, is een droombeeld. We moeten ook ons gedrag veranderen.
economische groei en van de energietransitie. Overschakelen op zachte vervoersmiddelen (wandelen, fietsen, steps enz.) moet aangemoedigd worden, ‘intercity’-investeringen die zowel het personenals het goederenverkeer
bevorderen, moeten gestimuleerd Om maatregelen te nemen – die zowel
worden. Een nationaal investeringsplan is
burgers, het bedrijfsleven als de overheid
daarin een heel nuttig actiemiddel, dat moet
mobiliseren – is een transparant, stabiel
worden uitgewerkt en geïmplementeerd
en stimulerend juridisch en fiscaal
door de gewestelijke en federale actoren.
kader nodig, of dat nu is om redenen van kosten, gedrag of comfort.
Het hoeft niet meer gezegd, de energietransitie zal niet zonder slag of
Om te verzekeren dat we op koers
stoot gebeuren. Er zijn immers heel wat
blijven om onze reductiedoelstellingen
partijen betrokken: burgers, verenigingen,
voor broeikasgasemissies tegen 2030
besturen en ondernemingen. Bij die
te halen, moeten we fors investeren
laatsten ontbreekt het vaak aan uitgebreide
en heel wat obstakels overwinnen. Dat
energieknowhow, en bovendien biedt
blijkt alleszins uit een studie die Boston
de overheid momenteel geen duidelijke
Consulting Group (BCG) op onze vraag
visie, noch een vast kader. Daar komt
deed in mei van dit jaar. Die studie brengt
nog bij dat er nood is aan grootschalige
de belangrijkste hefbomen in kaart om de
middelen en aangepaste financiering.
uitstoot in de transportsector, de bouw en
Hoe dan ook, de energietransitie is ingezet.
de industrie sterk naar omlaag te halen.
Ze zal evolutief zijn, moet economisch leefbaar blijven en ecologisch zijn, en
We moeten ook ons maatschappelijk model bijsturen. Duurzaam beheer van ruimten en steden heeft jammer genoeg pas op lange termijn (maar wel onmiskenbaar) effect. De sociale partners hebben in het 4
sociale maatregelen behelzen.
BDO ADVISORY
STOOM UW BEDRIJF KLAAR VOOR DE TOEKOMST! BDO Advisory is een divisie van BDO België en telt 160 multidisciplinaire consultants. BDO België is gespecialiseerd in 4 domeinen: Audit & Assurance, Accounting & Reporting, Tax & Legal en Advisory. BDO België telt meer dan 700 partners en medewerkers, die werkzaam zijn vanuit 11 verschillende kantoren. BDO is een sterk internationaal netwerk dat actief is in 162 landen met meer dan 80.000 Partners en medewerkers.
BDO ADVISORY IS GESPECIALISEERD IN DE VOLGENDE DOMEINEN:
STRATEGY & ORGANIZATION We helpen u bij de transformatie van uw bedrijf en de implementatie van belangrijke veranderingen om uw prestaties te verbeteren.
DIGITAL We helpen u bij de implementatie van opkomende technologieën om de strategische doelstellingen van uw organisatie te bereiken en operationele verbeteringen waar te maken.
RISK We helpen u om te gaan met de risico’s waarmee uw organisatie geconfronteerd wordt, uw organisatie te beschermen tegen cyberaanvallen en fraude en uw compliance met regelgevingen te versterken om uw reputatie te beschermen.
PEOPLE & INTERIM MANAGEMENT We helpen u om te gaan met de complexiteit van veranderingen binnen uw organisatie door middel van een efficiënte beheerstrategie van uw menselijk kapitaal.
CORPORATE FINANCE We bieden u toonaangevende expertise in valuation, due diligence, M&A, en financing advisory & modeling.
Ź Follow us Ź www.bdo.be BDO Advisory CVBA/SCRL, a company under Belgian law in the form of a cooperative company with limited liability, is a member of BDO International Limited, a UK company limited by guarantee, and forms part of the international BDO network of independent member fi rms. BDO is the brand name for the BDO network and for each of the BDO Member Firms.
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
DUIDELIJKE KLIMAATDOELSTELLINGEN
Middel en doel: puntjes op de i
CO2
De recente klimaatbetogingen zorgen er mee voor dat politici de lat inzake klimaatdoelstellingen steeds hoger willen leggen. Maar welke doelstellingen streven we na en hoe gaan we die realiseren? Het lijkt er sterk op dat doelstellingen en middelen steeds vaker worden verward. Tijd voor duidelijkheid.
TWEE REALITEITEN: ETS- EN NIET-ETSSECTOREN Europa legt een aantal bindende doelstellingen op om de uitstoot van broeikasgassen (bkg's) te verminderen tegen 2007, 2012, 2020, 2030 en 2050. Om die objectieven te halen, verdeelde het de inspanningen over twee groepen: de industriĂŤle ETS-sectoren en de niet-ETSsectoren. ETS staat voor Emission Trading System, het Europese emissiehandelssysteem dat de Europese industrietakken met een hoge uitstoot samenbrengt op een koolstofmarkt. Op die markt zijn op Europees niveau elk jaar minder emissierechten te verhandelen (zie het diagram hiernaast). Zo wil men de emissies van de ETS-sectoren tegen 2030 met 43% te verminderen t.o.v. 2005. Ieder jaar moet de industrie immers haar reĂŤle emissies dekken met een even groot aantal emissierechten, die ze op de markt kan kopen en verkopen. De aanpassingsvariabele op die markt is de prijs van de emissierechten. Hoe moeilijker de doelstelling te bereiken is, hoe hoger de prijs.
6
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
BCG het “weinig realistisch” dat
in opdracht van het VBO 2, concretiseert
België (niet-ETS-sectoren) verder
het voornaamste reductiepotentieel dat
gaat dan -35% tegen 2030.
CO2-EMISSIERECHTEN OP DE EUROPESE MARKT (ETS) IN MEGATON CO2-EQUIVALENT (MTCO2EQ)
De niet-ETS-sectoren omvatten
Fase 1: 2005-2007 Fase 3: 2013-2020
vooral het vervoer, de gebouwen,
Fase 2: 2008-2012 Fase 4: 2021-2028
2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
0 2015
het emissiehandelssysteem.
500
2014
het aanbod emissierechten in
1.000
2013
realiseren door de afbouw van
2012
tegelijk de reductiedoelstelling
1.500
2011
Europese industrietakken en helpt
2.000
2010
een level playing field tussen de
2.500
2009
scope van het ETS garandeert
Toewijzing van quota (in MtCO2)
haar bkg-uitstoot. De Europese
2008
te investeren in de beperking van
In het kader van zijn analyse acht
studiebureau Boston Consulting Group (BCG)
2007
de motivatie voor een industrie om
ons land kan realiseren tegen 2030.
Footprint', uitgevoerd door het internationale
2005
En hoe hoger de prijs, hoe groter
De studie 'Reducing Belgium’s Greenhouse Gas
2006
België kreeg van Europa de doelstelling om 35% minder uit te stoten tegen 2030
Bron: VBO op basis van data Europees Milieuagentschap
de niet-ETS-ondernemingen, de landbouw en de afvalstoffensector. Op Europees niveau moeten
DE BELGISCHE REDUCTIEDOELSTELLING (NIET-ETS)
die sectoren in totaliteit hun
de ETS-sector die bovendien op Europees niveau wordt geregeld. De grafiek hiernaast toont de bekende Belgische emissies, een prognose van de emissies bij onveranderd beleid 1, de Belgische doelstellingen (-35%) en de doelstelling voorgesteld in de Klimaatwet (lees ook het inzetstuk).
Historisch Projectie Doelstelling 2030 klimaatwet (-55%)
Doelstelling 2020 (-15%)
2030
2029
2028
2027
2026
2025
2024
2023
2022
2021
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
30 2012
verwarren met de doelstelling voor
2011
uitstoot tegen 2030. Niet te
40
2010
toegewezen van -35% van haar
50
2009
een emissiereductiedoelstelling
60
2008
bbp per inwoner. België kreeg
70
2007
vooral verdeeld op basis van het
80
2006
inspanning is over de lidstaten
2005
verminderen t.o.v. 2005. Die
90
Niet-ETS-broeikasgasemissies (in MtCO2 eq.)
emissies tegen 2030 met 30%
Doelstelling 2030 (-35%)
Bron: VBO op basis van data Europees Milieuagentschap (historische emissies) en het ontwerp Nationaal Energie- en Klimaatplan (projecties)
1 Opgesteld door het DG Klimaat van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. 2 In de BCG-studie van juni 2019 is het Belgische reductiepotentieel geanalyseerd "by mapping the most realistic and impactful greenhouse gas reduction levers". Deze studie steunt op eigen analyses en op interviews met verschillende stakeholders. U kunt het rapport downloaden op www.vbo.be (ga naar actiedomein ‘Energie, Mobiliteit & Milieu’). 7
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
NATIONALE EMISSIES VS. EMISSIES TIJDENS DE LEVENSCYCLUS VAN EEN PRODUCT
Europa houdt rekening met de bkg-uitstoot op basis van de
productie wordt soms een groot volume CO2 uitgestoten. Het zou ook kunnen betekenen dat andere maatschappelijke aspecten, bijvoorbeeld sociale elementen, een impact krijgen. De huidige logica van het systeem belet echter niet om alle stakeholders (consumenten, producenten …) te sensibiliseren over de totale uitstootvoetafdruk van de producten die ze aanschaffen of produceren.
locatie van de uitstoot. Zo is
Energie-efficiëntie en hernieuwbare energie zijn geen doelstellingen, wel essentiële middelen om de echte doelstellingen te bereiken
België verantwoordelijk voor
KIES DE JUISTE DOELSTELLINGEN
de niet-ETS-emissies door
In het kader van de Nationale Energie- en Klimaatplannen
de verbranding van fossiele
(NEKP's) 4 wil Europa doelstellingen – die het ook becijferde –
energie op zijn grondgebied.
bereiken op het vlak van bkg's, maar ook inzake hernieuwbare
Er wordt dus geen rekening
energie, energie-efficiëntie en interconnectie (zie de figuur
gehouden met de emissies
hieronder). Maar verwart Europa de doelstellingen niet
gelinkt aan de productie
met de middelen? Energie-efficiëntie (EE) en hernieuwbare
van goederen die België
energiebronnen (HEB) zijn immers geen doelstellingen op
van buiten Europa invoert
zich, maar essentiële middelen om de echte doelstellingen te
(auto's, computers,
bereiken: bevoorradingszekerheid, kostenbeheersing, reductie
gsm's, wasmachines …
van broeikasgassen en minder luchtvervuiling. Daarom is het zo
maar ook voedingsproducten
belangrijk om alle doelstellingen duidelijk te bepalen, met name
en massaconsumptiegoederen).
door ze te becijferen, wat in het NEKP van België niet gebeurde.
Import uit andere Europese lidstaten
Die leemte in het NEKP moet absoluut worden ingevuld.
is gedekt ofwel door het ETS ofwel door de dwingende doelstellingen van de lidstaten. DOELSTELLINGEN EN MIDDELEN Vroeger bestonden er uitzonderingen op dit principe. Zo was het tussen 2008 en 2012 in het emissiehandelssysteem mogelijk om
Productiemix elektriciteit
emissierechten van investeringen buiten Europa te importeren in het Europese ETSsysteem. Die mogelijkheid is afgeschaft, o.a. omdat het systeem de bedrijven
Gedragsverandering
Energieefficiëntie
onvoldoende zou hebben gestimuleerd om
geven en de uitstoot op het grondgebied van de lidstaten wil verminderen.
GEN
Vandaag zijn de spelregels duidelijk: emissiereductie moet op nationaal of
het hele model ter discussie stellen. Bovendien zouden er dan aanvullende reductiedoelstellingen moeten worden vastgelegd, wat alles nog complexer zou maken, o.a. op het vlak van controle 3. Rekening houden met uitstoot buiten Europa
Systeemkosten
Milieu / Klimaat
...
eid el
Europees niveau gebeuren. Een wijziging van het systeem betekent zoveel als
ustriebeleid Ind
Het bewijst dat Europa het voorbeeld wil
M pelijk en soc hap iaa tsc lb aa
Bevoorradingszekerheid
lokaal (in Europa) inspanningen te leveren.
Hernieuwbare energie
Renovatiegraad
Brandstoffenshift
Bron: VBO
zou waarschijnlijk een aantal fundamentele strategieën in vraag stellen. Zouden we dan nog zonnepanelen willen, of accu's voor elektrische voertuigen? Die mogen dan wel een sleutelrol spelen in de decarbonisatie, ze bevatten zeldzame metalen en bij de 8
3 De overheid zou alle bestanddelen van alle ingevoerde producten moeten kunnen traceren, toegang tot informatie krijgen in verre landen die niet altijd geneigd zijn om controles uit te (laten) oefenen, enz. 4 Specifiek actieplan inzake energie- en klimaatbeleid dat iedere lidstaat bij de Europese Commissie moet indienen (Verordening (EU) 2018/1999 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie).
www.volkswagen.be
De nieuwe Passat. Zijn enige job, de uwe vergemakkelijken.
Ontdek de nieuwe Passat Variant Business. Geconnecteerd en autonoom dankzij zijn intuĂŻtief bedienbare functies biedt de nieuwe Passat een uitzonderlijk hoge comfortervaring. Met zijn We Connect, infotainmentsysteem met toegang tot streamingdiensten, digitale radio, geavanceerde onlinediensten en spraakbediening is hij een waar plezier om mee te rijden.
Vraag een testrit aan bij uw Volkswagen-concessiehouder.
Volkswagen
1,4 - 8,8 L /100 KM • 33 - 206 G /KM CO2 (WLTP)* * WLTP-goedgekeurd voertuig. Situatie op 06/09/2019, op basis van de op die datum goedgekeurde motorisaties. Contacteer uw concessiehouder voor alle informatie over de fiscaliteit van uw voertuig. Getoond model uitgerust met betalende opties. Milieu-informatie (KB 19/03/2004) : www.volkswagen.be
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
KLIMAATWET EN ETS De 'Klimaatwet' die begin 2019 in het Parlement werd besproken, stelde een Belgische bkg-reductiedoelstelling van -55% tegen 2030 voor. Voor sommigen had die doelstelling alleen betrekking op de niet-ETS-sectoren. Voor anderen sloeg ze ook op de ETS-sectoren. In dat laatste geval zouden de ETS-ondernemingen in België moeten beantwoorden aan een tweevoudige doelstelling, nl. het ETS op Europees niveau (-43%, met een level playing field voor ETS-industrietakken) én de Belgische doelstelling. Dat zou een belangrijke impact kunnen hebben op hun concurrentievermogen 5. De samenvoeging van de ETS- en de niet-ETS-sector zorgt niet alleen voor verwarring en onduidelijkheid maar gaat ook in tegen de Europese filosofie en aanpak.
MINDER LUCHTVERVUILING Het debat over de luchtvervuiling (SOx, NOx, fijn stof …) wordt al vele jaren verdrongen door het klimaatdebat. Het zou beter zijn om beide emissietypes samen te behandelen, zoals het Waalse Plan Air-Climat-Énergie doet. Mogelijke perverse effecten, zoals die van biomassa, moeten immers worden vermeden. Biomassa wordt inzake CO2-emissies als neutraal beschouwd, maar heeft het nadeel dat bij de verbranding, afhankelijk van de kwaliteit van de brandstof en de verbrandingsinstallatie, meer of minder luchtverontreinigende stoffen worden uitgestoten. Door een geïntegreerde aanpak kunnen bepaalde goedbedoelde oplossingen, maar met het verkeerde effect, worden vermeden.
ONS STANDPUNT Ieder energie- en klimaatbeleid moet erop gericht zijn om onze bevoorradingszekerheid te garanderen en de milieu-engagementen van ons land te respecteren tegen zo laag mogelijke kosten. Dat zijn de hoofddoelstellingen. Energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en interconnectie zijn enkele middelen om die doelstellingen te bereiken, maar niet de enige. Ze mogen het voorwerp zijn van becijferde ambities, maar voor zover de hoofddoelstellingen worden bereikt, mogen ze geen absolute dwang inhouden. Wat de bkg's betreft, is het onderscheid tussen ETS- en niet-ETS-sectoren van fundamenteel belang, net zoals de Europese aanpak die steunt op de emissies die op het Europese grondgebied worden uitgestoten en niet daarbuiten.
5 Door een dwingender doelstelling op Belgisch niveau in te voeren t.o.v. de andere Europese landen, die met één enkel Europees systeem blijven werken: het ETS. 10
STRUCTUUR VAN HET BELGISCHE ENERGIEEN KLIMAATPLAN Europa structureert het NEKP rond vijf dimensies, nl. bkg’s en HEB’s (hernieuwbare energiebronnen), EE (energie-efficiëntie), interconnectie, marktwerking, R&D en concurrentievermogen. Het Belgische NEKP becijfert onze doelstellingen inzake bevoorradingszekerheid en concurrentievermogen niet. Hoe zit het nu met de integratie van het klimaat- en industriebeleid en de politieke wil ter zake? Bovendien moet het NEKP de Belgische ambities op het vlak van EE en HEB’s bevatten. Die ambities zijn het resultaat van een bottom-upaanpak waarin ieder gewest (en het federale niveau voor de productie van groene stroom d.m.v. offshorewindturbines) zijn ambities ter zake bepaalt. Vervolgens worden die ambities gebundeld in een Belgische nationale doelstelling. Die bundeling werd vertaald in een doelstelling van 18,3% HEB’s tegen 2030. De Europese Commissie heeft in haar evaluatie van het Belgische NEKP (juni 2019) gevraagd om die ambitie te verhogen richting 25%. We mogen echter niet vergeten dat de echte doelstellingen betrekking hebben op bkg’s, bevoorradingszekerheid en concurrentievermogen. België moet zich in de eerste plaats daarop concentreren.
Uw ideale adviseur begrijpt uw business. En loopt liefst twee stappen voor op uw vragen. IdentiďŹ ceert bedreigingen en kansen en heeft al antwoorden voordat u ernaar vraagt. De wereld is een dorp. En u heeft behoefte aan een optimale interactie tussen wereldwijde visie en lokale kennis. Een partner die anticipeert in plaats van reageert.
RSM, the power of being understood.
www.rsmbelgium.be
T +32 (0)2 725 50 04 - www.rsmbelgium.be Kantoren in Antwerpen, Brussel, Charleroi, Bergen, Zaventem & Aalst
THE POWER OF BEING UNDERSTOOD AUDIT | TAX | CONSULTING RSM Belgium is a member of the RSM network and trades as RSM. RSM is the trading name used by the members of the RSM network. Each member of the RSM network is an independent accounting and consulting ďŹ rm each of which practices in its own right. The RSM network is not itself a separate legal entity of any description in any jurisdiction. The RSM network is administered by RSM International Limited, a company registered in England and Wales (company number 4040598) whose registered office is at 50 Cannon Street, London, EC4N 6JJ. The brand and trademark RSM and other intellectual property rights used by members of the network are owned by RSM International Association, an association governed by article 60 et seq of the Civil Code of Switzerland whose seat is in Zug.
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
ENERGIE- EN KLIMAATBELEID
Belgische complexiteit staat investeringen in de weg Als het over investeringen gaat om broeikasgasemissies terug te dringen geven fiscaliteit, energie- en mobiliteitsbeleid de richting aan. Dat vraagt een duidelijk, stabiel en weldoordacht kader en veronderstelt een federale staat en gewestelijke niveaus die op mekaar zijn afgestemd. Tegenwoordig lijkt het er echter op dat het federale niveau volledig aan de wil van de gewesten is overgeleverd, met alle gevolgen vandien. Die situatie staat een stabiel en daadkrachtig beleid voor privé-investeringen in de weg.
D
e verschillende institutionele hervormingen hebben bevoegdheden zoals energie, vervoer en fiscaliteit verdeeld
tussen de federale staat en de gewesten (zie kader 'Verdeling van bevoegdheden'). Die herverdeling maakt niet alleen samenwerking en coördinatie noodzakelijk, maar evengoed moeten de verschillende entiteiten tot op zekere hoogte ook achter dezelfde visie en strategie kunnen staan. Zo ontstaan er kruisbestuivingen, wordt er efficiënter gewerkt en kunnen de verschillende niveaus samen de Belgische engagementen op internationaal niveau nakomen. Die aanpak laat gewesten nog altijd toe hun eigen beleid te voeren, al maakt de versnippering van de regelgeving en de voorschriften het werk van spelers die in het hele land operationeel willen zijn, er niet gemakkelijker op.
HET BELGISCHE STANDPUNT: DE KLEINSTE GEMENE DELER Om het Belgische standpunt over gezamenlijke onderwerpen op Europees niveau te definiëren, worden regelmatig coördinatievergaderingen georganiseerd met de vertegenwoordigers van de verschillende betrokken ministers. De drie gewesten en het federale niveau moeten het over het officiële Belgische standpunt eens worden, zo niet kan ons land zich niet uitspreken over een bepaald topic. 12
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
Op het vlak van klimaat verzette België zich in juni 2018 tegen de verstrenging van de Europese energie-efficiëntiedoelstelling 2030 en onthield zich met betrekking tot de versterking van
Er zijn maar weinig landen waar vier regeringen intern tot een akkoord moeten komen
de doelstelling ‘hernieuwbare energie’. In beide gevallen rechtvaardigde ons land zijn
Het Belgische standpunt inzake energie-efficiëntie is het resultaat van een collegiale beslissing en niet van een bepaalde regering of minister, zoals weleens werd geïnsinueerd. Er zijn maar weinig landen waar vier entiteiten - en dus regeringen - van soms verschillende strekkingen intern tot een akkoord moeten komen voor ze zich kunnen uitspreken op Europees niveau. Het komt er tijdens de bespre-
beslissing door te benadrukken dat
kingen vaak op neer de kleinste gemene deler te vinden. Het
de voorstellen België voor “een onbereikbare uitdaging” inzake
resultaat van die ‘intra-Belgische’ besprekingen is niet altijd even
hernieuwbare energiebronnen en een “reële uitdaging” op vlak
geslaagd. Denk aan de ‘burden sharing’ 2020 (de verdeling binnen
van kostenefficiëntie stellen.
België van de Europese engagementen) en het NEKP, het Nationaal Energie- en Klimaatplan (zie kader op p. 14).
BURDEN SHARING 2020 – 8 JAAR WERK! Begin 2008 ‘erfde’ België van Europa doelstellingen m.b.t. de reductie van broeikasgasemissies, het aandeel hernieuwbare energie en de energie-efficiëntie tegen 2020. Overeenkomstig de verdeling van de bevoegdheden moest elk gewest zijn eigen doelstellingen bepalen, en sprak het federale zich maar uit over die doelstellingen die op dat niveau van toepassing waren (bijvoorbeeld voor offshore) of over noodzakelijke ondersteunende beleidsmaatregelen. De inspanningen van de vier entiteiten samen zouden moeten volstaan om de nationale doelstellingen te behalen. België is voor zijn doelstellingen 2020 op Europees niveau voluit gegaan. Maar het kostte toch bijna acht jaar – met het risico de slechtste leerling van de Europese klas te zijn op de COP21 in Parijs in 2015 – om de verschillende doelstellingen intern te verdelen. Dat heeft de geloofwaardigheid van het Belgische model, dat o.a. uitgaat van de goede wil van alle partijen, geen goed gedaan. De berekening was snel gemaakt: ‘4x1 = 0’.
VERDELING VAN BEVOEGDHEDEN Als gevolg van de institutionele hervormingen is de federale staat bevoegd voor bevoorradingszekerheid, transportnetwerken, grote infrastructuren voor de opslag en productie van energie, de nucleaire brandstofcyclus, offshorewindenergieproductie in de Noordzee, marktwerking en het toezicht erop, maar ook voor de energie-efficiëntie van federale gebouwen, fiscaliteit, prospectieve energiestudies, productbeleid inclusief normering, brandstofaccijnzen, de nationale luchthaven en de spoorwegen. De gewesten concentreren zich op rationeel energiegebruik, de distributienetten, nieuwe en hernieuwbare energiebronnen, warmtenetwerken, luchtbescherming, de binnenwateren, regionale havens en luchthavens, de belasting op voertuigen, openbaar vervoer en schoolvervoer.
13
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
De interfederale mobiliteitsvisie was hetzelfde lot
m.b.t. het federale beleid te onderzoeken en - als de voorstellen
beschoren. De regeringen waren het eens over een
niet worden aanvaard - om maatregelen met een gelijkaardig effect
ontwerp, dat vervolgens op de tafel kwam van de
te nemen. Federaal wordt ook aanvaard dat de inkomsten van de
4x1 = 0, of wanneer 4 ministers voor Energie en Klimaat de klus niet kunnen klaren
ministers van Mobiliteit.
eventuele koolstoftarifering kunnen worden toegewezen aan de
Maar het ontwerp werd
gewesten. Hoewel we dat niet volledig kunnen uitsluiten, mogen
nooit goedgekeurd en
we toch niet vergeten dat het federale niveau zelf ook in de
naarmate de tijd verstreek
transitie moet investeren. Tot slot wil het federale niveau zorgen
werd het duidelijk dat 4x1
voor 14% biobrandstoffen op de markt, zonder rekening te houden
opnieuw 0 was. Lange
met de vermenigvuldigingsfactoren van de Europese richtlijn of
periodes van onzekerheid
met de andere soorten brandstoffen (zoals groene stroom), terwijl
zijn nooit goed voor het
de richtlijn 1 daarin wel voorziet. Dat lijkt ons volstrekt onrealistisch.
investeringsklimaat van
Zelfs als de federale staat haar ambitie m.b.t. biobrandstoffen naar
een land, op welk niveau
beneden herziet, en daarbij uiteraard aan de Europese verplichtin-
dan ook.
gen blijft voldoen, zouden er compenserende maatregelen moeten worden genomen.
Voor de periode 2021-2030 liggen de zaken anders. Enerzijds heeft
Die verschillende elementen geven op z’n minst de indruk van een
België zich verzet tijdens de besprekingen over de
federale staat die betutteld wordt door de gewesten en zich de
verdeling van de doelstelling voor broeikasgas-
facto opstelt alsof ze de gewesten iets verschuldigd is. Het NEKP
emissiereductie tussen de lidstaten. Anderzijds
moet dus coherenter worden en moet het resultaat zijn van een
hebben de doelstellingen inzake hernieuwbare
constructieve samenwerking tussen de verschillende entiteiten
energiebronnen en energie-efficiëntie voor 2020,
van het land.
waar elke lidstaat individueel over beslist (bottomupaanpak), niet voor spanningen gezorgd tussen de verschillende entiteiten in ons land. Die bepaalden elk hun eigen doelstelling. België heeft in alle discretie de doelstellingen voor de emissiereductie in het NEKP (lees de inzet) intern verdeeld. Het is te hopen dat ons land zich eensgezind blijft verzetten tegen de wens van de Europese Commissie om de doelstellingen voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie te verstrengen (zie hierboven Het Belgische standpunt: de kleinste gemene deler).
SCHIET HET FEDERALE NIVEAU ZICHZELF IN DE VOET? In de besprekingen over de verdeling van de inspanningen tussen het federale niveau en de gewesten, doen verschillende elementen vermoeden dat het federale niveau zich zwak opstelt en dat het soms zichzelf in de voet schiet: hoe meer het federale niveau op zich neemt, hoe minder de gewesten doen. Het feit dat op federaal en gewestelijk niveau dezelfde partijen aan de macht zijn, verandert daar niets aan.
DE GEWESTEN DELEN FEDERAAL DE LAKENS UIT In het ontwerp van NEKP verbindt het federale niveau zich ertoe om alle eisen van de gewesten
14
1 Richtlijn 2018/2001 ter bevordering van het gebruik van energie uit hernieuwbare bronnen van 11 december 2018. 2 Zie pagina 10 van het ontwerp van het geïntegreerd Nationaal Energieen Klimaatplan van België.
HET NEKP ALS VOORBEELD België diende eind 2018 zijn ontwerp van Nationaal Energieen Klimaatplan (NEKP) in bij de Europese Commissie. Dat ontwerp bestaat uit 6 plannen: een plan voor het Waals Gewest, een voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, twee voor het Vlaams Gewest (klimaatplan en energieplan) en daarnaast een federaal plan en een 'geïntegreerd' plan. Dat laatste is geen officieel plan en wordt niet in aanmerking genomen voor de beoordeling van de Commissie 2. Het gebrek aan overleg en raadpleging tussen de betrokken entiteiten heeft ertoe geleid dat de plannen naast elkaar staan en in werkelijkheid helemaal niet geïntegreerd zijn. Een omvattend en zo geïntegreerd mogelijk plan, op basis van gedeelde visies en geïnspireerd op de beste voorbeelden uit de gewesten en zelfs uit het buitenland, zou toegevoegde waarde kunnen bieden en echte synergieën tot stand brengen. Het beleid van alle entiteiten inzake energie, klimaat en mobiliteit zou er alleen maar wel bij varen. En dat betekent geenszins dat alle beleidskeuzes identiek zouden moeten zijn.
A DV E R TO R I A L
Rittal: meer kwaliteit met minder energie ͞ ŶĞƌŐŝĞͲĞĨĨŝĐŝģŶƚŝĞ ŝƐ ĞĞŶ ďĞůĂŶŐƌŝũŬĞ ĚƌŝǀĞƌ͕ njŽǁĞů ďŝũ ĚĞ ŬůĂŶƚ ĂůƐ ďŝŶŶĞŶ ŽŶnjĞ ĞŝŐĞŶ ƉƌŽĚƵĐƚŝĞ͘͟ Danny Forré, Product Manager bij Rittal Belgium
Rittal, met hoofdzetel in het Duitse Herborn (Hessen), biedt wereldwijd oplossingen voor industriële kasten, stroomver stroomverdeelsystemen, systeemklimatisatie en IT-infrastructuur. Koelen is bij veel van de oplossingen essentieel voor de goede werking ervan. Maar koelen vergt (dure) energie. Wie dan een oplossing kan aanreiken die tot 75% minder energie verbruikt, trekt het laken naar zich toe. De systeemoplossingen van Rittal worden toegepast in nagenoeg alle sectoren, hoofdzakelijk in de automobielindustrie, energieproductie, machine- en installatiebouw, alsook in de IT- en telecomsector. “In ons domein, industriële oplossingen, zijn we marktleider in België en wereldwijd. We hebben een sterk en stabiel marktaandeel op de industriemarkt”, industriemarkt”, aldus Danny Forré, Product Manager bij Rittal Belgium. “Maar het is een markt waarin de eindgebruiker almaar energiebewuster wordt.”
ZŝƩĂů ͚ ůƵĞ Ğн͛ ŬŽĞůƵŶŝƚƐ ǀŽŽƌ ĚĞ ŬůŝŵĂƟƐĂƟĞ ǀĂŶ ƐĐŚĂŬĞůŬĂƐƚĞŶ ŚŽƌĞŶ ŝŶ ŚƵŶ ŬůĂƐƐĞ ďŝũ ĚĞ ŵĞĞƐƚ ;ĞŶĞƌŐŝĞͲͿĞĸĐŝģŶƚĞ ŽƉ ĚĞ ŵĂƌŬƚ͘
Energie-efficiëntie wint vandaag vooral aan belang in het segment van de kastkoeling. Hoofdzakelijk dan in twee niches: de klimatisatie van stuurkasten binnen een industriële omgeving en de IT- of serverracks. “De aandacht voor energie-efficiëntie hangt sterk af van het aandeel van de koelsystemen in de totale energieconsumptie van de klant”, legt Danny Forré uit. “Hoe groter dat aandeel, hoe meer aandacht voor de Total Cost of Ownership van de energiebesparende oplossing. Hoe kleiner, hoe meer de investeringskost een doorslaggevende rol speelt.” Technologie biedt kansen Welke strategie ook wordt gevolgd, energieverbruik vormt veel meer dan vroeger een essentieel onderdeel van het lastenboek … en van Rittals productontwikkelingen. Nieuwe technologie biedt trouwens heel wat kansen om energie-efficiëntie in te bouwen. “Zo kunnen we door ingebouwde invertersturingen het geleverde koelvermogen optimaal afstemmen op maat van de koelvraag en tegelijk zelfs rekening houden met de buitentemperatuur. In tegenstelling tot vroeger toen koelen vooral een aan/ uit-verhaal was.” Om maar één voorbeeld te noemen: de ‘Blue e+’ oplossingen van Rittal werken met een uiterst energieefficiënte hybride technologie die een ‘heat pipe’ en conventionele compressortechnologie combineert. In mensentaal: wanneer de buitentemperatuur relatief laag is, biedt de ‘heat pipe’ voldoende koelvermogen. Het energieverbruik ligt zeer laag, omdat de koelaggregaten geen compressor nodig hebben om te werken. De extra compressor wordt alleen ingeschakeld wanneer een grotere koelcapaciteit vereist is. “Daarnaast gebruiken alle compressoren snelheidsgeregelde aandrijvingen en zijn daarom bijzonder energieefficiënt. De lagere temperatuurafwijkingen binnen de kast betekenen bovendien dat de componenten een langere levensduur hebben. Resultaat? De koelunits van de ‘Blue e+’ generatie verbruiken, afhankelijk van de omgevingsomstandigheden en de toepassing, gemiddeld 75% minder energie dan een conventionele compressorkoeleenheid. En dat klinkt onze klanten als muziek in de oren.”
www.rittal.be
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
INDUSTRIE IN TRANSITIE
De weg vooruit voor de industrie
Wie over klimaatopwarming spreekt denkt ‘industrie’. Krantenartikels over de klimaatproblematiek tonen al te vaak een rokende industriële schoorsteen. Wie vraagt zich af wat het werkelijke aandeel van de industrie in de Belgische uitstoot is? Welke andere bronnen CO2 uitstoten? En bovenal, hoe we die uitstoot verder kunnen verminderen?
D
e industrie in België steunt in grote mate op energie-intensieve activiteiten. In vergelijking met onze buurlanden vertegenwoordigen ze een groter deel
van onze toegevoegde waarde. Dat heeft onder andere te maken met de aanwezigheid van een grote chemische cluster in ons land, maar ook andere segmenten, zoals staal, cement, glas, non-ferro, voeding, … zijn goed ontwikkeld. De industrie is daardoor de sector met de hoogste uitstoot in België (28%), gevolgd door transport (23%), gebouwen (20%) en energie (in hoofdzaak elektriciteit, 17%)1.
BRONNEN EN EVOLUTIE VAN EMISSIES De broeikasgassen (bkg’s) van de industrie kunnen worden opgedeeld in twee categorieën: energiegerelateerd en procesgerela-
1990
gebruik van fossiele brandstoffen om energie
CO2
of warmte op te wekken. De productie van
CO2
basismaterialen vergt vaak veel warmte, van graden Celsius! In het maatschappelijke debat dat vooral focust op elektriciteit wordt die
CO2 CO2
teerd. De eerste categorie slaat op het
enkele honderden tot soms meer dan duizend
CO2 CO 2 CO2
De industrie stoot 30% minder broeikasgassen uit sinds 1990
2030
Dat wijst duidelijk op een ontkoppeling van de CO2
industriële activiteit en de uitstoot die daarmee gepaard gaat.
warmteproblematiek wel eens vergeten. De tweede categorie is de bkg-uitstoot als bijproduct van een chemische reactie, zoals bijvoorbeeld bij de reductie van ijzererts voor de productie van staal.
De belangrijkste oorzaak van die verminderde uitstoot is de verhoogde energie-efficiëntie, zoals het omschakelen naar het ‘droge’ productieproces in de cement-
De cijfers in de tabel hiernaast tonen
sector 2. Een tweede belangrijke
dat de bkg’s van de Belgische
reden is het gebruik van
industrie de voorbije decennia
schonere brandstoffen. Zo
stelselmatig daalden. In 2017 kon
gebeurde er een sterke switch
ten opzichte van 1990 een reductie
van vloeibare/vaste brandstoffen
van 30% worden gerealiseerd, terwijl de toegevoegde waarde van de industrie sterk bleef stijgen. 16
naar aardgas. Sommige sectoren gebruiken ook reststromen van biomassa als energiebron.
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
KLIMAATBELEID Sedert jaren voert de overheid een beleid om ondernemingen te stimuleren hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen.
Iedere oplossing
Op regionaal niveau zijn er de zogenaamde vrijwillige overeenkomsten
betekent tegelijk een
tussen industrie en overheid. Daarbij engageert de industrie zich om
uitdaging. Bij biomassa
audits te doen en alle energiebesparende maatregelen die minstens
bijvoorbeeld rijst de
een bepaalde rendabiliteit opleveren, uit te voeren. In Vlaanderen zijn
vraag of er voldoende
die overeenkomsten gekend als ‘energiebeleidsovereenkomsten’,
duurzaam geprodu-
in Wallonië als ‘accords de branche’. Deze overeenkomsten hebben
ceerde volumes beschik-
zeker bijgedragen tot de daling van de uitstoot van de industrie.
baar zullen zijn. CCS/U op
Voor de minder energie-intensieve bedrijven heeft dit beleid ook
zijn beurt vereist grote,
het bewustzijn rond energie-efficiëntie vergroot.
gecoördineerde infrastruc-
Een doorgedreven circulaire economie kan de uitstoot van broeikasgassen drukken
tuurwerken en afspraken met Op Europees niveau is er het ‘Emissions Trading Scheme’ (ETS) voor
een internationale partij die de
de industrie en de elektriciteitssector (lees het artikel ‘Middel en doel:
CO2 wil ontvangen.
puntjes op de i ‘, p. 6). De prijs van de emissierechten binnen het En dan is er nog het kostenplaatje. Het gros van de
ETS motiveert om te investeren in koolstofarme technologieën.
uitstootreducerende maatregelen is niet rendabel.
DE WEG VOORUIT
Bovendien kunnen bedrijven de kosten niet altijd
De industrie heeft zeker al een behoorlijke weg afgelegd, maar het
doorrekenen aangezien ze moeten opboksen tegen
einddoel is nog lang niet bereikt. Talloze andere uitdagingen van
concurrenten buiten de EU die niet met dezelfde
formaat vragen om een stimulerend beleid. Er zit zeker nog winst in de
klimaatbeperkingen kampen – er is met andere woorden
optimalisering van de energie-efficiëntie, al toont de Boston
geen wereldwijd level playing field. Tot slot kan er ook een
Consulting Group aan dat dat potentieel stilaan tegen zijn limieten
probleem zijn met het publieke draagvlak (lees het artikel
aanbotst. Op termijn zullen andere opties nodig zijn. Denk aan
‘Fiscale stimuli stuwen transitie’, p. 22).
het gebruik van andere energiebronnen als biomassa of biogas voor verwarming op hogere temperaturen. Een tweede belangrijke optie
Binnen die context speelt de overheid een cruciale rol.
is het opvangen en opslaan of hergebruiken van CO2 (‘Carbon Capture
Er is behoefte aan een echt industrieel beleid met een
and Storage/Utilisation’ - CCS/U). Dat kan nuttig zijn voor
sterke focus op innovatie, vorming en competitiviteit.
procesemissies aangezien er weinig andere evidente manieren zijn om
Een beleid dat bovendien stabiliteit garandeert op
dat soort uitstoot te vermijden. Ook een sterkere circulaire economie
lange termijn. Alleen binnen zo’n stabiel klimaat kan
kan bijdragen omdat ze de vraag naar grondstoffenenergie kan
de industrie met vertrouwen investeren en haar
verlagen.
transitie succesvol realiseren.
70 60 50 40 30 20 10
Totaal
Energie
Proces
2016
2014
2012
2010
2008
2006
2004
2002
2000
1998
1996
1994
1992
0 1990
Broeikgasgasemissies (Mt CO 2 eq.)
EVOLUTIES INDUSTRIËLE EMISSIES BROEIKASGASSEN IN BELGIË (IN MEGATON CO2-EQUIVALENT)
Bron: De Nationale inventaris van broeikasgassen (Nationale Klimaatcommissie)
1 Bron: Ontwerp Nationaal Energie- en Klimaatplan (19/12/2018). 2 Bij ‘natte’ productie wordt het ruwe materiaal bij aanvang gemalen en met water vermengd tot een vloeibare pasta. Bij het ‘droge’ process wordt het gedroogd en vermalen tot een homogeen poeder. 3 In de BCG-studie van juni 2019 is het Belgische reductiepotentieel geanalyseerd "by mapping the most realistic and impactful greenhouse gas reduction levers". Deze studie steunt op eigen analyses en op interviews met verschillende stakeholders. U kunt het rapport downloaden op www.vbo.be (ga naar actiedomein ‘Energie, Mobiliteit & Milieu’). 17
PUBLIREPORTAGE
Blijf niet zoeken naar die witte raaf. De oplossing schuilt in opleiden.
De spanning op onze arbeidsmarkt is groot, misschien zelfs enorm. De combinatie van een lage werkloosheidsgraad en een groot aantal vacatures bezorgt veel werkgevers kopzorgen. Toch betekent dat niet dat je als werkgever bij de pakken moet blijven zitten. Wachten op die ene witte raaf is gewoonweg niet meer van vandaag. De oplossing schuilt in opleiden Vacatures zijn er veel, heel veel zelfs, kandidaten veel minder. Wanneer de klassieke rekrutering niet meer volstaat, moeten we op zoek gaan naar andere oplossingen. En die oplossing ligt in het opleiden van je personeel. Opleiden is het nieuwe rekruteren. Of het nu gaat om werknemers die al jaren aan de slag zijn in je bedrijf, of om nieuwe werkkrachten: bijscholen is bijblijven.
Focus op competenties en talent GekwaliďŹ ceerd personeel vinden is een grote uitdaging voor de werkgever in 2019. Door het lage aantal werkzoekenden, is de kans op personeel met het juiste diploma vaak erg klein. Daarom is het interessanter om bij nieuw personeel te focussen op vaardigheden en competenties. Pasklare werknemers vind je minder en minder. Mensen met uiteenlopende competenties des te meer. Heeft een kandidaat de juist attitude en werkgoesting, maar mist hij of zij nog de nodige ervaring? Geef die kandidaat dan een kans om ervaring en deskundigheid op te doen op de werkvloer. VDAB kan je daarbij helpen, met opleiding, werkplekleren en het nodige HR-advies.
Bart Mertens van Groep Felix vertelt: “In een bedrijf van meer dan 100 werknemers hebben we geregeld vacatures. We werven dan ook heel wat mensen aan op jaarbasis. Het is moeilijk om geschikte kandidaten te vinden, zeker wanneer het gaat om knelpuntberoepen. We beseffen meer dan ooit dat we moeten vertrekken vanuit de competenties en het talent van kandidaten.”
Ons personeel krijgt de kans om hun talent en vaardigheden bij te brengen aan nieuwe medewerkers en de nieuwe medewerkers leren van ervaren rotten.” Houd je personeel up-to-date Niet alleen nieuwe werkkrachten hebben nood aan een opleiding. Ook je huidig personeel heeft er baat bij af en toe iets bij te leren en op de hoogte te blijven van nieuwigheden binnen de sector en het vak. Daarom organiseert VDAB korte en praktijkgerichte werknemersopleidingen, op maat van jouw bedrijf. Van torenkraanbestuurder tot vloerder, en van kelner tot boekhouder. Bovendien creëer je zo kansen voor je medewerkers: de mogelijkheid iets nieuws bij te leren en eventueel zelfs door te groeien binnen jouw bedrijf. Het talent is al in huis, maar heeft een duwtje in de rug nodig. Levenslang leren
De ideale collega bouw je met een IBO “De individuele beroepsopleiding (IBO) van VDAB heeft bij ons in het bedrijf al vaak voor succesverhalen gezorgd. Garage Felix was er dan ook al bij van aan de wieg van deze opleiding. Zowel voor geschoolde profielen als voor ongeschoolde profielen maken we gebruik van IBO. Het is een opleiding op de werkvloer, waarbij we de werkzoekende samen met VDAB begeleiden en de kneepjes van het vak leren”, vertelt Bart Mertens, personeelsverantwoordelijke bij garage Felix. “Maandelijks evalueren we de kandidaten. De lat ligt hoog, maar met de inzet van de kandidaat, en van ons als werkgever, halen we de eindmeet: een nieuwe werkkracht met een vast contract. IBO zorgt voor een fijne dynamiek in ons bedrijf.
Investeer dus in een gedegen opleiding, voor je medewerkers, je nieuwe werkkrachten en ook voor jezelf. Zo bieden we een antwoord aan de huidige mismatch tussen vraag en aanbod op onze jobmarkt. Meer weten? Surf naar vdab.be/werkgevers en ontdek ons aanbod van A tot Z.
Samen sterk voor werk vdab.be
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
RUIMTELIJKE ORDENING EN INFRASTRUCTUUR
Vandaag investeren in morgen De enorme versnippering van woonruimte is typisch Belgisch. Woonplekken worden uitgebouwd langs het uitgebreide weggennet, maar evengoed in meer afgelegen plekken waar plaats is voor vrijstaande huizen met grote tuin. Maar als het om infrastructuurinvesteringen gaat in bijvoorbeeld mobiliteit of openbare gebouwen, blijft België achterophinken. Nochtans zijn die investeringen, net als in ruimtelijke ordening, cruciale, transversale instrumenten om een ambitieuze energietransitie te schragen.
DOORDACHTE VERDICHTING
Het beleid zou dat veel actiever moeten stimuleren. Bovendien moeten nieuwe
Het ruimtelijkeordeningsbeleid bepaalt in grote mate
woningen vanaf 2021 aan de ‘bijna energieneutraal’-vereiste voldoen.
de inplanting van de verschillende functies als bijvoorbeeld wonen, winkelen, industrie of landbouw, die een
Het ruimtelijkeordeningsbeleid speelt een essentiële rol. Het heeft een effect
directe en indirecte impact hebben op mobiliteit en
op lange termijn en moet ingebed zitten in een totaalvisie die de uitdagingen
energieverbruik. Beleidskeuzes hieromtrent richten zich
op het vlak van mobiliteit, energie, wonen en economie - en niet te vergeten:
per definitie op de lange termijn.
de bevolkingsgroei - omvat. Het moet deel uitmaken van de uitgezette strategieën, of het nu om nieuwe stedenbouwkundige projecten of om de
Het Belgische expansiemodel dat hieraan ten grondslag
herinrichting van bestaande wijken gaat. De ruimtelijke ordening moet
lag – en eigenlijk, zij het in mindere mate, nog steeds
gekoppeld worden aan de bestaande of te ontwikkelen infrastructuur.
ligt – staat haaks op de algemene verstedelijkingstrend. De versnippering zou stilaan plaats moeten ruimen voor een sterkere verdichting, om zo de ontwikkeling te faciliteren van zones die verschillende diensten bundelen (woningen, kantoren, scholen, winkels) en uitstekend bereikbaar zijn. Zo wordt het ontstaan van dynamische, leefbare woonkernen aangemoedigd. Een weldoordachte en compacte ruimtelijke (her)schikking zal een positieve impact hebben op leef- en verplaatsingsgewoonten. Multimodale 'hubs' kunnen op één plek verschillende vervoerswijzen met uiteenlopende diensten combineren, denk aan coworking, kinderopvang, wasserijen of supermarkten. Zo kunnen verplaatsingen en het onvermijdelijke energieverbruik én de bijhorende uitstoot die ermee gepaard gaan, ingedijkt of teruggedrongen worden. Een doordacht beleid rond ruimtelijke ordening bezit het potentieel om synergieën tot stand te brengen met andere domeinen. Men kan bijvoorbeeld opteren voor verdichting door in het centrum van steden en gemeenten braakliggende percelen of grote terreinen met oude, alleenstaande huizen aan te wenden voor compacte nieuwbouw en appartementen, door een combinatie van sloop en vernieuwbouw. Op die manier worden heel energiezuinige woningen gecreëerd op plaatsen waar dat vanuit mobiliteitsperspectief het meest logisch is. 20
CO2
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
OVERHEIDSINVESTERINGEN IN INFRASTRUCTUUR EN TRANSPORT (GEMIDDELDE 2013-2017) In % van het bbp 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0
Infrastructuur
Een verstarrende kip-eisituatie moet ten allen tijde worden vermeden: koop je een auto op gas of elektriciteit wanneer er nog onvoldoende oplaadstations zijn? Investeren we in oplaadinfrastructuur,
Transport
met het risico dat te weinig mensen zich een alternatieve auto aanschaffen? De uitbouw van een netwerk van oplaadstations doet de kwestie van het elektriciteitsnet dat niet overal voldoende dekkingsgraad biedt, weer oplaaien. Het gaat om een technisch maar cruciaal vraagstuk dat EL LU NL AT FI
SE FR EU EU ES UK DK IT 28 15
IE
PT BE DE
Bron: Eurostat en VBO
BELGISCHE INFRASTRUCTUUR BLIJFT ACHTER Om de mobiliteits- en energiedoelstellingen te halen, is er nood aan voldoende kwaliteitsvolle infrastructuur. Zowel analyses van de Nationale Bank 1 als van het Planbureau 2 wijzen erop dat de investeringen in infrastructuur veel te beperkt zijn. Een VBO-studie3 toont aan dat de overheidsinvesteringen in infrastructuur de op één na laagste zijn van alle landen uit de EU-15. Het onvermijdelijke gevolg is dat de kwaliteit er overduidelijk op achteruit is gegaan. Zo gaat slechts 0,5% van het bbp naar vervoersinfrastructuur, terwijl het Europese gemiddelde afklokt op 1% (zie bovenstaande figuur). Momenteel is het Belgische beleid eerder reactief en minder preventief. Getuige daarvan de problemen met de bruggen en tunnels waarmee het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de voorbije jaren kreeg af te rekenen.
INZETTEN OP ZACHTE MOBILITEIT ... De fileproblematiek en de energietransitiedoelstellingen zetten ertoe aan vaker voor zachte vervoersmiddelen zoals de fiets of de elektrische step te kiezen. Die zijn vooral handig voor de 'first and last miles', zeg maar die kilometers van of naar een ander vervoersmiddel, zoals de tram, trein, bus of carpoolparkings. Om nog meer de kaart van dergelijke alternatieven te kunnen trekken, moet de infrastructuur aangepast worden. En daar zijn forse investeringen voor nodig. Afgescheiden fietspaden bijvoorbeeld kunnen helpen om nog meer mensen op de fiets te krijgen. Helemaal in lijn daarmee stelt het Nationaal Pact voor Strategische Investeringen 4, dat premier Michel in september 2018 wereldkundig maakte, voor
absoluut moet aangepakt worden, net zoals de toegang tot het gasnet.
VANDAAG INVESTEREN, OM MORGEN TE RENDEREN De komst van zelfrijdende voertuigen illustreert de noodzaak om vandaag te investeren in de technologie van morgen. Op middellange of lange termijn worden die wagens mainstream en zullen ze een revolutie in onze mobiliteit ontketenen. Een goede voorbereiding op hun komst en de ambitie om een sleutelrol te spelen in de uitrol ervan, kan België op de kaart van die technologie zetten. Een Belgische roadmap, gekoppeld aan een duidelijk
Een doordachte en compacte ruimtelijke (her)schikking zal een positieve invloed hebben op onze leef- en verplaatsingsgewoonten
tijdpad en een gericht investeringsplan, moet snel op de tafels van de verschillende regeringen komen. En wie zegt investeringsplan, zegt uiteraard ook budget of financiering. Wat dat betreft kan ook de privésector, op eigen initiatief of door samenwerking met de overheidssector, zijn steentje bijdragen. Het Nationaal Pact voor Strategische Investeringen bevat veel nuttige maatregelen. Hoog tijd om die de aandacht te geven die ze verdienen!
om budget vrij te maken voor fietspaden en beveiligde fietsenstallingen. Het voorziet eveneens in investeringen in overstapparkings en in multimodale platformen.
… EN OP ALTERNATIEVE BRANDSTOFFEN Om de broeikasgasuitstoot te reduceren, is een ‘brandstofshift’ waarbij nog meer voor elektriciteit, gas en biobrandstoffen wordt gekozen, een must. Het hoeft niet te verbazen, dat investeringen in oplaadinfrastructuur met gas of elektriciteit onontbeerlijk zijn.
1 Nationale Bank van België, ‘Report Public Investments’, oktober 2017. 2 Federaal Planbureau, ‘Public Investment in Belgium’, januari 2017. 3 Verbond van Belgische Ondernemingen, 'Belgische infrastructuur: werk aan de winkel', april 2016. 4 Het Pact maakt gewag van om en bij de 150 miljard euro aan investeringen voor de periode 2019-2030, waarvan de overheden 45% of ongeveer 65 miljard euro voor hun rekening nemen (of ongeveer 5 miljard euro per jaar). Daarmee zou de jaarlijkse investeringsquote tussen 3 en 3,5% van het bbp uitkomen, wat België in de buik van het Europese peloton zou terugbrengen. 21
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
BELEIDSKEUZES EN MAATREGELEN
Fiscale stimuli stuwen transitie Het beleidsoverleg spitst zich sterk toe op de klimaatdoelstellingen, maar die zijn slechts haalbaar als ze gedragen worden door solide beleidskeuzes en concrete maatregelen. Om een gunstig investeringsklimaat te creëren, moeten ze bovendien een heldere onderlinge samenhang vertonen, zo niet dreigt de beoogde energietransitie dode letter te blijven. Fiscale maatregelen zijn uitstekende hefbomen om gedrag te sturen en investeringen te stimuleren.
EEN VERSCHEIDENHEID AAN INSTRUMENTEN Om hun klimaatdoelstellingen te halen beschikken de federale regering en de gewestregeringen over een hele batterij beleidstools en maatregelen: normen (bijv. voor nieuwbouw), verplichtingen (bijv. het
Hieronder focussen we op fiscaliteit als instrument om de
EPB-certificaat), verboden (bijv. de lage-emissiezone);
energietransitie te ondersteunen.
fiscaliteit in de brede zin (bijv. belastingverlagingen, koolstoftaks en -prijs, registratierechten en onroerende voorheffing);
FISCALITEIT: GEDRAGSGERICHT, NIET BEGROTINGSGERICHT
financiële stimuli en sancties (bijv. premies,
Door de veroorzaakte veront-
subsidies, renteloze leningen);
reiniging te koppelen aan een
vrijwillige akkoorden (bijv. de 'accords
kostenmechanisme kan fiscaliteit
de branche' in Wallonië en de
efficiënt worden ingezet om
energiebeleidsovereenkomsten in Vlaanderen); de invoering van gerichte programma's (bijv. programma voor de isolatie in scholen of voor de renovatie van zwembaden);
De gedragsgerichte fiscaliteit is in wezen ook 'biologisch afbreekbaar'
principe van 'de vervuiler betaalt' is niets anders dan de internalisering van de externe kosten. Er een prijs op plakken of een bestaande verontreinigings-
de marktstructuur (bijv. organisatie
kost verhogen of bij wenselijk
van de energiecommunity, groenestroom-
gedrag verlagen, maakt
certificaten, regels voor investeringen in mede-eigendommen); informatie en sensibilisering (bijv. bekendmaking van de EPB-certificaten bij de verhuur/verkoop van een woning, bewustmakingscampagnes). 22
gedrag te sturen. Het bekende
investeringen om vervuiling te reduceren rendabeler en bijgevolg aantrekkelijker. Zodra de investering is gedaan of het gedrag bijgestuurd, wordt de doorgevoerde verandering ‘beloond’ door de fiscale druk te verlichten.
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
Het gaat de fiscus niet om verhoogde belastingen om een
CO2 EN LUCHTVERVUILING: PICK YOUR BATTLES?
begroting of inkomsten op peil te houden of op te trekken,
Beleidsmakers – ook burgers trouwens – richten hun pijlen sterk op de
zoals bij de budgettaire aanpak. In dit geval wordt de
uitstoot van broeikasgassen, en dan vooral op CO2. Op lokale schaal
taxatie ingezet om in de tijd te evolueren en gaandeweg
moeten evenwel ook luchtverontreinigende
gedragswijzigingen en/of ambitieuzere doelstellingen te
stoffen (zoals zwaveloxide,
realiseren. Voor de transport- en de bouwsector bijvoor-
stikstofoxide, fijn stof, ...) met
beeld zou het concreet kunnen gaan om een progressieve
onder andere fiscale ingrepen
koolstofprijs of om een aanpassing van de onroerende
worden aangepakt. Er is nood aan
voorheffing naargelang de energie-efficiëntie van
een geïntegreerde aanpak om te
gebouwen. De gedragsgerichte fiscaliteit is niet bedoeld
vermijden dat verontreiniging wordt
om de bestaande fiscaliteit, die vooral van budgettaire
overgedragen. Overschakelen van
aard is, te vervangen. Ze is in wezen trouwens ook
efficiënte gasverwarming op een
'biologisch afbreekbaar', doordat ze steeds minder
niet-efficiënte biomassaketel
opbrengt naarmate het gedrag evolueert of de nodige
bijvoorbeeld zou leiden tot meer lucht-
investeringen worden gedaan.
Het principe van 'de vervuiler betaalt' is niets anders dan de internalisering van de externe kosten
vervuiling, maar wel de CO2-uitstoot aanzienlijk verlagen. Zijn we dan echt
HOE ZIT HET MET DE INKOMSTEN?
beter af?
Nu het verschil in aanpak duidelijk is tussen een fiscale hervorming om redenen van begroting en die omwille van transitie-
Het principe van ‘de vervuiler betaalt’ moet ook uitbreiden naar
redenen, rest nog de kwestie van de staatsbegroting. Door
luchtvervuiling, ook al is de toepassing op dat vlak complexer. Een
de energietransitie zal het verbruik van fossiele brandstoffen
fiscale verschuiving van het bezit naar het gebruik van een voertuig
die CO2 uitstoten en waar dus begrotingsgerichte taksen op
bijvoorbeeld, kan dan een nuttig denkspoor zijn.
worden geheven (bijv. accijnzen op benzine en diesel, die meer dan 5 miljard euro opbrengen) immers dalen. Een gedragsgerichte fiscaliteit zet er niet enkel toe aan minder fossiele brandstoffen te verbruiken, ze brengt ook meer op per verbruikte eenheid (bijv. koolstofprijs). Kortom,
1 Reducing Belgium’s Greenhouse Gas footprint. Met deze studie van de Boston Consulting Group wil het VBO een overzichtelijke stand van zaken opmaken van de verschillende opties die België heeft om zijn CO2 -emissies tegen 2030 terug te dringen, van wat de kosten of baten van elke optie zijn, en van de voornaamste knelpunten voor hun uitvoering.
wanneer de gedragsgerichte fiscaliteit verhoogt en het verbruik als gevolg daarvan daalt, ontstaat er een omgekeerd effect waardoor de fiscale baten globaal genomen lager, min of meer gelijk of hoger zullen uitkomen. De vraag die dan rijst is: moeten de inkomsten van een milieufiscaliteit ... geheel of gedeeltelijk worden gebruikt voor transitiebevorderende investeringen? Zoals de studie van de Boston Consulting Group in opdracht van het VBO 1 heeft uitgewezen, zou België tegen 2030 meer dan 35 miljard moeten investeren om zijn klimaatdoelstellingen te halen; al is het maar deels, gebruikt worden om een eventueel gat in de begrotingsontvangsten te dichten dat bijvoorbeeld door een structurele daling van het verbruik van fossiele energie is ontstaan? A priori zouden de bijkomende inkomsten van tijdelijkere aard de energietransitie moeten financieren, terwijl structurele, duurzame opbrengsten naar de budgettaire transitie zouden kunnen gaan.
FISCALITEIT: EEN WAAIER AAN MOGELIJKHEDEN De opties om onze fiscaliteit bij te sturen en zo gedragswijzigingen en/of investeringen te stimuleren, zijn talrijk. Belonen en/of bestraffen naargelang de uitstoot of de energie-efficiëntie bijvoorbeeld. Op het vlak van gebouwen zijn er heel wat actiehefbomen, denk aan de onroerende voorheffing, registratiekosten, successierechten, schenkingsrechten, ... Op transportgebied gaat het bijvoorbeeld om het fiscale statuut van bedrijfswagens en bedrijfsvoertuigen, vergoedingen voor woon-werkverkeer, of de invoering van een slimme kilometerheffing voor iedereen, die schommelt naargelang het tijdstip, de plaats en de vervuilende uitstoot. Die fiscale tools moeten geruggensteund worden door andere maatregelen (isolatienormen, stedenbouwkundige regelgeving, investeringen in infrastructuur, een sterker aanbod met vervoersalternatieven voor de auto, promotie van telewerk en van het mobiliteitsbudget, ...), om zo een samenhangend geheel te vormen. 23
ADVERTORIAL
BOZAR PATRONS WIE BETER DAN DE LEDEN ZELF OM ONS EROVER TE VERTELLEN? Als BOZAR PATRON krijg je onbeperkt toegang tot culturele topevenementen van wereldklasse. De leden leveren echter ook concrete steun aan de grootste culturele instelling van België. Vincent Boone is al 17 jaar BOZAR PATRON en inmiddels ook Membership Manager. Hij vertelt ons hoe hij als BOZAR PATRON de bevoorrechte band met het Paleis voor Schone Kunsten ervaart. Waarom ben je lid geworden van de BOZAR PATRONS? Ik koester een ware passie voor kunst en wilde ondanks mijn drukke agenda de culturele actualiteit van dichtbij beleven. Aangezien het programma van BOZAR alle artistieke wegen verkent, inclusief tal van concerten en tentoonstellingen, vond ik het evident om lid te worden van BOZAR PATRONS. Bovendien is een deel van het lidmaatschap fiscaal aftrekbaar! Even serieus: als PATRON krijg je jaarlijks toegang tot enkele honderden evenementen! Bovendien is het buitengewoon praktisch, aangezien BOZAR voor alles instaat: de reservatie van de beste plaatsen voor een concert, een lounge waar de PATRONS tijdens de pauze terechtkunnen, en zelfs ontmoetingen met artiesten of toppolitici, zoals Emmanuel Macron, die onlangs een bezoek bracht aan BOZAR.
Welke activiteiten zijn je bijgebleven? Er zijn er heel wat. BOZAR en de BOZAR PATRONS zitten immers niet stil. Zo houd ik er dankzij hen een fameuze passie voor kamermuziek op na. Ik mocht al concerten bijwonen van artiesten als Cecilia Bartoli, Philippe Jaroussky of Magdalena Kožená, die stuk voor stuk krachtige emoties in hun muziek leggen. Ook de verscheidenheid
1.
aan tentoonstellingen valt bij mij in de smaak: nu eens grote schilderwerken van de Vlaamse Meesters, dan weer 20e- en 21e-eeuwse kunst. Denk maar aan Borremans en Picasso of meer recent de tentoonstelling rond Klimt en zijn tijdgenoten, waar je met behulp van virtuele realiteit in een schilderij kon duiken. Wat maakt BOZAR PATRONS zo bijzonder? BOZAR PATRONS is meer dan businessseats op concerten of exclusieve nocturnes rond een tentoonstelling. Het is uiteraard leuk om een klant of partner te kunnen uitnodigen voor een groot evenement, maar BOZAR PATRONS heeft ook een menselijk aspect, wat de ervaring zo bijzonder maakt. Je leert de andere leden snel kennen en wordt er warm onthaald. Dat staat centraal in het hele gebeuren. Onze cultuurreizen zitten bijvoorbeeld vol opmerkelijke momenten die we samen beleven. Zo gingen in Milaan de deuren van het Palazzo Crespi uitzonderlijk open voor de
PATRONS, met dank aan eigenares Giulia Maria Crespi, oprichtster en erevoorzitster van de FAI (Fondo Ambiente Italiano), de Italiaanse Europa Nostra. Reizen de BOZAR PATRONS uitsluitend binnen Europa? Nee, zeker niet. De PATRONS trokken ook al naar de Verenigde Staten! Daar kregen ze de beroemde Phillips Collection in Washington te zien, en de Barnes Collection in Philadelphia. In New York brachten ze een bezoek aan het MoMA en het Metropolitan, en lunchten ze met de consul-generaal van België, Marc Calcoen. Dat alles schept een hechte band tussen de PATRONS onderling. Ik heb er sterke vriendschapsbanden gesmeed met personen die oprecht interessant zijn en die ik in andere omstandigheden nooit had kunnen ontmoeten. Voel jij je vandaag nauwer betrokken bij kunst en cultuur? Absoluut! Naast onze aanwezigheid op de
DE HOOGTEPUNTEN IN HET NAJAAR VAN 2019 MUZIEK 07.11
11.11
Pittsburgh Symphony Orchestra Manfred Honeck, Igor Levit (Klassiek) Cecile McLorin Salvant (Jazz)
15.11
Angela Gheorghiu (Klassiek)
08.12
Angelique Kidjo (Wereldmuziek)
12.12
Cecilia Bartoli (Klassiek)
14.12
Koninklijk Concertgebouworkest, Ivan Fischer, Isabelle Faust, Tabea Zimmermann (Klassiek)
2.
culturele activiteiten van BOZAR zetten we ook eigen evenementen op poten waarin kunst telkens weer centraal staat. Met de opbrengst van ons galadiner konden we bijvoorbeeld een nieuwe concertpiano aanschaffen bij Steinway op de hoofdzetel in Hamburg. Zo weet ik dat mijn steun een concrete bijdrage levert aan BOZAR. Interview afgenomen door Olivier Boruchowitch
WORD OOK BOZAR PATRON! Catherine Carniaux zet al jaren evenementen op voor de PATRONS en doet dat sinds kort samen met Vincent Boone, Anne De Groote, Anne-Sophie de Waegh en Aurélie de Gerlache. Catherine slaagde erin een warme en gezellige sfeer te scheppen voor de zowat 350 mecenassen, of de ‘PATRONS’ in BOZAR-jargon. Zij dragen bij tot het culturele en maatschappelijke leven van de beroemde Brusselse instelling. Het Paleis voor Schone Kunsten werkt een programma uit rond muziek, tentoonstellingen, theater- en filmvoorstellingen, literatuur en architectuur, maar schept ook ruimte voor maatschappelijke debatten tussen toonaangevende Europese spelers op het vlak van politiek, economie of cultuur. Wil je graag meer weten over de BOZAR PATRONS, als particulier of professional? Aarzel dan zeker niet om contact op te nemen met Catherine Carniaux: catherine.carniaux@bozar.be of Vincent Boone: vincent.boone@bozar.be
1. Vernissage van de tentoonstelling Beyond Klimt 2018 © Yves Gervais 2. Galadiner 2017 © Yves Gervais 3. Team Membership © Caroline Lessire 2019 4. Gheorghiu Angela 06 © Marius Baragan 5. Kidjo Angélique 01 © Sonia and Mauro
3.
6. Keith Haring, Untitled 1984 © Keith Haring Foundation
4.
5.
TENTOONSTELLINGEN Nog tot 6.10 IncarNations 02.10.19 - 12.01.20 Brancusi, in het kader van Europalia Romania 06.12.19 - 19.04.20 Keith Haring
6.
6.
Op zoek naar een unieke bijeenkomst voor je medewerkers, een bijzondere manier om je klanten in de watten te leggen of je netwerk uit te breiden tijdens een exclusieve tentoonstellingsnocturne of een concert met de beste businessseats? Surf voor meer informatie naar www.bozar.be of neem contact op met Gaspard Noesen via het nummer +32 (0)2 507 84 57 of per e-mail naar gaspard.noesen@bozar.be.
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
HEFBOMEN EN HINDERPALEN VOOR DE TRANSITIE
Technologie en gedragswijzigingen: een onmisbaar duo De strijd met de klimaatverandering heeft initiatieven nodig die burgers, bedrijven en overheden aanzetten tot actie. Dat is om verschillende redenen niet vanzelfsprekend. Het wettelijk kader ontbreekt en het kostenplaatje is hoog. Bovendien is het voor niemand eenvoudig om zijn gedrag om te gooien. De overheid moet de hinderpalen wegnemen door de transitie te 'sturen'.
m de reductiedoelstellingen voor
O
Een breed draagvlak op politiek niveau is
broeikasgasemissies te halen
nog geen garantie op onverdeeld succes.
(algemene context, zie artikel
Projecten van algemeen belang met een
'Doel en middel: de puntjes op de i', p. 6),
rechtstreekse invloed op het leven van
is goede wil alleen niet genoeg . Doordacht
de mensen, stoten vaak op toenemend
beleid om investeringen en gedragsveran-
verzet. Bij de inplanting van bijvoorbeeld
deringen te stimuleren is essentieel.
windmolens of elektriciteitscentrales kan NIMBY-protest (Not in my backyard – niet in mijn achtertuin) jarenlang stokken in de wielen steken. Daarom moet de overheid procedures invoeren die de rechten van de burgers vrijwaren en misbruik vermijden, zo kan aanslepende onzekerheid rond bepaalde projecten worden voorkomen. Want ook dat is een van dé sleutels van de transitie: de miljardeninvesteringen die nodig zijn kunnen niet langer uitblijven.
RUIMTE EN WERK JUIST ORGANISEREN
26
Ongetwijfeld zullen niet alle beleidskeuzes
Maatschappelijke organisatie is een van de
even enthousiast onthaald worden, daarom
grote transitiepijlers. Een toekomstgerichte
is een duidelijk uitgestippelde en helder
ruimtelijke ordening, die onder meer de
gecommuniceerde overheidsstrategie met
kaart trekt van verdichting en van een
streefdoelen erg belangrijk. Een duidelijk
duurzaam beheer van ruimte en leefomge-
toegelichte beslissing trekt niet plots
ving, is een dwingende noodzaak. Hoewel de
iederéén over de streep, maar zorgt er wel
effecten van dergelijke ingrepen uiteraard
voor dat men beter het waarom begrijpt.
pas op lange termijn voelbaar zijn, zijn ze
Hier is wel flink wat politieke moed
niettemin onbetwistbaar (zie het artikel
voor nodig.
'Vandaag investeren in morgen', p. 20).
Denys leidt energie in goede banen
Vaststelling binnen Denys: de energiesector is verliefd op ons. Want waar we in 1923 begonnen met het aanleggen van pijpleidingen - wat we vandaag over alle grenzen heen doen - zijn we bijna een eeuw later uitgegroeid tot een unieke multidisciplinaire specialist. Dat bewijzen de extreme uitdagingen die ons vinden, met op de agenda voor dit voorjaar: het kruisen van de Rhône met een kerosineleiding, het aanleggen van gasleidingen via microtunnelling in Frankrijk, het aanleggen van een warmtenetwerk in Amsterdam, extra microtunnels voor energie in Zwitserland, verschillende doorboringen in Duitsland en een direct piping project in Polen. Waarom net Denys hiervoor geconsulteerd wordt? Een unieke combinatie van verschillende technieken (grondfunderingstechnieken, boortechnieken, pijpleidingen, plaatsing van ondergrondse hoogspanningskabels & warmtenetwerken, infrastructuurwerken‌) maakt ons de ware, slagkrachtige partner om de projecten meticuleus, efficiÍnt en tijdig op te leveren.
www.denys.com
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
De transitie zal ook een impact hebben op de manier
De kost hangt enerzijds
waarop we werken. De studie omtrent 100%
nauw samen met het doel
hernieuwbare energie1 geeft aan dat de kosten voor
dat wordt beoogd, en
energieopslag op lange termijn de pan gaan uitswingen.
anderzijds ook met de
Daarom zouden energievretende bedrijven moeten
technologie waarmee
anticiperen op overcapaciteit en enkel produceren tegen
we dat doel trachten te
een lage prijs - wanneer er elektriciteit in overvloed is - en
bereiken. De keuze om al
niet of nauwelijks produceren bij elektriciteitsschaarste
dan niet te opteren voor
en dus tegen een hoge prijs. Behalve het kostenplaatje
biomassa, afvang/opslag
van de overcapaciteit zal ook de werkorganisatie
van koolstof of kernenergie
drastisch veranderen. De sociale partners hebben hierin
heeft een impact op de
een belangrijke rol op te nemen door ervoor te zorgen
kostprijs. Voor heel wat mensen – vooral diegene die eisen om meer
dat werknemers flexibeler kunnen werken, een must om
ambitie aan de dag te leggen – zijn dat soort technologieën uit den
de transitie te doen slagen. In dezelfde gedachtegang
boze, voor anderen – vooral diegenen die ze zien als een deel van
is het meer dan wenselijk dat er initiatieven worden
de oplossing – zijn ze wél aanvaardbaar.
De overheid moet de bakens uitzetten, maar wel technologieneutraal
genomen om de fileproblematiek, die voor vervuiling en tijdverlies zorgt, aan te pakken door woonwerkverplaatsingen beter te spreiden in de tijd.
Het is het één of het ander: ofwel zijn we heel ambitieus, staan we open voor alle opties 2 en zorgen we voor een 'billijke' spreiding van de kosten, ofwel blijven onze ambities beperkt. Merk op dat zowel
Om de energieomslag te maken, zal iedereen zich ten
het IPCC 3 als de Europese Commissie die oplossingen zien als
slotte flexibeler moeten opstellen, ook in het eigen
onmisbare component van een energiemix die strookt met onze
verbruik. Het doen van de was, het opladen van de
sterkste ambities.
elektrische auto en andere handelingen zullen nauw gaan samenvallen met de beschikbaarheid van groene
Het is trouwens niet aan de overheid om bepaalde technologieën
energie uit bijvoorbeeld windmolens en zonnepanelen.
voor te trekken of te verbieden. Beleidsmakers moeten vooral een kader uittekenen dat de spelregels bepaalt, en ze moeten dat
TECHNOLOGIE, TECHNOLOGIE EN NOG EENS TECHNOLOGIE
technologieneutraal doen door bijvoorbeeld emissieplafonds op te leggen.
Technologieën maken onlosma-
Meer werkflexibiliteit is onontbeerlijk om de energietransitie te doen slagen
kelijk deel uit van de oplossing.
ONS GEDRAG: EEN BELEIDSKWESTIE?
We zullen niet meer zonder
We moeten ten slotte ook ons persoonlijk gedrag bijsturen: komaf
kunnen. België doet er goed
maken met energie- en voedselverspilling, sorteren en recycleren,
aan om innovatiebeleid te
toestellen langer gebruiken, alternatieve vervoersmiddelen
blijven ondersteunen en uit
gebruiken en milieubewuster vakantiebestemmingen kiezen.
te bouwen, om de kostprijs
Maar we weten allemaal dat gewoonten en gedrag veranderen
van bestaande technologieën
een uitdaging van formaat is. Net daarom zou de overheid met
te drukken en tegelijk op
een voluntaristisch beleid beter moeten sturen.
zoek te gaan naar nieuwe. Beleidsbeslissingen die
Beleidslijnen die gericht zijn op technologieën en gedragswijziging
de innovatiekaart trekken,
- zoals normen, fiscaliteit, sensibilisering of campagnes - moeten een
helpen de positie van Belgische
drieledige doelstelling voor ogen houden: bevoorradingszekerheid,
bedrijven op de internationale markt te verankeren
concurrerende prijzen en naleving van de klimaatdoelstellingen voor
met competitieve en vernieuwende producten.
broeikasgasreductie en luchtvervuiling (zie artikel 'Doel en middel: de puntjes op de i', p. 6).
Zo komen we bij de vraag wat het kost om bepaalde technologieën uit te rollen. De debatten rond de groenestroomcertificaten in Vlaanderen en Wallonië tonen aan hoe gevoelig die kwestie ligt. Hetzelfde geldt voor elektrische wagens. Allereerst is er de aankoopprijs van de auto, maar ook de installatie van laadstations en de aanpassing en verdere uitbouw van het elektriciteitsnet kosten handenvol geld.
28
1 Towards 100% renewable energy in Belgium in 2050, december 2012, Federaal Planbureau, Institut de Conseil et d'Études en Développement durable (ICEDD) en Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO). 2 Altijd onder strikte veiligheidsvoorwaarden. 3 Intergovernmental Panel on Climate Change.
WE MAKE YOUR PRINT WORK Biedt Graphius u als all-round drukwerkpartner een performante infrastructuur? Zeker. Werken we met state-of-the-art technologie? Absoluut! Maar wat ons écht uniek maakt, is de volledig geïntegreerde productieflow van ordervoorbereiding tot aflevering. Elk van onze 370 vakmensen haalt het maximum uit zijn of haar expertise waardoor uw drukwerk in één vloeiende beweging door ons proces wordt begeleid, met een naadloze samenwerking en communicatie. Graphius, uw drukpartner voor magazines, catalogi, brochures en boeken.
Graphius - Eekhoutdriesstraat 67, B-9041 Gent, T +32 9 218 08 41 Graphius Brussels - Hemelstraat 2, B-1651 Beersel | PPO Graphic - 10 Rue de la Croix Martre, F-91120 Palaiseau
www.graphius.com
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
INTERVIEW MET BERNADETTE SPINOY, DIRECTEUR-GENERAAL VAN TOTAL BELGIUM
“In de toekomst zullen alle energiebronnen hun ‘eigen’ niche voor optimaal gebruik hebben”
30
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
Hoe zal de energietransitie er volgens u uitzien?
voordelen: het is de
“Het aangaan van de klimaatuitdaging is voor Total geen nieuw
minst vervuilende
gegeven. Het klimaat maakt integraal deel uit van onze strategie,
fossiele brandstof,
die vertrekt van het scenario van het Internationaal Energieagent-
de uitstoot is twee
schap, dat de opwarming van de aarde tot 2°C wil beperken. Daarin
keer lager dan die
hebben alle energievormen een plaats. Binnen dat scenario moet
van steenkool en er is
Total voldoen aan de steeds toenemende wereldwijde energienoden,
een grote voorraad.
en dat met producten met een steeds kleinere koolstofvoetafdruk.
Het is een natuurlijke
Om daarin te slagen, hebben we 5 hefbomen aangeduid:
aanvulling op
1) de energie-efficiëntie verbeteren (te beginnen bij onze eigen
de hernieuwbare
installaties), 2) onze activiteiten doorheen de volledige gasketen
energiebronnen, die
uitbreiden, 3) onze aanwezigheid in de koolstoflage elektriciteit
van nature een
versterken 4) duurzame biobrandstoffen promoten en tot
intermittent karakter
slot 5) investeren in koolstofputten en herbebossing.”
hebben.”
Elektriciteit wordt vandaag voorgesteld als de energievector bij
België heeft zich geëngageerd om zijn
uitstek en de oplossing voor al onze problemen. Is dat ook zo?
broeikasgasemissies terug te dringen.
“In de toekomst zullen alle soorten energie hun niche hebben
Gaan de doelstellingen te ver of zijn we
waarbinnen ze optimaal kunnen worden ingezet. Elektrische mobiliteit
net niet ambitieus genoeg?
krijgt een plaats in stedelijke omgevingen. Aardgas en aardolie
“Over de cijfers ga ik me niet uitspreken.
hebben we nodig voor de langere trajecten en grote ladingen.
Ik kan alleen maar zeggen dat het klimaat,
Waterstof zouden we in de iets verdere toekomst kunnen gebruiken
en dus ook de broeikasgassen, niet kunnen
om elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen op te slaan. Gas
worden beheerd op nationaal niveau. Het
speelt een prominente rol in ons aanbod: vandaag maakt het bijna de
is belangrijk dat België zich inzake milieu
helft uit van onze koolwaterstofproductie. Gas biedt meerdere
afstemt op de Europese ambities.”
Gas is een natuurlijke aanvulling op hernieuwbare energie
31
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
Vandaag draaien de gascentrales niet vaak genoeg om rendabel
De maatschappelijke component van de SDG’s vullen we in met
te zijn. Moeten we ze subsidiëren?
het ‘Total Foundation’-programma. Dat is gestoeld op 4 pijlers:
“De wet met betrekking tot het capaciteitsremuneratiemechanisme 1
1) verkeersveiligheid, 2) erfgoed en cultuur, 3) opleiding en
om de bevoorradingszekerheid te garanderen werd in april 2019
inschakeling van jongeren en 4) bossen en klimaat. We moedigen
door het parlement goedgekeurd. Enkel de uitvoeringsbesluiten
onze medewerkers aan om mee te werken aan dergelijke
ontbreken nog. De gascentrales zijn essentieel om de transitie te
initiatieven.”
kunnen maken wanneer we uit kernenergie stappen en ook om te voldoen aan de legitieme verwachtingen van investeerders inzake
Wil de Total-groep zich ook profileren als een wereldwijd
rentabiliteit.”
voorbeeld inzake recyclage? “Absoluut. Zoals je weet, stelt het pakket circulaire economie van de Europese Unie 3 een bindend streefcijfer vast: tegen 2025 moet
Zijn biobrandstoffen aan een opmars bezig? “De huidige biobrandstoffen − waterstofbehandelde
de helft van het plastic verpakkingsafval
plantaardige oliën (HVO) zoals palmolie,
worden gerecycleerd of hergebruikt, tegen
koolzaadolie, methaanolie, propaanolie
2030 moet dat 55% zijn. Als een van de
enz. − zullen deel uitmaken van de
leaders in de petrochemie vervult Total een belangrijke rol inzake recyclage. Zo heeft
energiemix. We hebben ze nodig om de klimaatdoelstellingen te behalen. Maar de ontwikkeling ervan staat nog in haar kinderschoenen. Het is essentieel dat we de volledige levenscyclus van alle opties analyseren, temeer daar het gaat om
Inzake milieu is het belangrijk dat België zijn ambities afstemt op die van Europa
het onderzoekscentrum van de afdeling Raffinage-Chemie van Feluy een technische oplossing ontwikkeld om polystyreen bakjes (bijvoorbeeld om vis te verpakken) te recycleren. Die techniek werd eigenlijk
een wereldwijd probleem. Zo kunnen we
ontwikkeld voor een polystyreenstroom
vertrekken van een betrouwbaardere
van één enkele origine, verkregen via een
wetenschappelijke basis. We willen tenslotte
zeer strenge sortering.
oplossingen die niet enkel innoverend, maar ook duurzaam en rendabel zijn.”
DUURZAAMHEID EN DIGITALISERING Hoe gaat Total de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) 2 tegen 2030 aan? “Total engageert zich voor de SDG’s. De groep identificeerde de SDG’s waarop het een rechtstreekse impact kan hebben, en werkte de doelstellingen uit in functie van verschillende indicatoren (KPI’s). We hebben zeer strenge doelstellingen voor de kwaliteit van het afvalwater, offshore en onshore. In onze industriële installaties hebben we onze bkg-emissies sinds 2010 teruggedrongen met 25%. Van 2015 tot 2025 hebben we een reductiedoelstelling van 15%. Daarnaast willen we het koolstofgehalte van de energieproducten die we onze klanten aanbieden stelselmatig afbouwen.
1 Een ‘Capacity Remuneration Mechanism‘ is een instrument bedoeld om de energiemarkten aan te vullen met een capaciteitenmarkt die genoeg capaciteit garandeert voor elektriciteitsbevoorrading aan de billijkste prijs. 2 In 2015 lanceerden de Verenigde Naties de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) als onderdeel van de Agenda 2030 waarmee wordt gestreefd naar een duurzame wereld “die sociaal rechtvaardig, ecologisch veilig en economisch welvarend is”. 3 In 2015 keurde de Europese Commissie een actieplan goed om de transitie van de Europese economie naar de circulaire economie te versnellen, om de internationale concurrentiekracht van de Europese economie te stimuleren, om duurzame economische groei te promoten en om nieuwe jobs te creëren. 32
2019-2020
1
2
3
4
5
HOE INSCHRIJVEN? Het korte inschrijvingsformulier en alle informatie vindt u
ZZZ EHOJLDQHQYLURQPHQWDZDUG EHb Voor meer info: dvp@vbo-feb.be tel. +32 2 515 08 25. De uitreiking van de Award vindt plaats op 16 maart 2020 op het VBO.
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
Door recyclage en de terugwinning van energie geeft
Er is dus niets in de toekomst dat u, zoals in sommige
Total het afval een tweede leven. Zo kan er worden
sectoren, doet vrezen voor een tekort aan bepaalde
bespaard én kunnen de duurzame ontwikkelingsdoel-
profielen?
stellingen worden gehaald. Onlangs kondigden we een
“We hebben het helemaal niet moeilijk om talent aan te
investering in ToVaRec aan, één van de 6 projecten voor
trekken. We zijn wereldwijd actief. Wat niet wil zeggen
recyclage-units uitgekozen door de Waalse regering.
dat het lokaal af en toe moeilijker kan zijn om één of
Dat is een partnerschap tussen het Waals Gewest en
twee profielen in te vullen. Onze waaier aan profielen is
twee actoren: Total en Vanheede, een Belgische
ook redelijk breed. Dat gaat van handels-, industrieel en
afvalverwerkingsonderneming. De investering van
burgerlijk ingenieurs over mensen met een A2-diploma
54 miljoen euro zal worden gebruikt voor de bouw van
in mechanica voor operatorfuncties tot mensen met een
een multimaterialenplatform dat harde plastics omzet
middelbaar of zelfs geen diploma, bijvoorbeeld voor
in granulaat, helemaal volgens de regels van de
functies in onze benzinestations, die in België zo’n
circulaire economie.”
900 directe jobs vertegenwoordigen.”
Hoe ziet de Total-groep de maatschappelijke
Een andere uitdaging van formaat: de digitalisering
uitdagingen zoals langer werken, jongere generaties
van de samenleving en alles wat daarbij komt kijken.
op de werkvloer en de toenemende krapte en
Kan/wil Total (Belgium) een industrie 5.0 worden?
mismatch op de arbeidsmarkt? Bepaalde aspecten
“De digitalisering is al langer aan de gang, maar is
daarvan zijn ook gelinkt aan de SDG’s.
inderdaad sterk versneld. Bij Total Belgium maken we de
Aan een imago moet je werken
34
“Medewerkers moeten zich kunnen
overstap naar digitaal door innovaties uit te denken
ontwikkelen en ontplooien. Dat is één
voor alle activiteiten van de groep, door te werken aan
van de kernwaarden van onze onderne-
gegevensanalyse in real time, het internet der dingen,
ming. Met ons programma ‘One Total,
automatisering en artificiële intelligentie. Inzake
Better Together’ willen we overal ter
geconnecteerde voorwerpen ontwikkelden we een
wereld talent aantrekken en ontwikke-
speciale chip waarmee transporteurs hun oplegger
len, de ondernemingsgeest promoten
kunnen lokaliseren en de historiek kunnen raadplegen
en verzekeren dat het in ons bedrijf fijn
van hun verplaatsingen, hun rusttijden enz. We
werken en leven is. Tegenwoordig
ontwikkelden ook telemetrie-apparatuur om stookolie
willen de medewerkers meer transpa-
en smeermiddelen automatisch te bestellen wanneer de
rantie en inspraak in hun loopbaan.”
tank bijna leeg is en om gebruikte oliën te analyseren
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
met het oog op preventief onderhoud. Artificiële intelligentie zetten we in om de opmerkingen van de klanten op te volgen en ons aanbod aan te passen. We hebben ook betaalkaarten waardoor alle uitgevoerde handelingen (aankoop brandstof, tol, elektrisch opladen …) op een en dezelfde factuur verschijnen. Ook ontwikkelden we samen met onze sites applicaties voor de industrie die beschikbaar zijn op een gespecialiseerde webshop. Zo kunnen we onze medewerkers, uitgerust met een terminal, bijstaan in hun activiteiten. We zijn dus al een heel eind op weg in industrie 4.0 en bereiden ons actief voor op 5.0!”
IMAGO VS. PLANNEN Is het een voordeel om een multinational te zijn in België? “Een wereldspeler zijn is een echte troef op lokaal niveau. Zo genieten we onder andere van economische schaalvoordelen, maar ook van een groot netwerk experts in een brede waaier activiteiten. Omdat we deel uitmaken van een grote groep als Total konden we grote investeringen doen, zoals het Optara-project in Antwerpen (1 miljard euro) voor de productie van uiterst zwavelarme dieselbrandstof. We investeerden ook in het Ambition-project in Feluy (45 miljoen euro) om de concurrentiekracht van de fabriek van Feluy op te
We willen het koolstofgehalte van de energieproducten die we onze klanten aanbieden stelselmatig afbouwen
krikken. De fondsen worden gebruikt om katalysatoren
Wat zijn de speerpunten in de
van de jongste generatie te produceren. Daarnaast zal
strategie van Total Belgium om een
er ook geëxpandeerd polystyreen (EPS) van hoge
moderne, performante organisatie
kwaliteit worden gemaakt om gebouwen thermisch te
te blijven?
isoleren met gerecycleerde producten. En dan hebben
“Een van de kernwaarden van
we het nog niet over het grootste onderzoekscentrum
de groep is de pioniersgeest.
van de afdeling Raffinage-Chemie van Feluy, een echt
We ontwikkelen oplossingen die niet
innovatiepareltje. Total is de grootste raffineur en
enkel de interne processen verbeteren,
distributeur van petroleumproducten in België en stelt
maar waarmee we de verwachtingen
bijna 5.000 mensen tewerk. Met ons netwerk van
van onze klanten inlossen en er zelfs op
benzinestations zijn we marktleider voor marketing en
anticiperen. De klant staat centraal in ons verhaal. Daarom
diensten: 10 miljoen Belgen wonen op minder dan
hebben we bekwame medewerkers nodig en moeten we
10 minuten rijden van een van onze tankstations. Dat
innovatie omarmen, dat is essentieel om onze positie als
alles maakt dat we een sterke band met België hebben.”
marktleider in België te behouden. Daarnaast moet opleiding de plaats krijgen die ze verdient. Een voorbeeld van innove-
Bent u akkoord met de stelling dat uw bedrijf in de
rende producten: we lanceerden ‘Folia’, een nieuw gamma
ogen van sommigen – bv. milieu-ngo’s – nog steeds
smeermiddelen voor metaalbewerking zonder minerale oliën
het negatieve imago van ‘grote oliemagnaat’ heeft?
of emulgatoren. Dat is gezonder voor de operatoren. Je ziet
“Aan een imago moet je werken, en hard. Het is niet
het, we werken ook aan innovatie van traditionele producten.
alleen een kwestie van communicatie. Er is een visie
We bevinden ons hier trouwens (voor het interview, nvdr) in
nodig. Vandaag is Total een ‘multi-energy’-bedrijf dat
wat we de Inno Space noemen. Een ruimte gewijd aan
nieuwe ontwikkelingen op de markt brengt en
innovatie. De bedoeling is om alle werknemers toegang te
investeert om die te ondersteunen. De Total-
geven tot innoverende werkmethodes waarbij meer wordt
medewerkers zijn ambassadeurs voor het bedrijf. Dat
samengewerkt. De dialoog wordt gestimuleerd, we bouwen
alles vraagt tijd en moet je opbouwen door contacten
samen dingen op, we testen de beste ideeën en we leren uit
met alle stakeholders te leggen en te onderhouden.”
onze fouten.” 35
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
THEMA’S
UBO-REGISTER Weeral een geval van gold plating T p. 38
TIJDSKREDIET, THEMATISCHE VERLOVEN EN LOOPBAANONDERBREKING Aantal uitkeringen voor de thematische verloven neemt toe T p. 40
SOCIALE VERKIEZINGEN 2020 Het VBO staat u bij van A tot Z! T p. 42
36
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
BESTE LEZER Graag houden we voor u in REFLECT ook de vinger aan de pols van de actualiteit. In elke uitgave krijgt u een overzicht van voor het bedrijfsleven belangrijke thema’s die onze experts nauw en secuur aansturen, onderhandelen en opvolgen op zowel economische, sociale, juridische als fiscale domeinen. In de nu volgende bladzijden van REFLECT vindt u een selectie van dossiers waarop onze experts vandaag actief zijn om de belangen van onze lidfederaties en de aangesloten bedrijven maximaal te behartigen, dit zowel op federaal, Europees als internationaal niveau. Per thema krijgt u een status van het dossier, de positionering van het VBO en lichten we ook de ‘next steps’ toe. Op die manier hebt u een 360°-kijk op dossiers met een mogelijke belangrijke impact op uw business. Een totaaloverzicht van alle dossiers en thema’s die onze experts opvolgen, vindt u op www.vbo.be (Actiedomeinen).
VBO RADAR – Eén klik naar de sterkste indicatoren! Houdt u graag de vinger aan de pols van de recentste socio-economische evoluties van ons land? Krijgt u graag snel toegang tot de up-to-date analyses van de VBO-experts? Zo biedt de VBO RADAR vandaag informatie en harde cijfers over vier luiken: de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid, de conjunctuurupdate, de concurrentiekracht, en de fiscaliteit. Ontdek de applicatie op www.vboradar.be
37
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
UBO-REGISTER
Weeral een geval van gold plating e Belgische antiwitwaswet van eind
D
Het nieuwe Wetboek van economisch
2017 zet een Europese richtlijn om
recht legt hen immers al een hele rist
die voorziet in nieuwe maatregelen
transparantievereisten op.
financiering van terrorisme. De wet
Ten derde stelt de regelgeving dat alle
verplicht ondernemingen om in het UBO-
vzw’s, ivzw’s en stichtingen opgericht
register te registreren wie de ‘uiteindelijke
in België beschouwd worden als
begunstigde’ is en heeft als doel vast te
‘informatieplichtigen’ zoals voorzien in
stellen wie er daadwerkelijk achter een
de antiwitwaswet, wat betekent dat ook
juridische entiteit zit. Bij de omzetting van
kleine ofwel ‘micro’-vzw’s geacht worden
deze richtlijn naar Belgisch recht heeft de
het UBO-register in te vullen.
tegen het witwassen van geld en de
De Belgische regelgeving is te strikt en gaat verder dan het uiteindelijke doel, meer bepaald de strijd aanbinden met terrorisme en witwaspraktijken
wetgever zich wederom uitgesloofd om strenger te zijn dan wat Europa ons vraagt,
Uiteindelijk zal de UBO steeds een
in het jargon ook wel ‘gold plating’
natuurlijke persoon zijn, wat in de praktijk
automatisch ingelicht wanneer iemand
genoemd.
een administratieve beslommering van
hun gegevens raadpleegt. En tot slot
jewelste is, bijvoorbeeld wanneer de raad
hebben ze slechts zes maanden om info
Allereerst laat de Europese richtlijn toe
van bestuur van een vzw bestaat uit
op te vragen over die raadplegingen, wat
om beursgenoteerde bedrijven vrij te
vennootschappen. Kan de bestuurder van
kennelijk onredelijk is.
stellen van de verplichting om het UBO-
een vennootschap, die op haar beurt haar
register in te vullen. Jammer genoeg heeft
eigen UBO-verplichtingen heeft, deze
Het is duidelijk dat de Belgische
de Belgische wetgever die bepaling
verantwoordelijkheid niet overnemen?
regelgeving te strikt is en verder gaat dan
genegeerd. Nochtans moeten dergelijke
Door het systeem van ‘tussenlagen’ aan
het uiteindelijke doel, meer bepaald de
bedrijven al heel wat informatie verstrekken
te houden en te blijven graven naar een
strijd aanbinden met terrorisme en
aan de Autoriteit voor Financiële Diensten
natuurlijke persoon, is de kans op
witwaspraktijken. Een aanpassing dringt
en Markten (FSMA). Gelukkig geeft de
systeemvervuiling en dus op fouten in
zich dan ook op. Ondernemingen kreunen
Belgische overheid in haar FAQ* aan dat
het UBO-register aanzienlijk...
nu al onder de complexe en overbodige administratieve verplichtingen. Het is dan
'de beursgenoteerde vennootschappen die genoteerd zijn op een gereglementeerde markt,
Ook op privacyvlak knelt er een schoentje. In haar advies wijst de
die onderworpen zijn aan
Gegevensbeschermingsautoriteit
openbaarmakingsvereisten
(GBA) erop dat de toegang tot het
verenigbaar met het EU recht
UBO-register steeds de
of gelijkwaardige internationale
proportionaliteitstoetsing moet
normen, en die een adequate transparantie van de eigendomsinformatie
doorstaan. Zo moet elke persoon belang aantoont het register consulteren. Dat is wel degelijk
verplicht zijn om hun
problematisch, in die zin dat het concept ‘legitiem belang’ breed en ongedefinieerd is.
Ten tweede heeft de
Eigenlijk kan dus eender wie
wetgever het geval
het register raadplegen, wat
van vennootschappen
niet de bedoeling kan zijn.
zonder rechts-
Bovendien worden de
persoonlijkheid
personen die geregistreerd
onvoldoende onder
staan als uiteindelijke
de loep genomen.
begunstigden niet
38
met de Europese verplichtingen. * Zie de website van de FOD Financiën, Thesaurie
Contact
of organisatie die een legitiem
garanderen, (...) niet UBO’s te registeren'.
ook nutteloos om overijverig om te springen
Philippe Lambrecht Bestuurder-secretarisgeneraal Competentiecentrum Recht & Onderneming sma@vbo-feb.be
Zoek op vbo.be “UBO-register”
JENNIFER SEY, CMO LEVI STRAUSS & CO SOCIAL ENGAGEMENT STORY BEHIND AN ICONIC WORLD BRAND
CHRIS BURGGRAEVE, AUTHOR MARKETING IS FINANCE IS BUSINESS MEANINGFUL MARKETING MIRACLE$ IN THE NEW GALACTIC AGE
JACCO TER SCHEGGET, CEO PUBLICIS GROUPE BENELUX FROM CONFUCIUS TO TENCENT AND ALIBABA; WHAT CAN WE LEARN FROM HOW THE CHINESE BUILD THEIR BRANDS? Do you have a passion for marketing? Are you looking for new ways to reach for your customers? Or do you want to stay ahead in the world of marketing? The BAM Marketing Congress is the flagship event of the Belgian Association of Marketing. A unique event in Belgium, bringing the community together and providing inspiration from international and local keynotes around meaningful marketing. An event by
5&6/12/2019
BRUSSELS EXPO
FIND OUT MORE AND REGISTER ON WWW.MARKETINGCONGRESS.BE
OUR FOUNDING ARCHITECTS
OUR STRUCTURAL SPONSORS
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
TIJDSKREDIET, THEMATISCHE VERLOVEN EN LOOPBAANONDERBREKING
Aantal uitkeringen voor de thematische verloven neemt toe n juli 2019 werden er 1,4% minder
I
onderbreking. Het jaarlijks aantal voltijdse
onderbrekingsuitkeringen uitgekeerd in
onderbrekingen was daarentegen vrij
de verschillende stelsels van tijdskrediet,
beperkt (slechts 13,0%). Dit aantal nam in
loopbaanonderbreking en thematische
juli 2019 echter toe met 11,4% op jaarbasis
verloven dan in juli 2018. In totaal werden er
(+3.365) terwijl de onderbrekingen met
tussen januari tot juli 2019 109.653 uitkerin-
1/5 van de werktijd afnamen met 2,0%
gen voor tijdskrediet (43,8%), 86.158 voor
(-3.257). Ook dit kan verklaard worden
thematische verloven (34,4%) en 54.750
door de populariteit van voltijdse onder-
uitkeringen voor loopbaanonderbreking
brekingen tijdens de zomermaanden.
(21,8%) uitgekeerd.
Bij de start van het komende schooljaar
Het zijn nog steeds vooral vrouwen die tijdskrediet, thematisch verlof of loopbaanonderbreking opnemen
verwacht de RVA een stijging van de opname Evolutie van het aantal personen in de verlofstelsels (Bron: RVA)
86.158
138.154
132.965
133.287
145.844
131.686
119.792
112.398
109.653
54.750
135.048
maanden gebruikmaken van hun thematische
132.217
aangezien ouders vooral tijdens de zomer-
125.571
periode toe met 6,4%. Dit is niet onlogisch
83.961
80.778
voor de thematische verloven in dezelfde
256.829 250.561
60.470
69.906
77.354
76.881
74.352
278.473 277.924
70.717
72.874
66.776
62.807
63.958
290.913
68.707
2018 en juli 2019, nam het aantal uitkeringen
70.235
algemeen met 1,4% verminderden tussen juli
74.077
Terwijl de onderbrekingsuitkeringen in het
50.652
kers tegenover 35,4% mannelijke.
248.534
72.311
het om 64,6% vrouwelijke uitkeringstrek-
275.038 269.976 274.869 265.425 270.983
71.977
onderbreking opnemen. In juli 2019 ging
60.851
tijdskrediet, thematisch verlof of loopbaan-
72.356
Het zijn nog steeds vooral vrouwen die
2009 (7 m)
2010 (7 m)
2011 (7 m)
2012 (7 m)
2013 (7 m)
2014 (7 m)
2015 (7 m)
2016 (7 m)
2017 (7 m)
2018 (7 m)
2019 (7 m)
verloven. De opname van het ouderschapsverlof steeg zelfs met 7,8%. Voor het tijdskrediet en de loopbaanonder-
Tijdskrediet
Loopbaanonderbreking
Thematische verloven
breking werden dalingen van respectievelijk 3,4%
van een halve dag ouderschapsverlof per
en 9,1% genoteerd.
week. Het aantal uitkeringstrekkers met een
De vermindering van
onderbreking van 1/10, het nieuwe stelsel
de werktijd met 1/5
binnen het ouderschapsverlof dat sinds
Contact
1 juni beschikbaar is voor werknemers in de
Hanne De Roo
onderbrekingsuit-
privésector, bedraagt 255. Maar circa de
Competentiecentrum Werk
keringen. Vooral
helft van de tot nog toe binnengekomen
& Sociale Zekerheid
bij tijdskrediet is
aanvragen voor ouderschapsverlof met
hdr@vbo-feb.be
de onderbreking
1/10 betreft een onderbreking die ingaat
met 1/5 populair.
vanaf de maand september. Gevraagd
Het ging om 74,6%
naar concrete cijfers, laat de RVA weten
van de gevallen
dat er in juni en juli 459 aanvragen werden
betrof 63,5% van de
Zoek op vbo.be
tegenover 57,5%
ingediend voor 1/10 ouderschapsverlof
“Tijdskrediet”
bij de thematische
met start in september. Daar moeten nog
“Thematische verloven”
verloven en 52,3%
de aanvragen worden bijgeteld die in
“Loopbaanonderbreking”
bij de loopbaan-
augustus bij de dienst toekwamen.
DONDERDAG 5 DECEMBER 2019 VBO, RAVENSTEINSTRAAT 4 1000 BRUSSEL *Ȳɷ ̋ɷ̋ʰ̋ȉʰ̋ȲɅ ˑȉɷ
NAAR EEN OVERLEG OP MAAT VAN DE WERKNEMER
WWW.SOCIALACADEMY.BE
$ȳ ʦȲɴ̋ɷȉʟ̋ȲȬȉɆ ɆȲɏʹɫȬ ̋ɷ Ȳʟˑȉʟ̋ɷɆ Ȳɷ ˑ̋ʦ̋Ȳ ˑȉɷʹ̋ʰ ȬȲ ʜʟȉɦʰ̋̌ɦू ȥȲʦʰ ʜʟȉȦʰ̋ȦȲʦ ȳɷ ȲȲɷ ȥɫ̋ɦ ʁʜ ȬȲ ʰʁȲɦʁɴʦʰ ˑȉɷ ɏȲʰ ʦʁȦ̋ȉȉɫ ʁˑȲʟɫȲɆे
MET BOEIENDE INZICHTEN VAN ONDERMEER
Marcia De Wachter
Áʁʁʟɴȉɫ̋Ɇ Ȭ̋ʟȲȦʰȲʹʟ jȉʰ̋ʁɷȉɫȲ ȉɷɦ ˑȉɷ ȲɫɆ̋ȼू sʜʟ̋ȦɏʰȲʟ ʟȉ̋ɷਨ¢ʟʹʦʰ
Olivier Valentin jȉʰ̋ʁɷȉȉɫ ȲȦʟȲʰȉʟ̋ʦ ^Á
Dieter De Waegeneer
Ȳɷ̋ʁʟ Á̋ȦȲॼ ʟȲʦ̋ȬȲɷʰ ȲʁʜɫȲू sʟɆȉɷ̋ʦȉʰ̋ʁɷ ʹʦʰȉ̋ɷȉȥ̋ɫ̋ʰ˘ $Ȳɫɏȉ̋ˢȲ
Monica De Jonghe $̋ʟȲȦʰȲʹʟॼɆȲɷȲʟȉȉɫ Á s
EN SPREKERS UIT TOONAANGEVENDE %('5ï9(1 (1 25*$1,6$7,(6 $/6
ȉʟʰɷȲʟʦ
Á ʹɫʦू <ȲȥȲɫ̎̋ɷू E* ^̋ȿɆȲू ^ȲȉʦȲ ɫȉɷू $ Âʁʟ˗
WELKOM OP Donderdag 5 december 2019 10u - 16u VBO, Ravensteinstraat 4 1000 Brussel
35ï6 € 180
Áʁʁʟ Á sॼɫȲȬȲɷू ɫȲȬȲɷ ˑȉɷ ȬȲ ʦȲȦʰʁʟɅȲȬȲʟȉʰ̋Ȳʦ Ȭ̋Ȳ ɫ̋Ȭ ˢ̋̌ɷ ˑȉɷ ɏȲʰ Á s ɦɫȉɷʰȲɷ ˑȉɷ $ Âs Ç
€ 299
jʁʟɴȉɫȲ ʜʟ̋̌ʦ
95$*(1 (1 ,16&+5ï9,1*(1 www.socialacademy.be Barbara Verniers bv@vbo-feb.be 02 515 09 90
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
SOCIALE VERKIEZINGEN 2020
Het VBO staat u bij van A tot Z!
M
ei 2020 komt er snel aan!
Het pakket dat het VBO u aanbiedt,
Een goede voorbereiding op
omvat de volgende diensten:
de verkiezingen van mei 2020 is
• 3 themaseminars in Brussel,
essentieel om te anticiperen op onzekere
Antwerpen, Gent, Luik of Waver:
beroepsprocedures en vragen van
o Oktober 2019: de pre-electorale
vakbondsafgevaardigden. Ondernemingen hebben een sleutelrol en een belangrijke verantwoordelijkhid in deze procedure, die zich uitstrekt van december 2019 tot de zomer van 2020.
voorbereidingen (TBE, leidinggevend personeel, kaderpersoneel enz.) o Januari 2020: de procedure tussen dag X en Y en de dag van de
Om te vermijden dat u voor verrassingen komt te staan, stelt het VBO opnieuw al zijn knowhow ter beschikking om u bij te staan in de hele verkiezingsmarathon
verkiezingen o April 2020: installatie van de OR en
De verschillende referentieperiodes
het CPBW
overlappen momenteel: terwijl de
De datums en locaties vindt u op onze
referentieperiode voor de berekening
website (Wat doen we>Campagnes>
van de drempel op haar einde loopt
Sociale verkiezingen 2020>VBO-
(meer bepaald op 30 september 2019),
seminars); • VBO-gids: verkrijgbaar vanaf oktober
van een enquête over die syndicale
kiesvoorwaarden van uitzendkrachten vorige
2019. Deze gids bevat de nieuwste
faciliteiten bij de ondernemingen.
maand al begonnen (op 1 augustus 2019).
jurisprudentie en het nieuwe wettelijk
Het seminar en het handboek zijn bedoeld
kader (stemrecht voor uitzendkrachten,
om ondernemingen te coachen en te helpen
elektronisch stemmen van op afstand …);
om een kader uit te zetten op het vlak van
is de berekeningsperiode voor de
Om te vermijden dat u voor verrassingen komt te staan, stelt het VBO opnieuw al zijn
• E-Alert: Een nieuwsbrief die u tijdens de
knowhow ter beschikking om u bij te staan
hele procedure om de 1 à 2 weken
in de hele verkiezingsmarathon. Als lid van
ontvangt.
de ‘nodige tijd’ voor syndicaal werk in de komende 4 jaar.
de Nationale Arbeidsraad nam het VBO, in overleg met de FOD Werkgelegenheid, al deel aan de eerste besprekingen over de modernisering van de procedure. Uit dat overleg is advies nr. 2.103 van 23 oktober
Meer informatie en inschrijven op: https://socialeverkiezingen.help/ https://www.vbo.be/wat-doen-we/ campagnes/sociale-verkiezingen-2020/
2018 voortgevloeid. En het was ook aanwezig bij de parlementaire
Ondernemingen die het volledige
debatten waarin het stemrecht
pakket aankopen, krijgen
voor uitzendkrachten op het
bovendien 50% korting op het
laatste nippertje werd
inschrijvingsgeld voor het
goedgekeurd.
seminar ‘Syndicale faciliteiten’ (voorzien voor januari 2020), dat we
Kortom, onze adviseurs zaten op de eerste rij en
organiseren in samenwerking met het bureau Social
zijn dus vertrouwd met
Dialogue Network. Alle
de valstrikken en
deelnemers krijgen ook
nieuwigheden van
een praktisch handboek
deze lange,
opgesteld door Manou
technische
Doutrepont en Sofie
procedure.
Claes, en de resultaten
42
Contact
Jean-Charles Parizel Competentiecentrum Werk & Sociale Zekerheid jcp@vbo-feb.be
Zoek op vbo.be “Sociale verkiezingen 2020”
Het VBO maakt u wegwijs!
Schrijf u in voor ons volledige pakket om op tijd klaar te zijn via www.socialeverkiezingen.help
Het VBO stelt zijn knowhow ter beschikking om u te begeleiden doorheen de verkiezingsmarathon. Onze adviseurs zaten op de eerste rij bij de modernisering van de procedure en zijn dus vertrouwd met de valstrikken en de verschillende fasen van deze lange en technische procedure. Onze experts stelden volgend pakket voor u samen: • VBO-gids: in oktober 2019 publiceert het VBO zijn gekende jurisprudentiegids met nuttige tips en het nieuw normatief kader • 3 thematische seminars in Brussel en elders • E-Alert: om de 1 à 2 weken krijgt u doorheen de verkiezingsprocedure een elektronische ‘Alert-nieuwsbrief’
3 thematische seminars: Oktober 2019: de pre-electorale voorbereidingen (TBE, leidinggevend personeel, kaderpersoneel enz.) • Januari 2020: de procedure tussen dag X en Y en verkiezingsdag • April 2020: de aanstelling van de OR en het CPBW •
De seminars worden georganiseerd in Brussel, Antwerpen, Gent, Luik en Waver/Louvain-La-Neuve in samenwerking met het advocatenkantoor Taquet, Clesse en Van Eeckhoutte, maar ook met allerlei mensen uit de praktijk: HR-verantwoordelijken, specialisten inzake informatica-applicaties enz.
In samenwerking met :
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
SOCIALE RECHTSPRAAK
SELECTIE VAN UITGEGEVEN EN NIET-UITGEGEVEN RECHTSPRAAK VAN ARBEIDSGERECHTEN EN -HOVEN BEËINDIGING Beschermde werknemer – preventieadviseur – geen bescherming in geval van collectief ontslag – geen discriminatie De wet van 20 december 2002 betreffende de bescherming van de preventieadviseurs richt een mechanisme in dat bedoeld is om hun onafhankelijkheid te waarborgen, inzonderheid door het opleggen van bijzondere procedures die moeten worden gevolgd door de werkgever die hen wil ontslaan. Krachtens artikel 4, 3°, gelden de bedoelde procedures echter niet in geval van collectief ontslag. Deze bepaling schendt de artikel 10 en 11 van de Grondwet niet. Grondwettelijk Hof, 7 juni 2018, JTT, 2019, 67.
ONTSLAG Dringende reden – termijn – voldoende kennis van de feiten – tijdstip waarop Nederlands onkundige bestuurders kennis nemen van de vertaling van in het Nederlands opgestelde e-mailberichten De bestuurders die bevoegd zijn om het ontslag te geven en die geen Nederlands kennen hebben het recht om hun beslissing uit te stellen totdat zij kennis hebben van het volledige dossier inclusief de vertaling van e-mailberichten die in het Nederlands zijn opgesteld, zelfs wanneer zij geen bijkomende bezwaren zouden opleveren. Arbeidshof Gent, 13 november 2017, JTT, 2019, 75.
ARBEIDSOVEREENKOMST Toegang tot de arbeid – discriminatie bij aanwerving – man of vrouw Wanneer de werkgever aan een mannelijke kandidaat laat weten dat hij op zoek is naar een vrouwelijke collega, en hij niet bewijst op welke objectieve grond hij voorrang verleend heeft aan een vrouw, dan is hij een schadevergoeding verschuldigd, berekend op het jaarloon van de referentiepersoon. Arbeidsrechtbank Leuven, 4 januari 2018, Soc. Kron., 2018/05-06, 245.
ONTSLAG Dringende reden – geen informatie over reden van afwezigheid – voortdurende tekortkoming – termijn van drie werkdagen – afwezigheid wegens een vrijheidsberoving ingevolge een definitieve veroordeling Het niet verantwoorden van zijn afwezigheid op het werk ondanks ingebrekestelling is een voortdurende tekortkoming. De partij die ontslag geeft oordeelt zelf wanneer de tekortkoming voor haar elke professionele samenwerking onmogelijk maakt. De afwezigheid van precieze informatie over de reden van afwezigheid ondanks een ingebrekestelling is een dringende reden, te meer dat die afwezigheid te wijten is aan een vrijheidsberoving ingevolge een definitieve veroordeling. Arbeidshof Gent, 14 mei 2018, JTT, 2019, 81. 44
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
ONTSLAG
gefactureerd heeft) deel uitmaken van eenzelfde groep,
Dringende reden – vereiste van nauwkeurigheid – vermelding
de betrokken werknemer financieel directeur is van deze
van 'diefstal' onvoldoende – opschorting – adagium
vennootschappen en de personeelskost van de werknemer verdeeld
'le criminel tient le civil en état' – niet toepasselijk wanneer
werd onder de genoemde vennootschappen, volstaat niet. Nederlandstalige arbeidsrechtbank Brussel, 26 oktober 2018,
het arbeidsgerecht niet de feiten zelf moet onderzoeken De enkele vermelding van «diefstal» voldoet niet aan de vereiste
JTT, 2019, 123.
van nauwkeurigheid van de dringende reden, die de mogelijkheid moet geven aan de ontslagene de aangewreven feiten nauwkeurig te kennen en aan de rechter de zwaarwichtigheid van het motief
ONTSLAGBESCHERMING VAKBONDSAFGEVAARDIGDE DIE TAKEN CPBW UITVOERT
te beoordelen. Er is geen aanleiding om de behandeling op te
Grondwettelijkheid
schorten in afwachting van de strafrechtelijke beslissing wanneer
Een vakbondsafgevaardigde die, bij afwezigheid van een CPBW,
ingevolge de modaliteiten van het ontslag het Hof de feiten zelf
de taken van het CPBW uitoefent, is volgens artikel 52 van de
niet moet onderzoeken om over de regelmatigheid van het ontslag
Welzijnswet beschermd tegen ontslag volgens de Wet
wegens een dringende reden te beslissen.
Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden. Het argument dat
Arbeidshof Brussel, 8 juni 2018, JTT, 2019, 101.
een werkgever die én een CPBW én een vakbondsafvaardiging heeft in zijn onderneming, deze ontslagbescherming niet moet
ARBEIDSOVEREENKOMST
garanderen ten aanzien van de leden van de vakbondsafvaardiging,
Bonus – afwezigheid van doelstellingen
noch het argument dat een werkgever die geen CPBW heeft, de
Door gedurende verschillende jaren geen doelstellingen met
ontslagbescherming in elk geval moet garanderen, ongeacht of de
betrekking tot de toegezegde bonus te hebben bepaald heeft
leden van de vakbondsafvaardiging de taken ook in de praktijk
de werkgever een essentiële voorwaarde voor het bekomen van
uitoefenen, zijn van dien aard dat daaruit een onverantwoord
het variabel loon verhinderd. Artikel 1178 B.W. bepaalt dat een
verschil in behandeling zou ontstaan.
voorwaarde wordt geacht vervuld te zijn, wanneer de schuldenaar
Grondwettelijk Hof, 14 februari 2019, nr. 29/2019,
die zich onder die voorwaarde verbonden heeft, zelf de vervulling
Oriëntatie 2019/5, 179.
ervan verhinderd heeft. Hierbij is vereist dat de handeling van de schuldenaar een fout uitmaakt. Het niet vaststellen van de
ARBEIDSOVEREENKOMST
objectieven is een contractuele fout in hoofde van de werkgever.
Ontslag – te korte opzeggingstermijn – aanvullende
Hierdoor wordt de werknemer geacht de voorwaarde voor
opzeggingsvergoeding – beschermingsvergoeding preventie-
het bekomen van variabel loon te hebben nageleefd.
adviseur – tegenopzegging – verlies van het recht op de
Arbeidshof Brussel, 8 januari 2019, A.R. 2017/AB/661, www.juridat.be.
aanvullende opzeggingsvergoeding – behoud van het recht op de beschermingsvergoeding Het recht op een aanvullende opzeggingsvergoeding,
SOCIALE ZEKERHEID VAN DE WERKNEMERS
ontstaan ingevolge een opzegging met een te korte opzeggingstermijn, gaat verloren in geval van
Toepassingsgebied – gelieerde vennootschappen –
tegenopzegging door de bediende. Het recht op
toepassingsvoorwaarden artikel 5bis Arbeidsovereen-
de speciale beschermingsvergoeding waarop een
komstenwet Artikel 5bis van de Arbeidsovereenkomstenwet moet strikt worden geïnterpreteerd, en kan enkel
onregelmatig ontslagen preventieadviseur recht heeft, blijft daarentegen behouden ondanks de tegenopzegging.
worden beoordeeld in de verhouding tussen
Hof van Cassatie, 10 december 2018,
de werkgever en de werknemer. Met betrekking
JTT, 2019, 225.
tot de voorwaarde dat de uitvoerder en ontvanger van de bijkomende prestaties verbonden zijn door een arbeidsovereenkomst, kan de RSZ
Contact
aantonen dat de betrokken werknemer meerdere werkgevers heeft in het kader van één arbeidsovereenkomst voor zover is aangetoond dat alle werkgevers hun werkgeversbevoegdheden delen en nauw met elkaar verbonden zijn. De loutere vaststelling dat de vennootschappen (waaraan de vennootschap
Antoine Vanden Abeele Geassocieerd advocaat Taquet, Clesse & Van Eeckhoutte a.vandenabeele@bellaw.eu www.bellaw.be
waarvan de werknemer zaakvoerder is, 45
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
VBO onderneemt
Meer info: www.vbo.be/actiedomeinen/vbo-onderneemt/Overview/
EUROPEES VERKIEZINGSDEBAT – VOOR EEN EUROPA VAN RESULTATEN!
VOORSTELLING VAN DE BELGISCHE CORPORATE GOVERNANCE CODE 2020
03 APRIL - 'Voor een Europa van resultaten!', dat is de oproep die het VBO
13 MEI - De 'Code 2020' voor corporate governance
lanceert tijdens de debatavond die het organiseerde in de aanloop naar
wordt officieel voorgesteld op het VBO door Philippe
de Europese verkiezingen. Het VBO staat achter een voortzetting van het
Lambrecht (VBO) en Thomas Leysen (voorzitter van de
economische integratieproces in Europa, gelet op de positieve effecten
Commissie Corporate Governance), in het bijzijn van
ervan en op de waarden en principes die erachter schuilgaan.
minister van Justitie Koen Geens.
REDUCING BELGIUM’S GREENHOUSE GAS FOOTPRINT 19 JUNI - Het VBO doet de resultaten uit de doeken van de studie die Boston Consulting Group (BCG) deed naar het emissiereductiepotentieel voor broeikasgassen in België tegen 2030. Tal van bedrijfsleiders en energiedeskundigen tekenen present.
46
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
EUROPESE AVOND EN HERMAN VAN ROMPUY SCHOLARSHIP 26 JUNI - Voor de 5de keer reikt het VBO de 'Herman Van Rompuy Scholarship' uit. Laureaat van deze studiebeurs is Victor Préaux, een jonge Brusselaar met een bijzondere interesse in internationale relaties. Daarnaast organiseert het VBO nu al voor de 13de keer zijn Europese avond. Dit netwerkevent is erop gericht de banden aan te halen tussen het Belgische bedrijfsleven en onze landgenoten die werken rond Europese zaken binnen de verschillende administraties en de politieke wereld, zowel op Belgisch als op Europees niveau. Eregast op deze editie was Eurocommissaris Marianne Thyssen.
RONDE VAN FRANKRIJK – VIP EXPERIENCE TIJDENS DE TOURSTART 6 JULI - Op uitnodiging van het VBO maken een honderdtal CEO's live de start mee van de eerste rit, op het Koningsplein of vanuit de Bertouille-rotonde in BOZAR, die voor de gelegenheid de VIP-supporters mag verwelkomen. Op de foto rechts zien we Pieter Timmermans (VBO) en Bernard Gilliot (voorzitter van het VBO) in het gezelschap van Didier Reynders, Charles Michel en de echtgenote van Pieter Timmermans.
47
VBO REFLECT | DE ENERGIETRANSITIE
VBO AGENDA Meer info: www.vbo.be/events
VANAF OKTOBER 2019 SOCIALE VERKIEZINGEN Mei 2020 komt er snel aan! Schrijf u in voor
TOT 31 OKTOBER 2019 16 MAART 2020 BELGIAN BUSINESS AWARDS FOR THE ENVIRONMENT
ons volledige pakket om op tijd klaar te zijn.
SAVE THE DATE ! 21 OKTOBER 2019 YOUNG TALENT IN ACTION – YTIA
Het VBO stelt opnieuw al zijn knowhow
Bent u erin geslaagd op innovatieve wijze
ter beschikking om u bij te staan in de hele
economie en milieu te combineren? Neemt
Op 21 oktober 2019 verzamelen
verkiezingsmarathon.
uw onderneming actie op het gebied van
jongeren een hele dag voor een
duurzame ontwikkeling? Laat uw bedrijf
nieuwe editie van het event YTiA
dan erkennen door een onafhankelijke jury
XXL. Ze krijgen er een pak concrete
van experten en schrijf u in voor de Belgian
informatie over de beroepen van de
Business Awards for the Environment!
toekomst en de arbeidsmarkt. Ze leren
Donderdag 3 oktober 2019 Voormiddag, VBO, Brussel Maandag 7 oktober 2019 Namiddag, Huis van de bouw, Gent
Donderdag 31 oktober 2019
Dinsdag 8 oktober 2019
Afsluiting van de inschrijvingen
Namiddag, Agoria Bluepoint, Maandag 16 maart 2020
Antwerpen
De prijsuitreiking van de editie 2019-2020 vindt plaats op 16 maart 2020, in aanwezigheid van tal van prominenten
er hun hard en soft skills ontdekken en aanscherpen, kunnen speeddaten met CEO’s van Belgische ondernemingen en ondernemers van hun eigen generatie ontmoeten. Maar bovenal hun parcours en verhalen delen met leeftijdsgenoten. Maandag 21 oktober 2019
PLAATS: BRUSSEL, GENT, ANTWERPEN
PLAATS: VBO, BRUSSEL
PLAATS: BOZAR, BRUSSEL
INFO: www.vbo.be
INFO: www.belgianenvironmentaward.be
INFO: www.ytia.be
events@vbo-feb.be
events@vbo-feb.be
events@vbo-feb.be
T 02 515 09 50
Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel Tel. 02 515 08 11 info@vbo-feb.be - www.vbo.be
REFLECT - TRIMESTRIËLE UITGAVE VAN HET VERBOND VAN BELGISCHE ONDERNEMINGEN REDACTIE Pieterjan Debergh, Eloïse de Villegas, Olivier Van der Maren, Johan Van Praet REDACTIE THEMA’S Hanne De Roo, Philippe Lambrecht, Jean-Charles Parizel EINDREDACTIE Hilde De Brandt, Anne Michiels VERTALING Vertaaldienst VBO PUBLICATIEVERANTWOORDELIJKE Stefan Maes OPMAAK Landmarks FOTOGRAFIE Toon Coussement, Sébastien Van de Walle & Jean-Jacques De Neyer (Triptyque), Belga Images ILLUSTRATIES Peter Willems (Vec-star) DRUK Graphius VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Stefan Maes, Ravensteinstraat 4, 1000 Brussel RECLAMEREGIE ADeMar, Graaf de Fienneslaan 21, 2650 Edegem (Antwerpen), Contact: Nele Brauers, Tel. 03 448 07 57, nele.brauers@ademaronline.com PUBLICATIEDATUM september 2019 Cette publication est également disponible en français Deze publicatie kunt u ook lezen op www.vbo.be > Publicaties > REFLECT ISSN: 2684-1851 48
Ook wij zijn zonnekloppers Sinds 2011 wekt Brussels Airport zelf een deel van zijn elektriciteit op via de zon. Nochtans niet eenvoudig, zonnepanelen plaatsen op een luchthaven. Toch installeerden we ondertussen al 13.039 panelen op een oppervlakte van 2,5 voetbalvelden. Resultaat? Maar liefst 3.073 MWh geproduceerde groene stroom per jaar, ofwel het verbruik van 11.063 gezinnen.
Why Stephan Lefever cares so much more about the people, being an interim manager?
Change management often requires fundamental decisions or reorganizations with jobs on the line. To secure the future of a company, it is key to take into account the future of its people. When he was MXVW D FKLOG 6WHSKDQČ&#x2021;V IDWKHU ZDV ODLG RÎ? OW IHOW OLNH D PDMRU OLIH HYHQW WKDW LPSDFWV \RX DV D KXPDQ EHLQJ Î&#x2013;QWHULP PDQDJHPHQW LV QHYHU WHPSRUDU\ OWČ&#x2021;V D PDWWHU RI ORRNLQJ IRUZDUG IURP D KXPDQ SHUVSHFWLYH 7KDWČ&#x2021;V WKH What - Who - Why SKLORVRSK\ RI : DQG 6WHSKDQ /HIHYHU
The Human Fit
www.3w.be