Dans Magazine 5 2020

NUMMER 05 / 2019

37STE JAARGANG

€6

dans magazine HET DANSBLAD VAN NEDERLAND

ISABELLE BEERNAERT

LAAT ME ‘Ik hoor nergens bij’

DANSOPLEIDINGEN SPECIAL 2019

ANDREAS HANNES

TREMBLE Huppelend de toekomst in

DanceAble EN VERDER: AANRAAKBARE DANS

NEW WAY VOGUE

REPETITIVE BEATS

Doordansen Yanaika Holle van Conny Janssen Danst:

‘Ik ga het gevecht graag aan, daar komen mooie dingen uit voort.’

foto Andreas Terlaak

Zie pagina 12

COLOFON

VOOR IEDEREEN MET EEN PASSIE VOOR DANS

JOOST GROENEBOER HOOFDREDACTEUR REDACTIE@DANSMAGAZINE.NL foto Martha Luz Machado Caicedo

INHOUD oktober

nummer

05/ 2019

OKTOBER 2019. 37STE JAARGANG NR. 5 Een uitgave van Virtùmedia REDACTIEADRES Dans Magazine p/a Virtùmedia Postbus 595, 3700 AN Zeist e-mail redactie@dans­ magazine.nl PERSBERICHTEN Deadline zes weken voor verschijningdatum van Dans Magazine. De volgende Dans Magazine verschijnt in week 50 - 2019 REDACTIE Joost Groeneboer, Klaartje Grol, Lisa Reinheimer, Charlotte Schultz, Jaimy Stregels HOOFD- EN EINDREDACTIE Joost Groeneboer MEDEWERKERS Sanne Bakker, Frans van Hilten, Jolanda Keurentjes, Mirjam van der Linden, Adriaan Luteijn, Ruth Naber, Fransien van der Putt, Jane Stockdale, Karin Theunissen, Barend de Voogd, Francine van der Wiel BASISONTWERP Melody Drost, Twin Media bv VORMGEVING Melody Drost, Rimke Bartels Twin Media bv DRUK Veldhuis Media, Raalte DISTRIBUTIE VMBpress, tel (0251) 25 79 35 ADVERTENTIES Daily Productions, Mariska Jankovits mjankovits@virtumedia.nl (030) 693 11 77 UITGEVER Virtùmedia BV, Pepijn Dobbelaer info@virtumedia.nl (030) 692 06 77

4 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

MARKETING & SAMENWERKINGEN Miriam Dennebos mdennebos@virtumedia.nl 030-3075780 CORRESPONDENTIEADRES Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Klantenservice Dans Magazine, Postbus 595, 3700 AN Zeist E-mail: klantenservice@virtumedia.nl, Telefoon: (085) 040 74 00

ABONNEMENTEN

Een jaarabonnement op vakblad Dans Magazine kost €36,95 en kan bij ieder nummer ingaan en worden elk jaar vernieuwd.

Abonnee worden kan via www. dansmagazine.nl/abonnement of rechtstreeks bij de klantenservice. Adreswijzigingen graag schriftelijk doorgeven met vermelding van het oude en het nieuwe adres en het nieuwe telefoonnummer. Opzeggingen 2 maanden voor vervaldatum doorgeven aan de klantenservice. Aan een jaarabonnement in het buitenland zijn, naast de kosten voor het abonnement, ook verzendkosten verbonden.

Neem hierover contact op met de abonnementenadministratie.

Lees hier hoe we met uw persoonsgegevens omgaan www. virtumedia.nl/privacy-statement

COPYRIGHT Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Wij hebben alle moeite gedaan om rechthebbenden van copyright te achterhalen. Mochten er personen of instanties zijn, die menen aanspraak te maken op bepaalde rechten, dan wordt hun verzocht contact op te nemen met de uitgever. Met het opnemen van advertenties doet de redactie van Dans Magazine c.q. geen aanbeveling van de daarin vermelde producten of diensten.

ISSN 0168-0137

applaus

27

W

e hebben een nieuwe columnist. Zoals hij bij Introdans Interactie dans met andere werelden verbindt, doet Adriaan Luteijn dat nu ook in Dans Magazine. Zijn eerste column gaat over kleding- en ander gedrag van premièrepubliek. Doen wij dat in Nederland nog wel, vraagt Adriaan zich af, ons aankleden voor een dansvoorstelling? Op een enkele galavoorstelling na volgens hem vrijwel niet.

Dat klopt wel zo’n beetje. De laatste maand woon ik een aantal van dit soort voorstellingen bij. Het Gala van Het Nationale Ballet, de jubileumvoorstelling van het NDT en een optreden van de Alvin Ailey American Dance Theater in Rotterdam. Kledingvoorschriften van feestelijk tot black tie. Heel chic allemaal!

Opvallend bij Alvin Ailey is het zo divers samengestelde publiek. Er zitten veel toeschouwers van een andere afkomst in de zaal. En veel twintigers en dertigers. Het kan dus blijkbaar wel. Aan het eind van elke voorstelling staat iedereen enthousiast op (waarover Adriaan met veel humor schrijft). Van obligaat klappen geen enkele sprake; de voorstellingen zijn stuk voor stuk het bekijken waard.

Wat me fascineert is vooral hoe lang er soms wordt geklapt. En niet alleen door het publiek. Na afloop van Kunstkamer van NDT, klapt de ene rij dansers voor de andere en andersom, de dansers klappen voor het orkest en het orkest weer voor de dansers, onder luid applaus worden de solisten, choreografen en dirigent een voor een het podium opgeroepen, en met zijn allen bedanken ze het publiek. Klappen over en weer. Een prachtig ritueel, tot in de puntjes gechoreografeerd. Hoeveel energie en aandacht zit daar niet in?

‘Ik heb er zo’n hekel aan’, vertrouwt een collega me bij het verlaten van de zaal toe, ‘al dat opstaan en geklap.’

GRUPO SPORTIVO

18

Is dans ook sport?

De nieuwe familievoorstelling van Introdans.

ISABELLE BEERNAERT

‘Laat me opstaan op mijn manier’

42 LET’S DANCE

Kunstmuseum Den Haag zet dansmode in de spotlights.

Van hiphop tot klassiek ballet.

50 HUPPELEN

‘EEN PRACHTIG RITUEEL.’

TURNOVER OPLEIDINGEN SPECIAL 2019

‘Iedereen weet nog hoe het was, de blijdschap, de onbezorgdheid, de hoop…’

EN VERDER 10 KIEM

30 NICOLE BEUTLER COLLECTION

14 DANCEABLE

39 LABOUR OF LOVE

Het nieuwe stuk van Conny Janssen Danst wil vitaliteit laten zien, nieuwe energie.

Moet dat nou? Ja, het moet. Onderteken de Agenda Inclusieve Podiumkunsten mee.

22 RAFELRANDEN

Lichamen die stemmen hoorbaar maken: Unmute van Yannis Kyriakides & Keren Levi.

Danseres Marjolein Vogels: ‘De natuur is nu actueler dan ooit.’

De grande dame en de freule: Krisztina de Châtel & Audrey Apers.

46 DANSCLICK

Maak kennis met een nieuwe generatie choreografen: ‘We vertellen niet alleen ons verhaal.’

06 Nieuws 10 Column Adriaan Luteijn 21 Dansfilms: Beats 32 Fotoreportage: De Dansers 37 Verbinding: DeDDDD 53 Drie vragen aan Gerard Mosterd

OP DE COVER

Annemieke Mooij en Justin Brown in CORNERED Zie pagina 14 foto Sacha Grootjans

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 5

Dans

MEER NIEUWS OP DANSMAGAZINE.NL: WERELDRECORD ‘EN POINTE’ DANSEN • ALLE DANSPRIJZEN DOCUMENTAIRE MERCE CUNNINGHAM

We verzamelen de leukste nieuwtjes en voorstellingen voor je en zorgen dat je op de hoogte bent van de laatste danstrends.

Museum Motus Mori foto Sjoerd Derine

NIEUWS

DANSNIEUWS

Dromers en vechters

Nog te zien tot 27 oktober, www.marres.org

foto Sjoerd Derine

Or Die Trying is een interdisciplinaire dance chronicle van choreograaf en socioloog Alida Dors. Een energieke voorstelling waarin dans, thaiboksen en filmprojectie elkaar aanvullen. Als Surinaamse immigrant vocht Alida’s vader letterlijk en figuurlijk voor een beter leven. Vechtlust wordt op veel verschillende manieren van generatie op generatie overgedragen, en dat inspireerde Alida voor het maken van Or Die Trying. In het ritme van de strijd gaan dansers en thaiboksers het gevecht met hun eigen grenzen aan. Hoe ver zijn ze bereid te gaan?

De Duitse choreografe Katja Heitmann maakt in Marres, Huis voor Hedendaagse Cultuur in Maastricht, met tien dansers een ‘museum van de uitstervende lichamelijke beweging’. Musea zijn bedoeld om de menselijke cultuur en geschiedenis te preserveren.

Het is haast vanzelfsprekend dat ze dat doen in objecten, installaties en, af en toe, verhalen. Maar in die gestolde versie van ons leven ontbreekt de menselijkheid zelf. Zes weken lang, vijf uur per dag stellen Heitmanns dansers zich de bijzondere taak om daarvoor een nieuw museum te maken. Museum Motus Mori maakt bezoekers gevoelig voor de diepe menselijkheid die in het lichaam schuilt.

www.backboneconnects.nl

foto Hans Gerritsen

SURVIVALGIDS

Cinderella

D

ansgezelschap de Stilte bestaat 25 jaar en viert dat met Cinderella, een voorstelling voor iedereen vanaf 5 jaar. Een eenvoudig klassiek verhaal met een triest begin en een gelukkig einde. Helaas is voor deze voorstelling een regisseuse 6 DANS MAGAZINE | oktober 2019

aangetrokken die er niet veel van begrijpt. Het valt ook niet mee. Hoe kun je met twee dansers alle rollen laten zien: vader, Cinderella, stiefzusters, stiefmoeder, de goede fee, de prins…? www.destilte.nl

Hoe het is om zonder mama en/of papa door je tienerjaren te navigeren? Wat mis je? Wie helpt je? Wat voel je? Wat maak je mee? Wat me niet breekt is dé survivalgids voor jongeren die zich zonder ouders door het leven moeten slaan.

Regisseur Timothy de Gilde en schrijver Joachim Robbrecht duiken bij danstheatergroep DOX opnieuw in de belevingswereld van de jongeren.

Dalton Jansen, die zelf opgroeide zonder ouders, neemt de choreografie voor zijn rekening. De afgelopen jaren heeft hij meerdere prijzen behaald.

Zoals The Double Collective Hip Hop Games in 2017: een grote, internationale wedstrijd in Frankrijk. Naast choreograaf werkt Dalton als begeleider in een gesloten instelling.

9 oktober t/m 20 december www.wijzijndox.nl

foto Hanneke Wetzer

Sidi Larbi Cherkaoui foto Dries Segers

BALLET VLAANDEREN 50 JAAR Opera Ballet Vlaanderen viert dubbel feest. Ballet Vlaanderen bestaat 50 jaar en Sidi Larbi Cherkaoui is 5 jaar artistiek directeur.

De voorstelling Brabants/ Cherkaoui geeft het startschot voor dit feestjaar vol verrassingen. De werken Cantus Firmus van Jeanne Brabants, de grondlegger van het gezelschap, en Mea Culpa van Sidi Larbi Cherkaoui vormen een prachtige brug tussen verleden en heden. Mea Culpa is wellicht het meest politieke werk van Sidi Larbi Cherkaoui tot nu toe. In deze ‘Ode aan de vergiffenis’ onderzoekt Larbi wat we hebben geërfd van onze voorouders. Wat is de tol die we betalen voor het comfort waarin we vandaag leven? Hoe verantwoordelijk zijn wij voor de daden van onze voorouders? www.operaballet.be

A Ticket to Atlantis

DOTE Na 12 jaar drukt Dancing on the Edge (DOTE) op de reset-knop. Waar voorheen vooral de voorstellingen in het middelpunt stonden, ligt de focus nu op het festival als ontmoetingsplek. Neem deel aan een urban Gnawaworkshop of eet en praat tijdens de Table Talks mee met dansmakers, professionals en andere geïnteresseerden.

Het festival opent op 13 november met Light Theory van Onur Karaoğlu, een krachtige theatervoorstelling over de kwestie van gedwongen en vrijwillige migratie. In A Ticket to Atlantis onderzoeken Lina Issa en Mayar Alexan de relatie tussen het menselijk lichaam en de zee. Choreograaf Hooman Sharifi presenteert The Dead Live on in Our Dreams, een dansvoorstelling met live muziek over verandering en manipulatie van identiteit.

DOTE vindt plaats van 13 t/m 24 november in Utrecht, Rotterdam en Amsterdam. www.dancingontheedge.nl.

THE SOUL OF NEW YORK’S SPANISCH HARLEM De wijk Spanish Harlem in New York is wereldberoemd vanwege zijn latin subcultuur. Immigranten uit Zuid- en Midden-Amerika kwamen hier in de hoop op een beter leven. Met in hun ‘bagage’ hun dromen en swingende muziek.

Een doorgewinterd orkest, drie internationale zangers en twaalf dansers

nemen je mee op een honderdjarige reis door de tijd, van 1917 tot heden.

Van mambo en chacahacha tot salsa en hiphop. En van Tito Puente, Celia Cruz en Carlos Santana tot Aretha Franklin, Mink de Ville en Marc Anthony.

Speellijst: www.lucasvanmerwijk.com

foto John Heidema

foto Janne Sterke

oktober 2019 | DANS MAGAZINE 7

DANSNIEUWS

B-BOY

foto Guido Bosua

Vijf virtuoze dansers verkennen hun fysieke grenzen en gaan daarin tot het extreme. In een aaneenschakeling van rituelen en spelletjes zoeken ze de confrontatie op met zichzelf en elkaar. Gewapend met het laatste beetje street cred dat ze nog heeft, dompelt Jolanda Spoel zich onder in de wondere en explosieve wereld van de breakdance battles: ‘Als theatermaker wil ik niet alleen de acrobatische virtuositeit van breakdance uitlichten, maar ook de vertelkracht, want die is veel groter dan vaak wordt gedacht.’

Een voorstelling waarin film en theater, het echte leven en fictie naadloos in elkaar overlopen. In elke stad wordt de crew verrast met een guest appearance.

Speellijst Maas theater en dans: www.maastd.nl Lees daar ook De Staat van het Jeugdtheater van Moniek Merkx over identiteit

WW-TMLC-ML-adv-DM okt 165x110.qxp_Opmaak 1 20-09-19 14:42 Pagina 1

THE MEMORY LOSS COLLECTION

8 DANS MAGAZINE | oktober 2019

BLUEPRINT ON MEMORY tournee oktober 2019 ZOOMING IN ON LOSS tournee oktober 2019 MEMORY LOSS première 17 januari 2020, Theater Rotterdam

Info en speellijst: www.wardward.nl / www.wardward.be

THEATERTEXTIEL / TONEELINRICHTING / BALLETVLOEREN / SCHOOLINRICHTING

*Aktie geldig t/m 31-12-19 zolang de voorraad strekt en onder vermelding van DNS19

gratis registratie van uw dansvoorstelling

COLUMN ADRIAAN LUTEIJN

foto Jochem Jurgens

O

sssst

p het moment dat er een einde komt aan de schier onophoudelijke reeks balletpassen van het corps de ballet, verandert de muziek naar rustig en dimt het licht. Plots waait er een flinke windvlaag over het publiek. En als een solistenkoppel aan een duet begint, vallen er ook nog wat dikke regendruppels neer. De met hun waaiers parfumgeuren verspreidende dames om ons heen vallen even uit hun rol van aandachtig publiek en beginnen zuchtend stola’s over hun kapsels te schikken.

Mompelend bedekken hun echtgenoten hun grijzende en kale hoofden met het programmaboekje.

Maar dan wordt er door anderen hard gesist. Door diehards die laten weten dat je stil moet zijn op dit heilige moment van pas de deux. Echte kenners willen bij het consumeren van de allerhoogste der kunsten niet gestoord worden door pieperds die bang zijn dat hun kapsel verwaait. Windvlagen blijven de coulissen opbollen en nog steeds vallen er spetters, maar niemand durft zich nog te bewegen na deze strenge sis-vermaning.

Dit is geen beschrijving van een 4D-filmbeleving van ballet bij Pathé. Begin juli bezoek ik in Granada het beroemde zomerfestival en zie er een voorstelling van Spanjes ballettrots, La Compañía Nacional de Danza. Op de mooiste locatie die je maar kunt bedenken: het openluchttheater in de tuinen van het Alhambra. We schuiven op het laatste moment aan, op uitnodiging van een lieve ex-collega die er balletmeester is.

Ik kijk mijn ogen uit bij dit Spaanse spektakel, wat verder gaat dan het optreden alleen.

Doen wij dat in Nederland eigenlijk nog wel, ons aankleden voor

‘KLEDEN WIJ ONS NOG VOOR EEN DANSVOORSTELLING AAN?’

10 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

ADRIAAN LUTEIJN COLUMN

ADRIAAN LUTEIJN is choreograaf en artistiek manager van Introdans Interactie. In zijn choreografieproject De Ontmoeting koppelt hij profdansers aan bijzondere gastdansers, zoals jongeren met een spierziekte, topsporters, ouderen, urban dansers en mensen met autisme. ‘Het is geweldig hoe dans werelden kan openen en mensen verbinden.’

een dansvoorstelling? Na het aanschouwen van de parade van gesoigneerde heren in mooie zomerpakken en dames met sjiek-blote jurken en bewerkelijke kapsels, met waaiers en vol sieraden, die in Granada langstrekt in de pauzes, kunnen we gerust stellen van nauwelijks of niet. Ik denk dat het Gala van Het Nationale Ballet, door de verplichte dresscode op de uitnodiging, er nog het dichtste bij komt. Of je rekent de buitenlandse diplomaten mee, die ons bij een avondje Nederlands Dans Theater in Den Haag in hun ‘over-dress’ verwonderd aanstaren. Wij Nederlanders doen even een fris overhemd of simpel maar duur jurkje aan en brengen wat extra haargel of make-up aan, en dat moet het dan maar zijn. Beschaamd schuif ik hier in Granada mijn besneakerde voeten onder de stoel. Ik had best een colbert in mijn koffer mee, maar ja, beredeneerde ik me er van tevoren uit, de Spanjaarden zullen wel begrijpen dat dat te warm is. Voor de sneakers verzin ik ter plekke het excuus dat ze van een duur design zijn.

Zo gelden er internationaal andere protocollen voor het danspubliek.

Bravo roepen in Spanje mag lekker uitbundig, wij doen dat juist heel beschaafd, bijna beschaamd. Hard wapperen met een waaier en boe roepen is in Nederland uit den boze en als je wat je hebt gezien echt mooi vindt, ga je na de voorstelling staan. Behalve als je Amsterdammer bent, want daar vinden ze dat provinciaals. Daar ga je pas staan als de echte kenners dat ook doen. Maar die sissen dan weer niet in Nederland. Gelukkig maar.

El sombrero de tres picos van Léonide Massine foto Alba Muriel

Adriaan OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 11

POSE

POSE

Vechten Yanaika Holle danst al heel lang bij Conny Janssen Danst, al bijna 20 jaar. Na een moeilijke periode staat ze weer sterk in het leven. Inmiddels heeft ze drie kinderen en danst vol energie in KIEM. Wat is haar rol in dit creatieproces? tekst Joost Groeneboer foto Andreas Terlaak

Energie

‘KIEM is een soort tegenhanger van, een vervolg op BROOS, onze vorige voorstelling. Dat was een heel intens proces, ook voor Conny.

Bij BROOS ging het over de kwetsbaarheid van het leven, maar KIEM wil juist vitaliteit laten zien, nieuwe energie. Het gaat over het gevecht dat je moet leveren als je vastzit in een situatie om daar weer uit te komen, onder meer.

Hoe ik nieuwe energie krijg? Conny’s concept voor KIEM maakte veel bij me los.

Hoe zit dat dan bij mij, vroeg ik me af. Wat vind ík ervan? Wat wil ik hiermee zeggen? Dat onderzoek en wat daar uitkomt, laadt mij op om door te blijven zoeken, door te dansen en door te gaan.’

Vechten tegen jezelf

‘Mijn jeugd is niet erg rooskleurig geweest. Ik heb moeten vechten om overeind te blijven.

In mijn leven heb ik vaak dingen meegemaakt waarvan je denkt: oei, wat nu? En dan toch maar weer opstaan en verder gaan. Ik heb veel moeten vechten, maar had het allemaal niet willen missen, hoe zwaar het ook was.

Als je ziet hoeveel je ervan groeit…

Je vecht eigenlijk het meest tegen jezelf.

Op de dansacademie was ik heel verlegen en onzeker. Ik heb altijd moeten opkomen voor mijn plek. Maar ik ga het gevecht graag aan, ik denk dat daar mooie dingen uit voortkomen.´

12 DANS MAGAZINE | oktober 2019

Multitalent

‘Hiro Murata, met wie ik hier op de foto sta, is een erg lieve, mooie danser. Een multitalent, hij kan eigenlijk alles. Hij is heel uitgesproken voor zo’n jonge danser. Ik ben benieuwd naar zijn verdere ontwikkeling. Hij gaat echt toppen denk ik.

Op een gegeven moment staat Hiro moederziel alleen op het podium en kom ik naar hem toe om hem te omhelzen. Maar dat wordt na een tijdje enorm beklemmend, als van een moeder die haar zoon te veel beschermt.’

Vertrouwen

‘Onze groep is heel hecht, iedereen laat er iedereen in zijn waarde. Ik heb ook wel perioden gefreelancet. Het is fijn om een tijdje met andere mensen en andere bewegingsstijlen te werken. Maar op een of andere manier keerde ik altijd bij Conny terug. Als ik vertrouwen voel, ben ik op mijn best.’

KIEM

KIEM TOERT VAN 22 NOVEMBER 2019 T/M 15 MAART 2020 DOOR NEDERLAND. MEER INFORMATIE EN KAARTEN: WWW.CONNYJANSSENDANST.NL

INCLUSIEDANS

INCLUSIEDANS

Z

DANCEABLE: INCLUSIEDANS IS (NU NOG) NODIG

e moest dus wel even nadenken toen ze werd gevraagd om deel te nemen aan een voorstelling in DanceAble, het festival dat de inclusiedans juist heeft omarmd. Tot op heden danste zij in ‘gewone’ voorstellingen. Ze maakte bijvoorbeeld een jaar lang deel uit van de Poetic Disasters Club, de jonge-talentengroep van Guy & Roni, die bepaald niet bekend staan om dans van de fluwelen handschoen.

Handschoen, enkelvoud. Annemieke heeft maar één handschoen nodig, de linker. Doordat haar rechterarm waarschijnlijk beklemd heeft gezeten in de baarmoeder, is de groei voortijdig gestopt. Vlak onder de elleboog eindigt haar rechterarm in vijf babyvingertopjes. Nooit echt een probleem geweest, zegt ze: ‘Als er een medicijn zou zijn waardoor je arm aangroeit, hoef ik dat niet. Dit ben ik. Ik ervaar mijn armpie niet als een handicap; dat wordt het pas als het je beperkt, en dat doet het niet.

Ik lak mijn eigen nagels.’

Wie Carry/jump/catch van de Poetic Disasters Club heeft gezien, zal beamen dat Annemieke zich fysiek niet laat beperken in haar bewegingsmogelijkheden. Zelf houdt ze erg van ‘flowy’ bewegingen, maar die voorstelling was een enorme explosie van rauwe energie en

Móet dat nou? Ja, het moet. In deze fase moet het. En daarna hopelijk niet meer.

Dat is ongeveer hoe Annemieke Mooij (23) denkt over inclusiedans, ofwel dans die ook plaats maakt voor mensen met enige vorm van beperking. tekst Francine van der Wiel fotografie Sacha Grootjans

DanceAble #3

Voor de derde editie van het festival zijn choreografen van Nederlandse gezelschappen uitgenodigd te werken met dansers mét en zonder beperking. Tijdens de openingsavond worden deze ‘Mixed Doubles’ gepresenteerd in een bomvol programma.

Ook krijgt het publiek een voorproefje van Jasper van Luijks Sum of Us. Spannend, niet alleen voor Annemieke Mooij (zie hierboven), maar ook voor Van Luijk, die voor het eerst werkt met dansers mét en zonder beperking. Daarnaast komt Marc Brew naar Den Haag voor een artist

14 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

in residence­project met dansers uit Nederland en Polen. Brew is artistiek directeur van de Amerikaanse Axis Dance Company, die volgend jaar tijdens het Holland Dance Festival zal zijn te zien. In de aanloop naar DanceAble #3 werkt de Brit Adam Benjamin, specialist op het gebied van ‘integrated dance’, een week lang intensief met studenten van Codarts en ArtEZ. ‘Want zij zijn de docenten van de toekomst’, aldus Martine van Dijk, initiatiefneemster van Dance­Able.

De studenten krijgen tijdens de week handvatten aangereikt waarmee zij na de week met Benjamin hun eigen

ruig partnerwerk, evenals Mechanical Ecstasy, ook van Guy & Roni. Tijdens DanceAble zal zij onder andere te zien zijn met Justin Brown in CORNERED, het duet van choreografe Faizah Grootens waarmee ze deze zomer tijdens het Antidote Festival indruk maakte.

Onwrikbaar besluit Toch is ze in het verleden wel tegen beperkingen aangelopen. Een enkele keer zat die tussen haar oren. Tijdens de puberteit schaamde ze zich soms voor ‘die arm’ en moffelde die weg door er bijvoorbeeld een vestje over te hangen.

Maar al sinds ze op haar elfde opschreef hoe ze haar toekomst zag – ‘Ik wil naar de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten’ – hield ze onwrikbaar vast aan haar besluit.

Meestal confronteerde de buitenwereld haar met beperkingen. In de auditieperiode hoorde ze via via dat de leiding niet goed wist wat ze met haar aan moest, bang haar voor de WW op te leiden. ‘Dat was hún angst. Ik heb geen angst. Ik wilde gewoon keihard, fysiek trainen en als het niet zou lukken, zou het nog oké zijn.’ Uiteindelijk werd het toch de opleiding Docent Dans, die ook beter bij haar paste, concludeerde ze, omdat het daar meer gaat om het

onderzoeksvragen zelfstandig zullen exploreren. Benjamin zal hen daarbij op afstand coachen. ‘Tijdens het DanceAble symposium worden de resultaten gepresenteerd, in welke vorm dan ook, met een choreografie of met een voordracht. Het is echt een bijzonder project: dergelijke samenwerking van twee academies komt niet vaak voor, terwijl die uitwisseling van ervaring en kennis heel waardevol is.’

DanceAble #3, 29 en 30 november, Korzo Theater, Den Haag www.holland-dance.com/­­danceableevent

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 15

INCLUSIEDANS

Krisztina de Châtel

SALLY

Dansgezelschap Maastricht

Ensemble 88 live muziek

Agenda Inclusieve Podiumkunsten

Martine van Dijk is ook geestelijk moeder van de Agenda Inclusieve Podiumkunsten. Dit document, dat officieel gepresenteerd wordt tijdens het festival, is het resultaat van verschillende discussiedagen van Holland Dance Festival, LKCA en British Council met vertegenwoordigers van verschillende partijen rond de podiumkunsten – dansers, choreografen, docenten, programmeurs, journalisten et cetera. Samen formuleerden zij een aantal aanbevelingen en handvatten om inclusiviteit in de podiumkunsten een extra impuls te geven. De actiepunten bestrijken het hele spectrum van praktische toegankelijkheid van instellingen (rolstoeltoegankelijkheid et cetera) tot organisatorische en artistieke zaken. Met als hamvraag: wat kunnen culturele organisatie doen om te zorgen dat de kunsten profiteren van de artistieke en esthetische uitdagingen die artiesten met een beperking ons bieden?

Van Dijk: ‘Met de Agenda Inclusieve Podiumkunsten willen we meer draagvlak creëren. Het is onze bedoeling dat mensen in de sector het document gaan onder­ tekenen, zich eraan verbinden.’

De verwachting is dat het bewust inzetten op het toegankelijker maken van de cultuursector zijn uitwerking zal hebben op het inclusief denken en handelen van en binnen culturele organisaties.

Op 29 november wordt de Agenda Inclusieve Podiumkunsten aangeboden aan de directeur Erfgoed & Kunsten van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

16 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

ANNEMIEKE MOOIJ: ‘MIJN BEPERKING HEEFT ME EEN CREATIEVE MANIER VAN DENKEN GEBRACHT.’

ontwikkelen van een eigen visie. ‘Mijn beperking heeft me een creatieve manier van denken gebracht.’

In de danspraktijk moet ze met bepaalde dingen rekening houden. Het grondwerk is voor haar net iets anders, en haar linkerschouder is blessuregevoelig door overbelasting. Versterkende oefeningen zijn lastig: pushups zitten er voor haar niet in, althans niet zonder speciale voorziening.

Die is nu in de maak.

wereld al zo ver zou zijn dat het niet nodig is een speciaal podium te geven aan dansers met een vorm van beperking, maar op dat punt zijn we nog niet. Toch blijft het verwarrend. Met mijn verstand begrijp ik dat inclusiedans goed is, en in deze fase nog nodig, maar mijn gevoel kan zich soms nog verzetten.’

Aandacht, aandacht, aandacht

Meer zelfacceptatie

Tussen de vraag of er ook een vóórdeel aan haar beperking-die-geen-beperking-vormt zit en haar antwoord zit een nanoseconde. ‘Mensen vergeten mij niet. Ik hoor zo vaak: ‘O, ik heb jou gezien, je hebt een bekend gezicht’. Jaaa hoor, mijn gezicht.

En tijdens audities gaat het om aandacht, aandacht en aandacht.’ Grijnzend: ‘Daar hoef ík geen energie in te stoppen.’

Inclusiedans hoefde voor haar dus nooit zo nodig. Hoe meer aandacht, des te meer wordt het een ding, vond ze, terwijl zij gewoon voorstellingen wil maken en niet in een hokje gestopt wil worden. Langzamerhand echter zijn haar gedachten daarover veranderd. ‘Dat verzet tegen dat hokje zat in mijn eigen hoofd. Waarom vind ik dat hokje zo vervelend, wat is er eigenlijk mis aan dat hokje? Ik kan wel willen dat de

Die langzame kanteling van haar ideeën over inclusiedans kwam des te sterker op gang door het telefoontje van Jasper van Luijk. Hij had haar gezien in Carry/jump/ catch en vroeg haar voor zijn nieuwe choreografie voor DanceAble. Daarin zal zij voor het eerst dansen met een danser die ook een beperking heeft. Haar aanvankelijke aarzeling sloeg om in nieuwsgierigheid naar deze nieuwe ervaring. En nog meer zelfacceptatie.

‘Ik hoor daar nu eenmaal bij en daar is niets ergs aan. Ik heb al voldoende bewezen dat het me lukt, ondanks mijn beperking. Het blijft wel vervelend, kleinerend, als men ervan uitgaat dat wat mensen met een beperking doen, mínder is. Maar tegen dat hokje verzet ik me niet meer. Daar ga ik geen energie aan verspillen.’

[IM]PULSE Te zien in Nederlandse theaters t/m 21 december Meer info: www.kdechatel.com | www.sallydm.nl | www.ensemble88.nl

INTERVIEW

een ode aan onafhankelijkheid

‘Laat me mijn eigen gang maar gaan, zong Ramses Shaffy in de jaren zeventig, en heel Nederland omarmde deze hartenkreet. Decennia later laat choreografe Isabelle Beernaert zich door het levenslied inspireren voor haar nieuwste dans­ creatie Laat Me, met alleen Nederlands­ talig repertoire. tekst Ruth Naber

opvoeding gehad’, vertelt ze ‘en dat kan je doen slagen of doen falen. Veel mensen zijn door opvoedkundige methodes of andere doctrines in een bepaalde richting geduwd. Bij sommigen zijn de dromen die ze als kind hadden in de kiem gesmoord. Dat kan op allerlei manieren. Ouders die je – soms onbedoeld – vernederen, andere kinderen die je pesten.

Met deze voorstelling zeg ik ook namens hen: laat me mijn weg gaan, en heb daar geen oordeel over. Ja, ik ga fouten maken, ik ga vallen, maar laat me opstaan op mijn manier.’

Gekozen

‘H

et is een universeel verdriet, denk ik’, zegt Beernaert midden in ons gesprek. ‘Het gevoel hebben dat je niet mag zijn wie je wilt zijn.’ We zitten in een Amsterdams café. De regen druilt tegen de ramen op deze eerste herfstachtige nazomerdag. In België zijn de repetities ondertussen in volle gang. De Vlaamse choreografe is naar onze hoofdstad afgereisd om te spreken met de lichtontwerper en productieleider. ‘Ik heb een strenge

Isis Magro de Sa en Fabio Blanco foto Daniel Philippe Borst 18 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

Beernaerts eigen pad begon zich op haar achtste al duidelijk af te tekenen, paradoxaal genoeg om zich te onderwerpen aan een strikt balletregime. Jeanne Brabants, de oprichtster van het Koninklijk Ballet van Vlaanderen, trok door België om leerlingen te selecteren voor de Koninklijke Balletschool in Antwerpen en examineerde Beernaerts balletklasje. ‘Ze was een dame met een enorme uitstraling.

En ze koos mij uit. Ik voelde me uitverkoren. Achteraf vind ik het raar, maar ik wist toen heel zeker dat ik gewoon moest gaan. Mijn vader is muzikant, hij begreep dat. Mijn moeder had het er heel moeilijk mee.

En ja, vooral de eerste jaren waren zwaar. We zaten in een voormalig klooster, in kamertjes van twee bij vier meter. Ik zie nog die enge donkere gangen voor me. Je mocht één keer per week naar huis bellen. Ik heb daar veel angst en verdriet gekend. Toch was er ook toen al de dans. Het gevoel van ademen als ik ’s ochtends aan de barre mijn pliés mocht doen.’

Poëzie Beernaerts moeder is Française en tot haar achtste jaar sprak ze dan ook thuis Frans. ‘Op het internaat in Antwerpen sprak iedereen heel beschaafd Nederlands. Ik kon dat niet goed, en eerlijk gezegd vond ik de Nederlandse taal toen ook niet echt mooi. Dat werd raar gevonden. Mijn papa is een echte West-Vlaming, ik heb dus ook een Nederlandse kant. In de loop der jaren heb ik die leren waarderen en ontwikkeld. In mijn periode als choreograaf bij So You Think You Can Dance ontdekte ik het Nederlandstalige lied. Ik maakte een dansstuk op Zeg me dat het niet zo is, gezongen door Ramses Shaffy en Frank Boeijen. Er ging een wereld voor me open. Wat een schoonheid, wat een poëzie.’

Het lied is ook te horen in Laat Me, evenals bijvoorbeeld Ken je mij van Trijntje Oosterhuis, en De lucht zit nog vol dagen van Gerard van Maasakkers (gezongen door Izaline Calister).

Met een aantal artiesten heeft de choreografe contact gehad over de intentie achter hun lied. Ze is ervan overtuigd dat ze de bezieling daarvan in dans kan gieten. ‘De mensen zullen de voorstelling nog beter begrijpen, want de liederen zijn in hun eigen taal.’

Balletbubbel In Laat Me zien we tien dansers. Een aantal daarvan neemt Beernaert mee uit vorige producties. Zoals de etherisch ogende Shu Hui Chan – ‘zij is puur ziel’ – en de gebronsde god Fábio Blanco. ‘Hij is het levende bewijs dat het kan: het scala aan technieken beheer-

W eij ers

LAAT ME

ISABELLE BEERNAERT

foto

rid Ing

ISABELLE BEERNAERT: ‘JE EIGEN WEG GAAN, IS OOK JE EIGEN GRENZEN BEPALEN.’

sen van ballet tot hedendaags floorwork. Hij brengt het aardse en hemelse samen en beweegt heel licht’, aldus een lyrische Beernaert.

Sofie Konings danst een van de hoofdpersonages. In de productie vecht zij zich een eigen weg. ‘Haar leven en dat van mij hebben veel raakvlakken. Ik heb tot mijn twintigste in een ‘balletbubbel’ geleefd en was eigenlijk in sociaal opzicht heel beschermd. Als je zo open de wereld ingaat, wordt je een aantal keren gekwetst. Je eigen weg gaan is ook je eigen grenzen bepalen. Wat is goed voor mij en wat niet? Dat wordt je op school niet geleerd.’

en verdriet. Haar danspersonages kunnen door golven emoties worden overspoeld.

De dansers moeten deze gevoelens kunnen doorleven. Tijdens het repeteren voor het onstuimige Tabula Rasa (2018) bijvoorbeeld, gingen de dansers vijf weken in retraite. In recensies wordt de vakkundigheid van haar dansers vaak gewaardeerd, maar de overvloed aan emoties wordt minder geapprecieerd.

Is Laat Me ook gericht aan de pers, aan sommige negatieve recensies? ‘Jazeker’, reageert Beernaert. ‘Dit is de tiende productie die ik maak sinds ik begon met Ne me quitte pas.

Ik ben al tien jaar bezig, en het publiek komt nog steeds. Ik werk vanuit intuïtie en gevoel.

Bij een volkomen slechte kritiek kan ik mij niet voorstellen dat de recensent geen enkele keer een streling heeft gevoeld, al was het maar een flintertje.

Ik wil me niet op een bepaalde manier gedragen om maar in het wereldje te passen. Ik pas niet in het elitaire, maar ook niet in het commerciële circuit.

Ik hoor nergens bij.’

Gevoel

Laat Me, Nederlandse tournee van 14 november tot eind februari.

In verschillende theaters geeft Isabelle Beernaert bij de voorstelling workshops waarin (half)gevorderde dansers van haar dansstijl kunnen proeven. Ook zijn er expressieworkshops met een open level. Volg op haar website de vierdelige documentaire rondom Laat Me.

In Beernaerts dansuniversum is het niet ongebruikelijk dat dansers het – geluidloos of niet – soms uitschreeuwen van pijn

Meer informatie: www.laat-me.nl en www.isabellbeernaert.com OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 19

RODE SCHOENTJES DANSFILMCOLUMN 30 oktober t/m 15 februari in de theaters

Repetitive beats Regie

Marcos Morau Live muziek

Sinfonia Rotterdam

DANSMAKERS AMSTERDAM -01-0008_165x110mm_adv Cathedral_OF.indd 1

‘D

Cathedral

BAREND DE VOOGD HOOFDREDACTEUR

an evening with Arvo Pärt

VAN PREVIEW FILMMAGAZINE

27-09-19 09:48

schrijft elk nummer in Dans Magazine over oude en nieuwe, bekende en minder bekende filmdansscènes.

Hij noemt zijn column Rode schoentjes. Naar The Red Shoes van Powell en Pressburger uit 1948, misschien wel de beroemdste balletfilm aller tijden.

DANS PRODUCTIEHUIS/ WERKPLAATS/PODIUM

8 NOV YOU BETTER MOVE waar Street/Club cultuur, persoonlijke verhalen en muziek elkaar ontmoeten, samengesteld door Nedda Sou. 28&29 NOV PREMIERE ANDREAS HANNES brengt nieuw werk rond de techniek van het huppelen in zijn vierkoppige Tremble.

17&18 DEC NEW ADVENTURES met werk van Courtney May Robertson en Milou van Duijnhoven.

Agenda, info & tickets www.dansmakers.nl

Images ©Thomas Lenden: You Better Move#6 2018 // The City - Andreas Hannes/Moving Forward Performance Night 2018 // Spinner - Antonia Steffens met Sigrid Stigsdatter/New Adventures Residency 2019 // Aura - Moreno Perna/New Adventures Residency 2019

foto Marjolein Ansink

Ook dit najaar valt er gloednieuw werk te ontdekken.

Met onder meer:

on’t be a slave, come to the rave!’

De DJ in Beats grossiert in slimme slogans: ‘The only good system is a sound system. And if I can’t dance to it, it’s not my revolution!’ Beats draait vanaf 7 november in de bioscoop en neemt ons mee naar een illegale rave party in de jaren negentig.

Spanner (Lorn Macdonald) en Johnno (Cristian Ortega) zijn beste vrienden.

Spanner heeft een halfkaalgeschoren kop en een grote bek. Johnno is eerder onzeker en bang. Ze wonen in dezelfde vervallen wijk in West Lothian, Schotland, maar niet voor lang meer. Johnno’s familie gaat verhuizen. Grote kans dat de boezemvrienden elkaar nooit meer zullen zien.

En er is maar één manier om goed afscheid te nemen. Met drie vriendinnen en een hevig trippende DJ de gammele stationwagon in, op weg naar een grote acid house rave op een verlaten fabrieksterrein!

Beats is in prachtig zwart-wit gefilmd en met veel liefde en oog voor detail geregisseerd door Brian Welsh. Het is vooral een verhaal over vriendschap, maar op de achtergrond voel je ook de armoede en uitzichtloosheid van die tijd. De regering van John Major bezuinigde en privatiseerde en opende ondertussen de aanval op de jongerencultuur. Beats begint met een citaat uit de Criminal Justice and Public Order Act van 1994 die feesten verbiedt ‘at which amplified music is played (…) wholly or predominantly characterised by the emission of a succession of repetitive beats.’

Maar die ‘repetitive beats’, daar leven Spanner en Johnno juist voor! In de openingsscène zie je ze elk op hun eigen slaapkamer dansen. Spichtige puberjongens in hun onderbroek, hakkend op de muziek die ze via een mobiele telefoon met

‘HET IS NIET MAKKELIJK STILZITTEN.’

elkaar delen. Een hachelijke autorit en een paar xtc-pilletjes later dansen ze samen, op de muziek van The Prodigy, Kaotic Chemistry of Human Resource. Alsof hun leven ervan afhangt. Op de stampvolle dansvloer omhelst iedereen elkaar, met ontbloot bovenlijf, in slow motion, zwetend, trippend, vrij. Op het hoogtepunt verandert de film opeens van zwartwit in kleur en kan de bioscoopbezoeker zich in hun trance laten meevoeren. Het is niet makkelijk stilzitten, met deze soundtrack.

De dag erna is het natuurlijk voorbij.

Vriendschappen verwateren. De Criminal Justice and Public Order Act is nog steeds van kracht. Maar het maakt niet uit, het maakt niet uit. Die rave neemt niemand ze meer af. ‘That was fucking magic!’

oktober 2019 | DANS MAGAZINE 21

RAFELRANDEN

RAFELRANDEN

Choreograferen met dode talen In Unmute is de relatie tussen muziek en dans uiterst innig. Met lichamen die stemmen hoorbaar maken, is het de vraag wie van de drie de echte componist is: geluidskunstenaar Yannis Kyriakides, choreograaf Keren Levi of de dansers? tekst Mirjam van der Linden foto’s Eti Steinberg

B

est bizar wat hier gebeurt. Zodra percussionist Fedor Teunisse van Slagwerk Den Haag zijn arm de lucht insteekt en zwiept of kantelt, horen we een klank die verschuift of koppeltjeduikelt. De bewegingen van die ene arm, waar een band met acht schakels omheen zit, veroorzaken geluid. Zelf het ballen van een vuist of het strekken van vingers maakt verschil.

Het is alsof de lucht vol muziek is, die alleen nog even moet worden aangeraakt om hoorbaar te worden. De arm als een antenne, een toverstaf.

Met dit begin geven choreograaf Keren Levi (47) en componist Yannis Kyriakides (50) meteen de sleutel tot hun ‘dansconcert’ Unmute: alle performers – drie dansers en twee dansende musici– hebben een zeer actief aandeel in de elektronische compositie. Hun bewegingen brengen de geluiden tot leven en beïnvloeden die. Tijdens de Gaudeamus Muziekweek in Utrecht, ruim drie weken voor de première begin oktober, tonen ze in Theater Kikker enkele scènes als voorproefje. Veel keuzes moeten nog worden gemaakt, maar de basis is kraakhelder: dit wordt een project waarbij de vraag wie er

componeert nauwelijks meer te beantwoorden is en misschien ook wel niet meer relevant is.

Derde dimensie De zogeheten MYO-armband die de dansers dragen, bevat sensoren die reageren op spierbeweging en spierspanning (‘myo’ is Grieks voor spier). Het idee van de spier als interface werd ontwikkeld om de computermuis overbodig te maken. In de dans is regelmatig gewerkt met het systeem motion capture, dat beweging omzet in animaties, maar de myotechniek is nog nauwelijks toegepast in het theater. De armband heeft vijf parameters waarmee Levi en Kyriakides kunnen spelen: een spierdetector, dertien datapunten, drie assen waarlangs de arm kan bewegen, versnelling van die beweging en versnelling van je algehele verplaatsing door de ruimte. De signalen die de sensoren opvangen gaan via speciaal voor deze voorstelling ontworpen software (Darien Brito) naar het palet aan geluiden dat Kyriakides heeft samengesteld. De arm kan ook het volume en de toonhoogte beïnvloeden.

Levi heeft in Unmute dus een groot aandeel in

‘EEN MIX VAN MENS EN TECHNOLOGIE.’

22 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 23

RAFELRANDEN

RAFELRANDEN

Yannis Kyriakides

in staat zijn te spreken – ‘speakability’ zoals dat in de filosofie heet – is de voedingsbodem van Unmute.

Aanvankelijk wilde ik een stuk over de stem maken.

Dansers zwijgen traditiegetrouw, dat fascineert me al lang. In gesprek daarover kwamen Yannis en ik uit op de scheiding tussen lichaam en stem. Met dat concept zijn we gaan spelen. Met al die digitale kanalen die we tegenwoordig inzetten om te communiceren – mails, apps, social media – wordt de stem ooit misschien wel overbodig. En zo legde Yannis de link naar de dode talen.’

Verandering het vormgeven van het geluid en andersom reageren de dansers ook weer op wat ze horen. Kyriakides, lachend: ‘Het is een soort van identiteitscrisis; wie is hier de musicus, zij of ik?’ Levi: ‘Het gaat niet om jou of mij. We ontmoeten elkaar in een derde dimensie, creëren een derde entiteit: het stuk. Je doet wat goed is voor het stuk. Uiteindelijk moet er één lichaam ontstaan, waarin het onderscheid dans/muziek is opgelost. Als het alleen om de dans zou gaan, zou ik op sommige momenten waarschijnlijk meer dynamiek in de bewegingen hebben gegooid. Maar omdat elke beweging ook geluid is, maak je andere keuzes. Het reduceren is overigens heel spannend; je kunt je als choreograaf niet verschuilen achter allerlei fancy bewegingen.’

partituur Crippled Symmetry gedanst – de notenpatronen welteverstaan.

Kyriakides nam het initiatief Keren Levi voor Unmute, vertelt hij. ‘In dans heeft muziek vaak een ondersteunende functie. Keren gaat anders met componisten om en dat fascineerde me. Zij kijkt vooral naar hoe de muziek in elkaar steekt, naar de formele compositorische constructie, niet naar hoe de muziek klinkt. Ze is heel consequent met vorm bezig. Dat is ook hoe ik werk, wij zitten op dezelfde golflengte.’ Levi: ‘Alle magie van theater begint voor mij met de actie – letterlijk het ‘bezig zijn’ – en niet met een thema of verhaal.

Choreograferen is iets bouwen, construeren. De vragen die ik me in de studio stel: wat is het materiaal, hoe ontwikkelt het zich, hoe past het in de ruimte? Vorm is inhoud, is betekenis. Inhoud komt via vorm tevoorschijn.’

Voor Levi is het een vaak terugkerende discussie, die ze emotioneel voert. Op de vraag waarover kunst gaat, willen mensen meestal een concreet antwoord horen en dan is een verhaal of thema de makkelijkste weg. Geen abstracties, want daar kun je je vaak moeilijker iets bij voorstellen. Dat frustreert als je niet zo werkt. Levi: ‘Ze willen kunst in de taal van business

‘UITEINDELIJK MOET ER ÉÉN LICHAAM ONTSTAAN.’

Formele constructie Dat Levi en Kyriakides nu pas voor het eerst samenwerken, is opmerkelijk. Ze kennen elkaar al twintig jaar. Hij componeerde voor dansvoorstellingen van onder meer Karin Post, LeineRoebana (bij wie Levi nog heeft gedanst) en Club Guy & Roni. Zij experimenteert al jaren met muziek, vaak in samenwerking met componist Tom Parkinson. Zo musiceerden in Clubbing (2015) dansers met woorden en objecten tot bleekselderijstengels aan toe en werd vorig jaar in Footnotes ( for Crippled Symmetry) Morton Feldmans 24 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

en commercie laten spreken. Maar wat voegt dat toe?

Laten we over kunst juist in een andere taal spreken!’

Verstomde stemmen De taal van Unmute is een mix van mens en technologie. Elke danser is gekoppeld aan een eigen geluid. Geleidelijk krijgt daarin de menselijke stem ook een aandeel. Het zijn archiefopnamen van mensen die dode talen spreken, onder andere uit de Baltische staten, Oezbekistan, Afghanistan, India en Noord-Amerika.

Kyriakides werkte hiervoor samen met het Endangered Languages Archive (ELAR) in Londen. Door meerdere talen te gebruiken – in totaal wel tien – en de stemmen elektronisch te vervormen, koppelt hij de stem als het ware los van zijn spreker, wordt dat wat je hoort minder persoonsgebonden. ‘Het moest geen rariteitenkabinet worden en ook hier zoek ik naar een zekere abstractie. Opnames kunnen muzikaal interessant zijn, maar tegelijk roepen de verdwenen talen en stemmen ook allerlei thema’s op. In dat spanningsveld werken we.’

Levi en Kyriakides twijfelen nog of ze het publiek ín de voorstelling op een gegeven moment duidelijk moeten maken dat het hier om verstomde stemmen gaat. Levi: ‘Is die kennis noodzakelijk? We zijn het creatieproces niet begonnen met het thema ‘de teloorgang van talen’ of zo. Het is een inhoud die pas werkenderwijs naar boven kwam drijven. Het überhaupt

Het geeft stof tot nadenken: dansers die zonder te spreken – via beweging en technologie – een stem geven aan de stem van anderen. Het maakt van hen klassieke orakels, hippe mediums én futuristische cyborgs ineen. Door de MYO-armband om slechts één arm te dragen, stelt Levi de transitie naar een volledig posthumane wereld nog even uit: de andere arm is gewoon nog van vlees en bloed, zonder technische poespas. Als tegenhanger voor de verdwenen, fysiek niet aanwezige stemmen, hangen er op het podium straks vijf donderplaten en belgongs, die door de musici worden bespeeld.

Of de ‘speakability’ van de dansers erop vooruit is gegaan, is nog maar de vraag. Het is niet hun eigen stem, hun eigen tekst die we horen. Levi: ‘Ze zijn ‘unmute’ gemaakt, maar nog steeds ‘mute’. We leven in catastrofale tijden, waarin de mens naar mijn idee zijn eigen stem weer moet vinden. Ook persoonlijk ben ik met dit thema bezig. Ik ben moeder. Hoe kan mijn handelen de toekomst van mijn kind beïnvloeden? Als Israëlische in Nederland kan ik niet formeel politiek actief zijn, ik kan niet stemmen. Waar is mijn stem?

Is wat ik als kunstenaar doe genoeg om verandering teweeg te brengen?’

Unmute door NeverLike en Slagwerk Den Haag.

Première 3/10, Nederlandse Dansdagen, AINSI, Maastricht. Meer speeldata: www.kerenlevi.com OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 25

DANS & SPORT

GRUPO SPORTIVO DEMI

Is dans ook sport?

‘Ik vind van wel. Veel mensen zien het als kunst, maar er wordt dagelijks zwaar getraind en je heb ook pijntjes en blessures, net als sporters. Dus ik vind het topsport.’

Is sport ook kunst?

‘Sport is kunst omdat je het met je lichaam doet en mensen daarmee entertaint. Ook bij sport willen mensen iets moois zien. Maar ik vind dans wel meer kunst dan voetbal. Het gaat om een bepaalde manier van bewegen, je werkt op de details, terwijl voetbal meer impulsief is. Mensen kijken sport ook meer voor de leuk.’

De nieuwe familievoorstelling van Introdans gaat over sport. Over voetbal, turnen en acrobatiek… Maar niet alles draait om fysieke uitdagingen en virtuositeit. Dans Magazine vroeg dansers Demi Verheezen, Ruben Ameling en Alberto Villanueva Rodríquez wat dans en sport gemeen hebben. tekst Fransien van der Putt fotografie Hans Gerritsen

Als je sporter was geworden, welke sport had je dan gedaan?

‘Ik wàs sporter! Van mijn vierde tot mijn elfde heb ik op hoog niveau geturnd, tot aan de Nederlandse kampioenschappen toe. Via vrienden van mijn ouders kwam ik daarna bij ballet uit en mocht ik een les meedoen op het Conservatorium in Den Haag.’

Dacht je toen meteen: dit is het!? ‘(Lachend) Nee, eigenlijk niet. Toen ik audities ging doen, zat ik met meiden en jongens die vanaf hun vierde ballet hadden gedaan. Als ik een tendu

moest doen, had ik geen flauw idee wat dat was. Maar uiteindelijk werd dat juist de uitdaging. En ik kon terugvallen op mijn trainingsmentaliteit, pushen, pushen. En ook in de uitvoering ben ik een pietje precies.’

Sport doe je om te winnen.

Dans doe je om te...

‘Goede vraag, moeilijk! Ik zou zeggen om te genieten. Ik geniet er altijd van als ik op het toneel sta en andere mensen een leuke avond bezorg. Met dans kun je niet winnen. Maar als de zaal lekker vol zit en flink applaus geeft, dan voelt dat toch als een overwinning.’

Repetitie GRUPO SPORTIVO

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 27

Open dagen Fontys Dans Tilburg

RUBEN

Is dans ook sport?

‘Ja, omdat wij net als sporters naar het beste streven, records willen breken, fysiek steeds iets meer uit onszelf willen halen. Bij dans gaat het wel meer om verfijning.’

Zaterdag 16 november 2019 Zondag 19 januari 2020 Zaterdag 21 maart 2020

Is sport ook kunst?

‘Dat is een lastige vraag. Bij sommige sporten zit er schoonheid in de beweging. Hoe een zwemmer de vlinderslag doet bijvoorbeeld. Dat zou je kunst kunnen noemen.’

Als je sporter was geworden, welke sport had je dan gedaan?

‘Ik deed vroeger heel veel sporten. Als er iets is waar ik door mee had willen gaan, zou het atletiek zijn, lekker allround, hordelopen, verspringen, sprinten…’

Toch voor dans gekozen?

‘Ik zat ook op paardrijden, maar bleek allergisch voor paarden en hooi. Mijn moeder zei: waarom probeer je niet een keer ballet? Op mijn achtste zijn we toen naar Het Zwanenmeer in Carré geweest. De sfeer in zo’n theater, de kostuums en alles, ik was meteen om.’

Wat vind je bijzonder aan

GRUPO SPORTIVO?

‘Dat er letterlijk voetbal in zit, maar ook krachttraining. In Dream Play dans ik een jongen die over een meisje droomt. Net een prentenboek dat tot leven komt. Lastig is dat ik liggend op mijn zij dans, terwijl mijn partner door de lucht vliegt.’

Sport doe je om te winnen.

Dans doe je om te...?

‘Dans doe ik niet meer om te winnen.

Eerder wel, want je vecht toch om je plaats in het gezelschap. Nu gaat het meer om verdieping – naar mijzelf toe als artiest en om alle emoties goed over te brengen op het publiek.’

28 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

Voortrajecten Dans Academie voor Danseducatie Dance Academy Master Choreography (Fontys-Codarts)

DEMI (RECHTS): ‘DANS IS TOPSPORT.’ ALBERTO

Is dans ook sport?

‘Ja en nee. We gebruiken ons lichaam om verhalen en ideeën te vertellen.

Soms is daar een extreme, fysieke conditie of een bepaalde flexibiliteit voor nodig, net als bij topsport. Maar mijn lichaam blijft een instrument.’

Is sport ook kunst?

‘Nou ja, je hebt ritmische gymnastiek, kunstschaatsen of synchroonzwemmen. De grenzen vervagen. Ik herinner me de Spaanse ijsdans-inzending bij de laatste Olympische Spelen. Een geweldig nummer dat veel verder ging dan pirouettes en andere techniek. Het ging om de emotie die erin werd gelegd. Het was choreografisch interessant.’

Als je sporter was geworden, welke sport had je dan gedaan?

‘Kunstschaatsen. De relatie met muziek vind ik heel belangrijk. Maar ik ben nooit zo’n sportjongen geweest.’

Sporten doe je om te winnen. Dans doe je om... ‘…emoties te uiten en een verhaal of abstract idee over te brengen.’

Alberto (voor) en Ruben (midden)

Is er een punt dat dans te veel op sport gaat lijken?

‘Zeker, als het een competitie wordt, zoals in de vele tv-shows. Dans als kunst is persoonlijker dan sport. Het gaat om het optreden zelf, en om ambachtelijkheid. Om de verbeelding en creativiteit van de choreograaf.’

Wat is het bijzondere aan GRUPO SPORTIVO? ‘Dat in de verschillende stukken verschillende aspecten van sport voor­ komen. Van teamplay en het gevecht met jezelf via virtuositeit in snelheid of slow motion naar cheerleaders en een theatrale studie van een vrije schop.’

GRUPO SPORTIVO van Introdans, 19 oktober 2019 - 16 februari 2020 Met werk van Roberto Scafati, Fernando Melo, Daniel Ezralow, Conny Janssen en een wereldpremière van de jonge choreo­graaf Jorge Pérez Martínez. www.introdans.nl

Auditiedata 2020: fontys.nl/dans

FOTO NOOR VAN GESTEL

DANS & SPORT

JUBILEUM

NB10 7: Triple Moon (2017)

je kunt samenwerken en luisteren naar elkaar. Ze maakt werk waarin het individu opgaat in de groep. De persoon is sterk aanwezig, maar je doet allemaal hetzelfde. Het gaat niet om mooie technische dansers. Ik leg er iets persoonlijks in.

Binnen de mime is dat een kracht, die eigenheid. Dat gebruik ik.’

Nicole Beutler Projects

DE KRACHT VAN EIGENHEID

Waarin zit voor jou de grootste uitdaging bij het uitvoeren van Beutlers voorstellingen?

‘Het fysieke groepswerk is een uitdaging. Het tellen. Dat de ritmes strak zijn. Zodra je deze vormelijke dingen onder de knie hebt, komt voor mij de vraag hoe je het uitvoert. De performancekwaliteit. Waarom sta je op het podium, wie ben je daar, in welke ruimte sta je en voor welk publiek? Dat is het leukste. Die vrijheid vinden binnen de strakke structuur die je samen bouwt. Het moet menselijk worden. Bij Krisztina de Châtel gaat het bijvoorbeeld om het repetitieve, het machinale. Die richting kan Nicole wel opgaan, maar uiteindelijk komt ze altijd weer terug bij het menselijke.’

‘HET MOET MENSELIJK ZIJN.’

Nicole Beutler Projects heeft iets te vieren; het dans­ gezelschap bestaat tien jaar. Met de voorstellingenreeks Nicole Beutler Collection staat choreografe Nicole Beutler stil bij dit bijzondere moment en krijgt de dansliefhebber de kans om een aantal van haar iconische werken achter elkaar te zien. Danseres Marjolein Vogels: ‘Ik begrijp steeds beter wat Nicole zoekt.’ tekst Charlotte Schultz fotografie Anja Beutler

A

an een cafétafeltje in Amsterdam-Noord ontmoet ik danseres Marjolein Vogels. Vanaf de oprichting is ze onderdeel van het gezelschap en kan worden beschouwd als één van de muzen van Nicole Beutler. Als student volgde Vogels zowel de opleiding dans als mime, waarna ze in de ban raakte van het werk van de choreografe. In november is ze in vier van de voorstellingen uit Nicole Beutler Collection te zien.

Wat verbindt jou met Nicole Beutler?

‘Wat bijzonder aan haar is, is dat ze altijd bij elk project opnieuw een passende vorm zoekt. Bijvoorbeeld op het gebied van performers, decor of licht. Elk stuk heeft daardoor een andere cast. Het is dus niet vanzelfsprekend dat ik daar deel van uitmaak. Ik zit in zes of zeven stukken.

Het is Nicole’s collectieve manier van werken die mij enorm aanspreekt. Ze is heel helder in haar concept en materiaal.

30 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

Daarna wordt het een proces samen met de dansers en performers. We gaan dan samen verder onderzoeken en creëren, als een soort familie. Op een gegeven moment raak je goed op elkaar ingespeeld.

Ik begrijp steeds sneller waar Nicole naar op zoek is. Zo voeden we elkaar.’

Als bezoekers niet alle voor­ stel­lingen van Nicole Beutler Collection kunnen gaan zien, welke raad je ze dan aan?

‘Zelf wil ik heel graag naar the exact position of things, omdat ik die voorstelling nog nooit heb gezien. Danskenners moeten zeker naar 5: ECHO. Daar zit veel dansgeschiedenis in verwerkt. Het eerste deel is geïnspireerd op het werk van Koert

De individuele stem versus het collectieve lichaam is een steeds terugkerend thema in Beutlers werk. Zijn de dansers de individuele stem?

‘Het is haar visie op hoe de samenleving werkt of moet werken. Ze gaat uit van de kracht van het individu en accepteert dat iedereen zijn steentje bijdraagt. Ze werkt alleen samen met sterke persoonlijkheden die wat te zeggen hebben. Als je in een auditie staat en haar aanwijzingen precies opvolgt, zal ze daar niet voor kiezen. Het gaat om eigenwijsheid of eigenzinnigheid.

Niet om het mooi kunnen dansen. Tegelijkertijd vindt ze het heel belangrijk dat

GESAMTKUNSTWERKEN

De in Duitsland opgegroeide Nicole Beutler (1969) begon twee decennia geleden met het produceren van hedendaagse voorstellingen, die zich steeds helderder onderscheidden binnen de Nederlandse danswereld. Ze bracht muziek, theater, dans en beeldende kunst samen tot Gesamtkunstwerken, vormgegeven met een bijna mathematische perfectie. Daarvoor werkte ze samen met invloedrijke kunstenaars als pianiste Tomoko Mukaiyama en filmmakers Helena Muskens en Quirine Racké en ontving ze diverse nominaties en prijzen.

3: The Garden (2011)

Stuyf en Ellen Edinoff uit de jaren zeventig. Het tweede deel is een bewerking van de choreografie Vermiljoen van Bianca van Dillen. Mensen die Nicole Beutlers werk nog niet kennen, moeten 3: The Garden gaan zien. Het gaat over de schoonheid van de natuur en cultuur. Een visueel aantrekkelijke voorstelling met caleidoscopische effecten en mooie lichamen. De natuur is nu actueler dan ooit.’

Nicole Beutler Collection toont in vier dagen tijd zes voorstellingen, waaronder het donkere the exact position of things (2005). Het werk over de beleveniswereld van een persoon met Alzheimer kan als eerste aanzet worden gezien van Beutlers kenmerkende stijl. Hierop volgden 1: SONGS (2009) en 3: The Garden (2011).

In de jaren daarna produceerde ze de uitgekristalliseerde Bauhaus grote-zaaltrilogie, waarin ze zich liet leiden door de strenge designtaal van architect Walter Gropius. Het is de eerste keer dat het drieluik 5: ECHO (2014), 6: The Square (2016), 7: TRIPLE MOON (2017) achter elkaar wordt uitgevoerd.

15-18 november, Theater Frascati en Internationaal Theater Amsterdam www.nbprojects.nl OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 31

FOTOREPORTAGE Op De Parade in Amsterdam legde de Schotse fotograaf Jane Stockdale afgelopen zomer de voorstelling Shake Shake Shake van De Dansers vast, van het opbouwen en repeteren tot het optreden en het napraten met het publiek. ´We herkennen ons in Jane´s stijl van fotograferen, die is lichamelijk, persoonlijk en rauw. Je ziet de passie en toewijding van de spelers, de makers, de technici. Niet alleen voor het stuk, maar ook voor elkaar. De Dansers voelt als een familie en dat heeft Jane heel mooi weten te vangen.´ Shake Shake Shake toert nog het hele jaar door Nederland.

Speellijst: www.dedansers.com

SHAKE SHAKE SHAKE Fotoreportage Jane Stockdale

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 33

FOTOREPORTAGE

FOTOREPORTAGE

SHAKE SHAKE SHAKE

34 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 35

One Night’s Dance

VERBINDING Edoardo Privitera & Kenza Lee in Ballet Black & White

Aanraakbare

DANS

Steun de crowdfunding via Voordekunst!

De Dutch Don’t Dance Division droeg in februari van dit jaar het stuk Interbellum, onderdeel van de voorstelling Ballet Black & White, op aan de recentelijk overleden theaterimpresario Jacques Senf. Negen maanden later, in september, ontving het Haagse dansgezelschap tot eigen verrassing zelf de Jacques Senf Prijs. tekst Sanne Bakker foto Studio Oostrum

A new generation of dance artists

do 28 nov t/m zo 1 dec do 5 dec t/m zo 8 dec

‘E De Theaterstudio Dansateliers, Rotterdam Info & tickets: www.dansateliers.nl

en Ausdauer was voor ons de typering waaraan de winnaar moest voldoen’, licht Marjolein de Jong de keuze van de jury toe. ‘Een echte doorzetter die constant kansen grijpt, op alle niveaus in de stad aanwezig is, met een invloed tot ver daarbuiten.’ De Dutch Don’t Dance Division, geleid door Thom Stuart en Rinus Sprong, voldoet volgens de jury in alle opzichten aan dat profiel.

Danstalent ‘Als klein gezelschap bereiken wij jaarlijks een enorm publiek’, zegt Sprong. ‘We zijn niet vies van commercie, maar willen tegelijkertijd het danstalent laten bloeien.’ Zo bracht DeDDDD sterballerina’s naar Nederland als Michaela DePrince, die nu bij Het Nationale Ballet danst. ‘We hebben tien eigen dansers in dienst. Die zijn jong en klassiek geschoold. We nemen ze onder onze hoede en geven ze kansen. Bij ons verrijken ze zich door buiten de traditionele paden te gaan. We stomen ze klaar voor een carrière bij een van de grote ge-

zelschappen, zoals Nederlands Dans Theater, of in een heel andere richting.’

Balans ‘Het gaat erom dat je mensen kunt ontroeren en raken. En dat hoeft niet per sé in de schouwburg. Wij geloven erin dat je dans en beweging overal kunt uitvoeren. En vooral dus ook buiten het theater’, aldus Rinus Sprong. ‘Of het nu op straat, in een museum, op een begrafenis of op het strand is. Juist door je op zulke ongewone plekken te manifesteren, bereik je mensen. We zijn aanraakbaar en zichtbaar.’

Aanraakbaarheid was ook een thema van de De Dutch Summer Dance Course.

Afgelopen zomer volgden 200 leerlingen dans- en balletlessen, van peuters tot senioren. De oudste danser was 72 jaar. ‘Met de zomercursus willen we dat mensen in aanraking komen met zichzelf. Dans is een prima manier om te leren over je eigen spirit, je lijf en gevoelens. Het is zelfexpressie en brengt je geest in balans.

Maar dat leer je nergens op school.’

Samenwerken

Re its ma

Met nieuw werk van Ian Yves Ancheta, Dane Badal, Šuka Horn, Danielle Huyghe & Alexandra Verschuuren en Wennah Wilkers

DeDDDD tekende ne An voor de choreografie van foto de wereldtournees van Armin van Buren, was artistiek betrokken bij tv-programma Ultimate Dance Battle en bij het Holland Dance Festival. ‘Thom kan wel 1000 dansers choreograferen. Hij is daar uniek in’, zegt Sprong over zijn partner.

‘In Den Haag zijn we vooral bekend van Solo’s @ the Sea en onze jaarlijkse kerstproductie met het Residentie Orkest. Tegenwoordig zijn er meer voorstellingen rond Kerst, maar toen wij begonnen was dat baanbrekend. In de kerstvoorstellingen werken onze dansers samen met dansstudenten en amateurs uit heel het land.’

Van 25 t/m 29 december danst DeDDDD in het Zuiderstrandtheater in Den Haag Charles Dickens’ beroemde kerstverhaal A Christmas Carol, www.ddddd.nu

's-Gravendijkwal 58A, 3014 EE Rotterdam

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 37

Delft Fringe Festival Productie — M O L T E N G O L D De Gouden Eeuw: een eeuw van rijkdom, uitvindingen en glorie.

De Gouden eeuw: een eeuw van onderdrukking, slavernij en ontheemding. Beschaving en uitbuiting lijken twee uitersten maar zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In Molten Gold belichamen zes dansers de vele gezichten van de Gouden Eeuw.

SO WHAT!

glansrijke buitenkant en tonen ze hun ware verhaal. Hoe verhouden we ons 300 jaar later tot deze veelzijdige geschiedenis? Voel je schuld, trots, ontkenning, hoop, pijn? Voel je verwarring, onmacht of helemaal niets? Molten Gold onderzoekt dit collectieve, veelzijdige ongemak over de Gouden Eeuw en kijkt of we dit ongemak kunnen omsmelten.

MOLTEN GOLD Met spierkracht, repetitieve fysieke bewegingen en stuwende 18 – 27 oktober 2019 Tickets: delftfringefestival.nl lichamen breken ze door de

COACHING

BALLET | JAZZ | AEROBICS | TURNKLEDING | SCHOENEN In een industrieel kantorencomplex, net buiten Maastricht, voert een fabrieks­lift je naar de bovenste etage, waar SALLY Dansgezelschap Maastricht haar voorstellingen maakt.

In een van de vroegere kantoren bevindt zich SALLY’s Danslab.

Hier creëerde de jonge choreografe Audrey Apers onder het kritische oog van Krisztina de Châtel het eerste deel van de nieuwe voorstelling (IM)Pulse.

DANCE + FAS LIVE M HION + USIC + THEAT RE

tekst Karin Theunissen

LOVE

OCT 11TH TILL DEC 6TH CLUBGUYANDRONI.NL

Audrey Apers in Labour of Love foto Tycho Merijn 39 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

COACHING

De grande dame en de freule De verbinding tussen de Belgische Audrey Apers en de grande dame van de Nederlandse minimalistische dans, Krisztina de Châtel, komt niet uit de lucht vallen. De 28-jarige Apers danste in 2013 onder meer in SALLY’s Bull’s Eye. Toen al sluimerde de wens om zich te ontwikkelen als choreograaf. Na enkele jaren als danser bij LeineRoebana bood SALLY haar in 2017 de kans om in het lab haar eerste choreografie REMOTE te maken. De voorstelling viel op door het krachtige samenspel tussen dans en livemuziek. En laat dát nu net hét kenmerk zijn van het oeuvre van De Châtel. SALLY besloot beide makers samen te brengen in een coachingstraject dat moest uitmonden in een gezamenlijke productie.

Passie voor talent Wekelijks reisde de inmiddels 76-jarige Krisztina de Châtel deze zomer vanuit haar woonplaats Amsterdam naar Maastricht om de ontwikkeling van haar protegé te volgen. En waar nodig bij te sturen. Vanwaar de drive om zo gecommitteerd te blijven aan jonge mensen? ‘Ook toen ik nog mijn eigen gezelschap had, wilde ik getalenteerde dansmakers een kans geven en helpen bij hun ontwikkeling’, antwoordt Krisztina. ‘Voordat ik de overstap maakte naar de danswereld ben ik zelf 20 jaar actief geweest in het onderwijs. Ik ben van origine geïnteresseerd in wat jonge mensen bezighoudt. Los daarvan blijft het fantastisch om met talent te werken. Ik kende Audrey al als danser. Zij heeft een mooie bewegingsstijl en is een doorzetter. Daarnaast zie ik in haar een geestverwant omdat zij voorstellingen maakt met livemuziek. Ik heb dat zelf ook gedaan. Muziek op het podium maakt de dans zo veel rijker.’

Cadeautje (IM)Pulse is een drieluik met (live)muziek in de hoofdrol. De voorstelling combineert de minimalistische klassieker PULSE uit 2007 van Krisztina de Châtel – op de pianoklanken van György Ligeti – met het duet Thirteen Images From The Dark Land dat De Châtel in 2017 creëerde in 40 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

NU IN THE THEATERS Velzen

INFO & TICKETS: WWW.DUDAPAIVA.COM

v an

opdracht van SALLY. Dit stuk wordt gedanst op muziek van George Crumb, live gespeeld door Ensemble88. Het derde deel is het gloednieuwe Labour of Love van Audrey Apers op composities van Jan Deboom.

Audrey: ‘In REMOTE onderzocht ik al de relatie tussen dans en muziek. Ik experimenteerde met hoe de danser en de muzikant elkaar kunnen beïnvloeden om vervolgens live tot een soundtrack te komen.

Labour of Love is een volgende stap in dit experiment. De choreografie toont twee mensen die een intieme samenwerking als startpunt nemen voor een creatief proces. Een erkenning voor liefde als drijvende kracht.’

Hoe spannend is het om zo’n intiem werk te creëren voor het kritische oog van een choreograaf als Krisztina de Châtel? ‘Heel spannend’, lacht Audrey. ‘Doordat Krisztina vanaf het begin bij het maakproces betrokken is, moest ik meteen mijn deuren als maker openen. Dat lag op sommige momenten best gevoelig. Het voordeel was dat ik ook meteen verplicht werd om mijn bewegingen duidelijk te articuleren.

Met de feedback van Krisztina en later ook van het publiek kon ik vervolgens snel richting geven aan mijn werk. Dat is een cadeautje natuurlijk.’

to Le o

S

ALLY’s Danslab biedt werkruimte aan beginnende choreografen en choreografen die hun handtekening willen verfijnen, of werk willen maken voor bijvoorbeeld jong publiek. De formule is eenvoudig. In het creatieproces worden de makers verbonden aan gerenommeerde choreografen én aan het publiek; beiden mogen hun ongezouten mening geven.

fo

KRISZTINA DE CHATEL: ‘ELKE CHOREOGRAAF WEET HOE LASTIG HET IS OM ZICHZELF TE CHOREOGRAFEREN.’

Risico’s nemen Is Labour of Love ook geïnspireerd door Krisztina de Châtels werk? Audrey: ‘Ik wilde sterke fysieke dans creëren op sterke, stevige muziek.

Van Krisztina heb ik geleerd om door te dringen tot de kern van dat samenspel. In haar werk is elke keuze duidelijk. Er is geen compromis. In Labour of Love streef ik naar diezelfde noodzakelijke verbinding tussen muziek en dans, voorbij hiërarchische verhoudingen. Dus niet dat de muziek in dienst staat van de dans of omgekeerd. Muziek en dans moeten in balans zijn.’

Welke rol speelde de grande dame bij dit proces? Krisztina: ‘Qua stijl moet Audrey blijven wie zij is. Ze moet zeker geen tweede De Châtel worden. Omdat Audrey de voorstelling zelf danst, heb ik ‘met haar ogen’ naar de gewenste balans tussen dans en muziek gekeken. Hoe verloopt de interactie? Zorgen de bewegingen ervoor dat het verhaal overkomt? Daar heb ik tips over gegeven. Elke choreograaf weet hoe lastig het is om zichzelf te choreograferen. Voor jonge makers is het een kwestie van proberen.

En daar heb je dit lab voor. Hier kun je risico’s nemen die jou en de dans vooruithelpen.’

Audrey: ‘Krisztina zegt dan: “So what, ga ervoor! Dat maakt het juist zo spannend.”’

Repetitie Pulse

De triple bill (IM)Pulse ging 30 september in het Internationaal Theater Amsterdam in première en toert momenteel door Nederland.

Meer informatie en speellijst: www.sallydansgezelschapmaastricht.nl

JOE 5 DUETTEN OVER MENSELIJKHEID EN HET GEBREK DAARAAN

coproducer

Foto: Studio Matusiak

TENTOONSTELLING

TENTOONSTELLING

A

ls ik een paar dagen voor de opening word rondgeleid, is iedereen nog druk bezig de tentoonstelling op te bouwen. Een groen ‘slangenkostuum’ van Karel Appel ligt nog languit over een bank gedrapeerd.

Maar tussen de paspoppen en verhuisdozen door kijkend, krijg ik een mooie indruk van hoe het er uit gaat zien.

De tentoonstelling is niet chronologisch opgebouwd, wat het spannend maakt. Zo is in een zaal één wand helemaal ingericht met street fashion en de tegenoverliggende wand met achttiende-eeuwse balkostuums. Wat een contrast! Leuk detail: om meer bewegingsvrijheid te hebben bij het dansen, hebben enkele lange baljurken een speciaal koordje en knoopje om de onderkant omhoog te houden bij het dansen.

Nederlandse Nijinski

foto FEM fotografie

LET’S DANCE

42 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

Wie Let’s dance zegt, zegt David Bowie. Het is een van de grootste hits waarop ik begin jaren ’80 in Haagse en Scheveningse discotheken danste. Nu is in datzelfde Den Haag in het Kunstmuseum een grote tentoonstelling van dansmode te zien. Van tutu’s tot pattas. tekst Joost Groeneboer

In Lets dance zie je heel erg de invloed van mode op dans en vice versa. Modeconservator Madelief Hohé: ‘Verkleedpartijen en bals masqués zijn voor couturiers altijd een bron van inspiratie geweest.

Gemaskerd was je even iemand anders, genoot je veel meer vrijheid, vrouwen zeker. Daar werden kapitalen voor uitgegeven…’

Het is leuk om in Let’s dance verscheidene kostuums uit de collectie van ex-Theater Instituut Nederland (nu Theatercollectie Allard Pierson /­ Universiteit van Amsterdam) te zien.

Zoals een galajurk van Josephine Baker uit de jaren ’50 en een dansschoentje van Anna Pavlova, dat in het Haagse Hotel des Indes werd achtergelaten na haar plotselinge overlijden in 1931.

Echte eyecatchers zijn de ‘vissenkostuums’ van Natalia Concharova voor het ballet Sadko uit 1916, waarin de Nederlandse danser Iraïl Gadescov (artiestennaam van Richard Vogelesang) schitterde.

Gadeskov, die in Parijs de Ballets Russes zag, liet zich sterk beïnvloeden door de dansstijl van Vaslav Nijinski’. Uit dezelfde periode stammen Picasso’s kostuums voor El sombrero de tres picos (1919), waarvan enkele replica’s zijn te zien.

Eerbetoon Even indrukwekkend, maar meer recent zijn de modejurken en balletkostuums die Viktor & Rolf de laatste jaren maakten. Andere modehuizen en -ontwerpers die zich door het ballet lieten inspireren zijn onder meer Vivian Westwood, Schiaparelli, Chanel en Dior. Om niet te vergeten ‘onze eigen’ Iris van Herpen, die zelf vroeger fanatiek danste en nu met een paar prachtige haute couture jurken in Den Haag vertegenwoordigd is.

Hoogtepunten ook zijn een creatie van David Laport die door Rihanna is gedragen en een door Jan Taminiau ontworpen dansjurk voor Igone de Jongh in Transatlantic (2016). Een eerbetoon aan de sterdanseres, die vijftien jaar eerste soliste was bij Het Nationale Ballet en dit jaar afscheid neemt. Mode komt volgens Taminiau pas tot leven wanneer het gedragen wordt, in beweging komt.

Put on your red shoes De vraag is hoe je in een tentoonstelling dans tot leven brengt. Met alleen tutu’s en spitzen ben je er

Balletkostuums door Viktor & Rolf voor Dutch Doubles van Het Nationale Ballet, 2013 foto Erwin Olaf / Flatland Gallery Amsterdam

Communicatie­medewerker Marita Smit ‘Persoonlijk vind ik de kostuums van Alexandra Radius en Han Ebbelaar fantastisch. In de jaren ’80 zag ik ze optreden in de Leidse Schouwburg.

Het was mijn allereerste dansvoorstelling, ik was toen tien. Zelf wilde ik ook danseres worden. Ik heb altijd klassiek ballet gedanst – dat doe ik nu nog – maar ook jazz, modern en show.

Ik herken me het meest in de Fame-achtige tijd.

Als we uitgingen droeg ik van alles. Het was wel de tijd om je op te doffen en ‘mooi’ te maken.

Het was maar net wat in de mode was. Het was een beetje de Madonna-tijd, Michael Jackson.

Dus dat soort looks. En Flashdance vond ik een geweldige film…’

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 43

4+

VREEMDE EEND

oo

st G

roeneboer

foto FEM fotografie

TENTOONSTELLING

Mode­ conservator Madelief Hohé Waaraan goede dans­ kleding moet voldoen?

We hebben voor deze tentoonstelling Oliver Haller geïnterviewd en die heeft in het kostuum­atelier van Het Nationale Ballet een enorme poster hangen met ‘Wij maken couture voor topsporters. Dat zegt eigenlijk alles. Je moet er in kunnen zweten, er alle bewegingen in kunnen doen, er zeker van zijn dat alles op zijn plek blijft en er niets afvalt. Je moet kunnen vertrouwen op je kostuum.’

44 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

Modejurk fragmenten uit dra Radius Viktor & Rolf fo bekende dansen Han films en het is de beEbbelaar, new doeling dat hier van tijd way vogue-danseres tot tijd ook dansdemonstraties Sarada Sarita, tv-dansshowen workshops zijn. presentator Dan Karaty en creative director Maria Grazia Nieuwe kans Chiuri van Dior. Iris van HerSpeciaal voor Let’s dance is er pen vertelt hoe dans haar met een video en fotoserie gemaakt, de paplepel is ingegoten. En waarin professionele dansers verder artikelen over Dansstad kostuums uit de museum­ Den Haag en het uitgaansleven collectie nog één keer laten door de eeuwen heen. ‘dansen’. In een choreografie van Peter Leung. De foto’s Het magazine is voor 10 euro staan ook in het magazine te koop in de museumwinkel dat bij de tentoonstelling van Kunstmuseum Den Haag uitgegeven is. Voor mode- en of in de boekwinkel. dans­liefhebbers is dit echt een must. Neem een kijkje in het kostuumatelier van Het Tentoonstelling Let’s dance, Nationale Ballet en lees de nog t/m 12 januari 2020 in interviews met Nederlands Kunstmuseum Den Haag beroemdste danspaar Alexanwww.kunstmuseum.nl to J

nog niet. Door middel van draaiende pick-ups (met meebewegende muiltjes), discobollen, platenhoezen en andere dansmemorabilia, heeft de vormgever, Maarten Spruyt, er alles aan gedaan om de dans dicht bij de belevingswereld van de bezoeker te brengen. Een mooie vondst is om in het museum een hele kleedkamer, compleet met lockers en rondslingerende leggings, na te bouwen. En natuurlijk ontbreekt ook de dansstudio niet, met grijze dansvloerbanen en een spiegelwand. Misschien is dit nog wel de swingendste zaal, waarin vooral uitgaanskleren worden geshowd. Van rock ’n roll tot disco en van gabber tot house. Er is een doorlopende vertoning van

�� E�� ������� ������ ����� �� � � � � � � � � �� � � ����� �� � � � � � � �� � � � � � � � � �������� ���� � � � �� � � �� � � �� �� ��� ������������ � �� � � � � � �� � � ���������

Role Models

DANSCLICK

DANSCLICK Op 30 oktober gaat DansClick opnieuw van start. Met voorstellingen in heel het land laat de tour je kennismaken met het werk van een nieuwe generatie choreografen. Dans Magazine interviewde Sarada Sarita en Christian Yav & Sedrig Verwoert over hun uitdagende en maatschappijkritische voorstellingen. tekst Barend de Voogd

Christiaan de Donder en Sedrig Verwoert in They/Them foto Thomas Lenden

Q4: Quantified van Sarada Sarita foto Little Shao

Q4: QUANTIFIED Sarada Sarita is het boegbeeld van de Nederlandse new way vogue. Met steun van de Nieuwe Makers-regeling van het Fonds Podiumkunsten ontwikkelde ze bij ISH Dance Collective de voorstelling Q4: Quantified.

‘Het stuk gaat over hoe we in hokjes denken,’ vertelt Sarita. ‘Hoe we daarin vast komen te zitten, hoe we ze doorbreken. In hoeverre worden ze ons opgelegd en in hoeverre creëren we ze zelf? De titel Q4: Quantified is geïnspireerd op bepaalde kwantumtheorieën en betekent dat je het naar een hogere dimensie kunt trekken, vanuit andere perspectieven kunt bekijken. Dat is de plek waar eenheid ontstaat.’

Caleidoscoop ‘New way vogue – daar bestaat veel verwarring over – is geen nieuwe

46 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

vorm van vogue. Je hebt old way, new way en vogue femme. Deze dansstijlen komen voort uit de ballroomscene, eind jaren ’70 ontstaan in de Afro-Amerikaanse en LatinX LGBTQgemeenschap in Harlem, New York. New way vogue is herkenbaar aan de geometrische vormen, patronen, armcontrole, extreme stretch, abstracte poses en, net als in de old way, heel veel precision, style and grace. Q4: Quantified is daardoor een echt visuele ervaring, net een caleidoscoop.’

De vijf dansers worden begeleid door vocalist Otion in de rol van ‘The Commentator/MC’ en hair hanging artieste Moa Holgersson.

Zij hangt tijdens de voorstelling letterlijk aan haar haren. Sarita: ‘Hair hanging komt uit het circus.

Het mooie daarvan is dat het een soort meditatieve rust van je vraagt. Tegelijkertijd is het ontzet-

tend heftig voor het lichaam. Ik zag meteen de relatie met wat ik in het stuk aan het doen was; als je zoiets ziet wordt je direct uit je normale patronen gehaald.’

Gezien worden ‘Als je vogue zegt, denkt iedereen meteen aan Madonna; niet aan al die trans, queer, black en latin dancers die hebben moeten vechten om überhaupt te mogen bestaan. Dat is ook onderdeel van de voorstelling: gezien worden, je kracht vinden, vanuit de underground, vanuit het donker.’

DansClick biedt het publiek na afloop gelegenheid om met de makers in gesprek te gaan. ‘Ik weet niet wat ik daarvan moet verwachten,’ lacht Sarita. ‘Je hoopt dat het binnenkomt, op welke manier dan ook. Gevoelsmatig; dat je er niets van begrijpt, maar geraakt bent. Of juist heel intellectueel; dat iemand heel veel vragen heeft.’ Het wordt een spannende kennismaking.

‘New way vogue en hair hanging waren nooit eerder samen in een theatervoorstelling te zien.’

THEY/THEM ‘They’ en ‘them’ zijn de voornaamwoorden die gebruikt worden door mensen die zich noch als man, noch als vrouw identificeren. Christian Yav en Sedrig Verwoert dansen een prachtig duet over racisme, giftige mannelijkheid en queerfobie. ‘Bij ons heeft beweging geen gender; er zijn geen mannelijke of vrouwelijke bewegingen.’

Christian Yav omschrijft het stuk als ‘een enorme spiegel’ met verschillende lagen. ‘Sommige delen gaan bijvoorbeeld over toxic masculinity.

Ik ben geboren in een mannenlichaam en ik ben daar helemaal oké mee, maar ik weet dat mijn versie van man-zijn niet altijd als mannelijk wordt gezien in de maatschappij waarin we leven. Er wordt over ons stuk ook vaak geschreven dat het autobiografisch is. Natuurlijk zit er heel veel van onszelf in, maar we representeren ook een community: zowel de zwarte gemeenschap als de queer gemeenschap. We vertellen

niet alleen ons verhaal, maar ook het verhaal van heel veel anderen.’

Representatie DansClick noemt de choreografie op de website ‘een zwarte paringsdans met koninklijke allure’. Christian: ‘Dat is een ontzettend mooi compliment. Ja, het zijn natuurlijk twee lijven die twintig minuten lang door allerlei verschillende emoties, verschillende lagen van fysicaliteit gaan. Ik herken dat er zeker in terug, maar ik denk dat het nog gelaagder is. Maar goed, het mooie van kunst is dat er voor iedereen ruimte is voor interpretatie.’

De dansers zien zichzelf als role model in een overwegend witte danswereld. ‘Representatie is heel belangrijk.

Sedrig en ik zagen vroeger nooit dansers met wie we ons konden identificeren. Zowel in het dagelijks leven als in de danswereld maak je heel veel racisme mee. Gelukkig is er nu meer discussie. Tegelijkertijd merk je dat mensen het gesprek uit angst voeren,

omdat ze bang zijn dat ze worden gezien als degene die discrimineert.

Laten we liever samen een samenleving creëren die écht inclusief is.’

Delen Yav en Verwoert zijn beiden getraind in klassiek ballet en contemporary dans. ‘We hebben onze eigen fysieke dansstijl gecreëerd. Moderne dans biedt die ruimte. Sedrig en ik hebben vanuit onze realiteit dit werk met elkaar gemaakt, maar we hebben altijd gezegd: we delen het. Voor ons is het het fijnst als mensen na de voorstelling een open en eerlijk gesprek durven aan te gaan. Ik ben heel benieuwd. De combinatie met het werk van Sarita is interessant, omdat zij een underground community representeert. Zo’n dubbelvoorstelling als dit, dat zie je niet vaak in het theater.’

DansClick 21 30 oktober t/m 17 december.

Speellijst: www.korzo.nl

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 47

In de schijnwerpers

Geen

DANSNIEUWS MEER MISSEN? r Schrijf je in voo ! de nieuwsbrief

DANSMAGAZINE.NL/NIEUWSBRIEF

SEIZOEN Nieuwsbrief_90,5x59,25mm.indd 1

AT

MARCUS AZZINI

(ROCCO — LE CORPS DU BALLET — SWEET LIKE A CHOCOLATE)

Choreografie photography: Henri Verhoef

EMIO GRECO | PIETER C SCHOLTEN

21-08-18 16:00

BESTEL NÚ KAARTEN

Foto: Pieter Henket

M S T E R DA M

—A E R VA A R T T HE

REGIE

CHOREOGRAFIE

SBA1920 Advertentie Dans Magazine 80x52.5 01.indd 3

ER

ME

(PEOPLE, PLACES & THINGS — ALS VROUWEN VRIENDEN ZIJN)

(PEOPLE, PLACES & THINGS — ALLEMAAL MENSEN — SMALL TOWN BOY)

VOOR DE MOOISTE DANS

—

R

HANNAH VAN WIERINGEN

BESTEL NÚ ONLINE UW KAARTEN

EN TIJDE TE ZI NS 2x

& 2 6 O K TOBE

—

TEKST

19-20

Introdans – The Battle – 15 nov

2 oktober t/m 23 november in de theaters

25

—

ALLACTS OVER OF LOVE

2X PER MAAND

Ed Wubbe Muziek

Jacques Brel, Édith Piaf, Kimmo Pohjonen e.a.

Holland & Le Chat Noir

19/06/2019 22:23:05

PREMIÈRE

PREMIÈRE Andreas Hannes

(1987, GR) studeerde in 2018 af aan de School voor Nieuwe Dansontwikkeling (SNDO) in Amsterdam. Behalve het Moving Forward Traject won hij in 2019 ook een award van Young Art support Amsterdam.

Moving Forward is een initiatief van Dansmakers Amsterdam en Dansgroep Amsterdam i.s.m.

Dansateliers, Dans­ Brabant en het Moving Futures Netwerk.

len. Hoe verhoud je je al huppelend tot de ruimte? Hoe beweeg je in verschillende richtingen?

Hoe kom je vooruit? Met andere woorden: hoe ziet de toekomst eruit?’

Verbinden

Hoe kun je dat gevoel vasthouden en de wereld vrij tegemoet treden? Als je ouder wordt, leer je het huppelen af. Maar het is heel gezond, voor lichaam en geest, heeft onderzoek uitgewezen.

Het is beter voor je dan bijvoorbeeld rennen.’

‘IK WERK GRAAG MET CONSTANTE BEWEGING.’

‘Ik experimenteer graag met verschillende vormen, materialen en denkwijzen. Mijn ene werk is erg expressief en het andere weer heel formeel. Als dans- en filmmaker én percussionist verbind ik graag verschillende kunstdisciplines met elkaar. Maar ik ben ook geïnteresseerd in hoe kunst, het sociale domein en het dagelijks leven elkaar versterken.

Hoe communiceren ze met elkaar?’

Reflectie

‘In constante beweging zijn, biedt mogelijkheden tot reflectie. Het Moving Forward Traject heeft me de kans gegeven huppelen als bewegingstaal nader te onderzoeken en ontwikkelen. Maar het project is nog niet afgelopen. Tijdens een residentie bij Dansmakers van 21 oktober tot 26 november geven we de voorstelling verder vorm.’

Hoop ‘Ik herinner me nog heel goed dat ik als kind met mijn moeder op het strand huppelde. Huppelen maakt deel uit van ons collectieve geheugen. Wat je achtergrond ook is, iedereen weet hoe het was om te huppelen, de blijdschap, de onbezorgdheid, de hoop…

Tremble van Andreas Hannes 28/11 (première) en 29/11, Dansmakers Amsterdam Meer informatie en tickets: www.dansmakers.nl

1 en 2 nov 2019

in Theater De Nieuwe Regentes Andreas Hannes (rechts)

HUPPELEND DE ‘I TOEKOMST IN

k kwam op de titel Tremble door de trillende beweging die je in een rijdend voertuig voelt. Ik werk graag met constante beweging, met in transitie zijn. In dit stuk is het het huppelen van de dansers die voor een voortdurende beweging zorgt.’

Vooruit

In Tremble begint een groep huppelaars aan een reis naar het oneindige. Andreas Hannes, die vorig jaar het Moving Forward Traject won, beheerst de kunst van het huppelen als geen ander. Met drie andere dansers maakte hij een vervolg op het vorig seizoen heel goed ontvangen The City – A skipping Piece tekst Joost Groeneboer foto’s Thomas Lenden

50 DANS MAGAZINE | OKTOBER 2019

‘Waar mijn fascinatie voor huppelen vandaan komt? Het is eigenlijk bij toeval ontstaan. Huppelen is heel ritmisch en muzikaal. Toen we twee jaar geleden bij een voorstelling het ritme niet goed konden vinden, heb ik huppelen als oefening geïntroduceerd en het vervolgens in het stuk geïntegreerd. Het bleef me daarna bezighouden. Ik vroeg me af hoe het zou zijn om langdurig tijdens een voorstelling te huppe-

Dans vanuit de hele wereld met optredens, workshops, documentaires en debat

www.globaldancefestival.nl

VANAF OKTOBER ON TOUR PANAMAPICTURES.NL

OKTOBER 2019 | DANS MAGAZINE 51

3 VRAGEN AAN

Laat me Vandaag de dag zijn er oneindig veel mogelijkheden, de wereld ligt aan je voeten. Er is zoveel te zien, zoveel om na te streven. Maar als je alle keuze van de wereld hebt, hoe blijf je dan dichtbij jezelf?

Isabelle Beernaert wist op jonge leeftijd al wat haar stem was en is nooit gestopt deze te volgen. Zij weet met haar choreografieën de harten van het publiek te raken en gelooft dat dit voortkomt uit de bezieling waarmee iets wordt gecreëerd. Laat Me staat in het teken van een zoektocht naar je diepste zelf, het loskomen van alle overtuigingen die zijn ingeprent en je bewust te worden van wie jij werkelijk bent.

foto: Daniel Philippe Borst

Laat je meeslepen in deze zoektocht en verrassen door dans op prachtige Nederlandstalige klassiekers.

N U I N H E T T H E AT E R TICKETS & INFO: LAAT-ME.NL

3 vragen aan... erard Mosterd G

In de wintermaanden haalt Music Theatre Stage Manage­ment weer verschillende Russische kerstballetten naar Nederland en Vlaanderen. Geheel volgens de tradities danst het Nationale Opera en Ballet Theater van Odessa in december De Noten­kraker en Doornroosje (Sleeping Beauty). Een gesprek met dansmaker en impresario Gerard Mosterd. tekst Joost Groeneboer

voornamelijk van achter het IJzeren Gordijn. Die drilden de ballettechniek er stevig in. Bij het Ballet van Vlaanderen en het English National Ballet had ik de eer om met legendarische dansers als Makarova, Baryshnikov, Vassiliev en Nureyev te werken. Naast klassieke en sprookjesballetten stonden er diverse Ballet Russes-stukken op het repertoire.

2

En nu haal je zelf een paar sprookjesballetten naar Nederland. Doornroosje en De Notenkraker zijn echte evergreens…

Sleeping Beauty foto Styanov Kirill

1

Het publiek kent je vooral van de Aziatische dans-­ voorstellingen die je zelf maakt of hierheen haalt. Je moederland is Indonesië; waar komt je liefde voor Russisch ballet vandaan?

‘In Nederland, waar ik opgroeide, raakte ik al vroeg in de ban van de Russische cultuur.

Tijdens de Koude Oorlog nam de populariteit van Russische componisten in het Westen

sterk af. Bij Vroom & Dreesmann kocht ik voor een appel en een ei hele boxen Melodiya-platen, van onder meer Shostakovich, Rachmaninov en Stravinsky, die ik op de pick-up van mijn ouders grijs draaide.

Zo raakte ik verknocht aan Russische muziek én ballet.

Eind jaren ’70, toen ik begon te dansen, kwamen mijn docenten op het Koninklijk Conservatorium in Den Haag

‘Ja, het zijn allebei erg populaire familievoorstellingen rond de Kerst. Klassieke sprookjesballetten die door Odessa exact worden uitgevoerd zoals Tsjaikovski en de Franse balletmeester Marius Petipa het hebben bedacht.

In Doornroosje wordt ook door kinderen gedanst.

Sprookjesballetten als De Notenkraker worden over de hele wereld gedanst. Maar gezelschappen als Odessa hebben daar toch een aparte status in.

Ze zijn namelijk diepgeworteld in de ontstaansgeschiedenis van deze balletten. Tsjaikovski woonde en werkte in Odessa.

Zijn aanwezigheid is nog overal sterk voelbaar. De schouwburg, een statig negentiende-eeuws gebouw, hangt vol met Tsjaikovski’s portretten. Hij is in Odessa een culturele held.’

3

Wat is zo bijzonder aan die stad?

‘Odessa is een van oorsprong oude Russische havenstad aan de Zwarte Zee, maar vandaag de dag ligt het, middenin de Oekraïne. Het is een heel moeilijke spagaat waar ze in zitten, maar het Russische ballet is er nog altijd immens populair.

De stad heeft dan ook een aantal gerenommeerde muziek- en dansopleidingen.

Binnen de Russische invloedssfeer heeft het ballet vanaf de negentiende eeuw een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Daarin hebben enkele plaatsen een opvallende rol gespeeld: Sint-Petersburg, Moskou, Kiev en Minsk. Odessa hoort daar zeker ook bij. Op het kruispunt van Rusland, Azië en Europa is het een smeltkroes van culturen.’

Naast het gezelschap uit Odessa, reist het Kiev Ballet in december rond met Carmen TV en eveneens De Notenkraker.

Meer informatie en speellijst: www.kantorpos.nl OKOTBER 2019 | DANS MAGAZINE 53