Landgenoten Lente 2005

Land genoten

Piet Vanthemsche in de biechtstoel D Water op land- en tuinbouwbedrijven D Tuinster ondervraagt Colruytbaas D Sabine De Vos tussen de azalea’s D

Magazine voor boer en buiten | Lente 2005

Adembenemend! p. 2

‘Supergemotiveerd om te boeren’ www.landgenoten

www.vilt.be

���� ����� ����� ������ ��� ����� ������ ���������� ��������� ����� ��� ������� ����������� ��������� �� ������ � ������ ���������� ���������� ��������� � � � � � � ��� ��� ���� ����� ��������� ���������� � � � � � ���� ����� � � � � �� ������ �����

����

� � � � ���

�

�����

�� ������ ������ ��� ���� ������� ������ ������ �������� ��� �� �� �� �� �� ���� ������ ������ ������ ������ ������� ����������� ������� ������ ������ �� ������ ������ ������ ������ ��� ���� �� �� �� �� �� �� ��� ��� ����� ���� ���� ������ ��� ������ ����� ������� ������ ������ ������� ������ ������ ������ ����� ������� ����� ������ ������ �� �� �� �� �� �� ��� �� �� �� �� � ������� ����� ������ �� ����� ��� �� �� �� �� �� �� ���� ������ ������ �������� �� ���� ������� ���� � ���� �� ������ ������ �� ��� ������ ���� �� �� �� �� �� ���� ������� ������ ���� ������ ������ ������� �����

�� ������

Om uit te delen aan je klanten, bezoekers of gewoon aan vrienden en kennissen

� � � � � � � � �

� � � � ���

� ������� ������ ���� ����� �� ������� ����������� ���� �� � � � ��� ���� ����� ����������� ���������� ������� � �� �� ����� ������������ ��������� ������ � � �� � �� �� �� � � � �� ��� ��� � �� �� � � � ���� ������ ���������� ���������� ����� �� �� � �� ����� ���������� ����������� ������ � � �� ������ ��������� ���������� ������ �� � �� � � ���� ���������� ����������� ��� � � � � �� � � �� � ��� �� �� ��� � �� ��� ����� �� � � �� � � �� � �� �� �� �� ������� ���� �������� � ������ ����������� ��������� ���������� ������ ����� ����������� ������������ ���� �� �� � � ��� �� �� �� ��� ����� ���� � � � ������� ��������� ���������� ������������ �� � �� � �� �� � �� �� ��� �� ��� ���� ��� ������ ������������ ���������� ����������� ����� ����������� �������� ������� ��� �� �� � ������ ��������� ��������� ���������� � ��� ���� �������� ���� ���� ����������� ���� ������ ������� ���������� ���������� ������������� ������ ���� �� �� �� �� �� � � �� �� �� �� �� �� ���� �� �� ���� ���� ������ ��� ������ �������� ����� ��� ������ ����� ������ �������� ���������� � ����� ���������� ����������� ������ �� ������ ����� �� ����� �� �� ������ ������������ ��������� ��������� ������ ����� ��������� ������ �� ���� ��� �� ��� �������� ���������� ������� ���������� ������������ ���������� ��������� �� �� ����� �� �� �� ��� ��� ��� ����� ���� ������� ���� ����� ��������� ����������� ����� ���������� ����������� ����������� ����������� ������������ ������� ����� �� �� ��� ���� ���������� ���������� ������������ ������������� ����������� ���������� ����� �� �� ����� ���������� �� �� ������ ������������ ���������� ��������� ���������� ������������ ���������� � �� �� �� � �� �� �� � �� �� �� �� �� �� ���� ��� ����� ������ ������� ������� �����

����

���

����

�� ������ �����

� �����

Buiten Adem is een speelse nieuwsbrief die je als land- en tuinbouwer gratis kunt bestellen in de oplage die je zelf wenst. In een oogopslag ontdekt de lezer de inspanningen die boeren en tuinders leveren om kwaliteitsproducten te produceren.

Bouw mee aan een goed imago!

�� �� �� �� ��� ������ ���������� ���������� ���������� ���������� �� �� ������� ��������� ����������� ���������� �� ��� �� ������ �������� ���������� �� ��� ������� ����������� � ����� �� �������

Bestel gratis je Buiten Adem Voornaam Familienaam Straat + nr.

Postcode + plaats Tel. E-mail Hoe wil je Buiten Adem verdelen?

Via hoeveverkoop, evenement,

rondleidingen,

andere?

Aantal gewenste exemplaren (maximum 200):

2

Landgenoten�Lente�2005

hoevetoerisme,

Waarom? De gemiddelde Vlaming kent de land- en tuinbouwsector onvoldoende. Met Buiten Adem wil vilt die kennis vergroten: de lezer moet een beter beeld krijgen van de sector en van de producten en diensten die voor hem of haar interessant zijn.

Vanaf wanneer? Het eerste nummer van Buiten Adem rolt op 10 april van de persen. Daarna volgt er om de twee maanden een nieuwe editie.

Hoe bestellen? Surf naar www.landgenoten.be, of stuur je gegevens (zie hiernaast) naar vilt, Leuvenseplein 4, 1000 Brussel, fax: 02 510 63 93.

Per land- of tuinbouwbedrijf kunnen maximaal tweehonderd exemplaren worden besteld. Met een goede motivatie kun je echter ook bijkomende exemplaren ontvangen.

Tip: In een kader op de nieuwsbrief kun je je bedrijfsstempel of –sticker aanbrengen: zo maak je de nieuwsbrief tot een gepersonaliseerde uitgave van jouw bedrijf.

In dit nummer 4 Je bent jong… en je wil wat: boer worden. De 23-jarige Lucas Van Dessel nam zopas het bedrijf van zijn ouders over. De uitdagingen en plannen van een jonge boer.

7 De Biechtstoel / Piet Vanthemsche Is het Voedselagentschap meer dan een lastig controlerend orgaan? Dat vroeg Dirk Lips aan de baas van het Voedselagentschap.

8 Prettig Platteland / het Brugse Ommeland Leader+ van theorie naar praktijk. Wat betekent het plattelandsprogramma op bedrijfsniveau? En hoe reageert de plattelandsklant?

Redactioneel Blij dat je dit gloednieuwe blad hebt opengeslagen! Al eens nieuwsgierig gebladerd in dit magazine? We hebben hard gewerkt vooraleer dit ei uit te broeden en hopen dan ook dat het je bevalt. Landgenoten wil een vernieuwend tijdschrift zijn van en voor alle land- en tuinbouwers in Vlaanderen. Viermaal per jaar ontvang je dit magazine. 28 pagina’s boordevol reportages, interviews en faits divers.

Vers leesvoer van op de boerenbuiten.

Met ons kwartaalblad proberen we je te oriënteren in de steeds complexer wordende wereld waarin de land- en tuinbouw zich begeeft. We zullen daarbij de knelpunten niet uit de weg gaan. Anderzijds bestaat er nog steeds geen mooier beroep dan dat van boer of tuinder.

Voor een pak ondernemers is in onze sector nog een mooie toekomst weggelegd en daar proberen wij een steentje toe bij te dragen.

Door bijvoorbeeld via dit magazine campagnes te lanceren die het imago van de land- en tuinbouwer bij het grote publiek verbeteren. Op de pagina hiernaast vind je de aankondiging van Buiten Adem, een toffe nieuwsbrief die je bij vilt gratis kan bestellen in de oplage die je zelf wenst.

Het is de bedoeling dat je de exemplaren uitdeelt aan de klanten en bezoekers van je bedrijf.

Veel leesplezier!

Griet Lemaire Hoofdredacteur

12 Vakwerk! / Water op land- en tuinbouwbedrijven Heb je wel eens nagedacht over de waterhuishouding op je bedrijf?

Regenwater opvangen, afvalwater zuiveren, gietwater recupereren: heel wat waterbesparende technieken zijn nu al gemeengoed.

4

18 Reporter te Velde / Tuinster ondervraagt Colruytbaas Rita Demaré vist uit waarom haar bloemkolen in de winkel zo veel meer kosten dan wat zij er voor krijgt. Wie strijkt de winst op?

21 Hallo Brussel? / Randvoorwaarden Sinds 1 januari legt de maatschappij randvoorwaarden op aan land- en tuinbouwers in de Europese Unie. Welke voorwaarden? En hoe passen die in de evolutie van het Europese landbouwbeleid?

22 Buitenlander / Sierteler ontvangt Sabine De Vos BV op bezoek bij azaleakweker. ‘Ongelooflijk, jullie gebruiken geen herbiciden!’

12

23 Boerenbedrog Boer hééft vrouw!

24 Uit de provincie Hoe ondersteunt Vlaams-Brabant zijn vierhonderd aardbeitelers? En welke nieuwtjes hebben de andere provincies in petto?

26 Column Over Vlaamse oliesjeiks, boerengolfterreinen en koeienflats.

26 Oogst Snel-klaar-sla: ook voor u?

Graan wordt bio-ethanol 28 Uitgepraat Natuurbeheer: een misdadige ingreep in het landbouwinkomen of juist een meerwaarde voor de landbouw? De meningen zijn verdeeld…

22

VILT? Het Vlaams Informatiecentrum over Land- en Tuinbouw informeert een breed publiek over de hedendaagse land- en tuinbouw. Daarvoor krijgt het middelen van privé-organisaties en de overheid.

3

Lukas‘ fotomodel wordt nog snel opgetut voor de fotoshoot van de cover

Je bent jong en je wil wat: De voorbije jaren is het er niet makkelijker op geworden om een landbouwbedrijf over te nemen.

Toch zette Lucas Van Dessel uit Itegem op 1 januari de grote stap: hij nam het bedrijf van zijn ouders over. Zijn eerste plan? Een nieuwe ligbox-loopstal voor negentig melkkoeien.

D ‘In Lucas’ schoenen zou ik precies dezelfde keuzes maken.’

e 23-jarige Lucas Van Dessel uit Itegem in de provincie Antwerpen baat sinds dit jaar zijn eigen landbouwbedrijf uit. De jongste zoon uit een gezin van tien kinderen nam op 1 januari het bedrijf over van zijn 61-jarige vader Marcel. ‘Ik heb altijd geprobeerd om iedereen zo veel mogelijk zijn of haar eigen weg laten gaan,’ zegt Marcel Van Dessel. ‘En Lucas is gebeten door de boerenstiel: hij heeft altijd al zeer graag meegeholpen.’ Nadat hij in juni afstudeerde als industrieel ingenieur in de landbouw, nam Lucas alvast de roerende goederen van het bedrijf officieel over.

Duidelijke keuzes. Hoewel Lucas naar eigen zeggen nauwelijks voelt dat er sinds de overname iets is veranderd, bepaalt de jonge veehouder voortaan zelf waar hij met het bedrijf naartoe wil. En die richting ligt duidelijk vast: ‘We hebben de opfokzeugen afgestoten en ik wil een nieuwe, grotere koeienstal bouwen,’ zegt Lucas. ‘Daardoor moet ik over twee jaar het aantal koeien van zowat zeventig naar negentig kunnen optrekken.

In de nabije toekomst hoop ik het melkquotum te kunnen laten groeien met ongeveer 50.000 liter door aankoop.’

4

Landgenoten�Lente�2005

BOER worden Net als voor de overname baat Lucas het bedrijf in de praktijk samen met zijn vader uit. Toch vonden vader en zoon het niet nodig om een periode van samenuitbating in te lassen. Marcel: ‘Dat zou alleen maar extra administratieve rompslomp meebrengen. Terwijl ik de mtr-hervorming -hervorming al ingewikkeld genoeg vind. Ik zou in de schoenen van Lucas trouwens precies dezelfde keuzes maken.’ Lucas glimlacht: ‘Mijn vader heeft moderne ideeën. We overleggen al jaren vooraleer we pakweg krachtvoer aankopen. Meestal zijn we het direct eens.

En als dat niet zo is, geeft hij me het voordeel van de twijfel.’

Quotumoverdracht. Op 1 januari heeft Lucas enkel de roerende goederen van het bedrijf overgenomen: voor de onroerende goederen wordt nog een definitieve regeling uitgewerkt met de familie. Lucas: ‘Daarover moet iedereen zijn zegje kunnen ‘Als je niet uit een doen. Maar een overname landbouwgezin binnen de familie gaat altijd wat soepeler. Hoe we de komt, is quotumoverdracht hebben gestarten bijna regeld? Productierechten horen bij onbetaalbaar.’ het bedrijf: ik heb er niets extra voor betaald.

In de jaren tachtig zijn de rechten plots aan vader toegekend. Misschien hebben ze nu een zekere marktwaarde, maar mijn familie gunt me goede startkansen.’

Volgens Lucas Van Dessel is het bijna onmogelijk om als buitenstaander in de sector te starten. ‘Ik prijs me gelukkig dat ik in een landbouwgezin ben geboren. Alles wat je investeert, moet je ook op een redelijke termijn kunnen afbetalen. Ik reken voor mijn stal op twintig jaar. Terwijl ik voor zaken waarvan de waarde niet afneemt, bijvoorbeeld gronden, gerust dertig jaar zou rekenen. Maar ik wil financieel zeker niet tot het uiter-

5

ste gaan: ik vind dat je je bedrijfsvoering later nog moet kunnen bijsturen.’

zegt Lucas Van Dessel. ‘Door de ervaring van die

man weet je zeker dat je niets vergeet. En je hebt heel wat formulieren en standaardcontracten Contracten en ervaring. Vader en zoon Van Des- nodig.’ Omdat Lucas enkel de roerende goederen sel zijn al sinds juni in de weer om alle praktische heeft overgenomen, kwam er aan de overname zaken voor de overname te regelen. Op de eerste geen notaris te pas: een onderhandse overeenplaats moet natuurlijk een komst volstond. Maar zelfs financieel plan worden zonder onroerende goede‘Ik investeer liever niet te veel uitgewerkt voor de bank ren vindt Lucas zes maanzodat ik later nog kan bijsturen.’ den achteraf gezien een mien voor het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds nimum: ‘Met wat ik nu weet, (vlif). Maar daarnaast moeten bijvoorbeeld ook raad ik iedereen aan om toch zowat een jaar op de pachtovereenkomsten worden aangepast, en voorhand te starten met de uitwerking van je moeten tal van diensten worden verwittigd: de overname.’

Mestbank, Sanitel, Rendac, het Voedselagentschap, de melkerij, de Administratie Beheer en Financiële toekomst. Het spreekt vanzelf dat Kwaliteit Landbouwproductie, enzovoort. het financiële rekenwerk lang voor de uitwerking begint. Lucas: ‘Al van bij de eerste overnameplan‘Om alles zo vlot mogelijk te laten verlopen, heb- nen besefte ik dat ik geen miljonair zal worden. ben we een begeleider onder de arm genomen,’ Maar ik hoop wel op een gelijkaardige verdienste als de mensen met wie ik ben afgestudeerd. Als ik onze bedrijfseconomische boekhouding bePlannen

voor een overname?

Uiteraard kun je aankloppen bij de consulenten van de verschillende landbouworganisaties.

Maar je kunt ook gratis preadvies vragen aan je VLIF-buitendienst om onaangename verrassingen te voorkomen: › › › › ›

6

tel. Antwerpen: 03 641 80 50 tel. Limburg: 011 74 26 30 tel. Oost-Vlaanderen: 09 272 22 40 tel. Vlaams-Brabant: 016 21 12 94 tel. West-Vlaanderen: 050 20 76 50

Landgenoten�Lente�2005

kijk, zou dat moeten lukken. Het grote probleem is echter dat je op lange termijn moet investeren terwijl de spelregels voortdurend veranderen: het map, de milieu- en kwaliteitseisen, de quotumregeling, noem maar op. In de nieuwe quotumregeling heb ik wel vertrouwen, maar het blijft altijd afwachten. En voor een nieuwe stal moet je iedere plaats verantwoorden aan de Mestbank.’

Om als melkveehouder te overleven, zal het er volgens de jonge veehouder vooral op aan komen om kwaliteit te leveren en de productiekosten te drukken. ‘Ik vermoed dat uitbreiden op termijn onvermijdelijk wordt om mijn bedrijf rendabel te houden. Je kunt ook extra inkomsten zoeken

door te innoveren. Maar het resultaat is onzeker.

En als jongere kun je je geen grote verliezen veroorloven.’Dankzij zijn eindwerk heeft hij alvast van verschillende bedrijven heel wat kunnen opsteken. Lucas: ‘Ik heb voor Dierengezondheidszorg Vlaanderen en mcc-Vlaanderen enkele tientallen bedrijven gevolgd binnen het project Mastitis bij melkvee: bedrijfsadvisering door gezonde en economische melkwinning.’

Supergemotiveerd? In de nieuwe, grotere stal wil Lucas Van Dessel alvast rekening houden met bijkomende uitbreidingen. Maar de toekomst hangt volgens Lucas voor een groot deel af van het Europese beleid. ‘Daarbij is het voor Vlaanderen belangrijk dat Europa echt rekening houdt met de eigenheid van iedere regio. Want in een gebied dat zo dichtbevolkt is als Vlaanderen, worden de landbouwbedrijven sowieso intensiever uitgebaat. Daarnaast vind ik het onverantwoord om Vlaanderen voor zijn voedselvoorziening van andere landen te laten afhangen. Zeker omdat justin-time-leveringen en kwaliteit alsmaar belangrijker zijn voor onze melkerijen.’

De voorbije jaren stapten volgens de recentste nis-cijfers telkens tussen de zes- en de zevenhonderd bedrijfsleiders in de land- en tuinbouwsector. Dat aantal neemt lichtjes af en het is lager dan het aantal bedrijfsleiders dat jaarlijks uit de sector stapt. Toch betekent dat niet dat de landbouw verdwijnt: het gemiddelde land- of tuinbouwbedrijfbedrijf blijkt alsmaar groter te worden. Of zoals Lucas zegt: ‘Misschien stappen vandaag enkel supergemotiveerden in de sector?’ D

De Biechtstoel

In elke Landgenoten neemt een spraakmakend figuur plaats in onze biechtstoel, om op de rooster gelegd te worden door toekomstig vilt-voorzitter Dirk Lips.

Deze keer Piet Vanthemsche, gedelegeerd bestuurder van het Voedselagentschap.

‘De markt legt meer regels op dan wij’

Lips: Geef toe dat landbouwers het Voedselagentschap enkel associëren met vervelende controles.

Vanthemsche: Wij hebben nu eenmaal een controle- en inspectieopdracht, wat belangrijk is voor de consument én voor de sector. Alleen zo ondervinden boeren die het goed doen geen concurrentie van boeren die het minder nauw nemen. Ook in de export spelen we een belangrijke rol. We slagen erin vertrouwen op te wekken in het buitenland.

Toen onlangs aardappelschillen voor varkens besmet bleken met dioxines, hebben wij de export naar Azië kunnen openhouden, Nederland niet.

De indruk leeft dat niet alle controleurs dezelfde regels hanteren. Wordt daar iets aan gedaan?

We werken hard aan uniforme controlelijsten. Wat identificatie en registratie van dieren betreft, worden die binnenkort in gebruik genomen. We gaan die lijsten ook aan de boeren bezorgen, zodat ze zich kunnen voorbereiden. In de toekomst zullen ze ook na de controle de ingevulde lijst krijgen. Niet elk punt op zo’n lijst is natuurlijk een doodzonde, maar bij zware overtredingen moeten we optreden. Als boeren echter weet hebben van zaken die echt niet kunnen, kunnen ze terecht bij het Voedselagentschap, hetzij in de provincie, hetzij in Brussel. Met algemene beweringen kunnen wij niks doen, met concrete feiten wel.

Het Voedselagentschap is duur. Kan het verzekeren van voedselveiligheid niet goedkoper?

Het is zeker niet duurder dan vroeger: bij de oprichting van het agentschap hebben we alles samengevoegd wat er bestond. Onze begroting van 2005 is vergelijkbaar met die van 2003. Maar het kan goedkoper, dankzij de autocontrole. In 2008 zouden we de inningen van de sector met zo’n 20 procent kunnen laten dalen, op voorwaarde dat de sectoren de autocontrole voor 100 procent uitvoeren.

Hoe kunnen kleine bedrijven met hoeveverkoop ooit voldoen aan de nieuwe regelgeving, die op het lijf van de voedingsindustrie geschreven is?

Dat is een groot misverstand: er is wel degelijk ruimte voor hoeveverkoop of artisanale productie. Binnenkort bezorgen wij aan minister Demotte een voorstel met uitzonderingen

voor die bedrijven, inzake traceerbaarheid, gevarenanalyse, productiemethodes enzovoort. Voor de geuzebrouwerijen bijvoorbeeld hebben we dat ook gedaan: zij mogen met open kuipen werken, omdat geuze nu eenmaal zo gemaakt wordt.

Maar ook in die bedrijven moet de veiligheid gegarandeerd blijven, ook in het belang van de producenten. Want als er iets misgaat, zijn zij de directe verantwoordelijken.

Kunt u zich voorstellen dat boeren sommige regels belachelijk vinden?

Als wij belachelijke regels opleggen, dan mag men mij dat gerust laten weten.

Een tuinbouwer moet zijn handen afdrogen voor hij een natte krop sla aanraakt, terwijl zijn vader en grootvader dat nooit hebben gedaan.

Het voorbeeld dat u aanhaalt, staat niet in onze reglementering. Je moet echter beseffen dat heel wat regeltjes niet van de overheid maar van de markt komen, uit lastenboeken opgelegd door de afnemers. Het is ons doel om alle wettelijke eisen te bundelen in één gids voor goede landbouwpraktijk die geldt voor elk landbouwbedrijf.Of het nu koeien, varkens, groenten of van alles wat heeft. De eisen van lastenboeken of kwaliteitssystemen komen daar bovenop, maar komen niet van ons. Boeren die denken dat de overheid zoveel mogelijk regels oplegt om zo weinig mogelijk boeren over te houden, zijn mis.

Maar we krijgen dat blijkbaar niet uitgelegd. D Lees het volledige interview op www.landgenoten.be Meer weten over de regels van het Voedselagentschap? Bestel de brochure Goede landbouwpraktijken op het vlak van voedselveiligheid via www.favv.be of tel 02 208 34 11.

7

Prettig platteland

LEADER

Jan en Chantal Van Acker-Rogiers ontvangen vooral schoolklassen op hun boerderij.

Vlaanderen en Europa investeren flink wat geld in LEADER+-projecten voor plattelandsontwikkeling.

Wat druppelt daarvan door naar de land- en tuinbouwbedrijven?

En hoe reageren andere plattelandsgebruikers op de nieuwe initiatieven?

Over hooipoppen en preiwassers in het Brugse Ommeland.

Vooral de kalfjes maken altijd een diepe indruk op de kinderen.

8

Landgenoten�Lente�2005

V

ernieuwende impulsen geven aan het platteland: dat is de opdracht van het Leader+programma dat in vijf Vlaamse regio’s loopt.

Tot 2006 beschikken die samen over een budget van 9,4 miljoen euro, waarvan zowel Vlaanderen als Europa zowat de helft bijpassen. In de geselecteerde gebieden – het Brugse Ommeland, het Meetjesland, het Pajottenland, het MiddenMaasland en de Antwerpse Kempen – worden tal van kleinschalige, experimentele projecten ondersteund, en iedere regio stemt zijn aanpak zo goed mogelijk op de lokale noden af.

Poldervarkens en wetenschap. In het Brugse Ommeland staan milieuzorg en verbreding centraal. Maar volgens Kristof Verhoest, die voor de provincie West-Vlaanderen het Leader+-programma coördineert, zijn de projecten zeer uiteenlopend. ‘Enerzijds zetten we zelf projecten op: van gratis milieudoorlichtingen, over het uitwerken van een netwerk en promotie voor hoeveproducten, tot informatiebrochures over bezoekboerderijen. Anderzijds kunnen land- en tuinbouwers

ER+: van theorie naar praktijk gen. Toen ze twee jaar geleden de bedrijven van Jans ouders overnamen, bouwden ze de varkens af om het aantal melkkoeien te kunnen optrekken tot vijftig. Tegelijk begon Chantal een deel van de melk zelf te verwerken en te vermarkten. Bovendien telen Jan en Chantal in de zomermaanden op een viertal hectare prei voor de veiling.

ook individueel projecten indienen. Zo ondersteunen we iemand die poldervarkens wil vermarkten, iemand die een zonneboiler gaat installeren, maar bijvoorbeeld ook iemand die een schurftmeldingssysteem wil opzetten voor appels.’

‘Ik heb er nooit echt bij stilgestaan,’ zegt Jan Van Acker. ‘Maar een aantal Leader+-projecten zijn zeker interessant voor ons bedrijf. Al weet ik niet altijd wat nu precies met provinciaal geld en wat via Leader+ wordt gefinancierd. In ieder geval maken we deel uit van het netwerk voor hoeveproducten uit het Brugse Ommeland. Dat betekent dat er voor ons overkoepelend promotie wordt gemaakt. En eind vorig jaar hebben we bijvoorbeeld flink wat ondersteuning gekregen om het wettelijk verplichte plan voor autocontrole op te stellen.’

Warme kinderen. ‘Het Leader+-programma is zo verscheiden dat je er afhankelijk van je bedrijf en van je voorkeuren andere zaken kunt uitpikken,’ Daarnaast heeft het Brugse Ommeland een groot- zegt Chantal. ‘Ik heb verschillende infosessies schalig onderzoek laten uitvoeren naar de moge- gevolgd over zelfverwerking en groepsbezoelijkheden en de impact van ken: van een cursus marketing tot spreken voor verbreding. De Universi- ‘Straks weten we voor het eerst teit Gent heeft een dertig- wat verbreding echt groepen en een namiddag tal verbredingsbedrijven voor de sector betekent.’ over omgaan met lastige doorgelicht, en zo goed vragen. Nog voor we met als alle West-Vlaamse land- en tuinbouwers aan- thuisverkoop zijn gestart – tijdens de periode van geschreven. Kristof Verhoest: ‘Ik kijk echt uit naar samenbating met Jans ouders – hebben we voor de resultaten van dat onderzoek. Daardoor moe- het eerst de klassen van de kinderen ontvangen. ten we over enkele maanden voor het eerst kun- Dat viel zeer goed mee: je krijgt van die kinderen nen inschatten wat verbreding echt betekent voor zeer veel warmte terug.’ de sector.’

Hoewel ze ook opgenomen zijn in de brochure Leader Ruddervoorde. Het melkveebedrijf van bezoekboerderijen uit het Brugse Ommevan Jan en Chantal Van Acker-Rogiers uit Rudder- land, houden Chantal en Jan het aantal bezoeken voorde is alvast de weg van verbreding ingesla- vrij beperkt. ‘Ik denk dat we vorig jaar maar een

Joke Carette, onderwijzeres: ‘Een geweldige ervaring voor de kinderen’ ‘Op een beurs heb ik toevallig een brochure gekregen van landbouwbedrijven die groepen ontvangen. Het aanbod van Jan en Chantal viel me op. Ik geef les in de Vrije Basisschool Sint-Godelieve uit Oostkamp, en de kinderen van het eerste leerjaar vonden het bezoek een geweldige ervaring. Ik heb zelf ook heel wat bijgeleerd: ik wist bijvoorbeeld niet dat een kalfje eerst een pink wordt genoemd en dan pas een vaars. Omdat een boerderijbezoek zeer goed past binnen het pakket ervaringsgericht leren rond natuur, water en lucht, heb ik het ook aangeraden aan collega’s. En binnenkort ga ik met de klas waarschijnlijk een loonwerkbedrijf bezoeken dat wordt uitgebaat door de ouders van een leerling.’

9

Prettig platteland

‘Met de kermis verkopen we uitzonderlijk ook ijshoorntjes om onze naambekendheid te vergroten. ’ breed publiek naar hun Zuivelhoeve ’t Soetewey.

‘De eerste stap blijft de moeilijkste,’ zegt Jan Van Acker. ‘Maar klassen die eenmaal geweest zijn, keren vaak terug. Kalfjes voederen, verse melk proeven, de landbouwmachines: dat maakt een diepe indruk op de jonge bezoekertjes. Soms organiseren we ook een creatief arrangement. Dan maken we bijvoorbeeld hooipoppen met de kinderen. Met de kermis verkopen we uitzonderlijk ook ijshoorntjes om onze naambekendheid te vergroten. En onlangs hebben we ook enkele wandel- en fietsgroepen ontvangen in onze loods.’

Rita Huyghe-Kinge, klant: ‘Gegarandeerd veilig en vers’ ‘Ik ga iedere week om zuivelproducten bij Jan en Chantal. Ik woon op zowat twee kilometer van hun boerderij en rij er speciaal voor om. Bij hoeveproducten weet je tenminste vanwaar je product komt. En je aankopen zijn altijd gegarandeerd vers. Vroeger kende ik enkel de ouders van Jan en Chantal. Maar intussen heb ik ook met hen een band. Toen ik onlangs een fietstocht organiseerde voor de plaatselijke kwb-afdeling, hebben we met 130 fietsers pannenkoeken met hoeve-ijs gegeten in de loods van Jan en Chantal. Dat was heel plezant en vooral ook zeer lekker.’

tiental groepen hebben ontvangen,’ zegt Chantal. ‘Omdat de bezoeken onze andere inkomsten niet kunnen vervangen, ontvangen we geen bezoeken tussen 15 september en 15 februari. Voor een klasbezoek ontvangen we 25 euro van de klas én 25 euro van het Brugse Ommeland. Maar een bezoek duurt minstens twee uur en je moet extra schoonmaken. Bovendien leid ik het liefst kinderen rond, terwijl dat geen extra klanten oplevert voor de hoevewinkel.’

Hooipoppen en preiwater. Het gevarieerde aanbod van Jan en Chantal lokt alleszins een

10

Landgenoten�Lente�2005

Na een milieudoorlichting hebben Jan en Chantal tot slot ook besloten om een gesloten preiwassysteem te installeren. Jan: ‘Dankzij een vrij eenvoudige lavafilter moeten we al het restwater kunnen hergebruiken. Op termijn zou ik ook onze oude varkensstal willen inrichten als ontvangstruimte. Maar ik weet niet zeker of dat we daarvoor steun moeten vragen binnen Leader+ of via het vlif. Op dit ogenblik hebben we alvast de handen vol met ons ander werk en met de preiwasser. Al heb ik gehoord dat we voor Leader+ snel moeten zijn: de projecten moeten alleszins voor eind 2006 worden ingediend.’ D

���������� ����������������� �������������

���������������� ��������������� ���������������������

����������� ������������� ������������������ �������������� ��������������

���������������������

���������������������������� ����������������

����������� �������������������� ������������ �������������� ��������������

���������������������������������������������� ����������������������������������������������������������

���������������������������������������������������� ������������� ��������������������� ��������������� ��������������� ��������������� �����������������

����������� �������������� ���������������� ��������������� ���������������

�������������

11

Vakwerk! Water In iedere Landgenoten zetten we over één thema nieuwe technieken, onderzoeksresultaten, proefprojecten en praktijkvoorbeelden in de kijker. Voor de eerste keer kozen we het thema water.

Melkveebedrijf boort nieuwe

Grondwater wordt een schaars goed en heel wat bedrijven krijgen de opdracht hun afvalwater zelf te zuiveren. We namen een kijkje op het melkveebedrijf van Joris De Cock en Christiane Remy in Zottegem, waar regenwater een grote rol speelt en gezuiverd afvalwater opnieuw wordt gebruikt.

J

oris en Christiane namen in 2000 de beslissing om de waterhuishouding van hun melkveeen akkerbouwbedrijf eens grondig te herbekijken. Enerzijds omdat de waterput na de zomer soms droog kwam te staan, en anderzijds omdat de gemeente erop aandrong dat ze hun afvalwater gingen zuiveren.

Samen met de provincie Oost-Vlaanderen werd op het bedrijf een uitgebreide afvalwaterzuiveringsinstallatie aangelegd. Met kleinere en goedkopere installaties kun je echter een gelijkaardig resultaat behalen (zie kader p. 14).

Vloeirietveld en lavafilter. ‘We zuiveren in de installatie al het afvalwater afkomstig van de woning en van het bedrijf: de wc’s, de douche, de stallen, de silo’s enzovoort,’ zegt Joris. ‘Het afvalwater komt, als voorzuivering, eerst terecht in een vloeirietveld van 100 m². Dat fungeert als buffer.

De vuilvracht bezinkt en de waterplanten doen al een deel van het werk. Het grote voordeel van zo’n vloeirietveld is dat het schommelingen aankan: het water kan er zonder problemen een meter hoog staan.’

Om de vier uur wordt het water enkele minuten naar het bufferbekken gepompt. Dat bestaat uit drie putten. In de eerste put vindt herbeluchting plaats en bezinkt een deel van de vuilvracht. Bij

12

Landgenoten�Lente�2005

elke pompbeurt loopt het water over in een tweede put, vanwaaruit er een regelmatige circulatie is van en naar de lavafilter. Vanuit de tweede put loopt het gezuiverde water over naar de derde put.

Vervolgens wordt het naar het percolatierietveld gepompt voor nazuivering en deels terug naar de eerste put, voor de herbeluchting. Joris: ‘Na het percolatierietveld gaat het gezuiverde water naar een waterput van 6000 liter en is het helemaal klaar voor gebruik.’

Klaar voor gebruik? Joris gebruikt al zijn gezuiverd afvalwater opnieuw, ook al omdat hij noch in een riolering, noch in een gracht kan lozen. ‘We gebruiken het om schoon te maken op het bedrijf en om de velden te bespuiten.’

Joris De Cock gebruikt al het gezuiverde afvalwater om schoon te maken en de velden te bespuiten.

Besparing van 800 m³.

Gelijktijdig met de waterzuivering legde Joris De Cock ook een regenwateropslag van 200 m³ aan, waarin het regenwater van het dak van de stal en de loods terechtkomt. Het water wordt helder gehouden met vier lavafilters van elk 1 m³, die de zuurstof op peil houden en algengroei voorkomen.

Voor het wordt gebruikt, gaat het door een vuilfilter, een koolstoffilter en een uv-ontsmetter. Per

e bronnen aan

13

Vakwerk! – Water Propere melktank met minder water

Het afvalwater gaat door een vloeirietveld, een

Joris De Cock gebruikt per dag 2000 liter gezuiverd

bufferbekken, een lavafilter en een percolatierietveld.

regenwater.

dag gebruikt Joris zo’n 2000 liter gezuiverd regenwater, onder meer als drinkwater voor de dieren.

Lozingsnormen te streng?

De hele installatie heeft ongeveer 25.000 euro gekost, maar kreeg voor 80 procent subsidies van de provincie en van de alt, in het kader van een demonstratieproject. Het leverde Joris een enorme waterbesparing op. ‘Vóór de waterzuivering en de regenwateropvang gebruik‘Als de te ik 1300 m³ putwater per gemeente jaar. Vorig jaar kwam ik met hier morgen mijn stadswater en putwatoch riolering ter samen nog niet aan 500 m³. Dat is een besparing van aanlegt, is 800 m³. Stadswater gebruik het allemaal ik voor de melkmachine omvoor niks dat het voor ikm niet moet geweest.’ worden getest.’

Onaangepaste wetgeving. Joris De Cock is heel tevreden met het systeem, al is er een grote maar.

‘Het is jammer dat de wetgeving er niet op is afgestemd. Hoewel ik geen 500 m³ water gebruik, word ik toch beschouwd als grootverbruiker. Ik loos helemaal niks, niettemin moet ik de heffing op waterverontreiniging betalen aan de Vlaamse Milieumaatschappij. Het water dat in de mestput terechtkomt, beschouwen zij als diffuse verspreiding, en dus lozing. Er zijn ook nog heel veel onzekerheden: stel dat de gemeente beslist hier toch riolering aan te leggen, dan ben ik verplicht erop aan te sluiten, en dan is alles voor niks geweest.’

Heeft hij tips voor boeren die toch de stap willen zetten? ‘Zet de installaties op plaatsen waar je dikwijls passeert. Zo volg ik het eigenlijk onbewust op. Ik merk het meteen als er bijvoorbeeld een pomp blijft draaien. En denk vooruit: wij hebben veel werk gehad om het vuil en het gezuiverd water te scheiden. Daar hebben we toch een en ander voor moeten openbreken.’ D

14

Landgenoten�Lente�2005

Het grote struikelblok bij waterzuivering op melkveebedrijven is dat het afvalwater moeilijk te zuiveren is. De oorzaak daarvoor is dubbel: de gehaltes fosfor, uit reinigingsproducten, en de gehaltes nitraat, uit onder andere melkresten blijken moeilijk afbreekbaar. Het probleem is onder meer dat de vuilvracht bij landbouwbedrijven heel wisselvallig is.

Momenteel werkt VITO (de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) aan een BBT-studie voor de veehouderij, waarin ook de best beschikbare technieken (BBT) op het vlak van kleinschalige waterzuivering aan bod komen. De studie zal aan de overheid nieuwe lozingsnormen aanbevelen die dichter aansluiten bij de realiteit.

De juiste keuze

Heel wat melkveehouders laten zich intussen niet tegenhouden, en zuiveren zelf hun afvalwater. De keuze voor een systeem is echter niet altijd eenvoudig. We overlopen de voor- en nadelen van de courantste natuurlijke en mechanische systemen met Ilse Van De Populiere van het provinciebestuur Oost-Vlaanderen, dienst Land- en Tuinbouw.

Septische put Het is in elk geval het beste om te starten met een septische put. Daarin kan een deel van de vuilvracht al bezinken, waardoor de zuiveringsinstallatie zelf kleiner en dus goedkoper kan blijven.

Water besparen kan ook in het melkhuis, bij het reinigen van de melkkoeltank. Zo verbruik je met pulsreiniging gemakkelijk een derde minder water dan met de klassieke reinigingsmethode. ‘Bij klassieke reiniging wordt bij elke spoelbeurt een volume water in de tank gelaten en vervolgens zo’n 60 tot 90 seconden rondgesproeid. De spoelbeurt met reinigingsmiddel duurt zo’n zeven minuten,’ zegt Christian Gryspeert van Packo Inox. ‘Met pulsreiniging wordt bij de voor- en naspoelbeurten een kleinere hoeveelheid water vanuit een tussenbak in één stoot van enkele seconden in de tank gesproeid en meteen afgelaten. Op die manier worden de melkresten veel efficiënter verwijderd.’

Het aantal spoelbeurten blijft gelijk, net als de hoeveelheid reinigingsproduct.

‘Door de kortere voor- en naspoelbeurten gaat de reiniging sneller, zonder in te boeten op de reinigingskwaliteit.’

De meeste melkveehouders kiezen voor het pulsreinigingssysteem bij de aankoop van een nieuwe tank, aangezien de meerkost dan lager is. Een bestaande tank ombouwen kan, maar het gebeurt zelden.

Percolatierietveld + verbruikt weinig energie; makkelijk in onder–

houd; goede zuivering vraagt veel plaats; de wortels kunnen door de folie heen groeien; aanleg vaak duurder dan mechanische systemen

Wortelzoneveld, vloeirietveld + verbruikt weinig energie; makkelijk in onder–

houd; goedkoper dan percolatierietveld vraagt veel plaats; beperkte zuivering

Waterplan in drie stappen De regelgeving rond water wordt steeds strenger en dat zal niet snel veranderen. Het is dus geen luxe om de waterhuishouding op je bedrijf eens onder de loep te nemen. Proclam, het Provinciaal Centrum voor Landbouw en Milieu van de provincie West-Vlaanderen, onderscheidt in zo’n waterplan drie grote stappen.

1 2 3 Preventie eerst

Op zoek naar nieuwe bronnen

Wat met de rest?

De eerste stap is altijd preventie: minder water gebruiken enerzijds en minder afvalwater produceren anderzijds. Heel wat mogelijke maatregelen zijn helemaal niet duur, terwijl ze wel een serieuze besparing kunnen opleveren in het waterverbruik en ook de vuilvracht van het afvalwater kunnen beperken. Enkele mogelijke preventieve maatregelen: } herstel lekkende kranen, } hergebruik het waswater van groenten, } ga gericht irrigeren en fertigeren, } veeg grof vuil weg voor je met water schoonmaakt, } gebruik voor de melkwinning een spoelautomaat met minimaal waterverbruik en hergebruik het water van sommige spoelingen.

Een tweede stap is op zoek gaan naar alternatieve waterbronnen. Putwater is op heel wat plaatsen schaars en ook vergunningen voor het oppompen van diep grondwater worden niet meer zo gemakkelijk verleend. Op de meeste bedrijven is regenwater, van de daken bijvoorbeeld, een goed alternatief voor grond- of leidingwater. Zeker om landbouwmachines en stallen te reinigen, kun je regenwater inzetten. In vele gevallen kan het ook dienen als drinkwater voor het vee. Oppervlaktewater kan worden gebruikt als beregeningswater en gezuiverd afvalwater kan worden ingezet om bijvoorbeeld landbouwmachines mee schoon te maken.

De tijd dat je ongezuiverd afvalwater zonder meer in de gracht kon lozen, is voorbij. Er is in de sector de laatste tien jaar heel wat ervaring opgedaan met waterzuiveringssystemen op bedrijfsniveau.

Bij de zuivering van bedrijfsafvalwater komt weliswaar meer kijken dan bij de zuivering van huishoudelijk afvalwater, maar toch is er voor quasi elk bedrijf een passend zuiveringssysteem denkbaar. Laat je goed informeren en maak vervolgens de beste keuze voor je bedrijf. Heel wat gemeenten geven subsidies voor de aanleg van kleinschalige waterzuiveringsinstallaties om huishoudelijk afvalwater te zuiveren. Voor de aanleg van een installatie voor je bedrijfsafvalwater kun je genieten van 40 procent vlif-steun. D

Actief slibsysteem,

Vlif-steun

met of zonder dragermateriaal waarop de microorganismen zich kunnen vastzetten + relatief goedkoop; vraagt weinig ruimte; goede zuivering – hoger energieverbruik; meer onderhoud; eventueel dragermateriaal kan verstopt raken

Het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds (VLIF) biedt 40 procent subsidie voor kleinschalige waterzuivering van bedrijfsafvalwater.

Lavafilter, of andere vormen van oxidatiebedden + compact; makkelijk uit te breiden – meer onderhoud; hoger energieverbruik; kostprijs kan oplopen omdat soms nog een rietveld nodig is voor nazuivering

Brochures Bij de provincie Oost-Vlaanderen kun je twee gratis brochures verkrijgen rond dit thema: Kleinschalige waterzuivering in land- en tuinbouw en Landbouw en water, een overzicht van de reglementen en nuttige informatie. Bestel ze op tel. 09 267 86 79 of via land-.en.tuinbouw@oost-vlaanderen.be

Meer weten over waterbeheer in jouw provincie?

West-Vlaanderen: 051 27 33 80 Oost-Vlaanderen: 09 381 86 86 Antwerpen: 03 240 58 31 Limburg: 011 23 74 40 Vlaams-Brabant: 016 26 72 72 Of contacteer het waterloket: 0800-99 004, www.waterloketvlaanderen.be

15

Vakwerk! – Water

De waterk Gietwater van containervelden opvangen en hergebruiken, op het bedrijf van Marc Rombaut gebeurt het al jaren. Met de toekomst van de sierteelt en het imago van de hele sector in gedachten zocht Marc Rombaut al vroeg naar manieren om de watercyclus op zijn bedrijf te sluiten.

M

arc Rombaut uit Beervelde was eind jaren 80 een van de eersten die op zijn containervelden met opvang en hergebruik van drainwater begon. ‘In de warme kassen bestond het al langer, aangezien de teelten er intensiever zijn. Maar ook buiten is het principe eenvoudig: je maakt de ondergrond waterdicht, je vangt het water op, ontsmet het en hergebruikt het.’

Sinds midden jaren 90 is het watercircuit op de containervelden volledig gesloten

Marc Rombaut gebruikt zoveel mogelijk regenwater als gietwater.

16

Landgenoten�Lente�2005

Begin jaren 80 legde Marc zijn eerste containervelden aan naast zijn serres. Vandaag is de containerteelt op het bedrijf Rombaut-Bettens goed voor vier vijfden van de omzet. Op 25.000 m2 in ‘Langzame open lucht en 7000 m2 in zandfiltratie folieserres kweekt Marc was een coniferen en een beperkt grote stap aantal heesters: skimmia, vooruit.’ pieris en viburnum. In de serre wordt op 2500 m² phalaenopsis gekweekt in teeltgoten, zodat ook daar het gietwater kan worden gerecupereerd.

Besmetting voorkomen. ‘In 1986 of ‘87 hebben we de eerste proeven gedaan om het water van de containervelden op te vangen,’ vertelt Marc Rombaut. ‘In die jaren was het nog niet evident om besmetting van het water te voorkomen. Tot het systeem van de langzame zandfiltratie werd uitgetest: dat was een grote stap vooruit in de ontwikkeling van de recirculatie.’ Tegen midden jaren

kringloop gesloten 90 was het watercircuit op het bedrijf van Marc volledig gesloten.

wateropvang, zorgde Marc immers ook voor de opvang van het regenwater. In de bovengrondse bekkens is plaats voor 2500 m3 regenwater, van de serres en de loodsen. ‘Sommige jaren volstaat dat, maar in 2003 heb ik opnieuw putwater moeten gebruiken.’ Het regenwater wordt voor gebruik niet

Marc werkt volgens het klassieke systeem. De containervelden werden aangelegd met een lichte helling en de ondergrond bedekt met foontsmet. ‘Sommige collelie en gronddoek. Het water loopt af volgens de hel- ‘Je mag rekenen op een kost van 15 ga’s doen het wel, maar ik vind het niet nodig.’ lingen, wordt verzameld euro per vierkante meter.’ en via een vuilfilter in de zandfilter gepompt. ‘Intussen is de kennis al ver- Regen in Parijs. Marc beschouwt de recirculader geëvolueerd,’ zegt Marc. ‘Nu werkt men bij- tie als een investering die niet direct iets opbrengt, voorbeeld vaak met een laag lava tussen de folie maar die onvermijdelijk is. ‘Als teler moet je verder kijken dan je bedrijf. Ik zag dat die recirculatie in en het gronddoek, als een eerste filtering.’

Nederland opgang maakte en het is mijn ervaring Effectief tegen schimmels. Over de langzame dat een dergelijke tendens die ergens in Europa zandfilter heeft Marc alleen maar lof. ‘De filtering de kop opsteekt, vroeg of laat toch wordt veralgeis een volledig biologisch proces dat erg effectief is meend. Als het regent in Parijs, dan druppelt het in tegen schimmels. Om voldoende afdoding te heb- Brussel, bij wijze van spreken.’ ben, mag je er maximum 250 liter water per uur per m2 op brengen. Onze zandfilter heeft een oppervlakte van 28 m2 en kan dus tot 168 m³ per dag aan. Zo’n filter is goed opgewassen tegen de vermenging met regenwater die eigen is aan de buitenteelten. Bovendien heb ik er zo goed als geen onderhoud aan.’

Elke nacht berekent het systeem of de tank met gezuiverd water voldoende gietwater bevat voor de volgende dag – er is maximum 150.000 liter per dag nodig. Als dat niet het geval is, wordt de tank bijgevuld met regenwater. Gelijktijdig met de drain-

Als voordelen van de recirculatie noemt Marc het lagere verbruik van meststoffen en natuurlijk van water. Bovendien maakt het een grotere automatisatie mogelijk. Het nadeel is dat het een teelttechnische aanpassing vraagt en dat het een investering is die niet direct een meeropbrengst waarborgt. ‘Voor de heraanleg van de velden, de installatie en de filtratie mag je rekenen op een kost van 15 euro per vierkante meter. Je kunt wel 20 procent investeringssteun krijgen, maar de overige kost kun je niet recupereren.’

Ook de zorg voor het imago van de sector heeft een rol gespeeld in de beslissing van Marc Rombaut. ‘De land- en tuinbouwsector werd bekeken als de grote vervuiler. Intussen zijn er zijn heel wat inspanningen gedaan. Telers die geïnvesteerd hebben in recirculatie deden dat omdat ze geloofden in de toekomst ervan. En ze hadden gelijk, want het is intussen zo goed als algemene praktijk geworden.’ D

De langzame zandfilter kan per dag tot 168 m³ water

Verhelderende demonstraties Op dit moment lopen er verschillende ALTdemonstratieprojecten rond hergebruik en zuivering van water in de tuinbouw: H Ontsmettingssystemen op azaleabedrijven (Proefcentrum voor Sierteelt, Proeftuin voor bloemisterij, els.pauwels@pcsierteelt.be, tel. 09 353 94 88) H Stroomschema’s watergebruik in land- en tuinbouw: elke druppel telt (BB-Consult, urbain_avermaete@boerenbond.be, tel. 016 24 20 76) H Hergebruik van drainwater bij aardbeien op substraat en reductie van het watergebruik in opkweek (Proefbedrijf der Noorderkempen, peter.de.bruyn@proeftuin.be, tel. 03 315 70 52) H Recirculatie van voedingswater bij vruchtgroenten en ontsmetting (Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt OostVlaanderen, erwin.de.rocker@proefcentrumkruishoutem.be, tel. 09 381 86 85) H Hergebruik van drainwater op snijbloembedrijven (Proefcentrum voor Sierteelt, Proeftuin Snijbloemen, liesbet. blindeman@pcsierteelt.be, tel. 09 353 94 89) H Valorisatie drainwater van substraatteelt op cultuurgronden (BB-Consult, urbain_ avermaete@boerenbond.be, tel. 016 24 20 76) H Hergebruik en zuivering van drainwater bij tomaat onder glas (Proefbedrijf der Noorderkempen, kris.goen@proeftuin.be, tel. 03 315 70 52) IWT-project: H Optimalisatie van een systeem voor waterzuivering en -ontsmetting op basis van drijvende waterplanten met bijzondere aandacht voor gele lissen (Instituut De Nayer/Innovatiesteunpunt, Brenda Mariën, tel. 016 24 47 04)

zuiveren.

17

Reporter te Velde

Tuinster Rita Demaré

‘Zijn jullie marges dan zo gr ‘Waarom zijn mijn bloemkolen in de winkel zo veel duurder dan wat ik ervoor krijg?’ Het is een vraag die ook tuinster Rita Demaré uit Hooglede al lang bezig houdt. We lieten haar zelf om uitleg vragen aan een nationaal verantwoordelijke van de Colruyt-winkels.

18

Landgenoten�Lente�2005

H

et is een warme winterdag als we met Rita Demaré uit het WestVlaamse Hooglede naar de hoofdzetel van Colruyt in Halle rijden. Toch spookt de vorige zomer – met de lage prijzen – nog door het hoofd van onze journaliste voor één dag. Na een korte kennismaking steekt ze meteen van wal tegen Jan Prinsen, nationaal verantwoordelijke van de afdeling verse producten.

Rita: Het valt mij op dat de veilingprijzen vaak maar een fractie van de winkelprijzen zijn. Verdienen jullie dan zo veel op onze producten?

In vergelijking met andere producten zijn onze marges op groenten zeker niet groot. Verse groenten zijn namelijk zeer belangrijk voor het imago van onze winkel. Daarom investeren wij graag in kwaliteit: we kopen zo veel mogelijk op de Belgische veilingen. Dat past trouwens ook in onze bedrijfsfilosofie om

zo veel mogelijk met Belgische familiebedrijven samen te werken.

Maar vanwaar komt dan de kloof tussen veiling- en winkelprijzen? Kost het vervoer van de veiling naar de supermarkten zo veel?

Er komt veel meer bij kijken dan alleen dat transport. We brengen alle groenten van de veiling naar ons verdeelcentrum in Halle. Daar verzamelen we alles in onze centrale die voortdurend gekoeld wordt. Bovendien zorgen we er vaak ook voor verpakkingen die beter op onze klanten zijn afgestemd. Iedere werkdag vertrekken vrachtwagens met verse groenten naar al onze winkels, waar ze ook worden gekoeld om de kwaliteit te bewaren.

Vergeet ook niet dat je altijd met heel wat overschotten blijft zitten.

Kunt u bij benadering ook inschatten welk percentage van de kostprijs naar welke extra kosten gaat?

Het aanbod is simpelweg groter dan de vraag. Als de concurrentie op de Europese markt stijgt, blijven er meer producten in België. Daardoor dalen de prijzen ook bij de binnenlandse klokverkoop.

Dat lijkt me geen goed idee. Ingrijpen in de economie is na verloop van tijd altijd slecht voor de markt. Op de veiling zijn er ook minimumprijzen vastgelegd, die je zou kunnen optrekken. Maar het verschil met de andere afzetkanalen mag niet te

Is het ook niet slecht voor de tuinders dat Colruyt altijd de laagste prijs overneemt van andere supermarkten?

groot worden. Want dan dwing je de afnemers om ofwel in het buitenland, ofwel rechtstreeks bij de teler aan te kopen.

De laagste prijs bieden is een algemeen principe van Colruyt. Het geldt voor alle producten en je kunt moeilijk een uitzondering maken voor groenten.

Dat is wel een erg magere troost voor boeren en tuinders.

Ik kan in alle oprechtheid zeggen dat Colruyt het goed voor heeft met de land- en tuinbouwers. Zo werken we niet met langetermijncontracten die op termijn nadelig zijn voor de telers. Ook wij hebben het liefst normale landbouwprijzen.

Bedoelt u met differentiatie ook dat we andere groenten moeten kweken?

Inderdaad, je merkt bijvoorbeeld bij tomaten dat de consument graag uit verschillende types kiest.

Ook kleinere kolen, ronde courgettes, andere selder of broccoli met een vastere kop en een kortere steel, zouden vlot over de toonbank gaan. Om kansen te bieden aan die nieuwigheden, sluit Colruyt – in overleg met de veiling – trouwens contracten met telers. Ik vind namelijk dat we samen het groenteverbruik moeten blijven stimuleren.

root?’

Daar kan ik geen getallen op kleven. Met de schommelende groenteprijzen is dat onbegonnen werk.

En tegenover onze concurrenten kan ik dat al helemaal niet maken. Maar u weet ook dat gekoelde bewaring en werkuren niet goedkoop zijn. Bovendien schat ik dat je zowat tien procent overschotten hebt. En bijvoorbeeld bij aardappelen is het composteren van die resten tegenwoordig duurder dan de aankoopprijs. Maar bij normale prijzen is de veilingprijs zeker de grootste brok van de winkelprijs.

Hoe komt het volgens u dat de groenteprijzen de laatste tijd zo laag zijn?

Ziet u mogelijkheden om beter met onze tuinders samen te werken?

We werken al goed samen met de veilingen. Ik vind wel dat we het aanbod nog kunnen verfijnen.

Daarbij zijn vooral kwaliteit en differentiatie belangrijk. Flandria is echt een sterk merk, dat ook in het buitenland een goede reputatie heeft. Ik vind het wel een slecht idee om ook Nederlandse en Franse telers toe te laten. Het is een meerwaarde als voedsel uit je eigen streek komt.

Waarom? Bij lage producentenprijzen maken jullie extra veel winst.

Dat is een misverstand. Bij zeer lage marktprijzen daalt onze omzet en het rendement per kilogram product. Door de crisis heeft ook de versafdeling van Colruyt vorig jaar veel minder verdiend. Onze beste jaren zijn de seizoenen zonder overproductie.

Wat denken jullie van het idee dat supermarkten een vaste marge van hun winkelprijs zouden betalen aan land- en tuinbouwers?

Dat lijkt me een goed idee. Bedankt voor het gesprek. D Heb je zelf ook netelige vragen voor een bedrijf of instelling in de productieketen? Misschien voor de Mestbank, de Bond Beter Leefmilieu of de mengvoederfabrikanten? Stuur dan via www.landgenoten.be je kandidatuur om samen met de assisterende vilt-redacteurs een dag in de huid te kruipen van journalist.

19

Wij zullen altijd de eersten zijn om de landbouwsector te steunen.

Als u nog geen cliënt bent bij het Landbouwkrediet, moet u zeker eens langskomen in één van onze agentschappen. U zult meteen merken waarom zoveel land- en tuinbouwers al voor ons hebben gekozen. Wij dragen de sector immers een warm hart toe.

Voor het adres van het Landbouwkrediet-agentschap in uw buurt: www.landbouwkrediet.be of 0800 404 84.

20

Landgenoten�lente�2005

Hallo Brussel

Randvoorwaarden

op vraag van de maatschappij Op 1 januari 2005 ging de Mid Term Review in. Op slag moest ook jij aan een hele reeks randvoorwaarden voldoen. Hoe passen die in de evolutie van het Europese landbouwbeleid?

O

m de laatste Europese landbouwhervorming – de Mid Term Review en de daaraan gekoppelde randvoorwaarden – te begrijpen, moeten we enkele decennia terugkijken. De grondslagen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (glb) werden gelegd in de jaren zestig, met de Tweede Wereldoorlog nog vers in het geheugen. Het glb had twee grote doelstellingen: een Europa dat zelfvoorzienend was op het vlak van voedsel en een gewaarborgd inkomen voor de boeren. Een van de instrumenten om dat doel te bereiken waren gegarandeerde minimumprijzen, de zogenaamde interventieprijzen, voor basisproducten zoals melk, graan, suiker. Het was in die tijd heel duidelijk wat de maatschappij wilde van de landbouw: kwantiteit. Hoe meer voedsel, hoe beter. Het glb werkte dat in de hand.

Weg van kwantiteit. De maatschappelijke vraag evolueerde de volgende decennia echter in de richting van kwaliteit: ook de manier waarop het voedsel werd geproduceerd, ging een rol spelen. In de jaren 70 en 80 werd Europa geconfronteerd met overproductie – de interventieprijzen deden hun werk een beetje té goed. De melkplassen en vlees- en boterbergen stuitten de publieke opinie tegen de borst en de overbelasting van het milieu door de intensieve productiemethoden begon de maatschappij zorgen te baren. Ook op internationaal niveau kwam het Europese land-

Randvoorwaarden op een rij bouwbeleid onder druk te staan. Onder meer voor zijn interventieprijzen kreeg Europa zware internationale kritiek.

Onder invloed van die evoluties werd het glb stap voor stap hervormd. Voor bepaalde producten, zoals suikerbieten en melk, werden productiebeperkingen opgelegd, in de vorm van quota. Met de MacSharryhervorming (1992) en de Agenda 2000 werden de interventieprijzen afgebouwd en gedeeltelijk vervangen door directe inkomenssteun, de hectare- en dierpremies. Op vraag van de maatschappij, die de landbouwsubsidies uiteindelijk betaalt, koppelde Europa ook meer voorwaarden aan de landbouwsteun.

Hedendaagse verwachtingen. Mtr is een nieuwe stap in de al ingeslagen richting. Voor het eerst is de inkomenssteun losgekoppeld van de productie. Door boeren in grotere mate te laten produceren wat ze willen, wil Europa de landbouw marktgerichter maken. En door aan de Europese subsidies voorwaarden te koppelen inzake volksgezondheid, milieu en dierenwelzijn moet de landbouw beter beantwoorden aan de hedendaagse verwachtingen van de maatschappij. Die is bereid aanzienlijke financiële steun te betalen aan de land- en tuinbouw, maar vraagt daar ook iets voor in de plaats. D

Er zijn twee groepen randvoorwaarden: 1 Beheerseisen die voortvloeien uit 19 Europese verordeningen en richtlijnen met betrekking tot volksgezondheid, diergezondheid, gezondheid van planten, milieu en dierenwelzijn. Het zijn voorschriften die al eerder waren opgenomen in nationale of regionale wetgeving.

2 Normen inzake goede landbouw- en milieuconditie. Die voorwaarden zijn wel nieuw, maar behoren grotendeels al tot de goede landbouwpraktijk: * bodemerosie voorkomen * bodemvruchtbaarheid en bodemstructuur op peil houden * minimaal onderhoud van onbebouwd akkerland of ongebruikt grasland * behoud van het areaal blijvend grasland ten opzichte van 2003 Meer details vind je in de brochure over randvoorwaarden die je toegestuurd krijgt van de Vlaamse overheid.

Voor je persoonlijke vragen: Vlaams-Brabant: 02 208 42 54, Antwerpen: 03 641 80 90, Limburg: 011 74 26 50, Oost-Vlaanderen: 09 272 22 00, West-Vlaanderen: 050 20 76 20

21

Buitenlander

‘Amai, gebruiken jullie laboTot voor kort had ook mediafiguur en jeugdschrijfster Sabine De Vos nog nooit een hedendaags tuinbouwbedrijf bezocht. Met de Floraliën in het verschiet nodigden we haar uit op het azaleabedrijf van Marc Drieghe uit Lochristi.

Pas als Sabine De Vos aanbelt bij Marc Drieghe, blijkt dat we hebben afgesproken in haar geboortedorp. ‘Jawel, ik heb het makkelijk gevonden,’ zegt Sabine. ‘Ik heb tot mijn vier jaar in Lochristi gewoond.’ Het ijs is meteen gebroken. Marc Drieghe heeft zich pas later in Lochristi gevestigd, maar al snel wisselt hij met Sabine herinneringen uit over het vroegere Begoniafestival – ‘toen het dorpscentrum met prachtige bloemen bedekt was’.

Opvolging en hangazalea’s. Bij een lekker kopje koffie maakt Sabine De Vos kennis met Marleen, de vrouw des huizes en met Jeroen, de 22-jarige zoon die meewerkt op het bedrijf. ‘Dat moet fantastisch zijn,’ zegt Sabine. ‘Jullie doen alles met z’n drieën, en de opvolging is verzekerd. Hoeveel planten kweken jullie eigenlijk jaarlijks?’ Marc: ‘Ik heb de planten nog niet geteld. Maar als de kas en het containerveld vol staan, dan hebben we ongeveer 250.000 azalea’s en bijna evenveel jonge planten voor het volgende seizoen.’

Al snel stelt Sabine De Vos voor om de serre te bezoeken. ‘Ik ben echt nieuwsgierig: ik tuinier graag, maar ik heb nog nooit een professionele serre van binnenuit gezien.’ ‘Verwacht echter geen bloemenfestijn,’ waarschuwt Marleen. ‘Onze planten moeten bloeien bij de klant, niet bij ons.’ In de serre trekt Sabine grote ogen als ze hoort dat de groeiperiode de voorbije jaren van twee naar één jaar is teruggebracht voor de kleinere commerciële aza-

22

Landgenoten�Lente�2005

lea’s. Ook de hobby van Marleen en Marc vindt ze fascinerend: door kruisbestuiving bij bestaande azaleasoorten op zoek gaan naar nieuwe varianten.

‘Duurt het minstens twee jaar vooraleer jullie het resultaat van een nieuwe kruising zien? Wat een mooie soorten. Dat daar lijkt wel een hangazalea.’

Nooit vakantie? Terwijl we door de serre wandelen, legt teler Marc het teeltproces uit: ‘Iedere pot gaat zowat vijf keer door onze handen,’ zegt hij.

‘Stekken moet manueel, maar inpotten en insnijden doen we machinaal. En als we planten willen verplaatsen, zetten we ze op een rolband die we op verschillende plaatsen kunnen opstellen. Of we iedere dag aanwezig moeten zijn? Eigenlijk wel, ‘s winters mag het in de serre niet te koud worden, en ‘Verzorgen ’s zomers niet te warm. We jullie met z’n krijgen kritieke temperadrieën meer turen door via de gsm. Je dan 250.000 mag dus nooit te ver weg planten?’ zijn. Als mijn vrouw en ik in oktober met vakantie zijn, blijft Jeroen in de buurt. En als hij ’s zomers op jeugdkamp gaat, staan wij paraat.’

Als Marc even later vertelt over de milieuinspanningen van zijn sector, kijkt Sabine De Vos opnieuw raar op. ‘Ongelooflijk, jullie gebruiken geen herbiciden? En voor de bemesting baseren jullie zich op labo-onderzoek? Ik had ook nooit verwacht dat er om de twee weken een bedrijfsbegeleider langskomt die wetenschappelijk advies geeft.’ ‘Bovendien laten we geen druppel re-

Marc Drieghe: ‘We laten geen druppel regenwater verloren gaan.’

genwater verloren gaan,’ zegt Marc. ‘En we zijn klaar om ons water te hergebruiken als het moet. Een gezond bedrijf speelt in op de toekomst. Zolang men ons van vandaag op morgen maar geen onredelijke eisen oplegt.’

Kleurige Floraliën. In de verwarmingsruimte heeft Sabine De Vos meer oog voor de kleurrijke bloemen dan voor de energiebesparende gasketel. Om te controleren of zijn planten mooi in bloei komen, houdt teler Marc Drieghe zelf enkele planten bij van iedere levering. ‘Vooral dat donkerrood vind ik prachtig,’ zegt Sabine. ‘Kun je dat zelf bijsturen, of liggen de kleuren per soort vast?’ Marc: ‘Bij het stekken kun je de kleur niet sturen: anders hadden we al lang een gele paasvariant op de markt gebracht. We kunnen wel met de temperatuur spelen om de planten tegen het juiste moment klaar te stomen: zo hopen we straks weer op aandacht en enkele prijzen tijdens de Gentse Floraliën. ’ D

Floraliën: van 15 tot 24 april, Flanders Expo, Gent. Voor meer info: surf naar www.floralien. be, of bel 070 345 345

-analyses?’

Boerenbedrog

‘Boer zoekt vrouw’

Dacht u ook dat jonge boeren alsmaar moeilijker een partner vinden? Vergeet het maar: uit recent Vlaams onderzoek blijkt dat er meer jonge landbouwers getrouwd zijn dan niet-boeren van dezelfde leeftijd. Van de voltijdse boeren onder de dertig jaar blijkt iets minder dan de helft vrijgezel, terwijl bij de nietboeren meer dan driekwart ongetrouwd is.

De cijfers zijn gebaseerd op de SocioEconomische Enquête die eind 2001 werd georganiseerd door het Nationaal Instituut voor de Statistiek – en waaraan 98 procent van de Vlaamse huishoudens heeft deelgenomen.

Uit een socio-economische analyse van de landbouwgegevens blijkt ook dat boeren per week gemiddeld twintig uur langer werken dan andere Vlamingen. Bovendien blijkt dat boeren niet alleen jonger trouwen: ze laten hun huwelijk ook vier keer minder ontbinden dan andere Vlamingen.

23

Uit de provincie

Vlaams-Brabant ondersteunt aardbeiteelt

Klein fruit, grote troeven Als bakermat van de Belgische aardbeiteelt doet de provincie Vlaams-Brabant heel wat inspanningen voor haar aardbei- en kleinfruittelers. Voor voorlichting en promotie kunnen ze rekenen op de provinciale proefcentra, die natuurlijk ook die andere typisch VlaamsBrabantse tuinbouwteelt – witloof – ondersteunen.

D

oor haar geografische ligging en lichte ve proeven samengebracht in Pamel. Er wordt gebodem heeft Vlaams-Brabant zich altijd werkt rond rassen, plantdichtheid, compostgeal kunnen profileren als tuinbouwregio. bruik, biologische vermeerdering, alternatieve Denken we maar aan de Belgische tafeldruif, het grondontsmetting enzovoort.

Brussels witloof en natuurlijk de aardbeien. Twee provinciale proefcentra geven ruggensteun aan Buitenbeentje. Het proefcentrum in Pamel is de lokale tuinbouw: het Provinciaal Proefcen- een buitenbeentje: op een oppervlakte van 1 hectrum voor Kleinfruit in Pamel en het Provinciaal tare worden aardbeien, kleinfruit en kersen volAgrarisch Centrum in Herent. De grootste aan- ledig biologisch geteeld. Zowel traditionele als dacht gaat er naar de lobiologische telers kunnen er teDe consument overtuigen recht. Biologische telers krijgen kale specialiteiten witloof en aardbeien. een volledig biologisch teeltadvan de troeven van vies. De klassieke telers krijgen kleinfruit.

Voor voorlichting, studieeen teeltadvies dat gebaseerd vergaderingen of gewoon met vragen in verband is op het voorkomen van ziekten en plagen, wat met kleinfruitteelt kun je in beide centra terecht. hen in staat moet stellen geïntegreerd of milieuVanaf dit teeltseizoen worden alle demonstratie- bewuster te gaan telen.

24

Landgenoten�Lente�2005

50e Dag van de Aardbei. De provincie Vlaams-Brabant neemt ook de promotie van de lokale tuinbouwproducten ter harte, onder meer met de Dag van de Aardbei. Zeker dit jaar belooft het een memorabele editie te worden, aangezien het evenement voor de 50e keer plaatsvindt.

Tijdens de Dag van de Aardbei kan de consument het hele proces, van productie tot verwerking, bekijken op één locatie. Aan de aardbeitentoonstelling nemen een honderdtal telers deel. Er zijn geleide bezoeken aan proefvelden, bedrijfsbezoeken, culinaire demonstraties, een proeverij, een promotieverkoop, een aardbeiensneukeltocht door de gemeente Roosdaal en verder nog heel wat muzikale en andere animatie. Met meer dan 8000 bezoekers is de Dag van de Aardbei telkens weer een ideale gelegenheid om de consument te overtuigen van de troeven van kleinfruit en van de inspanningen die de telers leveren.

H Provinciaal Proefcentrum voor Kleinfruit Pamel, Molenstraat 26, 1760 Roosdaal, tel. 054 32 08 46, fax 054 32 08 47, ppk@vlaamsbrabant.be H Provinciaal Agrarisch Centrum Blauwe Stap, Blauwe Stap 25, 3020 Herent, tel. 016 29 01 74 , fax 016 22 06 92, landbouw@vlaamsbrabant.be www.vlaamsbrabant.be Dag van de Aardbei: 22 mei 2005 in het Proefcentrum Pamel.

Limburg

Oost-Vlaanderen

Professioneel landschapsbeheer In het pdpo-project Landschapsbeheer door boeren kunnen Limburgse landbouwers begeleiding krijgen bij het sluiten van beheerovereenkomsten en het aanvragen van de vergunningen. Er zijn terreindemonstraties en er worden kleine landschapselementen aangelegd. Door landbouwers in te schakelen voor de onderhoudswerken, kunnen zij daadwerkelijk uit landschapsbeheer een bijkomend bedrijfsinkomen halen.

Boerderij en landschap in harmonie

De provincie Limburg werkt voor het project samen met vijf partners: de Boerenbond, het Lim-

Landschap Kempen en Maasland. Voor de realisatie wordt geput uit Europese, Vlaamse en

burgs Steunpunt Rurale Ontwikkeling, het Proefen Vormingscentrum voor de Landbouw (PVL), het Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren en het Regionaal

provinciale steun.

Meer info: Paul Palmans, provincie Limburg, Sectie Landbouw, tel. 011 23 74 44, landbouw@limburg.be

Met de wedstrijd Erfbeplanting & Landschapsintegratie beloont de Provinciale Landbouwkamer voor Oost-Vlaanderen bedrijfsleiders die hun boerderij harmonisch inkleden in de omgeving.

Het Hof ter Raepenburg in Zomergem werd tijdens Agriflanders laureaat van de vierde editie. De uitmuntende integra-

West-Vlaanderen

Antwerpen

Het Interreg-project North Sea Bio Energy wil in West-Vlaanderen de energieproductie uit biomassa stimuleren als een volwaardige en rendabele landbouwactiviteit.

Een eerste luik focust op de productie van groene stroom en warmte uit mest en andere biomassa in kleinschalige biogasinstallaties. Het Provinciaal Centrum (povlt) in Rumbeke bouwt een pilootinstallatie.

De provincie Antwerpen start met een Infoloket landbouw voor gemeentebesturen. Hoewel zij vaak het eerste aanspreekpunt zijn voor land- of tuinbouwers, over vergunningen bijvoorbeeld, beschikken ze vaak niet over een echte land- en tuinbouwambtenaar.

Rendabel energie produceren

In het tweede luik wordt onderzoek gedaan naar energieteelten zoals koolzaad, bieten, aardappelen, granen, gras, en met betrekking tot rassen, teelttechniek, rendabiliteit en energieefficiëntie. Europa en de provincie financieren elk de helft. gom West-Vlaanderen en

tie in het landschap en de eenvoud van het geheel kon de jury bekoren. De familie Verschelde baat op de historische vierkantshoeve een melk-, vlees- en pluimveebedrijf uit.

over landschapsintegratie. Bij de aankoop van inheems plantmateriaal kunnen ze een subsidie krijgen van 75%, met maximum 250 euro per bedrijf.

Oost-Vlaamse land- en tuinbouwers kunnen bij de provincie Oost-Vlaanderen terecht voor een gratis beplantingsplan en advies

Meer info: Didier Huygens, Provincie Oost-Vlaanderen, Dienst Land- en Tuinbouw, tel. 09 267 86 78.

Infoloket helpt gemeente besturen

het Vlaams Coördinatiecentrum Mestverwerking werken samen met het povlt, de Hogeschool West-Vlaanderen en Aspiravi nv.

Meer info: Greet Ghekiere, tel. 051 26 14 03 of Bart Verstrynge, tel. 050 36 67 76.

over land- en tuinbouw.

Ze krijgen meteen een antwoord of worden doorverwezen naar de bevoegde dienst of overheid. Op de website van de provincie komt ook een kalender met voorBij het Infoloket landlichtingsactiviteiten zobouw kunnen schepenen dat organisatoren hun en gemeenteambtenaactiviteiten beter op ren terecht met vragen mekaar kunnen afstem-

men en land- en tuinbouwers gerichter een keuze kunnen maken uit het aanbod.

Meer info: Provinciebestuur Antwerpen, Cel Landbouw- en Plattelandsbeleid, tel. 03 240 58 32, www.provant.be/clp

25

Column

Oogst

Waarde landgenoten, Een nieuw blad bij het begin van de lente: er zijn dan toch nog zekerheden in deze troebele tijden van klimaatsveranderingen. En er is nog beterschap op komst. Onlangs zijn 35 Limburgse boeren in het Provinciaal Instituut voor Biotechnisch Onderwijs in Tongeren aan een cursus begonnen om olieboer te worden. Benieuwd of ze het met hun biobrandstoffen ooit tot sjeik zullen schoppen.

Wie niet slaagt, kan nog altijd terecht in de golfsport. Boerengolf waait steeds nadrukkelijker over vanuit Nederland. Het gaat om een nieuw volksspel dat tussen de koeien door in de weiden gespeeld wordt. Doorgaans is de bal een minivoetbal, en een hole maak je door de bal in een ingegraven emmer te slaan met een slagstok die eerder aan tankgeschut dan aan een golfstick doet denken. Geen wonder dat bij onze noorderburen steeds meer melkveehouders hun runderen het hele jaar door op stal houden.

In Nederland bestaan vergevorderde plannen voor de bouw van koeienflats van twaalf verdiepingen: zes boven- en zes ondergrondse. ‘Deze veestallen zijn diervriendelijker én de koeien hebben nog een mooi uitzicht ook,’ luidt het bij de initiatiefnemers. Benieuwd hoe dat panorama er uitziet vanuit de kelderverdiepingen. Gelukkig kiest Vlaanderen nog altijd voor de horizontale aanpak, gespreid over 750.000 ha land- en tuinbouwgebied. Over de agrarische afbakening willen velen vandaag graag een boompje opzetten. Als de vos de passie preekt, boer pas op je ganzen!

Ir. A. de Koning Onafhankelijk landbouwdeskundige

Snel-klaar-sla: ook voor jou?

Sla die in handomdraai klaar is: zo prijst teler Robin Van Apers uit Putte zijn Salanova Multileaf aan.

Met één snijbeweging maak je alle blaadjes los, snel afspoelen en de groente is klaar. Nadat de kropjes tijdens een testfase exclusief werden verdeeld via Carrefour, verkocht de teler ze eind januari ook op de Mechelse Veilingen. De nieuwe slasoort werd ontwikkeld door zaadveredelaar Rijk Zwaan, weegt gemiddeld tweehonderd gram per kropje en bestaat zowel in het rood als in het groen.

Graan wordt bio-ethanol De Gentse haven verwelkomt binnenkort de eerste Belgische fabriek die bio-ethanol zal produceren uit graan. Het bedrijf Alco Bio Fuel opent in 2007 een productielijn die per jaar zowat 300.000 ton graan moet verwerken. Volgens een Europese richtlijn moet België namelijk sinds dit jaar minstens twee procent biobrandstoffen gebruiken, en tegen 2010 al 5,75 procent.

Colofon: Landgenoten is een uitgave van VILT, het Vlaams Informatiecentrum voor Land- en Tuinbouw Verantwoordelijke uitgever: VILT-voorzitter Roger Cornelissen Redactie en realisatie: Jansen & Janssen Uitgeverij Redactieadres: Landgenoten/VILT, Leuvenseplein 4, 1000 Brussel Website: www.landgenoten.be, e-mail: info@vilt.be Redactieraad: Roger Cornelissen, Dirk Lips, Griet Lemaire, Koen Symons, Peter Van Bossuyt, Freddy Robberecht, Jan Mosselmans, Hubert Hernalsteen, Peter De Middeleir, Bart Vleeschouwers, Guy Depraetere, Nathalie Nicolas, Kristiaan Van Laecke, Didier Huygens, Joris Relaes, Pascal Houbaert, Jan Coessens De meningen die derden in dit magazine vertolken, vallen buiten de verantwoordelijkheid van VILT.

26

Landgenoten�Lente�2005

NEW HOLLAND TM

Lentepromotie

TM lentebonus tot 2 910 euro !

Geniet €15,- korting per pk bij aankoop van een nieuwe New Holland TM! *

De lente hangt in de lucht en dat maakt New Holland bijzonder vrolijk… én vooral vrijgevig.

Wie vanaf heden tot en met 31 mei 2005 een New Holland

TM-tractor koopt, krijgt maar eventjes € 15,- bonus per pk.

Gaat u bijvoorbeeld voor een TM190 van 194 pk dan bespaart u zo 194 x 15 = € 2 910! Mooi meegenomen, niet?

Profiteer ook van de gunstige financieringsvoorwaarden bij uw New Holland-dealer: 3% op 3 jaar - 3,5% op 4 jaar - 3,9% op 5 jaar * Motorvermogen in ISO-pk bij nominaal toerental.

New Holland, de marktleider met toekomst!

27

Uitgepraat

Natuurbeheer en landbouw:

geslaagd huwelijk?

Al zeven op de tien Vlaamse landbouwers ondertekenden een beheerovereenkomst met de Vlaamse Landmaatschappij. Toch blijven sommigen zeer weigerachtig staan tegenover natuurbeheer.

Een voor- en een tegenstander treden met elkaar in discussie.

Halewyck Michel, melkveebedrijf, De Haan ‘Ik vind dat de landbouw niet aan natuurbeheer moet doen. Daarvoor is het water veel te diep: we moeten eerst nog veel respect krijgen uit de natuurhoek. Ik heb het grootste deel van mijn bedrijf net overgelaten, maar ik wil blijven pleiten tegen agrarisch natuurbeheer. De manier waarop er de voorbije jaren in ons inkomen is ingegrepen, vind ik zonder meer misdadig.’

‘Als natuurbewustzijn zo belangrijk is, dan wil ik graag eerst een redelijke compensatie voor ons productieverlies. Geef toe: de vergoedingen van de beheerovereenkomsten zijn gewoon een lachertje. Het is alsof ze ons laten sterven, en er plezier aan beleven om het nog wat langer te laten duren.’

‘Het gaat me ook niet alleen om landschapsbeheer: ik heb vier hectare weiland in een natuurgebied. Dat is vier hectare die waardeloos wordt als ik ze overlaat, omdat er dan nulbemesting geldt. Ik zou het logisch vinden dat ik in dat geval mijn inkomstenverlies vergoed krijg. Als de maatschappij echt natuur wil, kan dat toch geen probleem zijn?’

Karel Devreese, varkensstamboekfokkerij en akkerbouw, Lo-Reninge ‘Eigenlijk kun je landbouw en natuur zelfs niet scheiden van elkaar: een landbouwer leeft van de natuur. Als de kwaliteit van je bodem of van het water afneemt, is dat ook nefast voor je productie. Landbouwers zijn eigenlijk de beste behoeders van het platteland en de natuur en zouden daar een meerwaarde uit moeten halen.’

‘In vergelijking met vroeger zijn de vergoedingen al heel wat verbeterd. Maar ze mogen zeker nog worden opgetrokken: uit natuurbeheer zou je evenveel inkomsten moeten halen als uit het klassieke boeren. Zo liggen de vergoedingen in Nederland veel hoger. Binnen de vzw ’t Boerenlandschap hebben we met een aantal boeren samen machines gekocht om vlot aan landschapsbeheer te doen. Maar zelfs op die manier brengt het inderdaad te weinig op. ’ ‘Grond verliezen is voor iedere boer een ramp en moet in de toekomst worden vermeden. Maar door de verweving landbouw-natuur trekt het platteland alsmaar meer bezoekers aan, die ook voor de landbouw een meerwaarde kunnen betekenen. Van de bezoekers op mijn bedrijf heb ik alvast geleerd dat heel wat Vlamingen het wel goed voor hebben met de landbouw.’ D

Ben jij nog niet uitgepraat? Je kan je ei kwijt in ons discussieforum in de rubriek Uitgepraat op www.landgenoten.be

28

Landgenoten�Lente�2005