Verrekijkers 36 'Grote Belgen'

JOUW FOCUS OP DE WERELD # 36

GROTE BELGEN

2016

Hoe zou het zijn met low impact man? | Oorlogsfotograaf Benoit de Freine | Forest to plate | De terugkeer van de honingbij | MoskeeĂŤn en de islam in de stad | Interview Bruno de Wever | De kip of het ei? | From Belgium to Nepal | In gesprek met Belgisch beeldhouwtalent

BESTE LEZER België is een complex land in complexe tijden. We praten, in tegenstelling tot onze buren, al lang niet meer allemaal dezelfde taal. De bevolking ziet er niet hetzelfde uit als pakweg 50 jaar geleden en we gaan niet meer naar dezelfde kerk. Samen met België, is ook de wereld snel aan het veranderen. En dat gaat hand in hand met onzekerheid.

Onzekerheid of onze kinderen nog wel aan kwalitatief drinkwater zullen geraken en of we de klimaatveranderingen nog kunnen beperken. Twijfel of de politiek ons, of liever big business vertegenwoordigt. Wantrouwen jegens mensen van andere culturen, met een andere tongval en ander uiterlijk. Maar of het nu de grote immigratiegolven zijn vanuit oorlogsgebieden ver weg, de terreuraanslagen op eigen bodem of de opwarming van de aarde, we beleven het allemaal samen. Hoewel we wereldproblemen niet mogen negeren, is goed nieuws vaak niet ver te zoeken. Overal zien we burgerinitiatieven ontstaan die het anders willen doen, met een nadruk op duurzaam en lokaal. Mensen die zich niet neerleggen bij problemen, maar naar oplossingen zoeken. En dat zijn de ‘Grote Belgen’ die Verrekijkers in deze editie onder de loep neemt. Een jongere die zich inzet voor voedsel recht uit het bos, de zero impact man die zo duurzaam mogelijk leeft of een vereniging die moskeeën in de stad ondersteunt, ze passeren allemaal in deze uitgave.

Ze leggen één voor één de nadruk op samenwerking en alternatieve methoden om verandering te creëren. En dat begint klein. Bij onszelf, in onze buurt, in onze stad, in ons “brave little Belgium”.

04

38

Arno Van Rensbergen,

Hoofdredacteur

WIL JE REAGEREN OP EEN ARTIKEL, ADVERTEREN OF GRAAG EEN ABONNEMENT NEMEN (10 EURO VOOR ÉÉN JAARGANG)?

STUUR GERUST EEN MAIL NAAR INFO@VERREKIJKERS.ORG.

WWW.VERREKIJKERS.ORG WWW.FACEBOOK.COM/VERREKIJKERS

26

23 32 16

20

07

41 04

12 30

35

DOSSIER

10

30 VASTE RUBRIEKEN 04 35 41

PRESIDENT: Felix Coppieters SECRETARIS: Charlotte Lievens HOOFDREDACTIE: Arno Van Rensbergen UITGEVER Verrekijkers vzw

Wist je dat?

Recept met respect Uit met Verrekijkers

REDACTIE: Eleonora Paklons, Margot Vandenbergen, Olga Lavrovaeu, Bijou van der Borst, Isaïa Jennart, Jonas Beckers, Rosanne Picard, Maya Kolsteren en Naomi Vleugels

EINDREDACTIE: Denise Mol, Lorien Verachtert LAY-OUT: Karen Devroe, Lori Wollens, Malinga Godderis

10 12 16 20 23 26 30 32 35 38

FOTOGRAFIE: Iris Maselis

Hoe zou het zijn met low impact man?

Oorlog is een loterij De terugkeer van de honingbij Moskeeën en de islam in de stad Leven in de jungle België een failed state? Volstrekte kletskoek From Belgium to Nepal Recepten uit het bos De kip of het ei?

In gesprek met Belgisch beeldhouwtalent

MET DE STEUN VAN

Gedrukt op papier met ecolabel

vzw

WIST JE DAT... onderstaande uitvindingen werden gedaan door landgenoten

TEKST: MAAIKE CORNELISSEN VORMGEVING: KAREN DEVROE

WIST JE DAT?

4

Als je denkt aan ‘Grote Belgen’, welke namen komen dan in je op? Pater Damiaan, Jacques Brel en Pieter Paul Rubens? Grote kans dat je gelijk aan deze personen denkt. En niet zo gek, gezien hun bekendheid. Er zijn echter ook Belgen die minder befaamd zijn onder het grote publiek, maar zonder twijfel ook onder het kopje ‘Grote Belgen’ vallen. Dit zijn bijvoorbeeld Belgen die uitvindingen hebben gedaan of die een wereldwijde impact hebben gehad. Wist je bijvoorbeeld dat...

De Belgische scheikundige Edward de Smedt één van de uitvinders van asfalt is? Het moderne asfaltbeton werd voor het eerst gebruikt voor het aanleggen van een straat in New York.

De Belgische natuurkundige en wiskundige Ingrid Daubechies de .jpg extensie uitvond? Ze ontwikkelde een complex proces van broncodering en datacompressie, die hier aan ten grondslag ligt.

De slow-motion technologie die wordt gebruikt op televisie afkomstig is van een bedrijf uit Luik? Bijna alle grote televisiestations in de wereld zijn klant van dit bedrijf, EVS.

De Belgische Germain Pirlot de naam van onze munteenheid, ‘euro’, bedacht heeft? Hij stelde deze naam voor aan de voorzitter van de Europese Commissie in 1995.

De Belgische gynaecoloog Ferdinand Peeters de uitvinder is van de juiste concentratie en samenstelling van de anticonceptiepil? Hij is dus niet de uitvinder van de eerste anticonceptiepil, maar wel van de huidige.

De Belgische informaticus Robert Cailliau samen met Tim Berners-Lee de grondlegger was van het World Wide Web? Ze ontwikkelden HTML en HTTP, de bouwstenen van het huidige World Wide Web.

De Belgische arts Peter Piot mede-ontdekker was van het Ebolavirus? Piot vernoemde het virus naar de rivier de Ebola, die in de buurt van het Congolese dorp stroomde waar toen een uibraak plaatsvond.

De Belgische wiskundige Lambert Adolphe Quetelet de Body Mass Index bedacht? Deze index wordt daarom ook wel de Queteletindex genoemd en is een index die de verhouding tussen lengte en gewicht bij een persoon weergeeft.

WIST JE DAT?

5

De Belgische bouwer van muziekinstrumenten, Adolphe Sax, de saxofoon uitvond? Hij werd er echter nooit rijk door, want zijn bedrijf ging meerdere malen failliet door conflicten met rivalen en door de politieke en economische situatie in die tijd.

De Belgische Rudy Beckers de bedenker is van de parkeersensor? Deze parkeersensor geeft een seintje wanneer de auto te dichtbij een obstakel komt. Beckers vergat echter om te betalen voor zijn patent en heeft nooit wat aan zijn uitvinding verdiend.

ORGANISATIE IN DE KIJKER

6

DOSSIER: GROTE BELGEN Is België een failed state, en waar gaan we met het land heen? Wat drijft een oorlogsfotograaf zijn leven te riskeren in een verwoestende oorlog? Wie zijn de jonge opkomende talenten in de Belgische kunst?

Hoe zou het zijn met de low impact man? Is de honingbij werkelijk aan het uitsterven, en welke gevolgen zou dit hebben? En hoe kan je heerlijke en gezonde maaltijden bereiden met ingrediënten uit het bos? Dit en meer in ons dossier over ‘Grote Belgen’.

DOSSIER: GROTE BELGEN

8

HOE ZOU HET ZIJN MET LOW IMPACT MAN? TEKST: ISAÏA JENNART VORMGEVING: KAREN DEVROE, MALINGA GODDERIS

In 2008 werd Steven Vromman bekend bij het breder publiek als low impact man in een gelijknamig programma.

Door drastische maatregelen probeerde hij zijn ecologische voetafdruk te reduceren tot een eerlijk aandeel. Hij trachtte met het programma de aandacht van de Belgen te richten op de klimaatopwarming. Ook naast het televisiescherm wilt hij mensen bewust maken van de gevolgen van hun acties. Hij schrijft boeken over ecologie, geeft lezingen en theatervoorstellingen, was gemeenteraadslid in Gent, is eco-consultant voor bedrijven en is actief in burgerbewegingen. Kortom, Vromman maakt van zijn overtuiging zijn levenswerk. Maar levert zijn werk iets op? Gaat het de goede kant op met het milieu of ‘is the end near’? Ik zocht hem op om zijn visie op hedendaagse problemen te horen.

HOE ZIJN DE PROBLEMEN IN HET GLOBALE ZUIDEN DAN JUIST GELINKT MET ECOLOGISCHE PROBLEMEN? Volgens mij is het onmogelijk om tot een ecologisch evenwicht te komen als we de globale ongelijkheid niet aanpakken, en omgekeerd. De problemen in het zuiden hebben te maken met onze onstilbare drang naar grondstoffen. Daarnaast exporteren we de vervuilende activiteiten naar het Zuiden. Maar het is wel voor ons dat ze gebeuren. Een oplossing voor het klimaat zal er pas komen als wij onze ecologische schuld erkennen.

Wij hebben in de voorbije decennia veel meer uitgestoten dan het Zuiden, terwijl zij moeten groeien. Dat kan alleen als wij bereid zijn dat niet te doen. Een deel van de oplossing zal zijn het gebruik van energie en materialen te verminderen en in te boeten op consumptie.

MOETEN WE NIET BLIJVEN GROEIEN DAN? Nee, het ‘waanidee van de groei’ is een van de kernproblemen. In de geschiedenis is dat een recent fenomeen. De honderden jaren voor ons was er amper groei. Tegenwoordig gaat de groei trager en neemt zelfs af. Omdat de planeet niet groeit natuurlijk. Bovendien zijn de meetinstrumenten voor groei slecht, met name het bnp. Ook rampen doen

het bnp stijgen. Dus dit instrument meet niks van kwaliteit. Afzien van het idee van groei is echter moeilijk want veel politici en economen zitten vast in dat denkpatroon.

We zouden het idee van groei moeten vervangen door ‘bloei’. Dat betekent dat we niet meer kijken naar materiële groei maar naar levenskwaliteit. Je kan het vergelijken met beter tweemaal per week vlees eten van goede kwaliteit dan elke dag goedkope rommel uit de supermarkt.

WAAROM IS ONZE MANIER VAN CONSUMEREN EEN PROBLEEM? Consumptie is nodig om onze basisbehoeften te bevredigen. Maar nu is consumptie iets anders geworden.

Mensen kopen kleren om hun identiteit op te bouwen, om te voldoen aan een beeld van een reclame. Niet omdat ze er te weinig hebben.

We hebben ook nooit genoeg. Als je iets nieuws koopt zeg je een paar weken later ‘shit’ omdat er een nieuw model is. Bovendien vergelijken we ons met mensen die het beter hebben. We zien in de media mensen die het gemaakt hebben, waar ons zelfbeeld niet kan aan tippen. Zo zitten we in een continue cirkel van ongenoegen die sterk gevoed wordt door marketing. Die beseft namelijk dat mensen die ontevreden of bang zijn hun producten kopen.

IS ER EEN ALTERNATIEF VOOR ONZE CONSUMPTIEMAATSCHAPPIJ? HOE ZIET UW IDEALE, MODERNE SAMENLEVING ER JUIST UIT? Er zijn principes waar we ons aan kunnen houden. Ten eerste, meer circulair denken. Een samenleving die opnieuw meer lokaal is, als het gaat over voedsel en energie. Waar spullen duurzaam zijn. Maar ook een samenleving waar we nadenken over wat écht nodig is om goed te leven: een zinvolle job, een basiscom-

9 DOSSIER: GROTE BELGEN

U HEBT PEDAGOGIE EN SOCIALE AGOGIEK GESTUDEERD. WAT DEED U JUIST NA UW STUDIES? Ik heb vooral in de non-profit gewerkt. Door een uitwisseling naar Bolivia kwam ik in contact met het Noord-Zuid thema. Dat heeft een grote indruk op mij gemaakt. Toen is het bewustzijn gegroeid van de mondiale dimensie van onze levensstijl. Alles wat wij hier hebben heeft een keerzijde. Meer en meer groeide ook het besef van de ecologische dimensie van ongelijkheid.

“HET INDIVIDUALISME DAT WE NU KENNEN IS EEN VAN DE REDENEN DAT ER TE VEEL CONSUMPTIE IS, DAT ER EENZAAMHEID IS.

DOSSIER: GROTE BELGEN

10

fort van voedsel en wonen… Belangrijk is ook dat tijd minder schaars wordt. Tijd is een zeer schaars goed tegenwoordig. Zo hollen we onszelf voorbij. Met als gevolg dat mensen er onderdoor gaan, met een burnout of depressie. Als je minder werkt, dan heb je tijd voor vrienden, om te ontspannen, om zelf groenten te kweken enzovoort.

Een deel van mijn ideaalbeeld is dat we meer dingen samen gaan doen en meer delen. Eens aan je buurman vragen of je zijn ladder kan gebruiken bijvoorbeeld. Het individualisme dat we nu kennen is een van de redenen dat er te veel consumptie is, dat er eenzaamheid is. Sommigen vrezen dan de terugkeer naar het verleden. Voor een deel klopt dit ook, maar dan de terugkeer naar de goede dingen van het verleden.

TEGENWOORDIG KENNEN MENSEN HET PROBLEEM VAN DE GLOBAL WARMING. TOCH MERK JE EEN GROTE ONVERSCHILLIGHEID. HOE PAK JE DAT AAN? We hebben de neiging om onze verantwoordelijkheid vooruit te schuiven. Er wordt gekeken naar wat anderen moeten doen: China, de overheid, etc. De politiek moet inderdaad meer doen maar mijn idee is dat iedereen een stuk verantwoordelijkheid heeft. Dat probeer ik mee te geven: probeer iets te doen. Mijn ervaring is dat mensen stilaan hun verantwoordelijkheid beginnen opnemen, waarschijnlijk te traag. Het besef dat eten wegsmijten niet kan groeit bijvoorbeeld. Maar er blijft natuurlijk een kloof tussen intentie en gedrag. De auto op je oprit wordt heel verleidelijk als je in de regen naar je grootmoeder moet.

WAT ZIJN DE GEVOLGEN VAN ONZE MANIER VAN LEVEN VOOR DE TOEKOMST? DENKT U DAT WE ONS

SCHRAP MOETEN ZETTEN OF ZIET U HET NOG ROOSKLEURIG? Als ik eerlijk ben denk ik dat we op korte termijn de gevolgen gaan voelen. Ik vermoed dat we een paar ‘schokken’ gaan meemaken. Dat kan een financiële crisis zijn, een grote droogte, waardoor ook voedsel bij ons duurder wordt, problemen met energiebevoorrading, migratiegolven door milieurampen. Ook een conflict is niet uit te sluiten. Er zijn weer veel spanningen in de wereld.

Ik denk dat die schokken niet te vermijden zijn omdat we een aantal grenzen al overschreden zijn.

Misschien hebben we zo’n schok wel nodig om in actie te schieten, als kantelpunt. Het risico is natuurlijk dat de meest kwetsbare mensen het meest zullen lijden door die schokken. Het klinkt misschien vreemd maar in dat opzicht zou ik liever hebben dat zo’n ramp, een grote droogte of overstroming, eens in het Westen voorkomt, in plaats van nog maar eens in Afrika. Dat wij ook voelen wat de gevolgen zijn. Anders is het weer het zoveelste nieuwsfeit en leggen we niet de link met onze levensstijl.

U BEN ZELF GEMEENTERAADSLID IN GENT GEWEEST. WAT ZIJN UW ERVARINGEN MET DE POLITIEK? WAT DOET ‘DE POLITIEK’ JUIST VOOR HET MILIEU? Als politicus kan je zeker iets doen.

Wat mij opvalt is dat een lokaal bestuur sterk gebonden is aan wat Vlaanderen, de federale regering of de E.U. beslist. Dus de ruimte voor een lokaal bestuur is niet groot.

Daarnaast ervaar ik dat een politiek systeem niet bevorderlijk is voor langetermijndenken omdat politici bezig zijn met toekomstige verkiezingen.

WAS U DAN TELEURGESTELD IN DE POLITIEK?

Goh, een beetje wel omwille van het kortetermijndenken en strategische spelletjes. Ik heb wat dingen kunnen doen in Gent, met een bestuur dat het ecologisch verhaal oppikt. Maar ik had het gevoel dat deze manier van politiek niet mijn ding was. Ik ben dus blij dat ik nu terug zelf initiatief kan nemen.

IS POLITIEK TOCH DE PLAATS WAAR VERANDERING VANDAAN MOET KOMEN? Ik denk dat verandering van onderuit zal komen omdat mensen het echt anders willen. Er zijn bedrijven die veel progressiever zijn dan het beleid van huidige ministers. Ook de context, de schokken die ik eerder vermeld heb, zal tot verandering leiden.

ten dode opgeschreven (Trump was nog niet verkozen op het moment van het interview).

Daarnaast zwakken akkoorden als CETA of TTIP milieunormen af.

Het gevoel leeft dat politiek heel hard gebonden is aan de belangen van multinationals. Die akkoorden zouden groei opleveren maar de keerzijde voor het milieu telt weer niet.

Het politiek systeem zelf zou ook aangepakt moeten worden. Het geloof in politiek is immers klein geworden. Daardoor winnen populistische partijen aan aanhang. Mensen voelen dat we in een moeilijk tijdperk komen. Dan beloven die partijen oplossingen, die natuurlijk geen oplossingen zijn.

GLOBAL WARMING ZOU OOK DIRECTE GEVOLGEN HEBBEN VOOR ONZE EIGEN REGIO. DOOR DE STIJGENDE ZEESPIEGEL ZOU VLAANDEREN BINNEN 50 JAAR DEELS ONDER WATER LIGGEN. WAAROM HOREN WE DAAR ZO WEINIG OVER? Er zijn enkele plannen: men wilt dijken versterken of rivieren beter controleren. Toch zijn we niet voorbereid. Men neemt maatregelen die wellicht het ergste kunnen voorkomen maar eigenlijk niet doortastend genoeg zijn. Ook hier is het gokken we op de kans dat een ramp uitblijft.

Politici hopen dat een ramp het buiten hun termijn gebeurt.

HET KLIMAATAKKOORD WERD POSITIEF ONTHAALD. TOCH STELLEN VERSCHILLENDE WETENSCHAPPERS DAT DE 2 GRADEN NIET GEHAALD ZOUDEN WORDEN. WAT IS HET BELANG ER DAN NOG VAN? Het akkoord gaat uit van vrijwillige inspanning en is dus niet afdwingbaar. Daarom vrees ik dat, als het puntje bij paaltje komt, landen eronderuit zullen muizen. Momenteel is het business as usual. Zoals we nu bezig zijn zou de aarde deze eeuw opwarmen met 3 à 4 graden. Beter dat akkoord dan geen, maar als mensen als Trump of Le pen president worden zeggen die fuck climate en zijn die akkoorden al helemaal

HOE KUNNEN BEZORGDE BURGERS HUN OVERHEID OP HET MATJE ROEPEN? ZIJN ER MANIEREN BUITEN HET POLITIEK SYSTEEM OM POLITICI ACCOUNTABLE TE MAKEN VOOR HUN BELEID? Ja, je ziet dat in een aantal dossiers.

Burgerinitiatieven als Ringland dwingen partijen om overkapping te steunen omdat er een groot draagvlak is. Ook de rechterlijke macht is een nuttig instrument. De rechterlijke macht kan vaststellen dat een overheid tekort schiet in het beschermen van zijn burgers tegen het klimaat en daardoor druk zetten op de politiek. Maar het blijft een ‘enen’ verhaal. We kunnen als burger politieke druk uitoefenen. Maar we

kunnen ook dagelijks zelf iets doen door verantwoord te consumeren.

WAAR BENT U MOMENTEEL MEE BEZIG? Ik ga nog altijd mijn verhaal over milieu vertellen in scholen en bedrijven. Daarnaast begeleid ik organisaties om hun voetafdruk te verkleinen. Ook ben ik actief in een aantal burgerbewegingen in Gent.

Momenteel ben ik vooral bezig met het project Labland, een project rond ecologisch en betaalbaar wonen in steden. We willen een ruimte creëren waar we kunnen experimenteren met bouwen, los van de strikte regels.

ALS AFSLUITER, HEBT U NOG ECOLOGISCHE TIPS VOOR STUDENTEN? Een eerste tip die ik kan geven is: denk na over je keuzes. Elke keuze die je maakt heeft ergens anders een impact. Je kan dus een levensstijl aannemen die niet te belastend is.

Let bv. op wat je kookt, hoe hoog de verwarming staat of de herkomst van je kleren. Besef dat je kleren uit de primark wel degelijk door kinderen zijn gemaakt. Ga eens een kijkje nemen in een kringloopwinkel. Daar kan je tegenwoordig al leuke kleren vinden en zo steun je de sociale economie.

Een andere tip is, hou een open blik.

Zeker als je verder studeert spits je je toe op een bepaald domein. Lees eens iets dat niets met dat domein te maken heeft. En ga op zoek naar alternatieve informatiebronnen zoals Mo, Dewereldmorgen, apache…

Dus informeer uzelf en blijf denken.•

OORLOG IS EEN LOTERIJ

Een gesprek over onrecht en machteloosheid in de praktijk

TEKST: BIJOU VAN DER BORST BEELD: BENOIT DE FREINE

Wie in gesprek gaat met oorlogsfotograaf gaat verwacht een emotioneel gesprek over leven, dood en het belang van vrije pers.

Fotograaf Benoit de Freine spreekt juist nuchter en praktisch over zijn nobele heldhaftige werk. In oktober vloog hij voor Het Laatste Nieuws naar Irak om de slag bij Mosul in beeld te vangen. Vier jaar geleden trok hij op eigen houtje naar Aleppo in het heetst van de strijd. De dag van het interview fotografeerde hij een voetbalwedstrijd en een Cliniclown in een ziekenhuis. Een contrast waar hij geen moeite mee heeft. “Ik pas mij snel terug aan. Waar ik ook kom, ik doe mijn ding, fotograferen.”

Voor Het Laatste Nieuws bracht hij de slag om Mosul tussen IS en het Iraakse leger in beeld. Benoit en een andere journalist werkten net buiten het front. Ze zagen de rook boven de stad en hoorde de schoten. Aan de rand zochten ze naar verhalen die journalisten in het heetst van de strijd niet vinden. Zoals die van een groep peshmerga’s waarbij ze mochten overnachten. Het viel hen op dat daar veel oudere mannen van tussen de 60 en 70 jaar bij waren. Het bleken gepensioneerde peshmerga’s. Alle-

maal meldden ze zich als vrijwilliger in de strijd, omdat oorlog tegen IS volgens hen de ergste oorlog is die ze hadden meegemaakt. Een verhaal wat volgens Benoit even belangrijk is om te vertellen als de drama’s op de eerste rij.

Toch valt zijn werk niet te onderschatten. “De oorlog is een loterij”, zegt hij. “Elk moment kan er een bom vallen of een schutter opduiken.” Hij waagt wel degelijk zijn leven. Maar met welk doel? Dagelijks verschijnen de gruwelijkste beelden op ons telefoonscherm. Stompt al dat leed van vluchtelingen en al het geschreeuw van oorlogsslachtoffers onze gevoelens niet af? We weten ondertussen wat er zich ver van ons bed afspeelt. “Misschien heeft het ook allemaal geen zin”, denkt hij hardop. “Maar…” En dan valt het stil. Hij kijkt in de verte en richt zich tot zijn telefoon. “Maar ik zal even mijn foto’s van vorige week in Irak laten zien.” Blijkbaar weet hij het antwoord zelf niet. Hij laat de beelden uit het krantenartikel op zijn scherm spreken.

De beelden tonen een veldhospitaal vol slachtoffers van het slagveld rondom Mosul. De kop luidt: ‘Verovering op Mosul gaat

13 DOSSIER: GROTE BELGEN

Hij waagt zijn leven in een oorlogsgebied om de pijn van anderen vast te leggen. Tussen fluitende kogels offert hij zichzelf op en brengt de pijn tot bij ons. Dankzij deze confronterende beelden schrikt de kijker wakker en stopt het geweld.

In de werkelijkheid is het minder romantisch dan het lijkt.

DOSSIER: GROTE BELGEN

14

vlot’, zegt Irak, maar dan komen de ambulances’. Op de bedden liggen dode en bloedende mensen.

Rondom hen staan hulpverleners.

In het ziekenhuis heeft Benoit misschien wel 600 foto’s gemaakt, die waarschijnlijk niemand ooit te zien krijgt. Sommige te gruwelijk om af te drukken in de krant. “Niemand in België heeft er een boodschap aan dat ik foto’s heb van die mensen. Toch blijf ik het doen”, zegt hij resoluut. “Dat is nieuws brengen. Als er iets gebeurt wat afwijkt, echte grote wereldgebeurtenissen, dan wil ik daar graag bij zijn. Waarom? Dat is een moeilijke vraag. Ik maak graag foto’s op plaatsen waar niet iedereen zomaar naartoe wil gaan.”

Door zijn fascinatie voor nieuws volgde hij een opleiding journalistiek. Met zijn diploma nog maar enkele weken op zak trok hij naar Gaza. Als hij in de krimpende wereld van de journalistiek een kans wilde maken, moest hij uitblinken. Een tactische zet. Hoe bereid je je als beginnend journalist voor op een oorlogsgebied? De fotograaf logeerde bij een gezin in Gaza en leerde alles over de mensen, het land en aanschouwde oorlog van dichtbij. Binnen vier maanden had hij geen cent meer over, maar het leverde hem wel een baan bij Photonews op. Met de juiste mensen spreken bleek van groot belang tijdens zijn carrière.

Ook toen hij op eigen initiatief naar Syrië trok vond hij de juiste persoon op het juiste moment.

Hij sprak met een Waalse historicus en een Italiaan die hun weg kenden in het Midden-Oosten.

Aan de telefoon zei de eerste dat ze binnen drie dagen zouden vertrekken. “Ik kocht diezelfde dag nog een ticket. Ik dacht ik kan beter met die mannen mee kon gaan dan een paar weken later alleen.”

Zijn familie was niet compleet verrast door zijn impulsieve beslissing. “Ze weten ondertussen dat ik die dingen doe. Ze vinden het niet fijn, maar als ik terug ben zijn ze wel fier.” Zelf is Benoit niet snel geshockeerd. Hij geeft als voorbeeld een ongeluk. “Stel dat hier op straat nu iemand zou worden overreden. En die persoon is helemaal verhakkelt, dan zou

Ondanks dat heeft zijn reis naar Aleppo in 2012 een diepe indruk achtergelaten. “Dat was echt oorlog, erger kun je het je niet inbeelden. In zo’n stad ga je op zoek naar alles wat je tegenkomt. Ziekenhuizen met slachtoffers van bombardementen.” Verder geeft hij details over de personen en hun persoonlijke drama’s. Wanneer hij de foto’s na het interview mailt blijven de omschrijvingen kort: “De eerste drie zijn gemaakt in Aleppo.”, “De voorlaatste is een zwaar verbrandde man die een autobom in Bagdad overleefde.”, “De laatste is een jongen met zijn gewonde vader in de Jungle van Calais.”

Opnieuw geen verhalen of emoties, maar feiten. Misschien kan het ook niet anders. Wat als hij die huilende mensen en trauma’s altijd met zich mee moest dragen?

Dat zou een onwerkbare situatie zijn.

Over zijn eigen ervaring wil hij wel wat kwijt. Zoals de angst die hij voelde toen hij beschoten werd door een sluipschutter in Aleppo. Om goede foto’s te maken in de verwoeste stad mocht hij mee met leden van het Vrije Syrische leger. “Er waren constant bombardementen en overal zaten sluipschutters. Je loopt door die straten en alles wat je ziet is kapot. Om zich door de stad te verplaatsen, moesten de rebellen wel twintig straatjes per dag over steken waar ze op de loer lagen.”

Benoit trok zonder veel nadenken verder de stad in op zoek naar verhalen. Hij had geluk, want in oktober kwam de oorlogsfoto-

graaf Jeroen Oerlemans om het leven bij een vergelijkbare oversteek.

Hoe voorkom je dat je zelf ook op deze manier eindigt? Niet door een kogelvrij vest. Benoit vermijdt deze vorm van bescherming. “Het vest heeft twee kanten. Het beschermt je, maar je valt ook meer op. Een journalist is nog een groter doelwit dan een soldaat van de vijand.” Toen Benoit tien dagen mee mocht met Koerdische soldaten vroeg hij om hetzelfde uniform. “Om de afstand tussen mij en hen te verkleinen, maar ook om ongevallen te voorkomen. De hoofdredactie van de krant hecht ook veel belang aan veiligheid. Zij zeggen altijd niet te dichtbij te gaan. Maar soms moet je wel. Als cameraman moet je verder gaan dan de journalist. Die kan namelijk zijn verhaal vanop een afstand brengen.”

“De echte zware oorlog van dichtbij, dat hoeft voor mij nu niet meer. Nu heb ik een goeie job en een vriendin dus voor mij hoeven de ergste dingen niet meer, die zwaarste oorlog. Vanaf de tweede rij zijn de verhalen zeker zo goed.

Wij zaten in een veldhospitaal waar alle gewonden en doden werden binnengebracht na een zelfmoordaanslag van IS. Ik heb foto’s gemaakt van een man die nog leefde, met een ijzeren buis helemaal door zijn buik geplooid en die in zijn been terug uitkwam.”

Benoit was verbaasd dat hij gevraagd werd voor dit interview in het nummer Grote Belgen. “Er zijn veel grotere Belgen dan ik.” Zelf staat hij niet graag in de belangstelling. “Toen ik terugkwam uit Aleppo was ik het nieuws. Dat vond ik niet fijn. Ze maakten een dubbelpagina met foto’s en mijn verhaal. Ik was het verhaal en dat was niet mijn bedoeling. Ik had liever dat ze gewoon mijn foto’s plaatsten. Ik had er niet bij stilgestaan dat ze meer geïnteresseerd

15 DOSSIER: GROTE BELGEN

ik misschien wel van streek zijn.

In oorlogslanden ben ik het leed gewoon. Het is voor die mensen even pijnlijk, maar ik ben daar aan het werk en ik ga daar heen om die dingen te zien. Het is niet dat ik dat echt wil zien, maar ik wil gewoon tonen wat daar gebeurt. Ik weet niet of ik gek ben…

Ik hoop van niet.”

DOSSIER: GROTE BELGEN

16

DE TERUGKEER VAN DE HONINGBIJ TEKST: ELEONORA PAKLONS ILLUSTRATIE & VORMGEVING: KAREN DEVROE

Om meer te weten te komen over het fenomeen besloot ik een interview af te leggen met kunstenares AnneMarie Maes. Deze inspirerende vrouw heeft een prachtige daktuin in hartje Brussel waarop allerhande uitheemse en inheemse bloemen, planten en zelfs bomen weelderig bloeien.

Ze is met andere woorden in het bezit van een werkelijk paradijs voor bijen. In dit kleine oerwoud staan dan ook enkele bijenkorven opgesteld, allemaal met een ander design -zoals het een kunstenares betaamt- en allemaal van hout.

In de zomer kan het aantal leden van de kolonie oplopen tot 60.000 bijen. Toen ik op bezoek kwam, waren de beestjes zich al aan het voorbereiden op de barre winter en hebben ze zich dus niet laten zien. In AnneMaries tuin heb je

echter slechts een klein beetje fantasie nodig om een lucht vervuld van gezoem en gebrom voor te stellen.

Meteen borrelde de vraag bij me op waar haar passie voor bijen vandaan kwam. AnneMarie wist me te vertellen dat ze sinds jaar en dag geïnteresseerd is in fauna en flora. Haar passie voor bijen barstte pas echt los toen ze samenwerkte met een groepje kunstenaars. Op dat punt besloot ze voor eens en voor altijd de studio achter zich te laten en kunst te vinden in de buitenwereld zelf. Ze besloot een daktuin aan te leggen op een oude parkeertoren en de overstap naar bijen was voor haar vanzelfsprekend.

AnneMarie is namelijk gefascineerd door de manier waarop

17 DOSSIER: GROTE BELGEN

Ooit gehoord van volgend citaat van Albert Einstein: “If bees were to disappear from the globe, mankind would only have four years left to live”? Het is namelijk een treffende weergave van het immense belang van bijen voor onze aardbol. Verontrustend waren dan ook de berichten over massale bijensterfte waarmee de media ons de voorbije jaren meermaals om de oren geslagen heeft. We weten dat het niet goed gaat met onze geliefde honingbij, maar daar houdt onze kennis dan ook op. Verrekijkers vroeg zich af hoe de vork nu echt in de steel zit. Zijn bijen werkelijk aan het uitsterven? Zo ja, welke rampzalige gevolgen zou dat kunnen hebben voor onze aardbol? Of is het verhaal veeleer een eigen leven gaan leiden in onze vliegensvlug-ontwikkelende informatiemaatschappij en loopt het allemaal zo’n vaart niet?

bijenkolonies zichzelf organiseren en oppert dat de gezondheid van de insecten de levensstijl van de mens weerspiegelt. In die zin kunnen bijen ons leren hoe we beter in harmonie met onze omgeving kunnen leven en kan het een wake-upcall zijn wat betreft de draagwijdte van ‘onze strijd’ tegen klimaatopwarming. Ondertussen bestudeert ze de zoemende beestjes al 7 jaar en haar eigen tuin blijkt het laboratorium bij uitstek te zijn.

AnneMarie Maes is een sleutelfiguur binnen het internationaal onderzoek rond de bijensterfte en komt regelmatig samen met jonge wetenschappers om nieuwe ontwikkelingen te bespreken en inzichten te delen. Ondertussen is algemeen aanvaard dat de oorzaak van de afname van de insecten in eerste instantie te wijten is aan de Varroa-mijt. Het betreft een Aziatische parasiet die nagenoeg alle bijen in België in zich dragen en die in de jaren ’80 Europa bestormde. De Indische honingbij is intussen bestand tegen de mijt, maar de Europese variant is dit allerminst. Sinds de aankomst van de parasiet op ons continent, sterven bijen met bosjes. De reden dat onze bijen zo gevoelig zijn voor de Varroa-mijt is te wijten aan pesticide, monoculturen en luchtervervuiling

die onze zoemende vriend verzwakken en haar van de energie beroven die broodnodig is om vijanden te bekampen. Hoewel de Europese honingbij de Varroa-mijt zelf moet overwinnen, kan de mens wel een rol spelen in haar herstel door te kiezen voor een meer diverse landbouw, natuurlijke bestrijdingsmiddelen en een milieubewuster levensstijl.

Volgens AnneMarie staat onze bij dus niet op het punt uit te sterven, maar kan de mens wel een helpende hand bieden.

Niet enkel de dood van de bij, maar ook diens levensstijl behoren tot de interessesfeer van AnneMarie. Tot voor kort produceerde ze ook haar eigen honing maar daar is ze van afgestapt om een teveel aan stress bij de bijen te voorkomen. AnneMarie laat de bijenkolonie gewoon haar gang gaan, want dat geeft vanzelfsprekend voor haar onderzoek de meest natuurlijke levensstijl van de bij weer. Ze volgt de bijen met beeld- en geluidsensoren die ze in de bijenkorven geïnstalleerd heeft. Zo kan ze hen op de voet volgen zonder de kolonie te verstoren. AnneMaries droom is een camera te ontwikkelen die zo klein is dat hij aan een bijenlijfje bevestigd kan worden. Op die manier zou ze de vliegroutes van bijen kunnen uitstippelen en de beestjes nog beter kunnen begrijpen en helpen. Ze is momenteel ook bezig met een project genaamd “Guerilla beehives” waarvan we het prototype mochten bewonderen. Het doel van dit onderzoek is zelf biologisch afbreekbare bijenkorven te maken en die overal in de stad op te stellen, zodat bijenkolonies zelfstandig kunnen leven en hun complexe maatschappij niet voortdurend gestoord wordt door imkers.

Deze korven worden gemaakt met behulp van een 3D-printer en

diens bewoners respecteren om de wereld rondom ons echt te kunnen begrijpen. Op die manier krijgen we een nuchtere visie op onze plek binnen het geheel en kunnen we een positieve bijdrage leveren aan de levensduur van onze samenwerking. AnneMarie barst van de ideeën voor toekomstige projecten en werkt onvermoeibaar voort om mensen bewust te maken van de nadelige effecten van onze huidige consumptiemaatschappij op de bij en daarmee op onze planeet.

Een echte aanrader voor wie meer wil weten over bijen en de bijdrage die ze iedere dag opnieuw leveren aan het leven op aarde is de documentaire “More than honey” van Markus Imhoof.

Deze documentaire werd enthousiast ontvangen over de hele wereld en neemt de kijker aan de hand van prachtige microfotografie mee naar het universum van de bij. •

19 DOSSIER: GROTE BELGEN

AnneMarie wil ze in allerhande organische vormen maken.

Naast een natuurliefhebber is AnneMarie ook kunstenares en in haar uitzonderlijke werk brengt ze esthetiek en wetenschap samen. Haar interieur alleen al bewijst dat ze meester is in het combineren van beide elementen.

Over de gehele woonkamer staan namelijk kunstwerkjes uitgestald, waaronder microscopisch kleine deeltjes van planten en dieren die uitvergroot op glanzende kubussen prijken. De beelden lijken haast buitenaards: zo blijkt de zonderlinge planeet waar allerhande kraters ingeslagen zijn een enkele stuifmeelkorrel van een klaverplant en is die spookachtige versnellingspook een klein onderdeeltje van de voelspriet van een bij. Ook hangt er een wasdraad op waar allerhande half-doorzichtige velletjes aan bengelen. Het doet een beetje denken aan dierenvellen die mensen in de prehistorie als deken en klederdracht gebruikten. Het zijn eigenlijk bioplastics die AnneMarie zelf creëert door bacteriën hun werk te laten doen. Tijdens hun groeiproces voegt ze vezels van planten toe en kleurstoffen die ze zelf maakt met bessen uit haar tuin. Het resultaat is een bonte verzameling van vellen waarmee ze van plan is een patchwork te maken. Momenteel is ze nog volop bezig aan het voorbereiden van haar tentoonstelling “Sensorial Skin”, waarin de bioplastics centraal zullen staan.

Ondanks alle innovatieve projecten en haar onmiskenbare bijdrage aan de wetenschap, is het hoofddoel van AnneMaries werk mensen terug in contact brengen met de natuur. We moeten ons bewust worden van de prachtige verborgen wereld der natuur, diens structuren blootleggen en

DOSSIER: GROTE BELGEN

20

Verspreid over Antwerpen zijn er een 47-tal moskeeën te vinden, waar de 6,9% moslims die in de stad wonen terecht kunnen. Om die moskeeën in Antwerpen-Noord te ondersteunen, biedt het project ‘Moskeeën en islam in de stad’ bijstand op het vlak van samenwerking, organisatie en erkenning.

Verrekijkers sprak met Mourad Attalhaoui, één van de medewerkers van dit project.

“Ik heb eerst rond een ander project gewerkt, maar toen kwam deze vacature vrij en dat sprak mij meteen aan,” vertelt Mourad over zijn werk. “Ik ben zelf ook een moskeeganger dus ik herken die problemen. Ik zag veel niet lopen zoals het hoorde en ik kon daar als persoon weinig aan doen. Voor mij was dat ideaal om een opbouwwerker binnen dat project te worden en daar eindelijk iets aan te veranderen.”

Net zoals hun voorloper in Borgerhout hoopt Mourad op een vijfjarenplan. “Er zijn veel moskeeën die niet weten waar of hoe ze moeten organiseren, of bij welke initiatieven en organisaties ze terecht kunnen. Wij bieden ondersteuning en informatie, maar

onze bedoeling is dat na vijf jaar die moskeeën verzelfstandigd zijn en zelf verder kunnen. Wij sturen ze, organiseren infomomenten, maken hen sterker, zorgen dat er een samenwerking is. De bedoeling is dat zij na die vijf jaar alles zelf doen.”

MOSKEEËN SAMENBRENGEN Een eerste aspect waar Moskeeën en islam in de stad zich mee bezighoudt, is het onderling verenigen van de moskeeën in Antwerpen-Noord, zodat er een samenwerkingsverband is. “Wat we missen in heel Antwerpen is dat er niet echt een koepel is,” zo vertelt Mourad. “Er zijn veel moskeeën, maar er is geen samenhang. Wij proberen voor dat draagvlak te zorgen, zodat er een goede samenwerking kan zijn. Dat gebeurt om te beginnen laagdrempelig. Voor die moskeeën is dat nieuw, en in het begin is dat wat zoeken voor hen. Zo’n vertrouwensband opbouwen, dat neemt allemaal wel wat tijd in beslag.”

Mourad lijkt echter enthousiast over de toekomst. “Wij bij samenlevingsopbouw vinden dat heel belangrijk, dat elke levensbeschouwing ruimte krijgt in een stad zoals Antwerpen. Dat iedereen zich kan thuis voelen en zijn eigen levensbeschouwing of geloof gewoon kan beleven.”

Het blijft echter een uitdaging.

Hoewel Borgerhout voornamelijk bestaat uit Marokkaanse moskeeën, is er in Antwerpen-Noord een verscheidenheid aan nationaliteiten: zo is er een Bengaalse moskee, een Afrikaanse, een Turkse, een Afghaanse en een Roma. Hoe moeilijk is het om die verschillende culturen bij elkaar te brengen?

“In het begin dacht ik inderdaad: dat gaat moeilijk zijn. Ik was daar

op voorbereid. Maar ik vond dat zo prachtig om te zien hoe die verschillende culturen bijeen kunnen komen en kunnen samenwerken.

Dat er ondanks dat verschil in cultuur toch zoveel gelijkenissen zijn. Hoeveel obstakels, hoeveel problemen ze eigenlijk met elkaar deelden.”

ERKENNING Antwerpen-Noord telt momenteel ongeveer 47 moskeeën, waarvan er 5 erkend zijn. Eén van de zaken waar Moskeeën en islam in de stad dan ook op inzet, is de moskeeën ondersteunen in het proces van erkenning. “Er zijn al 12 moskeeën die hun erkenningsdossiers hebben ingediend. Dat wil zeggen dat alles in orde moet zijn: hun dossiers, hun financiën, de brandveiligheid… Die 12 dossiers moeten dan ook nog voorbij justitie, waar ze momenteel nog liggen. Pas als die 12 aanvragen zijn afgehandeld, kunnen andere moskeeën ook hun dossiers indienen.”

Het klinkt als een langdurig en ingewikkeld proces, één dat op een laag pitje is gezet na de aanslagen in maart. Maar, zo zegt Mourad, de moskeeën in Antwerpen geven niet op. “Zij willen erkend worden.

Voor hen heeft dat tal van voordelen: niet enkel op financieel vlak, bijvoorbeeld het feit dat ze niet zelf de imam moeten betalen met lidgeld, maar ook de status van erkende moskee zelf is een enorme motivatie.”

21 DOSSIER: GROTE BELGEN

Mourad verwelkomt me bij de vzw Samenlevingsopbouw Antwerpen Stad op het Groeningerplein in hartje Borgerhout. Hij is duidelijk enthousiast over het project en is meer dan bereid om uit te leggen hoe alles juist in zijn werk gaat. Het huidige project is voortgevloeid uit een vijfjarig initiatief genaamd Samenwerken in en met moskeeën, dat tussen 2009 en 2015 liep in Oud-Borgerhout. In tegenstelling tot dat project, dat met succes is afgerond, spitst Moskeeën en islam in de stad zich toe op moskeeën in Antwerpen-Noord. Centraal staat de ondersteuning van die moskeeën met betrekking tot allerlei aspecten zoals erkenning verkrijgen, organisatie, samenwerking en de moskeeën hun rechten en plichten leren kennen. Met het moskeeoverleg Antwerpen-Noord gaan ze in dialoog met het beleid.

DOSSIER: GROTE BELGEN

22

IMAMOPLEIDINGEN Wie de voorbije maanden het nieuws heeft gevolgd, heeft ongetwijfeld iets opgevangen over de problematiek rond de opleiding van imams. Veel van die imams komen uit bijvoorbeeld Marokko of Turkije en spreken weinig tot geen Nederlands, wat tot gevolg heeft dat jonge moslims er moeilijk aansluiting bij vinden. Mourad beaamt het probleem, maar geeft aan dat er wordt gewerkt aan een oplossing.

“Een van de vlakken waarop wij ondersteuning bieden, is de opleiding Nederlands voor imams.

Wij zien zelf ook dat er minder jongeren naar de moskee komen.

Die jongeren zijn hier geboren, spreken geen Arabisch, en dan is er een vrijdagspreek die ze niet begrijpen. Dan zitten ze daar maar, en komen ze ook niet meer terug.

“Wij zoeken daar oplossingen voor in Antwerpen-Noord, en we zien nu dat de moskeeën daar wel degelijk verandering in willen brengen. De imams volgen Nederlandse lessen en hun vrijdagspreken verlopen in het Nederlands.

In vele moskeeën was er tot voor kort amper communicatie in het Nederlands, enkel in het Arabisch, maar daar zien we ook verandering in komen. Er zit zeker een evolutie in en het helpt. We merken dat mensen zich ook erkend voelen op die manier.”

MOSKEEËN EN DE BUURT Moskeeën en islam in de stad zet niet enkel in op contact tussen moskeeën onderling, maar ook op contact tussen de moskee en de buurt. En buurt wordt hier breed gezien. “De moskee heeft meestal

500 à 600 leden, wat veel is voor een buurt, maar wat wij missen, is dat de moskee nog geen aanspreekpunt is. Wij willen namelijk dat de moskee een centrum van contact kan vormen voor de hele buurt, dat iedereen in die buurt ongeacht hun religie betrokken kan worden bij activiteiten. Een plaats waar iedereen welkom is en waar ook iedereen terecht kan voor vragen.”

Het klinkt als een mooi ideaalbeeld, maar de realiteit ligt wat moeilijker. Het negatieve beeld dat in de media wordt geschetst van moslims zorgt voor veel onbegrip.

Onwetendheid, zo lijkt het, is de grootste vijand. “Mensen zijn vaak nogal terughoudend. Die moskeeën, ze lopen daar voorbij, ze zien daar veel mensen buiten komen, maar ze weten nooit wat er binnen gebeurt.” Mourad vertelt over een rondleiding die hij gaf in een moskee aan autochtone Antwerpenaren. De reactie van één van de bezoekers: “Dit had ik niet verwacht, ik had me hier echt een trainingskamp ingebeeld.”

Het is een grappige anekdote, maar het toont aan hoe de onwetendheid nog leeft onder de mensen, en hoe schadelijk die kan zijn.

Daarom is openheid naar de buurt toe zo belangrijk, vindt Mourad.

En dat doet Moskeeën en islam in de stad bijvoorbeeld door samen met moskeeën opendeurdagen te organiseren. “Het is belangrijk dat buurtbewoners gewoon binnen kunnen en dat die drempel daarbij ook laag is. Wij ondersteunen alle moskeeën in het houden van die opendeurdagen. Daar komen scholen op af, maar ook oudere mensen. Bezoekers krijgen dan een rondleiding binnenin de mos-

kee met uitleg en kunnen vragen stellen over de islam en wat dat allemaal inhoudt. Wij zien dat dat belangrijk is, dat ze weten wat een moskee juist is.”

Er is een lange weg af te leggen, maar Mourad ziet verbetering.

“Mensen voelen zich meer betrokken op die manier. Ze hebben irreële gedachten, maar ze kunnen die gedachten verwerpen door zelf te zien hoe het er echt aan toe gaat. We merken dat ze dat ook doorvertellen als ze een moskee hebben gezien en ze die prachtig vonden, als die er niet uitzag zoals ze dachten. Dan zien we meestal vrienden-van langskomen om de moskee te bezoeken. Ik vind dat heel belangrijk.”

Om af te sluiten vraag ik Mourad nog of hij zelf iets wil toevoegen.

Zijn enthousiasme over een betere toekomst klinkt ook in deze slotwoorden door. “Ik hoop dat mensen die weinig contact hebben met moslims of de moskee in hun buurt die stap zetten om naar een moskee te gaan. Al is het maar om een rondleiding te krijgen, want ze zijn zeker welkom. Dat wil ik zeker meegeven, dat ze daar terecht kunnen voor allerlei vragen. Ik kan begrijpen dat er mensen zijn die denken dat een moskee alleen maar bedoeld is voor moslims om te gaan bidden. Maar een moskee is zoveel meer dan dat alleen.”• BEN JE ZELF GEÏNTERESSEERD IN EEN RONDLEIDING IN EEN MOSKEE, OF WIL JE MEER INFO OVER DIT PROJECT? NEEM DAN EEN KIJKJE OP DE WEBSITE: SAMENLEVINGSOPBOUW-ANTWERPENSTAD.BE/ WAT-DOEN-WE/PROJECTEN/MOSKEEEN-EN-ISLAM-IN-DE-STAD.

LEVEN IN DE JUNGLE Op 26 oktober werd het vluchtelingenkamp ‘de Jungle’ in het Noord-Franse Calais ontruimd. De Franse regering verspreidde de tienduizend migranten over verschillende opvangcentra over heel Frankrijk. Verrekijkers trok een maand eerder ter plaatse voor een reportage.

Op het stadsplein van de Noord-Franse badstad is alles rustig. Onder de imposante toren van het gemeentehuis doen de Calaisiens hun dagelijkse boodschappen en maken ze praatjes over koetjes en kalfjes. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht. Het is bijna ondenkbaar dat op tien minuten rijden zich het grootste vluchtelingenkamp van West-Europa bevindt. De Jungle, van het Pashto woord “dzanghal” wat bos betekent, is allesbehalve een officiële opvangplek voor vluchtelingen. Wegens het gebrek aan andere hulpverlening in Frankrijk en de korte afstand tot Groot-Brittannië zijn in Calais de laatste jaren duizenden vluchtelingen gestrand. Sinds 2014 is het stilaan een symbool geworden voor de Europese vluchtelingencrisis en politieke onmacht.

AUTHENTIEKE ARABISCHE KOFFIE Lopend door de straten van het kamp, valt al snel het grote aantal geïmproviseerde winkeltjes en cafeetjes op. “Dit is de hoofdstraat van het kamp. Hier kan je alles

vinden wat je nodig hebt.” Flessen frisdrank en goedkope gsm’s sieren de etalages. “De vluchtelingen kopen en verkopen van alles door, met tientallen verschillende valuta. Er is hier een hele economie ontstaan.” Door het gebroken raam van een houten hutje wordt François’ naam in vreugde geroepen en een man met een brede glimlach stapt naar buiten. Na een korte kennismaking nodigt hij ons uit in zijn café voor een goedkope maar authentieke Arabische koffie. Voor we kunnen instemmen, maant onze gids ons aan om verder het kamp in te trekken. “Voor je het weet ben je hier binnen uren kwijt. Goede koffie wel.”

De geuren en geluiden van het kamp dringen stilaan binnen. Je waant je in een Afrikaans dorp, en vergeet even dat je maar een treinrit verwijderd bent van huis.

We wandelen de hoofdstraat uit en nemen een scherpe bocht naar rechts. De zandweggetjes hebben plaats gemaakt voor een gigantische modderplas. Tussen het slijk en de ingangen van de veelkleuri-

23 DOSSIER: GROTE BELGEN

TEKST: ARNO VAN RENSBERGEN TEKST: ROBBE VANDEGEHUCHTE - DE LA PORTE VORMGEVER: KAREN DEVROE

DOSSIER: GROTE BELGEN

24

ge opgooitenten is amper ruimte om te manoeuvreren. We stappen over een paar voeten die uit een tent steken en die het water juist niet raken. De eigenaar van de voeten slaapt onverschillig verder. “Zie je de cijfers op de zijkant van de tenten?”, vraagt François.

“Die zijn er zodat wij weten hoeveel mensen in een tent of in een hut wonen. De regering houdt vol dat hier maar 7000 vluchtelingen leven, maar dit is verre van correct. Ze sturen vijf tot zes teams die één keer bij de geïmproviseerde woningen aankloppen, en als er niemand antwoord schrijven ze op dat er niemand woont. De vrijwilligersorganisaties daarentegen verdelen de Jungle in tien delen, en elk deel wordt door een team van vier mensen onderzocht. We doen er gemiddeld drie dagen over, maar zo krijgen we wel een meer realistisch beeld van de bevolking van het kamp.”

Na een eindeloze wirwar van straatjes en steegjes komen

we aan een verharde weg, begrensd door een gigantisch groen hek. Aan de andere kant van de omheining ligt een typische Noord-Franse boerderij. De terrasstoelen en parasol op de binnenplaats zijn weggedraaid van het tentenkamp. Ik vraag François naar de contacten tussen de buurtbewoners en de vluchtelingen. “De houding van de buren is bijna vijandig te noemen.

Maar ik snap het wel. Je hebt hier een huis gekocht op wandelafstand van het strand en opeens staan hier duizenden mensen.

De weilanden en duinen rond je tuin zijn plots een gigantisch tentenkamp geworden. Maar ik denk dat ze het menselijke leed uit het oog verloren zijn. De buren klagen in de krant en op de radio dat er geluidsoverlast is, over de vuiligheid, dat de mensen gevaarlijk zijn.” Met het beeld van het pittoreske stadscentrum in het achterhoofd, vraag ik me luidop af of de vluchtelingen de stad in mogen. Mijn bedenking krijgt een

De geuren en geluiden van het kamp dringen stilaan binnen. Je waant je in een Afrikaans dorp, en vergeet even dat je maar een treinrit verwijderd bent van huis.

vliegensvlugge repliek. Voor de migranten is het verboden om in de zee te zwemmen en ook het gemeentelijke zwembad is schijnbaar off-limits voor hen.

BUITENGESLOTEN VAN HET ONDERWIJS We komen aan in het zuidelijke, ontruimde deel van het kamp.

De zandduinen hebben hier hun natuurlijke plaats terug ingenomen. In de verte, recht in het midden van het veld, staat een rode bestelbus met daarrond tientallen drummende mensen.

Wanneer we het tafereel naderen, wordt al snel duidelijk dat het geen voedselpakketten maar gezelschapsspellen zijn die uitgedeeld worden. Aan het begin van de rij kijkt een forse jongeman me met een glimlach aan. Met uitgestrekte hand komt hij me tegemoet. Beetje bij beetje, aan de hand van veel gebaren en gebrekkig Engels, kom ik Shoaib’s verhaal te weten. Hij is nog maar achttien jaar, maar heeft

er al een reis van vier maanden opzitten van Afghanistan, door Turkmenistan en Turkije, langs de Balkanlanden richting Frankrijk.

Een reis van meer dan 6000km.

Ik vraag hem hoe het leven in de Jungle is. “Fifty-fifty”, antwoordt hij. “Sommige dagen zijn zwaar, andere wat beter. Maar in Afghanistan blijven was geen optie”. De glimlach is ondertussen van zijn gezicht verdwenen. “Gelukkig heb ik een hoop vrienden waar ik op kan rekenen.” ”Zoals François?”

“Ja, zoals François.” • VOLLEDIGE REPORTAGE WWW.VERREKIJKERS.ORG

“BELGIË EEN FAILED STATE? VOLSTREKTE KLETSKOEK!” DOSSIER: GROTE BELGEN

26

TEKST: ARNO VAN RENSBERGEN VORMGEVER: KAREN DEVROE Bruno De Wever, historicus aan de Universiteit Gent, ziet het einde van België nog niet snel gebeuren. Opgegroeid in een Vlaams-nationalistisch milieu, worstelde hij tijdens zijn universitaire studies steeds meer met zijn achtergrond. Zijn proefschrift focuste op de Vlaamse beweging tijdens de Tweede Wereldoorlog. In tegenstelling tot de Vlaamse nationalisten, waaronder broer en Antwerps burgemeester Bart De Wever, ziet hij het land nog niet snel opsplitsen: “Het samenleven van twee taalgemeenschappen in een nationale ruimte is op zich interessant.

Het leidt tot een zekere knowhow.”

HET THEMA VAN DEZE VERREKIJKERS-EDITIE IS ‘GROTE BELGEN’. HEEFT U, ALS PROFESSOR BELGISCHE GESCHIEDENIS, FAVORIETE ‘GROTE BELGEN’?

Als historicus heb ik het moeilijk met “grote-mannen” geschiedenis.

Ten eerste is het aantal vrouwen nogal beperkt. Ten tweede geeft het een hele beperkte visie op wat er gebeurd is. De geschiedenis wordt zelden door grote figuren gemaakt en de voetnoten in de geschiedenis zijn zelden individuen. Figuren als Napoleon of Hitler, die door hun persoon echt hebben kunnen wegen op de geschiedenis, zijn eerder uitzonderingen. Zouden deze figuren er niet zijn geweest, zou onze geschiedenis er dan anders uitzien? Nee. Onze geschiedenis is bevolkt met mensen die belangrijke dingen in hun domein hebben gedaan maar zelden in hun eentje. Ik

ben een soort historicus die veeleer zulke structurele gegevens belangrijker vindt dan grote figuren. Aan de andere kant moet een historicus natuurlijk wel belangrijke figuren moeten durven duiden.

In de Belgische politiek zou ik een controversieel figuur als Leopold II kunnen noemen, iemand die toch wel door zijn individueel handelen impact heeft gehad op de loop van de geschiedenis. De Congo-Vrijstaat, zijn persoonlijk project, ontspoorde meer en meer door schrikbewind en gruwelijkheden. Onder internationaal protest en buitenlandse druk is de kolonie uiteindelijk naar België gegaan. Maar daardoor heeft België wel een tijd in zijn geschiedenis een kolonie gehad die 50 keer groter was, en die bijdroeg tot een enorme economische vooruitgang. Maar meteen zeg ik hier ook bij dat het betitelen tot grote Belg door mij geen enkele

Ik vind het interessanter om na te denken over grote gebeurtenissen die de huidige Belgische samenleving hebben gevormd. Sommige zijn ondergewaardeerd, misschien omdat ze niet sexy genoeg zijn om publieke aandacht te trekken. Gebeurtenissen als de invoering van de sociale zekerheid, de wet van 1898 waarbij de twee landstalen gelijkwaardig werden geacht, de euthanasiewet en de abortuswet onder Verhofstadt waren essentieel voor de huidige samenleving.

economische crisis?

Je kan dan de vergelijking maken met de jaren ‘30. De beurscrash in de VS had ook hier impact op het bedrijfsleven, met ontzettende werkloosheid tot gevolg. Als gevolg van deze economische crisis zag je aan de uiteinden van het politieke spectrum, zowel links als rechts, populisten zoals Leon Degrelle opduiken met terminologieën die heel hard lijken op wat we vandaag zien.

Een retoriek tegen vreemdelingen en claims dat alle andere politici zakkenvullers zijn. In onzekere tijden zie je altijd opnieuw groeiend succes van politici met simpele oplossingen die beweren dat alleen zij alles kunnen veranderen.

België is altijd een relatief stabiel politiek land geweest. Je moet je niet miskijken op die extremen. Uiteindelijk zie je dat de Belgische elites er tot nu toe vrij goed in geslaagd zijn om die schokgolven op te vangen omdat men tijdig maatregelen nam Dit is een adaptatie van het politieke systeem, waardoor extremen opnieuw geabsorbeerd worden. Je ziet na de Eerste Wereldoorlog een heel actieve voedselpolitiek op gang komen, onder leiding van Emile Franqui. De Belgische overheid bleef nog lang hierna heel veel geld pompen, precies om de mensen te pacificeren zodat ze zouden voelen dat ze vooruit gaan. Het politieke centrum voelde aan wanneer het nodig was om maatregelen te treffen.

Guy Verhofstadt, fractieleider van de liberalen in het Europees parlement, is voor België één van de grootste figuren in de Europese politiek. Hij pleit voor een Europese natie, maar tegelijk zijn er overal stemmen van euro-scepticisme te horen. Is de huidige tendens van populisme, rechtse politiek en het in vraag stellen van Het Vlaams Blok was één van de democratie nieuw of hebben we dit belangrijkste bedreigingen voor de al eerder meegemaakt in België? politieke elites in de jaren ’90. Op - Ja, natuurlijk hebben we dat al ‘zwarte zondag’ haalde extreemrechts meegemaakt. Het is zeker niet nieuw. een kwart van het electoraat in Er is vandaag grotere onzekerheid Vlaanderen. Maar dan komt dezelfde bij burgers als gevolg van politieke werkwijze weer boven: men begon en economische schaalvergroting en maatregelen te nemen die tegemoet groeiende globalisering. Ze vragen kwamen aan de kiezers die voor het zich angstig af of de politiek hen nog Vlaams Blok hebben gestemd. De wel kan behoeden voor schokgolven. migratiepolitiek werd op die manier Kan de nationale staat, de Belgiverscherpt. Dit is hoe het werkt het sche of de Vlaamse, hen nog wel in een democratie. In die zin vind beschermen tegen multinationals ik niet dat extreme standpunten en als Microsoft, of tegen een nieuwe partijen geen nut hebben. Ze hebben

27 DOSSIER: GROTE BELGEN

morele betekenis heeft. Leopold II is iemand waar je grote morele kanttekeningen zou kunnen bij plaatsen.

Een totaal andere figuur is Emile Francqui, die tijdens de Eerste Wereldoorlog een ongelofelijke grote rol heeft gespeeld in de voedselbedeling van het land. Samen met Herbert Hoover, de latere Amerikaanse president, zette hij een internationale hulpcampagne voor België op poten dat een wezenlijk verschil heeft gemaakt. Hoewel er duizenden mensen betrokken zijn bij zo’n organisatie, is hij voor mij toch een beetje een boegbeeld. Francqui zou van mij in een galerij van grote Belgen mogen.

vaak een signaalfunctie als daar juist op wordt gereageerd.

IN DIE ZIN HEBBEN OOK ZIJ BIJGEDRAGEN AAN HET HUIDIGE BELGISCHE SAMENLEVING? Absoluut, het is daarom dat politicologen wel eens beweren dat democratieën superieur zijn aan autoritaire regimes. Democratieën voelen sneller aan wat leeft bij het volk, en werkt met checks & balances tussen de verschillende instellingen. Dictaturen zijn vaak blind voor onvrede en gaan ten onder in revoluties omdat men niet tijdig is gaan inspelen op deze onvrede.

ER WORDT VAAK GESPROKEN OVER BELGIË ALS EEN “FAILED STATE”, MET DE TERREURAANSLAGEN VAN VORIG JAAR EN HAAR INGEWIKKELDE STRUCTUUR DIE SOMS TOT POLITIEKE STILSTAND KAN LEIDEN. BENT U AKKOORD? Volstrekte kletskoek. België is absoluut geen “failed state”. Mensen die dat zeggen moeten eens het vliegtuig nemen en naar Somalië of Congo gaan. Dit zijn échte “failed states”. Er zijn natuurlijk dingen die kunnen verbeteren en er zijn soms dingen die vierkant draaien. Maar uiteindelijk blijft België een land waar mensen veilig leven en waar geweld bijzonder beperkt is. Waar je, als je ziek bent, over een performante gezondheidszorg beschikt, waar iedereen in principe tot 18 naar school gaat en de meeste jongeren bovendien diploma’s hoger onder-

wijs halen. We hebben een relatief performante economie is en een relatief grote mate van herverdeling.

Het armoedeprobleem – hoewel te groot- blijft in België beperkt en overzienbaar. Het land is geen “failed state”, maar een complexe staat.

De stemmen die anders zeggen, dat zijn populistische meningen.

VLAMINGEN EN WALEN LEVEN NAAST ELKAAR, EN HEBBEN VOLGENS SOMMIGEN MAAR WEINIG MET ELKAAR GEMEEN. MET HET RECENTE VERZET VAN WAALS MINISTER-PRESIDENT MAGNETTE OP HET CETA-AKKOORD WERD DEZE TEGENSTELLING DOOR ENKELE VLAAMSE POLITICI NOG EENS HERHAALD. BELGIË LIJKT, NAAR BUITEN TOE, STEEDS MEER UIT ELKAAR TE VALLEN. WELKE TOEKOMST GAAT BELGIË TEGEMOET? Er zijn structurele gegevens die België bij elkaar houden. Daar kan je niet omheen. Allereerst is er Brussel.

Diegenen die België uiteen willen laten vallen, de Vlaams-nationalisten van N-VA, hebben in principe de hefbomen van de macht daarvoor in handen. Maar er is geen enkel plan voor Brussel. Moest België uiteenvallen, wat dan met Brussel?

Het is duidelijk dat de Brusselaars niet bij Vlaanderen willen horen. En gelukkig leven we niet in een België waar me manu militari de Brusselaars gaan opdragen bij welke staat ze moeten horen. Dat zijn praktijken die we kennen van de “failed states” in Afrika en andere delen van de wereld. Zo ver gaat het niet komen.

Economisch gezien kan Brussel niet zonder Vlaanderen en Vlaanderen niet zonder Brussel. Het is een eeneiige tweeling, ze hangen samen.

De economie van Brussel heeft de Vlaamse industrie en havens nodig, en in Brussel zit de Europese Unie, de NAVO en andere internationale organisaties. Deze zouden het voor Vlaanderen kamikaze maken om zonder Brussel verder te gaan.

Dan is er nog de sociale zekerheid die heel sterk in elkaar steekt, en de grote staatsschuld. België is één van de Europese landen met de hoogste staatsschuld. Dat is geen drama, en de schuld daarvoor ligt vooral bij onszelf. De staat heeft bij haar eigen burgers geleend. De generatie die nu aan de macht is zal die niet kunnen afbetalen, en dus wordt het een kwestie voor de volgende generaties.

Natuurlijk het is wel zo dat er twee opiniegemeenschappen in België actief zijn. Dit heeft te maken met taal, en er twee publieke ruimtes zijn met een gescheiden media- en politiek landschap. Dit maakt België een moeilijk land met op zekere hoogte twee democratieën, zoals de NVA dat graag uitdrukt. Dat is een realiteit, maar natuurlijk moet je daarbij de vraag stellen: is dit voldoende reden dat het niet meer zou lukken? Eigenlijk is het fenomeen dat we voor België problematisch achten hetzelfde fenomeen waarmee we worstelen als het op de Europese Unie aankomt: het is een confederale constructie waarbij verschillende democratieën die nationaal functioneren toch proberen om gezamenlijk een beleid te voeren. Het proces van bevoegdheden afstaan aan de Europese Unie en de knowhow om dit te doen is dezelfde voor België.

De vraag is: geef je daar geen stuk

BELGIË ZAL DUS WAARSCHIJNLIJK NIET SNEL UITEENVALLEN? Ik zou eerder mijn centen inzetten op het voortbestaan van België.

Het land zal verder evolueren, met wellicht nog verdere bevoegdheidsverdelingen totdat we in een soort confederatie leven. Tegelijk sluit ik ook niet uit dat we op bepaalde gebieden meer gaan samenwerken omdat men nu voelt dat de verdeling van bevoegdheden disfunctioneel geworden is. Het dossier Magnette had niets met communautaire geschillen te maken, maar meer met politieke besluitvorming op Europees niveau. Misschien is het niet onverstandig dat België terug wat meer nationale politiek gaat voeren.

Dan denk ik vooral ook aan milieu en energie.

EN EEN BELGIË IN DE EUROPESE UNIE? WANT ECHT STERK STAAT DE EU NU TOCH NIET? Het CETA-dossier heeft enkele zwakten van de EU aangetoond. In Vlaanderen was het dossier tot kort onbekend maar in Wallonië was al jaren discussie en grote politieke tegenstand aanwezig. Vooral het

gebrek aan democratische besluitvorming binnen de Europese Unie zorgde voor frustratie. Er zou een democratische terugkoppeling moeten plaatsvinden. Men zou meer debatten moeten voeren en bepaalde aspecten in vraag moeten kunnen stellen. Het Waalse verzet was meer dan een symbool. Het heeft ertoe geleid dat we de discussie voeren over de beslissingsmacht van Europa en of het gepermitteerd is dit soort van beslissingen boven de hoofden van de burgers door te voeren zonder dat daar een grondig democratisch debat over gevoerd wordt. Het had te maken met constructiefouten binnen de Europese Unie. De EU zit in politieke crisis omdat sommige burgers niet meer 100% overtuigd zijn dat de Unie vooruitgang brengt. Dit is lange tijd zo geweest, zolang het economisch goed ging en zolang men zaken kon realiseren voor burgers . Maar op het moment dat de EU zelf onderdeel wordt van een crisis, heeft het de burgers attent gemaakt. Wat de Europese Unie de laatste 40 à 50 jaar gedaan heeft is vooral propaganda voor zichzelf maken. Er is maar weinig in de diepte gewerkt, en wat nu gebeurt is een onderdeel van een veel ruimer probleem. Men eist grotere transparante democratische processen op Europees niveau en die eis zal zeker niet gaan liggen, en terecht. De enige manier voor de EU om te overleven, is werkelijk beter te functioneren als een democratie. Dan is er nog de kwestie van het Europees burgerschap. Kunnen we democratie organiseren zonder Europees burgerschap en andersom?

Uit een soort buikgevoel van onderlinge verbondenheid. Dit brengt ons terug bij de natievormingsprocessen van de 19de eeuw. We maken nu iets volstrekt nieuw mee, over natiestaten heen. Zal het proces door lopen of zullen we terugkeren naar natiestaten? Moeilijk te zeggen. •

29 DOSSIER: GROTE BELGEN

mee op? Het samenleven van twee taalgemeenschappen in een nationale ruimte is op zich interessant. Het leidt tot een zekere knowhow: hoe doe je dat, een federaal beleid maken, of zelfs concreet samenleven?

Dat is kennis die je kunt inzetten in de Europese Unie. Het is geen toeval dat zoveel Belgen in de Europese Unie grote posten bekleden. Twee democratieën halen ons uit elkaar?

Je zou ook kunnen zeggen: laat de twee democratieën maar samen bestaan en zoek uit hoe het moet werken. Dat heeft ook zijn voordelen.

Ontwikkeling en democratie in de Democratische Republiek Congo

DOSSIER: GROTE BELGEN

30

TEKST: NAOMI VLEUGELS VORMGEVER: KAREN DEVROE, MALINGA GODDERIS Naomi Vleugels, masterstudente politieke wetenschappen aan de UA, trok met de inleefreis van USOS naar Congo. Gedurende ĂŠĂŠn maand onderzocht ze de democratische status quo in het Centraal-Afrikaanse land en de gevolgen voor ontwikkelingsbeleid.

In september kondigde president Joseph Kabila officieel aan wat al lang werd verwacht: de Congolese verkiezingen worden uitgesteld tot eind 2018. De president is momenteel aan het einde van zijn tweede verkozen termijn als president. Zijn regeerperiode zou moeten aflopen op 19 december en een derde termijn is grondwettelijk niet mogelijk. Kabila en zijn entourage zijn al een ruime

tijd bezig om deze periode te rekken via allerlei manoeuvres. Hierin zijn ze dus ook geslaagd, de president mag aanblijven tot de verkiezingen plaatsgevonden hebben. In een nieuwe en fragiele democratie zoals de DRC heeft dit grote gevolgen. In 2006 was het de eerste keer dat er een democratisch verkozen leider aan de macht kwam. En het zou de eerste democratische machtswissel

in het land moeten zijn geweest deze december. Democratisering en ontwikkeling worden vaak aan elkaar gelinkt, het ene zou het andere versterken en misschien zelfs kunnen initiëren. Welke implicaties heeft deze democratische achteruitgang dan op een onderontwikkeld land als de Democratische Republiek Congo?

Allereerst zou de aankondiging van Kabila een invloed kunnen hebben om het ontwikkelings- en buitenlands beleid van partnerlanden of -regio's, zoals de EU, VS, België en Frankrijk. Respect voor mensenrechten en het promoten van democratische waarden zijn elementen die prominent aanwezig zijn in het beleid van vele donorlanden. Tegelijkertijd is het echter zo dat de meeste donorlanden er niet langer voor kiezen om ontwikkelingssamenwerking vast te laten hangen aan voorwaarden rond bestuur. Met andere woorden, zelfs als de democratie niet langer gerespecteerd wordt door Congolese leiders, wordt de ontwikkelingssamenwerking niet onmiddellijk opgeschort. Anderzijds zijn er al wel sancties opgelegd aan bepaalde individuen of groepen en spraken meerdere partners al duidelijke diplomatieke taal. De rechtstreekse impact hiervan op de ontwikkeling van de DRC blijft echter beperkt.

Ten tweede is het de vraag in hoeverre de evolutie op vlak van democratie effectief impact heeft op de ontwikkeling van een land.

Hoewel deze causaliteit juist kan aanvoelen - burgers wiens stem gehoord wordt, zullen eisen stellen over hun sociale, economische en culturele ontwikkeling - is het verband tussen beiden allesbehalve een uitgemaakte zaak. Het wetenschappelijke debat strekt zich uit van volledige ontkenning van zo'n verband tot modellen waar dit verband zeker is, maar waartussen de volgorde ter discussie staat.

Democratie eerst, ontwikkeling volgt of net omgekeerd. Hoewel deze discussie erg theoretisch lijkt, heeft ze wel degelijk praktische implicaties.

Bepaalde case studies wijzen ook op het gevaar van onvolledige democratische transities. Als een land vanuit een zwakke ontwikkelingspositie een fase van sociaaleconomische ontwikkeling doormaakt zonder politieke ontwikkeling tegelijkertijd, kunnen de burgers ervan terecht komen in een positie waar ze weliswaar verbeterde levensomstandigheden hebben, maar politiek niet mondig genoeg zijn om deze evolutie verder te laten zetten of te beïnvloeden. Samengevat, hoewel onderzoekers het niet eens zijn over het verband tussen democratisering en ontwikkeling, zijn er al wel praktijkvoorbeelden waar de onvolledige vooruitgang van het ene element, leidde tot problemen bij de totstandkoming van het andere.

Los van de modellen en de internationale beleidsvisies, hebben Congolezen zelf natuurlijk ook een scherpe visie op deze evolutie in hun jonge democratie en de gevolgen voor de ontwikkeling van hun land. In augustus sprak ik met zeven van hen in groep over politiek, democratie en ontwikkeling . Met leeftijden van 21 jaar tot 36 zijn ze allemaal opgegroeid in de volle democratische transitieperiode van Congo.

Hun verwachtingen over leven in een democratisch land zijn hoog, de teleurstelling over de stand van zaken in de DRC momenteel des te groter. Op de vraag welke garantie democratie kan bieden voor Congolese burgers antwoordde socioloog Jacques (36) resoluut "Aucune!". De mogelijkheden die een democratie biedt voor zijn burgers, zagen deze zeven Congolezen niet gerealiseerd bij hen. Er heerste dan ook veel onvrede over de prille democratie en de beperkte vooruitgang die het land doorgemaakt had. Op de vraag

wat de huidige politieke prioriteiten zijn in Congo, kwam van alle zeven een uitgebreide lijst aan noden en wensen als antwoord. Na tien jaar democratisch bestuur zijn basisbehoeften in Congo - zoals veiligheid, gezondheidszorg en onderwijs - allesbehalve veel verder ontwikkelend dan voorheen. Bovendien rekenen de burgers van de DRC ook op meer dan enkel de invulling van deze basisbehoeften. Net als burgers in andere democratieën verwachten zijn dat hun overheid werkgelegenheid creëert, cultuur stimuleert en gelijkheid tussen haar burgers realiseert. De voornaamste hindernis voor deze ontwikkelingen zien zij in het functioneren van hun politiek systeem. De wisseling van macht dient gerespecteerd te worden, omdat enkel zo politici aangesproken kunnen worden op hun acties of net het gebrek daaraan. De groep van zeven gaf ook aan dat vele politici niet om de juiste redenen een publiek ambt uitvoeren. Een job als politicus wordt beschouwd als een ideaal middel tot persoonlijk geldgewin of het verkrijgen van prestige. Als zij als burgers niet op regelmatige basis hun stem kunnen laten horen om impact te hebben op het beleid en de machtshebbers, komt de vooruitgang van hun land in het gedrang.

Hoewel de uitgestelde verkiezingen geen rechtstreekse impact hebben op het ontwikkelingsbudget voor de DRC en onderzoeken aanduiden dat democratie geen voorwaarde hoeft te zijn voor sociaaleconomische ontwikkeling, vrezen Congolezen zelf wel de negatieve impact op de vooruitgang van hun land. Congolezen willen de kans krijgen om hun bestuur te kiezen en duidelijk te maken dat diegenen met politieke macht ook verantwoording moeten afleggen. Alleen op deze manier kan de noodzakelijke ontwikkeling van hun land grondig van start gaan.•

32

TEKST: JONAS BECKERS BEELD & VORMGEVING: LORI WOLLENS

DOSSIER: GROTE BELGEN

GEHEIME RECEPTEN UIT HET BOS Hoe kan je heerlijke en gezonde maaltijden bereiden met ingrediënten uit het bos? Brusselaar Ben Brumagne (24 jaar) deelt het antwoord met ons. Hij wil met zijn eenmansproject Forest To Plate mensen over de hele wereld leren hoe je in de natuur wilde eetbare planten kan vinden. Oeroude kennis over kruiden en planten die in de loop der jaren verloren is gegaan, haalt Ben vanonder het stof vandaan. Met deze kennis leert hij mensen vergeten spijzen opnieuw op hun bord toveren.

WORKSHOPS EN REISFORMULES Sinds 2015 deelt Forest To Plate kennis over wilde eetbare planten in binnen-en buitenland door middel van workshops en reisformules. Het publiek dat hier op afkomt is divers. Niet alleen chef-koks en apothekers van over de hele wereld zijn geïnteresseerd.

Ook Jan en alleman zijn van harte welkom. In 2016 organiseerde Ben meerdere edities van het evenement Foraging, Cooking and Dining Tour Near Brussels, en vanaf maart 2017 staan er in de streek Vierves-sur-Viroin een zevental edities van ‘Wildplukkers 3 daagse’ op het programma. Forest To Plate beperkt zich echter niet tot de landsgrenzen. Zo kan je in Servië deelnemen aan de Foraging holidays: discover the wild edible side of Serbia, een leerrijke zevendaagse vakantie doorheen het land.

DE KRACHT VAN KRUIDEN Ben volgde drie jaar de opleiding Herborist aan Syntra en specialiseerde

in wilde eetbare planten. Zijn passie lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig met zijn afkomst. Ben groeide op in het centrum van Brussel: een plek waar wilde eetbare planten niet of nauwelijks voorkomen. In een interview met het online magazine Cizzo, vertelt Ben dat hij op achttienjarige leeftijd, tijdens één van zijn verre reizen in Nicaragua, getuige was van een situatie waarin een toerist ernstig ziek bleek. Ben werkte destijds als receptionist in een hotel.

Zijn werkgever versneed enkele planten, trok er thee van en tot Bens grote verbazing knapte de zieke snel op. Of de man effectief herstelde vanwege de geneeskrachtige werking van de planten is nog maar de vraag. Toch was dit het moment dat Ben gefascineerd raakte door kruiden en planten, en die fascinatie liet hem tot op heden niet meer los.

NIEUWE BINDING MET ONS VERLEDEN Op de Forest To Plate website vertelt Ben wat zijn drijfveer is: “Zo’n tiendui-

DOSSIER: GROTE BELGEN

33

DOSSIER: GROTE BELGEN

34

zend jaar geleden begonnen mensen aan landbouw te doen en zij bepaalden wat wel en wat niet geteeld werd.

Die opdeling is vandaag de dag nog steeds duidelijk merkbaar als we onze inkopen doen in de lokale supermarkt.

Mensen zijn steeds meer zoetigheden en minder vezelige en bittere producten gaan verkiezen.” Volgens Ben zijn er de afgelopen eeuwen, maar vooral de afgelopen honderdvijftig jaar, vele belangrijke nutriënten verloren gegaan vanwege dit selectieproces. Geen goede zaak, want die voedingsstoffen spelen vaak een gewichtige rol in het bekomen van een duurzaam en evenwichtig voedingspatroon. “Het zijn vaak wilde eetbare planten die dergelijke nutriënten bezitten”, aldus Ben. De moderne mens koopt echter zijn etenswaren in een grootwarenhuis en zijn medicijnen bij een apotheker. Zonde, want volgens Ben bezitten juist wilde kruiden en planten de voedingsstoffen die een geneeskrachtige of stimulerende werking op ons hele lichaam hebben. Deze kennis over wilde kruiden en planten zijn we echter zo goed als volledig uit het oog verloren. Dit is immers een fenomeen dat zich niet enkel binnen voeding voordoet. Tegenwoordig ontbreekt het de gemiddelde moderne, westerse mens volledig aan primitieve kennis over de natuur.

Na zijn studie vertrok Ben in 2014 met de fiets van Brussel naar Mumbai. Hij hield een blog bij onder de naam Biking To India In the Search for Edible Plants, waarin hij verslag deed van zijn reis. De rode draad tijdens deze trip was nagaan hoe de lokale bevolking met wilde eetbare planten omging. Het succes van Bens blog zette hem ertoe aan om met dit project verder te gaan en zo ontstond Forest To Plate.

AMERIKAANSE WORTELS Forest To Plate is in feite een verderzetting van en heeft haar wortels in de Farm To Table-beweging. Dit is een van origine Amerikaans concept waarbij lokale voeding gepromoot wordt in restaurants en cafetaria’s op school, bij voorkeur door middel van rechtstreekse aankoop bij de desbetreffende producent. Dit doel wordt bereikt

door initiatieven zoals een gemeenschapslandbouw-arrangement, een farmer’s market of een lokale distributeur. De sterkte van Farm To Table is dat op deze manier de herkomst van voedingsproducten eenvoudig traceerbaar is. Uiteraard kan niet elk product in een restaurant volgens het Farm To Table principe werken, maar men kan er wel zo veel mogelijk naar streven. Forest To Plate gaat nog een stap verder, in die zin dat zij de consument zelf het product laat plukken en klaarmaken.

FOREST TO PLATE OP PAD Naast workshops en reizen is Forest To Plate ook actief binnen het sociaal-politieke domein. In januari 2016 was Ben te zien in het kader van het tv-programma De Nomaden op Canvas onder de naam Spijs en Vree. Zijn missie was om mensen in conflictgebieden dichter bij elkaar te brengen met wilde eetbare planten. Samen met een filmploeg reisde hij voor dit project af naar Israël.

Forest To Plate werkt geregeld samen met andere duurzame initiatieven, zoals bijvoorbeeld Eatmosphere, een non-profitorganisatie die zich voornamelijk bezig houdt met het bestrijden van voedselverspilling. In mei 2016 sloegen beide organisaties de handen in elkaar en stippelden een wandeling uit nabij Laken. Tijdens dit evenement leerden deelnemers planten en kruiden herkennen en vervolgens bereiden. Het ging om een stuk onaangeroerde natuur dat vernietigd dreigt te worden in het kader van het zogenaamde Hop!-project (Horticulteurs-Perruches). Er lopen namelijk plannen om verschillende gebouwen te realiseren in het drie hectare groot natuurgebied.

HEB JE OOK ZO’N TREK GEKREGEN IN DEZE CULINAIRE ONTDEKKINGSTOCHT? TREK JE KAPLAARZEN AAN EN ONTDEK DE VOLGENDE WANDELING BIJ JOU IN DE BUURT OP FORESTTOPLATE.COM.

RECEPT MET RESPECT

SUPERGROENE SMOOTHIEBOWL met banaan, avocado en spinazie TEKST: ISABELLE GHELDOLF VORMGEVING: KAREN DEVROE

Waan je op een tropisch eiland met deze supergroene smoothiebowl. In plaats van het gemixte fruit als een smoothie te drinken, giet je de dikke massa in een kom en werk je het af met chiazaadjes, gojibessen en knapperige muesli. Op die manier maak je de smoothiebowl helemaal instagramproof!

INGREDIËNTEN • • • •

250 gram bevroren banaan Halve avocado Handjevol verse spinazie 50 ml plantaardige melk zoals soja-, amandel- of havermelk • Toppings zoals chia zaad, goji bessen, muesli, kokosnootvlokken, nootjes, ...

BEREIDING

Neem twee rijpe bananen met bruine vlekjes, ontdoe ze van de schil, snij ze in schijfjes en steek ze in de diepvriezer voor minstens zes uur. Halveer de avocado en hol hem uit met een lepel. Was de verse spinazie en verwijder de steeltjes. Doe de bevroren banaan, avocado, spinazie en plantaardige melk in een foodprocessor en blend tot een gladde massa. Giet de dikke smoothie in een leuke kom en werk af met de verschillende toppings.

Tip: Heb je geen blender of foodprocessor?

Snij het fruit in kleinere stukjes en pureer met een staafmixer. Vermijd spetters op de kledij en muren door een hoge beker te gebruiken.

FROM BELGIUM TO NEPAL TEKST: MAYA KOLSTEREN ILLUSTRATIE & VORMGEVING: LORI WOLLENS

DOSSIER: GROTE BELGEN

36

Maya Kolsteren, a student of nursery at the KarelDe-Grote Hogeschool in Antwerp, is travelling Asia after completing her studies. She is reporting from Nepal for Verrekijkers, reflecting back on an eventful journey filled with adventure, volunteering and cultural shocks.

I’ve been in spending the last 4 months in wonderful Nepal, “the land of a hundred flowers”. I felt anxious going back after seven years, and to think I was going to travel solo for a while wasn’t helping either. Little did I know that this was exactly what I needed and the nervousness would soon transform into excitement. I was about to discover a lot of new things, meet some of the most amazing people and visit incredible places.

We worked side by side with the Nepali workers, all of us working bloody hard, them not even breaking out a sweat and cracking jokes all the time.

They taught us all of their skills with a smile and patience, but always with the classic Nepali tease. They work six days out of seven without holidays. The work day starts at dawn, and most of the time the Nepali eat their lunch in a hurry so they can sneak in a little nap in between the long workdays.

RELIGION, TRADITION AND CELEBRATION During my stay I celebrated several religious festivals with my family and friends, sharing food and laughter, experiencing first hand how devoted and welcoming they are. I really admire their sense of spiritual devotion and their respect to one another and (especially) the elderly. Youngsters bow down to older people and never talk back at them, something we could all learn from. Nepalis love to dance and party, more so than anyone I have ever

met. They really know how to have a good time! I had to partake in many hours of dancing, as they can make anyone go down to the dance floor and even the most reluctant person would be dancing on the tables at the end of the night.

I had the pleasure of being part of a real Nepali wedding in Darjeeling. I was instantly appointed the maid of honour even though I had never met the bride before and nor was I directly involved in the wedding ceremony.

They took me into their home, gave me a place to stay and some of the most delicious food. If you travel around Nepal, you will experience their natural talent for cooking; whether it’s home cooked, street food or anything in between. The in-house cooking sessions are often a get-together of all the women and the kitchen is usually filled with sounds of chatter and the clinging of pots and pans.

BEAUTY AND POVERTY Being in Nepal, I wanted to experience as many things as possible so we decided to go on what turned out to be an backbreaking journey. But hey, what is Nepal without a stroll through the mountains, right?

We were surrounded by the bewildering beauty of Annapurna mountain range whilst trekking in the Himalayas, struggling to make our way up. We were constantly getting passed by the countless porters hauling heavy loads on their heads. Going up and down the mountains kilometre after kilometre, day in, day out just to provide for their families... For me, this showed amazing strength and dedication we in Belgium can hardly imagine.

It really gives you a fresh perspective on things. We can learn so much from these people: how hard they work for so little, how dedicated, generous, grateful, and happy they are even though they can live in some of the harshest conditions in the world.

Talking to people along the way made me see that Nepal could be a lot of

things to different people.

It can be a place of serenity, walking around its glorious mountains, breathing in the crisp air and feeling so small surrounded by these giants.

At the same time, it can be a place of chaos and traffic in the bustling streets of the city, with people running around, constant honking and trying not to get run over by a tuktuk.

It’s a spiritual place, with the birthplace of Buddha, meditation and self-reflection. Sadly enough, It is also a place of extreme poverty. The images of people living on the streets, amongst the rubble and trash, with their little children all covered in dirt begging for money, will never leave my memory.

Travelling alone in Nepal really has made me open up more and made me say yes to new, often frightening things.

It’s amazing how one word can make such a big difference for yourself and the experiences you have. What has struck me the most was the Nepali resilience. Even after the devastating earthquakes last year, that left the country in a big cloud of dust, the spirit of the country has never faltered.

We can learn a lot from the way they picked themselves up and started over, working even harder than before.

If any of this seems appealing to you, I urge you to go to this magical place and find out for yourself. Go and discover it all! For no experience will be the same as another and as a different person.

Go and meet the Nepali people, hang out with the locals. Spend time with them and immerse yourself in all that this amazing country has to offer. This country needs your help and I assure you that you will get so much in return.

Once again it is with a heavy heart that I leave this place, sad to say goodbye to the wonderful people and the magic that the country brings. I am sure I will return here soon though. •

37 DOSSIER: GROTE BELGEN

DISASTER RELIEF I spent two months volunteering with All Hands, a non-profit disaster relief organisation. We spent our time in a remote village rebuilding schools for the Nepali children. We were working six days a week in the blistering summer heat and beneath the tar-black rain clouds. Our group consisted of people from all over the world. Everyone of them as dedicated as the other, committed to helping the children in any way possible. Those two months have been the most mentally and physically challenging but, at the same time, the most rewarding. We shared everything: hard work, life stories, beers, struggles and friendships.

The local community and the children watched us work every single day.

More than once, they showed their gratitude by giving us water and kind words, inviting us in for tea, even gifting us a goat. They would give you the shirt of off their back if they could.

IN GESPREK MET BELGISCH BEELDHOUWTALENT DOSSIER: GROTE BELGEN

38 TEKST: OLGA LAVROVA VORMGEVING: KAREN DEVROE

In dit interview maken we kennis met één van de nieuwe Grote Belgen op kunstvlak.

De Belgian Contemporary Art beweging heeft de faam van Belgen tot ver buiten de landsgrenzen verspreid.

Daarom ging ik op zoek naar jonge, talentvolle kunstenaars en in mijn zoektocht heb ik de bijzondere werken van beeldhouwster Maika Garnica ontdekt.

Maika Garnica is een 24-jarige kunstenares uit Antwerpen, die in 2015 de prijs Academia Belgica werd toegekend. Zij heeft in 2015 haar masterdiploma behaald aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten van Antwerpen en einde juni 2016 behaalde zij een Master in Research of Art and Design aan het Sint Lucas. Zij heeft deelgenomen aan meerdere tentoonstellingen en projecten en zij werd ook geselecteerd voor het project “Antwerpen Studio Start”. Ik ontmoette Maika om over haar kunstwerken te praten, over het creatieve proces alsook over de betekenis van hedendaagse kunst en… de muzikaliteit in haar werken.

“Wil ik dat mensen mijn werken begrijpen?”- zij herhaalt de vraag

MUZIEK EN SCULPTUUR ALS VERTREKPUNT Maika vertelt eerst hoe haar werken zijn ontstaan. Zij heeft vroeger muziek gestudeerd. Later tijdens die studie aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten te Antwerpen zocht ze naar mogelijkheden om geluid en sculptuur te verbinden.

Haar ideeën werden pas werkelijkheid toen zij in Zwitserland op Erasmus verbleef: “Ik heb beeldhouwen gevolgd aan de Academie van Antwerpen en ze leren je heel goed de vorm te fixeren door en via het menselijke lichaam. Nadien begon ik dingen maken met keramiek, maar dat waren kleine, abstracte dingen.

Toen ik in Genève op Erasmus was, heb ik voor het eerst de techniek ontwikkeld om mijn huidige creaties te maken. Al twee-en-half jaar werk ik op dezelfde wijze.” Maika’s ideeën werden uitgebeeld in de persoonlijke tentoonstelling Extra City in 2015, waarvan meerdere foto’s op

de website van Verrekijkers te bekijken zijn.

Om een duidelijk voorbeeld van haar werk te geven en uit te leggen hoe zij klank en vorm in relatie doet treden, toont zij één van de werken gepresenteerd op Extra City: “De foto die ik nu toon noem ik een ‘ driedelen trompet’. De trompet is het instrument waarop dit werk gebaseerd is. Niet verwonderlijk, want ik heb heel lang trompet gespeeld.

Ik heb er nooit bij stilgestaan hoe geluid gevormd wordt. De klank wordt bepaald door de lengte van de buis: hoe langer de buis – hoe lager de toon, hoe korter - hoe hoger. Dat simpele feit heb ik in een materiële vorm omgezet. Als je op de trompet blaast, krijg je verschillende klanken. Die klanken zijn afhankelijk van de afstand die de lucht aflegt via deze drie buizen en de twee gaatjes.”

“Ik vraag mij af hoe klank ontstaat.

Klank kan je niet maken, je maakt louter een akoestiek. Vorig jaar heb ik wat geëxperimenteerd met elektronische geluiden, maar nu werk ik vooral met akoestische geluiden zonder versterking. De eerste geluidsobjecten die ik maakte waren gebaseerd op hoe je fysiek klanken kan ervaren, dus puur over trillingen voelen. Het auditieve had minder belang hier. Bij de laatste reeks keramische geluidobjecten ligt de focus meer op hoe klank en vorm elkaar beïnvloeden, waardoor het auditieve steeds een belangrijkere rol gaat spelen.

Over hoe het instrument ontstaat en hoeveel tijd het neemt om het tot een realisatie te brengen legt Maika uit: “Meestal duurt het vrij lang om een instrument te maken.

Eerst is er de verwondering en de interesse voor een specifiek geluid of een bepaald instrument. Dan ga ik meestal één en ander opzoeken en proberen te achterhalen hoe iets wordt gemaakt. Het vergt eigenlijk

39 DOSSIER: GROTE BELGEN

luidop. “Het gaat eerder over iets groters: wij worden eigenlijk van kleins af aan geleerd om alles te begrijpen. Als iets je wordt uitgelegd dan moet je dat meteen begrijpen.

Maar sommige dingen zijn gewoon niet zo gemakkelijk om uit te leggen en te begrijpen, te verstaan. Mensen zijn ook verschillend, iedereen communiceert op zijn eigen manier. Het zoeken naar een andere wijze van communicatie is dus ook belangrijk in mijn werk. Geluiden zijn normaal iets wat je niet echt kan vatten maar waarmee je toch kan communiceren, dus vind ik het goed materiaal om te betrekken in mijn werk.”

Achteraf denk ik dat iets doorgronden niet altijd gemakkelijk is, vooral als het over hedendaagse kunst gaat. Kunst wil namelijk de complexiteit van de moderne wereld vatten of juist ontkennen. Zeker als kunst complex is, blijf je toch steeds naar een betekenis zoeken.

Hieronder enkele wegwijzers van Maika om beter in deze zoektocht te navigeren.

veel tijd om in mijn hoofd datgene te ontwikkelen wat later in keramiek of via een totaal nieuwe vorm ’verwerkelijkt’ wordt. Het is een langdurig proces om te ontdekken hoe klank te ’materialiseren’ naar vorm.

Dat zijn de keuzes die ik persoonlijk moet maken om uiteindelijk die vorm te bereiken.”

DOSSIER: GROTE BELGEN

40

LYGIA CLARK EN HET IDEE VAN INTERACTIEVE KUNST Ik vraag wie haar favoriete kunstenaar is of welke kunstenaar haar werken heeft beïnvloedt. Maïka vertelt over de Braziliaanse kunstenares Lygia Clark (1920-1988): schilder, beeldhouwster, interactieve artiest, kunsttherapeut en mede-oprichter van de Neo-Concrete Movement in Brazilië. Haar doel was de onbuigzaamheid van het rationalisme van Concrete Art te doorbreken1. Maïka vertelt over de link tussen Lygia en haar eigen werk: “In Genève wees iedereen mij op de parallellen tussen mijn werk dat ik daar aan het maken was en het werk van Lygia Clark. Zij komt oorspronkelijk uit Brazilië, maar heeft lang in Parijs gewoond en daar ook les gegeven. Voor mij was Lygia Clark iemand die heel erg experimenteerde over hoe een groep mensen samen fysiek iets laten ervaren. Zij deed dit door andere manieren te zoeken om om te gaan met de toeschouwer. Zij voerde bijvoorbeeld acties uit, waarbij een verschil met een performance is dat je niet de performance uitvoert voor het publiek maar mét het publiek: de collectieve ervaring van een collectieve creatie of iets dat je als kunstwerk-ervaring mee kan nemen en niet als object. Dat heeft mij toen erg beïnvloedt hoe ik over mijn werken nadacht. Nu echter, voor mijn huidige werk is Lydia Clark op de achtergrond geraakt.

Maika legt uit hoe zij dit idee van collectieve ervaring verder in haar werken ontwikkelt: “Ik heb muzikanten uitgenodigd om op mijn instrumenten te spelen. Gewoon om te experimenteren an sich en niet

voor één of ander hoger doel. Je kan ze gebruiken om samen muziek te maken, hoewel ze daar niet per se voor gemaakt zijn. Ik vind het belangrijk dat er ruimte is om nieuwe dingen uit te proberen, mensen uit te nodigen om samen te spelen en met geluid te experimenteren, om klanken als onderdeel te nemen en daarmee composities te maken.

Het heeft een bepaald vertrekpunt, maar nadien wil ik alles graag open laten, exploreren.

Ontmaskeren Wij eindigen bij de boodschap die Maïka wil overbrengen naar haar publiek. Brengen de werken van Maïka een boodschap over politiek, over de samenleving, of is dit louter een expressie van persoonlijke gevoelens zonder meer?

“Ik vind het jammer als mensen zeggen: pft, ik ken niets van kunst, ik ken daar echt niets van. Zij hebben aangeleerd gekregen dat iets kunst is en iets anders geen kunst is”.

Wij zitten even stil, Maika zoekt naar woorden en legt het idee achter haar werken verder uit: “Ik denk dat het belangrijk is om mensen wat rust bij te brengen, met rust bedoel ik ruimte maken. Ruimte die plaats maakt voor een eigen interpretatie, een eigen manier van kijken, een eigen gevoel.

Als ik naar mijn werk kijk zie ik dat ik telkens op een andere manier op zoek ga naar deze ruimte. Al naargelang plaats, context of boodschap van het werk wordt ze omgezet in een vorm. Ik denk dat het een zoektocht is naar hoe ik mezelf kan plaatsten binnen de leefwijze zoals ik deze vandaag ervaar. Voor mij gaat alles soms wat te snel, en ik kan mij af en toe overladen voelen met de hoeveelheid informatie, verplichtingen en verwachtingen die er zijn. Dus mijn oplossing hiervoor is beeldhouwwerken te maken. Voor mijzelf is het vertrekpunt als maker – belangrijk: het onderzoek en de creatie doe je puur voor jezelf. Het publiek vult de rest zelf in.” •

UIT MET VERREKIJKERS 41 CULTUURAGENDA

TEKST: ARNO VAN RENSBERGEN VORMGEVING: KAREN DEVROE

Background Educations Wereldculturen

The Al-Mawada Charity Event: ‘Een hart voor weeskinderen’

NOG TOT TOT 21 DECEMBER

15 JANUARI 2017

We reizen met zijn allen rond de wereld en zijn gefascineerd door andere culturen. Komen we ook te weten wat er écht speelt bij een andere bevolking? De opleiding wereldculturen neemt je mee naar alle continenten en toont de verbluffende resultaten van antropologisch onderzoek.

Je kijkt achter de schermen van 16 samenlevingen en ontdekt al snel dat je ook je eigen omgeving op een nieuwe manier bekijkt.

Voor wie geboeid is door andere culturen en op zoek is naar een dieper begrip.

De Vlaamse humanitaire organisatie al-Mawada Charity organiseert haar jaarlijkse Charity Event met als centraal thema ’Een hart voor weeskinderen’.

House of Innovation, Duboisstraat 50 Woensdagavond, tweewekelijks, van 19.00 tot 21.30 uur www.hoi.be

Al-Mawada koos hiervoor gekozen omdat de laatste jaren het aantal weeskinderen aanzienlijk is toegenomen en dit om verschillende redenen. De belangrijkste oorzaak is ongetwijfeld het aanhoudend oorlogsgeweld in verschillende landen. Al-Mawada wil met dit event de mensen sensibiliseren over de situatie van weeskinderen in deze oorlogsgebieden en elders. Het doel van dit event is om op een positieve manier deze kinderen bij te staan. Daarom presenteert al-Mawada een uitgebreid programma met een mix van

CULTUURAGENDA

42

cultuur, comedy en sensibilisering.

De gastsprekers zijn Mohamed Chatouani (al-Mawada), Khalid Benhaddou (auteur), Mohad Sghiar (motivational speaker) Philipe Henon (UNiCEF) en anderen die later zullen bekendgemaakt worden. De artiesten zijn o.a. Hassan Muhammady (spirituele zang), Hamza Talbi & the Kids (Nederlandstalige zang). De organisatie voorziet randanimatie met kinderanimatie, Oosterse lekkernijen en een ‘meet & greet’ Stadsbioscoop Cartoon’s Kaasstraat 4-6, Antwerpen www.cinemacartoons.be

AntwerpMUN 8 – 12 MAART 2017

Big Brain Battle – Quiz Broederlijk delen & USOS

Samenkomst van de Antwerpse afdeling van de Model United Nations. Haal de diplomaat of politieker in je boven en neem deel aan de Verenigde Naties of Europese Unie op kleinere schaal!

15 MAART 2017

Zuidcafé Conflict Israël – Palestina

Verrekijkers - Vertoning ‘Une revolution Africaine’ en nabespreking

Hof van Liere, Stadscampus UAntwerpen

14 MAART 2017 Het eerste Zuidcafé van 2017 zoemt in op Israël en Palestina.

Het conflict duurt al meer dan 60 jaar en schippert al decennialang tussen vredesonderhandelingen, - akkoorden en nieuwe invallen.

Israël wordt illegaal Palestijns grondgebied en het internationaal humanitair recht wordt voortdurend geschonden. Naast andere wereldproblemen verdient dit conflict onze blijvende aandacht.

De Roma, Borgerhout, www.deroma.be

Ieder jaar nemen studenten uit verschillende steden het tegen elkaar op in deze grote quiz rond noordzuid thema’s UAntwerpen Stadscampus www.broederlijkdelen.be

23 MAART 2017 Na 27 jaar onbetwist leiderschap over Burkina Faso, spraken President Blaise Campaoré en zijn regering op 21 oktober 2014 de wens uit om de grondwet aan te passen, zodat ze de macht zouden kunnen behouden. Dit leidde tot een golf van protest en bezwaren: straten warden geblokkeerd, vergaderingen en marsen warden georganiseerd.

Locatie: UAntwerpen stadscampus www.verrekijkers.org

USOS : Masterclass Sustainable Development Goals

Ahilan Ratnamohan & Star Boy Collective | Reverse Colonialism

24 – 26 MAART 2017

20 – 22 APRIL 2017

De Masterclass Duurzame Ontwikkeling is een ontmoetingsplek voor jongeren (18 t/m 35 jaar) die meer willen weten over duurzame ontwikkeling en hierover ideeën willen uitwisselen. Het weekend bestaat uit een gemeenschappelijk programma naast een door jou gekozen traject waar experts met een kleine groep deelnemers in dialoog gaan.

‘Reverse Colonialism!’ is een politieke performance die het woord geeft aan vier Antwerpse migranten uit Kameroen en Nigeria. Ze kaarten de precaire omstandigheden van Afrikaanse migranten in de Europese samenleving aan, waarin een succesvolle integratie vaak op grenzen botst en terugkeren naar het land van herkomst geen optie is.

Scoutshuis Antwerpen , Wilrijkstraat 45

Samen met het publiek pogen ze om dit moeizame migratie-integratie dilemma op te lossen.

Hun antwoord? Een nieuw land voor Afrikaanse-Europeanen en Europese-Afrikanen, waarin ze zelf de normen bepalen. Het is een utopisch idee, maar kunnen ze ook een utopische uitkomst ontdekken? De zoektocht verloopt via een geanimeerd debat waarbij ook het publiek haar stem mag uitbrengen.

Monty Kultuurfaktorij Montignystraat 3, 2018 Antwerpen www.monty.be

43 CULTUURAGENDA

Op 30 oktober, de dag dat de wet zou gestemd worden, bereikte de woede van de bevolking zijn hoogtepunt. Miljoenen mensen namen in heel het land de straten in. In de hoofdstad Ouagadougou lag de macht op de straten: de Nationale Vergadering werd bestormd en daarna afgebrand.

Geconfronteerd met een woedende massa is er geen keuze meer. Op vrijdag 31 oktober valt het regime van Campaoré en verlaat de president het land.

Deze documentaire is een ooggetuigenverslag van de omwentelingen in Burkina Faso.

Verrekijkers organiseert in samenwerking met Broederlijk Delen een vertoning van de film, én een nabespreking met de regisseur.

De juiste vragen Elke dag op MO.be en 4x per jaar in MO magazine

1.

2.

3.

Ontvang het beste van MO gratis in je mailbox!

Abonneer je voor slechts â‚Ź 20 op ons magazine!

Volg ons op

en

OB63624

Alle info: www.mo.be/abonneren