Bergen Magazine 3 2019 by Virtùmedia

ONTDEK ALPENSTAD SALZBURG • DE GROOTSTE (B)ERGERNISSEN ONDERWEG

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

Jaargang 13 Nr 3 juni 2019 € 6,50

wandelparadijzen in de Alpen

Chaîne du Bargy

Trektocht door het Massif des Bornes Basecamp Zillertal

Avontuur voor het hele gezin

EXTRA DIK ZOMERNUMMER

WIN EEN FJÄLLRÄVEN KEB JACKET T.W.V. € 300! AP

PREMIUM UNDERWEAR

Gratis verzending:

Free06BB

EXTREEM COMFORTABEL Ervaar het ultieme draagcomfort van bamboe ondergoed al vanaf â&#x201A;¬24,95!

ZIJDEZACHT

FRIS

ADEMEND

Bestel nu op

yourbamboobasics.com

SAVE WATER

BERGEN

inspiratie voor bergwandelaars

magazine

Jaargang 13, nummer 3, juni 2019 Bergen Magazine is een uitgave van Virtùmedia en verschijnt vijf keer per jaar

STILLE PLEKKEN

Redactieadres Bergen Magazine Postbus 595, 3700 AN Zeist www.bergwijzer.nl Hoofdredactie Jonathan Vandevoorde Eindredactie Marcia van Bijnen Redactie Daan Couwenbergh, Noes Lautier, Frank Peters, Jan van der Straaten, Peter Strookman, Simone van Velzen, Bert Vonk, Sean Vos Verder werkten aan dit nummer mee Karin Anema, Judith van Bilsen, Paul van Bodengraven, Nils Elzenga, Jeroen Gribling, Harald Pauli, Paul Petit, Renate Roke, Bram de Vrind, Willemijn Wiecher Vormgeving TwinMedia bv, Culemborg, Sanne Heuker Bladmanagement & advertenties Klaartje Grol, kgrol@virtumedia.nl, Telefoon +31(0)30-3072248 Marketing & samenwerkingen Anna ten Brinke, atenbrinke@virtumedia.nl Telefoon +31(0)30-6913835 Druk Veldhuis Media, Raalte Distributie Nederland: Aldipress, www.aldipress.nl België: AMP, www.ampnet.be Uitgever Nederland Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer (pdobbelaer@virtumedia.nl) Postbus 595, 3700 AN Zeist Telefoon +31(0)30-6920677 Uitgever België Virtùmedia, Pepijn Dobbelaer PO BOX 955, 1934 EMC-Brucargo Abonnementen De prijs voor een abonnement bedraagt € 31,45 per jaar (vijf nummers). Aan een abonnement buiten Nederland of België zijn extra verzend kosten verbonden. Neem hierover contact op met de klantenservice. Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden elk jaar vernieuwd. Aanmelding kan via onze website www.bergwijzer.nl of via de klantenservice op telefoonnummer +31(0)850407400 (ook voor vragen over bezorging). Adreswijzigingen dienen schriftelijk te worden doorgegeven met vermelding ‘Bergen Magazine’ en van de oude en nieuwe adressering en het nieuwe telefoonnummer. Opzeggingen dienen schriftelijk met een termijn van minimaal 1 maand te worden doorgegeven. Contact: Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Bergen Magazine, Postbus 595, NL-3700 AN Zeist. Tel. 085-0407400, e-mail: klantenservice@virtumedia.nl Lees hier hoe we met uw persoonsgegevens omgaan www.virtumedia.nl/privacy-statement © Bergen Magazine. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 1873-8966.

et zijn er meer dan je denkt. Stille plekken. Zelfs in de nabijheid van toeristische trekpleisters. Zodra je van een breed wandelpad af gaat, de helling op, kom je nog maar af en toe wandelaars tegen. Neem een kuitenbijter waar een korte ketting of wat handen- en voetenwerk aan te pas komt, en je hebt plotseling – o wonder! – het (bergen)rijk voor jou alleen. Hoe heerlijk voelt dat? Helaas, waar je ook loopt, de littekens van het massatoerisme zijn nooit echt weg. Zeker niet in de Alpen, voor veel lezers toch de favoriete vakantiebestemming. Of toch? De redactie was er in het begin van dit tijdschrift van overtuigd: die verborgen alpenparadijsjes bestaan. Zonder grote hotels, zonder liften, zonder snelwegafrit. Daar wilden we ook over schrijven, juist daarover! In ons allereerste nummer waren de Karnische Alpen het onderwerp van een eerste ‘eldorado’-reportage (Een rug van eenzame bergen, nr 2007-1). De ondertitel luidde: Waar de wandelaar ontdekkingsreiziger wordt. Deze kreet is altijd het leitmotiv geweest van de tientallen eldorado-reportages die ondertussen in dit blad zijn verschenen. Het werd dus hoog tijd om wederom de Karnische Alpen aan te doen. Zouden ze nog even afgelegen aanvoelen als auteur Harry Muré ze destijds zo mooi beschreef ? Ik mocht afgelopen zomer enkele dagen over de Karnischer Höhenweg wandelen die over de Italiaans-Oostenrijkse grenskam loopt. Ik ontmoette er enkele hartelijke

wandelaars en ‘ontdekte’ daarna een paradijs van stilte en eenzaamheid. De Karnische Alpen zijn nog precies zoals dertien jaar geleden. En omdat wij geloven in de weldaad van de stille natuur, zetten we in dit nummer nog twee andere wandel-eldorado’s in de schijnwerpers. Twee Zuid-Beierse Bergsteiger dörfer (blz. 26) slaan de handen ineen om duurzaam, kleinschalig toerisme tot een succes te maken voor de bevolking en de wandelaars. En in het Palagebergte, het minst bezochte massief in de Dolomieten, ontdekte fotograaf Frank Peters dat je beter geen hoogtevrees kunt hebben als je deze

“De beste momenten in het leven zijn ingegeven door verwondering en gemaakt van stilte” ruige, eenzame plek intens wilt beleven. Drie bestemmingen voor ontdekkingsreizigers die de pure Alpen willen ervaren, ver verwijderd van de massa’s. Die een praatje willen maken met de boer langs het hek. Of die de gulle lach van de waardin even waardevol vinden als het plankje met lokale lekkernijen die ze je vervolgens voorzet. Want ze bestaan nog écht, die stille plekken in de Alpen. Bergparadijsjes zijn het, wandel-eldorado’s. Zuiver en oprecht.

jvandevoorde@bergenmagazine.nl @mild_adventures @jvandevo  Een hemels gevoel op een plek waar het vroeger de hel was. In de buurt van de Plöckenpas kruist de Karnischer Höhenweg de toenmalige frontlinie van de Eerste Wereldoorlog. Foto: Jonathan Vandevoorde BERGEN magazine 3

IN DIT NUMMER A EM TH Foto: Jonathan 10_bron Vandevoorde in foto

Eldorado

STILLE WANDELPARADIJZEN IN DE ALPEN

Ze zijn er nog: die authentieke dorpen en valleien in de Alpen waar je ongestoord en niet gehinderd door grootschalige toerisme-infrastructuur de échte bergnatuur kunt ontdekken. Genieten van de stilte, helemaal weg van de wereld, levend in het moment. Daar gaat het toch om?

16 Karnischer Höhenweg – Zigzaggen op de grens 26 De Bergsteigerdörfer van Beieren 32 Hoogtevrees trotseren in de Pala-Dolomiten Met overzichtskaart op blz. 25

4 BERGEN magazine

42 ALPENSTAD SALZBURG De stad aan de Inn is niet alleen van Mozart en de Sound of Music. In het verleden waren de Salzburgse bisschoppen heer en meester van de Oost-Alpen.

46 TREKTOCHT IN DE ZWEEDSE WILDERNIS In augustus vindt in het noorden van Zweden een van de grootste georganiseerde trektochten van Europa opnieuw plaats, de Fjällräven Classic. Onze verslaggever liep een paar dagen mee.

56 42

50 DE ONBEKENDE CHÂINE DU BARGY Het late voorjaar of de vroege zomer is een perfect moment om het kalkmassief van de Bargy en de Rochers de Leschaux te ontdekken. De bloemenweelde is er ongekend, de paden heerlijk, maar die pasovergangen …

56 BASECAMP ZILLERTAL AVONTUUR VOOR HET HELE GEZIN

De wintersportinfrastructuur maakt de bergen van het populaire Zillertal ook in de zomer een aantrekkelijke bestemming voor gezinnen met jonge kinderen. Sean Vos nam zijn kroost mee voor een praktijktest.

66 WANDELEN OP DE RAND VAN EUROPA De Grote Kaukasus, de belangrijkste bergketen van het mythische Kaukasusgebergte, beslaat het gehele noorden van Georgië. De bergen zijn er hoger dan in de Alpen, en als wandelaar heb je er het rijk nog grotendeels alleen.

Berglicht 6 Nachtlicht

Actueel 8 Uitgerust 10 Uitgeprobeerd 12 Jouw foto 14 La dolce vita

Tot op zekere hoogte 39 In hemelsnaam

20 grootste (b)ergernissen 62 Boekenberg 65

BERGEN magazine 5

BERGLICHT

6 BERGEN magazine

NACHTLICHT TEKST & FOTO SEAN VOS Rifugio Alimonta, in het hart van de Brenta Dolomieten. Over trappen, kabels en smalle, uitgehakte paadjes had de imposante Via delle Bocchette Centrale mij hier naartoe gebracht. Na het diner begon het schouwspel. De zon zakte naar de horizon en zette de Dolomietenreuzen in een feloranje gloed. Langzaam slokten de schaduwen de rotswanden op. De eerste sterren verschenen en de nacht nam het Brentamassief in bezit. Met de camera naast mij op statief, de sluiter open en een pul bier in mijn koude handen, maak ik een praatje met de huttenwaard. “Wacht nog even tot na tien uur, dan doe ik het licht in de hut helemaal uit en valt ook het laatste strooilicht weg”, luidt zijn tip. Tien minuten staat de sluiter open. Dan wordt het tijd om de pul leeg te drinken en mijn bed op te zoeken. Morgen staat er weer een via ferrata op de planning. n

Ù Sterren- en v liegtuigsporen en de Melkweg boven de Torre di Brenta.

Camera: Nikon D7000 Lens: Tokina AT-X Pro 12-24mm f 4.0 op 12mm Diafragma: f 4 Sluitertijd: 601 sec. ISO: 100 Statief, Triggertrap sluiteraansturing BERGEN magazine 7

ACTUEEL

10 JAAR WERELDERFGOED DOLOMIETEN Zuid-Tirol en de Dolomieten hebben genoeg te vieren deze

UNESCO Werelderfgoed

zomer. Op 26 juni is het precies tien jaar geleden dat negen

Het is ook tien jaar geleden

Dolomietenmassieven de status van UNESCO Werelderf-

dat de massieven in de Dolo-

goed kregen. En 150 jaar geleden werd in Sexten klimge-

mieten uitgeroepen werden

schiedenis geschreven.

tot UNESCO Werelderfgoed vanwege hun unieke, land-

Op 28 juli 1869, op een vroege zondagochtend, stonden drie

schappelijke en natuurlijke

klimmers op de top van 3152 meter hoge Punta dei Tre

waarde. Klimmer Reinhold

Scarperi oftewel Dreischusterspitze. Paul Grohmann, Franz

Messner, zelf een Zuid-Tiroler,

Innerkofler and Peter Salcher schudden elkaar de hand op de

was destijds een van de grote

3152 meter hoge top, de hoogste berg in de Noordelijke

gangmakers van dit initiatief.

Dolomieten, gelegen vlakbij het dorp Sexten. Het was de

Ook dit gegeven wordt in diverse regio’s in de Dolomieten onder

eerste, gedocumenteerde beklimming van een top in de

de aandacht gebracht. In de regio Alta Badia bijvoorbeeld kun-

Sextener Dolomieten. Enkele weken later, op 21 augustus,

nen fitte ferratisti en rotsklimmers de 4 Peaks Challenge aan,

deden ze het kunstje nog eens over en beklommen ze in min-

waarbij vier toppen van rond de drieduizend meter (Sas dla

der dan drie uur de 2999 meter hoge Grosse Zinne, de hoog-

Crusc, Sasso delle Dieci, Lavarella en Conturines) in twee dagen

ste formatie in het iconische Drei Zinnenmassief. Om dit

of minder beklommen moeten worden via paden, via ferrata’s

150-jarige jubileum te vieren, worden deze zomer in Sexten

en enkele ongezekerde klauterpassages. Vooraf registreren is

tal van activiteiten georganiseerd, waaronder begeleide via

nodig op www.4peaks.it. Wie de prestatie in één dag voor el-

ferrata-toeren.

kaar krijgt, verdient een plek op de online wall of fame. (PP)

De Paternkofel (l.), de Drei-Zinnen-Hütte en de Drei Zinnen zelf zijn hét uithangbord van Werelderfgoed Dolomieten. Foto: J. Vandevoorde 

Langeafstandspaden steeds populairder Het is een trend die we al jaren kennen en die

predicaat (in goed Duits) Great Walk mee.

moeten liggen van een doorsnee fitte bergwan-

marketeers in de Alpen nu volop omarmen:

Elk worden ze geprezen om hun landschappelijke

delaar. De Alpine Passes Trail van Graubünden

meerdaagse routes – zeg maar LAW’s – zijn in

schoonheid en unieke karakter. De Berliner HW

naar Wallis daarentegen is specifiek bedacht

trek. Oude wijn in nieuwe zakken, dat wel,

in de Zillertaler Alpen bijvoorbeeld is vanwege de

voor berggeiten die van een fysieke uitdaging

maar makkelijk (online) te organiseren, dus

etappe naar en verblijf in de historische Berliner

houden: in 34 dagetappes klim en daal je om en

bevorderlijk voor een gezonde vakantiebeste-

Hütte al bijzonder te noemen. Verder is het de

bij de 37.500 hoogtemeters. De derde route, de

ding en goed voor de lokale economie.

route waarbij de meeste hoogalpiene wandeler-

vijftiendaagse Jura Höhenweg (lees de repor-

varing noodzakelijk is. Op de Karnischer HW kom

tage in Bergen Magazine 2019-2), mikt op de

In Tirol, trendsetter wat de Duitstalige Alpen

je resten uit de Eerste Wereldoorlog tegen (lees

fitte wandelaar of beginnende bergwandelaar.

betreft, is de 413 kilometer lange Adlerweg on-

de reportage in dit nummer). De jury blijkt echter

Om een meerdaagse trektocht te lopen hoef je

dertussen ook alweer veertien jaar oud. Enkele

een boontje te hebben voor de Lechtaler HW.

uiteraard geen extra lange vakantie of sabbati-

jaren daarna volgde Karinthië met de Alpe-Adria

“Het landschap is hier wild, groots, kolossaal en

cal op te nemen: je kunt, zoals veruit de meeste

Trail en Kitzbühel met zijn eigen KAT-Walk. En

boezemt ontzag in”, aldus een jurylid, die bena-

wandelaars doen, in één keer een deel van bij-

hoewel de bergpaden zoals van de Adlerweg of

drukt dat een goede conditie echt wel noodzake-

voorbeeld een week lopen en dan het jaar daar-

AAT er natuurlijk al veel langer lagen, is bekend

lijk is voor wie hem helemaal wil lopen. Boven-

op terugkomen voor de rest. En dat is niet alleen

dat het aaneenrijgen en promoten van bestaan-

dien behoort hij “tot de eenzamere routes, hier

goed voor jouw gezondheid maar ook voor de

de wandelnetwerken als één meerdaagse route

zijn ook de hutten vaak klein en rustig.”

plaatselijke middenstand. (JV)

– met uniforme bewegwijzering, interactieve website en vaak ook online te boeken

Iconic Hiking Trails

arrangementen – een flinke boost kan geven

Ook in Zwitserland wordt in de promotie van het

aan het wandeltoerisme. En daarvan heeft de

zomerseizoen de nadruk gelegd op LAW’s. Als

lokale middenstand (horeca, herbergen) in

‘Iconic Hiking Trails’ worden drie van de zeven

anders soms wat minder bezochte regio’s van de

bestaande LAW’s die het land doorkruisen dit

Alpen alleen maar profijt.

jaar extra onder de aandacht gebracht. “Langeafstandswandelen is misschien wel de

Great Walks

mooiste manier om de afwisseling aan Zwitserse

Deze zomer kondigt Tirol enkele ‘Great Walks’

cultuur- en natuurgebieden te ontdekken”, ver-

aan, meerdaagse routes voor fitte bergwande-

klaart Yves Luetoff, directeur van Zwitserland

laars. De trektochten bestaan al langer maar een

Toerisme Benelux in een bedoeld understate-

zogenaamde ‘elite’ is nu door een vakjury op be-

ment. Het interessante is, dat er een iconic trail

paalde kwaliteitscriteria beoordeeld. In dit rijtje

voor elk niveau is bedacht. De Via Alpina loopt in

klassiekers mag de Adlerweg natuurlijk niet ont-

twintig etappes over veertien Alpenpassen tus-

breken, maar ook de Berliner, Inntaler, Lechtaler,

sen Vaduz in Liechtenstein en Montreux aan het

Karnischer en Stubaier Höhenwege krijgen het

Meer van Genève. De route zou binnen het bereik

8 BERGEN magazine

De Oechsinensee ligt op etappe 13 van de Via Alpina (Griesalp-Kandersteg). Foto: swiss-image.ch – Kevin Wildhaber



Veilig over de almen

The Blue Rigi Sunrise, William Turner, 1842. Tate Gallery, London

In 2014 verongelukte een wandelaar na een aanval door een koe. Om herhaling te voorkomen, heeft de Oostenrijkse regering de regels voor wandelen over de almen nog eens tegen het licht gehouden. Zodat de koeien én de wandelaars veilig en ongestoord van de almen kunnen genieten. De regering heeft samen met boerenorganisaties en de alpenvereniging een nieuwe gedragscode opgesteld, die ervoor moet zorgen dat wandelaars op de almen niet in de problemen komen, en dat het vee niet gestrest of agressief wordt. Een informatiecampagne moet wandelaars op hun verantwoordelijkheid wijzen. Het zou dus zomaar kunnen dat je tijdens je wandeling komende zomer nieuwe informatieborden tegenkomt.

Verantwoordelijkheid De regels die zijn opgesteld, zijn in juridisch opzicht vergelijkbaar met de ski-regels van de FIS. Dat betekent dat wandelaars op de almen zelf verantwoordelijk zijn voor hun veiligheid en die van anderen, en daaraan gehouden worden. Overigens zijn gedragsregels voor op de alm niet helemaal nieuw. De alpenvereniging raadt al langer aan om erg voorzichtig te zijn in de nabijheid van vee.

Tien regels voor wandelaars op de almen:

Tentoonstelling Das Meer und die Alpen William Turner, de belangrijkste romantische schilder van Engeland, was gefascineerd door Zwitserland. Tussen 1802 en 1844 reisde hij zes keer door het land op zoek naar motieven en bezocht hij telkens Luzern. Dit resulteerde in wereldberoemde aquarellen, die voorheen alleen in de Tate Gallery in Londen te zien waren. Ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van het Kunstgesellschaft en het Kunstmuseum Luzern zijn de meesterwerken van 6 juli tot 13 oktober 2019 te zien op hun plaats van herkomst.

1. Vermijd contact met vee op de almen. Voer koeien bijvoorbeeld niet. 2. Blijf rustig, laat het vee niet schrikken 3. Moederkoeien beschermen hun kalfjes. Ga met een grote boog om ze heen, en vermijd contact tussen honden en moederkoeien. 4. Hou je hond onder controle, aan een korte lijn. Valt een koe toch aan? Zorg ervoor dat de lijn snel los kan. 5. Blijf op de paden. 6. Als het vee op het pad ligt, blijf dan rustig en ga met een grote boog om de koeien heen. 7. Als de koeien je naderen, blijf dan rustig. Keer de koeien niet de rug toe, maar probeer ze wel te ontwijken.

Foto: David Thexton

8. Verlaat, als de koeien onrustig worden, zo snel mogelijk maar rustig de weide. 9. Respecteer omheiningen. Als een hek open kan, zorg ervoor dat het hek niet lang open blijft staan, en sluit de poort weer goed. 10. Behandel de mensen en dieren op de almen met respect!

En waar was… SIMONE VAN VELZEN? Dit prachtige, glashelder kristal lag zomaar op een richeltje op de steile rotswand. Een vriendin van mij vond hem tijdens een klim boven de Bionnassaygletsjer. Wat een vondst! In het Mont Blancmassief ligt een ondenkbare hoeveelheid kristallen verstopt, maar deze schatten liggen normaliter niet zomaar voor het oprapen. De zoektocht ernaar is een delicate en soms gevaarlijke klus. Alpinist en kristaljager Jean-Franck Charlet, die ik onlangs interviewde, zit bomvol fascinerende verhalen hierover. Maar ze zijn zo aaibaar! Foto: J.Vandevoorde

Je leest Simones reportage over de kristaljagers van de Mont Blanc in het volgende nummer van Bergen Magazine

 Op Bergwijzer.nl is een voorlichtingsfilmpje te zien die de tien regels uitlegt.

>>>

MEER NIEUWS EN VEEL INFORMATIE VIND JE OP BERGWIJZER.NL/MAGAZINE/2019-3

>>>

BERGEN magazine 9

UITGERUST

Redactie Daan Couwenberg

Deuter Aircontact 50+10 SL: comfortabel en licht Deuter heeft deze trekkingrugzak voor dames nóg lichter gemaakt. Door het gebruik van nieuwe en innovatieve materialen is maar liefst 15% bespaard op het gewicht van deze trekkingrugzak. En dat zonder dat het draagcomfort ervan achteruit is gegaan. Dat draagcomfort wordt gevormd door foam paddings, die de luchtcirculatie stimuleren, zodat warme vochtige lucht wordt afgevoerd. De schouderbanden en heupgordel zijn ergonomisch gevormd, en passen zich aan de drager aan. Daarbij is de hele rugzak aangepast op het vrouwelijke lichaam.

 Adviesprijs: € 239,95 www.deuter.nl

Een echte allrounder Tijdens een bergtocht kun je in veel verschillende situaties terechtkomen. Beneden in het dal ploeter je door een modderig beekje, onderweg naar boven wandel je over grazige almen en als je echt op hoogte bent, wandel je over de kale rotsen. De Dolomite Veloce GTX is zo ontworpen dat je tijdens al die verschillende omstandigheden goed uit de voeten kunt. De schoen is licht en soepel maar tegelijk stevig genoeg om ook stijgijzers onder te binden. Daarmee is deze schoen geschikt voor stevige wandelingen en het lichtere klimwerk.

 Adviesprijs: € 239,– www.dolomite.it/nl/

GOED BESCHERMD TEGEN MUGGEN Het Bug Barrier Expedition shirt van Royal Robbins doet precies dat wat de naam al zegt: insecten weren. Het shirt is behandeld met InsectShield®Repellent Technology, dat tot zo’n 70 wasbeurten effectief blijft. Zo ben je met dit shirt langdurig beschermd tegen teken, muggen en andere insecten die ziekten als malaria en ziekte van Lyme kunnen overbrengen. En het shirt beschermt niet alleen tegen insecten, het is gemaakt met UPF 40+ materiaal, waardoor je ook beschermd bent tegen het zonnetje. De stof is daarbij luchtig en sneldrogend, waardoor dit een heerlijk shirt is voor wandelingen op warme zomerdagen. Handige zakken geven voldoende ruimte voor waardevolle spullen die je graag op je lichaam draagt, zoals een paspoort.

 Adviesprijs: € 89,95 www.royalrobbins.com

10 BERGEN magazine

LEKKER KOKEN OP EEN KAMPVUUR Wie wel eens boven een kampvuurtje wil koken, kent het probleem: hoe houd je je pannen boven stevig en stabiel boven het vuur? De Aeril van Primus lost dat probleem op. Een stevig frame van roestvrij staal, waarop een gillrooster past, waarop je potten en pannen stabiel boven het vuur kan zetten. Hoog, laag, dichtbij het vuur, of juist verder van het vuur af. En natuurlijk kun je groenten of vlees ook meteen op de grillplaat roosteren. De Aeril is makkelijk op te vouwen en mee te nemen in de bijbehorende tas. Het kleinste formaat past zelfs in je rugzak! Eventueel kan de set worden aangevuld met een set handige spiesen.

 Adviesprijs: € 99,95 www.primus.eu

Lowe Alpine Altus Met de reeks Altus-rugzakken heeft Lowe Alpine een allround rugzak voor huttentochten op de markt gebracht. Het Air Contour+ rugpand voorziet in een goede ventilatie op warme dagen, maar het materiaal van de rugzak is stevig en waterafstotend genoeg voor ruige wintertochten. Door de grote u-vormige opening aan de voorkant van de rugzak kun je altijd makkelijk bij je spullen. Veel aandacht is besteed aan extra’s, zoals TipGrippers waarmee je je wandelstokken stevig aan je rugzak kan hangen. De Altus komt in drie maten: 32 liter, 42:47 liter en 52:57 liter. Er zijn ook (iets kleinere) damesmodellen beschikbaar.

 Adviesprijs: € 149,95 www.lowealpine.com

Goede grip Met de Alverstone II GTX heeft Hanwag een lichte maar zeer stabiele trekkingschoen voor middelzware bergtochten. De Alverstone II GTX is 15 % lichter dan zijn voorganger de Alverstone GTX. De schacht van de schoen beweegt soepel mee met je onderbeen en met de click-clamp-veterogen strik je de schoen makkelijk dicht. De Vibram® AW Integral light-zool dempt goed en geeft, dankzij de noppen goede grip tijdens zowel het stijgen en het dalen.

 Adviesprijs: € 279,95 www.hanwag.nl

NOG HANDIGER Met de FREE-collectie heeft het bekende multitoolmerk Leatherman een compleet nieuwe lijn met een heel nieuw ontwerp geïntroduceerd. Dankzij magneten openen en sluiten de nieuwe multitools zo makkelijk, dat ze ook met één hand te gebruiken zijn. Ook zorgt het nieuwe sys teem met magneten ervoor dat er minder slijtage is, dus je multitool gaat nog langer mee ook! De FREE-collectie komt in meerdere series.

 www.leathermanfree.nl BERGEN magazine 11

UITGEPROBEERD

SPORTIEVE ALLESKUNNER De Jammer Knit enkelbroek van Royal Rob-

grondstof gerecycled materiaal om de impact

bins is een outdoor legging, gemaakt van

van de kledingindustrie op het milieu te ver-

gerecyclede PET-flessen. Karin Anema

kleinen. Door het gebruik van RePET-polyester

testte hem tijdens het wandelen, moun-

worden geen nieuwe grondstoffen, minder

tainbiken, hardlopen en tennissen.

water en minder energie gebruikt. Ook het verzendpakket is van recyclebaar lagedicht-

Geeft de broek “de bewegingsvrijheid en veelzij-

heidpolyetheen, LDPE. Uit milieuzorg is de zak

digheid om na een trektocht meteen door te gaan

van afbreekbaar plastic met het opschrift “Aub

op een stadswandeling”, zoals in de marketing-

hergebruik de zak.” Netjes. (KA)

tekst staat? Dát is precies de grote plus van deze broek. De sportieve broek is uiterst comfortabel en functioneel bij allerlei sporten: de stof rekt goed, is zacht en sterk. Tegelijkertijd heeft hij niet zozeer een esthetische maar wel een neuhoefde om te kleden om naar een werkafspraak

 Soepel, sterk en comfortabel • Combinatiemogelijkheden tussen activiteiten • Lubbert niet uit

te gaan. Dat is ideaal op een langere reis met ver-

-– Beperkte keuze in kleur

trale uitstraling, waardoor ik me na afloop niet

schillende bestemmingen en activiteiten. Je kunt de broek combineren met een sportief shirt en evengoed met een net bloesje.

 Adviesprijs: € 89,95 (zwart en donkergrijs) www.royalrobbins.com

Steeds meer buitensportmerken gebruiken als

BELORADO II TUBETEC GTX DAMES De afgelopen weken ben ik op pad gegaan

veel wegen. Ik lees dat ze per paar ongeveer 710

delingen in al deze landschappen. In regen,

met de Belorado II Low Lady Tubetec GTX

gram wegen. Hoewel niet helemaal onbelangrijk,

sneeuw en zon. En het klopt, de schoen loopt pri-

van Hanwag. Een hele mond vol! En deze

gaat het bij een wandelschoen niet om het uiter-

ma en heel comfortabel.

schoen is logischerwijs de opvolger van de

lijk, maar natuurlijk hoe de schoen past en hoe jij

Dit komt onder meer door de Gore-Tex voering,

Belorado Low Lady, met een aantal techni-

op de schoen loopt.

die de schoen waterdicht maakt en zorgt voor

sche vernieuwingen die de schoen nog

De Belorado II Tubetec Lady is een lage trail-

een zachte binnenkant. Een zeker ook door de

beter maken.

schoen, gemaakt voor wandeltochten door de

speciale pasvorm van de schoen, de leest is spe-

bossen of over de hei, heuvels en de lage bergen.

ciaal aangepast aan de vrouwenvoet. Nou vind ik

Als ik de doos open doe zie ik een sportief uit-

Ook bij een tocht over asfalt zou je met de Belo-

het lastig om te aan te geven hoe anders de leest

ziende schoen liggen met leuke kleuraccenten.

rado II geen last moeten ondervinden. De afgelo-

is zonder ook een paar Belorado’s voor mannen

Bij het oppakken valt op dat de schoenen niet

pen weken heb ik de Belorado’s getest op wan-

aan te passen. De schoenen moeten wel goed ingelopen worden, maar daarna loop je er eindeloos op door. En dan is er nog nieuwe Tubetec-zool van Hanwag. Dit is een tussenzool van zacht veerkrachtig materiaal die in een ‘tube’ van stevig vormvast

 Goede grip door de zool • Stevige en toch soepele schoen

materiaal geplaatst. Daarnaast combineert Han-

-– Geen

voorvoet en de hak). Deze Tubetec-zool geeft

 Adviesprijs:

€ 179,95 www.hanwag.nl

wag de Tubetec-techniek met het gewichtbesparende 3D PrimeBase (losse profieldelen onder de veel grip in de sneeuw en de modder, ik kan prima doorlopen. Daarnaast geeft de zool de schoen ook een jong uiterlijk! De Belorado II geeft mij bij de wandeltochten voldoende stevigheid, en loopt tegelijkerheid soepel en veerkrachtg. Zoals alle schoenen van Hanwag, is de Belorado II Tubetec GTX Lady verzoolbaar. Dat heb ik natuurlijk nog niet kunnen testen, deze schoen gaat nog wel een tijd mee voor dat verzoling nodig is. (WW)

12 BERGEN magazine

ONDERWEG MET DE TACORA 22 VAN VAUDE Judith van Bilsen en Klaartje Grol mochten

rugpand zit zo goed tegen je rug dat je de rugzak

de nieuwe Womens Tacora 22 van Vaude

niet voelt bewegen als je loopt, terwijl het tege-

proberen, een rugzak van slechts 900 gram

lijkertijd wel heel goed ademt. Ook bij dagelijks

die belooft een echt organisatietalent te

gebruik is dat een groot pluspunt.

zijn, milieuvriendelijk is geproduceerd en

De rugzak heeft een handige indeling en leuke

speciaal gemaakt voor vrouwen en/of klei-

snufjes. Zo vond Judith het erg prettig om een

nere personen.

soort verborgen voorvak te hebben, waarvan de rits niet zichtbaar is. En was Klaartje blij met drie

Judith deed de Tacora 22 om in warm weer bij het

vakken binnen in het hoofdvak. Als je een drink-

steenkolenmijncomplex Zollverein in het Duitse

zak gebruikt, heb je nog altijd twee vakken over.

Essen. Klaartje gebruikte de rugzak voor dage-

De brillenhouder aan de schouderband is ook erg

lijks gebruik en nam hem ook mee in de sneeuw

handig.

in het Duitse Winterberg. Onze eerste indruk was

De Tacora 22-rugzak is standaard uitgerust met

dat de rugzak mooi is ontworpen. Wat van pas

uitneembaar beursje en een regenhoes die je

komt als je de rugzak ook dagelijks gaat gebrui-

ook als boodschappentas kan gebruiken, twee

ken. Onze voorkeur gaat uit naar de donkere

goed bereikbare zijvakken van mesh, zijcom-

kleuren, we testen een roze en een blauwe, maar

pressiebanden en de mogelijkheid om bijvoor-

dat is een kwestie van smaak.

beeld je wandelstokkente bevestigen. Wij ne-

De Tacora 22 is een compacte rugzak waar je toch

men de rugzak bij een volgende keer graag weer

veel in kwijt kan. Maar als je net als Judith je rug-

mee. (JvB, KG)

zak altijd iets te vol stopt, dan moet je uitkijken. De stof en stiksels rondom de rits van het hoofdvak rekken niet mee. Gelukkig scheurde er niets. We vonden beiden de pasvorm heel erg fijn. Het

 Licht, handig en compact • Goede pasvorm, comfortabel -– Stop de tas niet te vol, weinig rek  Adviesprijs € 100,– www.vaude.com

PRIMUS AERIL SMALL De Primus Aeril Small is een grilplaat die in je rugzak mee kan. Ik heb hem getest op het strand, want een ondergrond van grint of zand is het veiligst. Je kunt de grill ook in een openbare bbq gebruiken. Ik vergeleek hem met een wegwerp-bbq. Kun je hiermee “makkelijker en veiliger op open vuur koken”, zoals Primus claimt? De grill kon ik vlot uitklappen. Ik heb ’m in een kuil gezet om de wind tegen te houden. Het gesprokkelde hout heb ik op aluminiumfolie gelegd (om de plek niet te vervuilen), en aangestoken. Het rooster was fijn om vlees en groenten te grillen, omdat het voedsel nergens tussen kan vallen. Onderin kon ik goed aardappelen poffen. De gril is solide en veilig. Na gebruik heb ik het vuile rooster in een krant gerold en in de opberghoes gedaan. Zou ik de gril mijn vrienden aanraden? Alleen aan diegenen die gek zijn op een vuurtje stoken en op

 Stabiel en compact • Goed te reinigen • Je kunt er ook aan de zijkanten bij om iets in de hete kolen te poffen • Duurzaam door hergebruik -– Prijs • Brandhout nodig, dat je ter plekke moet s prokkelen of moet meenemen • Aluminiumfolie en een oude krant nodig  Prijs € 99,95. Er is ook een duurdere large-uitvoering. www.primus.eu

voedsel grillen tijdens wildkamperen of een romantische picknick. Zij kunnen dan ook nog een pan op het rooster zetten. (KA) BERGEN magazine 13

JOUW FOTO

WINNAARS FOTOWEDSTRIJD ASOLO

LA DOLCE VITA! Dat lekkere berggevoel, die heerlijke

graag wilden zien! De leukste inzen-

En we hebben nog goed nieuws! We

staat van absolute rust en vrijheid… of

dingen staan op deze pagina’s, maar

mochten toch nog een paar Falcons

hoe je het ook wilt noemen. Jullie inge-

binnenkort mogen jullie allemaal een

weggeven, dus hebben we een win-

zonden foto’s gaven zeer verschillende

cadeaubon van Asolo verwachten voor

naar uit de selectie gekozen. Gefelici-

interpretaties aan het onderwerp la

20 % korting op de aanschaf van een

teerd L udovico Alcorta!

dolce vita, en dat is precies wat wij

paar Falcon wandelschoenen.

LUDOVICO ALCORTA, DEN BOSCH Ludovico’s foto straalt het echte dolce vita uit. In het Pamir-gebergte in Tadjikistan dan wel te verstaan. Daar werd hij na een lange wandeling verwelkomd met dit tafereeltje, en uitgenodigd op de thee. Een hartelijke ontvangst en dat op zo’n mooie plek!

14 BERGEN magazine

NAOMI MARCIN

BRENDA NOERENS

RITA DE VLAMINCK

DESIREE BROEKMAN DE JURY: • Jonathan Vandevoorde (hoofdredacteur) • Marcia van Bijnen (eindredacteur) • Edith Braakhekke (Matterhorn BV/Asolo) • Frank Peters

NIEUWE WEDSTRIJD

• Peter Strookman • Sean Vos • Daan Couwenbergh

RODERIK POTJER

HIER HEB IK HET OVER 20 JAAR NOG OVER …

Heel soms maak je van die momenten mee tijdens je avonturen in de bergen waarvan je weet: dit was écht once in a lifetime, dit ga ik later nog aan mijn kleinkinderen vertellen. En heb je die ‘toevallig’ ook nog op de sensor weten vast te leggen? Dan kun je hem later aan je kleinkinderen zelfs laten zien ook! Stuur je memorabele foto met een toelichting

naar ons toe en wie weet win je een van de twee prachtige Keb-jassen van Fjällräven die we mogen weggeven. Deze alleskunners hebben een winkelwaarde van € 299,95 elk. De twee mooiste foto’s worden gepubliceerd in het septembernummer van Bergen Magazine.

Inzenden kan tot uiterlijk 8 augustus op Bergwijzer.nl/ winnen. De eisen waaraan het beeldbestand moet voldoen en de wedstrijdvoorwaarden vind je daar ook terug.

BERGEN magazine 15

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

Een rug van eenzame bergen. Onderweg naar het Ködertörl (2150 m), het hoogste punt op de derde dag van onze trektocht over de Karnischer Höhenweg.

16 BERGEN magazine

Karnische Alpen

Karnischer Höhenweg

Zigzaggen tussen Sauerkraut en cappuccino “Die hebben een goed leven”, filosofeer ik als we om half zeven het pad naar de hut in slaan, nagestaard door enkele herkauwende koeien. “Denk je dat ze dat weten?”, vraagt Joan. “Bij ons hebben ze veel lekkerder gras. In hun poep hier zit wel veel meer structuur dan bij ons, dat wel.” Beroepshalve komt Joan geregeld bij veeboeren over de vloer. Voor hem zijn dit de koetjes en kalfjes van alledag, zoals er nog vele zullen volgen op onze driedaagse huttentocht over de Karnischer Höhenweg op de Oostenrijks-Italiaanse grens. Het wordt gezellig, weet ik nu al. TEKST & FOTO’S JONATHAN VANDEVOORDE

BERGEN magazine 17

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

Karnische Alpen

Dag 1 Ingridalm – Wolayer Seehütte

MET DE KARAVAAN MEE

en taxi heeft ons vanochtend vroeg al van Sankt Lorenzen in het Lesachtal naar de Ingridalm gebracht. Na vijfenveertig minuten stijgen bestellen we een bak slappe koffie in het Hochweißsteinhaus. De meeste gasten zitten nog aan het ontbijt, sommigen maken zich op het terras klaar voor het vertrek. We sluiten ons stiekem aan bij een karavaan die de bijna 170 kilometer lange Karnischer Höhenweg – der KHW – van west naar oost geheel of gedeeltelijk aflegt. “Heb je het laatste weerbericht misschien gehoord?” vraagt een Nederlandse vijftiger die met zijn zoon vier dagen geleden uit Sillian vertrokken is en morgen uitstapt. Zijn zoon is 21 geworden. “Met deze tocht wil ik hem ‘afduwen’”, zegt hij trots. Een Vlaamse man vraagt of wij weten of het klopt dat je daarboven om de Raudenspitze een mooi toerke kunt doen. Er zijn twee vriendinnen uit Hamburg die elk jaar samen een huttentocht wandelen en een jong, zwijgzaam koppel dat ook in Sillian is begonnen. De meid is duidelijk niet blij dat ze voor de zoveelste keer haar regenjack aan moet trekken. Vandaag zullen we steeds dezelfde pluk mensen tegenkomen op de KHW. Bergwandelen verbroedert. Het ijs was al gebroken voordat we elkaar hier voor het eerst tegenkwamen.

Op en neer Als Joan en ik het Ofner Joch bereiken, vlak boven de hut, zitten we even met ons hoofd in de mist. Tien minuten later trekt de hemel weer open en zo gaat het de hele dag door, zon-wolken, zon-wolken. Niets doet trouwens vermoeden dat we op de bergpas Italië zijn binnen gelopen. Halfweg de afdaling naar Casera Fleons di Sotto zien

18 BERGEN magazine

we het alleen aan de bordjes. Voorbij de gesloten almboerderij gaat het door lariksbos weer omhoog langs de indrukwekkende kalksteenwand van de Monte Avanza. Naarmate we klimmen wordt het landschap ruiger. Het bizarre hier is dat kalksteen, dolomiet en kristallijn gesteente – leisteen en gneiss – elkaar continu afwisselen. We zullen in totaal drie dagen lang zigzaggen over de periadriatische breuklijn die de Afrikaanse plaat van de Europese scheidt. De krachten die deze steile bergen hebben gevormd zijn soms zo heftig geweest, dat oude, kristallijne lagen boven op jongere sedimentlagen zijn terechtgekomen. Het lukt ons niet om de donkere wolken

panoramavensters wordt het zicht op het schilderachtige bergmeer ons door flarden mist ontnomen. De rest van de avond gaat de verbroedering in de moderne Speisesaal vrolijk verder.

Bergwandelen verbroedert. Het ijs was al gebroken voordat we elkaar hier tegenkwamen die uit het westen aan komen drijven, voor te blijven. Als we Oostenrijk weer betreden krijgen we ze uitgemeten. Gelukkig heeft de mooi gerenoveerde Wolayerhütte een prima droogruimte en warme douches. Joan gaat voor de zuurkool; echt niet mijn ding. Ik mag goulash van hertenvlees als alternatief. Door de grote

see-

 Lago Bordaglia, een klein meer in de wolken.

Zware luchten boven de Casera Fleons di Sotto.



Gezelligheid in het Hochweißsteinhaus.



 Wolayerseehütte: eetzaal met uitzicht.

Op dag 1 komen we dezelfde mensen een paar keer tegen.



BERGEN magazine 19

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

Karnische Alpen  Ochtendgloren bij de Wolayer See, en de laatste zon die we vandaag zullen zien.

Oorlogsvondsten. Rif. Lambertenghi Romanin.

Dag 2 Wolayerseehütte – Valentinalm

EEN GRENSGEVAL

anochtend maakt de karavaan zich klaar om over het Valentintörl naar de Valentinalm te wandelen. Daar zullen veel wandelaars afstappen, ongeveer halfweg, en de bus nemen naar Kötschach-Mauthen in het dal en dan de trein naar Sillian. Als het weer meewerkt willen Joan en ik echter graag over de Italiaanse kant naar de alm, een route die veel langer is, maar spectaculairder. We lopen vierhonderd meter langs de Wolayersee en bereiken meteen al de Rifugio Lambertenghi Romanin, een betonnen gedrocht omringd door loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog. Net zoals aan het Tiroler front werd hier tussen de Italiaanse en Oostenrijks-Hongaarse troepen tweeënhalf jaar lang gevochten. Van hier tot voorbij de Plöckenpas komt de frontlinie nog steeds overeen met de huidige staatsgrens. Binnen knettert een houtkachel. Een millenial houthakkerstype – baard, kale kop, designer ruitjeshemd – zet een cappuccino zoals een cappuccino hoort te zijn, en dat voor maar tweeënhalve euro. In tegen stelling tot zijn Oostenrijkse buur is deze hut leeg. “Laagseizoen. Alleen in het weekend komen de Italianen omhoog.” Zou dat in de oorlog ook al zo geweest zijn, vraag ik aan Joan, schertsend. “Ik dacht het niet. De Italianen hebben toch gewonnen?” Goed punt.

Kinderspel Wat gaat het weer doen, vraag ik. We willen graag de Sentiero Spinotti lopen, een uitdagende Steig, tot aan de Rifugio Marinelli en dan verder door Italië tot op de Plöckenpas. “You’re OK. Pressure iz goood!”, constateert de houthakker op zijn digitaal weerstation. “It iz easy via ferrata. We do it wid kiiids”, zingt hij, consequent de

20 BERGEN magazine

laatste lettergreep van elke zin als spaghetti uitrekkend. Als bambino’s het kunnen, kunnen wij het ook, denk ik, en het wordt de Spinotti.

De Sentiero Spinotti is een heerlijk speeltje, maar geen kinderspel De Spinotti blijkt van de eerste tot de laatste meter een heerlijk speeltje te zijn, maar geen kinderspel. Vaste kabels en enkele ladders helpen ons in de steile kalkwand omhoog. De diepten onder ons zijn, mede door de nooit wijkende wolkenflarden, onpeilbaar en daardoor spannend. Na een uur zwetend klauteren over grote rotsplaten en door schoorstenen vlakt het pad weer wat af. De rest is wel kinderspel.

Toch besluiten we om nog naar een oude mitrailleurstelling uit de Eerste Wereldoorlog te klimmen. Tijdens het conflict zijn in deze sector van het front 1500 soldaten gesneuveld, lees ik op een bord. Er zijn boven op de top van de Kleiner Pal ook nog bunkers en intacte loopgraven te vinden, maar dat is nog eens 450 meter klimmen, in de regen. Hier hebben we dus even geen zin meer in. Het stenen paadje terug omlaag is steil en spekglad geworden. Joan gaat flink onderuit en verbuigt daarbij zijn wandelstok, maar komt er voor de rest alleen met de schrik vanaf. Nog een uur ploeteren we door wei en bos alvorens we bij Gasthof Valentinalm neerploffen op het terras. Want op precies het goeie moment breekt hier de zon eindelijk door. Kartoffelsalat, Knödel en Schnitzels op het menu vanavond: we zijn weer helemaal terug in Oostenrijk.

Lasagne met bloemetjes Rifugio Marinelli heeft een culinaire reputatie hoog te houden, had ik vernomen, en die heeft kok en waardin Maria helemaal waargemaakt. De lasagne had ze zelfs met gedroogde bergbloemblaadjes besprenkeld. Het is een goedmaker voor de grauwe, natte namiddag die volgt. Een lekkere herinnering, terwijl we in de niet-aflatende regen een golvend karstplateau oversteken en afdalen naar de Plöckenpas. We steken over nat asfalt de grens over langs een troosteloos voormalig tolkantoor en een grote, nieuwe windmolen. Er is door de regenwolken zo goed als niets van het landschap te zien.

Rifugio Marinelli, bekend vanwege Maria’s lasagne.

Ú We klauteren lekker omhoog op de Sentiero Spinotti.

BERGEN magazine 21

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

Karnische Alpen

Dag 3 Valentinalm – Zollnerseehütte

OVER DE FRIEDENSWEG

ag drie kondigt zich aan als een stralende finale. We lopen terug naar de voet van de Plöckenpas waar een groepje boeren doende is om hun koeien richting de wachtende veewagens te drijven. Almabtrieb en het is geeneens half september? “Door de droogte van de zomer valt er weinig meer te vreten op de hoge almen”, legt een van de mannen kort uit. “Er groeit daarboven echt niks meer.” We hebben een pittige etappe voor de boeg. De eerste klim gaat loeistijl door het bos en over een grashelling naar de Untere Spielbodenalm. Het is nog vroeg en toch al warm. Een bronnetje op de alm brengt verkoeling voor mijn rode hoofd. De lucht is zo helder dat we van hier helemaal in Italië de Rifugio Marinelli zien liggen, die van de lasagne, en daarachter de plompe Hohe Warte, de hoogste berg in het gebied, pure kalksteen.

Ik voel in één keer alle energie uit mijn lijf lopen als de lucht uit een lekke ballon We lopen een tijd langs de zonhelling tot bij een volgende alm. Wandelaars komen we niet meer tegen. De wandelkaravaan van eergisteren is ergens in de anonieme diepte daar beneden, in de wereld van gezin, werk en auto’s, opgelost. Joan en ik zijn op onszelf aangewezen als

22 BERGEN magazine

we tegen het middaguur het Ködertörl te lijf gaan, met 2150 meter het hoogste punt van de etappe. Tussen stekelige struiken draait het smalle loopspoor onverwacht van de hoogtelijn weg en slingert als een klimop recht tegen de helling omhoog. Wanneer het geklauter ophoudt en het terrein weer makkelijk begaanbaar wordt, uitgerekend hier, voel ik in één keer alle energie uit mijn lijf lopen als de lucht uit een lekke ballon. Nog een paar honderd meter tot aan de pashoogte ...

Weergaloos panorama Boven op de pas, aan de rand van wat nog rest van een vage loopgraaf, plof ik neer in het sappige gras en graai ik naar eten in mijn rugzak. Door de heldere atmosfeer zie ik de Alpenhoofdkam in het noordwesten liggen, de Gailtaler Alpen boven KötschachMauthen in het westen en aan de Italiaanse kant die steile, grillige kalkbergen. In de verte meen ik zelfs enkele Dolomieten pieken te ontwaren. Deze vervallen loopgraven lijken een tweede verdedigingslinie te zijn geweest. De nu goed zichtbare stellingen op de Kleiner Pal aan de overkant van het dal vormden de eerste buffer tegen de aanvallen van de Italianen. Je zal hier maar een hele winter gezeten hebben, denk ik, en ik prijs ons gelukkig dat het vandaag zo’n lekker weer is. Twee broodjes en een halve liter water doen bij mij wonderen en de rest van de tocht dartelen Joan en ik bergafwaarts door een zalig, ongerept bergdal. Geen koeien, geen wegen, geen wandelaars te bekennen. Twee uur later komen we aan bij de vriendelijk ogende Zollnerseehütte. Het houten gebouwtje met roodwitte luikjes staat midden op een winderige hoogvlakte die iets van een Noors of Schots landschap weg geeft, maar dan met alpenroosjes. Een stijl-

volle kapel naast de hut herinnert aan de zinloosheid van oorlog. Dit is onze eindbestemming, hier houdt ons avontuur over de KHW jammer genoeg al op. We vieren onze tocht met een groot, lekker glas vocht. En nog een, en dan nog een. We zweren broederlijk dat we het vervolg van de Friedensweg nog een keer zullen lopen. Een andere keer. n

Een verfrissende pauze op de Untere Spielbodenalm.

De Grünsee.

De lange afdaling: helemaal alleen op de wereld.

De Cellon (l., 2241 m) waakt over de koetjes.

ÜÜ

Eindpunt bereikt: de Zollnerseehütte.

BERGEN magazine 23

The dust settles. Shoulder your Manaslu Breathe in. Buckle up. Zip, clip, adjust. Life loaded on your back A dirt track at your feet. Brace yourself. This is The Carry Moment™ Breathe out, and go. MANASLU

BACKPACKING CARRY SYSTEM

Move from mountain trails to forest glades, find yourself with flip-flop feet washed up on a wild beach, pack on back and the world at your feet. Trek, travel trust in your carry system.

lowealpine.com

MANASLU: designed to move your world

BERGWIJZER De Karnischer Höhenweg (KHW) is een meerdaagse wandeltocht door de Karnische Alpen, het grens gebied van Oostenrijk en Italië. De 169 kilometer lange huttentocht begint in Sillian (Oost-Tirol) en eindigt in Arnoldstein (Karinthië) en wordt meestal in die richting (west-oost) gelopen. De route volgt de frontlijn van de Eerste Wereldoorlog en talrijke overblijfselen zijn nog zichtbaar, zoals loopgraven, stukken prikkeldraad, ruïnes van barakken en schutsposities. Daarom wordt de route ook de Friedensweg genoemd. Ook geologisch is het gebied uitermate bijzonder en door de UNESCO als Global Geopark erkend: je loopt er op de Periadriatische breuklijn die de tektonische platen van Afrika en Europa scheidt, waardoor sedimentaire kalksteen en kristallijne gesteenten onderweg continu met elkaar afwisselen.

dag moet overwinnen daarentegen zijn aanzienlijk en soms erg steil. Gecombineerd met de lengte van de etappes betekent dit dat een goede conditie en bergwandelervaring absolute vereisten zijn, net zoals vrij zijn van hoogtevrees.

Planning: Variaties en combinaties Italië/Oostenrijk zijn ook mogelijk natuurlijk, maar je zult moeten beslissen op basis van je kunnen en van de weersverwachting. Soms heb je aan weerszijden van de grens een berghut, met een typische Italiaanse dan wel Oostenrijkse sfeer én keuken. Zit de Oostenrijkse hut vol, check dan de Italiaanse, die buiten de weekends zelden volgeboekt is. Weet echter dat je op de KHW meestal geen mobiel bereik hebt. In de zomermaanden is vooraf reserveren aan te bevelen. Er zijn enkele uitstekende gidsjes verkrijgbaar (zie leestips) die je zullen helpen bij de tochtplanning.

VERVOER

Stadjes zoals Sillian, Kötschach, Tropolach en Arnoldstein zijn met de trein bereikbaar (www.oebb.at). Vanuit Kötschach rijdt er een wandelbus naar de Plöckenpass, en vanuit Tropolag naar Nassfeld, beide bekende ‘in- of uitstapplaatsen’ voor wandelaars die een gedeelte van de KHW lopen. Wil je in- en uitstappen op een andere plek, zoals de auteur deed, dan biedt een taxi uitkomst. Die brengt je dan vanuit een dorp in het Lesachtal/Gailtal tot bij een berghut of tot aan het begin van de Hüttenanstieg, of andersom, weer terug naar de bewoonde wereld. WANDELEN OP DE KHW

De Oostenrijkse variant van de KHW, route 403, kan in 8 etappes afgelegd worden, waarvan sommige erg lang zijn (wandeldagen van 8 uur – zonder pauzes – en meer). Ook aan de Italiaanse kant loopt een ‘Carnia Trekking’ die 10 etappes lang is. De bergen aan Italiaanse zijde zijn vaak spectaculairder vanwege de grillige kalkmassieven die aan de Dolomieten doen denken. Aan Oostenrijkse zijde loop je zowel door kalkbergen als door wat groenere, minder steile hellingen van leisteen of Grauwacke. De hoogtes zijn niet spectaculair: je komt zelden boven de 2100 meter. De hoogteverschillen die je elke

GELOPEN ETAPPES UIT DE REPORTAGE

• Dag 1 Ingridalm (1646 m) – Hochweißteinhaus (1867 m) – Ofner Joch – Giramondopas – Wolayer Seehütte (1967 m) 19 km, h 1300 m, i 1000 m, ong. 7¼ uur. Met een taxi ’s ochtends uit Sankt Lorenzen naar de Ingridalm, van daaruit naar het Hochweißteinhaus. Landschappelijk zeer afwisselende etappe, grotendeels door Italië, die door kenners als de mooiste van heel de KHW wordt beschouwd.

Dag 2 Wolayer Seehütte – Rif. Marinelli (2120 m) – Plöckenpass (1357 m) – Valentinalm (1205 m) 16 km, h 850 m, i 1500 m, ong. 7 uur. Spectaculaire Italiaanse variant die alleen bij droog weer aan te raden is. Uitstekende keuken in Rif. Marinelli, van waaruit je de Hohe Warte (Monte Coglians, 2780 m) kunt beklimmen (4½ uur extra, overnachten in de rifugio aan te raden). Variant: AIs het weer slecht is of je wilt de spannende Sentiero Spinotti vermijden (een via ferrata cat. A, vaste kabels, dieptes), dan kun je de Oostenrijkse variant nemen over het Valentintörl (ong. 3½ uur).

• Dag 3 Valentinalm – Grünsee – Ködertörl (2150 m) – Obere Bischofalm – Zollnerseehütte (1738 m) 19 km, h 1440 m, i 950 m, ong. 7½ uur. Lange maar landschappelijk schitterende etappe. Enkele pittige maar relatief korte stijgingen, o.a. naar het Ködertörl. Daarna vooral bergafwaarts door een eenzaam berglandschap. Tip: Overnacht in de knusse hut als je kunt. De sterrenhemel is spectaculair en de bediening erg vriendelijk. Wij gingen in een taxi vanaf de Zollnerseehütte terug naar Kötschach-Mauthen in het dal. KAARTEN

• Kompass Wanderkarte 47 Lienzer Dolomiten – Lesachtal, 1:50.000. Voor het deel Sillian-Plöckenpass. • Kompass Wanderkarte 60 Gailtaler Alpen – Karnische Alpen - Oberdrautal, 1:50.000. Voor Plöckenpass-Nassfeldpass. • Kompass Wanderkarte 64 Villacher Alpe – Unteres Drautal, 1:50.000. Voor Nassfeldpass-Arnoldstein. LEESTIPS

• Trekking the Karnischer Höhenweg, John Hayes, Cicerone Press, ISBN 9781852849429. Handige gids met voldoende achtergrondinformatie over geschiedenis en geologie. Ook beschrijvingen van veel etappevarianten. • Karnischer Höhenweg – Von Sillian nach ThörlMaglern, Evamaria Wecker, Bergverlag Rother, ISBN 9783763344048 • Wanderführer Karnischer Höhenweg – mit Tourenkarten und Höhenprofilen, Mark Zahel, Kompass, ISBN 9783990443477. Bevat een wandelkaart 1:35.000. MEER WETEN?

• www.wandelen.karinthie.com – Nederlandstalige wandelinformatie. • www.karnischer-hoehenweg.com – detailbeschrijving KHW met interactieve etappekaarten. • www.karinthie.com – toeristische informatie over Karinthië in het algemeen (Nederlands).

BERGEN magazine 25

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

ONTHAASTEN IN

Chiemgauer Alpen

Beierse Bergsteiger dörfer Zomers gevoel. Genieten van het uitzicht op de Priener Hütte.

26 BERGEN magazine

Aandacht voor de vakantiegast, de eigen woonomgeving en de bergnatuur zit de inwoners van de Beierse bergdorpen Schleching en Sachrang in het bloed. Maar wat moet je nu precies doen om die eretitel ‘Bergsteigerdörfer am Geigelstein’ te verdienen? Tijdens mijn verblijf in dit wandelparadijs in de Chiemgauer Alpen ervaar ik het aan den lijve. TEKST & FOTO’S BERT VONK

Meiboom in Schleching.

eestal laat ik op weg naar mijn geliefde bergen de VoorAlpen snel achter me en beland uiteindelijk ergens tussen de hoge toppen van de hoofdkam. Maar dit keer zijn de lagere bergen van de Beierse Alpen juist mijn hoofddoel. In het hart van de Chiemgauer Alpen vind je nog volmaakte rust en ontspanning, zo beloven de brochures die ik heb doorgebladerd. Hier geen kabelbanen met een transport capaciteit van duizenden toeristen per uur en geen overvolle bergrestaurants. Op eigen kracht de bergen in, is er het devies. Ik overnacht in Schleching, dat in 2017 samen met buurdorp Sachrang als een van de eerste Duitse bergdorpen het predikaat Bergsteigerdorf verkreeg. Het concept is overgewaaid uit Oostenrijk, waar inmiddels al meer dan twintig van dit soort pareltjes bestaan: stuk voor stuk plaatsen die inzetten op duurzaam toerisme en behoud van kwetsbare bergnatuur. Dat twee bergdorpen zich als team presenteren is uniek, met dank aan de ruim 1800 meter hoge ‘Blumenberg’ Geigelstein, die midden tussen de twee dorpen in ligt. Het gebied rond de Geigelstein is sinds 1991 beschermde natuur en tot ver over de landsgrenzen befaamd om zijn bloemenrijkdom. Maar liefst 720 verschillende planten- en varensoorten vind je er. Ook is het een broedplaats van zeldzame vogels, zoals ruigpoothoenders en rotszwaluwen.

Perfect plaatje Ik slenter door Schleching en ben onder de indruk van de liefdevolle manier waarop de ingezetenen hun woningen in perfecte conditie houden. Stralend wit BERGEN magazine 27

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

gepleisterde huizen zijn versierd met mooie wandschilderingen of fraai gedecoreerde houten balkons. Onder een overkapping zie ik een ondeugende houten sculptuur van een jager die een bakkersvrouw het hof maakt, natuurlijk met een likkebaardende kat aan zijn voeten. Indrukwekkend is ook de twintig meter hoge meiboom die het dorpsplein opluistert. Op dwarslatten zijn tientallen houten figuurtjes aangebracht die de verschillende beroepen in het dorp uitbeelden. Met Remigius Bauer, de eigenaar van de lokale sportwinkel, praat ik over de toeristische projecten in uitvoering. Soms loopt men daarbij tegen onverwachte grenzen aan. “We hadden een prachtige klettersteig gepland op de nabijgelegen Zellerwand”, vertelt hij. “Maar uitgerekend op die plek bleek zich een broedplaats van de beschermde rotszwaluw te bevinden. Het is twijfelachtig of de bouw nog wel kan doorgaan.” Bauer raadt me aan te starten met een mooie cultuurwandeling ten zuiden van het dorp. “Daar zijn we bezig met de uitbouw van het oude smokkelaarspad tussen Schleching en de Oostenrijkse wintersportplaats Kössen tot een echt Erleb nispfad met uitzichtsplatformen en hangbruggen”, zegt hij.

De kloof van de Tiroler Ache.

Chiemgauer Alpen

Schleching.

“We lopen ongetwijfeld een aantal toeristen mis, maar zijn voor natuurliefhebbers des te aantrekkelijker” Gespleten rots Dus volg ik ’s middags de romantische kloof van de Tiroler Ache tot ik via een hangbrug kan oversteken naar de Klobenstein. Volgens een sage werd hier ooit een vrouw bijna door dit reusachtige rotsblok verpletterd. Toen zij vertwijfeld Maria te hulp riep, spleet de steen in tweeën en kon zij ongedeerd door de ontstane scheur lopen. Later werden op deze gewijde plek een bedevaartskerk en een boskapel gebouwd. Na een stijging van drie kwartier bereik ik het uitkijkpunt Streichen waar zich een prachtig uitzicht op de grasgroene weiden en verstrooid liggende dorpen van het Achental ontvouwt. Op de Streichen staat de laatgotische Sint Servatiuskerk. Ik bewonder de prachtige vijftiende-eeuwse fresco’s die eeuwenlang verborgen zijn geweest onder een dikke pleisterlaag. Op het terras van het aanpalende Gasthof uit dezelfde eeuw serveert een in fraaie klederdracht gestoken blonde dame me een pul gerstenat van de lokale brouwerij.

Eigen filosofie De volgende morgen maak ik al vroeg mijn opwachting bij burgemeester Josef Loferer. Hij gaat mij alles vertellen over zijn geliefde Bergsteigerdorf. Loferer is een gemoedelijke Beier: fors postuur, volle

28 BERGEN magazine

baard, twinkeloogjes en natuurlijk … gehuld in een Lederhose. Loferer legt me de filosofie achter de Bergsteigerdörfer uit. “Het initiatief ondersteunt de duurzame ontwikkeling van bergdorpen”, vertelt hij. “En daarbij gaat het zeker niet alleen om toerisme. De deelnemende dorpen willen zowel aan de eigen bevolking als aan de toeristen een plezierige plek bieden om te wonen, te werken en te recreëren. Daarom doen we ook zo ons best om van Schleching een aantrekkelijk ogend dorp te maken. We hebben een breed aanbod aan winkels waaronder een Dorfladen met regionale produkten en veel openbare voorzieningen zoals een dokterspost en een school. En Schleching telt maar liefst dertig verenigingen.” En hoe staat het met de culturele tradities, wil ik weten. “Er zijn jaarlijkse feesten die ook door de toeristen zeer gewaardeerd worden, zoals de Almabtrieb, waarbij we in de herfst de versierde koeien van de bergweiden terugbrengen naar hun winterverblijf in het dal. Ook het oprichten van de meiboom is een jaarlijks terugkerende, feestelijke gebeurtenis. En je hebt natuurlijk al gezien dat wij onze nationale klederdracht met trots dragen.” Natuurlijk komt ook het Naturschutzgebiet Geigelstein ter sprake. Samen met de pachters van de almen probeert de gemeente

het prachtige cultuurlandschap met zijn afwisseling van bloemrijke bergweiden en bossen zo goed mogelijk in stand te houden. Daarom ziet volgens Loferer de gemeente ook af van grootschalige technische ontsluitingen zoals kabelbanen, sneeuwkanonnen en grote hotelcomplexen. “Daardoor lopen we ongetwijfeld een aantal toeristen mis, maar zijn we voor natuurlief hebbers des te aantrekkelijker.” Heeft Schleching nog wensen om het toerisme verder te ontwikkelen? “We zouden tussen Sachrang en Schleching graag een elektrische wandelbus laten rijden”, zegt Loferer. “Daardoor zou het uitgebreide

wandelpadennetwerk tussen Sachrang, Aschau en Schleching nog beter benut kunnen worden. Een andere wens is de inrichting van een almen-informatiecentrum. De Almwirtschaft is de ruggengraat van ons natuurbeheer.”

Almenronde Geen wonder dat mijn geplande bergtocht in het natuurgebied een grote almenronde wordt. Wandelgids Richard Prasser begeleidt me op de Anstieg naar de Prienerhütte, waar ik ga overnachten. Over bloemige bergweiden bereiken we na een uurtje de Wuhrsteinalm waar het Jungvieh gretig het dagelijkse maaltje gras verorbert. “Het is economisch niet meer verantwoord om hierboven nog melkkoeien te houden”, aldus Prasser. “Maar die jonge koeien onderhouden onze mooie bergweiden net zo goed als de oudere dieren.” Verderop ligt de wat primitievere Wirtsalm, waar Richard even tijd neemt om de lokale nieuwtjes uit te wisselen met de Sennenwirt. Prasser

De gespleten Klobenstein met de bedevaartskerk en kapel.

Ù Op de Wirtsalm worden roddels uitgewisseld met de Sennenwirt. Ü

Gasthof Streichen met de Geigelstein.

BERGEN magazine 29

thema STILLE WANDELPARADIJZEN VAN DE ALPEN

Chiemgauer Alpen

Ik deel de hut met een handvol wandelaars en een middelbare schoolklas uit München. Na het avondeten drink ik een Enzian schnapps – van eigen berg natuurlijk – met waardin Monika. “Je hebt geluk dat ik even met je kan praten”, zegt ze. “Vanaf morgen is het volle bak, dan krijg ik drie schoolklassen tegelijk. Onze hut is ideaal voor kinderen. We hebben familiekamers, veel mogelijkheden om te spelen in en om de hut en een aantal mooie maar korte wandelingen naar de omringende toppen. Vorig jaar kregen we landelijke bekendheid omdat hier twee ministers te gast waren om de intrede van Sachrang en Schleching in het register van Bergsteigerdörfer te ondertekenen. Dat was een groot feest!”

Diversiteit aan planten De vijftiende-eeuwse fresco’s van de St. S ervatiuskerk op de Streichen.

De bloemenweiden boven de Wirtsalm.

noemt de namen van diverse planten die we onderweg tegenkomen. “Een van onze pronkjuwelen is het venusschoentje”, zegt hij. “Mede aan deze zeldzame orchidee heeft de Geigelstein zijn status van Natura 2000-gebied te danken.” Moe maar voldaan strijken we na een stijging van 1000 meter neer op het terras van de op 1420 meter gelegen Priener Hütte. Ik wis het

30 BERGEN magazine

zweet van m’n voorhoofd. “Ja, unsere Berge sind klein aber oho”, grijnst Prasser. Een uur gaans boven de hut ligt de top van de Geigelstein. “Om deze berg werd ooit een verbitterde strijd geleverd tussen projectontwikkelaars en milieubeschermers”, vertelt Prasser. “Men wilde Sachrang aan de westkant van het massief en Schleching aan de oostzijde met elkaar verbinden door middel van een Skischaukel over de top van de Geigelstein. Gelukkig slaagde een burger initiatief erin om dit plan te verijdelen.”

De luttele vierhonderd hoogtemeters naar de top van de Geigelstein worden door de hitte een onverwacht pittig klimmetje. Onderweg passeer ik een veldje met schitterende rood-paarse Turkse lelies. Vanaf de top zie ik in de diepte Schleching, daarachter een eindeloze zee van mij onbekende bergkammen: de oostelijke Chiemgau. In het zuiden lokt de gekartelde bergkam van de Wilder Kaiser. Op de afdaling passeer ik de Rossalm, de enige in de wijde omtrek waar nog een paar melkkoeien gehouden worden. Op de kiezelige grond rond de hut groeit de zeldzame gespikkel-

de gentiaan, die je niet tegenkomt op de uit dolomietkalk opgetrokken Geigelstein. De geologische verscheidenheid van het gebied is een van de oorzaken van de enorme diversiteit aan planten. Bij de wat lager gelegen Haidenholzalm word ik hartelijk begroet door de waardin die duidelijk verlegen zit om een praatje. “Het leven is hier soms wel eenzaam”, biecht ze me op. “Mijn man werkt ’s zomers in het dorp en komt alleen in het weekend naar boven. Gelukkig kan ik zo nu en dan wat kletsen met passerende wandelaars.” Ze zet me een heerlijke Jausen platte met verschillende soorten worst en kaas voor. Als ik wil betalen zegt ze: ”Ik heb geen vergunning om eetwaren te serveren, dus mag ik je geen rekening geven, maar een gift is welkom.” Als ik vijftien euro geef reageert ze verontwaardigd: veel te veel! Omgekeerd onderhandelen kun je zoiets noemen. Met achterlating van een briefje van tien vervolg ik mijn weg. Terug in Schleching neem ik afscheid van de mensen die mij een paar heerlijk onthaaste dagen in hun zelfgeschapen paradijs hebben bezorgd. “Auf Wiedersehen”, zeggen we en wat mij betreft is dat geen loze kreet. n

BERGWIJZER De Chiemgauer Alpen zijn een typisch Voor-Alpengebergte, grotendeels in Beieren en voor een deel in Oostenrijk gelegen, ten zuiden van de lijn Rosenheim – Traunstein. De hoogste top is de 1961 m hoge Sonntagshorn. Sachrang en Schleching liggen respectievelijk in het Priental en het Achental, vlak tegen de Oostenrijkse grens. Naturschutzgebiet Geigelstein ligt tussen de beide dorpen in. BESTE PERIODE

Mei t/m oktober. VERVOER

Sachrang en Schleching zijn per Oberbayernbus (www.rvo-bus.de) bereikbaar vanaf de treinstations Bernau en Traunstein. SLAPEN

• Diverse hotels en pensions in Schleching en Sachrang. • Priener Hütte (prienerhuette.de). • Spitzsteinhaus (boven Sachrang) (www.spitzsteinhaus.info). OMHOOG

• Geigelsteinbahn – De enige berglift van Schleching is al enkele jaren wegens renovatie gesloten

Ù Venusschoentje. Foto: Ökomodell Achental Ü

Het barokkerkje van Sachrang.

WANDELTIPS

maar gaat mogelijk juni 2019 weer in bedrijf. • Hochplattenbahn Marquartstein – Brengt je naar de Staffnalm (1050 m) in een aantrekkelijk wandelgebied ten noorden van Schleching (www.hochplattenbahn.de). BESCHREVEN WANDELINGEN

• Schmuggler/Samerrundweg: Ettenhausen – Schmugglerweg – Klobenstein – Samerrundweg – Streichen – Ettenhausen. Start-/eindpunt: Parkeerplaats Geigelstein bij Schleching-Ettenhausen. Duur & hoogteverschil: 4 uur, hi 700 m. Goede wandelpaden, T2. • Almenrunde Geigelstein: Dag 1: Ettenhausen – Wuhrsteinalm – Wirtsalm – Priener Hütte (1411 m); 3 uur. Dag 2: Priener Hütte – Geigelstein (1808 m) – Rossalm – Haidenholzalm – Schleching – Parkplatz Geigelstein; 5 uur. Start-/eindpunt: Parkeerplaats Geigelstein in Ettenhausen. Duur & hoogteverschil: 8 uur, hi 1370 m. Tip: Deze tocht kan ook in 1 dag gelopen worden. Je laat dan de Priener Hütte links liggen. Duur: 6¾ uur, hi 1230 m. Goede wandelpaden, T2/3.

• Pittiger bergtochten op de bergkam KampenwandHochplatte (bereikbaar vanuit Aschau). Op de oosttop van de Kampenwand loopt een gemakkelijke en heel korte klettersteig. De Kampenwand-traverse is een klassieke klautertocht 3 à 4+. • Het Achental is een eldorado voor fietsers en (e-)bikers. Informatie over routes, fietshuur etc. bij www.schleching.de KAART

Alpenvereinskarte Bayerische Alpen BY 17 – hiemgauer Alpen West, 1:25.000 C LEESTIPS

• Wanderführer Chiemgau, Heinrich Bauregger, Bergverlag Rother, ISBN 9783763341092 • Bergsteigerdörfer, Mark Zahel, Tyrolia Verlag, ISBN 9783702235956 MEER WETEN?

• www.chiemsee-chiemgau.info – Veel wandeltips. Ook de downloadbare of te bestellen wandelkaart bevat veel wandeltips. • www.bergsteigerdoerfer.org – Downloadbare (of te bestellen) brochures van alle Bergsteigerdörfer afzonderlijk of gezamenlijk. • www.schleching.de

BERGEN magazine 31

thema STILLE WANDELPARADIJZEN IN DE ALPEN Dolomiti di Pala

HOOGTEVREES Vertikaal bergwandelen. Via Ferrata del Porton.

32 BERGEN magazine

Mist kruipt vanuit de onpeilbare diepte langzaam omhoog. Tussen mijn

e starten ons avontuur op de lieflijke alpenweiden rond chalet Piereni, 500 meter boven het stadje Fiera di Primiero, heerlijk klinkende namen aan de zuidrand van de Pala Dolomieten in Italië. Als je ze hoort, weet je dat er ergens polenta op het vuur staat en de spaghetti nergens beter zal smaken. We zweten ons een weg over de steeds steiler wordende paden in het Bosco

Dino Buzzati In de Pala Dolomieten kun je fantastisch wandelen, maar wie nog een stap verder wil kan z’n hoogtevrees tarten op de vele via ferrata’s in dit gebied. Echt iets voor mij dus. Met mijn gloednieuwe klettersteigset sta ik zelfverzekerd onderaan de wand… had ik gehoopt. De realiteit is echter weerbarstiger dan de Pala zelf, maar avontuur gegarandeerd! Na wat stevig klauterwerk loopt de rotsrou-

makkelijk, maar ik vind hem best goed te doen (de via ferrata welteverstaan). De grepen in de rotsen kan ik prima vinden en op moeilijke passages zijn solide ijzeren beugels gemaakt. Ik begin me steeds comfortabeler te voelen op mijn eerste serieuze ferrata en te vertrouwen op mijn klimkunsten en materiaal. Ik heb namelijk een uitstekende klettersteigset, uitgerust met valbescherming zodat ik niet meteen mijn rug breek, mocht ik onverhoopt toch een paar meter langs de wand naar beneden schuren. Aan het harnas is een dubbel en elastisch zekeringstouw bevestigd met twee klinkende klikkarabiners. Topding. Wel jammer dat ik geen app kan downloaden om ’m met mijn mobiele telefoon te kunnen bedienen, maar ik heb er desondanks alle vertrouwen in. Na het eerste klimgedeelte volgt een gruwelijk steil wandelpad, waar Bas, Joeri en ik de meeste moeite mee hebben. De andere drie hebben een veel hoger tempo. Het pad gaat

Cimerlo richting de Via Ferrata Dino Buzzati. Zes vrienden onderweg: Ido ‘leader of the pack’, Bart beste klimmer, Tim de jongste én sterkste, Bas betonblok zwaar gespierd, Joeri bourgondisch gespierd en ik klettersteigmaagd (net als Bas en Joeri overigens) met camera en digitaal blocnote. Allemaal twintigers van veertig bij wie leeftijd aan het begin van de tocht nog geen enkele rol speelt. Zo heeft Bart nu nog geen last van een achilleshiel, Tim nauwelijks rugklachten, Joeri en Ido geen zwabberknieën, Bas voorlopig een spierpijnloos bestaan en heb ik de conditie van een berggeit. Even boven de boomgrens halen we onze klettersteigsets tevoorschijn om Dino Buzzati te begroeten.

te via een kleine traverse richting een stuk dat recht omhoog gaat. Het is even slikken, maar eenmaal in de wand verdwijnt mijn angst grotendeels en kan ik enorm genieten. Wat een machtig gevoel om op deze manier de bergen te beleven! In de verte ligt Fiera di Primiero te schitteren in de zon, dichterbij kijk ik vanuit de tweede ring op een amfitheater van puntige dolomietrotsen. Ook Tim is in zijn element zie ik. Hij staat twee huizen onder me glimlachend naar boven te kijken. Het is een prachtige dag. De Dino Buzzati is een prima via ferrata om in te komen. Hij wordt als makkelijk omschreven. Natuurlijk is zo’n kwalificatie altijd betrekkelijk, de Cho Oyu is ook

over in een via ferrata langs de torens van Cimerlo. De hoogste, 2505 meter, steken we over. Het terrein is ruig en kaal. Dit is geen plek meer voor muurbloempjes, hoewel ik toch nog een paar die hards tegenkom. De route kost flink wat energie. Mijn zware rugzak met eten, kleding en camerauitrusting voor een week is een lustobject voor de zwaartekracht. De andere mannen lijken in het bezit te zijn van een anti-gra vity-rugzak en hebben natuurlijk nergens last van. Onderlangs de Cima Stanga en Cima della Madonna loopt de route over een rotspad naar Rifugio Velo, onze eerste overnachtingsplaats. “Gaat dit de hele week zo door jongens?”, vraagt Bas, die zichtbaar heeft afgezien.

benen door kijk ik naar beneden. “Goed vasthouden, Peters. Dit is niet het moment om te gaan stuiteren”, zeg ik tegen mezelf als ik me half omdraai en een beetje voorover buig om een leuke foto te maken. De wand waaraan ik hang is intimiderend, maar hoogtevrees heb ik niet. Alleen een beetje angst voor de diepte, dat is ’t … TEKST & FOTO'S FRANK PETERS

TROTSEREN

BERGEN magazine 33

thema STILLE WANDELPARADIJZEN IN DE ALPEN Dolomiti di Pala

Onder de reuzen van de Pale di San Martino.

Rifugio Mulaz bij zonsopgang.

Joeri, Bas, Tim en Ido op de steile paden van Bosco Cimerlo. Ù

“Ja”, is het antwoord gevolgd door een lachsalvo. Bas is naast klettersteigmaagd ook nog onbevlekt als het gaat om bergwandelen. Op zich is de berghut van de gesluierde Maria dan de beste plek om de eerste nacht door te brengen, maar voor hem is alles nieuw, dus ook de intensiteit van een stevige tocht. “Eén uurtje klimmen en dalen is al een flinke workout, maar zeven of acht uur achter elkaar is echt pittig”, zegt hij napuffend van achter een biertje. “Wordt alleen nog maar erger, Bas”. En daaraan is niets gelogen.

34 BERGEN magazine

Lege blik en knikkende knieën In de vroege ochtend trekken we ten strijde op de Via Ferrata del Velo, een moeilijkere route, maar met een magnifiek uitzicht. Terwijl Ido zich omhoog werkt, kijk ik uit over de Pradidali- en Canalivallei. Het weer is minder goed dan gisteren met meer bewolking en iets lagere temperaturen, maar prima voor een tocht als deze. We vinden onze weg via ladders, treden, beugels en pittige klauterstukken. Het is een schitterende gevarieerde route. Voor Bart, Tim en Ido begint het nu pas echt

Bart tijdens de zonsopgang nabij Rifugio Mulaz.

leuk te worden. Bas, Joeri en ik wennen ook aan de hoogtes en het terrein, hoewel Joeri op een gegeven moment in een ongemakkelijke positie met een ietwat lege blik voor zich uit staat te kijken. Misschien dat hij al voorziet wat er nog gaat komen. Via een afdaling over puinpaden tussen hoge, kale wanden komen we bij een loodrecht stuk waar mijn knieën lichtjes van beginnen te knikken. We bevinden ons inmiddels op de Via Ferrata del Porton, een moeilijke via ferrata en zo ziet deze passage boven een gapend ravijn er ook uit. Bart vindt het prachtig. “Jammer dat het maar zo’n klein stukje is.” Als eerste hangt hij boven de afgrond gevolgd door Tim, die er ook van geniet. Tim heeft hoogtevrees, maar weet dat knap om te zetten in oprechte hoogtevreugde. Ik klamp me als laatste vast aan de beugels en check twee keer of ik de zekeringen goed heb vastgeklikt. “Valt wel mee. Klein stukje loodrechte wand. Afgrondje. Stelt niks voor”, zeg ik tegen mezelf. “Gewoon niet naar beneden kijken”, maar ik doe het toch. Het is tegelijkertijd ook machtig om hier te hangen

en de diepte te voelen. Dat is het mooie van klettersteigen: je kunt de sensatie van rotsklimmen ervaren, zonder de echte risico’s ervan. Toch blijft het uitkijken. Om de hoek nog zo’n overweldigende afgrond. Bas moet zijn angsten echt overwinnen. “Man, ik ben mijn grenzen hier wel aan het verleggen”, lacht hij, maar of dat nu van de zenuwen is of omdat hij het zo leuk vindt is lastig vast te stellen. Van Joeri verneem ik niet zoveel, hij klimt rustig door. Voor Bart, Tim en Ido mag het nog wel wat spectaculairder. Hun kwalificatie voor deze ferrata is “best leuk”. Dat zegt genoeg.

Tim heeft hoogtevrees, maar weet dat knap om te zetten in oprechte hoogtevreugde De mannen dalen verder af. Ik blijf heel even staan. Vanuit de diepte kruipen wolken langzaam omhoog. Hoe diep het is, kan ik niet eens zien. De afgrond verdwijnt in de mist. Ik draai mezelf half om en buig een beetje voorover om een leuk fotootje te maken.

Zoete herinnering Via een gezekerde traverse en een laatste loodrechte afdaling bereiken we het pad naar Rifugio Pradidali. We worden er beloond met een stevige regenbui en besluiten maar even binnen te blijven. Dat is overigens geen straf want we hebben mooie herinneringen aan de hut. Twee jaar geleden werkte hier een beeldschone jonkvrouw bij wie Cleopatra, Aphrodite en Marilyn Monroe verbleekten. De hut kreeg

een bijzondere bijnaam, die ik u verder zal besparen. Mannenhumor, alleen leuk als je erbij bent geweest. Helaas moeten we het dit jaar zonder haar betoverende verschijning doen, maar dat maakt de herinnering alleen nog maar zoeter. Als de regen iets minder hevig wordt verlaten we onze herinnering. Via een stukje van de Alta Via 2, een van de populairste hoogteroutes door de Dolomieten, bereiken we de Rosetta-hut. BERGEN magazine 35

thema STILLE WANDELPARADIJZEN IN DE ALPEN Dolomiti di Pala

Olympische gedachte De volgende ochtend splitst de groep zich op. Ido, Tim en Bart klimmen naar de Grande Finale, de Champions League van de Pala en Bas, Joeri en ik dalen af naar de Olympisch gedachte dat meedoen belangrijker is dan winnen. We blijven de Alta Via onder de reuzen van de Pala Dolomieten volgen richting de klettersteig van Farangole. Ook ‘best leuk’. En de zonsopgang is prachtig.

36 BERGEN magazine

Hoger op de berg klimmen de andere mannen via de Ferrata Bolver Lugli, een route met een hoge moeilijkheidsgraad, naar bivakhut Fiamme Gialle op 3005 meter. We treffen elkaar weer bij Rifugio Mulaz. “Dat was een mooie partij klauteren”, doet Tim verslag. “Het is gezekerd rotsklimmen. Geen beugels, trappetjes of dat soort dingen. Qua hoogtevrees was het pittig, maar ik had het onder controle. Ik ben wel blij dat het niet mijn eerste via

Joeri in actie op de Via Ferrata del Velo.

ÛÛ Loodrecht stuk op de Via Ferrata del Porton.

Op adem komen op de Passo di Venegiota.

Gems.

BERGWIJZER De Pala Dolomieten liggen aan de zuidrand van de Dolomieten en zijn ruig en kaal. De hoogste top, de Cima della Vezzana van 3192 meter, kijkt uit over een hoogvlakte van rond de 2500 meter. VERVOER

ferrata was, anders was ik er niet doorgeraakt, maar nu heb ik er heel erg van kunnen genieten.” “Eindelijk een beetje een uitdagende tocht”, lacht Ido. “We hingen lekker aan de rotsen met grote dieptes. Alles onder controle. Ook de bivakhut was schitterend. Je hebt er een heel mooi uitzicht. Bij zonsopgang is het waarschijnlijk nog mooier. Volgende keer wil ik er blijven slapen!” Bart is het met Ido eens. “En daarna zijn we verder geklommen naar Cima della Vezzana. Op de top kun je over de rand in

Dat is het mooie van klettersteigen: de sensatie van rotsklimmen ervaren, zonder de risico’s ervan

de diepte kijken en dat is heel spectaculair.” De Vezzana is met 3192 meter de hoogste berg van het gebied.

Mulaz Rifugio Mulaz is nog een echte ouderwetse Dolomietenhut met kruip-door-sluip-doorslaapzaal, gezellige eetruimte, een piraat in de keuken en dame met gletsjerspleetdecolleté achter de bar. Morgen zullen we nog een prachtige zonsopgang meemaken en met de laatste mooie vergezichten de Pala Dolomieten verlaten op weg naar de Marmolada. Maar dat is morgen pas. Nu, tijdens het diner mét polenta, delen we de verhalen van vandaag en kijken we terug op de beklimmingen in dit maanlandschap. “Man, man, mijn lijf doet wel pijn”, zegt Bart met een grote glimlach alsof het hem niet deert. “Ik zit vol melkzuur, maar de sfeer is uitstekend, goed gezelschap, lekker eten, wat wil een man nog meer?” Ik kan wel wat verzinnen, maar dat zal ik u verder besparen. n

Vliegen op Treviso of Venetië en dan met huurauto naar San Martino di Castrozza. Wij zijn met de auto naar Fiera di Primiero gereden en van daaruit naar Chalet Pierini, het startpunt van onze tocht. Je kunt ook met het openbaar vervoer komen. Vanaf het vliegveld de trein naar Feltre (www.trenitalia. com). Daar de bus van de Trentino Trasporti (www. trentinotrasporti.it) naar San Martino of Primiero. Direct naar San Martino di Castrozza kan ook met de Brusutti-bus vanaf Venetië Marco Polo (www. brusutti.com). BESTE PERIODE

Half juni t/m september. SLAPEN

• Rifugio Velo della Madonna (www.rifugiovelodellamadonna.it) • Rifugio Rosetta (www.rifugiorosetta.it/eng/) – meest luxe hut. Er gaat een kabelbaan naartoe vanuit San Martino di Castrozza (www.dolomitisupersummer.com/en/live-info/lifts). • Rifugio Mulaz (www.caiveneto.it/rifugio/volpi-al-mulaz). In alle hutten prima ontbijt en diner. BESCHREVEN TOCHT

• Dag 1: Chalet Pierini – Rifugio Velo della Madonna; h 1300 m, i 200 m, 6 à 7 uur. Eerste deel gaat over verharde en onverharde wegen, dan steil wandelpad door het bos tot aan de Via Ferrata Dino Buzzati (moeilijkheidsgraad B/C). Over rotsachtig terrein naar Rifugio Velo. • Dag 2: Rifugio Velo della Madonna – Rifugio Rosetta; h 600 m, i 400 m, 7 à 8 uur. Stukje wandelen naar Via Ferrata del Velo (B/C). Dan over rotsachtig terrein naar Via Ferrata del Porton (C). Via lastig pad naar Rifugio Pradidali, dan klim naar Passo di Ball en Via Ferrata di Ball (B). Verder wandelen naar Rifugio Rosetta. • Dag 3 hoge route: Rifugio Rosetta – Rifugio Mulaz; hi 2100 m, 9 uur. Wandelen naar Via Ferrata Bolver Lugli (C+). Verder wandelen over alpien terrein naar bivakhut Fiamme Gialle en de top van Cima della Vezzana (3192 m). Via Ferrata Gabitta d’Ignotti (C) en via een sneeuwveld en bivakhut Brunner naar Rifugio Mulaz. • Dag 3 lage route: Rifugio Rosetta – Rifugio Mulaz; hi 700 m, 5 uur. Alta Via 2 naar Via Ferrata delle Farangole en Passo delle Farangole. Verder naar Rifugio Mulaz. KAART

Kompass 622 Pale di San Martino Fiera di Primiero, 1:25.000 MEER WETEN?

www.palarondatrek.com/en/

BERGEN magazine 37

DE HOOGSTE BERG VAN AFRIKA DAAGT JOU UIT Summit Kilimanjaro. De hoogste berg van Afrika. Een onvergetelijke uitdaging.

De Kilimanjaro. Het dak van Afrika. Het beklimmen van deze berg is een ervaring die je bijblijft. Voor altijd. Je loopt op weg naar de 5900 meter hoge top door vijf klimaatzones, van de Afrikaanse bushes en regenwouden tot vulkanische vlaktes en ijzige gletsjers. Om de Kilimanjaro te overmeesteren moet je tot het uiterste gaan. De expeditie test jouw limieten op zowel fysiek als mentaal gebied. Maar de beloning op de top is er dan ook naar. Vol verwondering en voldoening geniet jij van het onvergetelijke uitzicht. Deze uitdaging ga je niet alleen aan. Samen met jouw mede klimmers en expeditieleider bereiden jullie je voor op het succes. De mooiste tocht uit je leven doe je ook niet alleen voor jezelfâ&#x20AC;Ś â&#x20AC;Śmet jouw expeditie steun je duizenden kinderen in oorlogsgebieden. Ze krijgen met jouw support een veilige omgeving, educatie en psychosociale hulp. Samen met War Child help je hen en hun gemeenschap aan een betere toekomst.

Ga jij de Kili-Challenge aan? ALLENGE

WWW.WARCHILD.NL/KILI-CH

TOT OP ZEKERE HOOGTE

Foto: Peter Wieland

TEKST BRAM DE VRIND WWW.DEFIETSJOURNALIST.NL

het spoor van wielerhelden als Joop Zoetemelk of Tom Dumoulin? Het bedwingen van bekende cols

e ijzige wind blaast vanuit de bergen

En van het trotseren van kou of hitte, de wind en

als Alpe d’Huez (1860 m) of Tourmalet (2115 m)

richting het dal. Een kudde koeien schuilt

de ijle lucht. Heb je goede benen, dan lijk je te

met de witgekalkte namen van profrenners op

voor de regen onder een viaduct. Ik beklim

vliegen. Heb je een inzinking, dan is elke meter

het wegdek? Het geeft me telkens weer een kick.

de Gotthardpas (2106 m) vanuit Airolo in Zwit-

een lijdensweg.

De oude Gotthardpas waarover ik vandaag fiets

serland. Het weer is dramatisch, maar ik fiets met

Gelukkig heeft vrijwel elke bergpas de verlichting

kent niet zo’n rijke wielergeschiedenis, maar dat

een glimlach op mijn gezicht. Wat een uitzicht! En

van weidse panorama’s. Van groene valleien tot

maakt hem niet minder bijzonder. De Via Tremola,

hoe gaaf is het om deze pas te bedwingen!

weelderige bossen, bloeiende bergweides tot

nog altijd voor een deel geplaveid met kinderkop-

Als fervent wielrenner reis ik elk jaar wel af naar

grauwe rotspartijen en gletsjers. En aan het eind

jes, is een van de bekendste paswegen in Zwit-

de bergen. Voor een trainingsweek met fiets-

word je beloond met de euforie van het bereiken

serland.

vrienden of voor deelname aan wielerevenemen-

van de top.

Mijn wielerhart gaat sneller kloppen als ik over de

ten. Van kasseistroken tot heuvels en tegenwind;

kasseitjes rijd. Het voelt alsof ik in het decor van

de uitdaging van het wielrennen ligt in het over-

een zwart-witfilm onderweg ben. Ik bereik de

winnen van obstakels. Bergpassen zijn obstakels in hun ultieme vorm. Ze intimideren met een schier oneindige wirwar aan haarspeldbochten. Trappend aan de voet van alpenreuzen als de

Het voelt alsof ik in het decor van een zwartwitfilm onderweg ben

laatste serie haarspeldbochten bovenin de pas. Ik fiets nu boven de 2000 meter en de regen gaat over in sneeuw. Kan het nog extremer, vraag ik me af… En juist op dat moment doemt in de verte een

Furkapas (2429 m) of Colle della Fauniera (2511

waggelende gestalte op. Dan weer beweegt hij,

m) rijst de twijfel: hoe kom ik daar in hemelsnaam boven?

En dan is er de wielerhistorie die zijn aantrek-

dan weer lijkt hij stil te staan. Als ik hem nader,

Maar pedaalslag na pedaalslag kom je dichter bij

kingskracht uitoefent. Grote rondes zoals de Tour

valt mijn mond open van verbazing. Het is een

je doel. Effectief klimmen is een kwestie van

en de Giro worden op bergpassen beslist. Hoe

man die op een eenwieler de berg op trapt.

tempo houden, maar niet over de limiet gaan.

mooi is het om als wielertoerist te zwoegen in

Natuurlijk, het kan altijd nog extremer. n BERGEN magazine 39

Advertorial

Lekker bergwandelen in Zuid-Tirol

Foto: Tourismusverein S chenna/Hannes Niederkofler

Steek de Oostenrijkse grens over en je bent in één klap in Italië, in Zuid-Tirol. Welkom in het land van de zon, de pasta’s, en niet te vergeten de Dolomieten. Met driehonderd dagen mooi weer per jaar is dit zo’n beetje de zonnigste regio van het hele land. Omringend door machtige bergtoppen vind je hier alle ingrediënten voor een actieve vakantie. Benvenuto!

zijn met een of meer Michelinsterren. Niet dat je nu direct in je beste pak uit eten moet; ook de ‘gewone’ restaurants toveren smakelijke streekgerechten op tafel, al dan niet begeleid met een goed glas wijn, ook al af komstig uit eigen streken. Want berghellingen, druivenranken en heel veel zonuren gaan fantastisch samen.

TEKST PAUL VAN BODENGRAVEN

Eropuit!

oor fijnproevers is Zuid-Tirol een van de beste bestemmingen om erop uit te trekken. Wandelen en klimmen kun je hier als de beste, van dagtochten tot een meerdaagse trekking door het gebergte dat een plek heeft gekregen op de Werelderfgoedlijst. Je kunt hier uitdagende tochten voor de getrainde bergwandelaar maken, maar ook gemoedelijker wandelingen door de berg-

40 BERGEN magazine

weides, die met kinderen prima te doen zijn. Zoek en je zult een tocht naar jouw keuze vinden.

Smakelijk Fijn proeven is het ook in een van de talloze restaurants in de streek. De regio is een van de culinaire hotspots van de Italiaanse keukens en herbergt maar liefst negentien etablissementen die bekroond

Maar voordat je aanschuift, moet er eerst maar eens gewandeld worden. Bijvoorbeeld vanuit het dorp Scena/Schenna, boven de stad Merano/Meran. Scena is de optimale combinatie van alpen- en mediterrane sfeer, met palmen en cypressen in het dorpscentrum en uitzicht om de grillige bergtoppen. Vanaf het zonnige terras van Erzherzog Johann (aartshertog Johann van Oostenrijk) zijn er wandelend over de mooie voetpaden talrijke historische en cul-

www.schenna.com

Foto: Alfred Tschager

Foto: Tourismusverein S chenna/Hannes Niederkofler

Foto: Alex Filz

turele attracties te ontdekken, zoals het Slot Scena en het mausoleum, de laatste rustplaats van de aartshertog. Bijvoorbeeld langs de Schenner Waalweg. In vroeger tijd hebben boeren irrigatiekanalen aangelegd waarmee water naar hun wijn- en boomgaarden werd gebracht. Erlangs lagen paden en die kun je nu nog steeds gebruiken. Zonder al te veel hoogteverschil stap je zo door het uitgestrekte landschap. Kindvriendelijk en zeer geschikt voor wie niet hijgend naar een bergtop wil/kan lopen. En heb je de smaak van deze vlakke routes eenmaal te pakken, dan kun je er ook voor kiezen om de Meraner Waalrunde te lopen. Dat is een rondwandeling van in totaal tachtig kilometer die gebruik maakt van

tien verschillende Waalwegen. Je loopt zo rond het Meraner bekken.

Lokaal genieten In de bergweides rond Scena groeit en bloeit van alles en kun je de alpine natuur van dichtbij bekijken. Het boerenleven van eeuwen her wordt hier op een moderne manier in stand gehouden. Zo kun je bijvoorbeeld een ambachtelijke kaasmakerij bezoeken, fruit bij de boer kopen of een wijngaard bezoeken. Kijken en proeven maar, allemaal vers en lokaal geproduceerd. Eten staat hier sowieso hoog op de agenda. Zo wordt op 26 juni van dit jaar bij Hotel Taser Alm een kookles in de openlucht gegeven. Op 1450 meter hoogte leer je mid-

den in de bergweide twee lokale gerechten maken. De recepten krijg je mee, van het uitzicht moet je dan maar een foto maken en thuis in de keuken ophangen.

Stadse geneugten Merano zelf is een gezellige stad, met restaurants en hotels in allerlei prijsklassen. En als je de vermoeide spieren een dagje extra wilt verwennen, dan bezoek je Merano’s thermaalbaden met sauna’s, stoom-, zwem- en bubbelbaden. Zodat je de volgende dag weer vol energie en zonder spierpijn aan de bak kunt.

Kuurtje Ook op cultureel vlak is er genoeg te doen. Bezoek bijvoorbeeld Schloss Trauttmansdorff en de omliggende botanische tuinen. Door het milde klimaat groeien hier planten uit alle werelddelen. Het slot kreeg enige internationale faam toen Keizerin Sissi hier in 1870 een paar weken verbleef om te kuren. Ze knapte er snel op en even was Merano wereldberoemd. Wat de kuur van de keizerin precies behelsde is niet helemaal duidelijk, maar ongetwijfeld zullen een paar stevige bergwandelingen haar goed hebben gedaan. De plek beviel haar zo goed dat ze in 1889 nog een keertje terugkwam. Sissi was niet de enige die bleef terugkomen in deze omgeving. Wie eenmaal ontdekt heeft wat Merano en omgeving te bieden hebben, keert hier geheid terug voor nog “een kuurtje bergwandelen”. Ci vediamo presto of wel: tot gauw! BERGEN magazine 41

ALPENSTEDEN

SALZBURG

Barok, muziek en bergpoetsers Wie aan Salzburg denkt, denkt aan Julie Andrews. De musicalfilm The Sound of Music zette de vierde stad van Oostenrijk op de wereldkaart. Maar Salzburg is vooral de stad van de barok, Mozart en drie stadsbergen. TEKST & FOTO’S JUDITH VAN BILSEN

en chique barokstad, dat is de eerste indruk van Salzburg, wanneer het vliegtuig een rondje over de stad draait om te landen. Haar uiterlijk dankt Salzburg aan de aartsbisschoppen die de stad vormgaven met de winsten uit de zouthandel, vandaar de naam. Het centrum is UNESCO Werelderfgoed en kent een steenrijke geschiedenis. De aartsbisschoppen leefden namelijk in weelde dankzij de lucratieve handelsroutes van en naar Italië die ze controleerden. Gids Sandor, van oorsprong Brabander, maar met een Salzburger hart, straalt van enthousiasme als hij mij komt ophalen voor een toer.

Bergpoetsers Via een poort, midden in een gebouw in een drukke winkelstraat, kronkelt een weg-

42 BERGEN magazine

Om steenlawines in de toekomst te voorkomen, maakten sterke mannen de berghelling schoon getje steil omhoog de Kapuzinerberg op. Berg is misschien een groot woord, want deze bult is slechts 640 meter hoog. Bovenop ligt een middeleeuws klooster, maar onze aandacht gaat vooral naar het uitzicht. De rivier Salzach snijdt de stad in twee delen en aan de overzijde zien we de indrukwekkende Festung Hohensalzburg, een van de grootste kastelen van Europa. Als Sandor en ik even later in een smal straatje omhoogkijken, zien we diezelfde Kapuzinerberg vanaf de voet. Onze ogen dichtknijpend kijken we tegen het zonlicht

De Kapuzinerberg.

De chique winkelstraat Getreidegasse.

in naar de steile rotswand. Trots vertelt Sandor: “Hier in Salzburg ligt de oorsprong van een uniek beroep: bergpoetsers. Ooit kwam er op deze plek een steenlawine omlaag die een einde maakte aan het leven van meer dan tweehonderd mensen uit de stad. Om dat in de toekomst te voorkomen, maakten sterke mannen deze helling schoon door met een soort bijl loszittende stenen te verwijderen.” De bergpoetsers bestaan nog altijd en andere landen, zoals Zwitserland en Frankrijk, hebben deze beroepscategorie overgenomen. Inmiddels wordt het beroep gesubsidieerd door de EU. Lachend kijkt San-

dor mij aan: “Heb je interesse? Dan laten ze je als test vier uur lang in een klimharnas aan een bergwand hangen, zodat je kunt ervaren welke invloed de wind en de zon op je hebben. Als je dit volhoudt en dan nog steeds interesse hebt, mag je als bergpoetser aan de slag!”

Smullerij We stoppen bij het grote terras van Café Sternbräu. Het is tijd voor een lokale zoetigheid: de Salzburger Nockerl. “Drie toefjes meringue weerspiegelen de heuvels van de stad: de Kapuzinerberg, de Mönchsberg en de Rainberg. Speciaal bedacht door een van de aartsbisschoppen om indruk te maken op een dame”, aldus Sandor. De Nockerl is niet het enige lokale lekkers. Overal in de stad vind je winkels die de bekende Mozart kugeln verkopen: bollen van chocolade gevuld met pralinécrème, marsepein en nougat.

Hohensalzburg Een van de stadsbergen ligt aan de andere kant van de Salzach. Beneden krioelt het in de smalle winkelstraten met dure merken. Maar Salzburg zou Salzburg niet zijn, als ze hier evengoed vasthouden aan hun chique uitstraling. Er zitten winkels van de bekende ketens in de stadspanden, maar de uithangborden en etalages zijn allemaal in dezelfde stijl. Neon is uit den boze. Vanuit dat drukke centrum vertrekt de Festungsbahn, de oudste nog werkende kabelbaan van Oostenrijk. Gebouwd in 1892, inmiddels flink gemoderniseerd, want in 54 seconden sta je 102 meter hoger. De kabelbaan levert je af bij Festung Hohensalzburg. Deze vesting is wederom een stukje bouwkunst van de aartsbisschoppen, waaraan werd begonnen in 1077. Tot de tijd van Napoleon (ongeveer 1800) werden er voortdurend delen bijgebouwd. Alhoewel dit een van de meest toeristische delen van Salzburg is, hebben we BERGEN magazine 43

ALPENSTEDEN Ù

Zicht op de Salzach vanaf de Kapuzinerberg.

Schloss Leopoldskron.

compleet waterpark omheen laten bouwen ter vermaak van zijn gasten (en vooral zichzelf). Een tuin met vijvers en grootse ornamenten, waaruit op totaal onverwachte momenten water spuit. Die aartsbisschoppen uit Salzburg waren alles behalve saai. n

BERGWIJZER VERVOER

Met de auto is Salzburg in een tiental uur te bereiken. Met de trein doe je er niet langer over (2 keer overstappen, www.nsinternational.nl, www.b-europe.com)

de binnenplaats van het kasteel voor onszelf. Een vogeltje wipt op en neer over de oude, begroeide muren. Aangezien de kabelbaan pas is gebouwd nadat het kasteel een toeristische functie kreeg, loopt er ook een pad terug naar de stad. Sandor wijst boven ons naar het plafond van de vesting: “Die haken zijn om eten op te hangen, zodat de ratten er niet bij konden en het vrij bleef van viezigheid. We staan nu op het pad dat vroeger een zandpad was. Je kunt je wel voorstellen dat dit niet heel schoon was.” Nee, in die tijd waren er nog geen bergpoetsers, denk ik.

The Sound of Music Maar bekendheid in binnen- en buitenland krijgt de stad Salzburg, al zijn geschiedenis ten spijt, pas eind jaren ’50 door Maria van Trapp. Wanneer haar man Georg na de oorlog in 1947 overlijdt, wil zij haar gezin ondersteunen door haar levensverhaal op

Advertentie

te tekenen. Deze memoires vormen de basis voor de musicalfilm The Sound of Music en the rest is history. Zowel in de binnenstad van Salzburg als in de omgeving zijn verschillende filmlocaties te bezoeken. Dus we stappen op de fiets op zoek naar Villa Von Trapp. Het blijkt niet enkel om één gebouw te gaan, maar om meerdere. Terwijl op de achtergrond een groep para gliders geniet van de thermiek boven de brede Salzachvallei, trappen wij over een fietspad dat tussen grasvelden loopt naar Paleis Frohnburg. De voor- en achterfaçade van dit gele paleis zijn gebruikt in de film. Een stukje verderop ligt de locatie voor de balkonscène en die van het terras en de tuinen: Schloss Leopoldskron. Het machtige gebouw kijkt uit over een groot meer, dat ook in de film te zien is. Het wereldberoemde tuinhuisje staat tegenwoordig bij Schloss Hellbrunn. Dit is een buitenhuis van een van de aartsbisschoppen. Hij had er een

LOGEERTIP

Hotel Auersperg (www.auersperg.at) is een odern hotel dat er trots op is dat het al jaren m bio certified is. Men serveert er zo veel mogelijk lokale producten. TIPS

• Bezoek Festung Hohensalzburg, Kapuzinerberg (uitzicht), Schloss Hellbrunn, Judengasse (winkelen), Salzburger Dom, Schloss Mirabell, Sankt Sebastians Friedhof en benedictijnerabdij St. Peter. Gids Sandor geeft Nederlandstalige rond leidingen. (via het toeristenbureau). Er zijn ook thematische rondleidingen zoals over The Sound of Music, Mozart of het lied Stille Nacht. • Neem de Salzburger Nockerl als toetje bij je lunch in Sternbräu. Deze zaak serveert een soort Oostenrijkse tapas. Geschikt voor mensen die niet kunnen kiezen en veel willen proeven. • Die Weisse is de oudste brouwerij van witbier in Oostenrijk en zij hebben een erg gezellige tuin en uitgebreide lunchen dinerkaart. SALZBURG CARD

Gratis toegang of korting tot bezienswaardig heden en gratis openbaar vervoer (1, 2 of 3 dagen geldig). MEER WETEN?

www.salzburg.info

Advertorial

SALZBURGS NATIONAAL PARK WANDERDORF - MITTERSILL

Wandelen met

Foto’s: Mike Huber/Mittersill Plus

uitzicht op 3000’ers

mgeven door 3000’ers in het Nationaal Park Hohe Taueren en de glooiende grasbergen van de Kitzbüheler Alpen vormen de drie dorpjes Mittersill, Hollersbach en Stuhlfelden een ideale uitvalsbasis voor hoogalpine tochten en bergwandelingen. Wandelaars kunnen hier kiezen uit talloze gemarkeerde wandelpaden, variërend van idyllische weide- en bospaden tot smalle en rotsige bergpaden. Deze wandelroutes van uiteenlopende moeilijkheidsgraden voeren je van Mittersill en de nabijgelegen dorpen in het nationaal park steeds weer naar nieuwe bestemmingen.

Goed verzorgd door 15 gecertificeerde wandelbedrijven Van onze zes begeleide wandelingen (van alle moeilijkheidsniveaus) per week in het hoogseizoen en drie begeleide wandelingen in het laagseizoen gaat elk wandelhart sneller kloppen! Het absolute hoogtepunt? Al deze tours beginnen en eindigden vlak voor een hotel, omdat onze gratis shuttle je naar het startpunt van de wandeling brengt en ook weer ophaalt. Ons wandelprogramma

onderscheidt zich dankzij de vakbekwaamheid van onze professionele begeleiders. Laat de kans om met onze parkwachters en berggidsen de natuur te verkennen vooral niet liggen! Trek je toch liever op eigen houtje erop uit? Dan is de Wanderguide iets voor jou, met meer dan 65 wandelroutes, inclusief hoogtemeters. Niet alleen wandelaars komen in Hohe Tauern aan hun trekken, ook fietsers kunnen er hun hart ophalen. In regio ligt namelijk een groot aantal fietsroutes van diverse moeilijkheidsgraden, variërend van de gezellige Tauernradweg langs de Salzach tot uitdagende mountainbikeroutes. Mittersill-Hollersbach-Stuhlfelden geldt dan ook als een van de aantrekkelijkste fietsregio’s van Oostenrijk. De gondellift Kitzbüheler Alpen brengt jou en je fiets in een mum van tijd boven op de Kitzbüheler Alpen, waar je van indrukwekkende uitzichten kan genieten. Ben jij helemaal gek van het golfen? En kan je ook tijdens je vakantie eigenlijk niet zonder je geliefde hobby? Dan ben jij bij Golf-

club Hohe Tauern helemaal op je plek! Deze gevarieerde en vlakke 18-holes golfbaan ligt ingebed in de omliggende berketens, waardoor golfen op elke fairway er een avontuur in de natuur wordt!

EVENT-TIPS

Hohe Tauern Wandeldagen •V rijdag 06 september2019: Muzikale wandeling met Harry Prünster. •Z aterdag 07 september 2019: Wandelmarathon van 10, 20 en 42 km lengte. •Z ondag 08 september 2019: Culinaire wandeling met Nationaal P arksnack.

Contact Mittersill Plus GmbH Stadtplatz 1 5730 Mittersill welcome@mittersill.info www.mittersill.info

BERGEN magazine 45

WANDELEN

Zweeds-Lapland

FJÄLLRÄVEN CLASSIC

DE LOKROEP VAN DE

Zweedse wildernis Het 425 kilometer lange Kungsleden-pad in Zweeds Lapland is een bekende naam onder langeafstandswandelaars. Elke zomer vindt er de Fjällräven Classic plaats, een van de grootste trektochtevenementen ter wereld. Wat bezielt al die wandelaars toch om naar het bovenste puntje van Zweden af te reizen voor vijf dagen afzien? Renate Roke zocht het als verslaggeefster-te-velde uit. TEKST & FOTO'S RENATE ROKE

46 BERGEN magazine

p een druilerige zomerdag in augustus kom ik aan op het vliegveld van Kiruna. Het miezert, de lucht is grijs en de bergen in de verte hebben geen toppen. Mensen, duidelijk wandelaars, sjokken met zware, grote tassen naar de bus die ze naar Nikkaluokta zal brengen. Ik word opgewacht door een vrolijke man die later in de bus vertelt een van de breinen achter de Classic te zijn. We nemen de toeristische route door Kiruna, een schattige maar ook heel belangrijke stad voor het noorden van

De brug vlak voor voor checkpoint Kieron, na de afdaling van Kartinvare.

Checkpoint Kieron, waar deelnemers genieten van een warme pannenkoek.

IJs en stenen

Zweden. De mijnbouw is een grote inkomstenbron en voorziet veel mensen van werk. Omdat de grond inmiddels aan het verzakken is, wordt de hele stad afgebroken en een stukje verderop weer opgebouwd, een bizar gezicht. Met een klein groepje verslaggevers verblijven we in de mountain lodge van Abisko, een knus houten gebouw inclusief typisch rood dak. Ik krijg een heerlijke driegangenmaaltijd voorgeschoteld, maar krijg door de moeheid en een beetje zenuwen voor de volgende dag niet zo heel veel door mijn keel.

De wandelende meute is al een poos op weg, maar wij hebben vandaag andere plannen. Wij krijgen de unieke mogelijkheid om met een gids een gletsjer op te gaan voor we de laatste zeventien kilometer van de Classic zelf gaan lopen. We worden met een helikopter afgezet op de Kuotektjåkka, een gletsjer iets ten noordoosten van de route. Uitgerust met een extra donsjas, pikkel en stijgijzers lopen we over de gletsjer naar een bergmeer, waar we zullen overnachten. Helaas heeft de zon nog niet besloten ons te verblijden met een bezoek. De miezer wil graag nog even blijven. Ik sta aan de voet van de gletsjer en zie... ja, wat eigenlijk? IJs en stenen, en wolken. De wolken hangen zo laag dat ik niet ver voor me uit kan kijken. Met wat moeite gaan de stijgijzers onder. We lopen langzaam steeds hoger. Het witte niks dat ik vanaf beneden zag, verandert in een prachtig landschap, met riviertjes en helder blauw ijs. Mijn zenuwachtigheid verandert in pure verwondering en blijdschap, wat is dít gaaf ! We vervolgen onze tocht en komen op een platter stuk aan. Onze gids krijgt een bericht via zijn walkie-talkie. Het heeft gesneeuwd vannacht, waardoor het lastiger te zien is waar je veilig kunt lopen. Met z’n drieën maken we een treintje, verbonden door touw. Mijn hemel, waar ben ik aan begonnen! Ik ben een gewone wandelaar; pikkels, stijgijzers en touwen komen niet voor in

mijn wandelvocabulaire. Gelukkig blijken alle zorgen voor niets, we komen veilig en een beetje doorweekt aan op onze pauzeplek. Wat naar boven gaat, moet ook weer naar beneden. Er is echter geen pad. Er liggen alleen maar stenen. Na bijna twee uur rondglibberen, struikelen en vallen wil ik eigenlijk het bijltje er letterlijk bij neergooien. De Zweedse natuur besluit op dat moment dat dit arme Nederlandse wandelaartje wel een oppepper kan gebruiken. De vallei achter ons, nog net te zien tussen twee bergen door, baadt in het zonlicht. Zonnestralen priemen door de wolken en de nevelen lossen op. Ik ben omringd door de meest surrealistische, zwart-witte toppen. De enige kleuren zijn die van de lucht en de vallei beneden. Een glimlach trekt over mijn gezicht en verdwijnt niet meer tot we beneden bij het bergmeer zijn aangekomen. Moe maar voldaan, zittend op een vacht met een hete mok thee, jerky van rendier en een verdomd mooi uitzicht.

Vier uur Ik word wakker in de tent en kijk om me heen. Het is licht, maar ik hoor niemand. Mijn Italiaanse tentgenootje draait zich in haar slaap onrustig om, de stenen onder onze matjes geven ons een onwelkome rugmassage. Ik kruip de tent uit en word begroet door een flinke laag sneeuw. Nog een beetje slaapdronken loop ik naar de toilettent, genietend van de stilte, het BERGEN magazine 47

WANDELEN

Zweeds-Lapland

Twee vrolijke deelnemers uit Nederland bij checkpoint Kieron.

Ù Het lijkt zo dichtbij, maar het is nog een flink stuk lopen. Bij dit meertje slapen we vannacht.

Moe maar voldaan, zittend op een vacht met een hete mok thee, jerky van rendier en een verdomd mooi uitzicht itzicht op het meer en de onberoerde u sneeuw. Op de weg terug kijk ik even snel op mijn telefoon. Het is nog maar vier uur! Slapen komt er niet meer van, maar mijn slaapzak is gelukkig wel heerlijk warm. Vandaag voegen we ons bij de rest van de wandelaars. De helikopter zet ons vlak bij checkpoint Kieron af. Het landschap is veranderd in een golvende groene deken, doorstoken door bulderende rivieren. Her en der staan nog wat tentjes, maar de meeste wandelaars zijn al lang weer op pad. De laatste loodjes, naar Abisko. Kieron is het laatste checkpoint voor we Abisko National Park betreden, een beschermd natuurgebied waarin je niet mag overnachten. Vogelaars die hun hobby serieus nemen, kunnen hier hun hart ophalen. In het park leven onder andere de alpensneeuwhoen en de morinelplevier. Ik heb ze niet gezien overigens en raad eigenlijk ook aan om niét tijdens de Classic te komen, als vogels echt je ding zijn. Ben je meer een rendierenmens, dan kun je hier altijd terecht. Onze Veluwe stikt van de herten, Abisko van de rendieren.

Overal vandaan Bij het checkpoint spreek ik wat groepjes wandelaars aan. Ze zijn duidelijk afgepei-

48 BERGEN magazine

gerd, maar ook intens gelukkig. Amerikanen, Fransozen, Japanners, Nederlanders, Zweden, Denen, Noren... Ik heb het verder maar niet bijgehouden, ze kwamen overal vandaan. Beginners, langeafstandlopers en gewoon-voor-de-lollers. In hun eentje, met een partner, met het hele gezin inclusief hond en vriendengroepen. Voor de eerste keer, voor de vijfde keer. Zo’n groot wandelevenement vraagt om een berg organisatie, veilig en leuk voor iedereen. Dat Fjällräven daarin geslaagd is, is overduidelijk. De EHBO-

posten werken zich een slag in de rondte, de vrijwilligers bij de etenstentjes krijgen RSI van het pannenkoeken bakken, maar geen frons of triest gezicht te bekennen. De volgende zes uur zijn uren van verwondering en plezier. Houten loopbruggetjes over drassige grond wisselen af met prachtige oevers langs de rivier, verkoelend bos en rotsige klimmetjes. De zon schijnt de hele dag. Twee vriendinnen uit Vancouver zijn inmiddels bekende gezichten voor ons groepje. We spelen een soort haasje over voor wandelaars en halen elkaar steeds in. Wij waren als eerste bij de finish, want we moesten de bus halen. Zij hebben uiteindelijk gewonnen, zij konden langer van het adembenemende uitzicht genieten. Linksom of rechtsom kom ik ooit nog eens terug. Om bepakt en bezakt de hele 110 kilometer van de Classic, samen met tweeduizend anderen, als deelnemer af te leggen. n

BERGWIJZER De Kungsleden loopt van Abisko naar Hemavan en is zo’n 425 kilometer lang. Rond de tweeduizend wandelaars vanuit de hele wereld reizen elk jaar in augustus naar Lapland om 110 kilometer door de Zweedse wildernis af te leggen, van Nikkaluokta naar Abisko, tijdens de Fjällräven Classic. ZELF DEELNEMEN?

De Fjällräven Classic is een trektocht van vijf dagetappes lang, maar je mag er langer of korter over doen. De inschrijvingen voor de Fjällräven Classic starten in januari. Treur niet als de kaarten al uitverkocht zijn, via de officiële Facebookgroep verkopen deelnemers tot aan de dag van het evenement nog niet-gebruikte kaarten. Aan de start krijg je een routekaart. Alle maaltijden zijn bij de inschrijfprijs inbegrepen. http://classic.fjallraven.com Het bewandelen van een gletsjer met een gids kan geboekt worden bij de Abisko Mountain Lodge: www.abiskomountainlodge.se

MOUNTAIN BOOTS HANDCRAFTED WITH PASSION

HOTEL & BERGHAUS

VAL SINESTRA

BORN IN BAVARIA – WORN AROUND THE WORLD

€ 70,-

halfpension + lunchpakket

VIER DE ZOMER

Kom wandelen, fietsen of ontspannen in ons familiaire en prijsvriendelijke hotel: • Prachtig gelegen midden in de Alpen • Gevarieerd excursie-aanbod • Vegetarisch eten mogelijk • Eigen busverbinding met Nederland Prijs gebaseerd op wisselkoers.

WWW.SINESTRA.CH

WWW.HANWAG.NL

En weer verder...!

Moederdag Tip!

HANWAG ALVERSTONE II GTX De waarschijnlijk meest veelzijdige trekkingschoen die Hanwag ooit gemaakt heeft. Geschikt voor alpinisten met hoge ambities. Voor trekkingtochten met bepakking op veeleisend terrein. Voor iedereen die op zoek is naar een stabiele, f lexibele maar bovenal lichte trekkingschoen. Ook verkrijgbaar in een specifieke damesleest.

WANDELEN

Massif des Bornes

Chaîne du Bargy

Een onbekend groen juweel 50 BERGEN magazine

De Bargy? Nooit van gehoord, zullen veel lezers zeggen. Maar vertel dat tussen deze Franse bergketen en de Aravis de beroemde Col de la Colombière ligt, een col van de buitencategorie van de Tour de France, dan lichten de ogen op. Dat ook voor bergwandelaars de pasovergangen in de Chaîne du Bargy hors catégorie zijn, merkten de auteurs van deze driedaagse trekking. TEKST MARCIA VAN BIJNEN FOTO’S MARCIA VAN BIJNEN & NOES LAUTIER

Col de Sosay Het groene Lac de Lessy met de de spitse Aiguille Verte, ook wel Pointe de Domingit genoemd. (MvB)

BERGEN magazine 51

WANDELEN

Massif des Bornes

De Rochers de Leschaux b estaan uit je reinste kalksteen met karstgaten. (MvB)

Ù De Chaîne du Bargy vanaf de Rochers de Leschaux. V.l.n.r. Pointe du Midi (2364 m), Pointe Blanche (2438 m) en Pic de Jallouvre (2408 m). (MvB)

Het hoogste punt van de Rochers de Leschaux. (MvB) ÛÛÛ

ÛÛ De Rochers de Leschaux o ntpoppen zich als een romantisch bloemenparadijs. (MvB)

52 BERGEN magazine

Anemone narcissiflora. (MvB)

Naar de Col de Sosay. (NL)

oes en ik zijn op het idee van de Bargy gebracht door Robert Eckhardt, alpinist van naam, die daar mooie rotsklimherinneringen heeft liggen. Na bestuderen van de kaart tekent zich een mooie driedaagse ronde af met twee hoge pasovergangen, een kolfje naar onze hand. Althans, dat was het plan!

Lapiaz De parkeerplaats van Le Solaison is verlaten wanneer we daar aankomen. Het is een stralende dag eind juni en dus ploeteren de Franse kindertjes nog in de schoolbanken. Wel zo rustig. Wij waden door een uitbundige bloemenwei richting de Rochers de Leschaux. Een steil, stenig pad leidt via een couloir tussen lariksen omhoog door een karstlandschap vol gaten en richels. Lapiaz, noemen de Fransen dat. Wanneer ik me even omdraai en niet tegen de zon inkijk, zie ik pas goed de prachtige, bijna grafische structuren van het gesteente. Aan de horizon ligt dampig het Meer van Genève. Niet vergeten om je heen te kijken, maan ik mijzelf, in plaats van als een blind paard door te stam-

pen. Langzaam vlakt de helling wat af en komen we op een hoogvlakte. Een kruis markeert het hoogste punt van deze kalksteenpuist. We proberen de klimroutes te ontdekken die in de westwand lopen, maar die liggen te diep onder ons en we voelen niets voor een kukelpartij. We raken met een vriendelijke Française aan de praat. Ze is beslist niet jong meer en klaagt dat ze zo langzaam is geworden. “Tja,” reageert Noes bemoedigend, “u bent hier toch maar mooi gekomen, terwijl u ook achter de geraniums had kunnen zitten.” Opgepept biedt de vrouw aan een foto van ons te maken. Wanneer we afdalen naar het Plateau de Cenise, beseffen we dat dit precies de mooiste tijd van het jaar is voor deze tocht. Werkelijk alles staat in bloei en wat een rijkdom aan kleuren! Heb je ooit zoiets moois gezien, verzuchten we tegen elkaar. Bij de bescheiden maar o zo gezellige Refuge de Cenise pauzeren we; we zijn ondanks al het fotograferen opgeschoten en waarom zouden we vroeg aankomen bij onze overnachtingsplek?

Zo zo Sosay Aan de overzijde lonkt de eigenlijke Chaîne du Bargy naar ons. Toch anders dan die Leschaux, bedenk ik. Onder een brokkelige rotswand door en voorbij een colletje van

Op het Plateau de Cenise beseffen we dat dit precies de mooiste tijd van het jaar is voor deze tocht

niks, meer een soort tussendrempel, passeren we een onverwacht bosje olijfwilgen. Er moet daar wel een bron liggen, want wat doen die loof bomen anders zo hoog en droog? Ik meen wat gegorgel van de bron te horen, maar dat kan verbeelding zijn. Dan gaat het terrein over in een blokkenveld. We zien de Col du Rasoir liggen die ons de volgende dag naar de andere kant van het massief moet brengen. Maar er ligt nog een flinke plak sneeuw. De col zelf is, nomen est omen, zo scherp als een scheermes en aan de andere zijde moeten we een stuk af klimmen. Geen goed idee met zo’n laat sneeuwveld, beseffen we en besluiten tot een alternatief. Maar eerst moeten we naar onze overnachtingsplek. Een man en vrouw die we tegenkomen onder de Col de Sosay keren om – zij vinden zelfs de pappige sneeuwplak op het smalle pad maar zo zo. Eigenlijk heel verstandig als je je niet zeker voelt over je eigen kunnen. Voor ons biedt de Sosay BERGEN magazine 53

WANDELEN

Massif des Bornes

een prachtig uitzicht op het Lac de Lessy en de hutjes op zijn oever. De Lessy-hut blijkt een kale, sfeerloze bedoening te zijn. “Het is dat de waard en waardin zo aardig zijn, maar van hun kookkunsten moeten ze het echt niet hebben”, stel ik vast.

Bewoonde wereld We zijn de volgende dag vroeg op, we hebben een lange etappe voor de boeg. We zullen met een lus via de Aiguille Verte – prestigieuze naam voor een groene pukkel die je op kunt rennen – afdalen naar de Col de la Colombière en pas daar weer samenkomen met de geplande afdaling van de Rasoir. We merken gelijk dat het drukker is door de parkeerplaatsen langs de pasweg, het pad is uitgetrapt. Links ontwaren we klimmers in vrolijk gekleurde kleding, karabiners rinkelen en hun stemmen weerkaatsen tegen de rots. Op de col zelf is het een gezellige drukte met motorrijders, wandelaars en stoere fietsers. We vuren een ploeterende cycliste aan de laatste hoogtemeters te overwinnen óp de pedalen en niet ernaast, terwijl zijn vrienden hem hardvochtig staan uit te lachen. Gezusterlijk drinken we hem op het terras toe en noemen hem een held; zijn mannelijkheid is gered.

Handige doorsteek? We vervolgen onze tocht en constateren opgelucht dat de meeste mensen naar een hooggelegen meertje gaan, terwijl wij het rustige pad over de helling van de Montarquis kiezen. Heerlijk golft het op en neer met een royaal uitzicht op het dal. Vlak voor een boerderijruïne moet een paadje af buigen waardoor we op hoogte naar het Chalet Neuf kunnen lopen. Dat blijkt nog niet zo eenvoudig te vinden en we lopen dan ook een paar keer mis. De app van de Franse cartografische dienst biedt uitkomst. We lopen een stukje terug totdat de pijl op mijn schermpje aangeeft dat hier de splitsing moet liggen. Het pad blijkt totaal overwoekerd ... het zal toch niet waar zijn? We proberen het en verderop duikt het pad duidelijk op. Opluchting. Als we een pluk bomen passeren, duikt het pad dalwaarts. Mijn app wijst echter rechtdoor, richting de Chalet Neuf. “We gaan gewoon rechtdoor, Noes, ze kunnen me wat”, verklaar ik koppig en we ploegen door een bloemenzee die tot ons middel reikt. “Het lijkt wel of ik met Robert op pad ben”, moppert Noes. “Die bedenkt ook altijd dit soort ‘handige’ afstekers.” Achter de Chalet Neuf voert een

54 BERGEN magazine

mooi bospad, dat op het laatst nog gemeen omhoog gaat naar een verzameling riante chalets met erboven een Mariagrot. Hierlangs voert het pad naar de Col d’Encrenaz die ons weer naar de andere kant van de Bargy moet voeren. We overnachten echter in Le Reposoir en dat betekent een heel eind over een oninspirerende jeepweg afdalen. De eigenaar van onze gîte, l’Enfionaz, is zo vriendelijk ons een eind tegemoet te rijden. Heerlijk, we hebben nu wel genoeg meters in de benen. ’s Avonds worden we bij Jean-Marc en zijn vrouw Jacqueline uitgenodigd voor een kaasfondue en een slokje. Jean-Marc blijkt een routemarkeerder te zijn en nee, lacht hij, de boer van La Neuf heeft de splitsing niet voor niets laten overwoeren. Op onze vraag of zij uit de omgeving komen, antwoordt Jacqueline: ”Nee, wij komen uit Pasde-Calais, uit Arras.” “Maar dat was toch Atrecht?”, draai ik me naar Noes om. “Jazeker”, antwoordt Jean-Marc met een twinkeling in de ogen. Die naam herkende hij dus. “Wij lijken ook een beetje op West-Vlamingen en zijn hier maar ten dele geaccepteerd.” Noes vertelt aan Jean-Marc over een afschuwelijke gruisafdaling nadat ze ooit op de Petit Bargy had geklommen. ”Je zult de Col d’Encrenaz bedoelen. Die is vanaf deze zijde goed te doen, maar aan de kant van het Lac Bénit is die bloedlink. Niemand doet dat, wat de kaart ook zegt. En jij bent aan die kant afgedaald? Niet doen, ik zet jullie morgen wel op een goed punt af.”

Petit Bargy Jean-Marc houdt woord en zet ons aan de kant van het Lac Bénit af. Wanneer we bij het lieflijke meertje aan komen lopen, hebben we vooral oog voor de beruchte afda-

ling van de Encrenaz. Geen wonder dat die bij Noes als 'Nooit meer doen' in haar geheugen gegrift staat. Wat een puinzooi! De afdaling naar de weiden tussen Bargy en Rochers de Leschaux is weliswaar ook steil en met rolstenen bezaaid, maar die is goed te doen. We komen uit in het gehucht Morsulaz en

Ù Aan de voet van de Pointe Dzérat pakken we een in onbruik geraakt doorsteekje. (MvB) ß

Jacqueline en Jean-Marc Haëm van l’Enfionaz. (NL)

Het groene Lac Bénit aan de voet van de Petit Bargy. (NL)

De bijna grafisch aandoende structuur van de Rochers de Leschaux. (MvB)

BERGWIJZER z ullen nu een stukje asfalt moeten klunen. Nu hebben we allebei een hekel aan lopen over asfalt, dus vragen we hogerop bij Auberge Pointe du Midi of er soms een onverhard pad is dat op de Col de Cenise uitkomt. Op het ontkennend antwoord van de herbergier zeggen we “kom op” tegen elkaar. Niet zeuren, maar doorstappen. Honderd meter verder stopt een jeep, met ... de restauranteigenaar. “Stap in”, zegt hij. “Ik breng jullie naar het einde van de weg.” Kijk, dat vinden wij nu sympa van hem en we bedanken hem honderduit. De Col de Cenise is nu niet ver meer en van daar zullen we via de andere kant van de Rochers de Leschaux naar de Solaison terugkeren. Een bordje aan het begin van de afdaling maant ons goed op te letten en geconcentreerd te blijven en dat blijkt geen woord te veel gezegd. Onze stokken zijn hard nodig op het steile bospad en overal proberen diepe karstgaten ons een loer te draaien. Stilstaan om foto’s te maken is nog niet zo eenvoudig, maar het lukt op een minder steil stuk. Eenmaal terug bij de auto concluderen we dat de Rochers de Leschaux en de Bargy een klein juweel vormen. Wel aan deze kant van de keten blijven. n

De Bargyketen ligt westelijk van de Mont Blanc en de Aravis. De keten zelf is met 2311 meter niet heel hoog en bestaat uit kalksteen, die bij de Rochers de Leschaux resulteert in een bloemenrijk karstlandschap met richels en gaten. Desondanks zijn de pasovergangen loeistijl, kaal en gevoelig voor steenslag. De noordzijde van de Col d’Encrenaz is ronduit bloedlink (gruis). BESTE PERIODE

Medio juni t/m september–begin oktober. VERVOER

Het openbaar vervoer is beperkt. Je kunt dus het beste met twee auto’s gaan of met een taxi naar het begin van dag 3 rijden en van daar terug naar Le Solaison lopen. SLAPEN

• Refuge de Lessy (refugedelessy.free.fr). • L’Enfionaz, Le Reposoir – 4-persoons appartement (+33 450986426, mamyjack74@cyberdyne.fr). • Chambres d’hôte Le Braconnier, Brizon (+33 450916059, aubraco@orange.fr). BESCHREVEN TOCHT

• Dag 1 Solaison (1502 m) – Rochers de Leschaux (1936 m) – Refuge de Cenise (1617) – Col de Sosay (2052 m) – Refuge de Lessy (1760 m); h 900 m, i 700 m, 4 uur, T2. Dag 2 Refuge de Lessy – Aiguille Verte (2045 m) – Col de la Colombière (1613 m) – Cht. de la Colombière – Rns. de Montarquis (1673 m) – Chalet Neuf – La Cha (1525 m) – Le Reposoir (966 m); h 550 m, i 1150 m, 6 uur, T2/T3. Lange etappe, weg zoeken.

Dag 3 (optioneel) Les Bottes d’en Bas (1100 m) – Lac Bénit (1452 m) – Morsulaz (1230) – Les Franchets (1609 m) – Col de Cenise (1724 m) – Solaison par la Glacière; h 850 m, i 400 m, 3½–4 uur, T2/T3. De afdaling naar Solaison vraagt concentratie. WANDELTIPS

• Solaison – Cenise – onder Col de Sosay – Col du Rasoir (2260 m) – Col de Cenise (1724 m) – Rochers de Leschaux – Solaison; 6 uur en hi 990 m, T3. St. Bruno/Le Reposoir (1234 m) – Le Malatrait – La Cha – Tête des Bécus (1999 m) – Petit Bargy (2098 m) – Col de l'Encrenaz (1984 m) – Grotte de la Cha – St. Bruno; 4½ à 5 uur, hi 860 m, T3/T4. • Pic de Jallouvre (2408 m) of Pointe Blanche (2438 m) vanaf de Col du Rasoir, T4/T5. Als sneeuwveld weg is voor lieden met klimervaring. KAART

IGN Carte de Randonnée 3430 ET, La Clusaz – Grand-Bornand, 1:25.000 ONZE TIPS

• Monastère du Carmel – twaalfde-eeuws voormalig kartuizer- en nu karmelietessenklooster in Le Reposoir (carmeldureposoir.alwaysdata.net). • Rotsklimmen – Westzijde van de Rochers de Leschaux en noordwand van de Petit Bargy. MEER WETEN?

• www.savoie-mont-blanc.com • www.tourisme-faucigny-glieres.fr  Op Bergwijzer.nl/magazine/2019-3 vind je meer

wandeltips in de Chaîne du Bargy.

BERGEN magazine 55

WANDELEN

Zillertaler Alpen

Zillertal

Bergen boerderijpret 56 BERGEN magazine

Etenstijd! De koeien krijgen vers gras in de stal van het Martlerhof.

De Zillertaler Alpen kennen we vooral van hun vergletsjerde toppen, het Schlegeis-stuwmeer en de levendige wintersportscene. Maar ook voor gezinnen met jonge kinderen is het Zillertal een ideale plek voor een gezellige lente- of zomervakantie in de bergen. TEKST & FOTO’S SEAN VOS

Hoe smaller het pad, hoe leuker het wordt voor onze vierjarige Britt.

et is laat in de middag als we aankomen bij ‘onze’ boerderij in Aschau: na een lange reis kan onze vakantieweek in het Zillertaler Martlerhof beginnen. Terwijl Britt (4) en Finn (2) het boerenerf en de speeltuin verkennen, maken we kennis met Anni, die samen met haar man Josef de boerderij met pension bezit. We zullen een week bij hen doorbrengen. Het Zillertal is voor ons bekend terrein. Met onze kinderen wordt dit echter een heel andere vakantie. De bergschoenen worden vast klaargezet voor de volgende dag. Na een ontbijt met verse scharreleieren en broodjes, zetten we koers naar Zell am Ziller, het volgende dorp in het Zillertal. Wanneer Finn de kabelbaan ziet, wordt hij meteen enthousiast. Hij wil maar wat graag naar boven en bestudeert aandachtig hoe de gondels één voor één langskomen. In no time zweven we boven de boomtoppen, twee nieuwsgierige neuzen tegen het raampje geplakt. Eenmaal boven wacht een smal paadje door de almen en moet over kabbelende stroompjes gesprongen worden. We volgen de Smankerlweg: een culinair pad waarlangs lokale recepten te vinden zijn en die langs almhutjes voert. Britt en Finn zijn in hun element en Finn geniet ervan dat hij nu eens niet meteen in de rugdrager hoeft te starten. Als tweejarige kan hij immers zelf al best wat paadjes verkennen. Ongemerkt winnen we langzaam hoogte. De brede Gerlossteinwand, BERGEN magazine 57

WANDELEN

Zillertaler Alpen

In no time zweven we boven de boomtoppen, twee nieuwsgierige neuzen tegen het raampje geplakt

randburger Kolm en de ‘huisberg’ van B Mayrhofen, de Ahornspitze, bepalen het uitzicht. Het flinke pak sneeuw van de afgelopen winter is net verdwenen, maar de hogere toppen zijn nog behoorlijk wit. Het lijkt alsof het voorjaar compleet is overgeslagen, want hoewel het pas eind mei is, is het warm en zonnig als op een echte zomerdag. Net onder de boomgrens houden we pauze. Na bijna honderd hoogtemeters stijgen is het tijd om onze belofte aan de kinderen na te komen. Bij het bergstation van de kabelbaan is een heus speelkasteel gebouwd. Het Fichtenschloss is compleet van hout gemaakt en rijkelijk voorzien van details. Na een voedzame lunch vermaken

58 BERGEN magazine

Britt en Finn zich prima in het slot en de bijbehorende waterspeeltuin. Als klap op de vuurpijl volgt voor Britt nog een ritje in een spectaculaire rodelbaan. Haar dag kan niet meer stuk!

Kleinschalige veehouderij Als we terugkomen bij het Martlerhof worden net de koeien gemolken. Anni legt ons uit dat ze met vijfentwintig koeien een van de grotere veehouderijen in het dorp zijn. “De meeste boerderijen hebben slechts acht tot tien koeien. Rondkomen van de veehouderij op zo’n kleine schaal is moeilijk, maar de melkprijzen liggen hier wat hoger dan in Nederland en mensen betalen graag wat extra voor verse Zillertaler Heumilch”.

Zo kan zelfs met relatief weinig koeien en de inkomsten van het Gasthof een goed boerenbestaan worden opgebouwd. Het is echter ook zwaar werk: om zowel voor de gasten als voor de koeien te zorgen moeten Anni en Josef dagelijks vroeg uit de veren en maken ze lange dagen. Het hele gezin helpt mee. “Soms is het lastig om de kinderen gemotiveerd te houden”, geeft Anni toe. “Toch is het voor de toekomst van het Martlerhof belangrijk dat de boerderij binnen de familie wordt voortgezet, want het vinden van opvolging van buiten de familie is vandaag de dag niet eenvoudig.” Naast de melkkoeien op de boerderij in het dal, hebben Josef en Anni ook nog jongvee op een hoger gelegen alm boven het Zillergrund staan. Met een aanwas van jonge koeien houden ze hun veestapel én de melkproductie in stand. De maanden mei en juni staan vooral in het teken van het maaien van gras. Op de relatief vlakke stukken kan dat nog met de tractor of maaimachine, maar op de steilere hellingen blijft het handwerk: met een zeis worden de hellingen strook voor strook gemaaid.

Het Martlerhof is een échte Oostenrijkse familieboerderij.





Eindeloze fascinatie...

De ideale motivator voor onze kinderen: de belofte van een speeltuin na een mooie bergwandeling. En wat voor één!



“De koeien krijgen alleen gras, kruiden en hooi te eten”, vertelt Anni, zichtbaar trots. “Het komt rechtstreeks van de weiden en almen in de omgeving. Krachtvoer en voedingssupplementen komen er bij deze boerderij niet aan te pas.” Britt en Finn kijken hun ogen uit wanneer alle koeienkoppen hen nieuwsgierig aankijken als we de stal binnenlopen. Er is net vers gras binnen gebracht en de koeien laten zich deze lekkernij goed smaken. Terwijl Britt enigszins op afstand blijft, aarzelt Finn geen moment om de koe een flinke hand gras voor te houden.

Reuzemineraal De volgende bestemming is Mayrhofen. Vanaf het centrum van ‘de hoofdstad van het Zillertal’ brengt de Penkenbahn ons omhoog naar de Zirbenweg, de ‘weg van de alpendennen’. Tussen de liftinstallaties door wandelen we langzaam omhoog naar de Granatalm. Papa en mama genieten van het prachtige uitzicht op de diep uitgesneden dalen waarin het Zillertal zich voorbij Mayrhofen naar het zuiden toe splitst. Zillergrund en Stillupgrund lijken aan onze voeten te liggen, geflankeerd door scherpe bergruggen met de witte toppen van de Ahornspitze en daarachter de drieduizenders van de Zillertaler hoofdkam. Met behulp van de kaart zoeken we naar bergtoppen waar we zelf ooit bovenop stonden. Dat we onderweg zijn in een skigebied heeft een bijkomend voordeel: bij het volgende liftstation bevindt zich een enorme speeltuin met trampolines en glijbanen. Britt versnelt haar pas en staat enkele minuten later fanatiek te springen op een groot luchtkussen.



Britt zet koers naar de Granatkapelle.



Samen op een echt bergtopje!

 Trots staat Britt bij het topkruis van de Spieljoch boven Fügen.

Na een culinaire lunch lopen we via een andere route terug naar de Penkenbahn. Voor eventjes zijn de skiliften geheel uit het zicht en wandelen we langs de waterkant van het waterreservoir dat in de winter de sneeuwkanonnen van water voorziet. Naast het meertje staat een architectonisch hoogstandje, naar ontwerp van de Zwitserse architect Mario Botta: de Granatkapelle. Het gebouw heeft de vorm van het mineraal granaat, dat jarenlang in het Stilluptal werd gewonnen. De kapel is gewijd aan Engelbert Kolland, een zalig verklaarde pater uit Ramsau die in de negentiende eeuw vanuit het Zillertal naar het MiddenOosten trok om zich voor het geloof in te zetten. Het interieur van de kapel is nog indrukwekkender dan de minimalistische buitenzijde: duizenden houten latjes zijn tegen de strakke wanden dakvlakken naast elkaar geplaatst, waarbij de uiteinden akelig nauwkeurig op elkaar aansluiten. Echt vakmanschap. Het interieur wordt door een gat in het dak prachtig aangelicht. Een klein altaar, een lichtdoorlatend kruis en een portret van Kolland maken het geheel af.

Heumilch, stoom en kolen Het wordt tijd om te ontdekken waar de melk van het Martlerhof nu eigenlijk naartoe gaat en wat ervan wordt gemaakt. We brengen een bezoekje aan de Mayrhofense Erlebnissennerei. Hier wordt melk af komstig van de eigen boerderij en boerderijen in de directe omgeving verwerkt tot Zillertaler Heumilch (‘hooimelk’). Het gras en de kruiden van de almen zorgen voor een andere samenstelling ten opzichte van de melk zoals we die bij ons kennen. Op gro-

tere hoogte ontwikkelen de grassen en kruiden een beschermend vetlaagje tegen de elementen. Daarom bevat de Heumilch meer onverzadigde vetzuren dan gewone melk, die dient als basis voor kaas, yoghurt, karnemelk en boter. De trots van de Senne rei is de Zillertaler Graukäse. Deze wordt gemaakt uit de magere melkbestanddelen die overblijven na het afromen van het melkvet voor het maken van boter. Vroeger was deze kaas vooral een goedkope voeding voor arme gezinnen. Omdat de Zillertalers dol zijn op nostalgie én lekker eten, wordt de Graukäse inmiddels gezien als een echte plaatselijke delicatesse. Na het bezoek aan de Erlebnissennerei stappen we letterlijk over op het volgende stuk Zillertaler nostalgie. Op de smalspoorbaan tussen Jenbach en Mayrhofen rijden BERGEN magazine 59

WANDELEN

Zillertaler Alpen  Onverschrokken stapt Finn vanuit de bewoonde wereld de bergen in.

De nostalgische stoomtrein op het station van Mayrhofen.





De alpenroosjes bloeien volop.

BERGWIJZER

sinds 1900 stoomtreinen en die traditie wordt éénmaal per dag in ere gehouden, wanneer de historische stroomtrein tussen beide dorpen rijdt. We nemen plaats in de oude wagons en laten ons onder luidt gesis en de geur van kolen en rook terug rijden naar Aschau. Britt en Finn kijken hun ogen uit en genieten iedere keer als de machinist zijn stoomfluit aan het werk zet.

Een echt topkruis Na een rustdag gaan we nog één keer met de kabelbaan omhoog, ditmaal om een heuse bergtop te beklimmen. We zweven omhoog van Fügen naar het skigebied Spieljoch. Boven wacht een hypermodern bergstation, sfeervol bekleed met hout. Vanaf het Spieljoch-bergstation lopen we in een halfuurtje naar het topkruis van de Spieljoch: de eerste bergtop die Britt en Finn op hun naam zetten. Finn heeft het hele stuk zelf gelopen en geeft trots een high five als we bij het kruis staan. Als belo-

ning voor hun beklimming delen Britt en Finn samen een heerlijke chocoladereep. Diep onder ons ligt het Zillertal. Britt heeft de smaak te pakken en loopt graag nog een stukje verder omhoog over een paadje met de toepasselijke naam Alpinsteig. Finn blijkt al na tien minuten in de rugdrager in slaap gevallen te zijn. Bij terugkomst bij het bergstation wacht uiteraard weer een prachtige speeltuin en kunnen de kids zich nog even lekker uitleven. Nu we een echte bergtop aan ons palmares hebben toegevoegd, zit onze vakantie erop. Ook ditmaal hebben we weer genoten van wat het Zillertal te bieden heeft. De combinatie van mooie, makkelijke wandelpaden en veel speel- en speurmogelijkheden voor de kinderen heeft voor een onvergetelijke week gezorgd. Wij kijken al uit naar een volgende keer. Als het aan ons ligt wordt dat een huttentocht met ons vieren in de Zillertaler Alpen! n

Het Zillertal, een zijdal van het Oostenrijkse Inntal, leeft voor een groot deel van toeristen, van dagjesmensen tot alpinisten. Liefhebbers van traditie zullen de levend(ig)e dirndlcultuur waarderen. Voor wandelliefhebbers biedt het Zillertal honderden kilometers wandelpaden op ieder niveau. Liefhebbers van hooggebergte kunnen zich uitleven tussen de drieduizenders van de Zillertaler Hauptkamm. Er zijn via ferrata’s, klim- en bouldergebieden. Voor gezinnen met jonge kinderen zijn er vooral vooraan in het dal vele mogelijkheden. Hier vindt men een uitgebreide infrastructuur van kabelbanen, vaak voorzien van speelgelegenheid. SLAPEN

In het Zillertal zijn talloze hotels, pensions en campings (zie www.zillertal.at). Wij verbleven op boerderij Martlerhof in Aschau, aangesloten bij Urlaub am Bauernhof (www.urlaubambauernhof.at). Martlerhof is zeker een aanrader voor gezinnen met kleine kinderen. De kinderen mogen op de boerderij meehelpen en er worden onder andere ponyritjes georganiseerd. ZILLERTAL ACTIVCARD

Voor gratis gebruik van kabelbanen, het openbaar vervoer, zwembaden en korting op de meeste musea, vanaf € 61,50 p.p. (www.zillertal.at). KAARTEN

• Freytag & Berndt WK151 Zillertal – Tuxer Alpen – Jenbach – Schwaz, 1 1:50.000 • Freytag & Berndt WK152 Mayrhofen – Zillertaler Alpen – Gerlos – Krimml – Tuxertal – Zell im Zillertal, 1:50.000 GIDSJE

Wanderführer Zillertaler Alpen, Mark Zahel, Bergverlag Rother, ISBN 9783763344789

60 BERGEN magazine

ÂŠ SchmittenhĂśhebahn AG

www.alpendreams.eu

Daarom Alpendreams Deskundige Nederlandstalige persoonlijke aankoopbegeleiding met een sterk voorlichtend karakter. In alle rust begeleiden wij bij het zoeken, kopen, beheren, (ver)bouwen en evt. verhuren van uw (tweede) woning in Oostenrijk. Onze dienstverlening ter plaatse ontzorgt en brengt in bijna alle gevallen geen extra kosten met zich mee. Tot slot zijn wij als enige aanbieder in Oostenrijk Mondi Approved: een grote extra zekerheid voor u!

Tel NL: +31 (0)6 52 06 61 70 | Tel AT: +43 (0)6 991 0658 625 | Tel BE: +32 (0)9 329 55 73 www.alpendreams.eu

BERGENWERK

Onze 20 grootste

(B)ERGERNISSEN GEZAPT WORDEN

’s Nachts op de slaapzaal zo’n flikkerende straal van een hoofdlampje op je gezicht krijgen. En je was nét aan het indoezelen.

Foto: Noes Lautier

De redacteurs van Bergen Magazine zijn vaak onderweg in de bergen. Prachtig, fantastisch, maar ook niet altijd. In de categorie huttenleed voeren ergernissen over de nachtrust de boventoon. En onderweg? Slecht weer, hoe kan het ook anders. Dit zijn onze 20 grootste (b)ergernissen, en enkele handige tips.

Knoflook Een walm van knoflook komt je tegemoet in het Lager. Tip: mmm… Biedt hem/haar beleefd een Smintje aan? Of reserga andersom liggen op je eigen matras. Je hebt dan ook meer

SNURKERS OP DE ZAAL Met stip op 1, uiteraard. Tja, wat nu? Tip: Oordopjes meenemen. Of in de eetzaal gaan liggen.

GESLOTEN RAMEN

gewoon je mond opendoen.

veer een 2- of 4-persoonskamer. En als het niet anders kan:

SAMENSTELLING MARCIA VAN BIJNEN

Tip: Slaapmaskertje meenemen of

Fransen slapen in een berghut graag met gesloten

plek. Hopelijk is de kaasvoetengeur van je buurman of -vrouw iets draaglijker...

SLAPPE KUSSENS

Nachtbrakers Slaapgenoten die later dan de Huttenruhe-tijd (vaak 22 uur) gaan slapen en vervolgens ook weer als eerste op

Dat lijkt de standaard te zijn in welke

moeten terwijl ze helemaal achterin in

hut je ook terechtkomt.

een hoek van het Lager liggen…

Tip: Je kunt het kussen dubbelvou-

Tip: Tja, weinig aan te doen, tenzij zie

wen, of er je opgevouwen broek en

tip 1 en 3. Ik heb er de huttenwaard wel

fleece onder leggen. Of neem een

eens op aangesproken. De tweede

opblaasbaar kampeerkussentje mee.

nacht was het doodstil.

ramen. Jekkes! Tip: Negeer de protesten en doe ze gewoon open onder het mom dat wij Laaglanders aan een stevige wind gewend zijn en die gewoon nódig hebben.

GOED VOORBEELD Echt gebeurd: een huttenwaard die zich heeft verslapen. Tip: Pech. Wachten of zonder ontbijt op pad (nee, toch maar niet!)

62 BERGEN magazine

DE LIEFDE… Toen we bij een bivakhutje aankwamen was er een koppeltje

GORE BIVAKHUTJES

Knispertoestanden

Een keer waren mijn tandenborstel en

hadden. Ze hebben ons wel drie

Mensen die er heel vroeg uit moeten, of juist

nacht werd ik zelfs wakker met een muis ín

keer verteld dat het vorig jaar zo

laat het bed in gaan en dan besluiten dat ze hun

mijn slaapzak. Ik schrok me dood! Lachen

fijn was toen er niemand was,

rugzak helemaal willen reorganiseren. En blijken

achteraf natuurlijk.

beetje ongemakkelijk!

ze alles in plastic zakken gestopt te hebben! Dat

Tip: zie 1

geknisper lijkt dan wel eeuwen te duren.

dat duidelijk teleurgesteld was dat ze de hut niet voor zichzelf

HURKTOILET

drinkfles door muizen kapotgeknaagd. Eén

NIET VOOR LANGE MENSEN…

Slappe bak

Ongezellig en onhandig. Je moet je

Als je aan het eind van een lange tafel zit, waar je bijna niet

broek vasthouden en goed mikken

van kunt opstaan omdat de ruimte te krap is. Of gewoon

De koffie bij het ontbijt is op som-

om ervoor te zorgen dat die niet

zo’n boerentafel, waarbij je knieën de onderkant of de balk

mige hutten niet te zuipen. Hij komt

nat wordt en tegelijkertijd de co-

tussen de poten raakt.

dan vaak uit zo’n grote percolator-

ördinatie van de achterkant mana-

Tip: Do as the Germans do. Kom op tijd en kies een strategi-

tank, of soms durven ze je wel eens

gen om het pakketje netjes in het

sche plek op een stoel zodat je altijd een vluchtroute hebt.

oploskoffie aan te bieden. Niet in

zwarte gat te laten verdwijnen.

Italië, waar je wakker wordt met een

Teveel taken in één keer voor een

straffe espresso …

geciviliseerd mens met spierpijn.

Mensen die in je beeld lopen als je ergens

Snoeppapiertjes, blikjes, verpak-

staat te fotograferen. En dat gebeurt

kingen, papieren zakdoekjes, siga-

meestal precies op het moment dat het

rettenpeuken enz. langs het pad.

licht mooi wordt en je afdrukt.

We komen het gek genoeg elk jaar

Tip: Gewoon beleefd op attenderen.

Regen

nog steeds weer tegen.

Regen zou afge-

Tip: Neem een plastic zakje mee, waarmee je die troep kunt oprapen en meenemen.

o rd e

FOTOBOMMEN

e vo

nd Va

GEDUMPTE TROEP

Foto: Jon ath a

WE MOETEN TERUG!

schaft moeten worden of in ieder geval zo gereguleerd dat het overdag droog is en alleen ’s nachts regent. We leven in een tijd waarin we in staat zijn om mensen op de Maan te zetten en de hele aarde op te warmen,

Wegwijzers die niet meer kloppen:

hoe kan dit dan zo moeilijk zijn? Door regen word

route omgelegd, omgedraaide bor-

je nat en koud, krijg je modderige en gladde

Ze kunnen het uitzicht zo verpesten. Maar we

den, paal omgevallen enz. Het komt

paden, zooi in de hutten en er is altijd wel een

gaan met z’n allen ook zo graag op wintersport!

overal voor, en dan moet je misschien

kledingnaadje dat toch doorlekt. En goede foto’s

Tip: Kies je bestemming zorgvuldig. Er zijn ge-

een heel eind terug.

maken wordt een hele opgave.

noeg minder platgelopen dorpen die duurzaam

Tip: Vertrouw op je kaart (en weet

Tip: Er bestaat geen slecht weer, alleen slechte

zomertoerisme hoog in het vaandel voeren,

altijd waar je je exact bevindt).

kleding. Zoiets.

Kabelbanen

zoals de associatie van Bergsteigerdörfer (zie reportage blz. 26)

WEERS(ON) VERWACHTING Nog erger dan regen: regen die niet komt. Een aankondiging van slecht weer die achteraf blijkt mee te vallen: je had die dag dus toch nog op pad kunnen aan.

Foto: Daan Couwenberg

Dit zijn de ervaringen van Marcia van Bijnen, Frank Peters, Jonathan Vandevoorde, Simone van Velzen, Bert Vonk en Sean Vos BERGEN magazine 63

110 & 112 SLIM SELECT Onze bestsellers 110 Folding Hunter en 112 Ranger zijn nu ook verkrijgbaar in een Slim Select variant. De 110 Slim en 112 Slim modellen zijn slanker en lichter dan

de standaard varianten. Net als de klassiekers bevatten ze allemaal een thumbstud voor eenvoudig openen met de hand en een lockback vergrendelmechanisme die ervoor zorgt dat het mes niet zomaar inklapt. De roestvrijstalen draagclip op elk

mes is afneembaar en omkeerbaar zodat je het mes snel en gemakkelijk bij je kunt dragen. Dat maakt deze lijn perfect voor dagelijks gebruik. Voor meer informatie ga je naar www.buckknives.nl.

Met medewerking van reisboekhandel de Noorderzon, Arnhem www.denoorderzon.nl

BOEKENBERG

EEN ONBEKEND KONINKRIJK

rançoise Pommaret is een Franse etnologe/antropologe die al sinds 1981 in Bhutan werkt. Aanvankelijk was ze verbonden aan de Bhutan Tourism Corporation, maar sinds

een aantal jaren is ze werkzaam bij het Institute of Language and Culture Studies aan de University of Bhutan. In de loop van de jaren heeft ze een hele lijst aan publicaties over dit nog vrij onbekende land aan haar palmares toegevoegd. Daartoe hoort ook dit boek dat in 1991 voor het eerst verscheen. Het was de eerste echte reisgids voor Bhutan en is voor deze uitgave grondig herzien. In het eerste deel – met 130 bladzijden kun je het nauwelijks nog een inleiding noemen – wordt geheel in de lijn van de Odyssey-gidsen ruim aandacht besteed aan aspecten zoals cultuur (vooral), geschiedenis, architectuur en geografie. De schrijfster gaat met enige re-

BERGWANDELEN IN DE JAPANSE ALPEN

gelmaat in op de successen maar ook op de problemen waarmee dit land, dat bestuurd wordt op basis van een planeconomie, zich geconfronteerd ziet. In het tweede deel van het boek wordt nader ingegaan op de verschillende plaatsen en bezienswaardigheden en word je op een verhalende manier meegenomen op een reis van het relatief toeristische westen

apan wordt een steeds populairdere bestem-

naar het nog onontdekte oosten van het land.

ming, ook voor wandelaars, ondanks de taal

Verwacht geen uitgebreide praktische informatie zoals bus

barrière. Als je dan bergtochten in de Japanse

diensten, openingstijden, overzichtskaarten enz. Omdat er voor

Alpen wilt ondernemen, is het wel zo handig dat je

trekking en klimmen in Buthan sowieso een echte pioniersgeest

deze nieuwe Cicerone-gids bij je hebt met 27 wan-

vereist is, staat de schrijfster hierbij ook niet al te lang stil. Daar-

delingen en trektochten in het gebied, inclusief de

mee is de gids vooral geschikt voor de nieuwsgierige reiziger die

haast mystieke beklimming van Fuji-san, Japans

zich meer in de cultuur van het land wil verdiepen. Op de gemid-

hoogste vulkaan.

delde Bhutan-reiziger zal dit wel van toepassing zijn. Om alvast

We kennen de gebruikelijke formule van de reeks,

in de stemming te komen is de gids voorzien van veel mooie fo-

die de lezer van alle nodige informatie voorziet.

to’s, al komen sommige enigszins gedateerd over. (Harald Pauli)

Wist je dat er in de Japanse Alpen, de centrale bergketen in het midden van het hoofdeiland Honshu, overal bivakhutjes en bemande berghutten te vinden zijn, net zoals in onze Alpen? Alles in Japan

Bhutan – Himalayan Mountain Kingdom Françoise Pommaret, Odyssey Illustrated Guides, ISBN 9789622178786; € 22,95

is eigenlijk zoals ‘bij ons’ maar met name het Japanse schrift kan een uitdaging zijn voor wie zijn eigen wandelreis wil uitstippelen. Gelukkig worden in deze gids, zowel in de tekst als op de kaartjes, de namen van alle wetenswaardige punten (hutjes, kruisingen, dorpen …) in zowel kanji(schrift) als in

EEN KLEURENPARADIJS

en wandelgids met een, voor sommige

pende alternatieven. De auteur komt zo uit

googelaars, mogelijk wat verwarrende

op 9 tot 12 dagtochten, afhankelijk van het

titel. Zoek online op Tour of the Écrins

fitheidsniveau van de lezer (van geoefend

levende auteurs aanbevolen goede topografische

National Park en Tour de l’Oisans komt ook

tot relaxed).

kaarten erbij kom je er wel.

bovendrijven. En dat is niet onlogisch want

Al is dit een iets andere opzet dan we ge-

Goed om te weten ook is dat je in het land eigenlijk

de GR 54 die in deze gids beschreven

wend zijn, vind ik het niet direct een opval-

overal kunt komen met trein en bus. Voor elke

wordt, is een flink rondje om het Franse

lende verbetering. Wel opvallend is de

tocht wordt in het gidsje uitvoerig beschreven hoe

Écrinsmassief waarvan het noordelijke

enorme hoeveelheid verschillende kleuren

je met het openbaar vervoer het startpunt bereikt

deel in de streek L’Oisans ligt. Het popu-

die de uitgever in de opmaak heeft ver-

vanuit de stad. Wel zo handig, want zelf dienstre-

laire nationaal park ligt ruwweg tussen

werkt. Daar wordt een en ander voor mij

gelingen ontcijferen op Japanse websites is een

Grenoble, Briançon en Gap in en beschermt

niet overzichtelijker door. Het wordt pas

hele opgaaf, Google Translate ten spijt.

de natuur in de hoogste bergketen van

echt verwarrend als de gegevens over de

Een beetje jammer vind ik de geografische beper-

Frankrijk na de Mont Blanc.

dorpen, de hutten en de routebeschrijving

king die het gidsje zichzelf oplegt, het centrale ge-

De schrijver Andrew McCluggage geeft in

telkens in verschillende hoofdstukken zijn

bergte op het centrale eiland. Het heeft er wellicht

zijn inleiding aan dat de opzet van zijn gids

opgenomen. Zo eindigt wandeltocht 1A op

ook mee te maken dat de auteurs in Osaka wonen

anders is. Waar gangbare gidsjes – volgens

bladzijde 44, staat de info over het dorp

het Engels aangegeven. Met de door de in Japan

en de Alpen dus vaak in het weekend bezoeken.

hem – de routes tussen twee

van aankomst op bladzijde 24 en de gege-

Maar als ik naar Japan reis, wil ik ook een vulkaan in

hutten beschrijven en de

vens van de lokale hut op bladzijde 19.

het noorden van Honshu beklimmen, of wandelen

wandelaar zelf moet gaan

Desondanks is dit een erg complete gids

in het woeste berggebied op eiland Hokkaido.

uitrekenen hoe lang en hoe-

met magnifieke kleurenfoto’s van een para-

Immers, met de kogeltrein ben ik er zo.

veel hoogtemeters elke dag-

dijselijk wandelgebied. Laatste pluspunt:

(Jonathan Vandevoorde)

etappe voor hem/haar idea-

de IGN-kaartuitsneden op schaal 1:25.000.

liter is – loop je naar hut B of

(Jeroen Gribling)

Hiking and trekking the Japan Alps and Mount Fuji – Northern, Central and Southern Alps Tom Fay & Wes Lang, Cicerone Press, 2019, ISBN 9781852849474, € 29,95

loop je door naar C – doet McCluggage het rekenwerk voor met suggesties van verschillende parallel lo-

The Tour of the Ecrins National Park (GR-54) Andrew McCluggage, Knife Edge Outdoor Guidebooks, ISBN 9781912933006, € 18,50

BERGEN magazine 65

VERGEZOCHT

Kaukasus

GEORGIË

WANDELEN OP HET RANDJE VAN

Europa 66 BERGEN magazine

De Grote Kaukasus, de belangrijkste bergketen van het mythische Kaukasusgebergte, beslaat het gehele noorden van Georgië. De bergen zijn er hoger dan in de Alpen, en als wandelaar heb je er het rijk nog grotendeels alleen. TEKST & BEELD NILS ELZENGA

H Het dorp Ushguli, met op de a chtergrond de Shkara, de hoogste berg van Georgië.

Ù Gids Ilia zoekt een picknickplek in het dal van de Shkaragletsjer.

De wachttorens van het dorp Ushguli zijn opgenomen in UNESCO’s Wereld erfgoedlijst.

ÙÙ

Keto Ninitze schenkt rosé uit de eigen wijngaard, salade uit de eigen moestuin.

Lunch onderweg in Martvili, bij het restaurant-aan-huis van Keto Ninitze.

et is elf uur ’s ochtends en ik ben aangeschoten. Onderweg naar Mestia, het bergdorp tegen de Russische grens dat de komende dagen onze uitvalsbasis zal zijn voor wandeltochten door de Grote Kaukasus, wilde mijn gids Ilia namelijk graag even stoppen bij een overdekte markt. Terwijl hij onderhandelde over tomaten – veel goedkoper dan in zijn woonplaats Tbilisi – boden twee groente verkopers me brood met schapenkaas aan. Als digestief kreeg ik een frisdrankglas halfvol chacha in mijn hand gedrukt. De zelfgestookte drank, een soort grappa, was zó sterk dat de tranen ervan in m’n ogen sprongen. Niettemin had ik fluks nog twee reuzenneuten achter mijn kiezen. Zulke gastvrijheid weigeren was immers geen optie. Zo’n half beschonken buitenlander, dat vonden de omringende marktkooplui natuurlijk reuzegrappig. Ineens wilde iedereen tegelijk met me praten. Helaas bleek de taalbarrière even lastig te nemen als Mount Everest op pantoffels. Een kaalgeschoren kerel met een boksersneus wees op zichzelf en zei: “Azeri”, waaruit ik opmaakte dat hij uit buurland Azerbeidzjan kwam. Ik wees op mezelf en zei: “Holanda”. Hij antwoordde met een grijns vol gouden tanden. Tot zover ons gesprek. Toen Ilia weer opdook nam ik afscheid met veel madloba ofwel ‘dankjewel’. Bij de uitgang van de markt hing aan een

betonnen paal een portret van de beroemdste, maar tegelijk ook beruchtste Georgiër aller tijden: Iosif Vissarionovich Dzhugashvili, beter bekend als de Sovjetdictator Stalin.

Grote Kaukasus Als we het stadje uitrijden zien we in de verte voor het eerst de besneeuwde toppen van de Grote Kaukasus. In de uren die volgen, moet Ilia regelmatig afremmen voor paardenkarren of overstekende koeien. Het leven gaat hier duidelijk een paar tandjes trager dan in hoofdstad Tbilisi. Langs de weg scharrelen varkens en pluimvee. In slaperige dorpen bieden oude dametjes op omgekeerde emmers een bergje aardappels, wat pruimen of een paar strengen knoflook te koop aan. In hun rommeltuinen roesten autowrakken weg onder granaatappel bomen. We passeren kerken, kastelen en een paar maal gigantische Sovjetfabrieken, spookachtige betonskeletten met inzakkende daken en ingegooide ruiten. Tegen het einde van de middag bereiken we de uitlopers van de bergreuzen. Onvermoeibaar vertelt Ilia sprookjesachtige verhalen. Prometheus, de Griekse held die het vuur stal van de goden en daarvoor eeuwig aan de ketting moest, zou zijn straf volgens Ilia bijvoorbeeld hebben ondergaan in dit gebergte. We luisteren ondertussen naar Ilia’s enige cd: Georgische folkmuziek vol harmonica’s, BERGEN magazine 67

VERGEZOCHT

Kaukasus

Ù Op de overdekte markt wordt zelfgestookte drank in frisdrankflessen verkocht.

In Georgië kun je overal granaatappelsap kopen, en dat is niet alleen heel lekker, maar ook reuzegezond.

Het twaalfde-eeuwse Klooster van de Heilige Maria. Links naast het klooster is – klein –een in het zwart geklede monnik zichtbaar.

woeste ritmes en gepijnigde meerstemmige zang. De nacht is gevallen als we na talloze haardspeldbochten eindelijk Mestia bereiken.

Prachtige panorama’s De ontbijtzaal van mijn hotel biedt de volgende ochtend een spectaculair uitzicht: de eeuwig besneeuwde piek van de berg Tetnuldi. Die is met 4858 meter hoger dan de hoogste Alp, de Mont Blanc (4810 m). In Ilia’s robuuste Toyota 4x4 rijden we naar de rand van het dorp. Naast een grijsblauwe rivier begint hier het pad omhoog naar de drie bergmeren van Koruldi, de bekendste dagtocht hier in de omgeving. Na een halfuurtje wandelen, langs bergweiden en herfstbossen in vurige kleuren, ontwaar ik aan de overkant van de rivier beneden ons een vliegveld. De bouw ervan, vertelt Ilia, was een idee van Micheil Saakasjvili, de instigator van de Rozenrevolutie. Die geweldloze bestorming van het Georgische parlement beëindigde in november 2003 de heerschappij van de pro-Russische president Edoeard Sjevardnadze. Saakasjvili, die is getrouwd met de Nederlandse Sandra Roelofs, voerde daarna als president van 2004 tot

68 BERGEN magazine

2011 een prowesterse koers. “Saakasjvili stimuleerde het toerisme”, zegt Ilia weemoedig. “Hij bestreed corruptie en moderniseerde de economie. Nu zit alles weer muurvast.” Na drie uur bereiken we ‘Het Kruis’, een enorm Georgisch-christelijk kruis op een vlakke weide rond de boomgrens. We treffen er backpackers Jasmin en Adam. “In Georgië ontmoet je tenminste nog af en toe een andere reiziger”, zegt de Duitse Jasmin opgetogen. “In vier weken reizen door Rusland ben ik er niet één tegengekomen.” De bergmeren zelf, anderhalf uur lopen verder, blijken weinig meer dan uit de kluiten gewassen regenplassen te midden van vergeeld gras. Maar de uitzichten! Aan alle kanten ontvouwen zich prachtige panorama’s. Zoals op de dubbele piek van de Ushba (4690 m) en de rafelige rotspieken rondom de Chalaadigletsjer. Ook de Tenuldi laat zich weer zien, evenals een bergketen waarvan ook Ilia de naam niet weet. ’s Avonds, in een bar aan Mestia’s dorpsplein, brengen vijf besnorde zangers meerstemmige Georgische volksmuziek ten gehore. Ik word er melancholisch van. Dat geldt niet voor het viertal stomdronken

Russische kleerkasten naast ons, dat luidruchtig een piepjong meisje het hof maakt. Zij vindt het fantastisch, in tegenstelling tot haar vader – althans, ik hoop dat de oudere heer die haar vergezelt dat is.

Berg der talen Eerder dan het dorp Ushguli zelf zien we de volgende ochtend de wachttorens opdoemen die zijn opgenomen in UNESCO’s Werelderfgoedlijst. De robuuste stenen staken boden bescherming, vertelt Ilia, tegen invallen van stammen uit de naburige regio’s Dagestan en Tsjetsjenië: “Kaukasus betekent letterlijk ‘berg der talen’. Er leven ruim vijftig verschillende volkeren. Ooit gehoord van Kabardijnen, Tsjerkessen of Dargiërs?” In het dorp zelf, een modderige kluit natuurstenen huizen met daken beschilderd in vrolijke kleuren, ligt het brandhout voor de winter hoog opgetast. We lunchen in het guesthouse van Tsiala Margvelani (78), een oma met rood hennahaar en een stralende lach. “Volgende week vieren we het huwelijk van mijn kleinzoon”, zegt ze. “Jullie zijn van harte uitgenodigd!” Op een heuvel boven het dorp, als een hoed boven een mooi pak, ligt het twaalfde eeuwse Klooster van de Heilige Maria. Nabij de toegangspoort voert een grijsaard met een voorname baard en een zwart gewaad een

gesprek in zijn mobiele telefoon. Ook monniken gaan met hun tijd mee. Achter het klooster ligt alweer een imposante bergketen, gedomineerd door de Shkara (5201 m). Door een rivierdal wandelen we naar de gletsjer die hoort bij Georgië’s hoogste berg. “Wildkamperen is hier overal toegestaan”, verklaart Ilia als we twee Oekraïense jongens passeren die een tent opzetten. Drie wolfshonden lopen vanuit het dorp helemaal met ons mee naar de voet van de gletsjer.

Terugweg Mestia In het dorp Martvili, onderweg terug naar Tbilisi, sieren kunstig bewerkte houten

BERGWIJZER Svanetië is een provincie in het noorden van Georgië in de Grote Kaukasus, een 1200 kilometer lange bergketen tussen de Zwarte Zee en de Kaspische Zee. De hoogste piek is de Elbroes (5642 m), tevens de hoogste berg van Europa. Mestia, een bergdorp op 1500 meter hoogte, is de hoofd‘stad’ van Svanetië. De Svanetiërs zijn een etnische groepering met een eigen taal en cultuur. BESTE PERIODE

Wandelen: mei/oktober, skiën: december/maart. VERVOER

Georgian Airways vliegt tweemaal per week rechtstreeks van Amsterdam naar Tbilisi, wekelijks vanaf Brussel (www.georgian-airways.com). Vanuit Tbilisi rijden dagelijks treinen naar Zugdidi in Svanetië (www.railway.ge). Vandaar rijden minibussen (marschrutka) richting Mestia. Vanuit Mestia kan je alleen per terreinwagen in Ushguli komen, te boeken via Mestia’s Tourism Information Centre

veranda’s de huizen en hangt fruit te drogen in de raamkozijnen. De kruidige geur van bergjes brandende herfstbladeren prikt in mijn neus. Langs de weg pelt een groep vrouwen met hoofddoeken maiskolven. In een idyllisch landhuis op een heuvel ontmoeten we Keto Ninitze, een gezette dame die twee jaar geleden met haar gezin Tbilisi verliet. Van de druivenstruiken in hun tuin maakt haar man sindsdien zelf wijn. Uit de moestuin, gevoed door een kraakheldere beek, haalt zij de ingrediënten voor het restaurant dat ze runt. “Vroeger dreef Sovjetpropaganda de mensen naar de steden”, zegt Keto terwijl ze rosé inschenkt. “Nu drijft stadse stress mijn generatie weer naar het land. In Tbilisi is steeds minder groen en steeds meer vervuild. Hier kunnen onze twee dochters tenminste nog buitenspelen.” Keto serveert kip en rund in walnootsaus, khachapuri (een soort pizza), maiskoekjes met wortels, gho mi (maisbrood met kruiden) en salade met witte bonen, bieten en uien in wilde pruimensaus. Allemaal even verrukkelijk. In de tijd die overblijft publiceert Keto artikelen over literatuur en over wijn. “Mijn succesvolste artikel ging over het vrouwelijke perspectief op wijn. Wijn maken is hier een mannentaak. Terwijl de wijnplant van oudsher wordt beschouwd als vrouwelijk, de drank traditioneel een symbool is van Georgische vruchtbaarheid en de lemen potten waarin we de wijn bewaren, lijken op zwangere vrouwen.” Daar proosten we op. n

WIJN Eind 2017 ontdekte een internationaal archeologenteam achtduizend jaar oude overblijfselen van wijnbouw in de ruïnes van twee Georgische zusterdorpen. Daarmee is Georgië ’s werelds oudst bekende wijncultuur. Tot op de dag van vandaag produceert het land veel van zijn wijn op traditionele wijze: na het pletten van de druiven met de voeten, verdwijnt het sap samen met de vellen en pitten voor fermentatie in grote lemen potten genaamd qvevri’s. De wijn is troebel van kleur en rijk van smaak.

(ticmestia@ gmail.com). Een gids met auto huren voor je hele trip is overigens aan te bevelen. GELOPEN TOCHT(EN) VISUM

Niet nodig voor verblijf korter dan 360 dagen. OMHOOG

In de omgeving van Mestia zijn twee skigebiedjes, Hatsvali (twee liften) en Tetlundi (vijf liften). Zie www.skigeorgia.ge/resorts/mestia SLAPEN

Nino Ratiani’s Guesthouse, in het centrum van Mestia, is de populairste overnachtingsplek voor reizigers. Aan de overkant van de straat ligt het iets luxere Hotel Villa Mestia (geen eigen website’s).

• Dag 1: Mestia (1500 m) – Bergmeren van Koruldi (2740 m), 7-9 uur, hi 1240 m. Vanaf de meren kan je nog een uur of wat verder omhoog klauteren over een pad dat op 3300 m ophoudt. • Dag 2: dorp Ushguli (2100 m) – voet van de Shkaragletsjer, 5 uur, hi 400 m. Gemakkelijk begaanbaar terrein. Paarden huren in Ushguli is ook een optie. TIPS

Bar Laila in Mestia heeft prima voedsel en elke avond traditionele livemuziek. Voor Keto Ninitze’s restaurant: zie Facebookpagina Oda Family Winery.

BERGGIDSEN

Te boeken via de nationale toeristenorganisatie (www.gnta.ge). Wil je alleen een gids in Svanetië, dan kun je die boeken bij het toeristenbureau in Mestia. Onze gids, Ilia Lekishvili, is onder die naam te vinden op Facebook.

MEER WETEN?

• www.caucasus-trekking.com – Uitstekende overzichtswebsite voor wandelen in de Kaukasus. • www.visitgeorgia.ge

BERGEN magazine 69

Advertorial

Genieten op het dak van Oostenrijk

Op weg op de Tauern Höhenweg.

70 BERGEN magazine

In de zuidoostelijke deelstaat Karinthië vind je de hoogste bergen van Oostenrijk, met als uitschieter de Groß1glockner van 3798 meter hoog. De massieven zijn een uitdaging voor de ervaren bergwandelaar, maar ook voor de minder getrainde liefhebber van het alpiene landschap valt er veel moois te beleven in de regio die zich profileert als dé bestemming voor levensgenieters. Daar horen bergwandelaars toch zeker ook bij? TEKST PAUL VAN BODENGRAVEN FOTO’S KÄRNTEN WERBUNG / FRANZ GERDL, M. LACKNER

BERGEN magazine 71

Advertorial

O ÛÛ Bijkomen aan een van de vele meren in het Nockgebergte.

Steenbokken in het Nationaal Park Hohe Tauern.

Ù Zicht op de Großglockner vanaf de kerk in Heiligenblut.

Berghut aan de Wolayer See op 1960 m hoogte.

m op grote hoogte te beginnen bezoek je allereerst het noorden van Karinthië. Daar vind je op de grens met Salzburgerland en Oost-Tirol het Nationalpark Hohe Tauern, waar 266 toppen tot boven de 3000 meter reiken, inclusief de Großglockner. Het is het grootste beschermde natuurgebied van de Alpen, met 342 gletsjers, waaronder de Pasterzegletsjer, de bekendste van het land, aan de voet van de Großglockner. De Hohe Tauern zijn een walhalla voor bergwandelaars. Oostenrijkers wandelen zelf graag en het is dan ook niet verwonderlijk dat er een groot aanbod aan gemarkeerde routes en paden is te vinden. Zo’n 600 kilometer daarvan richt zich op de meer avontuurlijke types, 350 kilometer is gemarkeerd voor de doorsnee sportieve wandelaar. Voor gezinswandelingen (lees: met kinderen of mensen met een niet zo heel sportieve conditie) is er 160 kilometer aan ‘light’ wandelingen uitgestippeld. Tot welke categorie je jezelf ook rekent, er is altijd een route die bij jou en je gezelschap past.

Nockgebergte Als je het liever wat meer glooiend wilt hebben, rijd je naar het oosten van de

72 BERGEN magazine

deelstaat en verken je het Nockgebergte, waar de hoogste toppen net boven de 2000 meter uit komen (Rosenock 2240 meter, Klomnock 2331 meter, Falkertspitz 2308 meter, Wöllaner Nock 2145 meter, Mirnock 2110 meter). Met name in het middelgebergte loop je relatief zonder al te veel hoogteverschil van bergweide naar bergweide. Evengoed best inspannend, maar je houdt genoeg energie over om je te verdiepen in andere bezienswaardigheden, zoals de bergdorpjes, verschillende musea en de alpine natuur. Daarnaast zijn er diverse thematische wandelingen uitgezet. Die kun je op eigen houtje lopen of onder begeleiding van een gids die je alle ins & outs van wat er te zien is onderweg kan vertellen.

Van alles wat Maar Karinthië is veel meer dan alleen bergen en alpenweides. Je vindt er bijvoorbeeld een veelvoud aan bergbeekjes en meren, voedingsbron voor het glanzende groen en de rijke bergnatuur waar je doorheen wandelt. Ook zie je op je wandelingen restanten uit vervlogen tijden, zoals oude boerderijen, toen het leven hier nog sober en zwaar was. Kleine charmante bergdorp-

jes, kerken en kapellen, bronnen en thermale baden vormen de sporen van de bewoonde wereld in een regio die nog niet eens zo heel lang geleden onherbergzaam en moeilijk toegankelijk was. Waar we nu in de winter juichend de helling af suizen, moesten boeren een eeuw geleden vechten voor hun bestaan en de winter zien door te komen. Waar nu gewandeld, gefietst en gerodeld kan worden, werden de lange zomerse dagen gebruikt om de oogst van het lastig te bewerken land binnen te halen. Nu zijn dat herinneringen die voortleven in de verhalen die je hier kunt horen en met eigen ogen zien.

reikend, dan is er altijd nog een serie langeafstandspaden waar je je energie op los kunt laten. Bijvoorbeeld de Alpe-AdriaTrail, die vanuit Karinthië via Slovenië doorloopt naar het Noord-Italiaanse Muggia – het eindpunt van de trail aan de Adriatische Zee. Je bent wel wat lang van huis, want de trail is 750 kilometer lang. Heb je niet zoveel tijd vrij in je agenda, dan is de Nockberge-Trail met een lengte van 75 kilometer beter te overzien en te doen in vijf dagen. En ook door de Hohe Tauern slingert een route die in een dag of vijf te belopen is.

Ontspannen door inspannen

Natuurlijk kun je zelf allemaal uitvogelen welke etappes je wilt lopen, welke hutten je moet boeken, hoe het vervoer geregeld is enz. Maar je kunt dat natuurlijk ook gewoon uitbesteden. Gründlich als ze zijn, hebben de Oostenrijkers al lang voor jou bedacht wat de handigste combinaties zijn om een aantal dagen op stap te gaan op deze langeafstandspaden. En omdat het service-gen zo ongeveer zit ingebakken in hun DNA, kun je volledig zonder zorgen op stap in het volste vertrouwen dat het allemaal goed geregeld is. Op individuele basis, met een groep, of zelfs

Het overrompelende landschap van Karinthië nodigt uit tot ontspannen. Bijvoorbeeld door te luieren in een bloemenweide, de voeten te koelen in een bergmeer, voor je uit te staren op een uitzichtpunt of een boek te lezen op het terras bij het Gasthof, pension of hotel waar je verblijft. De een heeft dat van nature in zich, de meeste lezers van Bergen Magazine doen dat meestal pas na een flink inspannende wandeltocht. Zijn de vele mogelijkheden voor dagwandelingen daarvoor niet toe-

Lekker makkelijk

BERGEN magazine 73

Advertorial

Onderweg op de Nockberge Trail.

Met droge voeten naar de overkant bij Bad Kleinkirchheim.

unnen geven voor de mooiste tochten bij k hen in de buurt. Deze mensen snappen waar jij als wandelaar naar op zoekt bent en wijzen je de weg naar de interessantste plekken. In totaal zijn er meer dan vierduizend bedrijven in Karinthië die op de een of andere manier bij Natur Aktiv betrokken zijn, van accommodaties, tot gidsen, van fietsverhuurders tot shuttlebussen; allemaal richten ze zich op jou: de actieve genieter die het beste uit zijn of haar vakantie wil halen. met een lama die je bagage draagt; wat je maar wilt. Wel zo handig, zeker als je niet zo veel zin en/of tijd hebt om het allemaal zelf te organiseren.

Lopen en logeren met kennis van zaken Naast kilometers maken wil je ook weten wat je ziet onderweg. Er zijn talrijke themawandelingen te maken, al dan niet onder begeleiding van een deskundige gids. De een kan je van alles vertellen over kruiden en planten, de ander kent de lokale legen-

des en sagen. Af hankelijk van je interesses kun je je aansluiten bij een groepswandeling of zelf een gids boeken. Veelal vind je ter plaatse informatie over de mogelijkheden bij het lokale bureau voor toerisme. Hetzelfde geldt voor je overnachtingsadres. Je vindt in Karinthië de meest uiteenlopende soorten accommodaties, voor de meest uiteenlopende prijzen. Van B&B tot grote hotels, van camping tot knus pension in een dorp. Vermeldenswaardig zijn de Natur Aktiv Unterkünfte, die gespecialiseerd zijn in wandelen en wandelaars de beste tips

Wild Magische momenten zijn er genoeg te beleven in Karinthië. Ontdek zelf hoe mooi het hier is. Vroeg je bed uit en de zon zien op komen. Het eerste licht op de hellingen zien verschijnen, een magisch natuurspektakel. Of ga op avontuur en beleef de echte wildernis die hier ook nog steeds te vinden is. Natur-Aktiv-gids Elias Umundum neemt je vanuit Bad Kleinkirchheim bijvoorbeeld mee op een survivaltocht. Test je oriëntatievermogen, bouw een basiskamp en vang je eigen avondeten met een zelf gefabriceerde hengel. Visje schoonmaken, kampvuur ontsteken en grillen maar. Back to nature, al is het maar voor even.

Ganz großer Genuss! Of je nu komt om in twee weken je hoofd leeg te wandelen of om gewoon te genieten van de Oostenrijkse buitenlucht en natuur, dat kan allebei in Karinthië. Er is veel ruimte voor sport, gezond en actief, maar je hoeft niks! Het grote genieten staat centraal bij de Oostenrijkers, en dat kan ook met een cappuccino en een grote punt taart op een terrasje zijn. Karinthië is een fantastische plek om je eigen ideale vakantie te beleven, op de manier die bij jou en je reisgezelschap past. Kwestie van gaan en ervaren!

Meer informatie Een goede indruk van alle mogelijkheden krijg je op wandelen.karinthie.com, waar je korte artikelen vindt over verschillende belevenissen in Karinthië. Algemene toeristische informatie vind je op www.karinthie.com.

74 BERGEN magazine

VOLGEND NUMMER

Het volgende nummer van BERGEN MAGAZINE verschijnt op 13 september THEMA

EN OOK NOG

Grosse Zinne

Trage tochten in en rond het

De noordwand die voor Italië veroverd werd

OOSTENRIJKSE VIRGENTAL

Kristaljagers

van de Mont Blanc Oer-Noors Telemark

Beter dan Bessegen? Naar de ‘Verloren Stad’

In de groene hel van Colombia

Foto: G. Hardeman

NOG GEEN ABONNEE? Meld je vóór 2 september aan, dan krijg je het volgende nummer gewoon thuisgestuurd! www.bergwijzer.nl/abonnement MFS®-VAKUUM-SYSTEM

COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU MFS®-VAKUUM-SYSTEM SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME SPECIALE SCHUIMVOERING Weiches geweven Manschettenpolster Zacht, schuimretikuliert bovenaan.

MFS®-VAKUUM-SCHAUM MFS® VACUÜMSCHUIM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform Drukverlagend, past zich perfect aan elke voet im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis aan; hetreichend. gebiedDer rond veter in denin Ballen Fuß de wirdenkels, weich aber enghaakjes umschlossen. en – oogjes, tot aan de bal van de voet. De voet wordt zacht, maar strak omhuld. RETIKULIERTERSCHUIM SCHAUM GEWEVEN bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan passung. het gebied rond de tenen.

SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME Weiches Manschettenpolster retikuliert

MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.

Vakuum Lady Ultra

Vakuum Men Ultra

mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1

RETIKULIERTER SCHAUM bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anpassung.

www.meindl.de

15.05.14 11:01