4 minute read
De huid
Duiken van top tot teen
DE HUID
In onze serie behandelen onze medische professionals de belangrijkste onderwerpen met betrekking tot duiken en de effecten die dit heeft op ons lichaam. Deze maand gaat het over ons grootste orgaan: de huid.
Er komen veel dingen in je op als het gaat om medische duikonderwerpen: de oren, de longen, het hart, de botten en gewrichten of wat dan ook. Aan één orgaan wordt echter nauwelijks gedacht. En juist dit orgaan krijgt veel te verduren bij het zwemmen en duiken: de huid. In feite is de huid een orgaan. Zelfs wel het grootste orgaan van het menselijk lichaam. En dit wordt in de watersport beïnvloed door veel verschillende mechanismen. Iets volkomen onschuldigs om mee te beginnen: een gerimpelde huid die zich op handen en voeten vormt na langdurig contact met water. Deze vervorming is het gevolg van een gezwollen huid op de plaatsen waar deze verschrompeld lijkt en dus praktisch 'te groot', zodat er rimpels ontstaan. Zodra het overtollige water dat is opgenomen is verdampt, 'past' de huid in deze gebieden weer. Vooral de handpalmen en de voetzolen worden aangetast. Dat komt doordat deze gebieden een groter aandeel hoornvlies hebben en minder talgklieren. Hoornvlies bestaat uit dode cellen die een vrij hoog zoutgehalte hebben. Dit zout trekt water de cel in, en omdat daar het hoornvlies niet zo goed ingevet is als bij andere delen van de huid, kan het water hier veel gemakkelijker doordringen.
BESCHERMING TEGEN DE ZON
Een zonnebrand, die vaak voorkomt bij een vakantie onder de zuidelijke zon, is niet alleen pijnlijk, maar kan ook leiden tot langdurige schade aan de huid. Intensieve blootstelling aan de zon versnelt niet alleen het verouderingsproces van de huid, maar kan ook de genetische samenstelling van de huidcellen aantasten. Schade die zich uit in vorming van gedegenereerde cellen, waaruit huidkanker kan ontstaan. Zorg daarom voor een goede en regelmatige zonbescherming in de vorm van zonnecrèmes met een hoge zonbeschermingsfactor en zonnebaden in een gezonde dosis. Ook bij het snorkelen is een goede zonbescherming voor de huid hard nodig, want hierbij is zelfs sprake van een extreem risico op zonnebrand. Aan land kan huidopwarming aangeven dat de zonnestralen op dat moment momenteel iets te veel zijn van het goede. Deze waarschuwingsoptie ontbreekt in water omdat de huid afkoelt. Het water beschermt niet tegen de straling van de zon bij het snorkelen op het wateroppervlak omdat er in het dunne laagje water nauwelijks iets wordt weggefilterd. Trouwens, het dragen van een T-shirt tijdens het snorkelen is geen effectieve bescherming als het niet is gemaakt van een speciale stof met uvbescherming. De enige remedie is een waterdichte sunblocker. De combinatie van zonnestralen, zout water en regelmatig douchen maakt de huid ook nog eens droog. Dit is vooral het geval op de terugreis in het vliegtuig merkbaar, want door de droge cabinelucht begint de huid te jeuken en te strak te worden, wat ze ervoor niet deed. De regel is ook hierbij: insmeren!
DUIKONGEVALLEN
Tot slot vermelden we het belangrijkste huidprobleem bij het duiken: de cutane DCZ - een decompressie-ongeval van de huid. Dit decompressieprobleem, dat klassiek wordt beschreven met de term 'duikvlooien', wordt in de meeste gevallen verkeerd ingeschat en wordt niet in verband gebracht met een duikongeval. De symptomen zijn vrij duidelijk, hoewel jeuk van de huid niet altijd op de voorgrond staat. Een gevlekte roodachtige tot blauw-violette verkleuring van de huid treedt op na een duik en de aangetaste huid kan zelfs licht opzwellen. Ook als er andere vreemde symptomen zijn, zoals duizeligheid of tintelingen, denk dan altijd als eerste aan een duikongeval en handel daarnaar. Op geen enkele manier moet je dit in eerste instantie afdoen als 'allergie' of 'iets verkeerd gegeten'. Want het kan uitmonden in een catastrofe als het onbehandeld blijft, zeker als je meerdere duiken gaat maken. Het kan een zeer ernstig duikongeval worden met neurologische symptomen en zenuwinzinkingen. De oorzaak van de huidsymptomen zijn gasbellen die zich vormen in het onderhuidse weefsel. Aangetast zijn voornamelijk huidvaten, lymfevaten en zenuwuiteinden. De gevolgen zijn onder meer zwelling van de huid, gevlekte 'blauwe plekken', die voornamelijk verschijnen op de romp, billen en dijen, en soms is er sprake van jeuk. De aangetaste weefsels worden geblokkeerd door de gasbellen, waardoor de verstopte bloedvaten van de huid tot de vlekkerige roodheid leiden. De verstopte lymfevaten zorgen voor de lichte zwelling en de jeuk is het gevolg van irritatie van de zenuwuiteinden van de huid. Als zoiets gebeurt en deze symptomen na een duik verschijnen, moet zo snel mogelijk 100 procent zuurstof worden ingeademd en als de symptomen niet significant afnemen na het inademen van zuurstof, moet zo snel mogelijk een (duik)arts en een hyperbaar centrum worden geraadpleegd.
