Pertej Fjales Qershor 2018 by Ervin Laci

Përtej Fjalës

Revistë Social-Edukative

Mujore nr. 48 Qershor 2018

Arsyeja e gëzimit ditën e Bajramit

Një Urim dhe një mesazh Çfarë thotë feja për brengën e agjëruesit pas Ramazanit

PËRTEJ FJALËS NR 48

PËRMBAJTJA 04

ARSYEJA E GËZIMIT DITËN E BAJRAMIT

06 NJË URIM DHE NJË MESAZH 08 ÇFARË THOTË FEJA PËR BRENGËN E AGJËRUESIT PAS RAMAZANIT

16 KOMENT I SURES ELKADR 20 HISTORIA E IBRAHIMIT ME TRUPAT QIELLORË *

CILAT DUHET TË AGJËROHEN PËRPARA, DITËT E SHEVALIT APO ATO KAZA TË RAMAZANIT DHE SI DUHET T’I KRYEJMË ATO?

NAMAZI I NATËS NË DHJETËDITËSHIN E FUNDIT TË RAMAZANIT.

Përtej Fjalës

VUAJTJET E SHOKËVE TË PROFETIT A.S

30 31

SY BLU TE ZINJ

DHE VJEN NJË DITË

ÇFARË THOTË ISLAMI PËR PËRGOJIMIN

40 ÇFARË THOTË ISLAMI PËR GËNJESHTRËN

13 GJËRA QË NUK I BËJNË PRINDËRIT E FËMIJËVE TË FORTË MENDËRISHT

STAFI Kryeredaktore A. Muja ( CIKU) anabla2004@yahoo.fr

Redaktore letrare A. Muja

Këshilli i redaksisë Sh. Basha - drejtore e FEMRA INVESIM I FAMILJES M. Cota A. Baholli T. Xeka A. Basha K. Ndreu E. Kodra Sh. Koçi M. Qoshja

Art Grafika E. Laci

ORGAN I QENDRES SOCIALE-KULTURORE “FEMRA INVESTIM I FAMILJES” 2008- 2018

Përtej Fjalës

EDITORIAL

Arsyeja e gëzimit Dita e Bajramit është një ditë e gëzueshme për gjithë besimtarët. Ajo pason kryerjen e ritualeve të rëndësishme që janë prej shtyllave të fesë, si agjërimi dhe haxhi. Shpresa e pranimit të këtyre përpjekjeve prej Zotit dhe vetëdija e shpirtit të pastruar prej adhurimeve sjellin gëzim dhe hare në zemër. Ky lloj gëzimi mund të zvetënohet nëse besimtarët e kthejnë ditën e Bajramit në një ditë festimi, të mbushur me gosti dhe aktivitete festive të ngjashme me një festë çfarëdo. Festa, gëzimi dhe efektet e së cilës mbarojnë me mbarimin e ditës, ka diçka thelbësore që i mungon. Festimet e pashoqëruara me vetëdijen e arsyes për t’u gëzuar në Bajram i shndërrojnë ato në veprimtari të zbrazura nga fryma e vërtetë e Bajramit, e cila qëndon në përkujtimin e Zotit dhe mirësive me të cilat ai ka veçuar posaçërisht besimtarët. Allahu u ka dhënë besimtarëve në Kuran arsyen më të mirë për t’u gëzuar. Ajo buron nga vetëdija për mirësitë dhe bamirësinë e Zotit me besimtarët: “Thuaj: Me bujarinë e Allahut dhe bamirësinë e Tij, me këtë le të gëzohen! Kjo është më e mirë se sa gjërat që ata (mohuesit) grumbullojnë” (Junus 10, 58). Tabariu, Kurtubiju dhe Sujuti janë të mendimit që bujaria në këtë ajet nënkupton Islamin, ndërsa bamirësia nënkupton Kuranin, me anë të të cilit Allahu ua mësoi besimtarëve fenë. Islami dhe

Përtej Fjalës

Kurani janë më të vlefshme se pasuritë dhe thesaret e kësaj bote, si dhe arsyet e vërteta për t’u gëzuar. Arsyeja e gëzimit në ditët e fitër dhe kurban Bajramit është e pjesë e arsyes së gëzimit për Islamin dhe Kuranin. Fryma që duhet të shoqërojë këto ditë është ajo e përkujtimit të Allahut dhe gëzimit të të qenurit i përzgjedhur me udhëzim prej Tij. Allahu u kërkon besimtarëve që në ditën e Bajramit në përfundim të muajit të Ramazanit ta madhërojnë dhe të shfaqin mirënjohje për Të: “… që të madhëroni Allahun sepse Ai ju udhëzoi, në mënyrë që të bëheni falënderues” (El-Bekarah 2, 185). “Ibën Abbasi ka thënë: “Muslimanëve u takon që kur të shohin hënën e muajit Sheval të madhërojnë Allahun (me tekbir-e duke thënë Allahu Ekber) derisa të mbarojnë namazin e Bajramit.” Madhërimi me përmendje i Allahut i dedikohet udhëzimit me të cilin Ai i nderoi besimtarët, udhëzim që e refuzuan popujt e mëparshëm të cilëve u ishte bërë gjithashtu detyrim agjërimi. Allahu falënderohet këtë ditë për mirësinë e udhëzimit dhe lehtësimin e gjërave, të cilat po të donte do t’i kishte vështirësuar” (EtTabari). Edhe ditët e Bajramit që pasojnë përfundimin e

ditën e Bajramit riteve të haxhit duhet t’i mbizotërojë përmendja e shumtë e Allahut: “Pasi t’i keni kryer ritet e juaja, përmendeni Allahun ashtu siç i përmendi baballarët tuaj, ose me përmendje më të zjarrtë” (El-Bekarah 2, 200). Në komentimin e ajetit 203 të sures Bekare “Përmendeni Allahun në ditë të caktuara”, Tabariu thotë se këto janë ditët e teshrik-ut që vijnë pas ditës së Bajramit. Ai përmend disa hadithe të Profetit ‫ ﷺ‬me këtë rast, të cilat përshkruajnë atmosferën që duhet të sundojë tek ato: “Ditët e teshrik-ut janë ditë ushqimi dhe përmendjeje”, “Mos i agjëroni këto ditë, sepse ato janë ditë ushqimi, pirjeje dhe përmendjeje të Allahut të Lartësuar.” Përfundimi i agjërimit të Ramazanit dhe i ritualeve të haxhit kulmon

me Bajramin, sepse efektet e këtyre adhurimeve në jetën shpirtërore të besimtarit fillojnë me ditën e gëzimit të Bajramit dhe e shoqërojnë në vazhdimësi. Ajeti 185 i sures Bekare fillon me frazën: “Muaji i Ramazanit është ai në të cilin ka zbritur Kurani si udhëzim për njerëzit, me shenja të qarta që udhëzojnë dhe bëjnë dallimin midis të drejtës dhe së gabuarës”, dhe mbyllet me frazën “… që të madhëroni Allahun sepse Ai ju udhëzoi, në mënyrë që të bëheni falënderues”. Qëllimi i Ramazanit është afrimi me Kuranin, nëpërmjet rritjes së kuptimit dhe dijes rreth tij. Besimtari që ja ka arritur këtij qëllimi në Ramazan ka arsyen më të vlefshme për t’u gëzuar ditën e Bajramit.

Përtej Fjalës

Një Urim dhe një mesazh Urimet e këtij Bajrami, ia dhurojmë të gjithë atyre zemërmirëve dhe zemërgjerëve, të cilët falin, tolerojnë dhe i mëshirojnë robërit e Zotit. Urimet e Bajramit, ia dhurojmë atyre që qeverisin me drejtësi dhe gjykojnë me urtësi. Urimet e Bajramit ua dhurojmë atyre që kanë vullnet të çeliktë, vendosmëri të paepur dhe atyre që u besojnë vlerave të larta. Urimet e Bajramit ia dhurojmë çdo zyrtari që i frikësohet Zotit, i druhet gjynahut dhe përsos punën e tij. Urimet e Bajramit, ia dhurojmë çdo të dituri që harmonizon mes fjalëve dhe veprave dhe që është model me moralet e tij të larta. Urimet e Bajramit, ia dhurojmë çdo shkrimtari që ka penë dinjitoze, larg banalitetit dhe ka ndërgjegje të zgjuar. Urimet e Bajramit ia dhurojmë çdo mësuesi që jep kontribut për mirë edukimin e brezit të ri dhe kultivimin e vlerave tek fëmijët. Urimet e Bajramit, ia dhurojmë çdo doktori, dashamirës për të sëmurin dhe i dhembshur me shëndetligun. Urimet e Bajramit, ia dhurojmë çdo bujku që punon tokën e tij, për të nxjerrë bukën e tij. Urimet e Bajramit ia dhurojmë kujtdo që ka kontribuar në zhvillimin e jetës, me mundin, djersët, idetë, dijet, penën, urtësinë, poezitë apo ambiciet. Urimet e Bajramit ia dhurojmë kujtdo që na ka bërë një të mirë në çfarë do forme. Urimet e Bajramit ia dhurojmë atyre që janë në kërkim të së vërtetës dhe interesohen për të. Atyre u themi: Bravo u qoftë, pasi jeni në kërkim të udhës së drejtë. Urimet e Bajramit ia dhurojmë fëmijëve, të cilëve u themi: Mirësevjen brezi i ardhshëm, burrat e së nesërmes, sythat e jetës dhe zogjtë e parajsës. Urimet e Bajramit ia dhurojmë të gjithë myslimanëve dhe besimtarëve, të cilat i qëndrojnë besës, duke besuar Allahun si Zotin e tyre, Muhamedin si profet dhe Islamin si fenë e tyre. Urimet e Bajramit ia dhurojmë të gjithë vëllezërve në humanizëm, të cilët e duan paqen, heqin dorë nga dhuna dhe agresioni dhe kontribuojnë për sigurinë. Këtyre ne u themi: Ju jeni partnerët tanë në kompaninë e jetës, karvanin e kësaj bote, institucionin e zhvillimit dhe mirqënjes.

Nga: Vladimir Kera

Përtej Fjalës

Çfarë thotë feja për brengën e agjëruesit pas Ramazanit 8

Përtej Fjalës

alenderojmë Allahun e Madhëruar për të gjitha të mirat që na ka dhënë dhe e lusim Atë të na bëjë nga robërit e Tij falenderues, mirënjohës ndaj të mirave të Tij. Të na bëjë nga ata që i përulen Allahut vazhdimsht, i nënshtrohen, e ndjekin kënaqësinë e Tij dhe largohen nga hidhërimi i Tij. Shfrytëzojmë rastin për t’ju uruar festën e Bajramit duke e lutur Allahun e madhëruar që të keni dalë nga ky muaj të falur nga mëkatet, të pastër, të pajtuar me Allahun e Madhëruar. E lusim Allahun e Madhëruar të kemi zemrat e pastra, të cilat janë mbushur me besim tek Zoti, të cilat janë mbushur me dashurinë ndaj Allahut dhe gjithashtu të jemi nga ata që kanë zemra të pastra përballë njëri -tjetrit, larg paragjykimeve, larg mendimeve të këqija, larg zilise dhe urrejtjes. Lusim Allahun të na japë shëndet, të na japë të mira dhe fuqi në jetën e kësaj bote që të kemi mundësi t’i përulemi, t’i nënshtrohemi Allahut të Madhëruar, ti kryejmë më dinjitet detyrat që kemi ndaj Zotit fillimisht dhe pastaj ndaj vetvetes dhe atyre që na rrethojnë. Takimi ynë i parë pas muajit Ramazan na obligon detyrimisht një temë që na detyron të flasim për të, na detyron dhënien e një këshillë, të cilën duhet ta trajtojmë bashkarisht, ta shtjellojmë dhe kuptojmë drejt. Gjatë muajit Ramazan kemi patur rastin që të dëgjojmë ligjërata nga më të ndryshmet, si Ramazani është muaji i ndryshimit, Ramazani është muaji i faljes së mëkateve, Ramazani është muaji i shpërblimeve të mëdha. Dhe ligjërata të ngjashme me këto gjatë mësimeve të hoxhallarëve të ndryshëm ose në ligjëratat e të xhumave, ose në emisionet e ndryshme që transmetohen ekskluzivisht për muajin Ramazan. Në qoftë se Ramazani ka qënë muaji i ndryshimit. Përvojën në Ramazan e kuptova se çfarë do të thotë, sepse gjatë muajt Ramazan unë e kam ndryshuar axhendën time sepse këtë ndryshim na e ka imponuar Ramazani. Ndryshime sikurse është braktis-

ja e pijes, braktisja e ushqimit, kemi patur tashmë një orar tjetër dhe për gjumin dhe për ushqimin, edhe të vizitave edhe të shumë gjërave të tjera. Në kuadër të këtij ndryshimi jemi detyruar që të bëjmë edhe ndryshime të tjera të cilat kanë të bëjnë me instalimin e disa vlerave, të cilat na kanë munguar, të cilat kanë patur të bëjnë me inkuadrimin e disa obligimeve dhe detyrave që kanë munguar nga jeta jonë. Në anën tjetër jemi munduar me siguri që t’i flakim disa vese tona, jemi munduar me siguri që t’i largojmë edhe disa anë të errëta, të cilat nuk kanë prezantuar një imazh të mirë dhe të bukur për ne. Gjatë gjithë këtij ndryshimi jemi munduar që të fitojmë një imazh të ri. Tashmë pas muajit Ramazan të dukemi më ndryshe, të dukemi më bukur, të dukemi më të mirë, jo në kuptimin e fizionomisë sepse këtë nuk mund ta ndryshojmë, por në kuptimin brendshëm, në kuptimin e zemrës, në kuptimin e vlerave dhe koncepteve që bartim, etj. Tek e fundit kjo ka qënë dhe një lloj detyrimi që është dashur të kryhet gjatë muajt të Ramazanit. Tashmë që ka kaluar muaji Ramazan, si është gjendja jote vëlla i dashur? Motër e nderuar si është gjëndja jote tani? Si është gjëndja jote në raport më ndryshimin, me përballjen me obligimet, me stabilitetin e këtyre obligimeve? A kanë status të qëndrueshëm apo kanë filluar të lëkunden? Veset, anët e errëta që jemi munduar t’i largojmë nga jeta jonë përjetësisht, a po rrezikojnë të bëhen përseri pjesë e jetës tonë apo jo? Sa fuqishëm i kemi goditur këto vese që mos të kenë fuqi të trokasin në derën tonë? Këto janë çështje që duhet të preokupojnë çdo musliman. Sepse të parët tanë, muslimanët e drejtë, muslimanët e mirë dhe të devotshëm, ata të cilët me të vërtetë janë munduar që të jenë robër të përulur ndaj Zotit të Madhëruar, të cilët janë munduar që të arrijnë kënaqësinë e Zotit, ashtu siç i përshkruan Aliu “radiallahu anhu”, ata brengoseshin më tepër për atë që vjen pas veprës, se sa për atë që ndodhte gjatë kryerjes së veprës. Çfarë kuptimi ka kjo? Ata dinin mirë ku duhet të godasin, ata ishin mjeshtra të goditjeve fitimprurëse, ata dinin ku ta prisnin rezultatin. Shumë njerëz angazhohen në muajin Ramazan, përpiqen dhe kjo është në rregull, mirëpo a është kjo goditja e fundit që duhet ta bëjmë. Çfarë na mëson Aliu radiallahu anhu më këtë thënie? “Të

Përtej Fjalës

parët tanë brengoseshin më tëpër më atë që ndodh pas adhurimit, se sa me atë që ndodh në adhurim”. Çfarë kuptimi ka kjo? Ne kur dëshirojmë ta bëjmë një punë të mirë apo të largohemi nga një ves i keq e ndërtojmë këtë në dy faza : Faza e zbatimit dhe faza e ndikimit. Faza e zbatimit është ajo që ka të bëjë me kryerjen e detyrës, ndërsa faza e ndikimit ka të bëjë me verifikimin e cilësisë së asaj që kam zbatuar. Kjo është shumë e rëndësishme për ta kuptuar. Të marrim për shëmbull, namazin. Nëse unë e kam falur namazin, e kam futur në fazën e zbatimit, por me këtë nuk mbaron procesi, pyetja është nëse do ta realizojmë dhe fazën e ndikimit. Ky duhet të jetë preokupimi ynë. Të parët tanë normalisht që brengoseshin për fazën e zbatimit, sepse kjo është e rëndësishme mirëpo a përfundonte këtu angazhimi i tyre?- Kjo është me rëndësi ta kuptojmë. Brenga e tyre vazhdonte edhe

Përtej Fjalës

me fazën e dytë, atë të ndikimit. Sepse nuk gjen në mënyrë apsolute vepër në fe, e cila del jashtë këtyre dy fazave. Faza e zbatimit dhe faza e ndikimit. Nëse unë jam larguar nga një harram duhet patjetër të ketë ndikim që të mos i kthehem përsëri atij gabimi. Së pari po fokusohemi tek ndikimi dhe pastaj fokusohemi tek braktisja. Ne kemi agjëruar muajin Ramazan, i cili tashmë përfundoi. Tashmë brenga jonë nuk ka të bëjë me zbatimin sepse ne e agjëruam Ramazanin. Brenga jonë ka të bëjë me ndikimin e atij agjërimi në jetën e mëtejshme. Unë gjatë muajit Ramazan jam munduar që në emër të besimit, në emër të Allahut pasi për Të kemi agjëruar, “Kush e agjëron muajin e Ramamzanit me besim...” pra ajo që na shtyn të agjërojmë është besimi në Allahun e madhëruar, prandaj kam agjëruar unë, ti dhe shumë të tjerë. Pra, besimi në Allahun e madhëruar është grumbulluar, është

formuar si në një fuqi në zemër që na ka shtyrë përpara të agjërojmë dhe i kemi rezistuar edhe vapës edhe urisë edhe shumë mundimeve të tjera, në emër të Allahut të Madhëruar. Kjo ka të bëjë me zbatimin. Atëherë ky besim, i cili ndodhet në zemër dhe mos e dhëntë Zoti që të dalë prej saj, (ka shkuar Ramazani), ka përfunduar agjërimi, por jo besimi dhe pyetja është, sa është ndikuar ky besim? A e ka atë fuqi, e cila na mundëson të vazhdojmë më tutje me obligime të tjera, në qoftë se kësaj rradhe jo me agjërim pasi e kemi përfunduar obligimin dhe mund të vazhdojmë me agjërim vullnetar? A është i fuqishëm ky besim që të na mundësojë të vazhdojmë edhe më obligime të tjera? Ai që na e ka bërë obligim Ramazanin është po i njëjti Zot që ka e ka obliguar namazin. Është po Ai Zot që ka bërë obligim shaminë për vajzat dhe gratë e nderuara. Ai Allah është që ta ka bërë obligim o musliman që të jesh i sjellshëm, të jesh i drejtë, të jesh korrekt,

të kryesh obligimet që ke ndaj familjes tënde, është po i njëjti Zot. Prandaj në qoftë se kemi filluar të zbehemi në kryerjen e obligimeve duhet ta pyesim veten tonë - Ku është ai besim, ku shkoi ai besim në Allahun që gjatë zbatimit të agjërimit na shtynte përpara dëri në përfundim të Ramazanit? Ku është ndikimi i Ramazanit në këtë besim, që të jetë dhe më i fuqishëm? Në kemi hyrë që ta agjërojmë Ramazanin pa ndonjë agjërim paraprak obligativ, agjërimi i vetëm obligativ është në Ramazan. Dhe kemi patur besim të mjaftueshëm që ta realizojmë obligimin e agjërimit. A nuk duhet tashmë që pas Ramazanit, me gjithë atë angazhim dhe kontribut në agjërim ky besim të jetë edhe më i fuqishëm që të na shtyjë edhe më tepër për t’i kryer obligimet e tjera? Logjikisht i bie po, çdo kalkulim na jep përgjigje pozitive. Ku është ndikimi i Ramazanit në besimin tënd? A mund të deklarosh me bindje, - Po, kam vazhduar me pesë vakte dhe do të vazhdoj më tej.

Përtej Fjalës

Sa është gjatësia e këtij ndikimi, një javor, një mujor apo është ndikim jetësor? Këtë e kishin brengë të parët tanë. Pse? Sepse ata ishin më të vërtetë shumë të urtë dhe të ditur prandaj e kishin brengë faktin sa është kohëzgjatja ndikimit. Sepse me këtë lidhej diçka shumë e rëndësishme për ata e që kishte të bënte me zbatimin dhe me ndikimin. Për aq sa afatgjatë është ndikimi, aq më e sigurt është shënja e pranimit të agjërimit dhe adhurimeve nga ana e Allahut të Madhëruar. Dhe ata ishin shumë të interesuar që të pranohet vepra sepse vetëm në bazë të pranimit mund të llogarisin se si shpërblehen. E nëse nuk ishte stabël shënja e ndikimit, kjo nënkuptonte se po aq nuk është stabël shënja e pranimit. Kështu renditën këto punë, shënja e zbatimit, pastaj shënja e ndikimit, pastaj shënja e pranimit. Çdo vepër mundohuni ta përllogaritni kështu. Kështu llogariteni veten tuaj. Nëse nuk e

Përtej Fjalës

keni zbatuar një adhurim si po prisni pranim, si po prisni që të ndikojë? Nuk ka mundësi.! Ka besimtarë që shprehen se duan të largohen nga disa vepra të këqija, por ndërkohë nuk falen, e si po kërkon ta lësh punën e keqe atëherë? Namazi ndikon në lënien e punës së keqe. Prandaj fillojmë me zbatim, pastaj cilësia e zbatimit bartet në qëndrueshmërinë e ndikimit dhe qëndrueshmëria e ndikimit sinjalizon fuqinë e pranimit. Sa bukur na i kanë sqaruar këto dijetarët.! Prandaj kjo duhet të jetë brenga jonë. Sa i fuqishëm është ndikimi dhe sa është afati i saj? Ne nuk e dimë çfarë ndodh në të ardhmen, por është me rëndësi të ndërgjegjësohemi se kemi vendosur nga ana jonë që të jetë e qëndrueshme shënja e ndikimit, sepse për aq do të jetë dhe shënja e pranimit. Kjo pasi këto janë të lidhura ndërmjet tyre. Për këtë arsyje, të parët tanë, siç thotë Aliu “radi-

allahu anhu”- “ mundoheshin dhe përgatiteshin për adhurimet por mbi të gjitha brenga e tyre ishte shumë më e madhe kur bëhej fjalë për ndikimin. Kjo është shumë e thjeshtë në jetën tonë të përditshme. Suksesi i një studenti, i një kërkuesi të dijes, a është i ndërtuar në orët e leximit apo në sasinë e kuptimit ? Për shëmbull, shkon një nxënës në provim dhe nuk i përgjigjet asnjë prej pyetjeve, sepse asnjë pyetje nuk e ka kuptuar. Studenti shënon në fund të fletës – edhe pse me vjen keq që nuk po kuptoj asnjë pyetje, me rëndësi është që unë kam lexuar dyqind orë për këtë lëndë. A është normale që profesori ta vlerësojë pozitivisht për faktin se ka lexuar dyqind orë pavarsisht se nuk ka kuptuar asgjë? Është e vërtetë se nuk mund ta kuptosh pa e lexuar dhe nuk mund të shpresosh shpërblim pa e zbatuar mirëpo zbatimi nuk është faza e fundit që duhet t’i referohemi. Nuk vlen të kontestohet lex-

imi, por vlerësimi në provim nuk ndërtohet vetëm në bazë të asaj se sa ke lexuar, por në bazë se sa e ke kuptuar, sepse në bazë të zbatimit mund të bëhet dhe vlerësimi se sa ke mundësi për të vazhduar më tej. Kështu është dhe tek Allahu i Madhëruar. Ai na i ka obliguar detyrimet, sepse vetëm me to mund të shpresojmë se ndikohemi. Normalisht përmirësimi ynë nuk vjen ndryshe përveçse duke i kryer obligimet fetare. Nuk është e logjikshme të pranojmë se Allahu na e ka obliguar agjërimin me qëllim që të bëhemi të devotshëm dhe ndërkohë për ta arritur këtë qëllim dikush zgjedh që të udhëtojë tre kilometra me shpresë se pas kësaj lodhje do të bëhet i devotshëm, kjo është e pa mundur sepse rruga e vetme për ta arritur devotshmërinë ne Ramazan është përmes agjërimit. Allahu thotë se namazi na largon nga punët e këqi-

Përtej Fjalës

ja, kjo është rruga e vetme. Nëse dëshirojmë që kjo rini të largohet nga droga, në qoftë se dëshirojmë që kjo rini të jetë e shëndoshë, duhet t’i kthehemi xhamive, namazit, ky është shpëtimi i rinisë tonë. Nuk nënkuptohet me këtë se e gjitha përfundon me namaz. Dikush thotë – sa njerëz falen dhe e keqja vazhdon. Ne nuk po merremi me njerëzit, ne po themi se rruga e vetme për tu përmirësuar është rruga e Allahut të Madhëruar. Për aq sa është adhurimi cilësor, për aq sa është zbatimi cilësor aq do të jetë dhe rezultati i përmirësimit. Nuk ka dyshim. Njësoj si shkolla, nuk ka mundësi që një nxënës të lexojë njëzet orë një faqe dhe në fund të mos e kuptojë. Vetëm në rast se një nxënësi të klasës se parë i japim detyra të klasës së tetë edhe nëse e lëmë dyqind orë për ta lexuar, nuk e kupton. Ka shkuar në shkollë, e ka dëgjuar arsimtarin dhe diçka kërkohet, lexon mjaftueshëm dhe e kupton. Por nuk ka mundësi ta kuptojë pa e lexuar, pa shkuar në shkollë. Prandaj nuk kemi mundësi të përmirësohemi, nuk kemi mundësi të plotësohemi, nuk kemi mundësi të shpresojmë tek Allahu i

Përtej Fjalës

Madhëruar për falje pa zbatim, mirëpo nuk duhet ta kuptojmë se zbatimi është faza e fundit sepse zbatimi cilësor, domosdoshmërisht do të lërë gjurmë tek ndikimi. Këto janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën. Për aq sa është zbatimi cilësor, aq duhet të jetë ndikimi cilësor dhe për aq sa është ndikimi cilësor, afatgjatë dhe i qëndrueshëm për aq do të jetë dhe shpërblimi tek Allahu i Madhëruar, prandaj akoma nuk ka përfunduar procesi i agjërimit me përfundimin e Ramazanit. Kemi akoma punë. Agjërimi obligativ nuk ka më, por akoma nuk kemi përfunduar plotësisht Ramazanin. Për këtë arsye të parët tanë, dijetarët e hershëm, gjashtë muaj pas Ramazanit janë angazhuar me plotësimin e këtyre proceseve : zbatimin, ndikimin dhe pranimin. Kjo ka qënë tema e diskutimit për ata, a është pranuar apo jo? Ne nuk e dimë realisht nëse veprat janë pranuar apo jo sepse nuk kemi shpallje për këtë, mirëpo në bazë të ndikimit mund të nxjerrim konkluzione për veprat tona. Zbatimi është rruga që na shpie tek pranimi, por kjo rrugë kalon nga ndikimi. Besimtarët jetojnë mes frikës dhe shpresës. Ata

kanë shpresë të madhe tek Allahu i Madhëruar. Nuk duhet të guxojmë dhe e kemi haram të mendojmë se Allahu nuk e vlerëson mundin e dikujt. Jo, për Zotin tim, nuk ka njeri që është munduar në emër të Allahut dhe Ai t’ia kthejë mbrapsht. Por ndodh që një adhurim të bëhet pa cilësi, ashtu siç thotë profeti alejhi selam: O Zot, nuk ka mundësi të jetë e keqja tek Ty, nuk ka mundësi të jetë padrejtësia tek Ty, Ti nuk i bën padrejtësi askujt, nuk e zhgënjen askënd, nuk e dëmton askënd” Kjo është bindja jonë. Ne jemi ata që i bëjmë keq vetes. Ne jemi ata që zbatojmë keq. Prandaj nëse keni agjëruar për Allahun e Madhëruar, vazhdoni të jetoni për Allahun. Në në qoftë se e kemi braktisur ushqimin dhe pijen për Allahun, atëherë duhet të vazhdojmë edhe me tutje për Allahun, sepse ende e kemi Zot dhe ky fakt nuk përfundon kurrë. Të vazhdojmë t’ia dëshmojmë Allahut të Madhëruar se besimi ynë tek Ai është ende aktiv, ende nuk ka pushuar së rahuri zemra jonë me fjalën “La ilahe il Allah Muhamed resurullah”.

Pas këtij sqarimi të zbatimit dhe ndikimit, mendoj se çdokujt prej nesh i bëhet e qartë se për çfarë duhet të brengosemi, me çfarë duhet të merremi dhe çfarë ngjyrimi duhet të marrë me tej jeta jonë. Lus Allahun që të na forcojë në rrugën e Tij, që të kemi zbatim të suksesëshëm, ndikim të qëndrueshëm dhe pranim të shpërblyeshëm. Këto të treja le të mbetën brenga jonë sa të jemi gjallë: zbatim cilësor,të kemi ndikim të qëndrueshëm, afatgjatë dhe të kemi pranim që na sjell falje nga Allahu dhe shpërblim prej Tij. Kjo është brenga dhe harta e besimtarit në jetën e kësaj bote. Ai me këtë orientohet, çfarë duhet të bëjë për Zotin dhe ku më çon ky obligim mua, çfarë po më sjell në këtë botë, sa ndikon tek unë, sa është i qëndrueshëm ky ndikim në gjuhën time, në sytë e mi, në veshët e mi, në zemrën time? Në bazë të kësaj mund të bëjmë disa llogari.

Nga ligjeratat e Hoxhë. Enis Rama

Përtej Fjalës

Koment i sures elKadr 16

Përtej Fjalës

Ndonëse ajeti i parë i sures që përmend zbritjen e Kuranit në natën e kadr-it krijon përshtypjen se pika e rëndesës së kësaj sureje është zbritja e Kuranit, zhvillimi i mëtejshëm i sures shpërfaq se boshti i saj është vetë nata e kadr-it. Për shkak te vlerave të kësaj nate, Allahu e ka përzgjedhur që të zbresë Kuranin në të. Ajeti 1: Ne e zbritëm atë në natën e kadr-it

përmendet në mënyrë specifike në suren Dukhan: “Ne e zbritëm atë në një natë të bekuar, Ne jemi paralajmërues. Në të bëhet e dallueshme çdo çështje me përpikmëri” (Ed-Dukhan 44, 3-4). Ibën Kethiri thotë se “në natën e kadr-it shkëputen prej Pllakës së Ruajtur drejt ëngjëjve shkrues” ngjarjet e vitit në vazhdim, “cili do të vdesë dhe cili do të lindë, cili do rritet në pozitë e cili do të poshtërohet, si dhe gjithë çështjet e tjera”. Përemri dëftor në këtë ajet i referohet shpalljes së Ajeti 3: Nata e kadr-it është më e vlefshme se një Kuranit si i tërë. Kjo është faza e parë e zbritjes së mijë muaj tij “në tërësi nga Pllaka e Ruajtur (el-Leuh el-Mahfudh) drejt qiellit më të ulët, atij të kësaj bote” “Shumë prej komentuesve kanë thënë se veprat e (Es-Sujuti). Më saktësisht, “Kurani ka zbritur si kryera në të janë më të vlefshme se veprat e kryera një i tërë në Shtëpinë e Madhështisë (Bejt el-’Iz- në një mijë muaj në të cilët nuk përfshihet nata e zah) në qiellin e kësaj bote, për t’u shpallur më pas kadr-it. Thuhet që shprehja “një mijë muaj” nuk pjesë-pjesë sipas ngjarjeve dhe ndodhive përgjatë nënkupton literalisht një mijë muaj, por gjithë vitin, 23 viteve të misionit profetik” (Ibën Kethir). sepse arabët e përmendin shifrën një mijë në shumë Ajeti 2: Nga mund ta dish, çfarë është nata e kadr- raste për të zmadhuar objektin që diskutohet. it? Dijetarët kanë patur më shumë se dyzetë mendime Ekzistojnë shumë mendime rreth kuptimit të fjalës për përcaktimin e natës e cila përkon me natën e kadr dhe asaj çfarë nënkuptohet me natën e kadr-it. kadr-it” (Esh-Sheukani). “Shumica e dijetarëve janë “Disa dijetarë janë të mendimit se ajo është quaj- të mendimit se ajo është nata e 27-të e muajit Ratur me këtë emër sepse Allahu i Lartësuar dekreton mazan. Ebu Hurejra dhe të tjerë kanë thënë se ajo (jukaddir) në të çdo gjë që do të ndodhë në vitin e është në Ramazan, ndërsa Ebu Hanife ka qenë i ardhshëm. Disa të tjerë janë të mendimit se është mendimit se ajo mund të jetë në çdo natë të vitit. quajtur me këtë emër për shkak të prestigjit dhe Mendimi më i saktë dhe më i njohur është se nata e gradës së saj të lartë. Një person konsiderohet të kadr-it ndodhet në dhjetë ditët e fundit të Ramazaketë “kadr” kur ai zotëron pozitë dhe fisnikëri. nit. Ky është opinioni i Malikut, Shafi’iut, Euza’it Të tjerë kanë thënë se emri ka lidhje me vlerën e dhe Ahmedit” (El-Kurtubi). shumëfishuar dhe shpërblimin e pamasë të adhurimeve dhe veprave të mira të kryera në këtë natë. “Urtësia e fshehjes së natës së kadr-it qëndron në Pyetja retorike e këtij ajeti është një mënyrë thek- faktin se “Zoti i Lartësuar e ka fshehur atë njësoj simi e shenjtërisë së kësaj nate, dija e vërtetë për siç ka fshehur pranimin e veprave të adhurimit, në të cilën e tejkalon kuptimin njerëzor dhe i përket mënyrë që njerëzit të kryejnë sa më shumë prej tyre. vetëm Zotit” (Esh-Sheukani). “Dija e njeriut nuk Ai e ka fshehur zemërimin e Tij ndaj mëkateve në mund të arrijë deri ku shtrihet epërsia e saj mbi mënyrë që njerëzit t’u shmangen të gjithave. Ai e ka netët e tjera dhe ku mbaron lartësia e pozitës së fshehur pranimin e lutjeve në mënyrë që njerëzit të saj” (Ez-Zamakhshari). përpiqen të kryejnë sa më shumë. Ai e ka fshehur pranimin e pendimit, në mënyrë që njerëzit t’i kryeDekretimi çështjeve të krijesave në natën e kadr-it jnë gjithë etapat për të patur një pendim të pranuar.

Përtej Fjalës

Po ashtu Ai e ka fshehur prej robit të tij ditën se kur ai do të vdesë, në mënyrë që njeriu t’i druhet Zotit se mos fundi i tij ka mbërritur. Në mënyrë të ngjashme, Zoti ka vendosur të fshehë edhe natën e kadr-it në mënyrë që besimtarët të përpiqen me adhurime gjatë gjithë Ramazanit” (Fakhr ed-Din er-Razi). Ajeti 4: Ëngjëjt dhe Shpirti zbresin në të, me lejen e Zotit të tyre, me çdo çështje “Zbritja e ëngjëjve nënkupton uljen e tyre prej qiejve ku gjenden drejt tokës, ku luten për pranimin e lutjeve të njerëzve deri në momentin e agimit.

me të cilën Xhibrili dhe ëngjëjt zbresin për ata që e kanë merituar” (El-Kurtubi). “Çështjet e përmendura në ajet i referohen gjithë ngjarjeve që Allahu ka dekretuar se do të ndodhin në vitin në vazhdim” (El-Kurtubi).

Nata e kadr-it nuk është nata e përcaktimit të çështjeve dhe ngjarjeve, sepse ato janë shkruar në Pllakën e Ruajtur si rezultat i dijes paraprake të Allahut rreth asaj që do te ndodhë: “Nuk ka gjë që ju godet, në tokë apo në vetet e juaja, që të mos gjindet e shkruar në Libër përpara se ta sjellim atë Shpirti për të cilin bëhet fjalë në ajet është ëngjëlli në jetë. Kjo për Allahun është e lehtë. Që ju të mos Xhibril. Ka një mendim se Shpirt-i i referohet një dëshpëroheni për atë që ju ka ikur dhe as të mos grupi ëngjëjsh që janë kujdestarë për ëngjëjt e tjerë, ngazëlleheni për atë që ju ka dhënë. Allahu nuk të cilët ëngjëjt e tjerë nuk arrijnë t’i shohin ashtu do asnjë fodull mburravec” (El-Hadid 57, 22-23). sikurse njerëzit nuk arrijnë të shohin ëngjëjt. Ashtu Ashtu siç u përmend më herët, në natën e kadr-it sikurse është thënë se Shpirt-i përfaqëson një grup çështjet e vitit në vazhdim vetëm se shkëputen nga prej ushtarëve të bindur të Zotit që nuk janë ëng- Pllaka e Ruajtur, dekretohen dhe transferohen drejt jëj, apo që Shpirt-i nënkupton mëshirën e Allahut, ëngjëjve shkrues në qiellin e kësaj bote.

Përtej Fjalës

Ajeti 5: Selam është ajo, deri në shfaqjen e agimit. Kuptimi i fjalës “selam”, e përkthyer pothuaj përherë si paqe, është më i gjerë se sa fjala paqe. Paqja është ajo që rezulton nga të paturit selam, sepse selam nuk nënkupton paqe në mënyrë të drejtpërdrejtë. “Selam do të thotë siguri, mbrojtje, ruajtje, ose çlirim prej fajeve, të metave, defekteve, ceneve, ose veseve. Shprehja “selam ‘alejkum” është një njoftim për vazhdimësinë e mbrojtjes nga gjërat e papëlqyeshme dhe kështu mund të përkthehet si “unë nuk do të të shkaktoj dhe as nuk do të të përmend asgjë të papëlqyeshme apo të ligë”. Ajo mund të përkthehet edhe si “qoftë me ty mbrojtja prej çdo të keqeje”, si një formë lutjeje për selam mbi atë të cilit i drejtohet. Es-Selam është gjithashtu një prej emrave të Allahut, për shkak të të qenurit të Tij i dëlirët nga të metat, papërsosuritë dhe ndërprerja e ekzistencës” (William E. Lane). “Kjo natë bëhet me “selam” për shkak të lutjeve të shumta për “selam” të ëngjëjve, të cilët nuk kalojnë

pranë ndonjë besimtari ose besimtareje vetëm se duke i përshëndetur me lutjen për selam” (Es-Sujuti). “Leja e Zotit e përmendur në ajetin e mëparshëm, me anë të së cilës ëngjëjt zbresin në tokë, tregon se ata kanë kërkuar leje fillimisht, e cila ju është dhënë. Ajo aludon për dëshirën e tyre të madhe për të takuar besimtarët dhe dashurinë ndaj tyre, aq sa prisnin vetëm lejen për të ardhur. Transmetohet nga Aliu të ketë thënë: Ëngjëjt zbresin që të luten për selam dhe të ndërmjetësojnë për ne. Ai që do të përshëndetet prej tyre, atij do t’i falen mëkatet” (Fakhr ed-Din er-Razi). Ajeti po ashtu tregon se “çdo gjë që Allahu dekreton gjatë asaj nate për vitin në vazhdim është e mveshur me selam” (El-Alusi). Drita e agimit në fund të sures është në harmoni të përsosur me dritën e Kuranit dhe përfundim logjik i ndriçimit të zemrës së besimtarit me selam-in që mbart kader-i.

Përtej Fjalës

Historia e Ibrahimit me trupat qiellorë * “Prandaj i treguam Ibrahimit sundimin e qiejve dhe ar në mënyrë të ndryshme nga grupimet e ndryshme të tokës, që të ishte prej atyre që janë bindshëm të teologjike. Shumica e dijetarëve të shkollës së teologjisë dialektike (“kelam”-it) e kanë përdorur sigurt. këtë histori si dëshminë Kuranore të vërtetimit të Kur e mbuloi errësira e natës, ai pa një yll dhe tha: ekzistencës së Zotit nëpërmjet argumentit të qenies “Ky është Zoti im”. Por kur u zhduk tha: “Nuk i së universit i krijuar (“delil huduth el-exhsam”). Nga ana tjetër, dijetarët e hadithit nuk e pranuan dua ato që zhduken”. asnjëherë si të mirëqenë këtë argument, jo më t’ia Kur pa hënën të ngrihej tha: “Kjo është Zoti im”. atribuonin atë Ibrahimit, ‘Mikut të Allahut’. Por kur u zhduk tha: “Nëse Zoti im nuk më udhë- Bazuar në këtë histori, teologët dialektikë (“mutezon, do të jem pa dyshim prej njerëzve të devijuar”. kelimun”-ët) artikuluan një argument unik për të vërtetuar ekzistencën e Zotit. Shumica e shkolKur pa diellin të ngrihej tha: “Ky është Zoti im, ky larëve kanë njohur Ebul-Hudhejl el-‘Al-laf si forështë më i madh”. Por kur u zhduk tha: “O njerëzit muluesin e këtij argumenti, ndonëse Ibën Tejmija e mi, unë e mohoj idhujtarinë tuaj. Unë ia kam kthy- besonte se ishte Xhehm bin Safuan ai që përhapi er fytyrën time Atij që ka krijuar qiejt edhe tokën, i pari këtë argument në botën intelektuale të musme besim të drejtë, dhe nuk jam prej idhujtarëve”. limanëve. Sidoqoftë, ai do të bëhej argumenti bazë i shkollave teologjike të Mu’tezilitëve, Esh’arinjve (El-En’am 6, 75-79) dhe Maturidive për të qenurit e universit i krijuar, e Historia e Ibrahimit me trupat qiellorë është kuptu- si rrjedhojë për ekzistencën e Krijuesit.

Përtej Fjalës

Ebu Bekër el-Bakilani ka qenë ndër të parët e dijetarëve Esh’arinj që i ka dhënë rëndësi ajetit 76 të sures En’am në dritën e këtij argumenti dhe që e ka konsideruar argumentin e krijimit të universit si parësor për ekzistencën e Krijuesit. Duke ju referuar historisë së Ibrahimit me trupat qiellorë, ai thotë se “Ibrahimi vërtetoi që trupat janë të krijuar, sepse ato ndryshojnë dhe kalojnë nga një gjendje në tjetrën. Ai u vetëdijësua se, përderisa trupat kaluan nga një gjendje në një tjetër, ato duhet të ishin të përkohshme, të kontrolluara dhe të krijuara, e për këtë arsye duhet të kishin një Krijues. Kjo është arsyeja që Ibrahimi tha në fund: “Unë ia kam kthyer fytyrën time Atij që ka krijuar qiejt edhe tokën”.

qiellorë për shkak të karakterizimit të tyre me këtë cilësi, ndërkohë që gjeti, pas kërkimit, Zotin e vërtetë. Fakhr ed-Din er-Razi prej Esh’arinjve ka thënë gjithashtu se janë tre parime që mund të përftohen nga fraza e Ibrahimit: “Nuk i dua ato që janë “afilin”. Së pari, Zoti nuk mund të jetë një trup. Së dyti, ai nuk mund të zbresë nga Froni në qiellin e kësaj bote, sepse kjo nënkupton lëvizjen. Së treti, besimi duhet të bazohet në shqyrtim dhe hulumtim dhe jo në imitim të verbër.

Esh’arinjtë nuk ishin teologët e vetëm dialektikë që e panë historinë e Ibrahimit nën këtë këndNga citimi dhe konteksti i tij, duket se Bakilani e ka vështrim. Prej Maturidive që e kuptuan këtë histori kuptuar fjalën “afilin”, (me të cilën Ibrahimi cilë- në këtë mënyrë ishte edhe Ebul-Ma’in en-Nesefi. soi yllin, e përkthyer në shqip si ‘ato që zhduken’ Në kontekstin e mosatribuimit Zotit të cilësive që – shënim i G.D.), se do të thotë ‘lëvizje dhe ndry- nënkuptojnë lëvizjen (si psh. lartësimi mbi Fron), shim’ dhe se Ibrahimi e refuzoi hyjninë e trupave ai thotë se “përderisa Ibrahimi mohoi hyjninë e

Përtej Fjalës

trupave qiellorë për shkak të lëvizjes së tyre nga një vend në tjetrin, Zoti nuk mund të karakterizohet nga lëvizja”. Zamakhshariu prej Mu’tezilitëve gjithashtu ka qenë i të njëjtit mendim. Ai ka thënë se Zoti e zgjodhi Ibrahimin që të udhëzonte njerëzit e tij për te metoda e drejtë e hulumtimit dhe vërtetimit të ekzistencës së Tij. Ai i mësoi ata se hulumtimi i vërtetë e udhëheq njeriun të besojë se asnjë objekt, apo idhull, nuk e meriton adhurimin, sepse ato janë pré e ndryshimit, e për këtë arsye duhet të ketë një Krijues që i ka krijuar ato. Ibrahimi pohoi se nuk i donte ato që ishin “afilin”, dmth që nuk donte të adhuronte zotëra që ndryshonin nga njëra gjendje në tjetrën, që lëviznin nga një vend në tjetrin, që fshiheshin nga mbulimi, sepse të gjitha këto janë karakteristika të trupave. Gjithashtu, Zamakhshariu shprehet qartësisht se Ibrahimi nuk besonte që trupat qiellorë të ishin Zoti, por e pohoi hyjninë e tyre si formë e konstatimit të besimit të kundërshtarëve të tij, për t’u vërtetuar atyre se ai nuk besonte verbërisht, pa bindje dhe në mënyrë dogmatike. Ky qëndrim është i ndryshëm nga ai i Bakilanit, i cili mendonte se Ibrahimi ka qenë në kërkim të Zotit gjatë këtij procesi. Nga sa u tha më lart, të gjitha grupimet e shkollës teologjike të “kelam”-it, Esh’arinjtë, Maturiditë dhe Mu’tezilitët, kanë pohuar se prova parësore për ekzistencën e Zotit është argumenti i qenies së uni-

Përtej Fjalës

versit i krijuar për shkak te ndryshueshmërisë së tij. Shumë prej arkitektëve të parë të këtyre tre gupeve kërkuan gjithashtu të provonin legjitimitetin e këtij argumenti nëpërmjet historisës së Ibrahimit, duke e përkthyer dhe duke kuptuar me fjalën “afilin” lëvizjen. Një nga kritikët më të ashpër të argumentimit të ekzistencës së Zotit nëpërmjet historisë së Ibrahimit ka qenë Ibën Tejmija. Sipas tij, metodologjia Kuranore e vërtetimit të ekzistencës së Zotit qëndron shumë më lart sesa argumenti i krijimit të trupave i përdorur nga teologët dialektikë. Besimi në Zot sipas Ibën Tejmijes është i rrënjosur në qenien njerëzore dhe ky besim, i mishëruar në “fitra”-n – natyrshmërinë e lindur – të njeriut, është pjesë përbërëse e vetëdijes njerëzore. Duke qenë se Profeti ‫ ﷺ‬ka thënë që çdo njeri lindet sipas “fitrës”, ndërtimi i argumenteve të hollësishme për ekzistencën e Zotit është i panevojshëm. Për këtë arsye, shumica e njerëzimit ka pohuar ekzistencën e një hyjnie sipërore, ndërsa ata që kanë devijuar prej këtij besimi kanë qenë pakicë. Megjithatë, Ibën Tejmija ka qenë i mendimit se Kurani i drejtohet edhe atyre që mohojnë ekzistencën e Zotit. Argumenti më i fortë i ekzistencës së Zotit në Kuran, pas atij të “fitras”, është ai i përkohshmërisë së krijimit, përfshirë krijimin e vetë njeriut. Fakti që njeriu është i krijuar nuk ka nevojë që të vërtetohet dhe ai është argument në vetvete

i ekzistencës së një Krijuesi. Nga ana tjetër, argumenti i krijimit të trupave i grupeve të “kelam”-it synon të provojë që njeriu është i krijuar, ndërkohë që metodologjia Kuranore e merr të mirëqenë këtë fakt dhe e përdor atë për të vërtetuar ekzistencën e Krijuesit, si psh. në ajetin 35 të sures Tur: “A mos u krijuan nga asgjëja, apo ata janë krijuesit”?! Duke qenë se dëshmia e vetme Kuranore e teologëve dialektikë për argumentimin e ekzistencës së Zotit nëpërmjet vërtetimit të qenies së universit i krijuar është historia e Ibrahimit, Ibën Tejmija e kritikoi në shumë vepra intepretimin e historisë nga ana e tyre. Sipas tij, ata e kuptuan dhe e interpretuan si ‘lëvizje’ fjalën “afilin”, ndërkohë që ky term nuk nënkupton lëvizje dhe zhvendosje. Në fakt, gjithë gjuhëtarët dhe gramatikanët e arabishtes ndajnë të njëjtin mendim që “afala” (prej nga rrjedh cilësori “afilin”) do të thotë ‘të zhdukesh dhe të fshihesh’. Asnjëherë arabët nuk e kanë cilësuar një objekt që lëviz si “afil” dhe as kanë përshkruar me këtë cilësor vetitë e përkohshme të një trupi. Nga ana tjetër, nëse kuptimi i fjalës “afilin” do të kishte qenë lëvizja, Ibrahimi nuk do të kishte pritur derisa hëna dhe dielli të ngriheshin, por do ta kishte nxjerrë përfundimin e argumentit që në momentin e parë të lindjes dhe shfaqjes së tyre mbi horizont. Fakti që Ibrahimit iu desh të priste derisa trupat qiellorë të bëheshin plotësisht të dukshëm në qiell,

që më pas të perëndonin dhe të zhdukeshin, tregon se ishte zhdukja e trupave, dhe jo lëvizja e tyre, dukuria me të cilën Ibrahimi argumentoi pavërtetësinë e hyjnizimit të tyre. Të kuptuarit e historisë se Ibrahimi besoi që ylli, hëna dhe dielli ishin Zoti i tij kur tha: “Ky është Zoti im” është në të vërtetë provë kundër argumentit të teologëve dialektikë, dhe jo mbështetje e tij. Ibrahimi i pa trupat qiellorë se si lëviznin nga lindja e tyre në perëndim. Megjithatë, për asnjë moment ndërsa dëshmonte këto lëvizje, ai nuk e mohoi hyjninë e trupave qiellorë, por priti deri në zhdukjen e tyre për ta shprehur atë. Pra, sipas interpretimit të teologëve dialektikë, me heshtjen e tij, Ibrahimi lejoi atribuimin e hyjnizimit trupave qiellorë megjithëse ata ishin në lëvizje. Kjo sepse Ibrahimi nuk u interesua për ndryshimin e gjendjes së trupave qiellorë që të vërtetonte se ato nuk ishin Zoti, por përdori faktin se ato zhdukeshin dhe nuk ishin të përhershme për të vërtetuar tezën e tij. Prandaj, historia e Ibrahimit është më shumë një dëshmi kundër argumentit të ekzistencës së Zotit nëpërmjet vërtetimit të qenies së universit i krijuar, sesa një mbështetje e tij – përfundon diskutimin e tij Ibën Tejmija. * Shkëputur prej artikullit “The Theological Implications of the Story of Ibrahim & the Stars” nga Yasir Qadhi Përgatiti: G. Demneri.

Përtej Fjalës

Cilat duhet të agjërohen përpara, ditët e shevalit apo ato kaza të Ramazanit dhe si duhet t’i kryejmë ato? Pyetje: A duhet të filloj të agjëroj ditët kaza të Ramazanit menjëherë pas Bajramit apo mund të agjëroj ditët e Shevalit si fillim? Ditët kaza të Ramazanit duhet të agjërohen pa ndërprerje apo mund të agjërohen ditë të caktuara dhe të ndara?

Sheval.

Ndërsa për sa i përket ditëve kaza të Ramazanit ato mund të agjërohen bashkë ose të ndara. Nëse agjërohen bashkë është më mirë, por nëse agjërohen të ndara është e lejuar, dhe të këtij mendimi janë të katër shkollat juridike (medh’hebet) të njohura islame. Për këtë imam Buhariu (3/45) përcjell në Përgjigje: Ditët kaza të Ramazanit kanë kohë deri në Ramaz- Sahihun e tij thënien e Abdullah ibn Abbasit i cili anin që vjen dhe siç transmetohet te Buhariu (nr. thotë: “Nuk ka gjë të keqe të agjërohen (ditët kaza 1849) Aishja tregon se ajo i ka agjëruar ditët kaza të Ramazanit) të ndara, sepse Allahu i Lartësuar në muajin Sha’ban, dmth një muaj para Ramazanit në Kuran thotë: “Nëse ndonjëri prej jush është i të ardhshëm. Ndërkohë theksojmë se nëse është sëmurë ose duke udhëtuar, le të agjërojë aq ditë sa i e mundur që të agjërohen ditët kaza dhe gjashtë ka prishur në ditët e tjera pas” (el-Bekare: 184) ditët e Shevvalit brenda këtij muaji, kjo është më Pra Zoti e ka lënë këtë çështje të papërcaktuar, duke e mira, por nëse kjo është ngarkesë dhe lodhje për mos caktuar se shlyerja e agjërimit duhet të bëhet e agjëruesin, i cili sapo ka dalë nga agjërimi i Ramaza- bashkuar ose veç e veç, por kjo ngelet në zgjedhjen nit, atëherë mund t’i shtyjë ditët kaza të Ramazanit e çdo kujt, sipas mundësisë dhe dëshirës. më pas dhe të agjërojë vetëm gjashtë ditët e muajit

Përtej Fjalës

Zbriti kurani me Xhibrilin a.s dhe u konsiderua Xhibrili a.s më i larti ndër engjëj. Zbriti Kurani tek Profeti Muhamed dhe u konsiderua profeti Muhamed a,s si zotriu i krijesave. Erdhi Kurani tek populli i Muhamedit a,s dhe u konsiderua populli më i mirë ndër njerëz. Zbriti Kurani në muajin e Ramazanit dhe u konsiderua ky muaj si muaj më i mirë ndër të tjerë. Zbriti Kurani në natën e kadrit dhe u bë kjo natë ndër netët më të mira. Po sikur ta zbrisnim Kuranin në Zemrat tona vallë si do bëhen ato...?

Nga: Vladimir Kera

Namazi i natës në dhjetëditëshin e fundit të Ramazanit Pyetje: Tani që futet dhjetëditëshi i fundit i Ramazanit dhe në shumicën e xhamive fillon të falet namaz nate, përveç namazit të teravive, pyetja është sa rekate duhet të falim gjithsej? Të falim tetë rekate me xhemat për teravi ose dymbëdhjetë dhe t’i plotësojmë njëzet rekatë në mesnatë apo mund të falim njëzet rekat me xhemat për teravi e të falim rekat të tjerë shtesë si namaz nate në xhami? Përgjigje: Kemi sqaruar edhe më parë, se numri i rekateve të namazit të teravive për Ramazan nuk është i caktuar në mënyrë fikse, dhe nuk mund të ndryshohet. Profeti (alejhissalatu uesselam) vetë ka falur 11 rekate, por duke lënë hapësirë për të shtuar sa të duash, siç është rasti i dikujt që e pyeti rreth namazit të natës dhe ai (alejhissalatu uesselam) i tha: “Namazi i natës falet me dy e nga dy rekate, por nëse dikush ka frikë se e zë koha e sabahut, atëherë le ta mbyllë namazin duke falur një rekat tek (vitr).” (Buhariu

nr. 472, 993 & Muslimi nr. 749) Për të këtë arsye edhe në kohën e selefëve, në tre brezat fatlumë, do të vëmë re se nuk kishte një numër të fiksuar të rekateve që faleshin gjatë namazit të teravive. Dikush falej me 20 rekat, dikush me 36 rekat, dikush tjetër më pak e dikush më shumë, pa shkaktuar kjo mes tyre asnjë kontradiktë. Kështu që nuk ka kurrfarë problemi, nëse shtohet numri i rekateve në dhjetëditëshin e fundit të Ramazanit më shumë se në njëzet ditët e para të tij, duke i ndarë ato në dy pjesë, një pjesë e fal në fillim të natës të shkurtuara – Teravite, dhe pjesën tjetër të zgjatur në fund të natës. I Dërguari i Allahut (alejhissalatu uesselam) përkushtohej në dhjetëditëshin e fundit të Ramazanit më shumë se në fillimin e tij, dhe ai kur fillonin dhjetë netët e fundit e shtrëngonte rrobën, e gjallëronte natën dhe i zgjonte njerëzit e shtëpisë, në mënyrë që të kapnin natën e Kadrit. Komisioni i pyetje & përgjigjeve pranë LHSH.

Përtej Fjalës

Vuajtjet e shokëve të Ashtu siç vuante vetë Profeti (a.s) filluan të vuanin dhe shokët e tij. Abdullah ibnu Mesudi ishte shumë i dobët. Një herë teksa po ngjitej në një pemë, iu zbuluan këmbët dhe shokët e tij filluan të qeshin, pasi ishin shumë të holla. Profeti (a.s) i pa dhe u tha: ”A qeshni me këmbët e dobëta të tij? Për Zotin, ata janë më të rënda tek Allahu se vetë mali i Uhudit”. Një herë Abdullah ibnu Mesudi, qëndroi në këmbë para Qabes dhe filloi të këndojë versete nga sureja Rahman. Kurejshët menjëherë e rrethojnë dhe fillojnë ta godasin me ç’të mundin. Shokët e tij shkojnë dhe e shpëtojnë prej tyre. Megjithëse ishte rrahur keq, ai pa nga shokët e tij dhe u tha: ”Për Zotin do e përsëris të njëjtën gjë të nesërmen”. Të nesërmen shkon përsëri tek Qabeja dhe më zë të lartë fillon të këndojë Kuran. Kurejshët e rrethojnë përsëri dhe fillojnë ta rrahin më keq se një ditë më parë. Pasi e shpëtojnë shokët e tij, u thotë përsëri: “Për Zotin do e përsëris të njëjtën gjë të nesërmen”. Por Profeti (a.s) i tha:”Jo, jo, mjafton me kaq”. “Për Zotin o i dërguar i Zotit – i thotë përsëri – nuk më janë dukur më të dobët se sot”. Një herë Ali ibnu Ebi Talibin e pyetën se kush ishte njeriu më trim prej tyre. Ai i tha:”Ebu Bekri”. “Po përse?” e pyeti. Aliu i tha: ”Njëhere, Profetin (a.s) e rrethuan kurejshët tek Qabeja dhe njëri e godiste, njëri e shtynte dhe një tjetër e tërhiqte. Në ato momente vjen Ebu Bekri, i cili filloi t’i shtyjë dhe u thoshte: ”A doni të vrisni një njeri për shkak se thotë Zoti im është Allahu?!” Atëherë ata lanë Profetin (a.s) dhe filluan me Ebu Bekrin. Ukbe ibnu Meit e shtyu Ebu Bekrin, i cili u rrëzua në shpinë. Ukbe hoqi nallanat që kishte veshur dhe filloi ta godasë Ebu Bekrin në fytyrë. Ebu Bekrit iu fry fytyra, saqë nuk i dallohej hunda nga sytë dhe humbi ndjenjat. Kur humbi ndjenjat kurejshët menduan se vdiq dhe e lanë. Ashtu

Përtej Fjalës

e mbajtën në krahë dhe e çuan në shtëpi. Kur arritën në shtëpi, i thanë nënës së tij: ”Nëse mbetet gjallë, jepi të hajë dhe të pijë dhe mos e lejo të dalë pa kaluar tre ditë”. Ebu Bekri përmendet natën dhe fjala e parë që thotë është:” Çfarë i ka ndodhur të dërguarit të Zotit”? Nëna e tij ia kthen: ”Lëre Muhamedin dhe shiko hallin tënd”. Por Ebu Bekri i tha: ”Për Zotin, nuk do të ha dhe nuk do të pi, derisa të qetësohem për të. Shko tek Fatime bintu Hattab (motra e Umerit) dhe pyete se çfarë i ndodhi Profetit (a.s)!” Nëna e tij shkoi dhe e pyeti motrën e Umerit për Profetin (a.s), por ajo i tha: ”Nuk di gjë,(pasi kishte frikë nga Umeri se mos e merr vesh se ka pranuar Islamin), por nëse dëshiron mund të vij me ty”. Kështu vajtën në shtëpinë e Ebu Bekrit. Me t’i parë, ai i pyeti për Profetin (a.s). Fatimeja i tha: ”O Ebu Bekr, është nëna jote këtu”. “Mos kij frikë – i tha Ebu Bekri – ajo është me ne”. Atëherë Fatimeja e qetësoi dhe i tha që është mirë. Ebu Bekri u tha përsëri: ”Për Zotin, nuk do të ha dhe nuk do të pi gjë, derisa të më mbani dhe të shkoj ta shoh me sytë e mi”. Kështu duke u mbajtur tek nëna dhe Fatimeja, u nis për në shtëpinë e Profetit (a.s). Me të arritur dhe ta parë Profetin (a.s) tha: ”Faleminderit o Zot”. Profeti (a.s) shkoi dhe e përqafoi fort. Ebu Bekri për t’a qetësuar Profetin (a.s) i tha: ”Unë nuk kam gjë o i dërguar i Zotit, përveç fytyrës”. Kurse Bilalin r.a e nxjerrin në shkretëtirë, në kulmin e vapës. E shtrijnë përtokë dhe i vendosin sipër kraharorit një gur, që e mbanin dhjetë burra. E rrihnin me kamxhikë dhe i thoshin: ”Kështu do të heqësh derisa të vdesësh”. Kurse ai nuk thoshte fjalë tjetër përveç “I vetëm, i vetëm”. Ata i thoshin:”Thuaj Lat dhe Uzza!” Kurse ai ua kthente:”Unë nuk di fjalë tjetër veç

ë Profetit a.s kësaj”. Ata e torturonin dhe më shumë pas kësaj. Ai ua kthente: ”Dua ta them, por gjuha nuk e thotë dot”. Nga myslimanët që torturoheshin, ishte dhe Zubejr ibnu Avam. Xhaxhai i tij e mbështillte në një rrogoz dhe poshtë tij ndizte zjarrin. Teksa tymi e mbulonte dhe nuk merrte dot frymë, xhaxhai i tij i thoshte: ”Braktise këtë fe!” Kurse ai ia kthente: ”Nuk e braktis atë kurrë”. Në këtë kohë ai ishte vetëm gjashtëmbëdhjetë vjeç. Si pasojë e kësaj, Zubejri u sëmur në mushkëri, saqë Profeti (a.s) ia lejoi të veshë dhe veshje të mëndafshta. Sad ibnu Ebi Vekkasi, pasi pranoi Islamin, nëna e tij i thoshte: ”Ose të lesh këtë fe, ose unë nuk do të ha dhe pi derisa të vdes dhe të turpërohesh, pasi vrave nënën tënde”. Dhe me të vërtetë, ajo qëndroi tre ditë pa ngrënë dhe pa pirë, derisa humbi ndjenjat. Pasi u përmend, Sad ibnu Ebi Vekkasi i tha: ” O nëna ime, për Zotin, nëse do të kishe njëqind shpirtra dhe të dilnin njëri pas tjetrit me qëllim që të lë këtë rrugë, unë nuk do e lija. Prandaj si të duash, ose ha ose jo!” Kur pa këmbënguljen e tij, nëna hëngri. Me këtë rast, Zoti zbrit ajete të reja për respektimin e prindërve: ”Ne e këshilluam njeriun të sillet mirë me prindërit. Nëse të kërkojnë që të më shoqërosh shok në gjëra rreth të cilave nuk ke dije, mos iu bind dhe sillu mirë me ta në dynja”. (Lukman

15) Nga shokët që u keqtrajtuan dhe vuajtën bashkë me Profetin (a.s) ishte dhe familja e Jasirit. Sumejje bintu Hajjat, që atëherë ishte mbi gjashtëdhjetë vjeç, burri i saj Jasiri dhe djali i tyre Ammari kishin pranuar Islamin, por po keqtrajtoheshin dhe torturoheshin ç`njerëzisht nga kurejshët. Teksa po torturoheshin, Profeti (a.s) kalon pranë tyre dhe u thotë: ”Duroni o familja e Jasirit, pasi vendtakimi ynë është xheneti!’ Këto fjalë i dhanë zemër Sumejjes. Ebu Xhehli nga zemërimi i madh, mori një heshtë dhe e goditi Sumejjen në vendin e nderit të saj. Nga kjo goditje, Sumejja vdiq, duke u bërë martirja e parë në Islam. Kështu shohim që njeriu i parë që pranoi Islamin, pas Profetit (a.s) ishte grua. Ai që e forcoi dhe i dha zemër pas takimit të parë me Xhibrilin (a.s) ishte po grua. Dhe tani shehidi i parë në Islam, është po grua.

Përtej Fjalës

Dy ditë pasi vdiq Sumejja, vdiq dhe burri i saj Jasiri. Profeti (a.s) kaloi pranë djalit të tyre Ammarit, i cili e pyeti: ”O i dërguar i Zotit, a kështu do të vazhdojë kjo punë”? Profeti (a.s) ia ktheu: ”Duro o Ammar!” Më pas ngre duart nga qielli dhe lutet: ”O Zot, mëshiroje familjen e Jasirit, megjithëse tashmë e ke bërë këtë”. Pas dhjetë vitesh, në betejën e Bedrit, vritet Ebu Xhehli. Pas beteje, Profeti (a.s) kërkon Ammarin dhe i thotë: ”Gëzohu o Ammar se Zoti e mori hakun për nënën tënde”. Nga ata që u keqtrajtuan nga kurejshët ishte dhe Habab ibnul Eret. Atij ia hiqnin rrobat dhe e shtrinin me shpinë sipër gurëve të nxehur në zjarr. Ishte mishi i trupit të tij, ai që e shuante nxehtësinë e

Përtej Fjalës

gurëve. Një ditë, i lodhur me fyerjet, përbuzjet, torturat dhe padrejtësitë që u bëheshin, shkoi te Profeti (a.s) dhe i tha: ”O i dërguar i Zotit! A nuk e lut Zotin për ne?! A nuk i kërkon ndihmë dhe të na ndihmojë?!” Profeti (a.s) ishte i mbështetur pas murit të Qabes dhe u drejtua. Fytyra iu skuq dhe iu drejtua me fjalët: ”Për Zotin që nuk ka zot tjetër veç Tij, ata që kanë qenë para jush, ndodhte që e merrnin dikë dhe e ndanin më dysh me sharrë. Megjithatë kjo nuk e bënte të braktisë fenë. Për Zotin, Ai do e plotësojë këtë çështje, derisa të udhëtojë njeriu nga San’a në Hadramaut, pa pasur frikë nga tjetër kush përveç Zotit dhe ujkut për delet e tij. Por ju jeni popull që nxitoni”.

Shohim që Profeti (a.s) nuk e ledhatoi dhe nuk u përpoq t’i japë zemër, pasi e vërteta ka nevojë për burra të fortë dhe të duruar që të triumfojë. Pëllumbat postarë, kur u jepej letra për ta dërguar diku, flutoronin pa u ndalur, duke duruar erërat dhe shiun, derisa arrinin në destinacionin e duhur. Le të mësojmë nga një pëllumb, në mënyrën se si e mban mesazhin dhe e dërgon atje ku është urdhëruar. Me gjithë vuajtjet dhe torturat që hoqën myslimanët në këtë periudhë, fitues të kësaj beteje ishin myslimanët. Është një rregull që thotë, se e vërteta dhe e mira do të fitojnë gjithmonë. Ata që fituan ishin Sumejje, Jasiri, Bilali dhe të tjerët. Kurse humbësit e vërtetë janë Ebu Xhehli me shokë. Në betejën e Bedrit, Ebu Xhehli, u vra nga dy djelmosha të rinj myslimanë. Nëse e sheh që realiteti rreth teje është i mbushur me korrupsion, mashtrime, ryshfete etj… mos iu dorëzo një realiteti të tillë, por lufto se e vërteta pat-

jetër që do të triumfojë. E mira dhe e keqja i ngjajnë shembullit të monedhave fallto, që hidhen në treg dhe atyre të vërteta. Monedhat e falsifikuara sado që të jenë përhapur dhe të kenë mbushur tregun, ajo që do të triumfojë është monedha e vërtetë. Nëse hyn në provim dhe kopjon, dije se je monedhë fallco. Nëse mashtron në ndërtimin e pallateve, dije se je monedhë fallco. Nëse punon në media dhe publikut i paraqet programe shthurëse dhe larg çdo norme morali, dije se je një monedhë fallco. Ne duhet t’ua ngulisim në mendje fëmijëve tanë këto parime. Zoti thotë në Kuran: “Ai e lëshon ujin nga qielli dhe luginat rrjedhin sipas madhësisë së tyre. Vërshimi i ujit mbart sipër shkumën që del në sipërfaqe. Kështu Zoti sjell shembullin e të vërtetës dhe të kotës. Shkuma është ajo që hidhet anash si mbeturinë, kurse ajo që u bën dobi njerëzve (uji) mbetet në tokë”. (Rrad 17) profeti muhamed.info

Përtej Fjalës

SY BLU TE ZINJ Shiko… Mendo… Kthjellohu… Për pak çaste qçndro në qetësi… Merr fryme thelle… Bluja e tyre të shfaqet edhe në ditet me furtunë e me erë… Por si një daltonik ndryshon ngjyra e tyre në sytë e mi… Nuk kam unë faj, as ata, as ky mot I ri… Ajo blu e qelqtë kthehet në një të zezë të thellë… Humbet aty, hidhesh, edhe në atë të zezë vritesh… Por, nuk ndjen dhimbje jo… Vetëm humbet pak pjesë lumturi dhe hidhesh me vetëdije në vetmi… Atehere le terrin e përherë ata sy, blu, të qelqte… Më mirë verbuar nga shkëlqimi i tyre… Se sa vetmuar në të zi…

Shkroi: Rajhana Doko

Përtej Fjalës

Dhe vjen një ditë … Vjen një ditë kur ti arrin të dallosh atë fijen e hollë që e ndan shtrëngimin e një dore nga robtimi i një shpirti. Vjen një ditë kur ti bëhesh e vetëdijshme se dashuria s’nënkupton përuljen, e as shoqërimi s’nënkupton sigurinë. Vjen një ditë kur ti nis të kuptosh se puthjet s’janë marrëveshje, e as dhuratat s’janë premtime. Vjen një ditë kur ti nis t’i pranosh disfatat e tua me kokën lart e me sytë hapur, me hijeshinë e një gruaje, e jo me pikëllimin e një fëmije. Vjen një ditë kur ti mëson t’i hapësh vetë të gjitha rrugët e të sotmes tënde, sepse e kupton se toka e së nesërmes është tepër e pasigurtë për të projektuar mbi të. Vjen një ditë kur ti mëson se edhe rrezet e diellit të djegin nëse ekspozohesh më shumë se ç’duhet ndaj tyre.

e vështirë të mos e lësh botën të ta pushtojë zemrën. Ndonjëherë, kjo botë hyn në zemrat tona si një oqean. Dhe ashtu sikurse oqeani vërshon furishëm në varkë, ashtu edhe kjo botë na i lëndon, na i thyen e na i pushton zemrat tona. Ndonjëherë madje përfundojmë në pikën më të ulët, ngjashëm me fundin e oqeanit. E teksa jemi aty, mendojmë se kemi prekur fundin. Dihet se çfarë ndodh në fund të oqeanit: aty nuk hyn drita. Por kur je pikërisht në fund, ty të duhet të bësh një zgjedhje: të rrish aty derisa të mbytesh, ose të mbledhësh perlat e të kthehesh sërish, duke u bërë kështu më i fortë prej notimit dhe më i pasur prej gurëve të çmuar. Nëse e kërkon Zotin, Ai mund të ta shërojë zemrën tënde; Ai mund ta zëvendësojë errësirën e oqeanit me dritën e diellit të Tij...” U pyet njëherë një dijetar: “O Shejh, kur është Bajrami?”

Ai u përgjigj: “Bajrami do të jetë ditën kur të shoh fytyrën e bukur e të shndritshme të të dashurit tonë e të them: Jetova dhe vdiqa vetëm për këtë moment, kur të mund të shihja bukurinë tënde e të thoja ‘Paqja qoftë me ty, o i Dërguar i Allahut!’”. Vjen një ditë kur ti mëson se mund të rezistosh Mos u mbyt në dëshpërim nëse një derë të mbyllet vërtet, se je e fortë dhe e çmuar. në fytyrë...Lutjet e tua të sinqerta kanë forcë që të E ti mëson e mëson çdo ditë. Në çdo lamtumirë që rrugëtojnë drejt qiejve dhe të rikthehen sërish në të jepet, ti vazhdon të mësosh diçka të re. tokë, të përthyera në dhjetëra dyer që hapen. Përgjatë betejave të jetës, ndonjëherë bëhet tepër Nga: Klodiana Smajlaj Pas kësaj, ti nis ta mbjellësh vetë kopshtin tënd dhe ta ushqesh vetë shpirtin tënd, pa pritur më që dikush të vijë e të të sjellë lulëzim.

Përtej Fjalës

Çfarë thotë islami Jemi duke trajtuar një temë që padyshim na shqetëson të gjithëve, na rrezikon të gjithëve. Dhe jemi të interesuar të njihemi me atë që na rrezikon, të njihemi me atë që përbën rrezik të madh për ne, që padyshim është prej dukurive negative.

të izoluara. E pse jo dhe të flaket tërësisht. Zoti na ruajtë nga e keqja e kësaj dukurie ngaqë nëse përhapet , do të jemi ne viktima të saj. A thua vallë për cilën dukuri bëhet fjalë? Fjala është për dukurinë e përgojimit. Sot fatkeqësisht nuk ka takime, nuk ka qëndrime ku mblidhen apo grumbullohen si meshkuj edhe femra , nuk ka tubim mes njerëzve, nuk ka rëndësi vendi apo rasti ku takohen, madje nuk është e rëndësishme dhe sa njihen, ajo që i karakterizon këto takime, ajo që i karakterizon këto tubime njerëzish është përgojimi.

Vetë fjala dukuri negative, nënkupton diçka të keqe të shëmtuar, nuk është në dobinë tonë.Kur njerëzit flasin për dukuritë negative, kanë parasysh ato më të këqijat, apo ato më të dukshmet, që janë njëkohësisht dhe më të shëmtuarat. Sikuse themi për vrasjen, alkoolin, drogën, e padyshim se edhe ne pajtohemi duke thënë se këto janë dukuri negative. Por a janë këto dukuritë e vetme negative që ne na Përgojim ndaj tjetrit, të folurit për të metat e dikujt, rrezikojnë? A duhet të flasim vetëm për to apo ka të nënçmuarit e tjetrit. E fatkeqësisht kjo, ndodh të tjera? shpesh. SubhanAllah, rralle ndodh që të shpëtosh nga e keqja e përgojimit. Prandaj kjo është dukuri Më sipër është folur për një dukuri, që pak njerëz e negative e shëmtuar, të cilën do ta trajtojmë si më dinë që është një dukuri negative. Madje kemi për- poshtë: shtypjen se nga përhapja e madhe e kësaj dukurie Do të trajtojmë edhe kuptimin e saj, se nganjëherë dhe përfshirja e njerëzve në këtë dukuri, ka filluar njerëzit nuk e kuptojnë se ajo që bëjnë ata është tu bëhet normale.Fjala është për zilinë dhe kemi përgojim. sqaruar kuptimin e saj në islam. Çfarë është paturit zili tjetrin. Ngaqë njerzit mund të jenë të zhytur në Po nuk është me rëndësi që njerëzit e trajtojnë si të zili, por mund të mos e pranojnë. Prandaj edhe tra- tillë apo jo. Nuk ka rëndësi nëse njerëzit pajtohen jtuam temën çfarë thotë feja për zilinë? me ne se a është ky përgojim apo jo. E rëndësishme është se çfarë Edhe tani po trajtojmë një dukuri tjetër,e cila i ng- thotë feja për jan shumë dukurisë së parë. Në çfarë aspekti i ng- të. Si e përkufijan? I ngjan në aspektin e mostrajtimit nga njerëzit zon feja jonë issi dukuri negative. Është e shëmtuar e fatkeqësisht lame përgojimin. shumë pak nga njerëzit shpëtojnë nga kjo. Janë të Ngaqë ne nuk do përfshirë masa të shumta njerëzishm, kategori të të gjykohemi para ndryshme në këtë dukuri. E fatkeqësisht nga përf- Allahut azuexhel, shirja e madhe njerëzit edhe kësaj radhe nuk e ndje- në bazë të kupjnë dhimbjen e madhe që shkaktohet përmes kësaj timeve tona, në dukurie negative. Nuk e analizojnë rrezikun e madh bazë të sqarimeve të kësaj dukurie në momentin kur ajo përhapet në dhe kuptimeve të mesin tonë. Prandaj ne duhet ta trajtojmë këtë njerëzve, por do dukuri e të flasim për të. Do të duhej gjithashtu të të gjykohemi në mundohemi që kjo dukuri të shndërrohet në raste bazë të kësaj feje,

Përtej Fjalës

për përgojimin në bazë të asaj që Muhamedi “salallahu alejhi ue pajtohet që të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur. selam” ka thënë. E ju padyshim këtë e urreni. Prandaj kini frikë Allahun dhe largohuni nga përgojimi”.Kështu thotë Duke u mundur që të japim përkufizimin më Allahu në suren Huxhurat. Shikoni sa të shëmtutë mirë të përgojimit, më përmbledhës, më të ar e konsideron Allahu përgojimin. E krahason të shkurtër, atëherë pa dyshim se më e mira që mund folurit për dikënd, që ai e urren këtë të folur, dhe të japim në këtë rast, është pikërisht përkufizimi po këtë të folur Allahu xheleuala e krahason me të që i ka dhënë Muhamedi salallahu alejhi ue selam ngrënit e mishit të atij personi që po përgojohet përgojimit. Prandaj kur e kanë pyetur të dërguarin duke qënë i vdekur. Muhamedi “salallahu alejhi ue selam” ka thënë: “Ta Ngrënia e mishit të njeriut është e urryer është hapërmendësh vëllain tënd me atë që ai e urren”. Janë ram, për së gjalli apo i vdekur qoftë. Prandaj ne e çuditur njerëzit dhe kanë thënë:”o i Dërguari i Zo- urrejmë këtë ngrënie. E përse atëherë nuk e urretit po unë po e përmend atë me atë cilësi që ka, jmë përgojimin?! nuk po shpif për të. I dërguari Muhamedi salallahu alejhi ue selam tha:” nëse e përmend me atë cilësi Nganjëherë mund të na duket se përgojimi bëhet që ka e ke përgojuar, e nëse nuk e ka atë cilësi ke shumë thjesht, pra diçka e vogël. Por ai është përshpifur për të. gojim dhe me pasoja, shumë, shumë, shumë të Prandaj të përmendësh në prezencë të ndokujt një rezikshme për ne, për fenë tonë, për Ahiretin tonë, të metë të vëllait tënd, të motrës tënde muslimane, për imazhin tonë, për imanin tonë. apo të ndonjë njeriu tjetër, e që ai e urren që të përhapet ai lajm. Ai e urren që të flitet për të ashtu, Prandaj një ditë Aishja radiallahu anha, në prezencë apo të thuhet për të ashtu. Ai e urren këtë. E në të Muhamedit salallahu alejhi ue selam tha për momentin kur ne në mosprezencë të këtij personi, një grua:”sa e shkurtër”. Jo për ta nënçmuar, por flasim kështu, atëherë ne e përgojojmë. thjesht e pohoi atë që pa. E pa dyshim ajo e urren atë cilësi që është e shkurtër, nuk e do. Ngaqë fjala:Gibe, vjen nga fjala Gajb pra që nuk E çfarë i tha Muhamedi “salallahu alejhi ue selam”?është prezent. Të flasësh I tha: “ Ke thënë një fjalë, të cilën po ta hidhnim për dikë që nuk është dhe ta përzienim me ujin e detit, do ta turbullonte prezent. Të flasësh për dhe detin”. E paramendoni nëse ajo fjalë bie në El Gajb, për vetën e tretë, zemrën tonë. Allahu na ruajtë! për atë që nuk është prez- Prandaj ky përgojim është përhapur sot dhe fatent, që nuk është në mes- keqësisht ka përfshirë kategori të shumta njerëzish. in tonë. E çfarë nuk duhet Dy vetë duke folur e biseduar kalon një i tretë dhe të flasim për të? Të flasim fillojnë të flasin për të,pa e njohur :“ ja,- shikoje atë që ai e urren. E kjo këtë”. Po çfarë po ju duhet, pse përziheni, pse flisni është shumë e rezikshme. për tjetrin pa qënë nevoja. Ai tjetri është në punën e tij. “ Ja, ky- shiko si ulet”, “shiko ky tjetri si flet”, Allahu i Madhëruar thotë: po pse po përzihesh në qëndrimet e njerëzve, pse “Mos e përgojoni njëri- po flet për ta. E posa të çohet ky person që ke folur tjetrin. A mos vallë dikush me të, do të vijë një tjetër e ai do të thotë a ishte prej jush është i kënaqur, filani e ti përgjigjesh:- “ po, por sa më ka lodhur,

Përtej Fjalës

një qind herë për një punë”. Subhan Allah!! Nëse ai tjetri e dëgjon këtë vlerësim tëndin, a do ta urrejë ?- Po sigurisht, atëherë pse po flet diçka që e urren vëllai yt. Po flet për të duke mos qënë ai prezent, pse flet kështu për të? Ndonjëherë nuk i kushtojmë rëndësi fjalëve, por ato mund të jenë me pasoja të rënda, prandaj duhet të mësohemi që të edukohemi nën hijen e mësimeve të Muhamedit salallahu alejhi ue selam Ka shumë fjalë ka shumë vepra, që për ne mund të jenë të thjeshta, po nëse ato i krahasojmë apo dëshirojmë t’i gjykojmë, me gjykimin e fëse dalin

shumë të shëmtuara. Dalin me pasoja fatale për njeriun. Allahu na ruajtë. Shikoni Aishen, e cila nuk i kushtoi rëndësi asaj fjale:“ sa e shkurtër”. Sa herë themi ne për dikë sa i gjatë, sa i shkurtër, sa i trashë, sa i hollë, ditë për ditë themi nga 100 herë në ditë. Ajo një fjalë tha, e i tha Muhamedi salallahu alejhi ue selam:”ke thënë një fjalë që po të hidhet në det do ta trazonte detin, La Ilahe il Allah! Do ta turbullonte detin. Prandaj duhet të jemi të kujdeshëm. Një njeri erdhi te Muhamedi salallahu alejhi ue se-

Përtej Fjalës

lam dhe e pranoi një krim që kishte bërë. Dhe gjykimi ishte që të ekzekutohet. Kishte bërë një krim të shëmtuar tejet të madh, ndaj nuk kishte rrugë tjetër, për t’i shpëtuar gjykimit përveçse të ekzekutohej. Kjo ishte mënyra e vetme e gjykimit për këtë njeri. Dhe ai u ekzekutua. Disa njerëz duke ecur me njëri- tjetrin pranë Muhamedit salallahu alejhi ue selam thane: “Po pse ky njeri e pranoi fajin, përderisa u ekzekutua si kafshë”. Pra folën për një njeri që tashmë kishte vdekur, pse ai e pranoi fajin. Muhamedi salallahu alejhi ue selam heshi, nuk foli, dhe kur kaluan më tej rrugën, u ndal në një vend ku ishte një kafshë e ngordhur, sipas transmetimeve, ishte një cjap a dhi e ngordhur. Atëherë Muhamedi salallahu alejhi ue selam tha:” Ku janë filani dhe filani, e ata u përgjigjën, ja ku jemi o i Dërguari i Zoti. Ai u tha: “ ju të dy hani nga kjo coftinë”. Ata u çuditën. Për çfarë bëhet fjalë i thanë “ Allahu të faltë o i dërguari i Zotit, po kjo e gjallë po të ishte nuk hahet, jo më e ngordhur, në një trasmetim tjetër vjen se ishte gomar, dhe ata thanë ai nuk hahet i gjallë, jo i ngordhur. “ si ta hamë o i dërguari i Allahut”. U përgjigj Muhamedi salallahu alejhi ue selam: “ Ju keni ngrënë diçka më të rëndë se sa coftina, më herët kur folët për vëllain tuaj. Gjithashtu transmetohet se një herë në kohën e Muhamedit salallahu alejhi ue selam kishte fryrë një erë që kishte një aromë të pakëndshme, kundërmonte me një erë tejet të rëndë. Muhamedi salallahu alejhi ue selam tha: “A e dini se çfarë ere është kjo?” Sahabët thane:“Nuk e dimë vetëm. Allahu dhe i dërguari i tij e di”. “Na mëso se çfarë është”. Atëherë Muhamedi salallahu alejhi ue selam tha:” Është era që del nga goja e atyre që përgojojnë të tjerët. Ne sot nuk e ndjejmë këtë erë se, na janë mbushur veshët, hundët e sytë me erën e përgojimit, e tashmë na duket e këndshme, aromatike. Nuk na duket erë që kundërmon keq. Përgojon vëllai vël-

lain, motra motrën, përgojohen njerëzit mes njëritjetrit. Subhana Allah përgojojnë nipi dajën e vet, daja nipin, xhaxhin djalin e xhaxhit të vetë. Pra përgojojnë njëri- tjetrin, të afërmit etj. Është tmerr kur përgojon shoku shokun, duke përhapur të metat në emër të asaj që veç ty po ta tregoj mos ja trego asnjë tjetri. Pse po i tregon? A je i kënaqur ti nëse ti përhapin të metat? Dikush ka gabuar, ka rrëshqitur, po mundohet ta përmirësoj, ta mbuloj, pse do ta përgojosh. Ose pse nuk e këshillon vetë ti thuash:-më fal mendoj që kjo është gabim, nuk duhet ta bëje. Por ne kur e kemi përballë, bëjmë politikë, buzëqeshim, sillemi mirë, bëjmë sikur nuk ka asgjë. E pas shpine pastaj ua punojmë mirë, duke e përgojuar, duke ia përhapur të metat, duke e nënçmuar. E duke bërë që ai tjetri të bëhet objekt talljeje për të tjerët. A nuk është ky krim?! Shiko kjo si është veshur, shiko si e ka vendosur këtë, shiko ky si sillet. Po pse i nënçmon njerëzit, pse i përgojon? Po çfarë të duhet me të metën që e ka dikush, çfarëdo qoftë ajo. Është e ndaluar që të përhapet, është e ndaluar që të flitet rreth saj. Është e ndaluar që të diskutohet rreth saj në tubime apo në ndenje të ndryshme. Përveçse nëse ka arsye të madhe fetare. Arsye që nuk mundë të arriet ndryshe vetëm nëse flasim. Për shembull një njeri nuk është besnik, nuk është korrekt. E kanë provuar njerëzit dhe nuk ka duket besnik, mashtron shumë. Veçanërisht, kur është partner në biznes me ndokënd, e mashtron, e

tradhton. E të vijë dikush e të na thotë:” Më fal o hoxh, më fal ti filan, apo kushdo qoftë prezent, ai të thotë dua të futem në biznes me këtë njeri, po çfarë mendimi keni ju për të. E këtu nuk është gabim të themi , “jo për mendimn tim mos u fut se nga përvoja me të të tjerët janë zhgënjyer, kanë dështuar dhe e kanë pësuar keq. Do të thotë i ka mashtruar” Përmendja e kësaj të mete në këtë rast është e domosdoshme ngaqë mund të dëmtohet tjetri. Nëse e fshehim këtë të metë e dëmtojmë tjetrin. Pra për të mbrojtur një musliman, për të mbrojtur një biznes apo diçka tjetër që nuk mbrohet ndryshe, atëherë në këtë rast lejohet. Ose dikush të ka bërë padrejtësi, e do të ankohesh tek dikush. Përmendja e padrejtësisë nga ana jote drejtuar atij duhet bërë nga një njeri kopetent për këtë çështje. Jo ti drejtohesh çdo njeriu që të shkon nëpër mënd e ti thuash kujtdo: “Ah, çfarë më ka bërë filani”. Jo,- duhet ta fshehësh. Por t’ia shfaqësh dikujt që është kompetent për këtë punë, nuk ka problem. Për shembull një njeriu i është bërë padrejtsi nga shefi i tij në punë. E do të dijë qëndrimin fetarë për këtë punë, çfarë të bëjë si të sillet. Ai i drejtohet hoxhës, shefi më bën padrejtësi si të veproj. Në kët rastë hoxha është i njeriu i duhur për këtë punë, për ti dhënë zgjidhje. Jo kudo që të shkoj ta përmendi të metën e këtij shefi vend e pa vend. Çfarë mund ti zgjidhin ata persona të cilëve ai ju tregon. Çfarë pune mund të bëjë ai. Prandaj të jemi të kujdeshëm dhe atje ku lejohet,

Përtej Fjalës

lejimi është i kufizuar, është për hir të një interesi shumë të madh, që nuk mundë të realizohet nëse Dikush tjetër psh, ka zili për dikë, nuk e duron nuk mundë të përmendim këtë të metë. Vetëm me dotë, prej zilisë ziejnë përbrënda. E do t’ia gjejë këtë kusht. Ndryshe, padyshim që nuk lejodhet. një të metë. E çfarë bën? Mundohet ta ambalazhdoj me ambalazhe të ndryshme, sikurse rasti i parë. Vjen dikush të kërkojë vajzën tënde,ti normalisht Ose thotë “ dua t’ju them për njëri, po nuk di a t’ju nuk e njeh dhe pyet. Filani kërkon vajzën time çfarë them a jo. Se në fakt duhet ta ndihmojmë, se ka të bëj, çfarë njeriu është. Nëse di ndonjë të metë se- gabuar...”. ata njerëz me të cilët ai po flet nuk janë rioze që kjo e metë ka të bëjë me jetën bashkëshor- të përshtatshëm për atë punë, ata nuk mundë ta tore, jo të meta që kanë të bëjn me biznes, se ne nuk ndihmojnë atë. E ata i thonë “po na trego”. E ky ja po të pyesin për biznes, po të pyesin për martesë. kthen “po nuk e di a duhet tja u them”. E ata insisAtëherë je i obliguar ta thaush këtë të metë, nëse tojnë na e trego, e ky e shpalos atë që ka, të metën nuk di mos përmend. Apo di për shembull ndonjë e vëllait të vetë, apo të motrës së vetë muslimane. të metë është pak qesharake, por duhet ta përmendim, për ta kuptuar. Të vjen dikush për të kërkuar Dikush tjetër vjen e thotë, “ Zoti na ruajtë sa të vajzën, po ti thua nuk ia jap se ai nuk di të luajë këqija janë përhapur, të tjerët e pyesin po çfarë ka mirë futboll, se saherë luajmë ai humb. ndodhur, ai i thotë lërë lëre nuk ju tregoj se çfarë Po çfarë lidhje ka futbolli me martesën. Ti trego pashë, nuk po përmendem dot nga ajo që kam parë. vetëm ato që kanë lidhje me të personalisht, brënda E të tjerët insitojnë: po çfarë ke pare?- ai përgjigjet kufijve, jashtë kësaj mos trego. Apo ka ndonjë të :- “ pashë filanin.” e kështu ia përmend të metën. metë tjetër, po kjo nuk ka të bëj me atë për të cilën Në emër të xhelozizë, në emër të mërzisë së madhe po të pyesin nuk bën t’ia tregosh atë, mbuloja dhe që i ka rënë. Po kjo nuk ka të bëjë me mërzinë, mos fol, se bie në gibet. Njerëzit ndonjëherë bëjnë as më sikletin që ke për atë ngjarje, por ka të bëjë gibet për shumë arsye, në mënyra të ndryshme. Ka me përgojimin. Nuk di si ta përgojoj, për shkak të nga ata që bëjnë gibet klasik, të drejtpërdrejt, thonë një mërzie që më ka kapluar, një lloj mllefi që më filani është kështu, kështu, e ka këto të meta. Ka ka kapluar për këtë punë. E përfundimi përgojon nga ata që e abalazhojnë gibetin e tyre që të jetë vëllain e tij. më tërheqës, të jenë më të arsyeshëm në këtë për- Ka forma të caktuara përmes të cilave shejtani mendje. Vjen dikush e thotë: o burra ju e dini që përpiqet ta arsyetojë përgojimin. Që fetarisht nuk unë nuk merrem me fjalë kurrë nuk bëj gibet, po ka rëndësi arsyetimi. A është bërë përgojim apo jo, filani kështu e kështu. Subhanë Allah, po edhe ky kjo ka rëndësi. Arsyeja nuk ka peshë, përveçse sigibet është. Fakti që ti po arsyetohesh se nuk eke kurse thamë në regullin e caktuar. Nuk ka mundësi pasur nijet kurre, ty nuk të bën të liruar nga kjo, nga ndryshe. mëkati i përgojimit. Nuk i ke shpëtuar mëkatit të këtij përgojim. Sa përgojim ka mes antëtarëve të familjes. Fatkeqë-

Përtej Fjalës

sisht bëhet me të madhe, edhe mes nuseve dhe vjerrave. Këto dy palëve që, fatkkeqësisht, është e vështirë të gjesh gjuhë të përbashkët komunikimi si duhet. Ka shumë ankesa. Po a nuk është turp, që vjehrra të shkojë në ndenje të caktuara dhe të përhapë të metat e nuses së djalit të saj. Nusja jote është gruaja e djalit tënd! Edhe nëse i ka 100 të meta lavdëroje, ngaqë je duke treguar mallin tënd, fytyrën tënde. E përgojojnë thotë nuk di të gatuajë, nëna e saj nuk e ka mësuar të gatuaj, nuk di të kapë fshesën me dorë. Pse po e përgojojnë, mbuloja! Nëse ka të metë merre dhe mësoj. Merre si vajzën tënde dhe mësoje. Thuaj” vajza ime ne e kemi zakon këtë e kështu. Edhe unë kam gabuar në fillim, hajde të të mësoj”. Thuaj sikur të jesh nëna e saj. Kjo është ajo që e sjell dashurinë dhe respektin. Vjehrra përgojon, e nusja çfarë bën?- fillon të thotë :“ çfarë zakonesh kanë, çfarë shtëpie, nuk kisha parë ndonjëherë ashtu shtëpie, një bisedë kështu e ashtu, mos pyet si është”. Po pse po përgojon ajo është nëna e burrit tënd. Ajo është nëna e njeriut më të afërt me ty.

Ka shumë çfarë të thuhet për përgojimin, por fatkeqsisht ky është njeri prej shembujve te shumtë, që tek ne ndodh vazhdimisht. Një dukuri e shëmtuar negative, që fatkeqësisht. E disa njerzë çuditen thonë, po si qënka përgojim dukuri negative, të flasësh për një njeri, po nëse nuk flasim për dikë për kë të flasim?! Ne nuk mundë të paramendojmë të mos flasim për dikë, pa u tallur me dikë. E për çfarë të flasim, nëse nuk e bëj këtë! Veçanërisht tek gratë kjo është shumë e theksuar, Allahu na ruajtë! Të mos flasim për gratë e tjera, për burrat e tjerë, për këtë e për atë. Apo gruaja të përhapë të metat e burrit të vet. Ku? Te gratë e tjera. Allahu na ruajtë! Gratë duke thënë “ burri im bën kështu bën ashtu, ai nuk di ai nuk bën” subahan Allah, nuk përhapen të metat e njeriut më të dashur në botë. Nëse ka të meta, mbuloja, këshilloje, ndihmoje ti plotësojë këto mangësi. E jo të ankohesh tek ata që gëzohen kur ka të tila të metash, kënaqen kur dëgjojnë këto lajme nga ti. Apo burri, e përgojon gruan e vet tek shokët e tij. Flet për gruan e vet thotë:” Nuk e mbaj mënd kur kam ngrënë bukë te shtëpia për herë të fundit... nuk bën punë... nuk di këtë nuk di atë...! nëse kjo është e metë e saj, mere, mësoje, këshilloje, porosite. Por jo t’ia përhapësh të metat tek të tjerët, Allahu na ruajtë. Se kjo ka marrë përmasa të mëdha kudo që shkon, të rrish me njerëz, dëgjon të flasin për këtë e për atë. Kudo që shkon nuk gjen dikë që nuk flet për tjetrin.

Prandaj është turp që të përhapen të metat e shtëpisë. Nëse ka ndonjë të metë ka ndonjë problem, duhet të dimë ku ti adresojmë problemet tona. Nusja ka bashkëshortin e vet, dhe burri duhet të jetë aktiv, në shërimin e këtyre problemeve seriozisht. Edhe nëse nëna vjehrra ka keqkuptim, moskuptim, me nusen i tregon djalit dhe ai bën zgjidhje. E zgjidhin problemin familjarisht, brënda familjes. Për të mos vazhduar më tutje. Nuk është E gjithmonë këto biseda, përhapja e këtyre të zgjidhje përgojimi. Nuk është zgjidhje përhapja e të metave bëhet në adresa të gabuara. Të kishe metave . Allahu na ruajtë. mundësi ta mbaje të fshehtë, ose ti tregoje dikujt për ta ndihmuar vërtet, e të thuash vetëm ty po ta

Përtej Fjalës

tregoj, e kam këtë problem, të lutem hoxhë i nderuar, mësues i nderuar, apo të lutem o mjek i nderuar. Dikush që ka mundësi të të ndihmojë. Atij ia thua, dhe aty mbetet, e gjithmon me dëshirë për të bërë zgjidhje. Nuk mund të zgjidhësh një muhabet në prezencën e 10 vetëve, ku asnjëri nga ata që janë prezent nuk ka as aftësi intelektuale, as materiale, as një lloj aftësi nuk e kanë për ti dhënë zgjidhje problemit. Pse atëherë ti e tregon. Kjo është njësoj sikurse ti shkon tek zdrukthtari dhe i thua po më dhëmb një dhëmballë... ai do thotë unë nuk rregulloj dhëmb, ndonjë karrige a tavolinë po.! Kështu është edhe kjo punë, një të metë që nuk është ai adekuat për këtë çështje mos e trego. Të dhëmb dhembi, dihet ku duhet të shkosh. Të dhemb barku dihet ku do shkosh. Do të blesh bukë, dihet ku do të shkosh.

“kishte ardh pa pregatitur... Nuk ta mbush mendjen , nuk di a lexon ndonjëherë ky apo jo”. çfarë po të duhet ty. Nëse ke mundësi të përfitosh, përfito, nëse jo shko diku tjetër, por mos fol për hoxhallarët, ngaqë Allahu ata i ka përzgjedhur që të bëhen ruajtësit, dhe mbrojtësit e fesë. Edhe për faktin që populli ka dobi prej tyre. Qoftë ai mësues, arsimtar, mjek, njerëz të ditur në përgjithësi. Nëse ka ndonjë të metë apo ke parë diçka tek ai, këshilloje, apo drejtohu në vendin e përshtatshëm për këtë ankesë, që të marrësh zgjidhjen. Po jo që këto të bëhen tema të takimeve tubimeve apo ndejeve tona, përhapaja e të metave të njëri- tjetrit.

Duke thënë unë di këtë për filanin, e tjetri ti përgjigjet ti nuk di asgjë po çfarë di unë për këtë, e të ndërhyj tjetri as ti nuk di gjë por të të them unë ça Pra nëse duhet domosdo, pra na kanë bërë padrejtë- di për filanin. E ai i tregon për komshin e vetë, ai si, jemi në telashe, na duhet këshilla apo kosultimi i tjetri për kushuririn e vetë. E bëhet një tubim ku caktuar, për ndonjë njeri të caktuar. Duam të trego- Zot na ruaj vëlon gibeti. Konkruencë i bëjnë njeri jmë të metën e dikujt, se duhet të bëjm zgjidhje, në -tjetrit se kush po sjell një histori më interersante të këtë rast trokasim në derën e caktuar, në adresën e përhapjes së të metave të tjetrit. caktuar, jo kudo. Jo çdokujt, jo në çdo gjë, jo në çdo tubim, jo në çdo ndenjë apo tubim. Ngase kjo është Kjo është një dukuri e shëmtuar Allahu na ruajtë. turp është harram i madh. Përgojimi është harram Një dukuri e shëmtuar negative, që po na rrezikon i madhë, nuk lejohet. Edhe vetë fakti që Allahu i me të madhe, po na e humbet, sinqeritetin mes lartësuar e ka krahasuar me ngrënien e mishit të një njeri- tjetrit. Po humbet dashuria mes njëri -tjetri, njeriu të vdekur. (farë po kërkon më shumë? Kjo po humbet këshilla mes nesh. është prej gjynaheve të mëdha, aq më tepër përgo- Kur e kemi afër tjetrin themi “Mire je mashAllah, jimi i dijetarëve dhe hoxhallarëve, kjo është edhe ku ta gjesh të jesh si ti”... në kuptimin e lëvdatave. më e ndaluar dhe më harram, ngase mishi i tyre E sapo ai kthen shpinën, vjen tjetri e atij i thotë...” është i helmuar. duhet t’ia them këto fjalë atij se preket, po ai nuk është askund...” SubhanALlah! Po se kështu, pse Ndonjëherë njerëzit tallen me ndonjë prej hoxhal- në këtë shkallë? A nuk na vjen turp prej Zotit. Posa larëve, për mënyrën si ligjëron apo me shprehje kthen shpinën ne flasim për të. Jo.- thuaja në sy atë

Përtej Fjalës

që duhet t’i thuash, ose hesht. Ky është rregulli ynë. Apo nëse ti nuk ke mundësi, thuaj dikujt, që t’i thotë po në rreth të ngusht që të përfundoj problemi me zgjidhje. E jo që të shtohet me përhapjen e të metave. Dallon ,që të zgjerohet pa rrethi i njohjes së të metave të ndokujt, për të zgjidhur peoblemi. Dallon kjo nga përhapja e një të mete, për tu shtuar problemi, e për tu përhapur e keqja. Kjo dallon shumë, nga ajo e para. Po flasim për dukuritë negative e duhet të themi fatkeqësisht, nuk mundë të themi fatmirsisht, se janë dukuri negative. Kur të flasim për të mirat dhe bukuritë e shoqërisë do themi fatmirësisht. Fatkeqësisht edhe fëmijët po mësohen të përgojojnë, kur shohin prindërit, kur shohin më të rriturit, mësuesit. Atëherë mësohet të përgojojë fëmija, fëmijën. Prandaj kur të vijë ty fëmija dhe të përmend një të metë të dikujt, ti i thua: “Ndal, nuk bën, nuk duhet të thuash kështu”. Këshilloje porosite. Së paku nëse ne nuk kemi pas fatin që të rritemi në një ambient të shëndosh , larg përgojimit. Atëherë ti kursejmë fëmijët tanë, nga këto viruse nga të cilët ne jemi prekur, dhe sëmurë. E jo ti përfshijm ata si gjeneratë e ardhshme, në proçesin e përgojimit kolektiv. E që pastaj të na shkaktohen probleme tejet të mëdha, si pasojë e këtij komunikimi të pandershëm, e të pandërgjegjshëm, mes njëri -tjetrit. Allahu na ruajtë.

Zoti i tij, i atij për të cilin po flet. Dije se melajket që qëndrojnë në të dy krahët e tua dhe shkruajnë atë që ke folur, dije se ata janë duke dëgjuar atë që po flet. Ata janë duke e shënuar atë që ti po thua, për të cilën do të japësh llogari për Allahut azauexhel. Të pendohemi të kthehemi në rrugën e Zotit, të ruajm gjuhën tonë.

Të jemi nga ata që e zbatojnë me përpikmëri hadithin e pejgamberit tonë Muhamedit salAllahu alejhi ue selam: “Kush beson Allahun dhe ditën e gjykimit le të bëjë mirë, të flasë bukur këndshëm, le të flasë të vërtetën ose le të heshtë”. Se kur flet më shumë e pengarkon veten me përgjegjësi dhe me mëkat te Allahu xhelxhelalu. Allahu i pastroftë gjuhët tona nga përgojimi. Allahu i pastroftë, tubimet tona nga përgojimi. Muslimani nëse gjendet në këto tubime, duhet ti këshillojë njerëzit, e ta mbroj nderin e vëllait të vetë musliman, nderin e motrës së vet. Duhet të themi mos flisni kështu nuk bën kështu, personi nuk është prezent, prandaj kur të vij flasim. Ta mbrojmë njëri- tjetrin, ngaqë muslimani e mbron muslimanin. Muslimani nuk e jep muslimanin. Muslimani nuk e dorëzon, nuk e shet muslimanin. Muslimani nuk e shet, nuk e tradhton muslimanin. Por është vëlla i sinqertë sikurse na ka mësuar Muhamedit salAllahu alejhi ue selam. Lus Allahun e madhëruar që të na ruajë nga ky mëkat dhe nga pasojat e tij. Dhe nga sherri i atyre Shpresoj që kjo të ketë shërbyer më shumë si një që na përgojojnë e na kanë zili, e nuk na e duan të këshillë për ne, që të kujdesemi për gjuhën tonë, të mirën. Allahu na ruajt prej të këqijave të ndryshme, kujdesemi, për tubimet tona. Të kemi parasysh se të keqbërsëve ziliqarve, përgojuesve të ndryshëm, çdo fjalë që nxjerrim nga goja, do të japim llogari që nuk na e duan të mirën. Allahu na i mbuloftë të për të para Allahut azauexhel. Edhe nëse nuk të metat tona, e na i faltë mëkatet. dëgjon personi për të cilin po flet, dije se të dëgjon

Përtej Fjalës

Çfarë thotë islami për gënjeshtrën Do të vazhdojmë të flasim për dukuritë negative të rradhës, që fatkeqësisht ka marrë përmasa të mëdha në mesin tonë, kjo është njëra anë. Ana tjetër është se kjo dukuri fatkeqësisht jo gjithmonë kuptohet drejt. Prandaj do të mundohemi që ti japim një kuptim të drejtë dhe të jemi më të kujdesshëm në këtë drejtim. Për cilën dukuri negative bëhet fjalë? Bëhet fjalë për gënjeshtrën, që fatkeqësisht është përhapur në mesin e tonë. E që fetarisht është veprim i shëmtuar dhe shumë i keq. Gënjeshtra të cilat njerëzit përdorin dhe për gjëra të ulëta dhe banale. Nuk arsyetohet edhe kur e per-

dorin për gjëra të tjera madhore. Por duam të themi që është bërë aq e thjeshtë, aq normale është bërë kjo vepër, ky ves, në mesin e njerëzve,sa njerëzit e përdorin dhe një pjesë njerëzve e dinë që ata që kanë përballë po e gënjejnë dhe vazhdojnë më tej me këtë gënjeshtër. Do të përmend një ajet Kuranor, ku Zoti përmend përgjegjësinë e madhe që kemi ne dhe duhet të jemi shumë të kujdesshëm me këtë përgjegjësi. Fatkeqësisht sot njerzit janë shumë të papërgjegjshëm. Bëjnë vepra të pa hijshme, mashtrojnë, gënjejnë, tradhëtojnë. Dhe e gjithë droja e tyre është se mos i diktojnë njerëzit se këta janë duke gënjyer dhe mashtruar. Në qoftëse i shpëjtojnë njerëzve, atëherë vazhdojnë më tutje me veset e këqija. Ku është përgjegjësia para Allahut të madhëruar? Në qoftëse ke shpëtuar nga njerëzit, nëse njerëzit nuk e kanë kuptuar se kush je dhe çfarë bën, por ndodh edhe se njerëzit e kanë kuptuar, por nuk kanë çfarë të të bëjnë. Po a nuk e ke frikën e Allahut azauexhel. Sot në jetën e njerëzve, fatkeqësisht Allahu xheluala është bërë shikuesi më i parëndësishëm. Sot në jetën e njerëzve Allahu xheluala, nuk ka ndonjë rol të caktuar. Nuk ka ndonjë ndikim të madh. Ku është bindja jonë se Allahu na sheh? Ku është bindja jonë se Allahu na dëgjon? Ku është bindja jonë se do të dalim para Allahut e do të japim

Përtej Fjalës

llogari për punët tona, ku është kjo bindje? Ku është bindja jonë se do të vdesim? Ku është bindja jonë se nuk do të marrim asgjë nga kjo botë, përveç veprave tona, përmes tyre do të japim llogari tek Allahu xheuala. Ku është bindja në xhenet, ku është bindja në xhehenem?. Allahu xheluala në një sure të Kuranit, respektivisht në suren Kaf, në kaptinën Kaf, ajeti 18 Allahu thotë: “Ky njeri, kjo krijesë e Allahut, nuk nxjerr asnjë fjalë, asnjë shprehje nuk del nga goja e tij, që të mos e shënojnë kujdestarët e tij besnikë që ka në krahët e tij. Cili prej nesh do të donte që të mbushej fletorja e veprave të tij me gënjeshtra, e mashtrime. E që nesër kur në ditën e gjykimit të lexohen veprat, Allahu xheleuala ia nxjerr këtë libër para vetes dhe i thotë :“ lexoje librin tënd”. Lexo çfarë ke vepruar, e në çdo rresh apo në çdo faqe, të kësaj fletore, gjen gënjeshtër, mashtrim, premtim të pambajtur, përgojim, zili e

ato dukuri të tjera negative për të cilat kemi folur dhe do të flasim në vazhdim. Prandaj duhet që njeriu në jetën e kësaj bote të jetë i kujdesshëm, se me çfarë e mbush fletoren e tij. Atë që të gëzon nesër ta shohësh, duhet ta veprosh sot, e atë që nuk të gëzon ta shohësh tek fletoret e tua nesër, duhet ta braktisësh sot. Dhe mos mendo se do ti ikësh drejtësisë së Allahut, të mos mendojmë se do të kemi mundësi ti ikim kujdestarëve besnikë, që Zoti xheluala i ka autorizuar, për shënimin e veprave dhe fjalëve tona. Prandaj kërkohet që në këtë aspek të jemi të kujdeshëm, e në veçanti kur bëhet fjalë për disa vese të shëmtuara, që nuk i kanë hije besimtarit dhe besimtares, në asnjë situatë, të jenë të prekur nga këto vese. Prandaj nëse del nga goja jote fjalë e drejtë dhe e vërtetë, shënohet, e për këtë shpërblehesh. Po nëse del nga goja jote fjalë jo e saktë, e pavërtetë, gënjeshtër, gjthashtu

Përtej Fjalës

edhe ajo shënohet. Edhe për të do të japësh llogari nesër tek Allahu xheleuala. Kur bie fjala për gënjeshtrën, Allahu xheluala përmend se njeriu ditën e gjykimit do të përjetojë dënim të dhembshëm. Në kuadër të këtij përshkrimi dhe këtij lajmërimi, se njerëzit do të preken nga dënimi i dhembshëm ditën e gjykimit. Allahu xheluala përmend shkaqet që i kanë çuar këta njerëz në xhehenem. Ngaqë Allahu xheluala nuk çon asnjë padrejtësisht në xhehenem. Alllahu xheluala asnjë nuk e çon në zjarr të xhehenemit, përkundër se ka qënë njeri i mirë, përkundër ka qënë grua e mirë. Allahu nuk i bën padrejtësi askujt.E pse pra njerëzit përfundojnë në xhehenem? Një prej këtyre shkaqeve është gënjeshtra. Në kaptinën El Bekare, Allahu thotë “ ... atyre u takon një dënim i dhembshëm, për arsye se ata gënjenin, prandaj gënjeshtra i ka çuar në zjarr të xhehenemit” Një hadith madhështorë, ku pjesa e parë është përgëzim, dhe pjesa e dytë është kërcënim i rëndë. Muhamedi salAllahu alejhi ue selam thotë: “Fjala e drejtë, vërtetësia, të shpie gjithmonë në punë të mira”. Nuk ka mundësi që njeriu të flasë drejt e të veprojë shtrembër. Ai që flet drejt do veprojë drejt. Ai që flet të vërtetën, e punon të vërtetën, ngaqë fjala e vërtetë dhe thënia e saktë e shpie në veprime të vërteta e të sakta. Prandaj shikoni sa bukur e ka

Përtej Fjalës

lidhur Muhamedi salAllahu alejhi ue selam këtë duke thënë se vërtetësia, thënia e vërtetë dhe e drejtë e shpie njeriun në vepra të mira, të cilat mund të jenë të lloj llojshme. Dhe të bërit vepra të mira e shpie njeriun në xhenet.Kjo është rruga e xhenetit fjala e drejtë, të punuarit drejt, e pastaj këto të shpien në xhenet. Njeriu vazhdimisht flet të vërtetën. Me këdo duhet të flaës të vërtetën, me këtë me atë. Nuk ka qasje selektive. Dikujt ti thotë të vërtetën, po dikënd e gënjen duke mednuar se ky nuk kupton. Jo,- duhet që njeriu ta flasë gjithmon të vërtetën, pavarësisht se me kë i ka punët, pavarsisht se për kë bëhet fjalë. Ky njeri vazhdimisht e flet të vërtetën, e flet atë që e beson, që është e vërtetë dhe e saktë, e është në gjëndje që të japë llogari për atë, para Allahut azauexhel. Prandaj njeriu me të vërtetë, e flet të vërtetetën vazhdimisht! Por deri kur?- me çfarë shpërblehet ai? “ dhe si pasojë e pasimit të fjalës së vërtetë, pra nuk gënjen. Si pasojë e këtij veprimi, tek Allahu regjistrohet me një emër tepër fisnik. Tek Allahu regjistrohesh si Sidik. Njeri i vërtetë dhe i drejtë. Paramendo kur të thërritesh në qiell, e Allahu ti thotë melajkeve, ndihmoni këtë njeriun e drejtë, ndihmoni këtë njeri, furnizonojeni këtë njeri të drejtë, këtë sidik, këtë burrë, këtë grua të drejtë, që nuk gënjen, nuk mashtron. Çfarë epiteti i bukur. Çfarë titulli i kënaqshëm, i lavdëruar i kërkuar, fi-

tohet nëse flasim të vërtetën. Thotë Muhamedi salAllahu alejhi ue selam në përfundim të hadithit:“ Dijeni o muslimanë se gënjeshtra të shpie në punë të ndyra”. Ai që gënjen, domosdo bën edhe punë të tjera. Një njeri që gënjen, që nga goja e tij dalin gënjeshtra. E sa njerëz kanë qënë të mirë dhe porsa kanë filluar të gënjejnë, ka filluar gënjeshtra t’ia njollosë punët e tyre. Ngaqë gënjeshtra është e ndyrë, saqë nuk ndot vetëm gjuhën e atij që e përdor, por ia ndot edhe autoritetin, ia ndot edhe veprën edhe të ardhmen. Sikurse e ka përmendur edhe pejgamberi Muhamedi salAllahu alejhi ue selam. Prandaj njeriu që gënjen, gënjeshtra e shpie në punë të pamoralshme, të flliqura të ndyra, të pista. Dhe kur arrin njeriu të bëjë këto punë të këqija, ato padyshim e shpien në zjarr të xhehenemit. Thotë Muhamedi salAllahu alejhi ue selam në vazhdim të hadithit se njeriu vazhdimisht bën punë të ndyra, njeriu vazhdimisht gënjen.Nuk i kushton vëmendje gënjeshtrës, e ajo i bëhet noramle, që të gënjejë, derisa të shkruhet tek Allahu si gënjeshtar. Allahu na ruajtë që të kemi këtë ëmër tek Zoti nesër. Pramendoni kur Zoti tu thotë e tu kumtojë melajkeve urdhrat e caktuar që kanë të bëjnë me njerëz të caktuar, me robërit e vet në tokë. Do të thotë: “ jepini furnizim këtij gënjeshtari”. Nuk thirreni me emerin që të ka vendosur babai apo nëna, por me emrin qe ke fituar në bazë të gjuhës dhe veprave të tua. Prandaj gënjeshtra është një ves tejet i shëmtuar

dhe që besimtari nuk duhet të gënjejë në asnjë situatë. Sepse është një vesi i keq dhe është shenjë prej shenjave të munafikut, hipokritit. Vetëm njeriu që ka hipokrizi në zemër gënjen, ngaqë besimtari flet të vërtetën. Sa i përket gënjeshtrës, ka shumë hadithe për të cilët ka folur Muhamedi salAllahu alejhi ue selam, se çfarë dënimi do të përjetojnë gënjeshtarët ditën e gjykimi, e sa të shëmtuar janë ata ditën e gjykimit. Por besoj që hadithi që thamë më lart është i mjaftueshëm, që njeriu të largohet nga gënjeshtra, ngaqë nuk ka patur ves më të shëmtuar për Muhamedin salAllahu alejhi ue selam, sesa gënjeshtra. Prandaj kur Muhamedi salAllahu alejhi ue selam, sikurse vjen në disa hadithe, kur e ka kuptuar që dikush po gënjen, ka qënë pak i distancuar nga ai person, derisa ka dëgjuar se është penduar, është larguar nga ajo vepër, atëherë edhe Muhamedi salAllahu alejhi ue selam e ka ndryshuar qëndrimin e tij ndaj atij personi. Edhe pse ka patur njerëz që kanë bërë gjynahe të tjera, por nuk ka mbajtur këto qëndrime, Muhamedi salAllahu alejhi ue selam, përball tyre. Aq shumë ka qënë e shëmtuar gënjeshtra. Muhamedi salAllahu alejhi ue selam ka thënë se ndodh që besimtari të bëjë ndonjë mëkat prej mëkateve të mëdha. Mund të pi alkool, edhe pse është mëkat i madh, Zot na ruajtë edhe mund ta bëjë një besimtar. Por jo të gënjejë, nuk mund të paramendohet. E ne sot gjejmë muslimanë që gën-

Përtej Fjalës

jejnë. Por në esencë ka dashur të tregoj se nuk para- gënjeshtar. mendohet një musliman të gënjejë, të mos e thotë Argument për këtë është një hadith. Në kohën e të vërtetën. Muhamedit salAllahu alejhi ue selam një grua e thirri njehërë fëmijën e saj dhe i tha:- eja se do të Prandaj çfarë duhet të dijmë ne rreth kësaj çështje? jap diçka. Sapo e dëgjoi Muhamedi salAllahu alejhi Gënjeshtra është ta flasësh të kundërtën e asaj që e ue selam shkoi dhe i tha: “çfarë do ti japësh”?- Ajo di se është e vërtetë, dhe e kufizojmë këtë në fusha iu përgjigj:” do ti jap një hurmë e Muhamedi salAltë caktuara. lahu alejhi ue selam tha: “Atëherë në rregull se nëse Të përmendim dy apo tre fusha, që janë me rëndë- nuk do ti jepje diçka, do të ishte kjo një gënjeshtër si ti dime, që fatkeqsisht njerëzit nuk i kushtojnë nga ana jote”. Njerëzit i mësojnë fëmijët të thonë :” dil dhe vëmendje. Fusha e parë ka të bëjë me gënjeshtrën që ne u the- thuaj nuk është këtu mami apo babi, bëj kështu, mi fëmijve tanë. Për shembull kur ata nuk na dëg- bëj ashtu. Pra i mësojnë fëmijët të gënjejnë dhe jojnë, shpesh i themi eja se do të jap diçka, e ti nuk thonë:”Nuk përbën problem gënjeshtra e vogël.” ke ndërmend ti japësh asgjë. Duke menduar se ky Çdo gënjeshtër është e keqe, çdo gënjeshtër është e është fëmijë dhe nuk kupton. Apo i thua hajde se shëmtuar. Edhe nëse është për të mirën e fëmijës, do të blej diçka e nuk ia blen. Mund të ndodhë që pra ti thuash eja se do të jap diçka e nuk i jep, nuk vërtet e ka bërë nijet, por ndoshta e ka harruar kjo është mirë të gënjesh. Nëse ti gënjen një njeri, një është diçka tjetër. Në esencë është duke e gënjyer. familje, një lagje, një shoqëri e një popull të tërë Njeriu mund të shkruhet tek Zoti gënjeshtar edhe e që gënjeshtra jote ka shumë shumë ndikim në nëse gënjen vetëm fëmijën e vet, e askënd tjetër atë popull, atëherë çfarë shkruhet kjo tek Allahu në këtë botë. Atëherë ky njeri shkruhet tek Allahu xhelxhelau?. Tjetër aspekt që bën pjesë në gënjeshtër dhe që njerëzit nuk i kushtojnë rëndësi është, që njeriu të përciellë çdo fjalë, çdo informatë që dëgjon, çfarë të dëgjojë e përcjell. Edhe pse ai nuk është burimi i asaj fjale, edhe pse ai nuk është burimi i asaj informate. Por çfarëdo që dëgjon e përcjell. Është kështu thotë kjo situatë sepse e dëgjova. Por jo çdo gjë që dëgjon duhet ta përcjellim. Çdo gjë që dëgjon nuk do të thotë se është e vërtetë. Prandaj ka thënë Muhamedi

Përtej Fjalës

e thonë nuk po gënjej apo të shaj dikë, thjesht të qeshim pak. Nuk lejohet të gënjesh as në shaka e në humor. Edhe Muhamedi salAllahu alejhi ue selam ka bërë humor me shokë, edhe ai ka qeshur, por kurrë nuk e kanë përdorur gënjeshtrën. Sikurse trasmeton Ebu Dauti në sunein e tij ku i dërguari salAllahu alejhi ue selam ka thënë:” mjerë për atë, mjërë për atë, mjërë për atë ( e ka përmendur 3 here) njeri”. Ka thënë Ebu dhehri, kush është ky i shkretë o i dërguar që po thua mjerë për të. Ka thënë Muhamedi salAllahu alejhi ue selam: “Mjerë për atë i cili gënjen për ti bërë njerëzit të qeshin. Njerëzit mund të qeshin me gjëra që kanë ndodhur, por jo të trillojmë raste. Kush ka mundësi le të largohet prej tyre . Ka prej ngjarjeve, të cilat nuk e dimë a ka ndodhur, por ka brënda një mesazh një porosi të caktuar që Prandaj dhe ne duhet të kemi një filtër tonin, nuk e ilustron një shëmbull të caktuar. Kjo nuk ndalohet nëse përmendet. Sepse duhet përmendur diçka që përcjellim të gjithë çfarë dëgjojmë. nuk është e vërtetë, sa për të shërbyer si ilustrim, Fusha e tretë që dua të përmend ka të bëjë me hu- një rast ilustrativ. Kurse humori nuk është i domosdoshëm. Duhet morin. Disa njerëz gënjejnë për të bërë humor. Diçka të largohemi nga talljet dhe nga shakatë që janë nuk është e vërtetë, por trillon raste, shpif diçka, gënjeshtra, nuk janë reale. salAllahu alejhi ue selam: “ mjafton për një njeri që të bie në gënjeshtër, nëse përcjell çdo gjë që dëgjon”. Njerëzit çdo gjë që dëgjojnë në telëvizor e përcjellin, duke thënë a është e vërtetë kjo. Por duhet ta shohim njëherë e ta vërtetojmë. Njeriu mendon se çdo gjë që lexon në gazeta është e vërtetë, çdo gjë që dëgjon në kafe është e vërtetë. Ngadalë, ne na kërkohet ta vërtetojmë, të jemi pak më të kujdeshëm në përcjelljen e lajmit. Të jemi më të kujdeshëm në trasmetimin e asaj që dëgjojmë, ngaqë mund të na kushtojë kjo me gënjeshtër. Për këtë arsye Muhamedi salAllahu alejhi ue selam që të mos përcjellim çdo gjë. Të mos bëhemi radio informative, e të gjitha lajmet që vijnë ti dëgjojmë. Ngaqë dhe mediat bëjnë përzgjedhje, jo çdo lajme që dëgjojnë e trasmetojnë, bëjnë selektime.Pra kanë një lloj filtri aty ku filtrohen lajmet nuk del gjithçka.

Përtej Fjalës

Ndonjëherë disa njerëz kanë ca gënjeshtra që mund të kenë pasoja të këqija. Për shëmbull shkon te gruaja e shokut dhe i thua se burri nuk është në punë por e pash me dikë në kafe. Gruaja acarohet madje situata acarohet shumë, gruaja fillon të bërtasë, burri po ashtu, ti shkon e thua bëra shaka. Por një familje po rrezikohet, si mund të bësh shaka. Apo bën shaka duke i thënë burrit për gruan e tij, apo për fëmijët e tij. Apo gënjeshtra që e trishtojnë e tmerrojnë dikë. Atë njeri fillon ta kapë paniku, e ti në fund i thua “kemi bërë shaka”. Nuk bëhet shaka me këto çështje. Nuk lejohet ta frikësojmë besimtarin, as me shaka. Nuk lejohet ta gënjesh besimtarin, as me shaka. Ngaqë besimtari duhet të jetë i kujdesshëm, sepse gënjeshtra bëhet traditë, për shkak të humorit, pastaj i tejkalon kufijtë. Fillojnë të gënjejnë edhe kur diçka është e vërtetë. Se është mësuar të gënjejë aty ku është shakaja. Të gjitha këto mundë të jenë të përhapura në shoqëri, e mund të thuhet shumë për gënjeshtrën, por unë kërkojmë nga çdokush prej jush që të jemi të kujdeshëm. Sikurse ka thënë dijetari i njohur, dijetari i madh, Ibën Kajmi el Xheuzi rahimullah, kur flet për dëmet e mëdha negative që shkakton gënjeshtra në shoqëri. Ai thotë se një nga dëmet e mëdha është se, gënjeshtra ia prish njeriut konceptin e të kuptuarit. Fillon ti kuptojë gjërat mbrapsh, pasi gënjeshtra ndikon edhe në sistemin e të menduarit tek ai, në sistemin e të kuptuarit tek ai. Pastaj fillon ta kuptojë të pavërtetën të vërtetë. Pse? Sepse është mësuar më gënjeshtra. Dhe kjo gënjeshtër i ka instaluar një sistem tjetër në veten e tij. E kur dikush i thotë të vërtetën, ai ka përshtypjen se po e gënjen. Për shkak se ai është mësuar kështu. Prandaj duhet të instalojmë një sistem të mirfill në veten tonë, në qënien tonë. Që përmes këtij sistemi i kuptojmë gjërat drejt, i perceptojmë drejt. Përmes këtij sistemi ne dallojmë të mirën, nga e keqja. Përmes këtij sistemi, e kuptojmë atë që është e vërtetë dhe atë nuk është e vërtetë apo gënjeshtër. Por nëse gënjejmë, Allahu na ruajtë kjo gënjeshtër do të na duket fare e parëndësishme. Themi nuk ka problem sepse nje here vetëm gënjeva. Apo sikurse është 1 prill ku njerëzit gënjejnë. Dita e gënjeshtrës, nuk u mjafton gjithë viti që gënjejnë, por tani duhet të caktojnë edhe ditë të veçantë për gënjeshtrat, SubhanAllah. Çfarë i ka gjetur këta njerëz?. Nga dukuritë e shumta negative që janë përhapur. Prandaj besimtari nuk gënjen, nuk mashtron, është i

Përtej Fjalës

sinqertë dhe i vërtetë. Dëgjoni çfarë thënie të bukur ka përmendur Omer Ibën Hatabi radiAllahuanhu. Ai thotë: “ Më tepër e dua dhe e preferoj të vërtetën edhe nëse ajo më ul, edhe pse kjo nuk ndodh”. Pasi nuk ndodh që e vërteta të të ul, po edhe nëse ndodh, e preferoj që të ulem, e të mos e fitoj ndoshta, pozitën e caktuar , titullin e caktuar, por nuk heq dorë nga e vërteta. E vazhdon “nuk pranoj që të ngrihem me gënjeshtër edhe pse kjo nuk ndodh, po nëse do ndodh nuk pranoj”. Nuk ka mundësi njeriu të ngrihet me gënjeshtër. Kjo nuk është e mundshme, ai mund të ngrihet përkohësisht, të madhtrojë, por del patjetër gënjeshtra e tij nesër. Sikurse thotë populli :“gënjeshtra i ka këmbët e shkurtra” nuk mund të shkojë shumë larg, e kuptojnë menjëherë njerëzit se ke gënjyer. Po a është e pëlqyer për një njeri që tek Allahu të shkruhet si gënjeshtar,e pastaj tek njerezit të njihet si gënjeshtar. Allahu na ruajtë nga veset e këqija! Gënjeshtra është një ves i keq, për të cilën do te donim të bënim një përkujtim përmes haditheve, shembujve, që ndoshta nuk i kushtojmë vëmendje shumë por duhet të ruhemi nga ato. Prandaj edhe me fëmijët të flasim të vërtetën. Në lajme të jemi të kujdeshëm çfarë po përcjellim, si po e trasmetojmë ne një lajm. Mund të bëhemi ne pjesëmarrës në gënjeshtër,si bëhemi pjesmarrës në shpifje e akuza, nëqoftëse tërë atë që e dëgjojmë e përcjellim pa e verifikuar. Sikurse e përmendëm edhe hadithin e Muhamedit salAllahu alejhi ue selam, të jemi të kujdeshëm në humore e në shaka, edhe në kohë të lirë, që edhe atë ta kemi me shije. Sepse edhe humori ka një shije, edhe loja ka një shije. Prandaj themi se besimtarët janë njerëz me shije, sikurse disa që nuk ka fare shije, as kur bëjnë shaka, as kur flasin, nuk kanë asnjë rend tek ata, Gjithshka e kanë kaos. Prandaj ne duhet të kemi shije në çdo aspekt, e këtë shije na e mëson besimi ynë në Allahun xheluala.Të flasim të vërtetën ose të heshtim. Heshtim e nuk e flasim gënjeshtrën për çfarëdo çmimi. Allahu xheluala na i pastroftë zemrat tona nga gënjeshtra,e na i pastroftë gjuhët tona nga gënjeshtra. Na pastroftë gjymtyrët tona, që të besojm drejt ta besojmë të vërtetën, e ta flasim të vërtetën e të punojm sipas të vërtetës. Shkëputur nga ligjërata të ndryshme E. Rama

Përtej Fjalës

13 GJËRA QË NUK I BËJNË PRINDËRIT E FËMIJËVE TË FORTË MENDËRISHT 1. Ata nuk i kushtojnë vëmendje mendësisë së viktimës

hatshme t’ju devijojnë nga marrja e vendimeve të mençura dhe të duhura. Kur prindërit tolerojnë fëmijët sepse ndjehen vetë në faj, u mësojnë atyre Mësojini fëmijës suaj se pavarësisht sa të vështi- të mos thonë “jo” edhe kur ndodhen nën situata ra apo të padrejta të jenë rrethanat, ata nuk kanë abuzive. pse rrinë duke u qarë e ankuar. Dështimet dhe 3. Ata nuk i bëjnë fëmijët qëndër të universit rrëzimet janë pjesë e jetës dhe gjithmonë mund të gjenden mundësi për të ndërmarrë hapa pozitivë. Mësojuni fëmijëve të përqëndrohen në atë çka ata 2. Ata nuk prindërojnë të udhëhequr nga ndjenjat kanë për t’i dhënë kësaj bote më shumë sesa atë çka përfitojnë nga kjo botë. e fajit 4. Ata nuk lejojnë frikën të marrë vendime për ta Tregojuni fëmijëve se pavarësisht se ju ndjeheni në faj ndonjëherë, (gjë e cila u ndodh të gjithë Të mundohesh gjithë kohës për të mbajtur fëmiprindërve) ju nuk do të lejoni emocionet e parre- jët larg rrezikut mund t’ju kurseje pak ankthin e

Përtej Fjalës

tanishëm si prind, por ju po i mësoni fëmijës suaj të shmangë çdo situatë që do jetë e parrehatshme për të. Tregojuni fëmijëve se mënyra më e mirë për të mundur frikën është të përballesh me të dhe ju do të rrisni fëmijë guximtarë që dalin jashtë zonave të rrehatit. 5. Ata nuk u japin fëmijëve pushtet mbi prindërit Jepuni fëmijëve mundësinë të mësojnë të zbatojnë udhëzime, të dëgjojnë gjëra që nuk u pëlqejnë dhe të bëjnë detyra që nuk u pëlqejnë. Lerini fëmijët të bëjnë zgjedhje të vogla pa prishur hierarkinë e familjes. 6. Ata nuk presin përsosmërinë

Mësojuni fëmijëve të menaxhojnë emocionet e tyre në mënyrë të shëndetshme që të mos varen tek të tjerët për të rregulluar gjendjen e tyre emocionale (humorin). 10. Ata nuk i parandalojnë gabimet e fëmijëve të tyre Lerini fëmijët të bëjnë gabime ndonjëherë dhe të mësojnë nga gabimet sepse kështu rriten më të mençur e më të fortë. 11. Ata nuk e ngatërrojnë disiplinën me dënimin

Dënimi e detyron fëmijën të vuajë në një formë të caktuar për gabimin që ka bërë. Displinimi e mëson fëmiëjn si të bëjë më mirë herën tjetër. Mësojini fëmijët të bëhen versioni më i mirë i ve- 12. Ata nuk i bien shkurt që të shmangin parretes së tyre, jo më të mirët e grupit apo më të mirët hatinë në çdo gjë pasi kjo e fundit bën që vetëvlerësimi i tyre të varet nga krahësimet me të tjerët sesa nga Për momentin mund të jetë më e thjeshtë t’ia vetja e tyre. blesh atë makinë sesa ta dëgjosh të grindet gjithë 7. Ata nuk i lejojnë fëmijët të shmangin përgjeg- ditën, por ju instaloni zakone të pashëndetshme jësitë tek fëmija juaj me këto rrugë të shkurtra. Jepni modelin tuaj duke treguar pritjen dhe durimin Nuk është ngarkesë apo mungesë fëmijërie kry- për të arritur tek gjërat që duam. erja e detyrave të përshtatshme me moshën. 13. Ata nuk i humbin vlerat Përkundrazi, fëmijët që kryejnë detyrat e tyre fitojnë forcë mendore dhe bëhen qytetarë të përg- Shumë prindër nuk po përcjellin më vlera tek jegjshëm. fëmijët e tyre sepse janë shumë të zënë me punët 8. Ata nuk i mbrojnë fëmijët nga dhimbja dhe kaosin e përditshëm të jetës. Sigurohuni të reflektoni mbi gjërat që janë të rëndësishme në Udhëzojini dhe mbështetini fëmijët gjatë përjeti- jetën tuaj dhe vendosni saktë prioritetet që të armit të dhimbjes sepse kështu ata fitojnë aftësi për rini tu jepni fëmijëve një jetë me forcë mendore tu përballur me vështirësitë e jetës. dhe me kuptim. 9. Ata nuk ndjehen përgjegjës për ndjesitë e fëmi- Përgatiti: Elona Çeço jëve të tyre

Përtej Fjalës