Geriggerd

Riggers geven je vleugels

TEKST ls roeier streef je altijd naar de nieuwste, mooiste en beste boot. De Empacher is inmiddels een bekend begrip in de vloot geworden. Wat er per boot echter meer verschilt, is het soort rigger. In de loods zijn verschillende exemplaren te vinden en steeds worden er nog modernere versies aangeschaft. Misschien vraag je je nu wel af waar er dan vroeger mee werd geroeid. De Vensterredactie ging op onderzoek uit.

Eerste riggers

Het concept van een rigger op een boot bestaat al sinds de zesde of zevende eeuw v.Chr. Dit is afhankelijk van welke geschiedschrijver je moet geloven. De eerste riggers bestonden uit hout, hetzelfde materiaal als waar de rest van de boot van werd gemaakt. Riggers zijn veel terug te vinden op oude handels- en oorlogsschepen bij bijvoorbeeld de Vikingen of in de middeleeuwen. Zo zijn verschillende types, zoals de trireem en bireem, vernoemd naar het aantal rijen riemen dat de boten hadden in de middeleeuwen. Als hulpmiddel beschikten de boten vaak nog over één of meerdere zeilen. Deze riggers staan nog ver af van de riggers zoals we ze vandaag kennen.

1800 1900

Buisrigger

Een paar eeuwen later, toen roeien in West-Europa een populairdere sport werd, ontwikkelde de boot en rigger zich snel. In het midden van de achttiende eeuw was roeien in Engeland zelfs populairder dan voetbal. Tot 1828 waren roeiboten erg breed en zwaar. De doorsnede was ruim een meter breed. Dit was nodig omdat het draaipunt van de riem op de boordrand zat. Hier bedacht Anthony Brown uit Newcastle een oplossing voor. Door riggers aan de zijkant van de boot te plaatsen, kon de boot smaller en dus lichter worden uitgevoerd.

De eerste rigger die tegen de zijkant van de boot aanzat werd door botenbouwer Ridley uitgevoerd in hout in 1828. Twee jaar later voerde een andere man uit Noord-Engeland, Frank Emmet, het nieuwe ontwerp uit in metaal. Toen roeier en botenbouwer Harry Clasper met zijn eigen versie van de nieuwe metalen rigger samen met zijn drie broers in 1844 en 1845 overtuigend de Thames National Regatta won, begon de razendsnelle ontwikkeling van de nieuwe smalle boten met metalen buisriggers. Aanvankelijk waren de nieuwe riggers nog klein en de boot breed, maar door de tijd heen werden ze steeds groter, zodat de boot nog smaller kon worden.

De buisrigger wordt meer dan honderd jaar later nog steeds gebruikt, maar ondertussen zijn er sprongen gemaakt in het ontwerp om zo een nog efficiëntere roeiboot te creëren. Het nadeel van de buisrigger is dat deze aan een kant van de boot bevestigd wordt, waardoor er spanningen en krachten op de zijkant van de boot ontstaan, waardoor deze gaat krommen. Bovendien wordt de geleverde kracht afgedragen in de boot en zo gaat er kostbare snelheid verloren.

Alles is relatief

Door de jaren heen zijn er verschillende riggers bedacht en uitgevoerd, waarvan de een succesvoller dan de ander. Normaal gesproken zitten de riggers vast aan de boot en beweegt het bankje van de roeier. Wat misschien minder bekend is, is dat in de tijd dat het bewegende bankje werd uitgevonden, ook een variant met een stilstaand bankje en bewegende riggers werd gemaakt. De techniek om dit principe werkend te krijgen was er echter in 1876 nog niet. Bijna honderd jaar later is het gelukt om een goed werkend exemplaar te maken. Daarvoor vielen prototypes constant uit elkaar, wel startte Walter Sweetman er mee in 1888 bij de Henley Royal Regatta. In het begin van de race ging deze echter stuk en moest er opnieuw gestart worden. In 1981 won Peter-Michael Kolbe bij het WK in Luzern de wedstrijd in de skiff met de sliding riggers, het daaropvolgende jaar won hij het WK opnieuw in München. Het was duidelijk dat riggers een succes waren maar de FISA moest nog even overleggen of deze permanent geïmplementeerd mochten worden. Het antwoord was nee. Uiteindelijk werden de riggers verbannen in 1984. De reden hiervoor was dat deze te duur waren voor minder welvarende landen en dat er zo ongelijke kansen gecreëerd werden.

Vleugelrigger

Tot in 1984 het minimum gewicht van een roeiboot werd ingevoerd, veranderde er relatief weinig aan het ontwerp van de riggers. Boten waren op dat moment soms wel 20% lichter dan deze voorgeschreven norm. Er moest gezocht worden naar nieuwe manieren om boten nog sneller te maken, met extra gewicht wat een positieve bijdrage zou leveren aan de boot. Met het ontwerp van de zwaardere aluminium vleugelrigger werden de krachten niet meer opgenomen in de boot maar in het water, hierdoor ging de boot nog sneller. Doordat de rigger over de breedte wordt bevestigd, blijft de boot ook beter stijf dan bij de buisrigger. De nieuwe riggers maakten in 1988 hun entree op de Olympische Spelen en werden daarna de nieuwe standaard.

Back wing rigger

In 2009 introduceerde Fillipi de back wing rigger. Dit type was echter niet compleet nieuw. In Australië roeide Edward Hale in het begin van de eeuw ook al met een soortgelijk type rigger op zijn Chinese boten. Deze rigger werd steeds populairder. Toen in zowel het mannen als het vrouwen skiffveld in een boot met back wing rigger gewonnen werd, was de toon gezet. Naast de vorm is ook het materiaal van de rigger veranderd. De back wing rigger wordt nu gemaakt van carbon, dit is lichter en stijver dan aluminium. Wat de toekomst ons brengen zal is nog onduidelijk, maar het zal ongetwijfeld nog sneller gaan. n