Verrekijkers 25

december 2013 # 25 − jaargang VII − www.verrekijkers.org

VerreKiJKerS jouw focus op de wereld!

Do they knoW it's chRistmas?

Verrekijkers vroeg het aan 8 buitenlandse studenten

37 uuR oP De tRein

om het klimaat te ReDDen!

DaviD van ReybRouck over Congo, België en zoveel meer...

inhoudstafel

¡Es Argentina! pagina 22 Emiliano Navarrete vertelt wat het betekent om jongere te zijn in het Argentinië van nu. ‘Alleen al in 2013 hebben we drie of vier protesten gehad met een totaal van twee miljoen demonstranten, wat ongeveer vijf procent van de Argentijnse bevolking is. In de meeste landen zou dit genoeg zijn om een dictator in een privéjet met zijn regering te laten vluchten.’

4 interview: david van reybrouck 9 Dossier: feest Het offerfeest for dummies 12 Het leven van een vrijwilliger: Vrijwilligerswerk Altruïsme?

15 stem van de student: is de student revolutionair?

17 Dossier: Feest Do they know it's christmas?

20 Fotoreportage: Op bezoek bij de Sikhs 22 De Wereld anders bekeken: ARgentinIë

2 ― Verrekijkers

25 annelies analyseert: De zoektocht naar Absurdistan 26 Dag in het leven van: Met de trein naar de klimaattop in WARSCHAU 30 Debating Development: agro-reus of kleine boer?

32 (kerst)recept met respect: Recepten uit HAïti, Ghana en Nepal 34 Cultuuragenda 36 advertentie Mo*

colofon Hoofdredactie: Margot Cassiers Eindredactie: Margot Cassiers, Fien Hiel, Janus Verrelst Lay-out: Wouter Moons Redactie: Tine Belmans, Laura Claessens, Julie De Lombaert, Lenie Hollants, Jill Lamberts, Chaima Laattar, Charlotte Lievens, Christophe Luts, Syren Korthouwer, Iris Perkisas, Saskia Rademaker, Simone van Iperen, Annelies Vantomme Werkten mee: Irma Vlahovjak, Iduna Loing, Beatrice Murch, Vincent Jauniaux Verantwoordelijke uitgever: Janus Verrelst Boekhouding: Hans Moens Webmaster: Zowie Kokx Volg ons via: www.verrekijkers.org of www.facebook.com/Verrekijkers Wil je meewerken of adverteren?

Stuur een mail naar info@verrekijkers.org.

Met de steun van:

voorwoord

Tekst: Margot Cassiers

verrekijkers viert feest (en de wereld doet mee) Geachte lezer U heeft op dit ogenblik niet minder dan het 25ste nummer ooit van Verrekijkers in handen. De verrukte kreten die deze mededeling ongetwijfeld aan u ontlokte, drukken precies het enthousiasme uit waarmee we deze verjaardag willen vieren. In een tijd waarin feesten de voornaamste bron van conflicten zijn, is dat echter niet vanzelfsprekend.

Om het goede voorbeeld te geven - en omdat we nu eenmaal graag net dat tikje verder kijken, besloten we er een intercultureel feestnummer van te maken. In deze Verrekijkers kijken we niet alleen met onze Westerse bril naar andere religieuze feesten en ervaringen, maar laten we studenten van over heel de wereld ook vertellen hoe zij onze feesten ervaren.

Sayed uit Afghanistan leerde Kerstmis kennen toen hij op zesjarige leeftijd naar Rusland verhuisde: ‘Mijn vrienden vertelden hoe ze altijd Kerstmis vierden en ik geraakte geïntrigeerd door hun verhalen. (…) Een nieuwe, sprookjesachtige wereld ging voor mij open. Sindsdien zetten we elk jaar een kerstboom en gaan we telkens eten bij vrienden.’ (p. 17) Daarnaast had Verrekijkers een gesprek met David Van Reybrouck, die zoals steeds tot intrigerende analyses komt: ‘Congo is een beetje de Amy Winehouse van de mondialisering. Zoveel talent, maar niet in staat om ermee om te gaan.’ (p. 4) Ontdek dit en veel meer in een extra dik nummer.

Zet uw feestneus op en blader door!

Margot Cassiers Verrekijkers ― 3

interview: david van reybrouck

Een verruimende blik op congo, België en de mondialisering in het algemeen ‘L

ife begins at the end of your comfort zone’ is een uitspraak die zeker geldt voor David Van Reybrouck. Mede door zijn reizen en passie voor geschiedenis heeft de schrijver interessante invalshoeken op huidige topics. Van Reybrouck schreef onder meer het internationaal bekroonde boek Congo, een geschiedenis. De onrusten in Congo houden aan, zijn naslagwerk blijft relevant. Tevens schreef hij toneelstukken zoals Missie, een monoloog over de terugblik van een oude missionaris in Oost-Congo.

De oprichter van de G1000 heeft echter ook een fascinatie voor de situatie in eigen land. Zijn laatste publicatie is het boek Tegen Verkiezingen, waarin hij de Belgische politiek onder de loep neemt.

4 ― Verrekijkers

Tekst: Charlotte Lievens — Foto's: Christophe Luts

Wie is David Van Reybrouck? ° 11 september 1971, Brugge

Opleiding Archeologie en filosofie aan de universiteiten van Leuven en Cambridge.

Promoveerde in Leiden Auteur van Boeken • De Plaag • Congo, een geschiedenis • Pleidooi voor populisme • Tegen verkiezingen Auteur van toneelstukKEN • Missie • Twee monologen Engagement • Voorzitter van de auteurs​vereniging PEN Vlaanderen die ijvert voor vrije meningsuiting en zich inzet voor vervolgde schrijvers.

• Promotor van het G1000-project waar gewone burgers over politieke thema’s overleggen Twitter @Davidvanrey

Je krijgt niet elke dag de kans om iemand te spreken met een dergelijk breed interessevlak, Van Reybroucks ervaringen en ambities werpen een nieuw licht op de situatie. Tijdens het interview schakelt de auteur naadloos over van de toekomst van Congo, naar de relaties tussen Vlamingen en Walen.

Maar eerst vroegen we hem wat journalistieke tips.

Een mondeling verslag, een eerlijk verslag?

Je hebt voor je boek Congo veel interviews afgelegd, hoe pak je dat aan?

Ik gebruik geen recorder. Alleen voor politieke interviews is het nuttig, want zo kan je iemand letterlijk citeren.

Toen ik vorige week het boek Tegen Verkiezingen uitbracht, kwamen alle journalisten met één, soms twee dictafoons! Ik heb in Congo nooit een recorder gebruikt. Je benadrukt ermee de machtsverhouding: de rijke, blanke Europeaan versus de arme Afrikaan.

Dat bevordert het vertrouwen niet.

Bovendien spreken mensen anders wanneer hun woorden geregistreerd worden, ikzelf ook. Neem bijvoorbeeld mensen van het Congolese leger: die slaan dicht als er zo’n recorder ligt.

Jouw boek is deels gebaseerd op mondelinge verslagen. Sommigen stellen zich vragen bij deze methode. Wat vind je van die opmerking?

Ik begrijp die kritiek, mondelinge overlevering van verhalen vormt een lastige bron. Voor Congo vind ik het echter nog lastiger om er geen gebruik van te maken, omdat er zo weinig schriftelijke bronnen voorhanden zijn.

Elke bron moet je kritisch lezen en dat geldt zeker ook voor interviews, maar gesprekken geven inzicht in wat er speelt bij een mens. Ik citeer soms mensen waarvan ik zeer grote twijfels heb over wat ze zeggen. Zo zei iemand: ‘onze profeet heeft al vier mensen uit de dood doen herrijzen’. Ik geloof niet wat die man zegt, maar dat hij het anno 2009 zegt, vertelt veel veel over religie

Verrekijkers ― 5

interview: david van reybrouck en de impact van de bevrijdende charismatische kerken. Op die manier krijg ik zo waardevolle informatie.

Afrika is dichter dan je zou denken

Gaat het hier niet gewoon om een cultuurverschil: rationele Europeanen versus Afrikanen die meer vanuit het gevoel spreken?

Ik voel me nooit goed bij dat soort grote veralgemeningen. Ik denk dat er enorm veel verschillen zijn binnen Europa en Afrika. Er bestaan zeker bepaalde tradities van spreken, elk met zijn eigen codes. Voor mij viel het bijvoorbeeld op dat de mensen altijd proberen een antwoord te geven, ook als ze het niet weten. Als ze niets zeggen, wordt dat als onbeleefd ervaren.

Ik moest daarmee rekening houden in mijn vraagstelling. Ik heb heel vaak gevraagd naar concrete situaties en ervaringen. Als je bijvoorbeeld aan iemand van 80 jaar vraagt hoe het leven was in de jaren van de kolonisatie, weet je niet of zijn antwoord verwijst naar wat hij nu denkt, of naar wat hij in de jaren ’50 of ’90 dacht. Daarom vroeg ik: welke taal sprak je, welke kleren droeg je, aten jullie binnen of buiten?

Het klinkt misschien banaal, maar ik vond dat erg relevant. Ik ben van opleiding archeoloog. Ik geloof dat in de kleine materiele aspecten van het leven vaak de macrogeschiedenis schuilgaat. Als iemand me bijvoorbeeld zegt dat zijn vader thuis platen van Edith Piaf had, zegt dat erg veel over het milieu van de évolués (een groep zelfbewuste Congolezen die voor de onafhankelijkheidsstrijd pleitte, red.), die Europees wilden zijn in de jaren ’50. Ik zal niet vragen: ‘wat vond je vader van de blanken’, want dan kom je tot niets groots. Met gesloten vragen roep je herinneringen op die vaak erg interessant zijn. Ik moet er veel vragen voor stellen en veel interviews voor doen, maar uiteindelijk levert het belangrijke informatie op. Ik heb in mijn boek 5000 bronnen gebruikt, 6 ― Verrekijkers

waarvan 500 interviews. Dat lijkt me een goede verhouding.

Hield je rekening met het clichébeeld dat mensen hebben over “de arme afrikaan”?

Het was voor mij zeer belangrijk om voorbij dat cliché te geraken. Enerzijds door Afrikanen zelf aan het woord te laten, maar ook door bewust op zoek te gaan naar de stem van Congolezen.

Niet dat ik denk dat er maar één Congolees perspectief is. Er wonen 80 miljoen mensen in Congo, niemand zegt dat die allemaal hetzelfde voelen en denken. Ik denk dat er een groot verschil zit tussen een jonge vrouw van 17, een oudere man van 80, een oorlogsveteraan van begin 40 en de moeder wiens kind aan malaria stierf.

Die hebben allemaal verschillende kijken op de wereld. Het was voor mij essentieel deze verschillende stemmen te laten spreken en tegelijk deze veelheid als een symfonie te laten klinken.

‘De geschiedenis is een grote machine die mensen vermaalt, maar soms slagen mensen er in om de geschiedenis een beetje te vermalen en in een andere richting te duwen.’

Verder bestaat het boek Congo ook stilistisch uit verschillende vormen: een economische analyse, een politieke analyse, reportagestukken, interviewstukken en reisverhalen. Het zijn eigenlijk allemaal flarden die klinken als een geheel. In het boek is er bijvoorbeeld ook poëzie, wat je niet ziet

omdat ik het gewoon heb uitgesmeerd, zonder er nadruk op te leggen. Die veelheid aan stemmen en aan genres was van groot belang voor mij. Het was dan ook een permanente uitdaging om de wereld daar te beschrijven en verstaanbaar te maken aan mensen hier zonder in clichés te vallen.

Het clichébeeld is bijvoorbeeld dat de oorlog in Oost-Congo gaat over grondstoffen en stammen. Vandaag spelen die zaken een belangrijke rol, maar historisch gezien niet. Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen oorzaak en gevolg. Deze oorlog is het gevolg van een complex samenspel van staatsverval, armoede en overbevolking in landbouwgebied.

Je zou kunnen zeggen dat het gaat over de vraag “wie waar zijn planten mag verbouwen”. Daarmee is die oorlog begonnen en na verloop van tijd zijn ertsen belangrijk geworden en zijn mensen zich hoe langer hoe meer deel van een stam beginnen voelen.

Aanvankelijk was het echter niet: “ik behoor tot deze stam dus ik haat jou”.

Ik heb mensen geïnterviewd die niet wisten tot welke stam en klasse ze behoorden. Eén van de belangrijkste zinnen in mijn boek is “groepen ontstaan wanneer ze zich bedreigd voelen”. Groepen zijn het resultaat van het conflict, niet noodzakelijk van de oorzaak van het conflict. In de vakliteratuur noemen we dit processen van etnische identificatie en etnische mobilisatie. Plots gaan mensen zich Hutu voelen, plots sporen mensen anderen aan om niet akkoord te gaan met wat er aan de hand is. We maken het hier in België momenteel ook mee.

De etnische identiteit van Vlamingen en Walen wordt sterker en sterker.

De mondialisering van vandaag

Je spreekt in je boek Pleidooi voor populisme over een kloof tussen laagopgeleiden (de getatoeëerde klasse, zoals beschreven in het boek) en hoogopgeleiden. Is dat vergelijkbaar met wat er gaande

Tekst: Charlotte Lievens — Foto's: Christophe Luts

is in Oost-Congo tussen Hutu’s en Tutsi’s?

Dat zijn twee andere gevallen. Ik denk dat er een sociaal verschil is in onze Westerse samenleving. Een verschil dat weinig aandacht krijgt, maar dat wel een reëel verschil is. Mensen zijn zich er nauwelijks bewust van, maar er is een soort racisme in onze Westerse samenleving van hoogopgeleiden naar laagopgeleiden toe. Dat fenomeen heb ik geprobeerd te analyseren in Pleidooi voor populisme. Ik vind dat echter een ander verhaal dan Hutu’s die zich meer Hutu gaan voelen omdat er een conflict aan de gang is.

‘Er is een soort racisme in onze Westerse samenleving van hoogopgeleiden naar laagopgeleiden toe.’

In iedere samenleving lopen er tientallen breuklijnen, die op heel verschillende manieren worden ervaren. We zijn ons niet zo bewust van het conflict tussen hoog- en laagopgeleiden.

Terwijl er andere breuklijnen zijn die erg in de verf worden gezet, bijvoorbeeld het verschil tussen Vlamingen en Walen. Volgens mij heeft een laag opgeleide Vlaming meer gemeen met een laag opgeleide Waal dan een hoog opgeleide Vlaming met een laag opgeleide Vlaming. Elke samenleving heeft breuklijnen, en sommigen worden enorm aangezet door conflicten, zoals het verschil tussen Vlamingen en Walen en tussen Hutu’s en Tutsi’s.

In de jaren ’90 werd in Joegoslavië het verschil tussen Slovenen, Kroaten, Bosniërs, Serviërs en Kosovaren enorm opgeblazen, terwijl dat niet noodzakelijk de belangrijkste maatschappelijke breuklijnen waren.

Mensen organiseren hun leven echter

volgens de imaginaire breuklijnen die hen worden aangepraat.

Leukste prijsuitreiking ooit

Uw boek Congo heeft de Prix Mahogany (een belangrijke prijs voor Afrikaanse literatuur, red.) in de wacht gesleept, was dat een verassing?

Van alle prijzen was deze geen verrassing. Het boek heeft veel prijzen gekregen in het Nederlandse taalgebied en het afgelopen jaar ook in de Franse wereld, waarvan een aantal heel belangrijke prijzen. De Prix Mahogany is geen prestigieuze prijs. Voor mij persoonlijk is hij wel zeer belangrijk, omdat het de eerste keer was dat ik een prijs kreeg van Afrikaanse intellectuelen. Normaal wordt die prijs alleen gegeven aan Afrikaanse auteurs, dus veel mooier kan een compliment niet zijn.

Ik was al zeer blij toen ik hoorde dat ik die prijs gewonnen had en de prijsuitreiking was de leukste die ik ooit heb meegemaakt. De organisatoren belden mij en zeiden: ‘Er is geen geldbedrag mee gemoeid, maar je krijgt een schilderij van een Afrikaanse artieste. De uitreiking is zeer informeel in een café in Parijs, waar we een zaaltje afhuren voor een veertigtal jonge Afrikaanse journalisten.’ Ik heb daar gewoon een aantal uren mogen praten met jonge briljante Afrikanen. Het was fantastisch, één van de gelukkigste momenten van dit jaar. Het was een echt gesprek, wat je bijna nooit hebt bij zulke conferenties.

Deze gebeurtenis heeft veel voor mij betekend. Er was een soort onderling begrip met kritische vragen en veel uitwisseling. Ik vond het straf dat ze een prijs die normaal voor Afrikaanse auteurs bestemd is, geven aan een in mijn geval toch zéér blanke auteur.

Het was ontroerend en meer dan een nostalgie van mijn tijd in Congo. Ik had er plezier in om met jonge intelligente Afrikanen te communiceren. Zo zie je ook dat Congo aan het mondialiseren is, de Congolezen zitten tegenwoordig overal.

Wat mij opvalt is dat die Congolezen erg complexloos omgaan met hun koloniaal verleden. Hier in België zijn oud-kolonialen vaak zeer kritisch. Ze hebben mij boze brieven gestuurd omdat ze vonden dat ik soms in mijn boek Congo te cassant was of dat ik op andere dingen meer had moeten ingaan. Je ziet dus dat voor hen de omgang met Congo nog altijd één is met het koloniaal verleden, terwijl jonge Congolese doctorandi en journalisten interesse hebben in het Congo van vandaag. Ik merkte het bij de mensen tussen 20 en 40 jaar waarmee ik heb gesproken, ze hebben een soort onthechting van het verleden die ik heel bevrijdend vind.

De toekomst van Afrika ligt in... Afrika

Zo heb ik onlangs Alain Mabanckou leren kennen, een schrijver uit Congo Brazzaville. Hij is nu professor in Amerika. Het is eigenlijk ongelofelijk hoe deze persoon op een paar jaar tijd bijna letterlijk de hemel inschiet.

Hij heeft een boek geschreven waar enorme controverse over is geweest in Brazzaville, Le sanglot de l’homme noir, of “Het snikken van de Zwarten”.

Hij zegt dat het daarmee gedaan moet zijn. Er bestond vroeger “Het snikken van de Blanken” over zij die treurden over het einde van het koloniale tijdperk. Mabanckou zegt dat we

‘Mensen die weigeren zich bij hun lot neer te leggen, hebben iets nobels.’ ook voor onszelf kritisch moeten durven zijn. Het kan niet volstaan dat Afrikanen alleen maar snikken over hun slachtofferschap van het verre verleden. Hij zegt dat we de toekomst in eigen handen moeten

Verrekijkers ― 7

interview: david van reybrouck

Voor een breder publiek schrijven over een land als Congo, is niet eenvoudig: ‘Het was een permanente uitdaging om de wereld daar te beschrijven en verstaanbaar te maken aan mensen hier, zonder in clichés te vallen.’

nemen. De toekomst van Afrika ligt bij de Afrikanen. Dat vind ik straf, het is de jonge generatie die spreekt.

Het waren zulke mensen die in Parijs waren, mensen van een bevolking

‘Congo is een beetje de Amy Winehouse van de mondialisering.

Zoveel talent, maar niet in staat om ermee om te gaan.’ die zo geleden heeft en die toch de moed vinden om hun lot in handen te nemen en te zeggen: ‘we gaan er iets aan proberen doen, we gaan niet alleen slachtoffer spelen en om hulp zitten bedelen’. Ik vind dat fenomenaal. We 8 ― Verrekijkers

zijn altijd een deeltje van de geschiedenis en ik vind het indrukwekkend wanneer mensen hun lot in handen nemen. De geschiedenis is een soort grote machine die mensen vermaalt, maar soms slagen mensen er in om de geschiedenis een beetje te vermalen en in een andere richting te duwen.

Daarom vond ik die middag in Parijs zo bijzonder. Mensen die weigeren zich bij hun lot neer te leggen, hebben iets nobels. Geschiedenis is mensenwerk met grote structuren waar je als individu niet veel tegen kunt doen, en toch. Onder Moebarak was er niet veel mogelijk, maar er is toch een revolutie gekomen in Egypte.

Wat vind je van de volgende uitspraak: “hoe meer grondstoffen in een land, hoe armer het land?”

Dat is een zeer tragische uitspraak die helaas waar is voor een land als Congo.

Grondstoffen zijn in principe een cadeau voor een land. Noorwegen is

bijvoorbeeld een zeer welvarend land, mede omdat er zoveel aardgas in de grond zit. Maar wanneer een land zijn grondstoffen niet kan beheren, dan wordt het een vloek. Congo is rijk aan grondstoffen, maar heeft een staat die helemaal kapot is. Die twee factoren zorgen er mee voor dat een staat niet terug overeind krabbelt. Congo heeft alles, de hele tabel van Mendeljev onder haar bodem, om zichzelf te ontwikkelen, maar dat gaat niet gebeuren.

Om het te kunnen laten gebeuren moet je een goede staat hebben. Het is zoals iemand met een enorme rijkdom die niet kan omgaan met geld, de rijke is dan niet geholpen met zijn rijkdom, het heeft een destructief effect op die persoon. Het werkt ook zo met persoonlijk talent. Congo is een beetje de Amy Winehouse van de mondialisering, zoveel talent, maar niet in staat om ermee om te gaan. Het zijn sterke benen die een talent kunnen dragen en het zijn sterke staten die rijke grondstoffen kunnen dragen. 

Dossier: feest

Tekst: Chaima Laattar

Id ul Adha for dummies Verslag van een offerfeest

V

errekijkersreporter Chaima is moslima en vierde op 15 oktober het offerfeest.

Hieronder legt ze uit wat de dag inhoudt en wat deze voor haar betekent.

Id ul Adha, oftewel Offerfeest, is een feest dat in heel de wereld gevierd wordt door moslims. Zij vieren het feest ter nagedachtenis van de profeet Ibrahim, beter bekend als Abraham.

Ibrahim wilde uit liefde voor god zijn zoon offeren. Op het moment dat de profeet dit wilde doen, kreeg hij van god een dier. Jaarlijks vieren de moslims het offerfeest om deze gebeurtenis te herdenken.

Het feest wordt op verschillende manieren gevierd, ieder moslim doet dit op de manier die hij of zij fijn vindt.

Het belangrijkste is dat de intentie van de feestvierder zuiver is: een moslim toont met een offerfeest zijn liefde voor god. Niet alle moslims kiezen ervoor om een dier te slachten. Het is mogelijk om een donatie te doen aan mensen die niet het geld bezitten om iets te offeren.

Deze donaties zorgen ervoor dat ook minder gegoede moslims het offerfeest kunnen vieren met hun familie.

Familie is zeer belangrijk op deze dag.

Als er geen familieleden zijn met wie je het feest kan vieren, dan zijn er altijd nog andere moslims. Alle moslims worden gezien als broeders en zusters,

waardoor het gevoel van samenhorigheid heel sterk is. Je bent nooit alleen tijdens feestdagen. Moskeeën zijn dan ook open voor moslims die geen familieleden hebben.

De jaarlijkse beslissingen

Naast familie, zijn ook de voorbereidingen voor het feest belangrijk. Ieder jaar wordt uitgebreid nagedacht over hoe het feest gevierd zal worden. Het gaat niet alleen om de beslissing een dier te offeren of een donatie te doen, maar ook om een andere belangrijke plicht die een moslim één keer in zijn leven moet vervullen: de bedevaart naar Mekka. Het verrichten van de bedevaart is enkel verplicht voor een moslim die over de financiële middelen beschikt.

Iedereen wacht met spanning af. Als men ervoor kiest om niet naar Mekka te gaan, dan moet het feest goed georganiseerd worden. Het leuke aan dit feest is dat het drie dagen duurt. Je viert het ieder jaar opnieuw en het kan altijd een andere wending nemen. Je zou het kunnen vergelijken met de kerstdagen. Niet elk kerstfeest is ieder jaar hetzelfde.

De voorbereidingen die bij mijn gezin worden gedaan, beginnen bij onze

jaarlijkse beslissingen. Wat gaan wij dit jaar doen? Gaan wij doneren of wordt het genieten van schapenvlees? In principe weet ik al wat het gaat worden. Mijn ouders kiezen meestal niet voor een donatie, omdat ze met het Suikerfeest geld doneren. Mijn ouders willen ons meegeven dat het goed is om beide offers te doen. Wel wordt er nadrukkelijk gezegd dat je voor beide opties kan kiezen.

Mijn vader is verantwoordelijk voor het schaap, als hoofd van het gezin kiest hij een slager uit. De beslissingen van mijn vader gelden niet voor de getrouwde kinderen. Zij hebben hun eigen verantwoordelijkheden gekregen op het moment dat ze verbonden zijn aan hun huwelijk.

Schaap is binnen, pret kan beginnen!

Nu het schaap besteld is, komt het offerfeest in zicht. Voor we kunnen beginnen vieren, moet er echter nog veel gebeuren. Eén van mijn favoriete taken is het shoppen: ik mag twee keer per jaar zo veel shoppen als ik zelf wil.

Niemand kijkt naar het prijskaartje, want het is voor het offerfeest. Op die dag moet je er zo mooi mogelijk uitzien. Met je kleding uit je dat er een feest is. Ook kopen we cadeautjes voor de kinderen. Het is een manier om hen te leren dat we lief voor elkaar moeten zijn tijdens de feestdagen. 

Verrekijkers ― 9

Dossier: Feest Naast het winkelen worden er ook heerlijke koekjes gemaakt. Het koekenbakken wordt met alle familieleden gedaan. Ik moet wel zeggen dat mijn broers twee linkerhanden hebben en dat ik het graag van hen overneem. Het is een familieaangelegenheid om in de stemming te komen van het feest. Je voelt alle liefde om je heen. Het komt niet vaak voor dat je aan tafel koekjes bakt met de hele familie. Door de drukke schema’s leef je langs mekaar heen, maar momenten als deze brengen je terug tot de kern.

Het schaap is binnen, we hebben heerlijk geshopt, de koekjes zijn gebakken: nu hebben we nog één beslissing te maken. Bij wie vieren wij het offerfeest? Helaas is daar niet meteen een antwoord op, maar het duurt meestal niet lang.

De meeste moslims vasten de dag voor het offerfeest, omdat dit de dag van Arafat is. Dit heeft niets te maken met de oude Palestijnse leider, het gaat om de berg Arafat in Saoedi Arabië.

Op deze plek moeten moslims tijdens hun bedevaart tot bezinning komen en krijgen ze een voorproefje van de Dag des Oordeels. Ook gaf de profeet Mohammed hier zijn laatste preek voordat hij stierf.

De dag van Arafat behoort tot de dagen waarop je vrijwillig mee kan vasten.

Het is niet verplicht, maar de meeste moslims doen dat wel omdat er een grote beloning voor staat. Profeet Mohammed leverde over dat als je vast op de dag van Arafat, Allah de zonden van de mens van een jaar ervoor en erna zal vergeven.

Superwoman it is!

De vrijwillige vastendagen worden daarom met plezier gedaan. Als je de dag goed doorkomt, onderga je een euforisch gevoel dat het je het liefst met iemand wilt delen. Dat is vaak moeilijk, omdat niet-moslims niet begrijpen waarom iemand niet zou eten of drinken. Als ik geen moslim 10 ― Verrekijkers

zou zijn, zou ik het misschien ook niet begrijpen. Het vasten zelf vind ik niet makkelijk, maar het is bijzonder omdat niemand je verplicht en je het dus vanuit je persoonlijke overtuiging en wilskracht doet.

Je liefde voor god is zo sterk dat je bereid bent om te vasten. Je laat eten en drinken staan voor een beloning die je niet ziet, niet kan voelen en ook niet kan aanraken. Toch kijk je met veel plezier uit naar deze dag. God is voor mij degene die mij de vleugels geeft die ik

'Niet alle moslims kiezen ervoor om een dier te slachten. Het is mogelijk om een donatie te doen aan mensen die niet het geld bezitten om iets te offeren. Deze donaties zorgen ervoor dat ook minder gegoede moslims het offerfeest kunnen vieren met hun familie.' nodig heb om te leven en hij heeft me tot een superheldin gemaakt in mijn eigen geloof. Ik ben de Superwoman.

Familie: de spiegel die je nodig hebt

Vasten verbreek je niet alleen, dat doe je met familie. Er zijn twee momenten in het jaar, tijdens het offerfeest en het Suikerfeest, waarop je met z’n allen bijeen komt en elkaar een spiegel voorhoudt. Er komt een besef dat je niet

alleen met jezelf moet bezig zijn, maar ook met anderen. Je kan het zien als een hereniging met familie en vrienden. Zij staan nu in het middelpunt van je leven en je bent er fysiek en mentaal voor elkaar. Door dit besef kijk je om je heen en zie je de familie en vrienden die van je houden. Het geeft je een gevoel van samenhorigheid, je bent niet alleen.

Het offerfeest is ook een gelegenheid om het bij te leggen met iemand. Het is de juiste tijd om je over je trots heen te zetten: de deuren staan wagenwijd open voor iedereen die mee wilt komen genieten van het vlees.

Ik heb vaak vragen gekregen over het offerfeest en wat het voor mij betekent.

Het offerfeest is voor mij niet alleen een islamitische feestdag, maar ook een Nederlandse feestdag. Dit heeft vooral te maken met het feit dat ik me niet eens kan herinneren dat ik het ooit in het land heb gevierd waar mijn ouders vandaan komen. Ik vind het daarom ook jammer dat het niet erkend wordt als een nationale feestdag.

Deze dag betekent voor mij ook: klaarstaan voor anderen. Egoïsme is uit den boze. Het offeren van een dier en het delen ervan met je medemens, zijn de belangrijkste zaken. Ieder jaar is er meer armoede: als je iemand al één dag kan voorzien van een maaltijd, dan ben je in mijn ogen rijker dan de sultan. Het offerfeest laat zien dat iedereen één kan zijn en dat je niet alleen op de wereld staat. Mijn eten is jouw eten en andersom.

Het gebed, familie en diner

Het is de ochtend van het offerfeest, mijn ouders gaan naar de moskee voor het gebed. Het gebed in kwestie is het Ied-gebed, dat elke islamitische feestdag wordt gehouden. Voor de mannen is het verplicht om het gebed bij te wonen, maar voor de vrouwen niet.

Het is een gezamenlijke gebed waar de meeste moslims aan deelnemen, het gebed wordt volgens de wijze van

Tekst: Chaima Laattar

profeet Mohammed gedaan. Na het gebed geeft de imam een preek, het onderwerp van de preek verschilt per Ied-gebed, per moskee en per Imam.

Na de preek wensen de moslims elkaar een fijne Ied. Na het gebed gaat iedereen naar huis en daar word je opgewacht door familie en vrienden, om samen te ontbijten.

De cadeautjes worden aan de kinderen uitgedeeld. Liefde geven en ontvangen is belangrijk en daarom komen we op zo’n dag meerdere keren bijeen. Er is één moment van de dag waarop het gezinshoofd het huis verlaat en dat is na het gezamenlijke ontbijt om het geslachte schaap op te halen. Als dat eenmaal gebeurd is, gaan we met z’n allen het diner klaarmaken. Het is een combinatie van een barbecue en een heerlijk schaapsgerecht.

Op de tweede en de derde dag eten we ook schapenvlees en gaan we op bezoek bij familie en vrienden. Gelukkig duurt het feest drie dagen, want iedereen wilt je op die dagen zien. In die drie dagen wordt een gedeelte van het vlees weggegeven. In Nederland geven enkele moslims het aan de voedselbank, voor de mensen die het niet hebben. Anderen nodigen hun niet-moslim buren uit om een idee te geven wat deze dag voor ons betekent.

Na het offerfeest ben ik altijd een beetje verdrietig, omdat ik weer met beide voeten op de grond moet staan.

De tijd gaat snel voorbij, iedereen heeft het heel druk, je moet je haasten om taken af te krijgen. Je hebt geen moment van bezinning, terwijl dat net een goed overzicht geeft over jezelf en waar je staat in het leven. In deze tijd draait het voornamelijk om de ontwikkeling van je eigen “ik” en de uitschakeling van alles wat in je weg komt. Het lijkt net of je een boodschap krijgt met ‘Ik moet weer aan mezelf gaan denken’ en de medemens die ik graag wil helpen, moet even wachten. Ligt het aan de cultuur die ik heb meegekregen vanuit Nederland, of is dat maar een illusie? 

Tekst: Margot Cassiers & Wouter Moons

Bedankt!

Het is nooit eenvoudig voor een studentenblad met beperkte middelen om een consistent en zinvol parcours af te leggen, zeker een blad met een thematiek als die van Verrekijkers. Dit 25ste nummer markeert in de eerste plaats een bijzondere prestatie van heel veel vrijwilligers.

Sinds 2007 werken ieder jaar jongeren met een passie voor de wereld en goesting om journalistiek aan de slag te gaan, aan Verrekijkers.

Graag maak ik van deze gelegenheid gebruik om, namens mezelf en alle hoofdredacteurs voor mij, iedereen hartelijk te bedanken die de afgelopen 25 nummers mee mogelijk heeft gemaakt. Het is een plezier en een voorrecht om met zo’n enthousiast en getalenteerd team te mogen werken.

Bedankt en op naar de volgende 25!

Margot Cassiers Hoofdredactrice Verrekijkers

Wil je deel uitmaken van het Verrekijkers-Team? we zijn op zoek naar:

Fotografen & illustratoren Kan je goed overweg met een fotocamera? Ken je het verschil tussen 300 dpi en 72 dpi? Heb je oog voor detail en compositie? Wil je graag op reportage om boeiende portretten te maken? Dan ben jij de fotograaf die wij zoeken.

Maak je leuke tekeningen of grappige cartoons? Druk je je liever uit in beelden dan in tekst? Of vind je het een uitdaging om complexere materie creatief te illustreren? Dan willen we graag met je samen werken.

Bij Verrekijkers kom je te weten hoe een echt tijdschrift tot stand komt.

Afspraken maken, deadlines respecteren, omgaan met kritiek en correcties…

Je kan bij ons ongedwongen ervaring opdoen. Bovendien wordt je werk vier keer per jaar professioneel gedrukt en gelezen en bekeken door een tweeduizendtal studenten en professoren van de Universiteit Antwerpen.

Contacteer ons via info@verrekijkers.org en tot gauw?

Verrekijkers ― 11

?

Geven

v le

en

do

et

Twee weken vrijwilligerswerk in mediterraan Kroatië

N

u orkaan Haiyan de Filipijnen deels heeft verwoest, wordt een beroep gedaan op onze vrijgevigheid, het belang van solidariteit en een helpende hand.

Geven aan een ander lijkt altijd goed te voelen, ook als er geen directe noodsituatie is.

Journaliste in opleiding Simone van Iperen reisde deze zomer met een groep studenten naar het historische stadje Trogir, om haar bijdrage te leveren aan tehuis Dom Staraca. Die instelling huist ouderen met een verstandelijke beperking. Ze blikt terug op haar werk daar en plaatst een kanttekening bij de altruïstische sfeer die rondom vrijwilligerswerk hangt.

Ik kijk achterom. Het is prachtig weer vandaag. De baai van Trogir met helderblauw water lijkt zo weggerukt uit een ansichtkaart. Op de achtergrond ligt het historische stadje met zijn indrukwekkende stadsmuur en kleine gangenstelsel. Als ik weer 12 ― Verrekijkers

vooruit kijk, zie ik door de tralies van het hek tehuis Dom Staraca. Ik ben behoorlijk nieuwsgierig naar wat we daar zullen aantreffen. Tot nu toe zie ik alleen een grote kerel met norse uitdrukking. Zijn naam is Joere en zijn taak is om de poort te bewaken. Wan-

neer hij de poort heeft geopend met de sleutel die om zijn nek hangt, lopen we reikhalzend het terrein op. Als we het gebouw naderen zien we ouderen op een stenen muurtje zitten. Ze staan snel op om ons te begroeten. Voor we het weten, zijn we omsingeld door bewoners van het tehuis. We worden onthaald als ware helden. De hartelijke begroetingen maken ons bescheiden, we hebben nog niet eens iets gedaan.

Helpen

Ik ben blij als ik de eerste dag meteen met een groepje bewoners mag gaan zwemmen. We zijn hier immers naartoe gekomen om de handen uit de mouwen te steken. We willen helpen en een glimlach op het gezicht van de ander toveren. Met dit streven in het achterhoofd, lopen we met zes bewoners op leeftijd richting de baai die schuin tegenover het instellingsterrein ligt. We hebben nogal de neiging om beschermend op te treden. Om die reden houden we het bejaarde groepje dicht bij elkaar. Deze kwetsbare men-

Het leven van een vrijwilliger

Tekst: Simone van Iperen — Foto's: Irma Vlahovjak

sen zijn aan onze zorg toevertrouwd, dus we laten ze zeker niets overkomen. Plots voel ik een ruk aan mijn rechterarm. Voorheen rustte die losjes in de arm van bewoonster Vesna. Ze trekt me vlak voor een auto weg die nu snel langs me heen schiet. Ik kijk haar geschrokken aan. Berustend glimlacht ze terug.

Borsten-monoloog

Op één van de eerste dagen maak ik een wandeling in en rondom het tehuis. Bij een gangetje waar voornamelijk bedlegerige bewoners verblijven, stop ik even. Nieuwsgierig gluur ik naar binnen om te zien wat voor mensen er op de bedden liggen. Ze liggen er bijna allemaal, zoals de dagen ervoor ook het geval was. Ik zie een kleine vrouw met een gebogen rug. Ze zit op de rand van haar bed en heeft een gezicht met heel veel diepe rimpels. Haar dunne grijze haar ligt opgeborgen onder een zwart hoofddoekje.

Ze heeft wel wat weg van een heksje.

Ik laat me vertellen dat de vrouw 100 jaar oud is. Bij haar in de ruimte zit op een stoel een blinde vrouw. Ik herken haar van de dag ervoor, toen heb ik haar geholpen met eten. Ik loop naar haar toe en maak mezelf kenbaar door ‘hallo’ te zeggen en haar arm kort aan te raken. Ze begint gelijk te lachen en te praten. Ik versta haar Kroaats niet, maar ben geboeid door de manier waarop ze vertelt. Ik ga naast haar zitten en terwijl ze praat voelt ze aan mijn armen. Ik beeld me in dat ze verhaalt over hoe haar dag is verlopen.

Haar hand is bij mijn bovenarm en grijpt plots kort mijn borst beet.

Verbaasd roep ik ‘hee joh’. De vrouw gooit haar hoofd naar achteren en schatert het uit. Heb ik zojuist naar een monoloog over borsten geluisterd?

Deze vrouw heeft een onwaarschijnlijk leuk gevoel voor humor!

Aandacht

De omstandigheden in het tehuis beginnen langzaam vorm te krijgen.

Hoewel de ouderen het niet slecht hebben, gaat er een zekere tristesse

De beeldvorming rondom de bewoners van Dom Staraca is nogal griezelig. Het zorgt ervoor dat ouders hun kinderen uit het water halen als we er zwemmen met de ouderen.

uit van hun woonomstandigheden.

Er zijn drie maaltijden per dag en ze hebben uitzicht op de Adriatische zee.

Ze leiden desondanks een geïsoleerd bestaan in het tehuis. Er komen nauwelijks bezoekers en de aandacht die ze krijgen, beperkt zich tot primaire behoeften zoals eten en verschonen.

De verzorgsters voorzien de bewoners niet van aandacht als die zich niet richt op een lichamelijke behoefte. Voor ons is dat lastig te begrijpen. Het komt er op neer dat tijdens de lunch het eten bij de bewoners heel snel naar binnen wordt geschoven. Daarbij is er geen

‘We laten ons graag om de tuin leiden door de soms stokoude grapjassen.’

aandacht voor de persoon maar vaak wel voor de dichtst bij zijnde collega.

Dan bespreken ze even de ditjes en datjes van dat moment. De bewoner in kwestie houdt zijn mond open zodat het eten naar binnen geschoven kan worden. Na de lunch gaan de bewoners hun eigen gang. Ze handelen

onderling met sigaretten, lopen wat rond in hun met urine besmeurde broek. Blijven op bed liggen waar ze al de hele dag liggen, of gaan terug naar hun gebruikelijke bankje om in de verte te staren. De zusters zitten ondertussen aan tafel te kletsen.

Als je als vrijwilliger naar een plek toegaat om te helpen, ga je er van uit dat je een bijdrage levert omdat de aanwezige middelen zijn uitgeput. Je wilt je graag inzetten voor de goede zaak om de wereld een beetje beter te maken. Samen komen we er wel, denk je. Deceptie maakt zich van mij meester wanneer ik zie dat de zusters er gewoon geen zin in lijken te hebben.

De vrijwilligers verzorgen activiteiten en dat is leuk en aardig voor de bewoners en voor ons. Maar het is werk van de zusters. Wij zijn er niet om hun werk te doen, dat is de omgekeerde wereld. Op die manier houden we de situatie alleen maar in stand. De zusters kunnen aan tafel zitten, de vrijwilligers doen het werk. Mijn gedachten gaan naar het oude heksje dat nooit zal vragen om aandacht. Maar ook naar de vele anderen die zitten te verpieteren in het tehuis.

Niet goed wijs

Mijn hier-moet-iets-aan-gedaan-

Verrekijkers ― 13

Het leven van een vrijwilliger worden-alarmbellen gaan af. We zijn namelijk bewoners aan het verzamelen om te gaan wandelen. Een krasse vrouw in een rolstoel wordt aan ons voorgesteld. Daarbij vertellen de zusters ons dat ze al tien jaar niet buiten de poorten van het tehuis is geweest! Tien jaar is een ongelofelijk lange tijd. Ik vraag me af of er in tien jaar niemand is geweest die even tijd heeft gehad om met de vrouw een wandelingetje te maken. Ik geef de ongemotiveerde zusters de schuld.

Maar diezelfde zusters staan ons nu met een vertederende blik uit te zwaaien in onze tred richting de poort.

Ze lijken oprecht blij dat de vrouw eindelijk naar buiten kan. Blijkbaar kan het ze dus wel iets schelen. De paradox die zich in mijn hoofd afspeelt, weerspiegelt de situatie in het tehuis.

Het is niet alleen maar goed of slecht.

Er ligt een groot grijs gebied tussen wat wij als naïevelingen concluderen en hoe de echte situatie is. De zusters willen echt alleen het beste voor de mensen, anders waren ze er niet gaan werken. De zorg voor gehandicapte ouderen is één van de meest ondergewaardeerde banen in Kroatië. De maatschappij kijkt neer op deze groep mensen en wie er mee werkt wordt als niet goed wijs gezien. Het loon ligt ook

Tekst: Simone van Iperen — Foto's: Irma Vlahovjak

enorm laag, waardoor de zusters er een tweede baan bij moeten nemen. Zo verhuurt één van hen appartementen en werkt een ander ’s avonds in een restaurant. Ik begin in te zien dat we als groepje studenten niet de intentie hoeven te hebben een groot verschil te kunnen maken. Het systeem kunnen we niet veranderen.

Het echte leven

Inmiddels zijn we behoorlijk ingeburgerd in het tehuis. We verzorgen dagelijks vier activiteiten, meestal zwemmen, naar het stadje wandelen, de tuin verzorgen of knutselen. We hebben wel begrepen dat het tehuis markante figuren huisvest en kunnen hun eigenaardigheden wel waarderen.

We lachen om hun plagerijen en laten ons graag om de tuin leiden door de soms stokoude grapjassen. Daar keuvelen we op een gezellige ochtend tijdens het sproeien van de planten in de tuin. We lopen vlak langs het hek waar het échte leven zich afspeelt.

Mensen die kunnen gaan en staan waar ze willen zonder beperking.

Die langslopen van hun huis naar de supermarkt en misschien zelfs even op het terras gaan zitten. Een vrouw loopt gehaast langs het hek. Een bewoner steekt zijn arm door het hek

De zorg voor gehandicapte ouderen is één van de meest ondergewaardeerde jobs in Kroatië.

14 ― Verrekijkers

en zegt: ‘geef me een sigaret’. De vrouw schrikt en maakt daardoor een klein sprongetje. Ze herstelt zich en loopt verder alsof ze niets gehoord heeft.

Deze vrouw komt straks thuis met een angstaanjagend verhaal. Een gek stak zijn arm door de tralies en liet haar vreselijk schrikken.

De beeldvorming rondom de doelgroep is nogal griezelig. Het zorgt ervoor dat ouders hun kinderen uit het water wegtrekken als we er zwemmen met bewoners. ’s Avonds is het schrikbeeld nog erger. Veel bewoners lijden aan slapeloosheid en gaan dan in hun nachtjapon langs het hek dwalen. Als schimmen lopen ze met de passanten mee of schreeuwen plots dat ze een sigaret willen. Als hun vragende hand dan een sigaret ontvangt, zijn ze blij.

Dankbaar voor het medelijden dat hen gegeven wordt.

Medelijden en altruïsme

Dat de bewoners alleszins zielig zijn, staat buiten kijf. Wie hier naartoe kwam met de bedoeling zielige mensjes te helpen, ziet zijn vooroordelen bevestigd. We hebben ze echter leren kennen als ondeugend, pienter en zeker in staat om een bijdrage te leveren. Als je helemaal eerlijk bent, zeg je dat de bejaarde delegatie niet het hoofddoel van onze reis was. We hadden geen idee wie de mensen waren en of ze überhaupt hulp nodig hadden. Toch was er iets wat ons naar deze plek toe heeft getrokken. Er zijn voor een ander, oké. Maar ook de mate van zelfontplooiing die vrijwilligerswerk in het buitenland met zich mee brengt. Een minder nobel streven als je het zo leest. Het beter maken van onszelf of het pimpen van onze cv’s.

Je omgeving ziet je als een goed mens als je vrijwilligerswerk doet. Het is niet alleen geven. De ouderen hebben ons bouwstenen geschonken om als bewuste individuen in het leven te staan. Onze verruimde blik kruist nog eenmaal die van de bewoners als we afscheid nemen. Achter ons doet Joere de poort op slot. 

stem van de student

Tekst: Iris Perkisas — Illustratie: Wouter Moons

t den u t s is de ? r i na o i revolut p de som

e proef o d m a n s r e k ij k Verre

lly going to hap ta to ’s it ; n o ti be a revolu miek Russell o k ‘There’s gonna se it r B e d tober sprak over pen.’ Op 24 ok Cs Newsnight B B in n a m x a emy P eBrand met Jer krijk. De vuilg in n o K d ig n e r an het Ve wordt met een d r de toekomst v e ie c o ss a e g die vooral politieke cor t e bekte Brand, m t ie n r e k edrag en ze li jke wild uitgaansg m a ats ch app e e ig id u h t e h t e da pen r e c theid, steld orden ver wor w l a z t e h t a d eerkt én rekijkers vro r systeem niet w e V ij b ij W . lutie door een revo deze “nakende in n e v lo e g n udente el voor gen ons af of st erhaupt nog w b ü n se n e m f o revolutie” en opkomen. elkaar zouden

'Hopeloos wachten op de revolutie'

egepaste EVA studente To ) enschappen (TEW Economische Wet Ik begrijp de reactie van Russell Brand. Tegenwoordig lijken de verkiezingen een soort van stoelendans waarbij iedere partij om de beurt eens op de laatste stoel mag gaan zitten. Partijen bieden geen diversiteit meer aan. Ik vind ze meer en meer eenheidsworst. Waar ik het echter niet mee eens ben, is de beslissing om gewoon niet meer te gaan stemmen, zoals Brand doet. Met een revolutie als enige uitgangspunt kom je nergens.

Er zijn inderdaad veel mensen – waaronder ontzettend veel jongeren – die niets meer zien in het huidige systeem. Ik denk dat zij nog lang op verandering kunnen wachten. Ik vind solidariteit niet meer van deze tijd, onze maatschappij is te veel geïndividualiseerd.. Een recent voorbeeld is de hele “zwarte piet”-kwestie. Waar komt

dit ineens vandaan? Zoveel tradities worden onder de loep genomen en als fout of racistisch bestempeld. Je kan tradities met een korrel zout nemen, maar als je positieve verandering teweeg wil brengen, moet je dat niet doen door het ene dogma te vervangen door een ander. Ik zeg niet dat er geen gesprek op gang mag komen, maar er is een verschil tussen horen en luisteren. Er zou meer dialoog moeten plaatsvinden, zodat het debat niet uitdraait op een hoop groepen wiens boodschappen in dovemans oren vallen.

Een weg waarlangs we dit misschien wat sturing kunnen geven, is opvoeding. Misschien kunnen scholen een nieuw optioneel vak invoeren dat voorlichting geeft over de verschillende manieren van levensbeschouwing. Een soortgelijk vak wordt al op de Universiteit Antwerpen gegeven, maar een kinderversie in het lager zou zeker geen overbodige luxe zijn. Deze minimale sturing zou – denk ik – al verandering kunnen brengen.

Verrekijkers ― 15

stem van de student

'WE MoEtEN rEAlistisCH BliJvEN'

he Wetenschappen JAN student Biomedisc Ik kan begrijpen dat veel mensen zich optrekken aan zulke uitspraken. Brands uitleg is op zich samenhangend en de situatie waarin we ons nu bevinden, lijkt inderdaad uitzichtloos. Jammer genoeg is het door dit soort uitspraken dat de wereld vierkant draait. De laissez-faire-attitude waar Brand voor kiest, zal onze maatschappij niet ten goede komen. Je kan in eender welk geschiedenisboek bladeren om te zien dat geen leiding geven, even slecht, of zelfs slechter is dan onder een fanatiek bewind te leven.

Zelfs Family Guy heeft hier een aflevering over gebracht. De mens is een kuddedier en heeft nu eenmaal leiding nodig.

Over de mythisch revolutie waarover Russell Brand zo hoopvol spreekt, kan ik kort zijn: not gonna happen! Het is zeer onwaarschijnlijk, en zelfs onrealistisch, om te denken dat er revolte in de Westerse jeugd zit. Ik heb het gevoel dat mijn generatie het nut niet meer inziet van op de barricades moord en brand te staan roepen.

Allemaal een beetje te veel een ver-vanmijn-bedshow. En eerlijk? Wat zou het uitmaken. Tegenwoordig is er geen “broederschap” meer zoals dat vroeger wel leek te bestaan. Studenten leken nog idealen te hebben waarvoor ze wilden vechten. Vandaag moet dat ideaal netjes passen in hun schema, zodat de gemiddelde student niet te lang weg is van zijn of haar pintje of, godbetert, zijn of haar boeken!

Studenten lijken zich eerst af te vragen welk voordeel ze kunnen halen door mee te doen met een nobele zaak. Of ze gunnen het licht in elkanders ogen niet. Denk maar aan alle heisa met die Sinterklaastoestanden of de haat die er tegenwoordig is wanneer religie wordt besproken. Een kerk meer of minder is geen probleem, maar een minaret? En het strafste is dat protest tegen de bouw van religieuze gebouwen niet als racistisch mag bestempeld worden. Tegen de bouw van een minaret in Lier drie jaar geleden wist jong VLD-er Philip De Koninck het volgende te zeggen in de Gazet van Antwerpen: ‘We hebben geen bezwaar tegen de bouw van een gebedshuis voor moslims. Maar de bouw van een metershoge minaret vinden we een brug te ver en zelfs op de rand van het provocatieve af. Hierin delen wij de mening van vele buurt16 ― Verrekijkers

Tekst: Iris Perkisas — Illustratie: Wouter Moons bewoners en Lierenaars.’ Met andere woorden: we staan volledig open voor verschillende culturen, maar laat het in godsnaam niet opvallen en niet in onze buurt voorkomen.

Om terug te komen op de kwestie van revolutie, het lijkt me een te gemakkelijke oplossing. De wereld is te ver gevorderd om te denken dat we terug met een schone lei kunnen beginnen. We moeten leren omgaan met de fouten van een ander en diens consequenties. Door enkel maar naarstig op zoek te gaan naar de schuldigen, lossen we niets op. Ja, we moeten vooruitkijken, maar we mogen vooral onze bagage niet uit het oog verliezen.

'CAMpAgNE voErEN ACHtEr HEt CoMputErsCHErM' SHANNON studente

Engels (San Diego)

Ik heb het gevoel dat je in Amerika, of toch zeker in San Diego, kunt spreken van een soort van verdeeldheid. Langs de ene kant is er een overdonderend gevoel van apathie en onwetendheid. Denk maar aan Proposition 8 (een referendum dat op vier november 2008 werd gehouden in de staat Californië, red.), dat het homohuwelijk verbood.

Gelukkig is dit voorstel nietig verklaard.

Een recenter voorbeeld is de onverschilligheid in verband met Rusland en diens anti-homowetten. Er was hier bijna geen gehoor voor te vinden. De suggestie om de Russische winterspelen te boycotten werd nauwelijks geregistreerd.

Langs de andere kant zijn er jongeren die voor gerechtigheid willen vechten. Ik kan dit alleen maar toejuichen. Helaas gebeurt deze strijd grotendeels netjes vanachter een computerscherm. Studenten gaan niet meer de straat op en de tijd van de grote antibewegingen is gedaan. Solidariteit lijkt onbestaande hier in Amerika. We zijn zo verdeeld over wat wel en wat niet belangrijk is en hoe we dit moeten aanpakken. Er is geen eenheid meer en al wat er gebeurt, is ruziemaken over kleine onbelangrijke zaken zodat er geen ruimte meer is voor wat er echt toe doet. Hierdoor kunnen we ook niet als één groep strijden voor een goede zaak. Ik dacht dat mijn ervaring zou verschillen met die van Europa, maar jammer genoeg zijn studenten –misschien alleen op het eerste zicht?– overal even passief. 

Dossier: Feest

Tekst: Julie De Lombaert & Syren Korthouwer — Illustratie: Wouter Moons

Do they know it’s Christmas?

Feesten doen we allemaal. Maar vieren we ook allemaal Kerstmis? Verrekijkers vroeg het aan acht buitenlande studenten. Vieren zij Kerst? En zo ja, wat doen ze dan?

Vieren jullie Kerstmis?

Frank (Kameroen): Bij ons is Kerstmis één van de meest gevierde feesten.

De dag voor Kerst worden alle inkopen gedaan zoals drinken, eten, cadeautjes, enzoverder. Kinderen vinden het geweldig om de kerstboom op te zetten en het huis te versieren. Op kerstochtend staan de meeste mensen vroeg op om eten klaar te maken voor de hele dag. De mannen gaan naar het dorp om drank te kopen. De gerechten die gemaakt worden, zijn echt de beste die een familie kan maken. Rond negen uur gaan de meeste families naar de kerk. Hier laten de kinderen hun cadeautjes zien. Tijdens de hele dienst wordt kerstmuziek gespeeld. Rond de middag is de mis gedaan. Daarna komen familieleden en vrienden samen om te eten.

Na het middageten bezoeken de meeste jongeren hun familie en vrienden, of gaan ze shoppen. De jonge kinderen spelen op straat met ballonnen, trompetten en computerspelletjes. Rond vijf uur steken de kinderen vuurwerk af op straat. Daarna worden ze weer thuis verwacht voor een feestmaaltijd. ’s Avonds laat gaan de Kameroense jongeren uit om te feesten in clubs. Ze keren pas in de vroege uurtjes terug. Terwijl de jongeren uitgaan, gaan de ouders op café.

Inge (Nederland): Ik vier Kerstmis altijd met mijn familie. Omdat ik in een restaurant werk, moet ik meestal werken op kerstdag. Dat is niet altijd leuk want kerst vier je toch echt met je familie.

Santoecha (Suriname): Kerst wordt in mijn land wel gevierd, maar mijn familie doet er niet aan mee. Wel eten we tijdens de feestdagen altijd veel kerstbrood en soms gaan we ook bij familie op bezoek. Jarenlang heb ik Kerstmis bij een vriendin gevierd, omdat ik daar heel vaak over de vloer kwam en haar familie het wel viert.

Sayed (Afghanistan): In mijn land is er maar een kleine gemeenschap van christenen. Zelf ben ik moslim en neem ik er dus nooit aan deel. Door de oorlog ben ik als driejarig kind verhuisd naar India waar ik enkele jaren gewoond heb. Ook daar ben ik niet echt in aanraking gekomen met Kerstmis.

Toen ik zes jaar was, verhuisde ik naar Rusland, waar ik Kerstmis heb leren kennen. Er waren cartoons in magazines en filmpjes op televisie over het kerstfeest. Mijn vrienden vertelden hoe ze altijd Kerstmis vierden en ik geraakte geïntrigeerd door hun verhalen. Ik heb daarop aan mijn vader gevraagd wat Kerstmis juist was en hij heeft me het hele verhaal verteld.

Dat vond ik geweldig. Een nieuwe, sprookjesachtige wereld ging voor mij open. Sindsdien zetten we elk jaar een kerstboom en gaan we telkens eten bij vrienden.

Felicia (Molukken): Voor Kerstmis kopen we met ons hele gezin cadeautjes voor elkaar. Elk jaar staat de kerstboom in de woonkamer. Deze is steeds heel mooi versierd. Ik vier Kerst altijd met familie, dit is heel belangrijk voor mij. Om zes uur beginnen we aan een uitgebreid diner met veel lekker eten. Het is altijd heel gezellig!

In moslimlanden wordt Kerstmis niet gevierd.

Wat doen jullie dan tijdens de feestdagen?

Mouzzam (Pakistan): In mijn land is het een officiële feestdag, ook al zijn wij een moslimland. We respecteren Kerstmis. Wij geloven in Jezus en Maria en het is ook de verjaardag van Mohamed Ali Jinnah, de grondlegger van Pakistan. Voor ons heeft deze dag dus een enorm speciale en belangrijke betekenis. Het feest bevordert ons samenhorigheidsgevoel.

De christelijke gemeenschap viert het in de kerken en kathedralen.

Onze burgemeesters gaan naar de kerken om deel te nemen aan het gebeuren en te delen in de vreugde.

Daar luisteren ze naar de problemen van de bevolking om ze zo opnieuw moed te geven.

Chaima (Marokko): In Marokko wordt Kerstmis wel gevierd, maar het is geen officiële feestdag. Ik vier geen kerst op 25 en 26 december, omdat dat niet mag van het geloof. Op 27 december komen we met de familie bij elkaar om met zijn allen te gaan eten.

Yangmei (China): In China zijn weinig mensen bezig met kerstmis. We hebben zelfs geen vakantie. Het wordt niet echt gezien als een feestdag aangezien het christendom niet het dominante geloof is. De meeste mensen zijn druk bezig met hun gewone levens.

Verrekijkers ― 17

dossier: feest Vooral jongeren nemen deel aan de kerstperiode, omdat dit de kans is om goede koopjes te scoren in de winkels.

Tijdens de eindejaarsperiode zijn er altijd grote kortingen waardoor iedereen wil gaan winkelen.

We hebben niet veel feestdagen in China dus als er een gelegenheid is zoals Kerstmis, proberen we samen te komen en cadeautjes voor elkaar te kopen.

hoe vieR je nu keRstmis in belgië?

Sayed (Afghanistan): Toen ik het eerste jaar in België was, heb ik niets gedaan. Ik was vooral bezig met mijn papieren in orde te krijgen. Het jaar daarna, toen alles in orde was, ben ik uitgenodigd om bij een vriend kerst te vieren. We hebben samen de kerstboom versierd en cadeautjes gekocht voor de kinderen en voor elkaar. Ik houd echt van de cadeautjes! ‘s Avonds zijn we toen met zijn familie bij zijn grootouders gaan eten. Supergezellig! Ik moest toen denken aan mijn familie en hoe ik Kerstmis ben beginnen vieren.

Yangmei (China): Het is best grappig.

In België is het een officiële feestdag.

Al van begin december kan ik de kerstsfeer voelen. Jullie zijn echt bezig met Kerstmis. Je voelt het overal.

Vorig jaar heb ik Kerst gevierd met vrienden. We zijn naar de kerstmarkt gegaan en hebben daar een paar snacks gegeten en leuke cadeautjes gekocht. ‘s Avonds hebben we dan met een hele groep uitgebreid gegeten.

Mouzzam (Pakistan): Het is redelijk eenzaam. Jullie Belgen vieren het met de hele familie en Europeanen gaan meestal naar huis om het met hun familie en vrienden te vieren. Ik kom niet uit Europa, dus het is enorm ver om enkel voor Kerstmis naar mijn 18 ― Verrekijkers

land terug te keren. Je kan niet echt iets organiseren met mensen aangezien iedereen bij zijn familie zit. Ik ben wel naar de kerstmarkt gegaan met vrienden.

Dat was superleuk. De hele stad hangt vol lichtjes en er zijn enorm veel kraampjes waar je van alles kan kopen.

Frank (Kameroen): Vorig jaar heb ik voor het eerst Kerstmis gevierd in België. Ik heb het toen samen met mijn vriendin en haar familie gevierd. We zijn de hele dag met vrienden samen geweest en ‘s avonds was er een geweldig avondmaal. ‘s Nachts ben ik dan naar de nachtmis gegaan.

Wat zou je Dit jaaR gRaag Doen met keRstmis?

Mouzzam (Pakistan): Ik zou graag veel reizen rond de kerstperiode.

Ik wil niet nog eens tijdens Kerstmis alleen zijn. Het liefst zou ik Kerst willen vieren met een Belgische familie om zo te leren wat het kerstfeest daadwerkelijk inhoudt.

Felicia (Molukken): Ik ga samen met mijn familie kerst vieren. Eerst maken we samen lekkere hapjes en daarna eten we ze op. Vervolgens pakken we de cadeaus uit die bij de kerstboom liggen. Het is elk jaar weer spannend wie het grootste cadeau mag uitpakken. Ik hoop dat ik dat dit jaar mag zijn…

Frank (Kameroen): Voor deze kerst weet ik het nog niet. Ooit wil ik Kerstmis vieren op een eiland, omringd door natuur en familie.

Inge (Nederland): Gezellig samen met vrienden en familie rond de kerstboom zitten en cadeautjes uitpakken.

En natuurlijk werken!

Sayed (Afghanistan): Ik zou graag mijn eigen kerstboom versieren en een groot kerstfeest geven. Eerst ga ik een kerstmannenpak kopen en ga ik cadeautjes uitdelen aan kinderen.

SUrinaMe

zijn eR naast keRstmis ook anDeRe FeestDagen Die WoRDen gevieRD in je thuislanD? Inge (Nederland): Er zijn heel veel feestdagen. Zo vier ik Oudejaarsdag en Nieuwjaarsdag, Carnaval, Pasen, Koningsdag, Bevrijdingsdag en Sinterklaas. Tijdens Oudejaarsdag en Nieuwsjaardag vieren we het oude en het nieuwe jaar. Dat vieren we door oliebollen te eten en champagne te drinken. Carnaval is eigenlijk het begin van de vastenperiode, maar ik vast niet. Ik vier carnaval wel: lekker gek doen en veel bier drinken. Tijdens Pasen eten we gezellig bij familie of verstoppen we paaseieren. Heel leuk, vooral de vele chocolade die we dan eten. In Nederland hebben we sinds

Tekst: Julie De Lombaert & Syren Korthouwer — Illustratie: Wouter Moons

LEGENDA (bron: wikipedia) Kerstmis is een officiële feestdag Kerstmis is GEEN officiële feestdag

neDerLanD

Kerstmis is GEEN officiële feestdag, maar wordt toch gevierd

aFgHaniStan CHina PaKiStan KaMerOen kort een koning. Om die reden is er in april een Koningsdag, de dag waarop we de koning vieren.

Verder wordt het Bevrijdingsfeest elk jaar gevierd op vijf mei. Dit is de dag waarop Nederland bevrijd werd tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Op die dag worden er door heel Nederland festivals georganiseerd. Op vijf december vier ik tot slot Sinterklaas.

Dan krijgen we cadeaus en eten we pepernoten.

Chaima (Marokko): In Marokko worden heel veel verschillende feesten gevierd. Marokko is een land met vele culturen. Zo worden er Christelijke feesten en Joodse feesten gevierd.

Omdat ik Islamitisch ben, zijn de Islamitische feesten voor mij het belangrijkst. We vieren het Suikerfeest, het Offerfeest, het Islamitisch Nieuwjaar en de verjaardag van profeet Mohammed. Het Suikerfeest is er om je te belonen omdat je een maand lang hebt gevast. Tijdens het Offerfeest kom je met je familie samen om een schaap te slachten en gezamenlijk op te eten.

Felicia (Molukken): Net als Chaima vier ik ook het Suiker- en het Offerfeest.

Ook vieren we Pattimura-dag. Dit is de dag van de Jonge Koning. De Molukkers herdenken dan de Molukse opstand

des huizes de lichtjes. Dan is het afwachten tot alle lichtjes zijn opgebrand, waarna je alle familieleden belt om hen een fijne feestdag te wensen.

MOLUKKen tegen de Nederlandse bezetting in 1817, onder leiding van Thomas Matulesia, wiens erenaam Pattimura (Jonge Koning) is. Tijdens de Pattimura-dag houden we altijd een dag vrij en komen bijna alle Molukkers van Nederland bijeen. Meestal wordt deze bijeenkomst gehouden in een schouwburg of een grote zaal. Op deze dag houden verschillende personen een toespraak, die gaat over het bestaan van de Molukken en de onafhankelijkheid waarvoor de Molukkers nog altijd strijden.

Santoecha (Suriname): In Suriname, dat vijf hoofdculturen telt, worden er feestdagen uit alle vijf de culturen gevierd. Dit zijn nationale feestdagen waarop iedereen vrij is. Zo is er de afschaffing van de slavernij, het Lichtjesfeest, het Poederfeest, de feestdag van de inheemse stammen, het Suikerfeest, het Sinterklaasfeest en de immigratiedagen van de verschillende culturen.

Ik ben echter niet religieus opgevoed, waardoor ik niet alle feestdagen op dezelfde manier vier als mensen die wel religieus zijn. Zo vieren wij het Lichtjesfeest als een feest om de winter te verwelkomen. Het religieuze deel is er bij ons thuis uitgehaald. De hele dag draait voor ons om reinheid. Alles moet thuis schoongemaakt worden en we mogen een aantal dagen geen vlees eten. Rond zes uur ontsteekt de vrouw

Wat is je FavoRiete FeestDag?

Chaima (Marokko): Mijn favoriete feestdag is het Suikerfeest. Na een maand vasten kijk je uit naar de beloning en het vooruitzicht weer gewoon te kunnen eten. Vasten is voor mij een hele prestatie. Ik weet dat niet iedereen het kan.

Tijdens het vasten, heb je het iedere dag moeilijker en tel je af naar die ene dag: het Suikerfeest.

Felicia (Molukken): Eerste kerstdag is mijn favoriete feestdag. De sfeer is altijd leuk en het is gezellig om met je familie samen te zijn. We eten en drinken wat, luisteren naar zwoele muziek en openen de cadeaus, het leukste onderdeel. Kerst heeft voor mij altijd een grote betekenis gehad. Niet alleen vanwege de commerciële omstandigheden, maar ook de geboorte van Jezus. Ik ben zelf Christelijk opgevoed, vandaar dat de Bijbelse gedachte mij ook aanspreekt.

Inge (Nederland): Oudejaarsavond, omdat dan alle jongeren uit mijn geboortedorp naar die ene kroeg gaan.

Daar spreek ik dan mensen die ik al heel lang ken, van vroeger. Ze herinneren mij eraan wie ik vroeger was, wat ik toen wilde worden. Het is goed om daarbij stil te staan, vooral op Oudejaarsavond.

Zo ga je weer een nieuw jaar tegemoet met mooie voornemens. 

Verrekijkers ― 19

Fotoreportage: Op bezoek bij de Sikhs

Jong en oud bereiden gezamenlijk het ontbijt, de lunch en het diner voor van de duizenden bezoekers.

Algemene slaapzaal: iedereen die in de Golden Temple wil eten of slapen mag dit, ongeacht godsdienst, huidskleur, ras of geslacht.

Een versleten backpack, gevuld met

Als de nacht valt, schijnt de Sri Darbar Sahib of Golden Temple idyllisch op het omliggende water.

20 ― Verrekijkers

Vrouwen in kleurrijke sari’s (traditionele kledij) brengen offers voor hun individuele goden naar de tempel.

Tekst & Foto's: Jill Lamberts In 2012 reisde ik samen met mijn goede vriendin Janine af naar India. Vanuit het zuidelijkste puntje tot aan het hoge noorden beleefden we samen vier onvergetelijke maanden. Janine ging huiswaarts, ik besloot nog een maand door te reizen. De echte holy spirit van dichtbij meemaken stond nog op mijn to-do-lijst, en na een lokale busrit door berg en dal, kwam ik eindelijk in Amritsar aan. De stad, gelegen in de noordwestelijke staat Punjab, is het spirituele centrum van het sikhisme en bevat de beroemde Golden Temple of Harmandir Sahib. ‘Welcome!’ staat in grote letters boven de ingang geschreven en ik voel me meteen zo.

De tulband is de kleurrijke kers op de religieuze taart.

Indiase dagdromen

De tempel heeft vier ingangen, die het belang van goedkeuring en openheid symboliseren.

(Amritsar - India, Reisdagboek ’12) De Golden Temple is de heiligste plek ter wereld voor de Sikhs. Eerlijkheid en dienstbaarheid worden hier hoog in het vaandel gedragen. Met mijn volgeladen versleten backpack word ik vriendelijk ontvangen door drie Sikhs. De tulband is de kleurrijke kers op de taart. Nadat ik mijn voeten, zoals gebruikelijk “rein” heb gemaakt, kan ik eindelijk de Golden Temple van dichtbij bewonderen. De onophoudelijke drukte geeft de omgeving een bijzonder en extatisch karakter. De middag nadert en mijn buik begint te rommelen.

Bij een grote open keuken krijg ik een ijzeren bord overhandigd. Vriendelijk word ik verzocht mijn weg via een brede witte trap naar de eetzaal te vervolgen. Dal met Chapati staat op het menu.

Dit is een traditioneel gerecht uit de Indiase keuken, gemaakt van peulvruchten (gedroogde linzen, erwten of bonen) in combinatie met een ongerezen plat brood, Chapati. Na het nuttigen van dit traditionele maal, besluit ik met de lokale mannen, vrouwen en kinderen de afwas te doen.

De samensmeltende omgeving neem ik in mij op, terwijl ieders handen met de minuut vuiler worden van het zand waarmee we de afwas doen.

Als de avond valt, weerspiegelt de Golden Temple idyllisch op het omliggende water. Een onverstaanbaar maar aangrijpend gebed joelt klankrijk door de buitenlucht. Terwijl ik besef dat de vijf maanden lange reis door dit inspirerende en nietin-één-woord te beschrijven land, met zijn bittere armoede en onbegrijpelijke kastensysteem, bijna ten einde is, rolt er een traan over mijn wangen.

Als afsluiting op deze wonderlijke dag maak ik een rondje door de slaapzaal. Ik neem plaats op de stenen vloer die bezaaid is met slapende mensen. Ik stel mezelf de vraag: ‘Wie zijn zij, wat denken zij, en waar dromen zij van?’ 

Verrekijkers ― 21

De Wereld anders bekeken: ARgentinIë

Tekst: Saskia Rademaker

‘¡ Es Argentina !’

Het land van Messi, Máxima en Emiliano

‘

¡ Es Argentina !’ is een uitspraak die verschillende ladingen dekt. Bij alles wat er fout gaat in het land, of het nu gaat om de politiek, de economie of kleinere zaken, zegt men: ‘tja, dat is Argentinië’. Oftewel: ‘niks aan te doen’. Toch is er een heleboel om als Argentijn ontevreden over te zijn. De crisis van 2001, die oversloeg naar Europa, is in Argentinië nooit weggegaan.

Het land wordt geteisterd door werkloosheid en bizarre wetten die het van de afgrond zouden moeten behoeden. Verrekijkers vroeg zich af of de Argentijnse jongeren van vandaag nog vertrouwen hebben in de toekomst. Hoe ervaren zij het huidige politieke en economische klimaat van hun land? Hebben ze hoop op een goede job en aanvaardbare levensstandaard? Of vrezen ze het slachtoffer te worden van nieuwe crisissen in het land?

Aan het woord is Emiliano Navarrete.

De Argentijn studeerde toerisme aan de Moron University Buenos Aires en werkt op dit moment in een hotel in Buenos Aires. Als jongere is hij opgegroeid met de crisis en dit is zijn verhaal.

Welkom in Argentinië

Vertel eens over de huidige economische crisis in Argentinië.

Wat is er allemaal gaande en

22 ― Verrekijkers

sinds wanneer?

Naar mijn mening begon het allemaal in de jaren ’50 met de lange love affair van Argentinië met de Peróns. Het land had één van de meest succesvolle economieën ter wereld, tot Juan Perón aan de macht kwam en dit vernietigde.

Sindsdien hebben we een groot aantal verschillende soorten politieke en economische crisissen gehad. Hierdoor is de bevolking ontzettend veerkrachtig geworden op het gebied van financiële

crises. Wanneer je tegen een Argentijn begint over de crisis, zegt deze: ‘Welkom in Argentinië. Geen probleem, dit is heel normaal hier.’ Dat betekent echter niet dat we het zomaar accepteren. Met dank aan alle financiële mistoestanden die we hebben ervaren, zijn we heel goed geworden in het omgaan met inflatie en een belachelijk overheidsbeleid.

Wanneer er weer iets fout gaat, zeggen de Argentijnen: ‘welkom in Argentinië’, en gaan vervolgens verder met hun dagelijkse bezigheden. Waarom denk je dat de Argentijnen zo meegaand zijn en alles laten gebeuren?

We zijn niet meegaand, maar weten steeds beter hoe we om moeten gaan met een crisis. Er is altijd iemand die weet hoe hij zo’n wet kan omzeilen en die vertelt dit dan aan zijn naaste omgeving. Dit verhaal verspreidt zich over de bevolking, waardoor iedereen weet hoe hij zich kan wapenen tegen het beleid en het zelfs in zijn eigen voordeel kan laten uitdraaien. Hierdoor is er een robuuste ondergrondse economie ontstaan: wanneer mensen zaken buiten de boeken kunnen houden, doen ze dat. De Argentijnen zijn trots op hun kundigheid om met de overheid om te gaan.

Tegenover hun schijnbaar stoïcijnse houding, staan de vele

auteur: Voornaam Achternaam — fotograaf: Voornaam Achternaam

‘Een toekomst bestaat altijd, maar ik weet niet of de Argentijnse jon­geren de toekomst willen die het land hen biedt.’

argentinië

Argentinië identikit

Hoofdstad: Buenos Aires President: Cristina Fernandez de Kirchner Aantal inwoners / oppervlakte: 41,09 miljoen / 2.780.400 km² = ±15 inwoners per vierkante kilometer Munteenheid: Argentijnse peso (1,00 EUR = 8,10 ARS) Officiële landstaal: Spaans Reisadvies: In Argentinië kan doorgaans veilig gereisd worden.

protesten die worden gehouden.

Waren deze in het verleden ook al zo talrijk of is dit een direct gevolg van het politieke klimaat?

Hoe denk je dat dit in de toekomst zal zijn?

In 1999 begon de economische depressie, die de toestand van de economie enorm deed verslechteren.

Het begon met een afname van het bruto binnenlands product (bbp). Deze crisis zorgde ervoor dat de regering viel, door de staatsschuld, de grote werkloosheid, de rellen, toename van alternatieve koersen en het einde van de vastgestelde koers tussen de peso en de Amerikaanse dollar. Een groot

aantal demonstranten stierf tijdens de protestacties. Op een week tijd hadden we maar liefst zes verschillende presidenten. Voor mij was dit het hoogtepunt van Argentijns wanbeleid, maar als de regering zijn visie niet verandert, denk ik dat er op een dag een nieuw triest hoofdstuk in onze geschiedenis kan worden bijgeschreven.

Het beleid van Cristina

De prijzen van de producten in de supermarkt zijn de afgelopen twee jaar met 40 procent gestegen, terwijl de lonen gelijk bleven en de inflatie steeg.

Volgens de Engelstalige krant

The Buenos Aires Herald is de inflatie sinds begin dit jaar al met 18,9 procent toegenomen.

Cristina Kirchner, de presidente van Argentinië, voert een opmerkelijk beleid om het land te behoeden voor nog meer financiële moeilijkheden.

De regering van Cristina Kirchner is hardcore socialistisch, en naar mijn mening is dit de slechtste regering ooit.

Ik vind deze overheid (excusez le mot) echt klote. Ze neemt niet alleen slechte beslissingen, maar ze drijft de mensen ook uit elkaar. Op dit moment wordt er door het volk niet over politiek gepraat omdat het een open deur is voor ruzie.

Dit kan gebeuren tussen vrienden, maar ook tussen familieleden.

De overheid legt de import aan banden.

In plaats van te importeren, moeten we de producten zelf fabriceren, maar in veel gevallen hebben we hiervoor niet de technologie. Dat is niet het enige: de beleidsmakers geven het monopolie op de productie aan vrienden, waardoor de producten erg duur zijn en tegelijkertijd van slechte kwaliteit. Een van de meest populaire en gênante voorbeelden is Apple: de presidente wil een

Verrekijkers ― 23

Alleen al in 2013 protesteerden bijna twee miljoen Argentijnen.

Apple-fabriek in Argentinië, maar het bedrijf weigert dit, waardoor de prijs van elk Apple-product nu drie keer zo hoog is als in elk ander land. Een ander voorbeeld is dat de overheid geen krant van de oppositie wilde en daarom alle kranten nationaliseerde. De kranten die tegen de overheid zijn moeten hierdoor in veel gevallen een hoge fee betalen om te mogen verschijnen.

Weer een ander voorbeeld is dat Argentijnen niet veel geld uit een geldautomaat kunnen halen. Als je geen dollaraccount hebt, laat de overheid je er ook geen openen. Het verkrijgen van dollars is heel erg moeilijk omdat ook dit door de overheid wordt gecontroleerd. Voor Argentijnen die buiten Argentinië reizen, bestaat er een speciale wet die reizigers verplicht 20 procent meer belasting te betalen op het geld dat in het buitenland met een creditcard wordt betaald.

Denk je dat dit ingrijpen van de overheid de crisis effectief aanpakt?

Ik denk niet dat dit soort wetten het land helpt. Serieus, ik heb nog nooit ergens over dit soort wetten gehoord.

Ik denk dat ze compleet “out of control” zijn. Alleen al in 2013 hebben we drie of vier protesten gehad met een 24 ― Verrekijkers

totaal van twee miljoen demonstranten, wat ongeveer 5 procent van de Argentijnse bevolking is. In de meeste landen zou dit genoeg zijn om een dictator in een privéjet met zijn regering te laten vluchten. De overheid zei daarop echter: ‘laat de mensen maar protesteren. We zijn niet geïnteresseerd in hun opinie’. Ik denk echt dat dit het land niet helpt.

En de Argentijnse jongeren dan?

Je hebt ook in de Verenigde Staten (VS) gewerkt. Wat was het grootste verschil tussen de VS en Argentinië qua levensstandaard?

Buenos Aires biedt veel mogelijkheden voor werk en studie, want onderwijs is gratis aan de publieke universiteiten.

Dit betekent echter niet dat het onderwijs ook goed is, vooral de

Er is een groot aantal verschillen, het leukste was dat ik in de VS stopte met nadenken over economische en politieke problemen. Het tast je niet aan wanneer je in het buitenland bent en daardoor voelde ik me een stuk kalmer.

den zijn er kleiner en wanneer je aan een goede universiteit wil studeren, zal je naar Buenos Aires of een andere grote stad moeten, zoals Cordóba of Rosario. Het resultaat hiervan is dat de jongeren naar de steden trekken en daar na hun studie blijven hangen.

'op een week tijd hadden we maar liefst zes verschillende presidenten.'

Emiliano Navarrete

middelbare scholen zijn erg slecht. Daardoor hebben tieners erg veel problemen bij het starten van een bachelor studie. Daarnaast zijn de provincies vooral agrarisch georiënteerd.

Hier is de invloed van de overheid zwakker en zijn de bewoners ook een stuk relaxter. Maar de werkmogelijkhe-

Steeds moeten nadenken over hoeveel méér geld je de volgende maand nodig hebt vanwege de inflatie, is stressvol.

Ten tweede is het gevoel van onveiligheid minder, wat voor een Argentijn heel vreemd is omdat we niet anders kennen. Tegelijkertijd heb ik mijn land gemist, mijn cultuur: we zijn een stuk socialer dan de mensen in de VS. Wij

Foto's: Iduna Loing & Beatrice Murch

Argentijnen willen graag weten met wie we samenwerken of studeren. Ik herinner me dat mijn baas in de VS me opdroeg om minder close te zijn met mijn collega’s. In Argentinië is het heel gebruikelijk om elkaar een knuffel of een kus te geven, in Amerika wordt dit soms gezien als seksuele intimidatie.

Is er wel een toekomst voor de Argentijnse jongeren?

Een toekomst bestaat altijd, maar ik weet echt niet of de Argentijnse jongeren van nu de toekomst willen die het land biedt. Het is lastig wanneer je niet de noodzakelijke bagage hebt om aan de universiteit te kunnen studeren.

Volgens mij is studeren de enige mogelijkheid voor jongeren om in Argentinië een toekomst te hebben, omdat onderwijs en algemene kennis nodig zijn om de juiste keuzes te maken voor het Argentinië van de toekomst.

Hoe zie je de toekomst? Zou je in Argentinië willen blijven?

Ja, ik heb het gevoel dat er meerdere mogelijkheden zijn in Argentinië, zowel voor mijzelf als voor elke andere Argentijnse jongere die aan het werk wil. Ik ben tegen de huidige regering omdat ik bij hen slechts problemen zie en geen oplossing voor de bestaande problemen, maar daarbuiten heb ik gewoon het gevoel dat Argentinië mij een goede toekomst te bieden heeft.

De Argentijnen zijn ontzettend trots op “hun paus”, “hun koningin Máxima”, “hun Messi en Maradonna”. Welke invloed hebben alle problemen op dit nationalistische gevoel?

We zijn trots op “onze paus” en “onze koningin” omdat het deel is van onze cultuur. We hebben het nodig, we moeten het voelen en op dezelfde manier aan de wereld kunnen laten zien: ‘we zijn hier en deze personen zijn hier geboren’. Naar mijn mening is dit nationalisme onderdeel van onze crisis en ervaringen. Er is dus een hoop waar aan gewerkt moet worden, maar we hebben gelukkig ook onze nationale helden. 

annelies analyseert Tekst: Annelies Vantomme

De zoektocht naar Absurdistan In oktober scheerde het nieuws dat Saudi-Arabische vrouwen niet met de auto mogen rijden hoge toppen. De verklaring voor dit fenomeen werd in het Wahabisme gezocht. Het Wahabisme is een oerconservatieve islamitische stroming, waarin menig lid van de elite in Saudi-Arabië zich kan vinden. Volgens de Saudische sjeik Saleh bin Saad al-Luhaydan heeft dit verbod echter niets met religie te doen: rijden zou druk op de eierstokken uitoefenen en het bekken van de vrouw op een ongezonde manier naar voren duwen. Naar verluidt zou dat ervoor zorgen dat autorijdende vrouwen mismaakte kinderen op de wereld zetten.

Uiteraard is dit niet de mening van elke inwoner van het land. In de jaren negentig brak er al protest uit, maar ook toen werd het met lichte gevangenisstraffen en zweepslagen de kop ingedrukt.

Toch leek het nieuws van de protesten op 26 oktober bijna een fait-divers en verdween het even snel als het verscheen.

Het nieuws klonk haast als een grote grap. Nadat ik me even vrolijk gemaakt had over het thema, vroeg ik me echter niet langer af hoe het komt dat vrouwen niet mogen autorijden, maar stelde ik me de vraag hoe het mogelijk is dat ik zo weinig over een van de belangrijkste islamitische plaatsen – Saudi-Arabië telt zowel Mekka als Medina tot haar steden - ter wereld weet.

Ook in De Wereld Morgen verscheen hierover een artikel: “wreedheden en schendingen van de mensenrechten in Saudi-Arabië maken zelden deel uit van het westerse nieuws”. Volgens De Wereld Morgen is hier een eenvoudige verklaring voor te vinden: Saudi-Arabië is een oliemagnaat en een belangrijke partner voor het westen. Diepgaand en kritisch nieuws over het land wordt dus systematisch geweerd. Hier heult de media samen met de politiek: ‘you can be a bastard, if you are our bastard’.

Het is typerend dat uitgerekend het nieuws van een autorijverbod gehypet wordt. Saudi-Arabië komt als Absurdistan naar voren en de hedendaagse krantenlezer kan om die toestanden daar eens gezellig grinniken. Eens goed lachen met de rariteiten van een ander land werkt nu eenmaal verfrissend, zeker wanneer we enkel amusante anekdotes over het land lijken te kennen. 

Verrekijkers ― 25

Dag in het leven van: Klimaattop WARSCHAU

Het klimaat ontspoort, de Verrekijkersreporters Tine en Laura gingen

Kleine, héél kleine oogjes, een grote, héél grote tas koffie en een mengeling van teleurstelling en hernieuwde energie: daar begint dit artikel mee.

Wij, Tine en Laura, twee studenten milieuwetenschappen, zijn net terug van een weekend Warschau, met de Klimaattrein. 10 wagons, 45 organisaties, meer dan 700 Belgen spoorden naar Polen om deel te nemen aan de protestmars voor een transitie naar een sociaal en ecologisch rechtvaardige wereld. Daar vond van 11 tot 22 november 2013 COP19 plaats, de klimaattop van de Verenigde Naties (VN).

26 ― Verrekijkers

Vrijdag

15

november:

16.53

De plaats van afspraak konden we niet missen. Een kleurige en luide bende staat klaar in de inkomhal van BrusselZuid. Bij de groene Oxfam-vlaggen melden we ons aan. Het enthousiasme onder de deelnemers is duidelijk merkbaar.

Voorbijgangers blijven nieuwsgierig kijken, wat staat er te gebeuren?

700 mensen gaan samen met de trein naar Warschau. Daar is de negentiende Conference of Parties (COP19)bezig en wij willen onze stem er laten horen. De COP is ons beter bekend als de internationale klimaattop waar alle landen van de VN tot een akkoord proberen te komen over het klimaat. Na verscheidene teleurstellingen in het verleden wordt ook dit jaar niet veel beter verwacht.

18.18

De trein vertrekt! Overal steken hoofden uit de raampjes, enthousiast

Tekst: Tine Belmans & Laura Claessens — Foto's: Hans Willemse

klimaattrein op de rails met Oxfam naar de VN-top inWarschau. zwaaiend naar de achterblijvers en de pers op het perron.

Wanneer we een plekje gevonden hebben in de Oxfam-wagon, kunnen we uit pure opwinding moeilijk blijven zitten. Hoewel, haast is er allesbehalve bij, er wacht ons een treinrit van maar liefst negentien uur.

Waarom in hemelsnaam zijn wij zo gek om in totaal zo’n 37 uur op een trein zonder slaapcoupons te zitten? De dromen die wij hebben, dromen ders. Als over onze toekomst, komen studenten in het gedrang door de milieuweapathische houding tenschappen, en inertie van de maar ook gewoon politieke weals bezorgde (wereld) reldleiburgers, weten wij wat de consequenties zijn als er niet NU gehandeld wordt. We zijn het ook vooral niet eens met het politieke gelanterfant, uitstelgedrag en vingergewijs naar de anderen voor actie. Eén van

21.30

de slogans luidt ‘system change, not climate change’, dat is wat we willen!

Etenstijd! Er wordt een smakelijke en warme vegetarischbiologische maaltijd bereid op de trein. Wat een organisatie! Zorgen voor het klimaat begint met het aanpakken van je eigen gewoonten.

23.08

De energie die deze groep mensen uitstraalt, is ongelooflijk. In elke wagon zitten er één of meerdere organisaties, allen druk in de weer met het uitwisselen van informatie, bediscussiëren van ideeën of gewoon het drinken van een pintje of een Oxfamsapje. Van onze Belgische “splitsingsgevoelens” is niet veel meer te merken, Vlamingen en Walen delen hier een gezamenlijk doel.

Zaterdag

16

november:

02.00

Tip om te slapen op een trein: het bagagerek ligt heerlijk.

Verrekijkers ― 27

Dag in het leven van: Klimaattop WARSCHAU 07.15

Paspoortcontrole aan de grensovergang tussen Duitsland en Polen. Een streng uitziende politieman als wekker, er zijn aangenamere dingen. Bij deze controle lopen we enorm veel vertraging op.

Het aantal aanwezige politieagenten is indrukwekkend. Overdreven?

Poolse Misschien niet onafhankeals je weet lijkheidsdag, enkele dat op de dagen voordien, heel wat neonazi’s hun opwachting maakten en dreigementen uitspraken ten aanzien van ons, milieuactivisten. Toch geeft al die politie een ongemakkelijk gevoel.

10.30

De trein nadert zijn bestemming… We zijn volop in de weer met schmink, Wasco’s en karton. ‘Jullie kunnen niet zomaar jullie gangetje gaan, we are watching you,’ is de boodschap die we geven door overal ogen op te schilderen.

13.15

Aankomst in het station van Warschau, ein-de-lijk! We gaan meteen naar de startplaats van de manifestatie, het Paleis voor Wetenschap en Cultuur. Aan de toren prijkt een groot spandoek van de klimaattop, maar of de aanwezigheid van COP19 nog op andere manieren zichtbaar is, is betwijfelbaar. De grote stroom van mensen op het startplein blijft uit, en al snel is duidelijk dat zonder ons de mars quasi onbestaande zou zijn. Waar zijn de Polen zelf?

Er blijken twee redenen voor deze uitkomst te zijn. Ten eerste hebben wij als Belgen wel een traditie van sociale actie en een heel sterk uitgebouwd middenveld. Dat hebben ze hier in Polen niet. Betogingen monden meestal uit in rellen en worden onder andere met fascisme geassocieerd. Ten tweede is de houding van Polen in deze klimaattop vooral ”tegen”. Zij zijn zelf grotendeels afhankelijk van steenkool (een grote vervuiler) en ze zijn daarin ook nog volop aan het investeren om nieuwe technieken te ontwikkelen. De CO2uitstoot aan banden leggen, is een streep door hun rekening.

14.00

Start van de protestmars. Luid scanderend en zingend, trekt onze stoet door de straten. Elke organisatie heeft haar eigen thema en eigen insteek, maar als uit één mond weerklinkt: ‘What do we want? CLIMATE JUSTICE! When do we want it? NOW!’. Oxfam legt de nadruk op de voedselcrisis die gepaard gaat met klimaatsverandering. Solidariteit met het Zuiden is essentieel en broodnodig, is hun boodschap.

Tijdens onze staptocht worden we de hele tijd en in grote 28 ― Verrekijkers

getale begeleid door politie. Wederom, is dat echt nodig? Een groepje clown-activisten houdt hen hier en daar wat voor de gek en gelukkig kan er bij sommige agenten toch een glimlach af.

Er heerst een vredevolle en gemoedelijke sfeer, onze aanwezigheid is immers constructief, positief en hoopgevend bedoeld. Toch is er daarnaast ook een gevoel van boosheid en machteloosheid. Boosheid, omdat we maar met zo weinig deelnemers zijn.

Mensen steken nieuwsgierig hun hoofd uit de ramen, waarschijnlijk omdat ze zich afvragen wat er gaande is. Het aantal toeschouwers is werkelijk bedroevend. Wanneer we langs de arena wandelen waar de COP19 aan de gang is, valt weinig beweging te zien.

Machteloosheid, omdat de klimaatonderhandelaars ons waarschijnlijk niet horen, of schijnbaar negeren.

Wij weten niet wat er nu achter die deuren afspeelt…

15.45

Onze opblaaswereldbol wordt harder dan ooit in het rond geduwd. Is de aarde werkelijk een speelbal van enkele politieke zwaargewichten? Gelukkig zijn er in de protestmars veel handen om deze wereldbol symbolisch in de lucht te houden.

17.00

Aankomst in een park. Na vier kilometer wandelen zijn onze stemmen schor geschreeuwd, onze tenen bevroren en zitten er scheuren in onze banners. In het park staat een groot podium, alwaar een Poolse activiste ons verwelkomt. Tijd voor speeches! Verschillende organisaties spreken krachtige woorden uit. De voorzitter van de Filippijnse volksbeweging legt de link met de destructieve tyfoon die net door zijn land is gegaan. Hij wijst op de onrechtvaardigheid, de lage emissies van de Filippijnen in tegenstelling tot het enorme aantal slachtoffers van tyfoon Haiyan. Het is intussen pikdonker en de temperatuur daalt gestaag, maar de gedachten gaan uit naar de slachtoffers die ook vannacht geen dak boven hun hoofd zullen hebben.

17.30

Ook de organisatoren van de trein en de verschillende Belgische organisaties speechen. We gloeien van trots. Trots dat ons kleine landje er in geslaagd is om 700 mensen op de been te brengen tot in Warschau. Trots op de vele positieve voorbeel-

Tekst: Tine Belmans & Laura Claessens — Foto's: Hans Willemse

Verrekijkersreporters Laura (links, met ballon in de mond) en Tine (rechts) in Warschau.

Ze hadden een duidelijke boodschap mee voor de wereld: kijk verder.

den die van deze mensen en organisaties uitgaan, de kracht en het enthousiasme waarop wij drijven.

De toespraak van Inge De Bal, voorzitster van Ugent1010, een studentengroep die rond duurzaamheid werkt, kon op algemene bijval rekenen. Een fragment: ‘…Up 'till now, these types of conferences have led to one thing: empty deadlines describing a better world, but without any clue of how to get there. To this we say: enough! To your closed doors and buildings we say: look at what we have accomplished: here we are, from Belgium., We came by train, completely organized by young people. (…) So we demand to be part of your dialogue! We have passion, we are capable, we are the future you are claiming to protect!’

20.13

De opwarming van… onze ledematen. Alle 700 treinreizigers worden opgevangen in schooltjes of bij gastgezinnen.

De Oxfam-groep slaapt in een turnzaal, een gezellige wirwar van allemaal matjes en rugzakken spreidt zich uit over de vloer. We gaan nog op zoek naar eten en op zoek naar een ander beeld van Warschau (de betoging liep tenslotte maar door één grote straat). Er wordt nagepraat bij een pint aan de toog, maar de oogleden voelen zwaar aan. Het mag duidelijk zijn: dit waren alvast twee supervermoeiende dagen.

Zondag

17

november,

9.00

We hebben nog twee uurtjes tijd. Een deel van de groep maakt van de gelegenheid gebruik om de charmante straatjes van het oude centrum te verkennen of om wakker

te worden bij een kop koffie in een van de vele gezellige koffiebars. Ook is er de gelegenheid om in gesprek te treden met Poolse vakbonden, waardoor de ambigue houding van Polen in het klimaatdebat in perspectief geplaatst wordt. Net als in België en in vele landen wordt de economie en de angst voor werkloosheid als schild gebruikt om emissiereducties af te weren.

12.10

Het leven op de trein begint weer. Voor we vertrekken, is er toch nog even tijd om de Poolse treinreizigers (en politie) te laten horen wat we willen: ‘climate justice!’ Hangend uit de raampjes van de trein laten we onze stemmen door het station galmen, het geeft een nieuwe boost van energie en een enorm samenhorigheidsgevoel.

02.00

We dachten dat vermoeidheid zou overheersen tijdens de terugrit, maar niets is minder waar wanneer op de trein een feestje losbarst. Ook het aantal discussies is nog niet afgenomen. Enthousiasme werkt aanstekelijk!

6.45

Koffiekoeken en koffie van de NMBS! En verder… oververmoeidheid en verlangen naar een bed. Of toch niet, zo snel mogelijk de kranten checken om te kijken welke berichtgeving er is geweest over de actie.

Hier en daar verschijnt er wel wat, maar niets kan de ongelofelijke intensiteit van dit weekend weerspiegelen! 

Debating Development

De kleine boer of de agro-reus?

Wie brengt ons voldoende voedsel? één op de acht mensen op deze wereld is ondervoed. Toch beweren de Verenigde Naties dat we het hongerprobleem eenvoudig kunnen oplossen.

Maar hoe? Daarover zijn de meningen verdeeld.

Universiteit Antwerpen weidde er een debattenreeks aan: Debating Development. Vandana Shiva en Alexander Woollcombe beten de spits af.

Wie over voedsel nadenkt, belandt onvermijdelijk bij landbouw. Er zijn verschillende visies over hoe aan landbouw moet gedaan worden. Hier bewandelen Vandana Shiva en Alexander Woollcombe andere paden. Shiva is een hevige voorstander van kleinschalige, ecologische landbouw: ‘The smaller the scale, the better the output.’ Woollcombe’s standpunt lijkt iets minder rechtlijnig. Hij verkiest voornamelijk industriële en grootschalige landbouw om mee het voedselprobleem in ontwikkelingslanden op te lossen.

Vandana Shiva • Milieu-activiste uit India • Auteur van “Green Revolution” en “Monocultures of the Mind” • Bezielster achter Navdanya, een beweging die de diversiteit en integriteit van gewassen en natuurlijke bronnen wil behouden en beschermen.

30 ― Verrekijkers

Vandana Shiva doet haar naam alle eer aan: vurig, welbespraakt en zo nodig met wetenschappelijke onderbouwing (ze is doctor in de fysica).

Haar argument: ‘While farmers breed for diversity, corporations breed for uniformity.’

Volgens Shiva is diversiteit van

gewassen nodig om evolutie naar betere en sterkere granen en planten mogelijk te maken. Van de 7000 verschillende soorten gewassen die eeuwenlang door de mens werden gebruikt, blijven er momenteel twaalf over die het grootste deel van de menselijke calorie-inname vertegenwoordigen. De oorzaak hiervan ligt volgens haar bij de grote multinationals, die kleine boeren verplichten de diversiteit op hun velden in te ruilen voor grote hectaren aan monocultuur (bijvoorbeeld uitsluitend rijst). Door het gebrek aan diversiteit in voedsel, krijgen mensen gemakkelijker ziektes, zoals diabetes.

Volgens Shiva wisselen Indiase boeren al eeuwen hun betere zaden uit. De patenten op het gebruik van zaden (o.a. genetisch gemodificeerde organismen, oftwel GGO’s) die vele grote multinationals nu uitvaardigen, verhinderen dit doorgeven van door de natuur geselecteerd hoogwaardig zaad. Een voorbeeld van zo’n multinational is het Amerikaanse bedrijf Montsanto, dat zich hoofdzakelijk met landbouwtech-

Tekst: Lenie Hollants — Foto's: Vincent Jauniaux

nologie bezighoudt. Shiva bekritiseert eveneens het onevenwichtige GGO-gebruik, waarbij ze nog even haar afkeer voor Montsanto benadrukt. Hierin krijgt ze hulp vanuit wetenschappelijke hoek: uit onderzoek van de universiteiten van Nebraska en Kansas bleek dat genetisch gemodificeerde soja van Monsanto in vergelijking met traditionele soja minder opbrengt dan aanvankelijk gedacht.

Het bedrijf wordt bekritiseerd omwille van zijn agressieve lobbywerk en de zogenaamde “zaadpolitie”. Deze bestaat uit inspecteurs van Monsanto die onderzoeken of boeren de gewassen telen die onder het patent van het bedrijf vallen. Er werden reeds een honderdtal rechtzaken tegen boeren gestart. Shiva: ‘They first introduced toxic chemicals into agriculture, and are now controlling the seed through genetic engineering and patents. From a vibrant holistic and ecological system, agriculture has been industrialized and compartmentalized into a fragmented and mechanistic paradigm where Nature’s contributions and farmers’ contributions do not enter into the equation.’

Bill's groene revolutie In dit licht bekritiseert ze de “groene revolutie”, die in belangrijke mate door de Bill Gates Foundation wordt ondersteund. De groene revolutie is de omschakeling naar industriële landbouw, die sommige ontwikkelingslanden momenteel de mogelijkheid geeft om in hun eigen voedselproductie te voorzien. Voor Shiva betekent dit echter meststoffen en pesticiden en een reductie in gewassen. Bovendien is de groene revolutie volgens Shiva economisch niet rendabel: door bodemerosie en degeneratie moet je steeds duurdere en complexere zaden invoeren en heb je nood aan een grotere hoeveelheid pesticides en meststoffen. Over de economische kost voor het klimaat wordt hier nog niet eens gesproken.

Meer dan 20 procent van de wereldpopulatie lijdt honger, niet door een

tekort aan voedsel, maar onder meer omdat honger en armoede hand in hand gaan. Bovendien is er een gebrek aan voedselproductie op lokaal niveau in ontwikkelingslanden en zijn er vaak geen middelen om voedsel te kopen uit plaatsen met een overschot. Shiva’s boodschap is dat het noodzakelijk is om lokale productie te stimuleren.

In een steeds meer geglobaliseerde wereld, is dit soms moeilijker dan het lijkt. Als we kijken naar de boeren is de situatie nog schrijnender: van de wereldwijde voedselproducenten, lijdt maar liefst 50 procent honger. Volgens Shiva verkopen Indiase boeren hun rijst aan twee roepies en kopen ze voor eigen gebruik aan twaalf roepies.

Ze betoogt dat, om goed voedsel te kunnen produceren, de boeren zelf ook voldoende en divers voedsel tot hun beschikking moeten hebben.

Woollcombe betoogt dat boeren recht hebben op toegang tot leningen om de nodige landbouwinvesteringen te kunnen doen. Shiva antwoordt hier fijntjes op dat veel boeren hierdoor enorme schulden boven hun hoofd hebben hangen.

Woollcombe probeert, maar door gebrek aan duidelijke argumenten overtuigt hij het publiek niet echt.

Om het van Shiva te winnen ben je maar beter goed uitgeslapen, en Woollcombe leek niet opgewassen om het vuur in Shiva’s overtuigende speech te blussen. 

Woollcombe pakt het iets rustiger aan, met af en toe een vleugje Britse humor die doorheen zijn betoog dwarrelt. Zijn argumenten zijn echter wat minder rechtuit en vaak niet helemaal duidelijk.

Hij geeft Shiva van tijd tot tijd gelijk.

Welk landbouwmodel men moet gebruiken is volgens hem afhankelijk van de situatie. Hij geeft aan dat kleinschalige landbouw niet per definitie te verwerpen is, maar meer dan een toegeving aan Shiva lijkt het niet.

Volgens Woollcombe heeft de Bill Gates Foundation broodnodige technologie en kennis die de boeren alleen ten goede kan komen. De instelling biedt deze aan, maar daarvoor moeten diezelfde boeren wel aan bepaalde regels voldoen. Shiva antwoordt hierop dat de technologie en de technieken van de Bill Gates Foundation de boeren vaak wordt opgedrongen, zonder met hen samen te werken.

alexander Woollcombe • Vertegenwoordiger van de Bill and Melinda Gates’ foundation; verzorgt zowel de relaties binnen het Verenigd Koninkrijk als met Europa.

• Werkte in het verleden voor Oxfam en andere humanitaire organisaties.

Verrekijkers ― 31

(kerst)recept met respect

D

ames en heren, maak die broeksriemen al maar losser, de kerstperiode komt eraan! Kalkoen, kroketten en kerstkoekjes, passeren traditioneel de revue. Verrekijkers pakt het dit jaar anders aan en zocht drie alternatieve kerstgerechten.

Laat je inspireren en breng 24 december op smaak met gerechten uit Haïti, Ghana en Nepal!

Voorgerecht

salaDe uit haÏti • 4 grote aardappels geschild en in blokjes gesneden • 1 wortel geschild en fijngemaakt • 1 gekookte biet • 1/2 theelepel zout • 2 eieren • 1/2 kopje zoete erwten • 1/2 ui (fijngemaakt) • 1 kopje groene of rode in blokjes gesneden paprika • 2 eetlepels mayonaise • 1/4 theelepeltje zwarte peper Bereidingswijze 1. Kook de aardappels en de wortel in water met een theelepel zout 10 minuten of tot ze zacht zijn.

2. Kook de biet kort in een aparte pan met water met 1 theelepel zout. Prak deze vervolgens fijn.

3. Kook de eieren hard in apart water met een kwart theelepel zout. Prak deze ook fijn.

4. Doe de aardappels, de wortel, de biet, de uien, de paprika en de peper in een grote kom en mix dit met de mayonnaise en de zwarte peper.

32 ― Verrekijkers

Tekst: Syren Korthouwer — Foto's: Wouter Moons

Hoofdgerecht

Palava kiP uit ghana • 600 gram kipfilet, in plakken • 2 teentjes knoflook, gehakt • 1 ui, gesnipperd • 1 rood pepertje, gesnipperd • 2 tomaten, in plakjes • 3 eetlepels pindakaas • 4 deciliter kippenbouillon • 300 gram spinazie • Handje tijm, geknipt Bereidingswijze 1. Bak de kipfilets bruin aan beide kanten en leg ze in een ovenschaal.

2. Fruit de ui, knoflook en peper 3 minuten, doe de spinazie erbij en roerbak nog eens 3 minuten.

3. Roer de bouillon erdoor en voeg tijm toe.

5. Voeg de pindakaas en peper en zout naar smaak toe. Giet dit over de kip en leg de tomaten er op.

6. Bak de schotel 20 minuten in de oven op 180 graden.

Nagerecht

lassi uit nePal • 1/2 liter yoghurt • 1 1/2 theelepel zout • 1 theelepel anijszaad Bereidingswijze 1. Doe alle ingrediënten bij elkaar, voeg een halve liter water toe, roer goed en zet het mengsel een uur in de koelkast.

2. Zeef het anijszaad eruit.

3. Dien de Lassi op met ijsblokjes en een rietje.

Verrekijkers ― 33

CULTUURAGENDA

Tekst: Janus Verrelst — Foto: Rob Hornstra

Uit met Verrekijkers DECEMBER SOS Noordpool — Francesca Vanthielen LEZING Gratis – 12/12/2013 Een koude kwestie voor een warme vrouw: Francesca Vanthielen is begaan met alles wat er gebeurt op de Noordpool. Ze maakte er haar masterproef over en trok ook al eens voor Greenpeace naar dit ogenschijnlijk rustige oord van sneeuw en ijs. Maar schijn bedriegt, want op en rond de Noordpool liggen ook enorme olie- en gasvoorraden. Genoeg om tegen het huidige consumptieverbruik dertien jaar aan de wereldvraag te kunnen voldoen.

Net als de Zuidpool zou ook de Noordpool het statuut van een wereldreservaat moeten krijgen. Francesca Vanthielen maakt u warm voor de goede zaak.

Bibliotheek Couwelaar Te Couwelaarlei 120, Deurne www.ccdeurne.be

Mineralen van België en Congo TENTOONSTELLING gratis – tot 13/12/13 De Mineralogische Kring Antwerpen vzw bestaat 50 jaar. Ze zetten hun jubileum in de kijker met een tentoonstelling over Belgische en Congolese mineralen, 34 ― Verrekijkers

waaronder een reeks kopermineralen uit de provincie Katanga.

Universiteit Antwerpen, Groenenborgerlaan 171, Antwerpen www.uantwerpen.be

Gol de Cuba FILM 5 euro – 18/12/2013 Belgische documentaire over het dorpje Zulueta, de wieg van het voetbal en thuishaven van de beste ploeg in Cuba. Wie hier geboren wordt, ademt en zweet voetbal. Een passioneel liefdesverhaal van dorpelingen voor hun sport, hun spelers en favoriete ploegen tijdens het WK voetbal.

De Roma Turnhoutsebaan 286, Borgerhout www.deroma.be

Jongeren uit Antwerpen en Brussel over leven in de stad.

LEZING 5 euro – 21/12/2013 In steden zoals Antwerpen en Brussel zijn jongeren een grote en belangrijke bevolkingsgroep. Hoe beleven zij de stad? Hoe kijken ze naar de problemen en de uitdagingen van de stad? Filosoof en politicoloog Bleri Lhesi verzamelde en verspreidde via zijn blog en De Morgen een reeks brieven van jonge mensen over het stedelijke

leven. CC Berchem laat enkelen van hen aan het woord.

CC Berchem Driekoningenstraat 126, Berchem www.ccberchem.be

JANUARI Over komen en gaan.

Beelden en beschouwingen over migratie.

TENTOONSTELLING 8 euro – tot 05/01/14 Deze expo toont prenten en tekeningen uit het Prentenkabinet die de drijfveren weergeven van migratie.

Migratie is altijd een concreet verhaal over mensen van vlees en bloed. Vijf mensen vertellen het verhaal van hun migratie naar Antwerpen. Met deze expo sluit het museum aan bij de opening van het nieuwe Red Star Line Museum.

Museum Plantin-Moretus Vrijdagmarkt, Antwerpen www.museumplantinmoretus.be

Jaune Toujours MUZIEK 12/14 euro - 9/01/2014 Muziek waar je goedgezind van wordt, zo hebben we het graag. Jaune Toujours wisselt zonder moeite jazz, chanson,

rock en wereldmuziek af.

Met hun nieuwe plaat Routes verleggen ze ook nu weer muzikale grenzen: van lui en groovy over ingespannen nerveus tot besmettelijk vrolijk en uitbundig etnisch.

C'est parti!

De Roma Turnhoutsebaan 286, Borgerhout www.deroma.be

Wadjda FILM 5 euro – 15/01/2014, 20h30 Wadjda is een 10-jarig meisje dat in een buitenwijk van Riyad woont, de hoofdstad van Saoedi-Arabië. Na een ruzie met haar vriend Abdullah, een buurtjongen waarmee ze eigenlijk niet mag spelen, ziet Wadjda een mooie groene fiets te koop staan. Wanhopig wil ze die fiets bezitten, zodat ze Abdullah in een race kan verslaan. Maar Wadjda's moeder staat dit niet toe uit angst voor repercussies van een samenleving die fietsen gevaarlijk vindt voor meisjes.

De Roma Turnhoutsebaan 286, Borgerhout www.deroma.be

Jerusalem FILM + MUZIEK 12/14 euro – 24/01/2014 Een indringende voorstelling op meerdere schermen

Sotsji is Ruslands populairste badplaats. Hoewel het van milde winters geniet, vinden hier binnenkort de Olympische Winterspelen plaats. Fotograaf Rob Hornstra maakte een sfeerbeeld van de stad. Je kan het resultaat nog tot maart 2014 in het FotoMuseum bekijken.

over één van de meest complexe steden ter wereld.

Tien jaar na de eerste filmopnames wordt de heilige stad opnieuw bezocht. Oude en nieuwe beelden worden gemonteerd tot een nieuwe film op meerdere schermen met live muziek. Wat is er het meeste veranderd in tien jaar tijd? Au fond niets.

Het Palestijns/Israëlisch conflict blijft de regio overstijgen. Alle breuklijnen komen er samen, in de navel van de wereld.

CC Berchem Driekoningenstraat 126, Berchem www.ccberchem.be

FEBRUARI Braakland THEATER 12/14 euro – 01/02/2014 Na het succesvolle eerste boek uit het tweeluik Heb-

zucht en Angst, werpt theatermaker Stijn Devillé zich nu op de angst die de wereld teistert sinds de val van de banken. De angst die om zich heen grijpt op de beurzen, in de politieke hoofdkwartieren, de kabinetten, de commissies. Maar ook de angst van vele mensen op straat in de Europese steden.

CC Berchem Driekoningenstraat 126, Berchem www.ccberchem.be

Pansequito (flamenco) MUZIEK 20 euro (-25 jaar) – 07/02/2014 Deze zigeuner met koperkleurige look beschikt over één van de meest authentieke flamencostemmen. Pansequito heeft een zandkorrel in zijn stem die klinkt als ware het de stem van een legendarisch indianenopperhoofd. Voor zowel de flamencoleek als

de doorwinterde aficionado is dit concert een niet te missen belevenis.

DeSingel Desguinlei 25, Antwerpen www.desingel.be

MAART De snoek van Sjestov door Martha!Tentatief THEATER 12 euro (-25 jaar) – 01/03/2014 De snoek van Sjestov gaat over twee mensen die ontdekken dat ze dezelfde dingen mooi vinden. En daarom vrienden worden.

Beiden willen ze de wereld anders doen draaien. En dus besluiten ze om samen een toneelstuk te maken. De snoek van Sjestov is een verhaal over vriendschap. Over hoe je een vriend kan kwijtraken en die vervolgens toch

nog terug kan vinden. Een verhaal dat zich bedient van grote woorden als haat en vergeving. Een verhaal over doodgaan ook. Een voorstelling van Johan Petit en het gehele MartHa!tentatief Bourla Schouwburg Komedieplaats 18, Antwerpen www.toneelhuis.be

The Sochi Project: An Atlas of War and Tourism in the Caucasus.

TENTOONSTELLING 1 euro (-26 jaar) – tot 02/03/2014 De Olympische Winterspelen houden in 2014 halt in het Zuid-Russische Sotsji.

Het worden de duurste Spelen ooit, in een subtropische badplaats en vlakbij de zeer gewelddadige NoordKaukasus. Sinds 2009 werken fotograaf Rob Hornstra en schrijver Arnold van Bruggen onafgebroken aan een omvangrijke documentaire over dit gecontesteerd conflictgebied. Thema’s als corruptie, geweld, terrorisme en toerisme vormen de rode draad doorheen het project.

FOMU Waalsekaai 47, Antwerpen www.fomu.be

Verrekijkers ― 35

36 ― Verrekijkers