Yoga International 1 2019

DOE LEKKER THUIS YOGA MET YOGACAT!

SLECHTS ¤4,95

WIN EEN CURSUS NAAR KEUZE VAN

HappyWithYoga Academy

INCLUSIEF Jaarlijkse yoga vakantiespecial ZWIJGEN MET DE NONNEN STILTERETRAITE IN PLUM VILLAGE

10x

YIN YOGA MET ESTHER EKHART De ideale voorbereiding op meditatie

YOGA & SCHRIJVEN Ontdek je stem

YOGA IN ISLAMITISCH IRAN Zonnegroet mag mediteren niet

4x

LEKKER LICHT KOKEN met winterse groenten

Nr. 1 januari/februari 2019 € 4,95

AP AP

GOED VOORNEMEN VOOR HET NIEUWE JAAR! H e a l t h ,

F o o d ,

B o d y,

M i n d ,

B e a u t y

&

m o r e

12e editie Inspiratie voor een gezonde leefstijl met sfeervolle paviljoens ♥ motiverende sprekers ♥ actieve workshops ♥ ontspannende massages ♥ smakelijke proeverijen ♥ nieuwste trends ♥ inspirerende informatie ♥ meet & greet met bekende Nederlanders en influencers ♥ voedingsadvies ♥ gezondheidstesten ♥ acties met voordeel ♥ gratis digitale GezondheidsGids ♥ ook toegang tot AllergieBeurs

50 fluencers

BN’ers, in & inspirators

32sa5 nten

Expo

0 en 15tatie s

Presen (kook)workshops

50% korting Betaal slechts € 9,95 per ticket i.p.v. € 20,-. Geldig t/m 6 februari 2019.

Bestel snel op www.gezondheidsbeurs.nl/yoga19 Actiecode: YOGA19

7, 8, 9 & 10 februari 2019

JAARBEURS UTRECHT

0 45zo.0ek0 ers Be

Lieve yogavrienden

Een geweldig, inspirerend, magisch en gezond jaar gewenst, met veel meditatieve minimomentjes. En weer heel veel leesplezier met de eerste YI van alweer ons derde jaar!

Ga in een makkelijke houding zitten, op een kussentje of op een stoel. Met rechte rug, zodat het ruim voelt in je buik en borst. Sluit je ogen en ga met je aandacht naar je ademhaling. En blijf zoveel mogelijk met je aandacht bij je adem. Ga je ademhaling tellen; van een naar tien en weer terug. En als je afgeleid wordt door je gedachten begin je opnieuw. Zonder jezelf in gedachten te straffen over je onvermogen. Want dat onvermogen is er niet. Je bent een mens. Een mens denkt nu eenmaal. Zet een lieflijk klinkend wekkertje op tien minuten. Doe de meditatie een maand lang elke dag. ;-) Wat doet dat met je?

MIJN LEESTIP: Mindfulness in alle eenvoud, Bhante Henepola Gunaratana

Foto Brigitte Kroone Illustratie Irene Ypenburg

In Yoga International besteden we altijd aandacht aan meditatie op welke manier dan ook. Ik ben in dit nieuwe Yoga International-jaar dan ook beretrots en blij dat meditatieleraar Guy Burgs columns gaat schrijven voor Yoga International! In dit nummer lees je de eerste. En Anat Geiger legt uit dat mediteren niet makkelijk is, maar dat dat juist de kracht is, en de winst van meditatie. Schrijvende meditaties zijn ook geweldig, leggen soulmates Geertje Couwenberg en Jasmijn Koelink haarfijn uit.

Meditatie komt in vele vormen. Ik was voor dit nummer bij coach Gaudia Galama die therapie geeft met hulp van paarden, en was zeer onder de indruk van de hooggevoeligheid van die dieren, en het diep-rustgevende effect van de sessie.

PS We stellen feedback op YI zeer op prijs; stuur je reacties naar: facebook.com/YogaInternationalMagazine @Yoga_Inter @yogainternationalmagazine redactie@yoga-international.nu

3

Omdat ik roeping heb (bah!) en zelf meditatieles geef, hierbij de basisles. Die is wat mij betreft ook meteen de belangrijkste meditatie, namelijk die van de adem:

yoga international

Mediteren heeft een ander mens van me gemaakt. Al zegt mijn moeder dat ze daar niets van merkt. Ik merk het wel.

Het leven is beter, de ups zijn nog steeds leuk, maar de downs zijn minder heftig.

Ik vind het geweldig dat er steeds meer mindfulness-trainingen worden aangeboden binnen het bedrijfsleven, en dat ook mijn zorgverzekeraar, en die niet als enige, de preventieve werking erkend door er (nu nog in de aanvullende verzekering) een vergoeding voor te geven. Al met al is dat een soort coming out voor meditatie.

Meditatie, de ultieme ME-TIME!

inhoud

yoga international

4

3 Voorwoord 8 Soulmates: yogadocent Jasmijn Koelink en schrijfster Geertje Couwenbergh: ontdek je stem door yoga en schrijven 22 Spanningsklachten de baas met de Methode van Dixhoorn 26 Geen woorden maar paarden: therapie met hulp van paarden 32 Zo voel je dat je leeft: meditatieleraar Guy Burgs 36 Nieuw! YogaCat©’s Happy Home 38 Op retraite: mindful leven met de nonnen van Plum Village 42 Lekker oud: Annemieke Mol (94) blijft vitaal met Feldenkrais 58 Yogafilosofie door Anat Geiger: mediteren is geen instant-bevrediging 60 Old Skool: ontladen en opladen in Balasana 62 De andere kant van India: Free a Girl 66 De transformerende invloed van dieper luisteren 68 Recepten: Lekker en licht koken met winterse groenten 74 Reizen: yoga in Iran, wel de Zonnegroet, niet mediteren 80 Kunst: Floor Meijers over zien en gezien worden 82 Boeken 83 Klassieker: De kracht van het nu van Eckhart Tolle 84 Op het matje: Jennifer Heuvel Oefeningen 14 10 x Yin yoga met Esther Ekhart: voorbereiding op meditatie Columns 31 Chakra’s en Chardonnay door Ellen Dekkers 35 Zen, zin & onzin door Mieke Bouma 45 De yogi en magiër door Gert van Leeuwen

8

Soulmates: yogadocent Jasmijn Koelink en schrijfster Geertje Couwenbergh

36

NIEUW! YOGACAT

Special 46 Winterblues? Lees onze yogavakantiespecial Service 5 Colofon 6/7 Durf te vragen & tips 7 Agenda 86 Volgend nummer En verder 25 Shopping 73 Winacties

14

10 x Yin yoga voor meditatie met Esther Ekhart

Colofon:

46

Jaargang 4, nummer 1 Januari/februari 2019

Onze jaarlijks terugkerende yoga vakantie special

Hoofdredactie Marciel Witteman Eindredactie Dorien Biersteker Coverfotografie Lyanne Keegstra / EkhartYoga Model Esther Ekhart

Lekker en licht koken met winterse groenten

68

Vormgeving Kristel Guit, Twin Media BV Uitgever Pepijn Dobbelaer, Virtùmedia pdobbelaer@virtumedia.nl Marketing Laura Winkels lwinkels@virtumedia.nl (030) 307 22 46 Advertenties Elma Noë (030) 693 31 92 enoe@virtumedia.nl Klaartje Grol (030) 303 12 95 kgrol@virtumedia.nl Druk Veldhuis Media, Raalte veldhuismedia.nl Distributie Aldipress, Utrecht aldipress.nl Abonnementen Yoga International verschijnt 6 keer per jaar.

Prijs jaarabonnement Nederland & België: € 29,50 (bij automatische incasso) Buitenland: € 43,95 (Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.)

Yoga in Iran wel de Zonnegroet, niet mediteren

74

Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden elk jaar vernieuwd. Abonnee worden kan via yoga-international.nu of rechtstreeks bij de klantenservice. Adreswijzigingen graag schriftelijk doorgeven met vermelding van het oude en het nieuwe adres en het nieuwe telefoonnummer. Opzeggingen 2 maanden voor vervaldatum doorgeven aan de klantenservice.

Correspondentieadres Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Yoga International Postbus 595, 3700 AN Zeist klantenservice@virtumedia.nl Telefoon: +31(0)85-0407400 Losse verkoop Yoga International is verkrijgbaar bij de boeken tijdschriftenhandel, warenhuis, supermarkt en kiosk. Adviesprijs los nummer: € 4,95. ©Yoga International. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 2468-8401 yoga-international.nu

5

73

Redactieadres Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Yoga International Postbus 595, 3700 AN Zeist (030) 692 06 77 redactie@yoga-international.nu

yoga international

Winacties

Aan deze uitgave werkten mee: Caro Bonink, Mieke Bouma, Ellen Dekkers, Ananto Dirksen, Esther Ekhart, Emilie Escher, Cathelijne Esser, Maryam Firuzi, Anat Geiger, Mara Giamboi, Paula Jap Tjong, Sandy Karsten, Charlot Spoorenberg, Heidi Vandamme, Renate van der Zee

#durftevragen Ditmaal beantwoord door Alignment & Yin yogadocent Sandy Karsten

Ook een vraag over yoga? yoga-international.n u/ durftevragen

Onze favorieten elephantjournal.com ournature.nl yogaspy.com yoganonymous.com yogajournal.com yogakrant.nl yogaindebuurt.nl yogihotspots.com

yoga international

6

Ik doe al jaren yoga, maar ik kom

Mijn docent zegt dat in de

nog steeds niet in de Lotushouding.

Neerwaartse Hond mijn hielen

Zelfs in kleermakerszit blijven mijn

op de grond moeten, dat ik mijn

knieën omhoog. Wat kan ik doen?

rug recht moet houden èn dat er

(Marjan uit Middelburg)

meer afstand tussen mijn handen en voeten moet. Ik kan dat niet

Het is goed om je te realiseren dat de

allemaal tegelijk.

Lotushouding niet het doel is. Wat

(Susan uit Venlo)

bepalend kan zijn voor de eindstand in een asana, is jouw botstructuur.

Net als bij Marjan, speelt mogelijk ook

Zolang je naar een houding toewerkt

jouw botstructuur een rol. Wanneer

en nog rek voelt, dan is er nog ruimte

je voldoende afstand hebt tussen je

te winnen. Voel je geen rek meer, dan

handen en voeten, je wervelkolom en

ben je waarschijnlijk in je eindstand.

je knieën gestrekt zijn èn je geen rek

Het kan zijn dat de kom van je heup-

meer voelt aan de achterkant van je

gewricht van nature naar voren staat.

benen, dan is de kans groot dat het

Dan kan je je bovenbeen minder ver

bot van jouw scheenbeen (tibia) en

naar buiten draaien dan iemand

het bovenste bot van jouw voet

wiens heupkom meer aan de zijkant

(talus) tegen elkaar aanlopen bij het

is gepositioneerd. Ook kan het zijn

flexen van je voeten. Je hebt dan

dat het ‘nekje’ aan de bovenkant van

minder ruimte in je bovenste sprong-

je bovenbeen (waar het kopje van je

gewricht, waardoor je hielen niet op

heupgewricht aan hecht) wat kleiner

de mat kunnen komen (tenzij je een

is of naar beneden staat. Ook dan

rond ruggetje maakt). Ik vermoed dat

kun je je bovenbenen minder ver

het voor jou ook lastig is om in hurk-

spreiden.

zit te komen, met je hielen aan de

In de meeste gevallen bepaalt de

grond. Daarnaast is het goed om te

vorm, grootte en plaats van jouw

weten dat in de Hond de strekking

skeletdelen hoe jouw houding eruit

van de rug altijd belangrijker is dan

ziet of voelt. Dat is niet goed of fout,

het (volledig) kunnen strekken van je

dat is jouw bouw.

benen.

Uitgelicht Ibiza met Jory Serota en Sandy Karsten 5-22 juni 2019 www.sanayou.com

WEETJES

Tips!

Agenda

Workshop van John Stirk in Amsterdam

zondag 17 februari informatie en opgeven:

The Art of Namasker

yoga@marcielwitteman.nl

met Christine May

Utrecht

Pasen in de prachtige Eiffel met

2 - 4 februari ’19

YogaCollectief!

yogamoves.nl/

Yin, Critical Alignment, meditatie,

calendar/the-art-of-

schrijven en wandelen

namaskar

Vrijdagmiddag 19 april tot maandagmiddag 22 april

iRest yoga Nidra level 1 docentenopleiding

Utrecht 5 – 10 februari ‘19

happywithyoga.com/

De helende kracht

yogamoves.nl/

basisworkshop-wim-

van je adem

calendar/irest-training

hof-methode

Weesp

Birthlight Postnatale

Vinyasa Krama en

yogatoday.nl/

Op onze website staan inspirerende

yoga

Yoga-Sutras cursus

workshop/de-helen-

blogs over yoga, gezondheid, lekker

docentenopleiding

met Whit

de-kracht-van-adem

én gezond eten, fijne yogahoudingen

met Kirsteen Ruffell

Hornsberger

en nog veel meer. Van onze

Utrecht

Utrecht

Yin Yoga &

hoofdredacteur, maar ook van

8 – 9 februari ‘19

16 – 17 februari ‘19

Mindfulness

gastbloggers, zoals yogadocenten

yogamoves.nl/

yogamoves.nl/

Meditation teacher

en andere enthousiaste yogi’s.

calendar/birthlight-

calendar/the-

training with Sarah Lo

Wil jij zelf bloggen? Ga naar

postnatal-

yogic-mind

Utrecht

yoga-international.nu/contact

training-2019 Yogatuin – Yoga

pureenergyyoga.nl/

Als lezer van onze website en ons

Mindfulness training

Nidra sessie

yoga-training-yin-

magazine kun je ook mooie prijzen

MBCT/MBSR,

Rhenen

opleiding

winnen. Van gezonde voeding, tot

8-weekse cursus

21 februari ‘19

kleding en zelfs complete retreats!

Weesp

yogatuinrheden.nl

Er staan natuurlijk winacties in elk

10 februari –

magazine, maar kijk ook eens op onze

6 april ‘19

Yoga moves cursus

Twente

website onder Lifestyle/Winnen!

yogatoday.nl/

‘Going Deeper into

8 – 10 maart ‘19

voor alle winacties voor Yoga

workshop/

Your Yoga and Life’

happywithyoga.com/

International lezers.

mindfulness-training-

Utrecht

yoga-weekend-

mbctmbsr-8-weekse-

24 februari –

twente

cursus

18 mei ‘19

2 maart ‘19

Like onze facebookpagina

facebook.com/ YogaInternationalMagazine Volg ons

@Yoga_Inter @yogainternationalmagazine

7 – 10 maart ‘19

Happy with Yoga – yoga weekend

yogamoves.nl/ Basisworkshop Wim

calendar/going-

Hof Methode

deeper-8-day-

Maassluis

course-spring-2019

10 februari ‘19

Wil je graag vermeld worden in onze agenda of heb je een nieuwtje dat je met YI wil delen?

Stuur een mail naar: redactie@yoga-international.nu

7

yoga-international.nu

yoga international

Yoga International online

yogacollectief.nl

Ontdek je stem door

n e a g yo n ve j i r sch

Yogadocent Jasmijn Koelink en schrijfster Geertje Couwenbergh ontmoetten elkaar op de yogamat. Ze combineerden hun yoga- en schrijftalent in trainingen en retraites. Met inspirerende woorden en liefdevolle aandacht brengen Geertje en Jasmijn de deelnemers in contact met hun schrijftalent ĂŠn lichaam.

Door Charlot Spoorenberg  Foto's Coco Broeken

J

yoga international

10

asmijn: ‘Ik was leidinggevende in de kinderopvang en dat was best een verantwoordelijke baan. Als uitlaatklep sportte ik veel. Eigenlijk stond ik altijd ‘aan.’ Op aanraden van mijn zusje ben ik negen jaar geleden yoga gaan doen, om zo meer te ontspannen. Toen ik de introductie­ cursus bij Yoga Moves in Utrecht deed, had ik eigenlijk geen idee wat yoga inhield. Toch werd ik geboeid. Ik werd op een andere manier gewaar van mijn lichaam, ik voelde me meer wakker in plaats van constant aan. Daar, op de yogamat, leerde ik Geertje kennen.’

Geertje: ‘Dat was rond de tijd dat mijn eerste boek verscheen. Ik draaide al jaren mee in de yogawereld, tijdens mijn studie antropologie had ik een eigen bedrijf opgezet dat yoga-evenementen organiseerde. Yoga clubbing, met een dj en afterparty. Dat waren leuke tijden.’

Jasmijn: ‘Ik volgde inmiddels een Vinyasa yoga docentenopleiding en leerde de Amerikaanse ademleraar Max Strom kennen. Hij veranderde mijn kijk op yoga, door zijn nadruk op het belang van ademhaling en hoe je yoga toegankelijk maakt voor iedereen.’

Geertje: ‘Intussen kwam mijn tweede boek, Zin, lust in je leven door schrijven uit, waarmee ik mensen op weg wil helpen om te gaan schrijven.

De eigenaresse van Yoga Moves, Hilary Brown, die zelf een goede schrijfster is, spoorde me aan om mijn twee liefdes - schrijven en yoga - te combineren in een training. Dat voelde goed, ik merkte dat mijn schrijven na een yogales anders was. Ik voelde me wakkerder, vriendelijker.’

Jasmijn: ‘We gingen er de eerste workshop heel open en enthousiast in en dat is op de dag van vandaag nog steeds zo.’

‘Jasmijn is een tovenaar; zij voelt precies aan wat een groep nodig heeft’

Ongebruikelijke ontmoeting Geertje: ‘Schrijven kan een hele mentale bezigheid worden als je er geen sterk fysiek anker tegenover zet. Wij doen in onze cursussen simpele oefeningen om mensen weer aanwezig te laten zijn. Bijvoorbeeld door even een blok op hun hoofd te zetten. Of elkaar op een ongebruikelijke manier te laten ontmoeten. Jasmijn is een tovenaar wat dat betreft; zij voelt precies aan wat een groep nodig heeft en ze weet iedere yogahouding toegankelijk te maken voor iedereen.’

Jasmijn: ‘Wat ik van Max Strom heb geleerd is om met verschillende opties yogales te geven, zodat iedereen aan yoga kan doen en uitgedaagd wordt.

Je hoeft niet jong of lenig te zijn of yogakleding aan te hebben. Aan onze workshops doen twintigers mee, maar ook mensen van in de tachtig. Voor iedereen zijn er manieren om te verbinden met het lichaam. Het doet er niet toe hoe een houding eruitziet, maar vooral hoe je het beleeft.’

Experimenteel Geertje: ‘Wij hebben vanaf het begin geëxperimenteerd en dat doen we nog steeds. Dat houdt het fris en interessant, ook voor onszelf. We nemen de feedback van onze deelnemers serieus en proberen daar echt wat mee te doen. We kregen een keer het verzoek om meer schrijftijd in te lassen en daar hebben we in ons programma rekening mee gehouden. Waar we ooit mee begonnen zijn doen we nog steeds, maar net even anders. Het is een proces.’

Jasmijn: ‘Voor we beginnen hebben we een plan, in de praktijk kunnen we dat aanpassen. Ik kan ter plekke bijvoorbeeld voor een stoelyoga-sessie kiezen, omdat enkele deelnemers slechter ter been zijn.’

Geertje: ‘We zijn in de yogastudio’s begonnen, maar inmiddels geven we ook elders trainingen en retraites. Daardoor krijgen we andere deelnemers, met andere achtergronden en fysieke mogelijkheden. Een voormalige non en hippe twintiger staan in ons programma naast elkaar, dat vind ik heel verrijkend.’

Sterke visie Jasmijn: ‘Geertje is het brein achter het programma. Zij is creatief, heeft een sterke visie en ziét dingen. Ze biedt verschillende handvatten om het schrijfproces aan te gaan. Ik ondersteun het

yoga international

SOULMATES

11

meegeven. Dat kan een gedicht of iets actueels zijn of het kan thema’s aanraken. Als docent voelt het soms kwetsbaar om voor een groep te staan, en het voelt goed om helemaal vanuit jezelf les te geven, zonder masker. Dankzij Geertje heb ik door schrijven geleerd om met de energie van mijn geest te werken. Ik voel steeds minder gêne om mijn gedachtewereld met anderen te delen. Schrijven daagt me uit om eerlijk te zijn over wat ik denk, zie, voel, ruik, proef en hoor.’

Geertje: ‘Door schrijven leer je jezelf kennen en druk je je makkelijker uit. Ik beweeg me al sinds mijn achttiende in de yogawereld en merk dat er een soort ‘Yoga FM’ is, bepaalde zinnen en woorden hoor je steeds weer. Docenten kopiëren elkaar. Er is niet één goede manier van lesgeven. Ik denk dat het heel waardevol is om als docent je eigen stem te vinden. Het is geweldig als een docent zijn eigen verhaal heeft en zijn eigen boodschap en creativiteit mee kan geven aan de groep.’

yoga international

12

Het eerstvolgende schrijf- en yoga­ weekend is van 22 tot 24 maart. Kijk voor de volledige agenda op: geertje­ couwenbergh.com.

schrijven door deelnemers weer voelend aanwezig te laten zijn in hun lichaam. Naast dat schrijven en yoga een geweldige combinatie is, vullen wij elkaar volgens deelnemers prachtig aan. Geertje ondersteunt het schrijven met haar inspirerende woorden en grenzeloze bevlogenheid en ik zorg voor balans en ruimte met mijn rust en liefdevolle aandacht voor elke deelnemer.’

Geertje: ‘In het begin was het schrijfgedeelte het doel, maar we merkten dat dit niet voor alle deelnemers zo is. Er komen soms doorgewinterde schrijvers die er door ons programma achter komen dat ze het heerlijk vinden om met hun lichaam bezig te zijn. Of ze gaan naar huis met een aha-moment over hun ademhaling. Er is geen peil op te trekken wat mensen meenemen.’

Jasmijn: ‘Het gaat over ontmoeten, je geest in het schrijfproces, je lichaam met ademhalingsoefeningen en beweging. Zodra mijn schrijven suf wordt, pauzeer ik voor een ademhalingsoefening of strek ik mijn lichaam. Met frisse energie schrijf ik dan weer door. En als ik yoga doe op de automatische piloot, dan schakel ik even over naar mijn geest om daarna weer mindful verder te gaan.’

Er zit ook een jaarprogramma in de

Yoga FM

pen, houd daarvoor

Jasmijn: ‘Schrijven kan erg ondersteunend zijn voor yogi’s. Dat vind ik als yogadocent zeker.

Tijdens het lesgeven wil ik de deelnemers iets

de website in de gaten.

Schrijfobstakels Geertje: ‘Mensen hebben soms prachtige ideeën, maar blokkeren tijdens de uitwerking. Dan sterft het vuur vanbinnen. Dat is zonde en niet nodig. Ik heb bij mijn eigen schrijfleraar, Natalie Goldberg, geleerd om over schrijfobstakels heen te komen.

Bijvoorbeeld door niet te luisteren naar de kritische stem in mijn hoofd, maar door gewoon te gaan schrijven. Door onze eigen mix van belichaming, uitwisseling, schrijven en stilte zien we tijdens onze weekenden en weken het vuur weer oplaaien. Daar doen we het natuurlijk voor.’

Jasmijn: ‘Iedereen komt vanwege een andere reden. De een vindt het leuk om een dagboek bij te houden, de ander wil een roman schrijven.’

Geertje: ‘Er komen ook mensen zonder ervaring met schrijven. Dat is een hele leuke groep, zij staan er open en onbevangen in.’

Geertje: ‘We doneren met onze programma’s, elk jaar aan een ander project. Nu is dat Living on the Edge, van de Vogelbescherming. Samen met internationale partners brengen ze de Sahel weer tot bloei. Veel vogels overwinteren daar. Met een vol schrijf- en yogaprogramma kunnen we veertig vogelbomen aanplanten, vijfhonderd vierkante meter jonge bomen beschermen en één lokale boer(in) trainen in boombeheer. Hierdoor betekent schrijven - op een heel persoonlijke manier - een grotere wereld toelaten.’

Vereniging Yogadocenten Nederland

open dag 7 april 2019

Workshops voorjaar 2019 Filosofie op zondag Yoga en adem Zonnegroet

elke maand yoga en lezing zo 31 maart zo 12 mei

O P LE ID IN G | C U RS U S S E N | B IJS C H O LIN G E N | WO RK SH O P S

w w w . y o g a - s a s w i t h a . n l

Kies voor kwaliteitsyoga Voor (potentiële) docenten: • belangenbehartiging • contact met collega docenten • goedkope collectieve verzekering Voor (potentiële) cursisten: • vind een erkende yogadocent

www.yoganederland.nl Vereniging Yogadocenten Nederland Contact secretariaat: 06 53 78 83 80 info@yoganederland.nl Facebook.com/yoganederland.nl

JOUW ADVERTENTIE HIER?

www.yoga-international.nu Bel of mail Elma Noë T 030 - 691 38 35 E enoe@virtumedia.nl

VAN JE HOOFD NAAR JE HART

Yin yoga met Esther Ekhart

Door Esther Ekhart  Foto's Lyanne Keegstra / EkhartYoga  Kleding Urban Goddess

V

an je hoofd naar je hart: deze sequentie bereidt je lichaam voor op het zitten in meditatie.

Houd elke houding tussen 1 en 5 minuten aan. In Yin yoga kun je de tijd die je doorbrengt in een houding gebruiken als mini-meditatie.

Kom bij je centrum voor je begint: voel in je hoofd en laat je bewustzijn via je achterhoofd naar je nek en keel reizen, en laat je bewustzijn in je hart landen. Voel daarna je lichaam diep van binnen, hoe je bewust wordt van je ademhaling en de levendige sensaties in het lichaam.

Breng in elke Yin-houding je bewustzijn van je hoofd naar je hart. Voel de adembeweging in je

lichaam en breng je aandacht diep naar binnen.

Oefen het observeren van alles wat er opkomt in het veld van je bewustzijn, zonder over jezelf of je lichaam te oordelen. Als je denken chaotisch is, kies dan een anker zoals het volgen van je ademhaling. Vind de juiste spanning in de houding maar houd het tegelijkertijd comfortabel.

Deze sequentie lost spanningen en stijfheid in het lichaam op zodat het zitten voor langere periodes mogelijk wordt. Hoe vaker je ze herhaalt, hoe makkelijker het wordt.

Gebruik props om het jezelf zo comfortabel mogelijk te maken.

LICHAAM

yoga international

  

15

voorbereiding op meditatie

1

a

1

b

Dangling Houd je voeten op heupbreedte en je knieën zacht, en grond de vier hoeken van je voetzolen. Vouw voorover

16 yoga international

vanuit de heupen en pak de ellebogen. Ontspan je rugspieren en laat je hoofd zwaar worden. Zwaai ontspannen van links naar rechts. Rol wervel voor wervel de rug op om omhoog te komen.

2

3

Squat

Butterfly

Voeten iets wijder dan heupbreedte, je tenen wijzen

Ga vanuit hurkzit met behulp van je handen op de vloer

licht naar buiten. Ga naar hurkzit en zorg dat je knieën

zitten. Breng je voetzolen tegen elkaar, op prettige afstand

in dezelfde richting wijzen als je tenen. Leg eventueel

van je bekken. Buig voorover vanuit je heupen (een

een gevouwen deken of blok onder je hielen. Breng je

kussentje helpt) en laat je rug voorover buigen. Strek je

ellebogen tussen je knieën en duw de handpalmen tegen

armen naar voren en ontspan in de houding: ga mee met de

elkaar aan. Strek energetisch je kruin en zitbotten van

zwaartekracht. Focus op je adem en loslaten. Terugkomen:

elkaar weg, en strek je wervelkolom.

rol rustig omhoog, breng je knieën weer naar je centrum.

LICHAAM

Cow Face pose with Eagle arms

Sphinx

Begin vanuit zit met gebogen knieën en je voeten plat

Ga op je buik liggen, voeten een stukje uit elkaar, en plaats

op de vloer. Breng je linkervoet naar de buitenkant van je

je ellebogen onder je schouders. Leg je handpalmen tegen

rechterheup, onder je rechterknie. Breng je rechtervoet

elkaar, of strengel je vingers in elkaar. Ontspan de billen en

naar de buitenkant van je linkerknie en leg de knieën boven

pas de plek van de ellebogen aan zodat het goed voelt in

op elkaar. Je kan op een kussentje zitten als het pijn doet

je onderrug. Je kan een bolster onder je ribben plaatsen

of je onderste been strekken.

voor extra steun.

Houd je zitbotten zwaar, verleng je wervelkolom en kruis je armen voor je, de linkerelleboog over de rechter. Sla je onderarmen over elkaar en pak je rechterduim met je linkerhand. Neem even de tijd om stilte te vinden in de houding.

5

5

b

a Frog Begin op handen en knieën en spreid je knieën wijd. Houd je voeten tegen elkaar of houd je schenen parallel aan de zijkanten van je mat.

Houd je heupen boven je knieën en laat je bovenlichaam zakken. Rust op je ellebogen (a) of laat je borst plat naar de vloer zakken, je armen uitgestrekt of onder je voorhoofd (b).

In deze houding kun je jezelf liefdevolle aandacht geven. Pas je houding aan zonder te oordelen. Adem. Terugkomen: ga naar kindhouding en kom rustig omhoog.

17

6

yoga international

4

8

Child’s pose with a twist

Seated Swan

Ga zitten op je hielen met je knieën gespreid en plaats

Begin vanuit zit op de vloer met gebogen knieën, voeten

de vingertoppen van je linkerhand op de vloer. Verleng

plat op de vloer. Leun naar achteren op je handen, leg je

je rug en draai je bovenlichaam naar links, terwijl je je

rechtervoet op je linkerknie. Flex je rechtervoet, pas de

18

rechterarm onder je linkerarm door laat glijden. Laat je

intensiteit van de houding aan door je voet naar je heup te

rechterschouder naar beneden zakken en pas je houding

schuiven. Leun naar je armen en loop je handen verder weg

yoga international

aan. Je kan je vingertoppen laten staan of je linkerarm

achter van je vandaan. Houd je borst opgericht, zoek strekking

achter je plaatsen. Gebruik je linkerhand om rustig terug te

in de heupen, schouders, ellebogen en/of polsen. Observeer.

komen en doe de andere kant.

Terugkomen: loop je handen rustig terug en trek je been terug.

7

9

10

Windshield Wipers

Happy Baby pose

Plaats vanuit zit, met gebogen knieën, je voeten plat op

Ga op je rug liggen, met gebogen knieën, en trek ze op

de vloer, ter breedte van je mat. Plaats je handen achter je

naar je oksels. Houd de voetzolen naar het plafond, pak de

voor steun en zwaai je knieën van de ene naar de andere

zijkant van je voeten of schenen. Flex vanuit je hielen, duw

kant. Coördineer de beweging met je ademhaling: naar het

je voeten zachtjes in je handen, terwijl je trekt met je handen

midden als je inademt en naar de zijkant als je uitademt.

om weerstand te creëren. Houd lengte in je nek. Je kunt deze houding vasthouden en zachtjes van zij naar zij wiegen.

LICHAAM

3 x goed zitten Of je nu op de vloer zit met gekruiste benen, geknield in Seiza of rechtop een stoel, het belangrijkste is dat je comfortabel met een rechte rug zit. Tips:

Ga op een kussen zitten en kruis je benen voor je. Ga zo

20 jaar een internationale

hoog zitten dat je knieën lager komen dan je bekken –

leraar. Ze is oprichter van

of ondersteun de knieën met gevouwen dekens of een

EkhartYoga.com, de

bolster in de lengte. Laat je gewicht terugvallen naar je

grootste online yoga studio

ondersteuning en beweeg heen en weer over je zitbotten

van Europa. Wil je online yoga beoefenen? Doe nu mee

om de perfecte plek van balans te vinden. ‘Prik’ jezelf vast

met een twee weken gratis proefabonnement op

op deze plek en verleng je rug daar vandaan naar je kruin.

EkhartYoga.com

Scan je hele lichaam om spanningen te verzachten.

Seiza

Zittend op een stoel

Als je gekruiste benen ongemakkelijk vindt, kun je een

Ga op de rand van de voorkant van de stoel zitten zodat

bolster of kussen tussen je benen doen en geknield

je je rugspieren gebruikt om rechtop te zitten, en niet de

zitten. Je kunt Seiza ook proberen met een speciaal

rugleuning. Zet je voeten op de vloer en leg je handen

houten bankje waar je je knieën onder schuift. Als je

op je bovenbenen. Geef jezelf gronding door je voeten

pijn krijgt aan de voorkant van je enkels kun je er een

en zitbotten en verleng naar de kruin terwijl je je lichaam

opgerolde deken onder leggen.

scant om laatste spanningen los te laten.

19

Kleermakerszit

Esther Ekhart is al sinds

yoga international

OVER ESTHER EKHART

ADVERTORIAL

“Smaken van ver uit een keuken dichtbij” In onze keukens in Zaandam, Amsterdam en Amstelveen maken wij verse Hoemoes, Falafel en andere mediterrane salades en sauzen. Allemaal gebaseerd op authentieke, maar eigentijdse recepten. Met onze producten zet je in een handomdraai een smakelijk mezze op tafel; kleine hapjes die je gezellig kunt delen met je vrienden. Maar wist je dat je naast het bekende smeren en dippen ook heerlijk met ons kunt koken? www.maza.nl www.facebook.com/MasMasMaza

Wist je dat…

Wist je dat…

Maza ieder jaar

Wij regelmatig

VENKEL EN ESFENAJ

een nieuw recepten­

workshops organi­

boekje maakt met een

seren... In onze winkel

INGREDIËNTEN

Snij de komkommer

bekende chef...

in Amstelveen laten we

• 2 gerookte kipfilets

doormidden en vervol-

Zo kookte Felicia

je graag zien hoe je met

• 1 venkel

gens in lange stukken

• 1 komkommer

of repen, snipper de

• ½ bosje bieslook

sjalot en snij de avoca-

bijvoorbeeld al met

onze producten

Mathijs Vrieze,

heerlijke vegetarische

Jonathan Zandbergen,

gerechten en hapjes

• 1 sjalotje

do in grove stukken.

Jeremy Vermolen en Jef

kunt maken. Kom langs

• 1 avocado

Verhit de tortilla’s in

Schuur

of check onze Facebook

• 4 grote tortillawraps

een koekenpan, zodat

voor de mogelijkheden.

• 1 bakje Maza Esfenaj

ze soepel worden, en

• flinke hand blad- of

besmeer ze een voor

Wist je dat…

20

TORTILLAWRAPS MET KIP,

veldsla

een met een flinke laag

Wij steeds vaker op je

Wist je dat…

vakantiebestemming te

Vega, Vegan,

BEREIDINGSWIJZE

en vervolgens de rest

vinden zijn... Niet alleen

Halal, Koosjer...

Snij de kipfilet in heel

van de ingrediënten

in Nederlandse super-

Al onze producten zijn

dunne plakken en doe

erover. Rol de tortilla’s

hetzelfde met de

op en serveer ze voor

venkel.

de lunch of snij ze in

markten, maar ook

vegetarisch en Halal en

steeds vaker kom je ons

de meeste zelfs

tegen in bijvoorbeeld

veganistisch en koosjer.

esfenaj. Verdeel de sla

plakken en serveer ze

Oostenrijk,

met een prikker erin

Denemarken, Polen,

als borrelhapje bij de

Duitsland en Spanje

BBQ!

Wil je Maza een keer in het echt beleven?

Breng dan eens een bezoekje aan de Foodhallen Amsterdam of Winkelcentrum Stadshart Amstelveen.

MEER RECEPTEN? Gratis receptenboek Download nu ons gratis receptenboek voor eindeloos veel ideeĂŤn voor een smakelijke en originele maaltijd! www.maza.nl/receptenboekje

Spanningsklachten de baas Meditatief bewegen met de Methode Van Dixhoorn

Yogadocente Yvonne Esser merkte dat sommige cursisten onrustig werden van ontspanningsoefeningen, het benauwd kregen van ademhalingsoefeningen en asana’s onder te veel spanning uitvoerden.

De Methode Van Dixhoorn bracht uitkomst en de meditatieve bewegingen zijn bovendien een prachtige basis voor yoga. door Yvonne Esser

THERAPIE JAN VAN DIXHOORN: ÉÉN OVERKOEPELENDE METHODE Jan van Dixhoorn, arts en wetenschapper, bestudeerde onder meer autogene training, Jacobson (progressieve spierrelaxatie), Yoga, Feldenkrais, Craniosacraaltherapie, Zenmeditatie en Qigong, en heeft daaruit een overkoepelende methode voor adem- en ontspanningstherapie ontwikkeld die gemakkelijk toepasbaar is.

In de jaren ’80 heeft hij veel onderzoek gedaan met biofeedbackapparatuur bij het toepassen van adem- en ontspanningsinstructies. Hij ontdekte dat er niet één methode is die voor iedereen werkt.

Hij ontwikkelde een overkoepelende methode die alle elementen bevat die we als mens tot onze beschikking hebben om onszelf te beïnvloeden en bij te sturen, zoals aandacht, visualisatie-oefeningen.

Het bijzondere van begeleiding met de Methode Van Dixhoorn is dat een therapeut samen met zijn cliënt op zoek gaat naar wat werkt bij diegene. Dit heet procesmatig handelen en betekent dat de therapeut niet van tevoren bedenkt wat iemand nodig zou hebben, maar volgt wat er gebeurt en aansluit bij de ervaringen van de cliënt. Deze evaluatie en daarvanuit verder werken is zeer belangrijk voor de effectiviteit van de methode. In feite is

Niet sturen

de hoofdzaak iemand in contact te brengen

De adem speelt een belangrijke rol bij de Methode Van Dixhoorn, als mogelijkheid om te voelen hoe het met je gaat èn als mogelijkheid om jezelf te beïnvloeden. Het herstellen van de natuurlijke adembeweging staat hierbij voorop. Niet het willen

met zichzelf, zodat de persoon vanuit zijn

Verfijning en verdieping in de yogabeoefening

eigen wijsheid gaat ervaren wat er nodig is om beter te kunnen functioneren.

controleren of sturen van de adem, maar het creëren van omstandigheden waarbij het ademen vanzelf weer gemakkelijker, rustiger en vloeiender wordt.

Bijzonder is dat in de bewegingsinstructies de relatie tussen de wervelkolom en het ademen benut wordt om ademruimte en ademgemak te laten ontstaan.

De werkwijze vanuit de Methode Van Dixhoorn waarbij een ieder wordt uitgenodigd om zelf te ervaren hoe bewegingen zonder overbodige spanning kunnen worden uitgevoerd is een prachtige basis voor yoga. Het helpt cursisten om bij hun eigen wijsheid te komen en asana’s uit te

23

via de adem, door beweging, houding- en

yoga international

A

ls je - om wat voor redenen dan ook - een tijd onder een verhoogd spanningsniveau functioneert, dan komt het vaak voor dat je lichaam niet meer echt ontspant.

Je blijft als het ware ‘aan’ staan en kunt de ‘uitknop’ niet meer vinden, omdat je gewend bent geraakt aan de hoge spanning en niet goed meer voelt hoe hoog jouw spanning eigenlijk hoort te zijn. Je brein blijft actief en het ademen raakt ontregeld. Zelfs yoga-oefeningen kunnen je dan niet meer in een ontspannen toestand brengen.

Met de Methode Van Dixhoorn leer je weer contact maken met je lichaam en ervaar je wat jouw systeem nodig heeft om dieper tot rust te komen en met de juiste spanning weer in beweging te komen (=onnodige moeite achterwege te laten). De meeste instructies en oefeningen zijn eenvoudig uit te voeren en in te passen in het dagelijkse leven. De methode bevat alle elementen die we als mens tot onze beschikking hebben om onszelf te beïnvloeden: aandacht, adem, beweging, houding en voorstelling.

Door herhalende bewegingen zonder vastomlijnd doel gaat de aandacht vanzelf naar binnen en kom je in aanraking met hoe jouw lichaam het gemakkelijkst kan bewegen en ruimte kan creëren voor de adem. Je gaat voelen hoe de verschillende lichaamsdelen het beste kunnen samenwerken en hoe er samenhang in het geheel ontstaat.

Aandacht buiten de yogamat

yoga international

24

voeren op een wijze die bij hen past. Elk individu is immers anders. Op deze wijze stuur je het lichaam niet aan vanuit een sturend bewustzijn, maar vanuit een meditatief gewaarzijn. Dit geeft verfijning en verdieping in de yogabeoefening.

Het ontwikkelen van lichaamsgevoel, het aandacht hebben voor jezelf buiten je yogamat en het toepassen van spanningsregulatie in je dagelijkse leven zijn vaardigheden die je hierbij tevens ontwikkelt omdat je uit je denkhoofd meer met de aandacht in het lichaam oftewel bij je zelf komt.

ERVAAR DE METHODE VAN DIXHOORN Oefening: zit, stand voeten • Ga zitten op een kruk of stoel met een vlakke zitting, houd ruimte achter de rug.

• Zet de voeten plat op de grond. Is de zitting te hoog? Leg dan iets onder de voeten.

• Merk op waar de voeten staan ten opzichte van je knieën. Voor je knieën, er vlak onder, er achter?

• Zet de voeten iets voorbij de knieën. Hoe voelt dit, hoe zit je zo?

• Zet de voeten iets achter de knieën. Hoe voelt dit, hoe zit je zo?

Yvonne Esser is docent aan de opleiding

• Zet de voeten weer voorbij de knieën, iets

Methode Van Dixhoorn voor Adem- en

verder, en weer terug, achter de knieën. Wat

Ontspanningstherapie. Ze geeft de

maakt de stand van de voeten uit voor de

bijscholing ‘Adem en Ontspanning, inzichten vanuit de Methode Van Dixhoorn’ aan yogadocenten. Vanuit deze benadering

manier waarop je zit?

• Zet de voeten voorbij de knieën… en ga dan staan. Hoe gemakkelijk ging dat?

is een nieuwe vorm van yoga ontstaan. Ze

• Kom terug zitten.

ontwikkelde de module Skeletal Breathing

• Zet de voeten achter de knieën en ga dan

Yoga - voor ontspannen bewegen en ruim ademen. yoga-aot-maarssen.nl

staan. Hoe gemakkelijk ging dit?

• Kom terug zitten. Zet de voeten voor de knieën. Hoe zit je nu?

HEBBEDINGEN Nieuw bij Iloveyoga: het merk Beyond Yoga.

Beyond Yoga heeft hoge kwaliteit yoga leggings en tops uit Amerika. De Lux Island Ombre High Waisted Midi Legging is geïnspireerd op de kleuren uit het

De nieuwe biologische thee collectie van Rituals biedt een ultiem meditatiemoment

Hawaïaans paradijs. Elk seizoen komen er weer

Het bereiden en drinken van thee laat ons even

Bezoek www.iloveyoga.nl voor de andere prints

ontsnappen van de hectiek in ons dagelijks leven,

en stoffen van Beyond Yoga, in Nederland is het

al is het maar voor vijf minuten. Geïnspireerd op dit

merk exclusief te verkrijgen bij Iloveyoga. De maten

universele ritueel lanceert Rituals een thee collectie

variëren van XS tot en met XL.

met unieke smaken en een nieuwe verpakking.

Prijs: ¤ 75

De biologische, gecertificeerde thee is zorgvuldig

iloveyoga.nl

nieuwe prints. De comfortabele stof zorgt ervoor dat je koel blijft in elke vorm van yoga die je doet.

geselecteerd en afkomstig van over de hele wereld. De theezakjes zijn biologisch afbreekbaar.

Daarnaast is de verpakking gemaakt van FSCgecertificeerd papier, wat betekent dat het afkomstig is van duurzaam beheerde bossen. De collectie bestaat uit zeven verschillende smaken die

25 yoga international

zijn gebaseerd op de bekende Rituals-collecties.

Verkoopadviesprijs thee: ¤ 6,50. rituals.com

Yoga-sokken van SOXS SOXS maakt eerlijke warme en vochtregulerende geitenwollensokken die niet kriebelen. Voor hem en haar, groot en klein. Nieuw-Zeelandse schapen

Glerups sloffen

zijn de leveranciers van de

Het vilt van Glerups is gemaakt van 100%

eco-wol. De sokken worden

schapenwol van geselecteerde schapen uit New

gefabriceerd met respect

Zeeland. De buitenzool van de pantoffel heeft

voor mens en natuur. En

een antislipwerking en is gemaakt van natuurlijk

gemaakt met liefde. Want

gelooid kalfsleer, de sloffen

liefde en warmte is niet

zijn ook verkrijgbaar met een

alleen weldadig voor je

rubberen antislipzool. De

voeten, maar voor de hele

mooie naturelbruine kleur van

maatschappij.

de zool in combinatie met de

De sokken zijn uitgevoerd

vormgeving en het vilt geeft

met een slijtvaste antislipzool

Glerups haar kenmerkende

zodat je tijdens jouw

uitstraling. De dubbele laag

yogalessen niet uitglijdt. Ook

vilt in het voetbed zorgt voor

bevatten ze een mooi paars

extra demping.

label, een geestverruimende

Deze sloffen zitten zo

kleur. Daarnaast zijn ze one

comfortabel dat u er met

size fits all (maat 37-41).

blote voeten in kunt rondlopen. Ideaal voor de

Prijs sokken: ¤ 31,95

koude wintermaanden om lekker in huis te dragen.

soxs.co

binorm.nl/glerups

Geen woorden maar paarden

In therapie bij de paarden yoga international

27

Coach Gaudia Galama is geen paardenfluisteraar, maar fluistert wél zoete woordjes tegen haar Friese paarden Wessel en Siebe.

Ze zet hen in bij familie- en relatieopstellingen met haar cliënten. Tijdens de sessie is het vooral in stilte voelen geblazen.

En kijken: wat geven de paarden aan?

Door Marciel Witteman Foto’s Henk Stokhof en Suzanne Cup

H yoga international

28

et is een druilerige zondag, Gaudia staat me buiten monter op te wachten, bij de pensionstal waar haar onderneming ‘Paardenbloemen’ is. Gaudia is ‘op paarden gekleed’; buitenkleding met stevige schoenen, een stoere outfit. En dat is ook nodig, blijkt later. We lopen naar de bak waar de dieren al bij het hek staan te wachten. Daar loopt ook een mooie jonge goudkleurige blondmanige Haflinger, genaamd Nemo. Dat ras herinner ik me nog zo goed uit mijn paardenmeisjes-tijd!

De dieren kijken ons nieuwsgierig aan, zo lijkt het. Paarden zijn heel geschikt voor opstellingen, vertelt Gaudia: ‘Het zijn kuddedieren en prooidieren die overleven door in de kudde continu goed met elkaar in contact te zijn en te blijven. Ze voelen wat er speelt, ook in een mensengroep. Het gaat bij mijn coaching om ‘verbinden’ en ‘ordening’. Het hele leven bestaat immers uit onderlinge verbindingen en relaties.’

De bak in Ik ga met Gaudia mee de bak in. We gaan geen complete sessie doen, maar een kleine kennismaking met het werk. Ik houd van paarden en ben er niet bang voor, maar toch is het even spannend. Ze zijn groter dan ik dacht. De Haflinger begint zich er meteen mee te bemoeien, plukt stevig aan mijn mouw met zijn tanden en blokkeert mijn zicht op Siebe en Wessel. Terwijl ik mijn mouw lostrek en probeer uit de hoek van de bak te komen, zegt Gaudia dat alles vanaf het moment dat ik in de bak sta iets kan betekenen voor mij. Ze duwt het paard rustig opzij en stuurt

Wat roept het brutale gedrag van het jonge paard op?

Merrie voorop In de prettige ontvangst- en therapieruimte van Gaudia’s praktijk ‘Paardenbloemen’ praten we met kopjes thee bij de kachel verder. Waarom paardenbloemen?

‘Paardenbloemen zijn voor mij symbool van de kracht van de onopgemerkte, ondergewaardeerde aarde, haar vruchtbaarheid en genezende kracht.

Zij representeren de zon met hun stralend gele reactie als deze op hen schijnt, en de grijze pluizenbol stelt de maan voor. Zij spiegelen zowel mannelijke als vrouwelijke aspecten.’ Lachend: ‘Ik heb er goed over nagedacht ja!’

‘En paarden eten natuurlijk ook paardenbloemen’, lach ik, ‘maar wat hebben de paarden er verder mee?’

OVER GAUDIA GALAMA: Gaudia is lichaamsgericht therapeut en coach voor persoonlijke en relationele ontwikkeling. Daarnaast is ze docent aan de paardencoach-opleiding de Keulseweg, voor een groeiend legertje paardencoaches die opstellingen doen met paarden. Er komen regelmatig yogi’s bij haar, voor privé-opstellingen of om ervaringen op te doen in het kader van de yoga-therapie. paardenbloemen.nl De familie- of relatie-opstelling is een vorm van psychotherapie die komt van de Duitser Bert Hellinger. Zijn werkwijze heeft geleid tot wat nu meer algemeen Systemisch Werk genoemd wordt. Therapeuten en coaches middel van het opstellen van iemands herkomst, of elementen daaruit, niet direct zichtbare relaties tussen familieleden en de eventuele knelpunten daartussen te herkennen, erkennen en zo mogelijk op te lossen.

‘Zowel de kudde paarden als de pluizenbol zijn voor mij voorbeelden van natuurlijke ordening, de kudde als symbool voor natuurlijke ordeningen in families en groepen en de pluizenbol als beeld van het vanuit een ordening verdergaan. In de kudde gaat de oude ervaren merrie voorop. Zij weet waar ze heen moet voor gras en water en de speciale kruiden die de kudde nodig heeft. De hengst drijft achteraan de kudde op. Hij slaat alarm en verdedigt tegen aanvallen van achteren. Ieder heeft zijn eigen plaats en taak en van daaruit werken ze met elkaar samen.’

Waarom ben je therapeut geworden?

‘Ik was als middelste van een gezin van zeven kinderen niet echt gelukkig en vroeg me op jonge leeftijd al af hoe mensen gelukkig worden. Die vraag werd de leidraad in mijn leven. Ik geef lichaamsgerichte therapie (PMT) in een ziekenhuis in Utrecht en ik deed een opleiding voor relatie en gezinstherapie, dus ik hield me ook bezig met relaties.’

29

die systemisch werken, trachten door

yoga international

me naar Siebe en Wessel. Ze vraagt wat het gedrag van het jonge paard in mij oproept. Ik had het toevallig net nog gehad over grenzen aangeven, dat ik dat soms nog steeds lastig vind.

Ik vind het dus frappant, dat het paard brutaal te dicht bij kwam. Gaudia zegt dat zoiets een thema van een sessie zou kunnen zijn. We lopen naar het midden van de bak en goudkleurige Nemo loopt mee. Gaudia laat me een paar keer langer rustig stilstaan vlakbij het paard, we kijken wat hij doet. Zo blokkeert hij mij het zicht op Siebe en Wessel en hapt en trekt wat aan mijn jas (een nepbont jack, niet bedoeld voor paarden). Hij staat bijna op mijn voet (een katoenen bergschoen, niet bedoeld om een paardenhoef te weerstaan), maar vooral blijft hij aan de rechterkant van mijn hoofd snuffelen, en snuift een paar keer heel zachtjes in mijn oor.

Ik vind de persoonlijke vragen die Gaudia vervolgens stelt verrassend en het ‘ontvangend en luisterend aanwezig zijn’ in het contact met het paard ervaar ik als prettig, meditatief en leerzaam.

Het voelt inderdaad alsof hij signalen geeft.

Gaudia demonstreert even later nog wat ze bij opstellingen doet. Er worden placemats als ‘representanten’ (vertegenwoordigers voor iets of iemand bij een opstelling) in de bak neergelegd op plekken die ik op gevoel aanwijs. Ik ben nieuwsgierig, maar weet uit ervaring dat een opstelling tijd nodig heeft. We zijn inmiddels klam geworden van de fijne regen en gaan naar binnen om op te warmen.

Ook mensen die aanvankelijk sceptisch zijn worden geraakt BOEKENTIPS VAN GAUDIA GALAMA: • Ruud Knaapen Coachen met paarden - het systemisch perspectief Uitgeverij Boom/ Nelissen ¤ 12 • Linda Kohanov De Tao van Equus de weg van het paard BBNC uitgevers ¤ 19,95

En hoe heb je je vanuit dat ziekenhuis tot een systemisch paardencoach ontwikkeld?

‘Ik zocht naar een methode die echt zou helpen en kwam in het alternatieve circuit terecht, of mooier gezegd: het complementaire circuit, van waaruit problemen en onbegrepen lichamelijke klachten soms beter te begrijpen zijn. Het sjamanisme van dr. Ronald Chavers, die filosofie en wetenschap verbond met dans en gevechtskunst en theater, hielp me om uit mijn ongelukkige gevoel te komen. Zo ging ik begrijpen wat mijn plek in mijn gezin was. Doordat de twee culturen van mijn ouders niet goed bij elkaar kwamen, wist ik niet waar ik bij hoorde, wie ik zelf was. Hij leerde me veel over interculturele menselijke relaties. Later kwamen daar dr. Iwan Boszormenyi-Nagy’s Contextuele Therapie, dat is relatie en gezinstherapie, en Bert Hellingers’ familieopstellingen bij als leermeesters.’

En hoe zijn de paarden erbij gekomen?

‘Als klein meisje wilde ik al met de paarden zijn, maar mijn ouders konden zich geen paard veroorloven. Later, na mijn vijftigste, kwamen de paarden weer op mijn pad. Bij een oom die paarden hield, mocht ik langskomen met mijn cliënten, dat was geweldig. Hij gaf me een oudere merrie, zo is het begonnen. Later kreeg ik Wessel erbij, ik wilde altijd al een Fries. Toen de merrie overleed, kwam Siebe er bij.’

Wat vind je bijzonder aan je werk?

‘Ik probeer zichtbaar te maken wat je niet ziet. En er gebeurt van alles met mensen tijdens dit werk.

Het lijkt soms zelfs alsof het paard mijn gedachten stuurt. Ook mensen, vooral mannen, die graag bewijzen willen zien en aanvankelijk wat sceptisch zijn, worden geraakt op het moment dat een paard contact maakt, zonder woorden.’

COLUMN

Chakra’s & Chardonnay

yoga international

31

Door Ellen Dekkers Fotografie Marjon van Gruijthuijsen

Meditatiewijnen Stil zittend mediteren blijf ik lastig vinden, ook al doe ik het al jaren. Nog steeds kan het zweet me uitbreken en houd ik het nog geen minuut vol of zijn het de dwaze gedachtes die me in de greep houden. Ik ruil mijn kussentje liever in voor een goed glas wijn…

Mediteren met wijn gaat me een stuk beter af.

Goed proeven vereist mijn volledige aandacht en brengt me helemaal naar het moment. Als vanzelf wordt het dan stil in mijn hoofd en gaan mijn zintuigen op onderzoek. Er zijn ook meditatiewijnen, die net als sommige muziekstukken, een meditatieve werking hebben. Dat zijn wijnen die vragen om aandacht door hun complexiteit. Het is net alsof ze roepen: ‘Stop en neem de tijd om al mijn laagjes te ontdekken. Benader me rustig en met eerbied.’ Je wordt er stil van en een gelukzalig gevoel kan zich meester van je maken.

Zo’n meditatie-wijn wil gedronken worden zonder afleidende gerechten of gesprekken.

Alleen jij en de wijn. Nippend, want een slokje is al genoeg om minutenlang ‘te zijn met de wijn’. Het is wonderbaarlijk wat er gebeurt als zo’n wijn zich aandient. In een groep kan het dan ineens muisstil worden. Je ziet mensen verschuiven en recht op hun stoel gaan zitten.

Ze ruiken meerdere malen aan de wijn en proeven vol aandacht. Men vertraagt en sluit soms zelfs ook de ogen. Het blijft stil… waarna ontroering, ontspanning of enthousiasme loskomt. Ik ben benieuwd wat een stressmeter aangeeft wanneer ik voor en na het proeven een meting zou doen. Wil je je meditatiekussen ook eens verruilen voor een wijnmeditatie?

Weet dat alleen wijnen van hele hoge kwaliteit met een lange rijpingstijd deze magie bezitten.

Magisch is het.

ELLEN DEKKERS is vinoloog.

Wijnproeven, reizen, lachen, dansen, wandelen, yoga en ademen met mensen (Transformational Breath) is wat ze het liefst doet!

Meditatie­leraar Burgs

ZĂł voel je dat je leeft

MEDITATIE

I

k denk dat bijna iedereen wel het vage vermoeden heeft dat er ergens, op de achtergrond, een geheim is waar je de vinger niet op kunt leggen. Heel diep van binnen zit een onmiskenbaar gevoel dat het leven meer is dan het lijkt. Het leven is een mysterie, en hoe hard we ook proberen om het te verklaren, het is en blijft een mysterie. Wie probeert het mysterie te ontluisteren, omdat hij kost wat kost wil begrijpen hoe het in elkaar zit, ontgaat dat dat nou juist is wat het zo mooi maakt en het gevoel geeft dat het allemaal de moeite dubbel en dwars waard is.

Het leven kan eentonig zijn en onaangename dingen en zelfs ontberingen met zich meebrengen.

Leven is niet gemakkelijk. Toch zijn de lust en het verlangen om te leven onverminderd sterk. Onze drang om te leven houdt zelfs stand in tijden van grote tegenspoed.

Onstuitbaar leven Als we kijken naar de natuur om ons heen, dan zien we dat het leven overal opborrelt, onstuitbaar.

Die grenzeloze kracht zit ook in ons; wij zijn er een uiting van, wij maken er deel van uit, wij zijn die kracht. Het mysterie van het leven is ook

De lust en het verlangen om te leven zijn onverminderd sterk

33

Door Guy Burgs

in ons aanwezig, 24 uur per dag. En alhoewel wij voortdurend afleiding zoeken en ons er meestentijds niet bewust van zijn, hebben wij toch ergens diep van binnen het gevoel dat er meer is.

Ik zou je willen aanmoedigen om eerlijk, met een open geest en met een moedig hart, naar het leven te kijken, zodat je een punt bereikt waarop je eerbied en respect voor het leven krijgt, en het niet als vanzelfsprekend beschouwt. Het leven is zeldzaam en kostbaar. Pas als je je verwondert over het leven en er ontzag voor voelt, kun je er op een gezondere manier mee omgaan. Dat is de basis voor ons welzijn en dat van volgende generaties.

Als je leert om aandacht te geven aan wat er binnen in je en om je heen gebeurt, dan wordt het leven de perfecte leraar. Zodra je dat erkent, dan laat het leven zien wat je moet doen. In het leven is een intelligentie werkzaam die zich weerspiegelt in alles wat we ervaren. Ook al neem je dat niet waar, diep van binnen is er iets dat dit weet.

Schitterend spektakel Ik mediteer in de vroege ochtend, als de wereld nog slaapt en alles rustig is. In de stilte stem ik af op de energie om mij heen. Er zijn twee dingen die overblijven als mijn gedachten stoppen. Het eerste is het sublieme vredige, harmonieuze en zelfs gelukzalige ritme van het leven, als uiting van een natuurlijke orde. Dat is het leven, zoals het ontstaat, groeit en vergaat, al miljarden jaren lang.

Het leven heeft een uiterst subtiel ritme, zonder enig gevoel van spanning of wrijving. Altijd en overal is het moeiteloos zichzelf. Achter dit alles gaat een diep gevoel van liefde schuil, ondanks alle ontberingen en worstelingen die ontstaan en vergaan met zich mee brengen.

Vervolgens voel ik de energie van de mens, van de omvang van de mensheid op deze aarde. Ik voel de ondraaglijke spanning waarin de mens leeft in een poging om zijn domein de baas te blijven en zijn wil op te leggen. Ik voel de uitwerking hiervan op de natuurlijke orde, het knarsen en wrijven dat dit met zich meebrengt.

Als ik zo zit, met deze twee onverbiddelijke energieën, dan stem ik af op de stilte waaruit alles voortkomt en weet ik dat alles precies is zoals het moet zijn. De wereld en het universum uiten zich altijd en overal op de enige manier die mogelijk is. Al miljarden jaren brengt onze aarde zich op volmaakte wijze tot uitdrukking. Jammer

yoga international

Burgs bestudeerde en praktiseerde meditatie en Chi kung in Azie, onder leiding van vele verschillende grote meesters. Op verzoek van één van die meesters keerde hij terug naar Engeland, om daar zijn kennis door te geven. Voor Yoga International schreef hij dit stuk, waarin hij laat zien wat je kunt doen om te voelen dat je leeft.

In de stilte stem ik af op de energie om mij heen

yoga international

  

34

dat er vroeger niemand was om dit schitterende spektakel te aanschouwen.

Maar nu zijn wij hier en aanschouwen het. Het is niet zo moeilijk om je hele leven te zwoegen om je persoonlijke wereld in stand te houden. Rouwen over het verlies van het leven, op het moment dat het je wordt ontnomen met je laatste ademtocht, terwijl je nooit hebt nagedacht over dat waarvan je deel hebt uitgemaakt, is de grootste tragedie die je je maar kunt voorstellen.

Als wij nu allemaal in een oogwenk van hier zouden vertrekken, zou de aarde ongetwijfeld een zucht van opluchting slaken en zou binnen honderd jaar alles hier weer net zo majestueus, tot de verbeelding sprekend en creatief zijn als voorheen. Maar opnieuw zou het jammer zijn als er niemand was om dat te aanschouwen, op de manier waarop alleen wij mensen dat kunnen. De vraag is dus niet of wij zullen overleven, maar wat de kwaliteit van leven is, die wij zelf scheppen in onze poging om te overleven.

Verlangens najagen Hoe meer wij het contact met de intelligentie achter ons leven verliezen, hoe groter de uitdagingen waarvoor het leven ons plaatst.

Als wij ons verzetten tegen de noodzaak om te veranderen, is dat doorgaans niet omdat we veranderen onprettig vinden, maar omdat veranderen niet past bij onze aspiraties, bij onze persoonlijke doelen en verlangens. Toen ik na een jarenlange intensieve meditatie- en yogatraining in

India bij mijn laatste leraar vertrok, vroeg hij mij om naar huis te gaan en ten behoeve van anderen te blijven mediteren. In de afgelopen jaren zijn veel mensen naar mijn retraites gekomen om te leren mediteren en bijna allemaal hoopten ze dat meditatie hun leven zou verrijken. Na afloop van een retraite leg ik altijd twee principes uit die de basis van welzijn en vooruitgang vormen. Het eerste is dat je, als je je welzijn op de lange duur wilt veiligstellen en het najagen van je verlangens de kern van je leven blijft, bereid moet zijn daarbij nooit jezelf of iemand anders kwaad te doen.

Het tweede principe is dat als je verwacht meer uit het leven te halen dan je erin stopt, de kwaliteit van je leven mettertijd beslist achteruit zal gaan.

Want hoe overvloedig de aarde ook geeft, haar vermogen om in ons onderhoud te voorzien is eindig.

Uitzonderlijke ervaring Misschien moet je deze principes vaker overdenken om ze te begrijpen. Ze zijn in feite niets meer dan uitingen van de intelligentie achter het leven. Als we ons deze principes eigen maken, worden we weer afgestemd op deze intelligentie en kunnen we de veranderingen op gang brengen waarvan velen menen dat ze zo hard nodig zijn.

Ik wil je aanmoedigen om deze kwestie zo eerlijk en realistisch mogelijk te onderzoeken en te streven naar oplossingen die gericht zijn op een werkelijk positieve en verrijkende toekomst, niet alleen voor de mens, maar voor alle wezens waarmee wij deze uitzonderlijke ervaring van het leven delen.

Meer info: theartofmeditation.org

COLUMN

Zen, zin & onzin Mieke Bouma speurt naar verhalen die inspireren en de weg wijzen naar de verborgen wijsheid van je eigen bestaan.

Door Mieke Bouma Fotografie Ben Kleyn

Familie-etentje. Mijn hardwerkende broer klaagt erover dat hij zo slecht inslaapt.

Gedachten tollen door zijn hoofd en hij kan al die hersenbewegingen maar moeilijk tot rust brengen. En het idee alleen al dat hij de volgende dag weer aan de bak moet, zorgt er helemaal voor dat hij vaak klaarwakker in het duister ligt te staren.

‘Ik gebruik altijd melatonine’, roept mijn schoonzus.

‘Dat werkt niet bij mij’, is zijn antwoord.

‘Neem CBD-olie in combinatie met THC’, roep ik als een ware apostel omdat ik daar zelf zoveel baat bij heb.

Ja, en dan zeker stoned aan de dag beginnen.’

‘Misschien niet meer op een scherm kijken ‘s avonds’, brengt iemand voorzichtig in.

‘Maar dan wil ik juist tv kijken of Netflixen.’

‘Voordat je gaat slapen een zacht muziekje aanzetten om je hersengolven in alfa te brengen’, suggereert mijn 87-jarige moeder.

‘Van die zweefmuziek, zeker’, spot hij.

‘Ga mediteren!’ roepen we tenslotte in koor.

Hij trekt een gezicht. ‘Wanneer moet ik dat doen?’

‘Voordat je naar bed gaat.’

‘Daar heb ik de rust niet voor.’

We geven het op en schakelen over op een

ander onderwerp. Het nieuwe kookboek van Ottolenghi.

De hele dialoog doet mij denken aan het volgende verhaaltje: Er was eens een man die graag wilde mediteren.

Maar hij moest wel zorgen voor voldoende voedsel en water. Nu was er in de buurt een boerderij waar hij iedere dag om een beetje melk, water en eten bedelde, klagend dat hij door die wandeling nauwelijks aan mediteren toe kwam.

De boer gaf hem raad: ‘Waarom neem je geen koe? Die zet je aan een paal, hij graast terwijl jij mediteert en zo heb je iedere dag melk en hoef je niet steeds zo’n eind te lopen.’

Dat vond de man een goed idee.

‘Maar hoe kom ik dan aan warm eten?’

‘Neem een vrouw, die kookt het eten terwijl jij mediteert.’

Zo gezegd zo gedaan.

Na een jaar zei de vrouw: ‘Ik wil kinderen.’

De man vond het wel wat. Dan konden de kinderen helpen met melken, water halen en koken.

Dus zo geschiedde.

Na tien jaar was het een hele onderneming geworden en kwam de man helemaal niet meer aan mediteren toe.

35 yoga international

Geen tijd voor mediteren

MIEKE BOUMA is storycoach, auteur en dramadocent.

Verhalen vormen de rode draad en inspiratiebron in haar leven en werk. En verder: yoga, schrijven, films, wandelen en

miekebouma.nl

lesgeven.

yoga international

36

Navasana Boot Door Marciel Witteman Foto & Illustratie Irene Ypenburg Je ziet mij schijnheilig glimlachen, maar de Boot is pittig, zoals je aan YogaCat ziet. Buikspieren! En probeer dan met die trillende spieren je ademhaling rustig te houden en die yogaglimlach vol te houden. Ik doe hem thuis lekker even op m’n favoriete tv bankje. Een stevige ondergrond voor je zitbotten strekt makkelijker op en omhoog, dat wel. Maar beginnen en eindigen met uithangen over de leuningen is dan wel weer fijn. Heel goed als je in elkaar gezakt hebt zitten zappen, of je favoriete serie aan het binge-watchen was.

Hoe: Zitbotten stevig in de zitting of op de grond. Adem naar je buik en maak je buik actief. Til je benen op, til je armen op.

Strek je rug en houd vol! Het ziet er beeldschoon uit, vind je niet? Laat je partner of je kinderen je eens filmen als truc om het langer vol te houden.

YogaCat’s happy home, Dan heet deze houding de bestel het boek! yogacathappyhome.com Uitslover.

Nieuw!

yoga international

LEVEN

37

MINDFUL LEVEN

met de nonnen van Plum Village Paula op retraite

E

erst een kleine voorgeschiedenis, die mij naar het boeddhisme bracht. Op 14 oktober 1974 werd mijn zusje Carla geboren, twee maanden later werd ik vijf. Ik was door het dolle, maar heb haar helaas nooit gezien. Ze was ziek bij haar geboorte en overleed zes dagen later. De artsen adviseerden mijn ouders haar niet aan mij te laten zien. Ik was zo kwaad, ik zie mezelf nog in de hal van het ziekenhuis staan. Het gemis duurde jaren. Als klein meisje keek ik soms onbekende meisjes na. En als die dan lang terugkeken, vroeg ik mij af of zij het was. Want ik was ervan overtuigd dat mensen terugkeren op aarde.

In één ademteug

Stoelyogadocent Paula Jap Tjong werd geraakt door het boeddhisme, vooral zen-leraar Thich Nhat Hanh inspireerde haar.

Ze wilde nog maar één ding: naar ‘zijn’ Plum Village in Frankrijk, voor een retraite: ‘Ik doe alles in volle aandacht en met een glimlach.’

Door Paula Jap Tjong Foto's Plum Village

Dertig keer kauwen Elk kwartier luidt de bel, dan stopt iedereen met zijn bezigheden en doet drie verdiepende ademhalingen voor een extra moment van bewustzijn. Tijdens de retraite is er natuurlijk veel stilte, maar tussendoor is er ook voldoende gelegenheid om in gesprek te gaan met de

39 yoga international

Mijn eerste boek over boeddhisme las ik in één ademteug uit, het voelde als thuiskomen. Er was een woord voor waar ik als kind altijd al in had geloofd: reïncarnatie. Ik verslond het ene na het andere boek, bezocht een sangha (boeddhistische oefengroep) en startte met meditatie. Terwijl binnen het boeddhisme onthechting een sleutelwoord is tot bevrijding van het lijden, hechtte ik mij als geen ander aan het woord reïncarnatie. Ik heb er jarenlang veel troost uit gehaald. Nu houd ik me er niet meer mee bezig.

Tegen de tijd dat ik dood ga zie ik het wel. Ik ben nu hier en probeer er het beste van te maken.

Ik ontdekte meester Thich Nhat Hahn, hij inspireerde mij met zijn toegankelijke vertaling van het boeddhisme. Daarna stond een retraite naar het Franse Plum Village, dat hij heeft opgericht, hoog op mijn verlanglijst. Deze lente was het zover: ik ging naar New Hamlet, naar één van de kloosters van Plum Village. Daar wonen zestig nonnen, je draait mee met hun manier van mindful leven. Alles gaat er met de volste aandacht, of je nu eet, zit, loopt of meehelpt met schoonmaken of in de tuin.

yoga international

40

Boeddhisme voelde als thuiskomen nonnen en de internationale bezoekers. Na de avond-zitmeditatie is het vanaf acht uur ‘noble silence’ tot de volgende dag negen uur.

Ik lig ’s avonds om half negen in bed, schrijf in mijn dagboek, lees nog wat en knip om half tien het licht uit, heerlijk! Om vijf uur gaat de wekker, om zes uur is er zitmeditatie en daarna is er tai chi en ontbijt. Alle maaltijden worden in stilte genuttigd met het advies om elke hap dertig keer te kauwen. Na het ontbijt is er loopmeditatie en vrije tijd. In de middag is er mindfulservice, ofwel corvee. Alles doe ik in volle aandacht, genietend van ademen en met een glimlach. Zonder haast en luisterend naar mijn lichaam. Als ik moe bent stop ik en rust ik uit. Hier wijzen de nonnen me regelmatig op, het werk is namelijk nooit af. Ik maakte nog nooit met zoveel plezier toiletten schoon.

Tranen in mijn ogen We zingen elke dag samen. Dankzij enkele valse noten van anderen raak ik over mijn schaamte heen en zing ook. Dit wil ik vaker doen. Zingen in een groep brengt vreugde en verbinding, daar is het Thich Nhat Hahn ook om te doen.

Een ander groot goed in het klooster is om bewust

te benoemen wat goed en fijn is. Bij het ontwaken ben ik blij dat ik een lichaam heb, het is bijzonder om mens te zijn. Ik had hier ook als slak of een ander dier kunnen terugkomen. De zon, de bloemen: ik benoem het allemaal.

Ook het complimentjes geven vind ik mooi, ze noemen het ‘watering the flowers inside of you and in each other’. De hele week regent het complimenten, de nonnen zijn er bedreven in; iedereen voelt zich gezien en geliefd. Als tijdens een gesprek één van de lieve nonnen mij bedankt voor mijn komst naar Plum Village en voor ons mooie gesprek, dan voel

De basis van de boeddhistische

Chronische stress

psychologie is mindfulness. Volgens de

Ik luister naar de lering over gevoelens: elke dag ervaar je duizenden aangename, pijnlijke en neutrale momenten. Gevoelens zijn niet verkeerd of slecht, ze vormen de stroom van het leven. Dit wordt in de boeddhistische psychologie de Eerste Edele Waarheid genoemd. De aard van het leven is moeilijk en pijnlijk, dit heeft niets te maken met of wij iets verkeerd doen. We geloven veelal dat door goed handelen onze stroom van gevoelens aangenaam zal zijn en we geen pijn of verlies zullen voelen. Aangename ervaringen houden we vast en pijn proberen we kwijt te raken. Maar alles verandert steeds. Innerlijke vrede en vreugde kan alleen bereikt worden als we alles omarmen wat zich aandient, het aangaan en doorleven. Hiervoor heeft de boeddha oefeningen bedacht, zoals de zit- en loopmeditatie terwijl we langzaam en diep ademen.

Het heeft jaren geduurd voor ik een deel van leringen begreep en kon toepassen. Het was de sleutel om van mijn chronische stress af te komen. Uiteraard is er nog veel te leren en val ik regelmatig terug in oude patronen, maar daarvoor is het noodzakelijk om dagelijks te blijven oefenen.

Zelfs als je Boeddha of de Dalai Lama bent.

De week bekrachtigde mijn beoefening, ik was flexitariër en ik ben nu vegetariër. En ik ben milder voor mezelf.

Boeddha is concentratie en inzicht het pad dat leidt naar vrede en geluk, transformatie en heling. Thich Nhat Hanh is een wereldberoemde Vietnamese boeddhistische monnik, zen-leraar, schrijver en mensenrechten- en vredesactivist. Hij heeft meerdere kloosters, waarvan Plum Village in Frankrijk de meest bekende is. In Nederland wordt er op vele plaatsen in groepjes, sangha’s genaamd, gemediteerd in de traditie van Thich Nhat Hanh.

Meer info: aandachtnet.nl youtube: stoelyoganederland.nl

ik haar oprechtheid en liefde. De tranen prikken in mijn ogen.

Twee keer per week komt iedereen, bezoekers, nonnen en monniken, bijeen voor een gezamenlijke beoefening van een loopmeditatie, een dharma (lering van de boeddha), lezing en lunch. Zo’n vijfhonderd mensen mediteren en beoefenen dan gezamenlijk mindfulness. Ik geniet volop en ik bedenk dat ik dit wel elk jaar wil.

Ik lach om mezelf: ben ik nu alweer bezig met volgend jaar, in plaats van te genieten van dit moment?

yoga international

41

HART & ZIEL

Fit dankzij minimale bewegingen Annemieke Mol (94) doet al jaren Feldenkrais

Door Emilie Escher Foto’s Caro Bonink

H

aar stem klinkt ferm en krachtig en haar ogen staan helder en alert. Ze gaat nog naar films en concerten, wiedt onkruid in de tuin, zit in een leesclub, speelt elke dag piano, kookt voor vrienden en geeft elke week in het hofje, waar ze woont, een les Feldenkrais aan medebewoonsters.

Feldenkrais is een bewegingsleer die is ontwikkeld door de Israëlische natuurkundige Moshe Feldenkrais. Annemieke was een van de eerste leerlingen in Nederland. Het móet haast wel Feldenkrais zijn die haar zo levenslustig houdt.

Annemieke vindt het leuk om erover te vertellen, maar alleen als ik eerst een les bij haar volg. ‘Dan krijg je toch het beste idee.’ En zo lig ik op een dinsdagochtend met een stuk of acht hofjesbewoonsters op de mat. De les vindt hoofdzakelijk liggend plaats en draait om kleine bewegingen.

Annemieke loopt om ons heen en instrueert nauwkeurig welke houding we moeten aannemen, en met welk lichaamsdeel en hoe we moeten

bewegen. ‘Wat gebeurt er nu in je lichaam?’ vraagt ze herhaaldelijk. Omdat ze ons ook met klem heeft verzocht niet hardop te antwoorden op haar vragen en vooral zelf géén vragen te stellen is het stil.

Er is één reeks bewegingen die ze een paar keer herhaalt. Liggend op onze zij, knieën een beetje opgetrokken, de armen aan dezelfde kant op elkaar, strijken we met de bovenste hand over de onderste en daar voorbij, zo ver mogelijk. Daarna terug over dezelfde onderliggende hand en arm, via schouder, borst, sleutelbeen naar de andere kant van het lichaam totdat we met beide armen gespreid liggen.

We doen hetzelfde op de andere zijde.

‘Wat doet het met je lichaam?’ vraagt ze weer. ‘Het het geeft een heerlijke rek in de ribben,’ antwoord ik in stilte.

Vragen-verbod Een week later drinken we koffie in haar appartement. Boven de bank hangt een schilderij van haar dochter die kunstenaar is. Op tafel staat een spelt-banaan-abrikozen-pecan-cake

43 yoga international

De 94-jarige Annemieke Mol doet al bijna haar hele leven Feldenkrais. De kleine minimale bewegingen houden haar fit. ‘Die eerste keer was voor mij een aha-erlebnis. Het opende een repertoire van eindeloze mogelijkheden.’

‘Veel mensen weten niet dat hun ribben aan hun wervels zitten’

yoga international

44

die ze zelf gebakken heeft. Ze begint over het vragen-verbod tijdens de les. ‘Je moet zélf voelen en ontdekken wat een beweging met je doet. Dat is waar de hele Feldenkrais-methode om draait.

‘Lichaamsbewustzijn’. Het onderzoeken van eindeloze bewegingsmogelijkheden. De meeste mensen hebben volgens Annemieke geen idee hoe hun lichaam er vanbinnen uitziet en wat er gebeurt.

‘Dat je ribben aan je wervels zitten bijvoorbeeld weten een heleboel mensen al niet.’

‘Met Feldenkrais kunnen tot dan toe onbekende bewegingen wanneer ze prettig aanvoelen deel gaan uitmaken van ons zenuwstelsel en zo toegevoegd worden in ons ‘bewegingspakket’, legt ze uit. Dat kan leiden tot een betere lichaamshouding, of het aanleren van een nieuwe fysieke vaardigheid.

‘Iemand die bijvoorbeeld voor zijn werk altijd moet omkijken en dat niet voldoende kan en daarna wel, heeft daar plezier van.’

Knieblessure Wanneer Moshe Feldenkrais zelf geen ernstige knieblessure had opgelopen tijdens een partijtje voetbal, dan was zijn bewegingsleer er misschien nooit geweest. Hij wilde zich niet laten opereren, vanwege het risico op mislukking. Door op alle mogelijke manieren te bewegen, leerde hij zichzelf weer lopen. Daarbij moet wel even aangemerkt worden dat hij zijn hele leven al buitengewoon sportief en fysiek was. Annemieke vertelt hoe haar oude leermeester het antisemitisme in zijn geboorteland Rusland ontvluchtte en als achttienjarige jongen te voet naar het beloofde land ging. Hij woonde als vluchteling op het strand van Palestina en hield zijn Arabische belagers met jiujitsu-bewegingen van het lijf. Toen hij later in Parijs bij Joliot-Curie natuurkunde

studeerde en de bekende judomeester Jigoro Kano ontmoette, instrueerde Kano hem verder in judo.

In de oorlog gaf Moshe, vanuit Frankrijk gevlucht naar Engeland, judoles aan Engelse officieren. ’Als er één iemand ‘lichaamsbewust’ was, dan was het Moshe Feldenkrais wel.’

Wat op Annemieke grote indruk maakte was zijn werk met spastische kinderen. ‘Ik heb hem met hen bezig gezien. Hij had prachtige grote handen waarmee hij bepaalde bewegingen in gang zette die ze eerder niet konden maken. Het was zo ontroerend. Die kinderen bloeiden helemaal op.

Fenomenaal was het.’

Hij klinkt als een soort tovenaar, maar zijn leer is allesbehalve hocus pocus of zweverig, benadrukt Annemieke. ‘Ik moet daar niets van hebben. Hij was een zeer intelligente fysicus en was gewend exact te denken.’

Tanzania Annemieke had een spannend leven: ze woonde met man en kinderen in Tanzania, waar ze een ziekenhuis bouwden. Annemieke was fysiotherapeut. In 1980 kwam ze in aanraking met Feldenkrais, ze volgde uit belangstelling een cursus. ‘Tijdens die les draaide het om een beweging.’ Ze strijkt heen weer over een bovenarm. ‘Alsof je viool speelt. Een hele kleine beweging, maar voor mij opende het een repertoire van eindeloze mogelijkheden. Wat er dan allemaal gebeurt in je ribbenkast, in je bekken. Het was voor mij een aha-erlebnis.’

Feldenkrais is volkomen geïntegreerd in haar manier van bewegen. Helemaal een wondermiddel is het natuurlijk niet. Er zijn sommige krachten in het lichaam, waar zelfs Feldenkrais niets aan kan doen.

Ze wijst naar haar scheefstaande schouder. ‘Kijk, dit is gewoon een vreselijke scoliose, en de ouderdom.

Zo'n lichaam raakt op. Maar het komt vooral door Feldenkrais dat ik nog zo goed functioneer. Het zit ook wel een beetje in de genen. Mijn moeder werd 98 en ik heb nog een tante van 108.’

COLUMN

De yogi en magiër Door Gert van Leeuwen Fotografie Ineke Oostveen

Spijkers ombuigen Swami was niet alleen yogi maar hij deed ook een magic show, waarbij hij het publiek confronteerde met spijkerbedliggen. Hij had een spijkerbed onder zijn rug en eentje op zijn buik, waar een dikke man uit het publiek dan op moest gaan staan. Hij slikte

ook scheermesjes en at glas. Er vloeide geen druppeltje bloed bij. Als uitsmijter liep Swami, gekleed in een gele cape, aangespoord door harde trommelmuziek en wild gebarend, door het vuur. Het indrukwekkendste vond ik dat hij met zijn blote handen enorme spijkers kon ombuigen. Ik had geen flauw idee hoe hij dat allemaal deed.

Naast yogi en magiër was Swami ook nog danser. Hij had in Tilburg een balletopleiding gevolgd. Bij zijn examen werd hij beoordeeld door Indra Kamajojo, een Nederlander die Javaanse danser was geworden en beroemd was door zijn Kantjil-vertellingen, die in de 60er jaren op de televisie werden uitgezonden.

Indra adviseerde Swami om naar India te gaan, om daar klassieke dans te studeren.

Technisch en gevoelig Die dansachtergrond klonk nog duidelijk in Swami’s lessen door. Ze waren technisch en gevoelig, dat sprak mij aan. Kennelijk zag Swami iets in mij, want na een paar maanden vroeg hij of ik geïnteresseerd was om zelf les te gaan geven.

Ik had geen idee wat mij te wachten stond. Maar het was goed, heel goed! Ik had het gevoel dat ik een vak leerde en mensenkennis opdeed. We volgden het boek Yoga Dipika van BKS Iyengar, dat toen voor een paar gulden te koop was bij ramsj-boekhandel De Slegte. Ik voelde mij thuis in de yoga en na een jaar gaf ik mijn allereerste les. Ik was yogaleraar! Mijn moeder vond het geweldig: ze kwam meteen op les.

45 yoga international

I

k werkte als uitzendkracht bij Studentenhuisvesting, toen ik Emiel ontmoette. Wij hadden allebei belangstelling voor yoga en spraken daar vaak over. Emiel volgde lessen bij een yogastudio in de straat waar mijn moeder was geboren. Dat gaf me een vertrouwd gevoel.

Op een saaie zondagmiddag ging ik met Emiel mee naar ‘zijn’ yoga. De studio, die zich schuin tegenover het geboortehuis van mijn moeder bevond, werd geleid door Swami Singh Yogi, een Creoolse man uit Suriname, die enorm zijn best deed om op een Hindoestaan te lijken. Hij gaf op zondagmiddag lezingen, die georganiseerd werden door een vereniging met de naam Universele Kennis. Hij had de vereniging trouwens zelf opgericht, met als doel om het Indiase gedachtengoed te verspreiden.

Eenmaal binnen stond ik voor een in Indiase kleding uitgedoste man, die in alle opzichten voldeed aan het woord goeroe. Hij had zijn haren gestraight, zoals een Sadhoe, en hij had een rode stip op zijn voorhoofd. Ik deed net als iedereen alsof dat allemaal heel normaal was.

De sfeer was aangenaam, ik voelde mij er thuis.

Na die zondagmiddag besloot ik om de lessen te volgen. Al snel keek ik uit naar mijn wekelijkse spirituele uitje.

GERT VAN LEEUWEN is de grondlegger van Critical Alignment Yoga, een yogavorm die inmiddels internationale

criticalalignment.nl

navolging heeft.

yoga vakanties Heb je dit jaar zin om tijdens je vakantie yogales te volgen? Sla dan de volgende pagina’s om en laat je inspireren. De reizen worden georganiseerd door geselecteerde partners en elke yogales wordt door professionele yogadocenten gegeven. Naast yoga is er vaak voldoende tijd om te relaxen en van de zon te genieten. Ontdek wat yoga doet op jouw vakantiebestemming!

47 SanaYou YOGA TRAVEL 48 Casa La Suerte 49 Urban Life Health Centre 50 Yoga Holidays & Retreats 51 Andere Boeg 52 Eliza Was Here 53 Joey Brown 54 Captain Jack Yachting 55 The Land of Now 56 Dolfijn Wellness & Humming Blue Whale 57 Centre du Silence Deze special is samengesteld i.s.m. onze partners

Inspirerende yogavakanties in het groene hart van Ibiza & Domburg aan Zee

SanaYouYOGA TRAVEL organiseert meerdere malen per jaar bijzondere yogareizen naar magische plekken in binnen- en buitenland. Even helemaal weg, aandacht voor jezelf, opdoen van nieuwe energie.

IBIZA Het prachtige Ibiza biedt meer dan alleen een bruisend nachtleven.

Je vindt er pure, ongerepte natuur, witte zandstranden, pittoreske dorpjes en rust.

Ibiza is de ideale plek voor een yogavakantie, door zijn magische uitwerking op yogi’s en natuurliefhebbers. Een week lang genieten van vers bereid biologisch eten en natuurlijk Yoga!

Trek er op uit om te wandelen of verken het eiland met de auto; bezoek de prachtige baaien en witte stranden. Ook shoppen en terrassen in Ibiza Stad of een van de gezellige dorpjes behoort natuurlijk tot de mogelijkheden. Maar je hoeft niet weg; blijf chillen bij het zwembad van de finca of zoek een rustige plek in de tuin om te lezen of mediteren.

Kortom; voor elk wat wils.

DOMBURG AAN ZEE Een zomerse midweek genieten van Yoga, heerlijk vers biologisch eten en alles wat het pittoreske Domburg je te bieden heeft; strand, zee, wandelingen en terrasjes.

Ook in het luxe yoga retreatcenter kom je niets tekort; er is naast een prettige, lichte, volledig ingerichte yogazaal ook een sauna, een binnenzwembad en een tennisbaan.

Alle SanaYouYOGA-vakanties zijn geschikt voor iedereen, ongeacht je ervaring met yoga.

We starten de dag met een rustige, meditatieve les om het lichaam rustig voor te bereiden en te openen. Na de smoothiebreak gaan we in een alignment yogales de asana’s verder uitdiepen en in kleine series aan elkaar rijgen. In de middag worden extra lange Yin Yogalessen aangeboden. Gedurende de dag wordt de intensiteit langzaam op– en afgebouwd om af te sluiten met een zittende of liggende meditatie.

47

Info & boeken Ibiza Periodes: • 15 t/m 22 juni 2019 • 28 september t/m 5 oktober 2019 • Plaats: Sant Llorenç de Balàfia, Ibiza • Tarief: va ¤ 899 all-in pp op basis van een gedeelde 2-persoonskamer • Website en aanmelden: www.sanayouyogatravel.com Info & boeken Domburg Periode: • 1 t/m 4 juli 2019 • Plaats: Domburg aan Zee, Zeeland • Tarief: va ¤ 550 all-in pp op basis van een gedeelde 2-persoonskamer • Website en aanmelden: www.sanayouyogatravel.com

Lezers van Yoga International ontvangen ¤ 50 korting op deze reizen bij aanmelding vóór 1 maart 2019

Yoga Onze lessen worden twee keer per dag gegeven door Lilian. Hatha wordt als basis gebruikt met invloeden van andere vormen van yoga, geschikt voor zowel beginners als gevorderden.

Een cadeau aan jezelf

Data 2019: 26 apr. - 03 mei | 24 - 31 mei | 07 - 14 juni | 28 juni - 5 juli | 23 - 30 aug. | 06 - 13 sept. | 27 sept. - 04 okt. | 18 - 25 okt.

De stilte is hier nog te voelen, het uitzicht van vele kilometers 360 graden om je heen, de sterren ontelbaar in de echt donkere nachten. ‘Even weg uit de drukte om je te laten verwennen bij ons op de berg’, dat is het motto van onze weken.

Genieten van dagelijkse yogalessen, (h)eerlijke (vegetarische/ vis) maaltijden, zon, en al onze faciliteiten waar je gebruik van kunt maken. Niks moet en alles mag.

Er is ook ruimte om heerlijk actief bezig te zijn. Wandelen of fietsen in het natuurgebied om ons heen, of de omgeving verkennen en het echte Zuid-Spanje ervaren. Een dagje naar het strand, met een boek aan het zwembad of gewoon lekker genieten op een van onze vele terrassen.

Un saludo, Jacques en Lilian.

48

Prijs 845,- euro per persoon op basis van een gedeelde tweepersoonskamer met eigen badkamer.

Inclusief: Uitgebreid ontbijt, lunch, diner, snacks/fruit en dranken bij de maaltijden. Gebruik van alle faciliteiten: fitnessruimte, sauna, zwembad, fietsen, spellen, Wi-Fi en een massage.

Exclusief: Reiskosten en evt. transfer of autohuur.

Nieuw in 2019: fitnessruimte met uitzicht van kilometers over de vallei.

Kijk voor de nieuwe website met filmpje op: www.casalasuerte.nl Voor vragen: info@casalasuerte.nl

Urban Life Health Centre Yoga & Vitality Retreats Urban Life Health Centre is alweer 2,5 jaar ervaring specialist op het gebied van retreats. Wij organise­ ren diverse retreats op het gebied van yoga, mindfulness en healthy food. O.a. in Nederland, Ibiza, Sar­ dinië en India. Geheel verzorgde weekenden, midweken en relax­ vakanties waarbij persoonlijke aandacht centraal staat. Het aan­ bod is toegankelijk voor iedereen en geschikt voor alle niveaus.

Nederland In Nederland bieden wij diverse retreats aan op het gebied van yoga, mindfulness en gezonde voeding.

Deze vinden plaats op verschillende locaties in Nederland: midden in de weilanden bos of op loopafstand van zee. Het hele jaar door vinden er diverse weekenden en midweken plaats zodat er altijd een moment is waarop het voor jou uitkomt. April en Oktober 2019

Sardinië Sardinië, ook wel de Caribbean van Europa genoemd, biedt de mooiste stranden aan met een azuurblauwe zee. Naast de dagelijkse yogalessen is veel aandacht voor gezond eten, bereid met lokale producten uit de Blue Zone. Een van de 5 plekken op aarde waar de mens de hoogste leeftijd bereikt door een Preventieve Gezonde Levensstijl.

Juni 2019

Ibiza Ibiza is hét ideale eiland voor yoga en verdieping. Wij bieden diverse geheel verzorgde retreats op dit prachtige eiland waarbij genieten centraal staat. Wij zorgen voor alles, zodat jij je helemaal kunt overgeven aan je relax vakantie. Diverse topdocenten geven les tijdens onze retreats op Ibiza. Verblijf in een prachtige luxe villa, infinity pool met panoramisch uitzicht op de vallei. Mei en September 2019

India Deze spirituele yoga retreat in India laat je kennis maken met de authentieke en spirituele cultuur van de yogi’s. De reis neemt je mee o.a. naar Delhi, Rishikesh, Private retreat in de Himalaya door Indiase Guru’s en Ayurveda…..

Wil je een nieuwe impuls geven aan de kwaliteit van je leven, echt afstand nemen om te reflecteren en oude ballast los te laten. Deze reis kun je zien als een moment van heroriëntatie onder begeleiding van 2 ervaren yoga teachers, Inspiratie op fysiek, mentaal, emotioneel en spiritueel niveau.

November 2019

49

Info & boeken

Inclusief Overnachting, diverse kamer indeling mogelijk, Vegetarische maaltijden (ontbijt, lunch en diner), thee, water & vruchtensappen en lichte snack om 16.00 uur, Yoga mat;Vervoer luchthaven naar accommodatie; Excursies volgens programma; Yoga- en meditatie.

Exclusief Retourvlucht naar bestemming.

Korting Speciaal voor de leden van Yoga Internationaal 10% Early Bird korting!

Interesse?

Informatie, prijzen & beschikbaarheid: urbanlifehealthcentre.com/ retreats linda@urbanlifehealthcentre.com +31652022661

Beste Yoga vakantie in Europa 2018, op het prachtige Griekse eiland Paros met Oona Giesen

Programma yoga weken oona 2019: 4 – 11 mei, 1 – 8 juni, 29 juni – 6 juli, 31 augustus – 7 september, 21 – 28 september, 19 – 26 oktober 9 – 16 november De locatie: Na meer dan 25 jaar deze yogavakanties te organiseren, verwelkomen we u dit jaar in ons eigen hotel, Aliki Panorama Hotel, met nieuwe volledig ingerichte yoga shala. Rustig gelegen aan de rand van het authentieke vissersdorp Aliki, slechts 300 meter lopen naar de zee en het centrum van het dorp. Daar vind je 3 mooie stranden, verschillende restaurants aan zee (vers gevangen vis en lokale producten) en de bus naar de hoofdstad Parikia.

De yoga: No nonsense Hatha Yoga voor alle nivo’s; van complete beginner tot gevorderde yogi’s, iedereen kan wat opsteken van de 45 jaar ervaring in yoga en meer dan 25 jaar les geven van Oona. Opgegroeid met yoga vanaf haar 7e jaar; haar moeder Jeanne Buntinx was een van de eerste Iyengar yoga leraren in Amsterdam bijna 50 jaar geleden en is door B.K.S. Iyengar persoonlijk opgeleid. In Oona’s lessen geen competitie, maar werken op jouw niveau, leren je grenzen te kennen en veilig met je lichaam te werken.

Verbinding maken tussen het hoofd, de ademhaling en het lichaam.

Geen chanten en geen verering. Wel ruimte voor het stellen van vragen.

Yoga in stijl van Iyengar, met gebruik van props, maar zachte benadering.

Yoga voor iedereen en elk niveau.

Relaxte yoga vakantie met iedere ochtend les van 10:00 – 12:30 en daarna genoeg tijd vrij om te genieten van het strand, de zee, de zon, het eiland rond te gaan, op een boot tour te gaan, of gewoon in het hotel te blijven en een boekje lezen op het terras onder het genot van een drankje/hapje.

Yoga met Oona en het eiland Paros, de perfecte combinatie om dagelijkse stress los te laten en even helemaal te ontspannen.

Internationaal verkozen tot beste yoga vakantie in Europa voor 2018.

Prijzen van ¤ 680 tot ¤ 855, Inclusief: • alle yoga lessen • 7 nachten in Aliki Panorama Hotel • 7 x ontbijt • transfer naar en van hotel • welkom en afscheid- diner Voor meer informatie over de yoga vakanties van Oona: oona@yoga-paros.com www.yoga-paros.com Aliki Panorama Hotel, ook te huur voor andere leraren.

Na al die jaren op dit prachtige eiland, wil ik deze mooie plek en contacten met andere yoga docenten delen. 14 kamers/ 30 bedden en volledig (met Iyengar props) ingerichte yoga ruimte; breng je eigen groep en wij regelen alles voor je; accommodatie, eten, excursies over het eiland, boot tochtjes, massage, hikes, etc.

Voor meer informatie over het hotel/beschikbaarheid: oona@aliki-panorama-hotel.com www.aliki-panorama-hotel.com

50

De ultieme ontspanning in een prachtig klooster bij de veluwe

Inclusief: • vegetarische en zoveel mogelijk biologische maaltijden, fruit en koffie/thee, • verblijf in een prachtig klooster met comfortabele bedden, • fijn en afgestemd programma.

Optioneel: • massages • lakenset • fietshuur

Zomerweken om diep te ontspannen, te ont-stressen en je levensenergie weer te voelen stromen. Richt hier je aandacht naar binnen en geniet van de rust, de vrede én de sprankelende, creatieve energie in je.

Het prachtige en rustige klooster biedt een fijne, ondersteunende omgeving voor verdieping.

Laat vanuit de rust en ruimte je levensenergie weer stromen. Doe mee met hatha en yin yoga en meditaties. Schuif lekker aan bij de biologische, vegetarische maaltijden die met liefde voor je worden bereid.

Voed jezelf met gezonde voeding, pure ontspanning, diverse meditaties en yoga.

Naast het programma is er ruim de tijd om op je eigen manier te ontspannen. Maak bijvoorbeeld een wandeling naar de kasteeltuinen, huur een fiets en verken de bossen van de Veluwe of vind een comfortabel plekje in de mooie kloostertuin om te zonnen, te lezen of te rusten.

GERENOMEERD DOCENTE De yoga en meditatielessen worden gegeven door Marloes van der Kamp. Zij is een gediplomeerd hatha, tantra en yin yoga docent met ruim 15 jaar les-ervaring. Zij stemt goed af op de mogelijkheden en onmogelijkheden van ieders lichaam en geeft tussenhoudingen en meer gevorderde houdingen zodat iedereen kan kiezen voor de juiste uitdaging.

DEELNEMERS ZEGGEN: “Alles aan deze week vond ik fijn: mooie plaats, prachtige meditaties, de yoga, het eten en ook Marloes: wat een voorbeeld van Zijn.”

“Je kunt merken dat Marloes al heel lang lesgeeft. Ze heeft een fijne stem en ze weet goed af te stemmen op de groep.”

“Marloes is een heel goede docente met gedegen kennis. Ze heeft ook een groot hart en ik had me geen betere week kunnen wensen.”

51

Programma: de yogalessen zijn uitdagend en goed te doen voor zowel beginners als gevorderden.

De meditaties geven een prachtige verdieping. Er zijn diverse meditaties uit de yoga, zijnsgerichte tantra en andere ervaringsgerichte tradities zoals Sufi en gnostische stromingen.

Praktische informatie: • tussen 12 juli & 16 augustus zijn er weken, midweken en lange weekenden in Vaassen.

Prijzen o.b.v. verblijf in een 2-persoonskamer: ¤ 697,-, ¤ 497,-, ¤ 397,• Als er niet-Nederlandstaligen zijn, zijn de lessen in het Engels, maar er kan altijd vertaald worden.

• Iedereen doet dagelijks 3 kwartier karma-yoga: helpen met schoonmaak/ praktische taken. Dit verdiept de meditatieervaring en vormt de brug naar meer rust in je dagelijks leven.

• 5x/week is er een ochtend, middag & avond programma; woensdag & zondag is er alleen een ochtend programma, om ook de mooie omgeving te kunnen verkennen.

Aanmelden/ meer informatie: andereboeg.nl, info@andereboeg.nl

Kies voluit voor jezelf en kom eindelijk thuis

Zomerweek Schrijven naar Bewustzijn

Wie ben jij echt? Waarom ben jij hier? Welke taak heb jij in dit leven?

Welke boodschap wil jij uitdragen en wat is de stem in jou die gehoord wil worden? Schrijven helpt je een antwoord te vinden.

Met deze retraite onderneem je een innerlijke reis, met het schrijven als middel om telkens een stapje dieper te gaan.

Je rust. Je verstilt. Je mediteert. Je schrijft. In die verstilling ontdek je je ware verhaal.

CENTRALE ELEMENTEN: stilte, ruimte, rust, schrijfmeditatie, dieptegesprek, systemisch en energetisch werk, en dit alles ondersteund door relaxatie, massage, zachte bewegingsoefeningen (o.m. tai chi) en heerlijke gezonde maaltijden.

We verblijven op het prachtige domein van Château Frandeux, gelegen in een verstild natuurgebied aan de rand van de Belgische Ardennen.

Je hoeft geen schrijfervaring te hebben. Wel de bereidheid en nieuwsgierigheid om je over te geven aan de beweging van je pen.

VOOR WIE heldere antwoorden zoekt op levensvragen. Voor wie op een keerpunt staat en de stap wil zetten naar een nieuwe levensfase.

Voor wie houdt van schrijven, stilte en meditatie.

THEMA van deze retraite: bewustwording van het creatieve proces dat je leven is, zodat je weer voluit kunt leven, kunt raken en geraakt worden, vanuit dat wat je écht bent, je ware zelf.

‘Joey maakt overgave mogelijk. Ze zet je op weg en ze nodigt je uit om voluit voor je eigen pad te kiezen.

De manier waarop ze dit neerzet, getuigt van veel LIEFDE.’ (Geert)

53

Wie is joey brown?

De Vlaamse Joey Brown is schrijver, schrijfcoach, gevoelig mens en begeleider van bewustwordings­ processen. Ze brengt een stroom van liefde op gang, zodat wat gezien en geboren wil worden, de ruimte en de mogelijkheid krijgt om door te breken. Haar aanpak is intens en liefdevol tegelijk.

Meermaals per jaar organiseert Joey retraites: vierdaagse retraites in België en zomerweken op het Griekse eiland Ikaria, waar ze sinds enkele jaren woont.

Voor het eerst nu ook een volledige zomerweek in België! Een unieke kans!

Joey Brown is de auteur van het boek Schrijven naar Bewustzijn, Ontdek je ware verhaal. (Altamira. Wordt verwacht in maart 2019)

Praktische informatie Locatie: Kasteel Frandeux, Rue des Pélerins 4, 5580 Frandeux Datum: 26 juli – 02 augustus.

Begeleider: auteur en schrijfcoach Joey Brown Schrijf je snel in op: joeybrown.be Heb je vragen of wil je Joey graag vooraf spreken: info@joeybrown.be GRATIS: Als je wil proeven van wat het schrijven voor je kan betekenen, kan je Joey’s e-book Diepzeeschrijven, 15X duiken naar je kern, gratis downloaden op haar website. Inclusief een ontspannende luistermeditatie.

Yogacruise: zon, zee & ontspanning

Heb je niet alleen zin in een weekje totale ontspanning, maar wil je tijdens je vakantie extra aandacht geven aan je lichaam?

Stap dan aan boord van de gulet Captain Jack en geniet een week lang van yogalessen, prachtige baaitjes met azuurblauw water, heerlijk eten en natuurlijk van de zon!

De yogalessen worden soms aan boord gegeven, maar ook op bijzondere plekjes aan wal, op een idyllische steiger aan het water, een binnenplaatsje van een voormalig klooster of in een oud amfitheater. Allemaal prachtige plaatsen in de buitenlucht waar je de zeewind langs je huid voelt en je de heerlijke geuren van kruiden, bloemen of het zilte zeewater opsnuift. Na een week inspanning en ontspanning stap je dan weer helemaal opgeladen van boord.

Voor wie is deze yogacruise geschikt?

De lessen zijn zowel voor beginners als voor de wat meer gevorderde yogabeoefenaars. Iedereen kan dus meedoen tijdens deze yogacruise. Het varen en de yoga worden uiteraard afgewisseld met heerlijke maaltijden, een bezoek aan Turkse havenplaatsjes, lekker ontspannen op het zonnedek en een duik in het heldere, azuurblauwe zeewater.

54

Praktisch informatie Het volledige aanbod is te vinden op captainjackyachting.nl. Samen met een aantal ervaren yogadocenten en yogascholen hebben we ook dit jaar weer een aantal weken samengesteld.

Periode: mei 2019 – oktober 2019 Duur: 7 dagen Aantal deelnemers: 10-12 personen Plaats: we varen langs de Turkse en Griekse kust waar we diverse baaitjes en dorpjes bezoeken Prijs: vanaf 950.-. per persoon all inclusive, kijk voor de inhoud op onze website Aanmelden kan via onze website www.captainjackyachting.nl/ yogareizen Voor vragen of meer informatie: info@captainjackyachting.nl

Yoga retraites die de essentie raken

Doenistische retraite op The Land of Now In het Noorden van ons land ligt een bijzondere plek: The Land of Now. Een exclusief retreat center waar je verwelkomd wordt als gast in een levend huis.

Ruimte voor essentie, een stilteplek voor rustvinders, een inspirerende plek voor ontmoeting en verwondering, en bovenal een plek die leeft.

DOEN VANUIT ESSENTIE Dát is precies wat we doen op The Land of Now. En daarbuiten.

24 Uur per dag.

Iedere dag van de week.

The Land of Now brengt je inspiratie en verdieping op het yoga pad en laat de eeuwenoude wijsheid en filosofie van Yoga ervaren op een hedendaagse wijze.

Wil je dat de wereld anders is?

Verander. Doe.

Onze Doenistische yoga retraites zijn het meest eigenzinnig van onze retraites. Ze richten zich op essentie. Waarin we los van kaders en traditionele paden lopen. Waarin we je inspireren om vanuit jouw essentie te handelen.

Zodat ideeën gerealiseerd worden.

Dromen gedaan worden.

Door gewoon te beginnen: Nu.

Wie zijn Juliette & Frank?

Juliette Reniers en Frank Eijkelkamp ‘bezielen’ retreat center The Land of Now en zetten plekken en concepten in de wereld die inspireren tot puur leven.

Deze twee onconventionele denkers hebben een bevlogen missie: een geweldloze en duurzame wereld in het jaar 2500.

Inspirerende retraites met ` helderheid en diepgang.

Waar de filosofie van yoga leeft. Waarin je de essentie van meditatie ervaart, pure voeding centraal staat, en je geïnspireerd wordt om te gaan doen. Vanuit essentie.

'Inspiratie voor puur leven.'

Praktische informatie Locatie: The Land of Now Veenweg 9, 9628 TW Siddeburen Data: Deze zomer begeleiden Juliette en Frank weer een aantal doenistische retraites. Andere programma's op The Land of Now vinden het hele jaar rond plaats.

Begeleiders: Retraites en yogaweekenden worden begeleid door Juliette en Frank of andere inspirerende yogi’s die ze hiervoor uitnodigen..

Informatie en agenda: www.thelandofnow.com Heb je vragen? Wees welkom: info@thelandofnow.com

Zodat ZIJN en DOEN samenkomen.

55

Body, Mind, Soul & Spirit in DEEP-TOX geeft je vitaliteit!

Deep-toxen op al je lagen is een reiniging waarbij gewerkt wordt aan het ontgiften van Body, Mind, Spirit & Soul. Een intensieve dieptereiniging die verder gaat dan alleen de fysieke detox. Bij onze deeptoxweek werken we op jouw hele systeem, waarbij je je ontdoet van opgehoopte gifstoffen, energieblokkades en energetische vervuiling, emotionele blokkades, patronen die je niet meer dienen, en gewoontes die je belemmeren om verder te ontwikkelen. Wezenlijk opschonen, loslaten wat je niet meer dient, ontvlechten van de energie van anderen. Werkelijke transformatie van oud naar nieuw.

Je voelt je weer volledig aanwezig, helder en opgeladen.

De deep-tox week vindt plaats in een rustige omgeving tussen de mandarijnen en grapefruit bomen. Het ligt 15 minuutjes rijden van het strand of een half uur met de fiets. Het ligt 10 minuutjes wandelen van een gezellig authentiek dorpje Pego en dit ligt tussen Valencia en Alicante in.

Programma Een waar totaal wasprogramma!

Waar je een week in mag vertoeven.

Het hele programma wordt energetisch ondersteund, zodat je een gedragen persoonlijk proces hebt.

Deep-toxen is een persoonlijk programma en voor iedereen die aandacht wil schenken aan Vitaliteit. Je stapt in met je eigen wensen. We hebben een breed aanbod van ma-

nieren om je zelf te resetten. Zowel energetisch, lichamelijk, emotioneel als je gedachten. Alles wat aangeboden wordt, doe je helemaal op eigen niveau.

Er is inhoudelijk ochtend programma waar je aan kunt deelnemen van 3 uur (met pauzes). We starten de dag met het openen van meridianen, chakra’s en andere energiebanen door middel van Yoga, Tai-Chi, en Sjamanistische geleide meditaties. ‘s middags worden er wandeltochten aangeboden. Je kunt ook zelf op pad gaan in deze mooie omgeving zoals een heerlijke duik in de zee. ‘s avonds is aandacht om alle ballast in jouw systeem te transformeren, begeleidt met drum.

De aangeboden technieken helpen je op al je lagen te ontdoen van alles wat je niet meer dient. Oude -emoties, -gedachtes, -onnodige opgeslagen energieën verdwijnen. Opgeschoond, helder, vitaal en vernieuwd ga je naar huis. Dit proces werkt bij thuiskomst ook nog door.

Voeding Je mag zoveel nemen als je wilt van de met zorg bereide verse sappen en weldoener drankjes. Ze zorgen voor een intensieve reiniging en voeding van je lichaamscellen.

Door het afvoeren van de gifstoffen afvoert ontstaat er een schoon systeem die alle voedingsstoffen veel beter kan opnemen. Een goede opname geeft vitaliteit en helder denken.

56

Info & boeken Kosten ¤ 985,8 dagen, 18 – 25 mei 2019 Deep-tox programma inclusief; voeding, wandeltochten, gebruik van fietsen, zwembad en jacuzzi.

Er zijn verschillende slaapaccommodaties • 1 persoonstent met luchtbed • 2 persoonstent stahoogte met bed • hotel, extra kosten ¤ 35,- per nacht 1 persoonskamer • wandelen van accommodatie • Je mag ook je eigen tent in overleg meenemen.

Exclusief vlucht en transfer accommodatie www.dolfijnwellness.nl 06 53485252 Patty www.hummingbluewhale.nl 06 41817219 Blue Whale

Een yoga retraite bij Centre du Silence in Frankrijk, moving into stillness

Wat zo fijn is aan deze locatie Op een idyllische plek in hartje Frankrijk, in de Berry, dompel je onder in de prachtige natuur, de gemoedelijke sfeer en de vriendelijke mensen. Hier laat je de waan van de dag achter je.

Deze streek staat bekend om z’n prachtige natuur waar glooiende heuvels worden afgewisseld met weidse vergezichten, bossen, meertjes, kronkelende riviertjes en groen, heel veel groen. Een paradijs voor de liefhebber van natuur, rust, ruimte en verstilling.

Wat doet deze plek met je?

We zitten midden in de natuur.

En de natuur heeft bewezen een rustgevende en helende werking op de mens te hebben. In Schotland mogen artsen sinds enige tijd de natuur als medicijn voorschrijven.

De natuur doet iets met je, het is een verademing voor lichaam en geest. Ervaar de rust en ruimte. De naam Centre du Silence is dan ook niet voor niets gekozen. Enerzijds verwijst het naar je eigen stiltepunt.

Anderzijds naar de magnifieke

locatie die op natuurlijke wijze uitnodigt tot verstilling. Je komt bij jezelf.

Wat je van deze yoga retraite kunt verwachten Kleine groepen hebben de voorkeur, dat past het beste op deze fantastische locatie.

Het leven van alledag is al druk genoeg. Je kunt dagelijks drie yogalessen volgen van een ervaren yogadocente. Daarnaast maken we een of meerdere stiltewandelingen. Dit kun je ook individueel doen, er zijn verschillende mooie wandelroutes beschikbaar. Er is voldoende tijd voor jezelf. De middagen kun je naar eigen inzicht doorbrengen.

Er is een groot terrein met verschillende fijne plekjes om je terug trekken. Of je trekt er op uit om de schoonheid van de streek te ontdekken. Laat je informeren over de mogelijkheden. Deze yoga retraite is met name geschikt voor degene die verstilling en verdieping zoekt (in de eigen yoga en meditatie beoefening).

57

Praktische informatie Periode: het gehele jaar worden yoga retraites aangeboden.

Zie de agenda op de website voor de data.

Plaats: Vigoulant, Midden Frankrijk, op drie uur rijden van Parijs.

Prijs: v.a. ¤ 595,00 voor een 5-daagse retraite en v.a. ¤ 865,00 voor een 8-daagse retraite op basis van een gedeelde kamer. De prijzen zijn inclusief alle yogalessen, stiltewandelingen en maaltijden.

Korting: de lezers van Yoga International krijgen een eenmalige korting van 15%.

Vermeld dan bij je aanmelding 'Yoga International retraite'. www.centredusilence.com Hoe aanmelden: stuur een e-mail naar info@centredusilence.com en vermeld daarin met welke retraite je wilt meedoen, de data en het aantal personen.

Mediteren: geen instant-bevrediging Yogafilosofie volgens Anat Geiger

yoga international

  

58

SPIRIT

Dezelfde obstakels Yogi’s geloven dat gedragspatronen ons lichaam, onze gezondheid en onze manier van voelen en denken beïnvloeden. In dat opzicht verschillen yogi’s niet zo veel van

Allerbelangrijkste werk Yogi’s zeggen: kijk naar binnen en verander jezelf in plaats van de wereld om je heen te willen veranderen. Vivekananda (monnik en vertegenwoordiger van de Vedanta in de 18e eeuw) zei: leer jezelf te beïnvloeden en je beïnvloedt de hele wereld. Patanjali (yogafilosoof bekend van de yogasoetra’s uit de 2e eeuw voor Chr.) zei: yoga is jezelf leren beïnvloeden.

Dan schittert wie je daadwerkelijk bent door – perfect en eeuwig. Dr. Hiroshi Motoyama (Japanse moderne wetenschapper en meditatieleraar) zegt dat dit bewustwordingsproces juist de reden is waarom we hier zijn, en het allerbelangrijkste werk is wat wij te doen hebben.

Mediteren helpt om onze patronen te gaan herkennen en in te tomen. En dat is inderdaad moeilijk, omdat alles in het zenuwstelsel is getraind om te bewegen, om te vechten of te vluchten. Tijdens meditatie doen we geen van beide, we kijken alleen.

We ademen. Voelen.

Het lichaam protesteert en toch bewegen we niet. De buurman, de vrachtwagen, alles om ons heen is lawaaierig en toch bewegen we niet. Onze gedachten draaien door en door en toch bewegen we niet. In het begin voelt het alsof we alle natuurlijke instincten moeten negeren. En dan volgt altijd de vraag: waarom, waarvoor?

Open en zonnig Het is lastig dat deze vraag niet met het intellect beantwoord kan worden.

Meditatie is geen fantasie, het is een practice, een training. Als je het een tijdje volhoudt ontdek je in jezelf een universum, vol met landschappen, en hoe langer je daarin verkeert, hoe beter jij het leert kennen. Sommige plekken zijn open en zonnig en daar wil je lang blijven. Sommige plekken zijn donker en ongemakkelijk en je wilt meteen weer vechten of vluchten. Dit zijn meestal de plekken die aandacht nodig hebben, en die aandacht moet dan tegelijkertijd zacht én sterk zijn. Agressie alleen kan hier niet winnen, het moet ook steeds liefdevol zijn en steeds vriendelijker worden.

Uiteindelijk willen we in ons innerlijke universum alles ervaren waar we zo wanhopig naar streven: liefde en tevredenheid. Vrede. Als wij vrede in onszelf kunnen ervaren, wordt het eindeloos veel makkelijker om ook deze ervaring in de buitenwereld te weerspiegelen. Milieubewustzijn gaat niet alleen om de natuur om ons heen maar ook om de natuur binnenin ons.

Als het vervuild is binnenin ons, hoe leven we dan? Het moet van binnen schoongemaakt worden, elke dag een klein beetje. En we moeten in onze hart en geest ook wat zaden planten, die groeien langzaam maar veranderen het hele landschap. Soms regent het, en dat is ook goed, morgen is alles weer groener.

Wanneer deze woorden niet alleen woorden zijn maar een geleefde ervaring, iets wat we dagelijks cultiveren in onszelf, wordt mediteren niet meer een strijd maar een genot. En de tijd die we erin investeren krijgen we vele malen terug in beter welzijn, meer helderheid en meer liefde.

Kijk ook op: anat.nl yogagarden.nl thefatyogis.com

59

A

ls ik vertel dat ik dagelijks mediteer, dan zegt men dikwijls: dat wil ik ook zo graag! En dan volgen gelijk de redenen waarom ze het niet doen: geen tijd, de kinderen willen aandacht, er is geen geschikte plek in mijn huis, ik kan niet stilzitten, het is niets voor mij... Maar de mooiste is: ‘mijn hoofd is te onrustig’. Echt? Nou, dat heeft iedereen. En het is net zo onzinnig als beweren dat je huis te vies is om te worden schoongemaakt.

Ik denk dat het zo moeilijk is omdat mediteren het tegenovergestelde is van alles wat ons de hele dag bezighoudt: het is naar binnen keren in plaats van naar buiten reiken, het is stil zijn in plaats van bewegen. Ook brengt het niet die instantbevrediging die je misschien verwacht. Als je begint met regelmatig oefenen kan het zelfs persoonlijke issues en tekortkomingen tijdelijk verergeren. De positieve resultaten komen pas na een lange tijd en zijn zo subtiel dat we aanvankelijk denken dat er niets verandert.

Vaak past mediteren in dat ideale plaatje dat we van onszelf willen hebben, net als gezonder eten, vaker bewegen en ander, beter werk. Maar het echte leven is meestal ingewikkeld, rommelig, en onze beste intenties zijn als kleine vonkjes die snel doven door de enorme stapel van dingen die we ‘moeten doen’.

Maar mediteren is iets heel anders dan alle andere dingen op die lijst. Regelmatig mediteren ontwikkelt iets binnen in ons wat al die andere idealen overstijgt. Er wordt een andere manier van ervaren ontwikkeld die langzaam maar zeker alles transformeert.

psychologen en psychoanalisten. Het grote verschil is dat yogi’s ervan overtuigd zijn dat we met deze patronen geboren zijn.

En deze patronen bepalen hoe we in het leven staan en hoe we omgaan met wat ons overkomt. Het zijn deze patronen – deze samskara’s – die zorgen dat we telkens weer in dezelfde problemen belanden, of dezelfde soort obstakels tegenkomen. Vaak gaan we door het leven terwijl we proberen alles om ons heen te veranderen of te manipuleren om te krijgen wat we willen.

Dit is geen effectieve strategie, want vaak zijn we teleurgesteld in anderen, of vinden we dat we meer verdienen, en geven we de schuld aan onze ouders, onze partner, de politiek of onze cultuur.

yoga international

Door Anat Geiger Foto Ehud Neuhaus Bewerking foto Erik Wiebes

Ontladen en opladen in de balasana Samsara Yoga Docentenopleiding

yoga international

60

Door Romanie Noordegraaf Foto Louis Haagman

H

oe vaker je balasana beoefent, hoe meer diepgang je zult ervaren in de houding die ruimte geeft om te ontladen en op te laden.

Uitwerking: de houding van de rug manipuleert de gewrichten en de

Voor de leerling Begin in kniezit. Neem de tijd om het lichaam te laten ontspannen. Observeer zonder oordeel aanwezige gedachten en gevoelens. Ervaar de adem in en om het lichaam. Word je bewust van het contact met de grond. Beweeg rustig en aandachtig naar kathouding.

Voel de aantrekkingskracht van de aarde. Sta jezelf toe je over te geven en voel dat je ook weer kunt opladen vanuit deze overgave. De billen zakken richting de hielen. De rug rekt zich, de bovenbenen rusten op de kuiten, de knieën zijn uit elkaar en de grote tenen raken elkaar. De rug is rond en kan ontspannen, net als de schouders. De

weefsels in het bekken en door de adembeweging worden de buikorganen gemasseerd. Energetisch werkt de houding in op de blaasmeridiaan, die als belangrijke meridiaan invloed uitoefent op de werking van alle orgaansystemen.

Afhankelijk van de accenten in uitvoering en aanspreken kan de balasana een harmoniserende werking hebben op de verschillende chakra’s.

armen liggen naast het lichaam of zacht uitgestrekt boven het hoofd. Gebruik een kussen of bolster onder het hoofd of borstkas als er spanning ontstaat in rug, bekken of benen.

Ervaar de adembeweging in het contact met de grond. Neem bij elke inademing energie op uit de aarde. Laat bij elke uitademing gaan wat je nu niet nodig hebt.

Ervaar bewust de adembeweging naar de rugzijde en daar omheen. Voel de voedende energie. Observeer wat zich aandient zonder in te grijpen. Geef ruimte aan dat wat is, wat komt en wat gaat. Als je zover bent, kom je rustig overeind.

Voor de docent Het is belangrijk om een veilige sfeer te scheppen zodat de leerling bereid is tot overgave aan de oefening. Balasana aanbieden vraagt van de docent om te vertrouwen op de leerling, op wat de houding de leerling laat zien en het proces van de leerling. Het vraagt om overgave, om stiltes te laten vallen en ruimte te bieden tijdens het inspreken.

Samen vraagt dit een volwas­ senheid en helderheid van de docent waar binnen Samsara veel aandacht aan wordt geschonken.

Het gaat niet alleen om het aanleren van de yogatechnieken maar ook om het diepe inzicht in het zelf en de kwaliteit van overdracht.

Kijk ook op samsara.nl

SAMSARA YOGA DOCENTENOPLEIDING Bij Samsara wordt van oudsher traditionele Hatha yoga in combinatie met westerse kennis onderwezen vanuit een nonduale grondslag: je bent goed zoals je bent. Je werkt intensief aan een stevige basis terwijl je naar jezelf en anderen leert kijken zonder oordelen.

Je leert evenwicht vinden en omgaan met de weerbarstigheid van het dagelijks leven zonder hierbij iets te verdringen of uit te sluiten. Je leert eenheid en vertrouwen ervaren en hoe dit op heldere en praktische wijze over te dragen.

Samsara werkt in kleine groepen met veel individuele begeleiding en aandacht.

De andere kant van India Free a girl geeft meisjes een kans

BETERE WERELD

Raar gevoel Het is een lange reis naar Mumbai. In de trein is het bloedheet en overvol. Lakshmi vindt het spannend, maar is ook blij dat ze haar ouders en broertjes kan helpen. Misschien kunnen haar broertjes straks naar school. Tante legt uit dat ze de eerste nacht bij vrienden zullen logeren in de stad. Het meisje is, eenmaal aangekomen in Mumbai, zo moe dat ze de omgeving amper in zich opneemt. Ze worden welkom geheten door een man met een snor die zich voorstelt als Oom. Op weg naar boven ziet Lakshmi gangen met kamers en af en toe loopt er een man voorbij. Ze krijgt een kamertje en Oom zegt haar te gaan slapen.

Lakshmi is blij dat ze haar ouders en broertjes kan helpen

63

Door Charlot Spoorenberg Foto's Free a Girl

L

akshmi kent de andere kant van India. Ze is een vrolijk meisje van elf jaar dat van zingen en dansen houdt. Ze woont in een dorpje in het Zuid-Indiase Tamil Nadu, samen met haar vader, moeder en drie broertjes. Het gezin is arm. Lakshmi gaat niet naar school, maar helpt haar ouders met het verzamelen en verkopen van plastic flessen. Op een dag bezoekt een tante haar ouders. Ze zegt dat ze hun dochter aan een baan kan helpen in Mumbai. Ze biedt haar ouders wat geld en legt uit dat ze dit terugkrijgen als Lakshmi haar eerste loon krijgt. Lakshmi’s moeder huilt; ze is nog nooit gescheiden van haar dochter, zelfs niet voor één nacht. Maar haar vader beseft dat ze dit geld goed kunnen gebruiken en weet haar moeder over te halen.

yoga international

India is als bakermat van de yoga populair onder yogi’s; ze komen met de mooiste verhalen terug van de ashram. Zelden hoor je dan over het andere India. Yogadocent Charlot Spoorenberg werkt voor Free a girl en ontmoette er meisjes als Lakshmi, die in de prostitutie terecht komen: ‘Zij hebben onze aandacht zo nodig, als yogi kun je daar je ogen toch niet voor sluiten?’

yoga international

64

Hoe meer geld klanten hebben, hoe jonger het meisje is Als Lakshmi de volgende dag wakker wordt en naar beneden wil gaan, blijkt dat de deur op slot is. Ze heeft een raar gevoel in haar buik. Ze slaat op de deur en roept dat ze wakker is en eruit wil.

Na een poos hoort ze een slot rammelen en gaat de deur open. Het is Oom met een kopje chai (thee) en hij zegt dat ze het helemaal op moet drinken.

Ze heeft dorst en doet wat hij zegt. Al snel voelt ze zich draaierig worden. De uren daarna gebeurt alles in een roes. Dat Oom op haar gaat liggen, de pijn tussen haar benen, haar gesnik, de vreemde mannen die de kamer binnenkomen, nog meer pijn, nog meer gesnik…

Elektrische schok Lakshmi is niet naar Mumbai gebracht voor zomaar een baan, ze zit vast in en bordeel. Dag in, dag uit wordt ze verkracht. Hoe meer geld klanten hebben, hoe jonger het meisje dat ze kunnen krijgen. Als ze tegensputtert krijgt ze met de riem of erger nog, een elektrische schok. Oom zegt dat ze haar schuld moet terugbetalen, het geld dat haar ouders hebben gekregen. Hij dreigt hen te vermoorden als ze wegloopt en dreigt prostituee over haar hele lichaam te krassen met een mes, zodat ze voor altijd in schande moet leven. Al is een mes niet nodig, dit meisje is al voor het leven getekend…

Free a Girl Lakshmi is niet alleen, alleen al in India zitten naar schatting duizenden minderjarige meisjes vast in bordelen. Stichting Free a Girl zet zich al tien jaar in om meisjes als Lakshmi te bevrijden. Undercover bevrijdingsteams sporen

BETERE WERELD

yoga international

65

de minderjarige meisjes op. Zij gaan als klanten de bordelen in. Als ze het vermoeden hebben dat een meisje minderjarig is, proberen ze haar vertrouwen te winnen en informatie te krijgen.

Als het vermoeden bevestigd is wordt de politie ingelicht en zetten ze alles op alles om het meisje te bevrijden. Soms heeft een pooier lucht gekregen van de actie en verstopt hij het meisje.

Is de bevrijdingsactie succesvol, dan wordt de pooier gearresteerd en het meisje opgevangen in een opvanghuis. Free a Girl is werkzaam in Bangladesh, Brazilië, India, Irak, Laos, Nederland, Nepal en Thailand.

HELP MINDER­JARIGE MEISJES UIT DE PROSTITUTIE BEVRIJDEN Ben jij yogadocent en wil je de opbrengst van een les aan Free a Girl doneren? Of wil je een andere actie organiseren? Ga dan naar freeagirl.nl. Namens de meisjes: bedankt!

Een nieuw begin Door de schande die het werk als prostituee met zich meebrengt, kunnen lang niet alle meisjes terug naar huis. Zij krijgen -heel belangrijktraumacounseling. Als ze sterker zijn, gaan ze naar school. De structuur in het opvanghuis en op school geeft rust. Verder wordt er veel gebeden, aan yoga gedaan, gezongen en gedanst.

Dit heeft een therapeutische werking. Na het reguliere onderwijs krijgen de meiden een beroepsopleiding. Belangrijk, want het biedt ze de kans op een zelfstandige toekomst.

Meisjes als Lakshmi zijn voor het leven getekend.

Toch hervinden veel van deze meiden hun kracht en gaan uiteindelijk de wereld in als zelfstandige vrouwen met een baan. Maar daarvoor moeten ze wél eerst gevonden, bevrijd, opgevangen en opgeleid worden. Free a Girl heeft daarvoor middelen nodig. Jij kunt daarbij helpen.

Dieper luisteren Zelfs gewoon wandelen is meditatie

Dieper luisteren heeft een transformerende invloed op alles in het leven; Cathelijne Esser schreef er een boek over. Ze laat bijvoorbeeld zien dat wandelen meditatief is ĂŠn een weg naar beter luisteren.

Door Cathelijne Esser

In haar boek beschrijft Cathelijne Esser zeven sporen waarlangs ze dieper leerde luisteren.

De eenvoud van

Meditatie begint voor de meesten wel met zitten.

Bij mij ook, op blote voeten sloop meditatie via yoga mijn leven binnen. Maar op een dag kwam ik net als iedereen tot de conclusie dat de beoefening in de serene omgeving van een school niet hetzelfde is als omgaan met pijnlijke levenservaringen of onverstoorbaar je pad vinden, of op dat pad blijven wandelen en luisteren bij het lawaai en de afleiding van het dagelijkse leven.

Het is wel een goed begin. Ik kreeg behoefte om meditatie nog meer te belichamen in de omgang met mezelf, anderen en mijn leefomgeving, en de ontdekkingen die ik deed tot expressie laten komen onder de modderige omstandigheden van het dagelijks leven.

Op dat punt aangekomen ligt meditatie voor het oprapen. Alle situaties lenen zich ervoor om te vertragen en te luisteren. Wandelen, bijvoorbeeld. Een paar jaar geleden begon ik een wandelexperiment waarbij ik mezelf binnen de stad zoveel mogelijk te voet wilde verplaatsen.

Ik leerde het lopen opnieuw waarderen. Het wagenpark van onze verre voorouders bestond vooral uit de benenwagen, lopen was voor hen een vanzelfsprekend vervoermiddel. Tegenwoordig nemen we liever de fiets, scooter, auto of het openbaar vervoer. Met tijdwinstverslaving als dwingend excuus. De vanzelfsprekendheid waarmee we tijd willen besparen, op alles, zit zo diep dat tijd vrijmaken om tijd te ‘verspillen’ aan trager bewegen alle logica te boven gaat.

aandacht - Wat je zoekt is dichterbij

Stoeptekeningen

dan je denkt

Ik merk dat zelf ook. Per fiets kosten de meeste bestemmingen in de stad me maximaal dertig minuten. Wandelend doe ik er drie keer langer over, dus al mijn routes moet ik herberekenen.

Cathelijne Esser Uitgeverij Scriptum, ¤ 17,50

In het begin zaten gedachten me daarbij flink op de hielen. Ik dacht: Op de fiets had ik er al kunnen zijn. Of: Kom ik wel op tijd? En: Wat gaat dit langzaam. Ongemerkt schroefde ik het wandeltempo wat op.

Toen ik vaker ging lopen, voelde ik weer hoeveel behoefte het lichaam eraan heeft. Het riep er zelfs zeurderig om. Ik voelde het aan mijn hamstrings als ik te lang zat. Behalve dat, viel me nog meer op terwijl ik van thuis naar station, winkel, markt, opdrachtgevers en yogaschool liep. Het lag nogal voor de hand: ik zag zoveel meer details. Planten in tuinen en tussen tegels, versieringen aan gevels, poezen in vensterbanken, versierde wandtegels in portieken, stoeptekeningen en honderd andere details die me nooit waren opgevallen op plekken waar ik al duizend keer was langsgefietst. Opvallend vaker zeiden mensen me gedag, en ik hen. Lopend bewoog ik door een andere, parallelle wereld van de stad.

Menselijke maat Jezelf zoveel mogelijk lopend verplaatsen is oefenen in vertragen, en het is ook een feilloze graadmeter voor geduld. Daarin verschilt lopen niet van de zitsessies. De eenvoudige handeling van het lopen laat me voelen hoeveel ongeduld er aanwezig is als ik langzamer voortbeweeg dan mogelijk is, in de drukte van het dagelijkse leven wanneer er juist redenen in overvloed zijn om te versnellen. Lopen is daarnaast gevoel terugkrijgen voor de menselijke maat, voor de snelheid van 1pv; één paar voeten, de snelheid die het lichaam kan behappen. Zo is zelfs eenvoudig wandelen meditatie, en een weg naar dieper luisteren.

67

Ontdekkingen

Alle situaties lenen zich ervoor om te vertragen en te luisteren yoga international

H

et belangrijkste van meditatie is niet het zitten, maar: nu zijn, hier zijn, een staat van zijn die je de gelegenheid geeft om te luisteren naar wat zich aandient in dat moment. ‘It’s a way to allow your true nature to express itself,’ verwoordt spiritueel leraar Adyashanti het in zijn meditatie met het thema The Art of Listening. ‘It’s a way of allowing something in you to kind of come forward into consciousness.

Something quiet to come forward.’

Lekker en licht koken met winterse groenten 4x seizoensrecepten van Mari Maris

yoga international

68

Met de lente bijna in zicht krijg je alvast zin in frisser, lichter eten. En het mag ook wat gezonder zijn. Het liefst met ingrediënten uit het seizoen, want dat is wel zo eerlijk. Met deze vier seizoensgebonden recepten uit Mari plukt de dag kom je verantwoord, puur en voldaan het laatste beetje winter door.

Door Mara Giamboi Foto's Bart de Ruiter en Mari Maris

M

ari plukt de dag is een dik kookboek waarin Mari Maris, ook wel bekend van De Groentebijbel en De Saladebijbel, per dag opschrijft wat ze uit haar tuin plukt en eet. Nadat ze een blaadje spinazie uit de moestuin regelrecht in haar mond stopte - zó lekker en vers - wist ze dat ze zelf groente wilde verbouwen. Na een twintigjarige kokscarrière ging ze die droom achterna en verhuisde van de stad naar het Franse platteland.

Van zaad tot bord Mari plukt de dag heeft bijna meer weg van een dagboek dan van een kookboek. Mari deelt (bijna) elke dag een persoonlijk verhaal met één, of soms meer, recept(en) van het seizoen; in totaal 607 recepten verdeeld over alle vier de

seizoenen. Naast recepten lees je wat er nodig is om de groente te oogsten, van zaad tot bord, en verhalen uit haar eigen moestuin. Grappig feitje; een prei heeft wel een half jaar nodig om rijp te worden voor de oogst. Toch leuk om te weten wanneer je ‘m de volgende keer in de supermarkt ziet liggen. En wist je dat alles wat niet te nat is, te frituren is tot chips?

Mari plukt de dag is een puur boek, voor als je even geen inspiratie hebt maar wel iets bijzonders wil koken, of als je gewoon een mooi stukje tekst wil lezen.

En als je een tuin of balkon hebt, dan haal je er ook nog zaai- en oogsttips uit.

Met deze vier gevarieerde recepten - van gebakken rijst met cashewcrunch tot krokante molsla (ofwel paardenbloem) kun je deze winter helemaal losgaan met groenten.

MARI PLUKT DE DAG in 4 seizoenen, 607 recepten en 1001 tips en trucs Auteur(s): Mari Maris Uitgeverij: Carrera culinair ISBN: 9789048838875

69

GEBAKKEN RIJST MET

Oosters: paksoi met een twist en cashew-crunch

CASHEWCRUNCH EN PAKSOI INGREDIËNTEN

• 400 g witte rijst of zilvervliesrijst • 1 middelgrote ui, gesnipperd • 1 plak knolselderij, in fijne brunoise • 2 teentjes knoflook, fijngehakt • scheutje groentebouillon • 1 kleine prei, alleen het wit en frisse groen, heel fijn gesneden • ca. 100 g doperwtjes, ontdooid • 1 niet al te grote paksoi*, of 2 mini’s, kontje er nog aan, in de lengte in parten van 1 cm • Kikkoman of paddenstoelensojasaus (bij de toko, de moeite van het halen waard) • gembersiroop • (arachide)olie

Kook de rijst gaar en laat hem goed uitdampen en afkoelen (mag een dag van tevoren). Meng ondertussen alle ingrediënten voor de cashewcrunch en spreid het mengsel uit op een ovenplaat met bakpapier. Zet in een oven van 160 °C en geef 8 à 10 minuten om te kleuren. Laat rustig afkoelen.

Verwarm een ruime, zware koekenpan of wok met een filmpje olie. Fruit de ui, knolselderij en knoflook erin. Voeg als ze net beginnen te kleuren een scheutje bouillon toe en laat dat in 3 minuten verdampen.

Voeg de rijst toe en bak een paar minuten mee. Schep regelmatig om en voeg de prei en erwtjes toe. Bak nog een paar minuten mooi droog. Schud of schep regelmatig om.

Verwarm als de rijst bijna klaar is een tweede koekenpan met een beetje olie.

Leg de parten paksoi erin. Laat ze rondom goed heet worden, blus af met sojasaus, gembersiroop en een beetje water tot er nog net een bodempje in de pan staat.

Laat het vocht in zo’n 3 minuten bijna verdampen en maak op smaak met peper & zout.

Zet een grote steker op een bord en schep er rijst in. Schik er, met het aanhangend vocht, aan één kant een paar parten paksoi op, en laat ze zo op de rijst leunen dat ze een beetje omhoogkomen maar dat u de rijst nog wel ziet. Strooi er cashew-crunch overheen. Er mag best een beetje op de lege helft van het bord terechtkomen. Serveer de rest apart.

yoga international

KOKEN MET VERSE FEBRUARIGROENTEN

Pittig: amsoi (mosterdkool) met paddenstoelen

AMSOI MET PINDASAUS PADDENSTOELEN EMPING EN NOEDELS INGREDIËNTEN

• 3 à 4 handjes emping • pindasaus • 350 à 400 g rijst- of eiernoedels (van die heel dunne, glazige, of de dikkere gele) • 1 middelgrote ui, gesnipperd • 1 à 2 tenen knoflook, fijngehakt • 1 volle tl gemberpoeder • 200 g shiitakes, gehalveerd • 2 flinke bossen amsoi*, in reepjes • citroensap • (zonnebloem)olie • olie om in te frituren (dat mag natuurlijk ook zonnebloemolie zijn)

Begin met de emping. Frituur om te voorkomen dat de olie te veel afkoelt (en de emping vet, in plaats van krokant wordt) kleine porties tegelijk. Schep de empings uit de olie zodra ze nootkleurig zijn. Laat ze goed uitlekken op keukenpapier. Zet de pindasaus op. Zet dan een pan water voor de noedels op. Gaar de noedels in 2 à 3 minuten en laat ze goed uitlekken. Roer ook af en toe door de pindasaus.

Verhit ondertussen op hoog vuur een ruime koekenpan of wok met een beetje olie.

Fruit de ui erin en voeg als hij glazig is de knoflook en het gemberpoeder toe. Laat in 1 minuutje het aroma loskomen, voeg de paddenstoelen toe en bak ze 2 minuten mee.

Schep de amsoi erdoor, druppel er een beetje citroensap over en laat in circa

2 minuten net zacht worden. Schud halverwege een keer om en maak op smaak met peper & zout.

Verdeel met behulp van een tang de noedels als een krans op het bord, met de groenten in het midden, als in een nestje, met de pindasaus als druppels eromheen en een beetje emping over de groenten verdeeld. *Amsoi wordt ook wel mosterdkool genoemd.

Deze losbladige kool heeft vrij grote, donkergroene of roodpaarse bladeren. De smaak is een beetje die van spinazie die bitter en scherp tegelijk is. Wie zelf geen tuin of groentespecialist heeft, komt er niet zo makkelijk aan en kan amsoi vervangen door bittere andijvie, spinazie, of paksoi met een deel witlof en/of rucola.

ETEN

Bijzonder: molsla, bekend als paarden­ bloem, in een aardappelkoek

KROKANTE, SMEUÏGE MOLSLA INGREDIËNTEN

• 1 ei • 400 à 600 g aardappelen in heel dunne plakjes (met de keukenmachine of dunschiller) • 1 à 2 tenen knoflook, fijngehakt • 1 flinke bos molsla (of anders een kropje andijvie en wat witlof), fijngesneden • 1 prei, alleen het wit, fijngesneden • 200 g ricotta (of hüttenkäse voor wie het lighter wil) • neutrale olie

71

Klop het ei los in een kom en meng er de aardappelen, knoflook en peper & zout door. Fruit de molsla 1 à 2 minuten in een koekenpan met wat olie tot hij soepel is. Laat iets afkoelen en meng de prei en ricotta erdoor, maak op smaak met peper & zout.

Verwarm een beetje olie in een andere, zware koekenpan en voeg de helft van de aardappel toe. Druk met de achterkant van een lepel of brede spaan goed aan, ook tegen de wanden van de pan zodat er rondom een opstaande rand ontstaat.

Verdeel de molsla erover, druk ook weer aan. Verdeel de rest van de aardappel erover en druk het geheel vlak, zodat de molsla helemaal is ingepakt. Zet een deksel schuin over de pan en laat op laag tot middelhoog vuur de onderkant en zijkanten in zo’n 15 minuten stollen en licht kleuren.

Draai het vuur halverwege een keer uit als de koek te snel dreigt te kleuren (dat is aan de randjes redelijk goed te zien, en neem bij twijfel het zekere voor het onzekere); laat de pan even afkoelen en draai het vuur dan weer aan. De aardappel gaart ondertussen wel door. Tik de pan tegen de rand van het aanrecht of zo, of til met een brede spaan de koek voorzichtig een beetje op vanaf de bodem, om te zien of de koek los zit.

Zet dan een groot bord over de pan en keer het geheel voorzichtig, maar wel in één snelle beweging.

yoga international

KOKEN MET MAARTSE GROENTEN

Lekker: polpettine van linzen en spinazie

yoga international

72

LINZENPOLPETTINE EN JONGE SPINAZIE INGREDIËNTEN

• 150 g groene of bruine linzen • 300 g gele (d.w.z. oranje stukkokende) linzen • 2 flinke uien, fijngesnipperd • 4 à 5 tenen knoflook, fijngehakt • 3 à 4 theelepels za’atar* • 2 takjes oregano, gerist en gehakt • 2 tl komijnpoeder • citroensap • 2 à 3 el (kikkererwten)bloem • een ruime kg spinazie, grof gesneden • 1 of 2 tenen knoflook, in plakjes • (zonnebloem)olie Gaar de linzensoorten apart, de oranje mogen dus kapotkoken. Laat ze goed

uitdampen en meng-prak de oranje linzen met de ui, knoflook, kruiden en specerijen tot een grofkorrelige pasta.

Maak hoog op smaak met citroensap, peper & zout.

Voeg de andere linzen toe, en meng er (kikkererwten)bloem door tot het een vormbare massa is. Laat een halfuur (of langer, maar dan liever in de koeling) rusten. Verhit een, of twee, zware koekenpan(nen) met een laagje olie, vorm met 2 lepels quenelles van de linzenmeuque en leg ze direct in de hete olie. Geef de onderkant een paar minuten om een korstje te vormen.

Keer** de quenelles en zet het vuur lager.

Bak ze rondom krokant en goudbruin.

Geen nood als u in porties moet bakken: ze laten zich wel even warm houden onder aluminiumfolie, en ook goed

opwarmen in een pan met een filmpje olie of in een oven van 180 °C (daar kunt u natuurlijk ook de al gebakken exemplaren in zetten).

Jaag als de polpettines bijna klaar zijn de spinazie en de plakjes knoflook snel door een ruime, hete koekenpan of wok. * Za’atar bestaat voor een groot deel uit oregano. Dus het lijkt dubbelop om in dit recept nog meer oregano toe te voegen, maar de verse geeft nét dat beetje extra. ** Keren gaat het makkelijkst met een lepel en een platte spaan. Houd de lepel zó tegen de quenelle dat hij de lijn volgt en duw hem om. Houd de spaan er zachtjes tegenaan om ervoor te zorgen dat alles heel blijft; de polpettines worden namelijk pas echt stevig als ze rondom gebakken zijn.

WEGGEVERTJES

Win een entreekaart voor de Sauna van Egmond!

het gerenommeerde restaurant of een filmpje pakken in de bioscoop.

De Sauna van Egmond is al bijna 45 jaar een begrip in

Voor de zonaanbidders is

Haarlem en ver daarbuiten.

het trendy dakterras een

Geen wonder, want kosten nog moeite werden gespaard

must!

om hier een uiterst gastvrij oord te scheppen. Hier ademt

Kortom alle ingrediënten

nog de Bourgondische sfeer, warm en hartelijk in een groot

voor een complete

en statig pand.

dag ontspanning zijn

Naast de zeer uitgebreide spa en saunafaciliteiten,

aanwezig!

waaronder het enige “Caldarium Maximus” van Nederland,

We mogen 10 entreekaarten weggeven voor

een zwembad met onverwacht uitzicht en een met marmer

de Sauna van Egmond! Winnen? Mail dan snel

betegeld stoombad, kan je ook terecht in de luxueuze

naar redactie@yoga-international.nu

beautysalon. Verder kan je van een maaltijd genieten in

saunavanegmond.nl

Win een cursus naar keuze op de Happy with Yoga Academy!

De Happy with Yoga Academy is een online platform om meer over yoga en jezelf te leren. Laat je inspireren door een schat aan oefeningen, de technieken die de yoga traditie voor ons heeft achtergelaten en nog veel meer.

Win een limited edition cadeauset van The Ohm Collection t.w.v.. ¤ 42

Ontdek de cursussen Yoga Nidra: een systematische methode waarbij naar complete fysieke, mentale en emotionele ontspanning wordt toegewerkt.

Mindfulness: ga in 8 weken tijd van chaotisch en gestrest

Deze set bestaat uit een deodorant poeder; Coconut en

naar rustig en gelukkig.

een deodorant crème Orange Blossom. Deze deodorant

Reis door de chakra’s: ontdek een diepe helende

crème is nieuw en laat je uren sensueel ruiken en is net zo

ontspanning en verander slechte gewoontes.

natuurlijk als jij zelf bent. Veganistisch, cruelty free en 100% natuurlijk.

academy.happywithyoga.com

Het Ohm-symbool is een machtssymbool dat wordt gebruikt op alle producten van The Ohm Collection, met als doel de vibratie en de kwaliteit van de oliën verbeteren die worden gebruikt in de producten. Alles is handgemaakt en gecertificeerd. Alleen biologische en kleine boerderijen leveren de ingrediënten die gebruikt worden.

Deze prachtige set is exclusief verkrijgbaar via gewoonlekkerpuur.nl Niet langer wachten? Ontvang 10% korting op alle producten van The Ohm Collection met de code: ohm

DOE MEE! GA NAAR: YOGA-INTERNATIONAL.NU/WINNEN

Yoga in streng islamitisch Iran Wel de zonnegroet, niet mediteren of chanten

In het streng islamitische Iran is yoga bezig aan een fikse opmars. In de hoofdstad Teheran en in andere grote steden duiken steeds meer yogastudio’s op. Maar meditatie, chanten en gemengde lessen zijn nog taboe.

Door Renate van der Zee Foto’s Maryam Firuzi

H

et klinkt verrassend, maar in het streng islamitische Iran is yoga erg populair aan het worden. Overal in de hoofdstad Teheran, maar ook in andere grote Iraanse steden, zijn de laatste jaren yogastudio’s opgedoken die lessen aanbieden in allerlei verschillende stijlen, bijvoorbeeld Sivananda, Vinyasa en Ashtanga, maar ook Bikram, Power en Aerial yoga. Steeds meer Iraniërs doen aan yoga, soms zelfs op doktersadvies. Wie een wandeling maakt door een van de parken in Teheran ziet met een beetje geluk een yoga-klas aan het werk.

Indiase muziek

yoga international

76

In een appartementengebouw in het centrum van Teheran zit de yogastudio van Sarah Sadeghi (32): het is een rustgevende ruimte met een blankhouten vloer en lampions van rijstpapier.

Er klinkt zacht Indiase muziek, Sarah schenkt kruidenthee in. Sarah kreeg tien jaar geleden een baan als vertaler bij een Iraans yogatijdschrift. Ze wist weinig van yoga, maar via haar werk werd haar belangstelling dusdanig gewekt, dat ze naar India reisde voor een yogacursus. ‘Ik was helemaal niet van plan yogalerares te worden. Ik wilde er

alleen meer over weten,’ vertelt ze. ‘Maar tijdens die cursus veranderde er iets in mij.’

Het jaar daarop ging ze met yogavakantie naar een Indiase ashram en vervolgens deed ze een docententraining. Zes jaar geleden begon ze les te geven. ‘Eerst alleen aan familieleden en vrienden, maar ik kreeg steeds meer leerlingen. Drie jaar geleden heb ik mijn baan opgezegd om fulltime yoga-docent te worden en ik heb er geen spijt van.’

Sarah werkte eerst bij een bekende yogaschool in Teheran, maar dit jaar opende ze haar eigen studio.

Op doktersadvies Volgens Sarah dankt yoga zijn populariteit in Iran aan een toegenomen belangstelling voor een gezonde levensstijl. Veel Iraniërs leven ongezond: ze houden ervan om veel te eten en dan graag rood vlees en brood. In de grote steden doet iedereen bij voorkeur alles met de auto en is de lucht zwaar vervuild. ‘Iraniërs zoeken bovendien naar manieren om te ontspannen,’ vertelt Sarah. ‘Dat is hard nodig, want ons land kampt met zoveel problemen dat mensen dagelijks onder druk staan. Je hebt nu zelfs doktoren die hun patiënten aanraden yoga te doen. Ik heb een leerling die aan depressies leed en door haar psychologe naar

REIZEN

Helemaal probleemloos is het beoefenen van yoga in Iran niet, want er zijn conservatieve ayatollah’s die vinden dat yoga een schadelijke invloed kan hebben op het islamitische geloof. De regering heeft daarom bepaald dat Iraniërs alleen yoga mogen beoefenen als ze zich beperken tot het

77

Conservatieve ayatollah’s

yoga international

‘Iraniërs zoeken manieren om te ontspannen’

yogales was gestuurd. Ze knapte er zo van op, dat ik nu regelmatig patiënten krijg doorgestuurd.’

Eigenlijk is yoga niets nieuws in Iran. Ruim veertig jaar geleden, tijdens het bewind van de sjah, opende yoga-pionier Masoud Mahdavipour al een studio in Noord-Teheran, waar hij Sivananda yoga onderwees. Na de islamitische revolutie van 1979, toen Iran een streng islamitisch bewind kreeg, werd het even stil rond de yoga-studio’s. Maar eind jaren negentig ging er een iets liberalere wind door het land waaien en nam de belangstelling voor yoga weer toe.

Volgens een woordvoerder van de Iraanse Sports Federation zijn er twaalfduizend geregistreerde sportclubs waar ook yoga wordt gedoceerd, waarvan drieduizend studio’s waar alleen yoga wordt gegeven. Daar zijn de privé yoga-studio’s niet bij opgeteld.

Tijdens het streng islamitische bewind werd het stil rond de yoga

yoga international

78

uitvoeren van de asanas en zich niet bezig houden met de filosofie achter yoga. Simpel gezegd: de zonnegroet mag wel, maar mediteren en chanten niet. Vandaar dat de Yoga Association of Iran aankomende leraren een veel beperktere opleiding biedt dan ze in India zouden krijgen. En vandaar dat Iraanse yogi’s graag naar India gaan om lessen te nemen.

In Iran mogen mannen en vrouwen ook niet samen in één ruimte les krijgen. Leraren die zich registreren bij de Yoga Association of Iran moeten zich aan deze regels houden en kunnen daarop worden gecontroleerd. Maar veel privé-studio’s gaan wat soepeler om met de voorschriften en bieden wèl meditatie en gemengde lessen aan.

Soort gymnastiek ‘Internet is een belangrijke reden waarom yoga populair is geworden in Iran,’ zegt Soheil Abdollahi (36), die Ashtanga yoga doceert in een studio in een lommerrijke wijk in het rijkere noordelijke gedeelte van Teheran. ‘Mensen krijgen informatie over yoga via internet en ze zien ook dat het impact kan hebben op je welzijn. Maar lang niet alle Iraniërs weten wat yoga precies inhoudt. Ze voeren alleen de asanas uit, alsof het een soort gymnastiek is.’

Soheil begon tien jaar geleden met yoga.

‘Ik worstelde op jonge leeftijd met een drugsverslaving, maar toen ik met yoga begon, stopte ik met de drugs. Ik nam les bij verschillende leraren in verschillende landen, maar ik kwam

pas echt thuis toen ik vier jaar geleden een jonge Duitse man ontmoette die aan Ashtanga yoga deed. Toen ik met hem Ashtanga yoga begon te doen, wist ik meteen dat ik leraar wilde worden.

Het is fysiek de zwaarste vorm van yoga, maar als je het wat langer beoefent, kom je er achter dat het juist gaat over de beheersing van je geest. Ik heb nu een totaal ander leven dan vijftien jaar geleden.

Ik ga om tien uur naar bed en sta om zes uur op.

Mijn vrienden van toen kunnen het nauwelijks geloven.’

Hoog oplopende inflatie Soheil deed ooit opleidingen tot hotel-manager en binnenhuisarchitect. Hij werkte een aantal jaar in renoveringsprojecten, maar sinds twee jaar heeft hij zijn eigen yoga-studio. De inrichting is eenvoudig: een grijze vloer, hier en daar een plant, en foto’s van de drie guru’s van de Ashtanga yoga.

Hij telt onder zijn leerlingen evenveel vrouwen als mannen.

Voorlopig zijn het vooral mensen die iets meer te besteden hebben die aan yoga doen in Iran. Het gaat slecht met de Iraanse economie en de hoog oplopende inflatie heeft het leven duur gemaakt.

Het is voor lang niet iedereen eenvoudig om het lesgeld op te brengen. Sara vraagt bijvoorbeeld omgerekend dertig euro voor acht lessen, voor gewone Iraniërs is dat toch nog een behoorlijk bedrag.

‘Ondanks de economische problemen blijven mijn leerlingen toch komen, want het doet hen veel goed,’ zegt Soheil. ‘Het verrijkt hun leven omdat ze er positieve energie van krijgen. Ik denk dat yoga steeds groter zal worden in Iran. Het is mijn droom om iedereen de kans te geven aan yoga te doen.’

Docentenopleidingen integrale yoga yin yoga kinderyoga seniorenyoga

COPPELIA Zoek je verdieping?

NIKS MISSEN?

www.yoga-international.nu/ nieuwsbrief Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.

Dagelijks yoganieuws, -blogs, winacties en nog veel meer!

ASSEPOESTER

www.praktijkdetoermalijn.nl

2-jarige opleiding Yogadocent 500 uur

Start ieder jaar in januari

yogalessen . workshops . massages

GISELLE

VIND ONS LEUK!

www.facebook.com/ YogaInternationalMagazine Blijf up-to-date met de leukste artikelen, nieuws, blogs en nog veel meer!

16 T/M 18 MAART | BOEK NU: CARRE.NL/MOSCOW

06 34 860 459 . www.yoga-vidya.nl

Alles

Óf geef dans magazine cadeau!

WAT DANSERS MOETEN WETEN! Dans Magazine is een must-read voor iedereen die danst. Dus ben je professioneel danser (of hoop je dat te worden), dansstudent, dansdocent of gewoon helemaal gek van dans, dan is Dans Magazine hét blad voor jou!

6X DANSMAGAZINE VAN €34,95 VOOR €22,50 + cadeaus

WWW.DANSMAGAZINE.NL/ABONNEMENT

Abonneewerving_DANS_0,5.indd 1

25-01-18 15:41

Over zien en gezien worden Machtsverhoudingen in beeld

Beeldend kunstenaar Floor Meijers (1980) werkt met foto’s en bewerkt ze soms. Een belangrijk thema is de machtsverhouding tussen de geportretteerde en de kijker en privé versus publiek. Met een recente serie beschilderde profielfoto’s toont ze hoeveel we prijsgeven op social media.

Door Heidi Vandamme

KUNST

Gruwelijke krantenfoto Bijna dagelijks speurt Floor digitale kanalen af, op zoek naar sterke beelden.

Daar maakt ze dan screenshots van.

Vaak gaat het om beelden die op het randje van het betamelijke zitten. Ze wijst naar een gruwelijke krantenfoto die ze op de muur van haar atelier in Amsterdam-West heeft gespeld, het beeld grijpt haar erg aan. Op de foto zijn de opeengestapelde lichamen van overleden Afrikaanse drenkelingen in een boot te zien. ‘Omdat het donkere mensen betreft, wordt dit beeld geplaatst. Als het Nederlandse, blanke slachtoffers waren geweest, was deze foto vast niet gepubliceerd, want dan komt het te dichtbij.’ Dit soort ongelijkheid houdt haar bezig.

Sekssymbool Een bronzen beeld van voormalig sekssymbool Brigitte Bardot in de Braziliaanse kustplaats Búzios is het onderwerp van een andere serie overgeschilderde foto’s. Floor zag op internetfoto’s hoe zowel mannen als vrouwen ongegeneerd op het beeld van Bardot gingen zitten of anderszins

Intimiteit Parallel hieraan werkt ze aan een serie portretten van stellen in hun eigen huizen, veelal vrienden uit haar studietijd aan de Gerrit Rietveld Academie. In een boek dat hiervan het voorlopige resultaat is, zitten tal van losse foto’s. Het betreffen aanvullingen op de bestaande serie: in sommige gevallen is sprake van een nieuwe partner of zijn er kinderen bijgekomen. In een enkel geval willen geportretteerden niet langer meewerken.

Dergelijke series worden volgens Floor pas over tien tot vijftien jaar interessant. Ze licht toe: ‘In de leeftijd van vijfentwintig tot vijfenveertig jaar gebeurt er veel in je leven. Dat probeer ik in deze serie vast te leggen. Maar ik treed hiermee wel binnen in de intimiteit van een ander, daar moet en wil ik voorzichtig mee omgaan.’

Bekeken worden Een nog persoonlijker project vormt de serie foto’s van haar eigen kinderen. Ze portretteert hen dagelijks, steevast aan het eind van de dag: haar dochter sinds ze twee is (ze is nu elf jaar), haar zoon vrijwel vanaf zijn geboorte. Ze noemt het ‘non-foto’s op non-momenten’. Het is een kort moment van contact, maar ook niet meer dan dat. De enige voorwaarde die ze stelt is dat haar kinderen haar aankijken.

‘Je ziet ze spelen met het idee van bekeken worden, met andere woorden je ziet het bewustzijn van de aanwezigheid van de camera in de foto’s ontstaan. Het gaat mij in dit project dan ook niet zozeer om de fysieke ontwikkeling van mijn kinderen, maar om de ontwikkeling van hun bewustwording.’ Ook hiervoor geldt dat er tijd overheen moet voor ze de foto’s naar buiten wil brengen. Floor formuleert

‘Als mijn wernk, wordt gezie et’ dan bestaat h het als volgt: ‘Soms moet je geduld hebben. Zie het als materiaal dat er is en waar ik ooit nog iets mee wil.’

Bikram yoga Al veertien jaar lang zit Floor met veel plezier op Bikram yoga, soms wel drie keer per week. Het rendement is hoog: het zorgt voor focus en stelt Floor in staat om hoofdzaken beter te onderscheiden van bijzaken. Tegelijkertijd vergt het ook veel discipline en geduld met tijd, wat een forse uitdaging is voor een ongeduldige persoonlijkheid. Maar ook dat kan Floor weer gebruiken in de manier waarop ze met haar werk omgaat.

Grootste drijfveer Tijd, herhaling, machtsverhouding tussen degene die kijkt en bekeken wordt, privé versus publiek. Het zijn terugkerende thema’s in het werk van Floor Meijers.

Ze broedt alweer op een volgend project: in haar telefoon zitten foto’s van baby’s, waarvan ze zich soms niet herinnert van wie ze zijn, noch door wie ze zijn doorgestuurd. Met dit gegeven wil ze iets.

Wat het precies gaat worden, weet ze nog niet. Wat Floor betreft zal ook dit project ooit het daglicht zien, want dat is immers haar grootste drijfveer. ‘Als mijn werk niet wordt gezien, bestaat het niet in de hoofden van andere mensen.’

Kijk ook op: floormeijers.nl

81

seksuele toespelingen maakten. Uit de wijze waarop sommigen zich met het beeld laten portretteren, blijkt een scheve machtsverhouding tussen degene die kijkt en bekeken wordt.

Het fascineert Floor.

yoga international

F

loor Meijers is gefascineerd door hoe mensen zichzelf presenteren op social media. Profielfoto’s zijn voor haar een grote bron van inspiratie; ze beschildert de foto’s tot het bijna abstracte beelden zijn. Daarbij vergroot ze opmerkelijke details, maakt nieuwe uitsneden of voegt elementen toe. Het resultaat zit tussen fotografie en schilderen in.

Zelf houdt Floor er trouwens helemaal niet van om gefotografeerd te worden, dan is ze zich veel te veel bewust van haar lichaam en hoe ze er bij staat. Ze zit nauwelijks op social media en op haar WhatsApp-profiel staat een foto van haar opa. Zij verwondert zich over het gemak waarmee anderen zichzelf laten zien en over de vrijgevigheid waarmee ze informatie over zichzelf delen.

Door Cathelijne Esser

Feestelijke rituelen het jaar rond

O

yoga international

82

p vrijescholen worden jaarfeesten uitgebreid gevierd,

Ademen naar verzoening

D

e kracht van ademhaling krijgt steeds meer bekendheid,

ook dankzij de boeken die er over

waardoor kinderen als vanzelf

verschijnen. Interessant is dat er

verbonden raken met het ritme van

door de auteurs vanuit verschillende

de seizoenen. Vrijeschoolouders

gezichtspunten over ademhaling

Lisa Wade en Daan Rot doen thuis

wordt geschreven. De Franse

mee met hun gezinnen, maar wel op

aikidoleraar Jean-Philippe Desbordes

hun eigen manier, het mag simpel

bijvoorbeeld belicht in Aiki de

zijn. In dit tweede deel vieren ze

ademhaling vanuit zijn ervaring met

de lente- en zomerfeesten. Maria

aikido. Hij wilde de eeuwenoude

lichtmis, Carnaval, Palmpasen,

kunst van het ademhalen doorgeven

van Koen - 'Koud kunstje' - de

Pasen, Pinksteren, Sint Jan en

aan de hand van de aiki-technieken

Jong. Na lang aarzelen besluit

het Michaëlsfeest. Je leest over

van Morihei Ueshiba (1883-1969),

hij mee te doen aan zijn eerste

de rituelen en symboliek van elk

grondlegger van aikido. Maar

Vipassana-retraite in het Vlaamse

jaarfeest, krijgt recepten voor het

Desbordes stak ze in een nieuw jasje.

Vipassana-centrum in Dilsen. Op

bijbehorende lekkers, inspiratie

Vrij ademen en luisteren naar je

dat moment heeft hij nul ervaring

voor typisch vrijeschoolse

ademhaling geeft toegang tot een

met mediteren. Waar hij zich voor

zelfmaakcadeautjes en versieringen,

verfijnde perceptie. Desbordes noemt

heeft opgegeven weet hij alleen

leert welke liedjes erbij gezongen

dit waarnemen van de ademhaling

in grote lijnen: tien dagen lang

worden - kortom aan alles wat van

onze innerlijke sonar. ‘De wereld is

elke dag om 04:00 uur opstaan

een feest een betekenisvol feest

gewelddadig. Zo is het nu eenmaal.

en verdeeld over de dag tien en

maakt is gedacht. Ondertussen kijk

Aiki leert ons om onszelf te zijn, zodat

een half uur zittend mediteren.

je als een vlieg op de muur mee hoe

we die slecht georiënteerde krachten

Al die tijd mag hij niet praten

in deze twee gezinnen de jaarfeesten

met één gebaar kunnen verleggen

(dat blijkt nog het eenvoudigst),

worden beleefd. Aanstekelijk

richting verzoening en vrede.’

lezen of schrijven. Zijn mobieltje

Tien dagen zitten

E

en krantenartikel over meditatie trekt de aandacht

moet hij bij aanvang inleveren. De

feestelijk!

Aiki - de eeuwenoude Japanse kunst

dagelijkse routine en zitsessies

Het hele jaar feesten

van het ademhalen

zijn pittig en instructies schallen

Lisa Wade & Daan Rot

Jean-Philippe Desbordes

via boxen de meditatieruimte in:

Uitgeverij Christofoor ¤ 19,90

Xander uitgevers ¤ 17,99

het is de stem van de Birmese leraar S.N. Goenka. De Jong beschrijft per dag smeuïg wat hij meemaakt en vertelt open wat dat innerlijk met hem doet. Zeker lezen als je een Vipassana-retraite overweegt.

Tien dagen stil - mediteren met (tegen)zin Koen de Jong Uitgeverij Lucht ¤ 18,95

LITERATUUR

Klassieker: De kracht van het nu Eeuwenoud of net verschenen, door welke spirituele klassiekers laten yogadocenten zich inspireren, op dit moment? andere houding wel tegen. Dat is

verteren.

meteen de reden dat ik houdingen

door De kracht van het nu van

In de inleiding vertelt Tolle wat hij

langer aanhoud. Je kunt dan beter

Eckhart Tolle.

meemaakte, de extreme angsten

voelen wat er in je lichaam en hoofd

die hij ervoer, waar hij onder leed.

gebeurt. De verdieping en de weg

‘Ik las dit boek voor het eerst in 2001

Hij schrijft over de nacht waaruit hij

naar binnen ontstaan als je langer in

toen ik met depressieve gevoelens

wakker wordt en hoe hij de wereld

een houding blijft.’

kampte. Die kreeg ik na de dood van

dan fundamenteel anders waarneemt,

mijn moeder. Tolle hielp me van een

hoe hij vervolgens een jaar lang

Pijnlijke kanten

afstand te kijken naar mijn sombere

gelukzalig op een bankje in het park

‘Relaties vormen en voeden het ego,

gedachten en liet me realiseren dat

zit om alles in zich op te nemen.

en daarmee het pijnlichaam, zegt hij

ik die gedachten niet ben, dat ik ze

Dat maakte indruk op me, door mijn

verderop in het boek. Relaties kunnen

alleen heb. In die tijd deed ik al jaren

eigen depressieve gevoelens.’

je heel gemakkelijk wegleiden van

yoga, en ik was ervan doordrongen

je authentieke zelf. De eerste relatie

dat ik zelf verantwoordelijkheid

Oppassen

die we aangaan in ons leven is die

moest nemen voor mijn blokkades,

‘Wat is bewustzijn? Die vraag

met onze ouders. Daarna volgen

mijn schaduwkanten. Yoga blijven

houdt me al heel lang bezig. En

broertjes, zusjes, vriendjes. Maar

doen en lesgeven hielden me op de

daarmee de relatie tussen bewustzijn

primair gaat het om inzicht over

been.’

en lichaam, hoe het geheel aan

de relatie met jezelf. Tolle laat zien

gedachten en gevoelens doorwerkt

wat de essentie is van de weg naar

Compact en confronterend

in het lichaam. Ik zeg in mijn lessen

innerlijke vrede, en maakt je ervan

‘Het boek is compact geschreven,

weleens: “Pas op wat je denkt want

bewust hoe het ego in de weg staat,

er staat geen woord teveel in. Nee,

je lichaam luistert mee.” Het lichaam

of specifieker: de pijnlijke kanten van

het is geen boek dat je op een vrije

reageert op bewuste en onbewuste

het ego.’

dag gemakkelijk wegleest. Een

gedachten. Ieder moet dus zelf

studieboek zou ik het eerder noemen.

uitzoeken hoe blokkades zich in

En een confronterend boek, het wijst

het lichaam manifesteren. Bij de

je op je eigen verantwoordelijkheid,

een gebeurt dat op spierniveau, bij

en hoe alles waar je last van hebt

de ander op orgaanniveau. Als een

een creatie van jezelf is. Je kunt wel

bepaalde asana soepel gaat heb je

De kracht van het nu

wijzen naar oorzaken van buitenaf,

waarschijnlijk geen blokkades in die

Eckhart Tolle

naar die rotjeugd of rotouders, maar

houding, maar dan kom je ze in een

Uitgeverij Ankh-Hermes ¤ 22,50

dirk-janlust.nl

83

uiteindelijk moet je je ervaringen zelf

Alignment yoga, laat zich inspireren

yoga international

Dirk-Jan Lust, docent Critical

LEVEN

Jennifer Heuvel 1

yoga international

84

Je eerste yoga-ervaring?

‘Yoga leek me niks. Ik had bij yogi een beeld van lange dromerige, lenige, zweverige mensen, die ingewikkelde dingen kunnen met hun armen en benen.

En die heel lang stil zitten. Ik wilde volleyballen, fitnessen en aerobics doen. Tijdens een vakantie in Suriname nam mijn zus me mee naar een yogales, van Ron Post uit Nijmegen, hij startte daar een opleiding. Er deden allerlei verschillende mensen mee: oud, dik, dun, directeur, arbeider. Geweldig! En Ron daagde ons uit om op ons hoofd te staan. Er was een vonk met yoga, maar meer nog niet.’

2

Waarom ging je yoga beoefenen?

‘Ik kreeg het advies dat yoga heilzaam was voor mijn autoimmuunziekte. Ik ging bij Anil van Unlimited Health in Amsterdam een pranayama-yogales volgen.

Dat was een buitengewoon intense ervaring. Nu weet ik dat ik Kundalini-energie langs mijn ruggengraat voelde. Toch ging ik nog niet gelijk overstag, ik vertrouwde door mijn pharmaceutische achtergrond niet op wat ik voelde. Voelen was confronterend, ik duwde dat weg.

Maar op een nacht droomde ik van een yogales. Diezelfde dag lag er een flyer van een nieuwe yogaschool op de mat. Die boodschap was duidelijk!’

Met welke yoga begon je?

‘Met een constante practice in basis Hatha yoga. Daarna

3

volgde ik onder andere lessen Power yoga, Vinyasa flow, Critical Alignment en Yin yoga.’

4

Je beste yogamoment?

‘Wanneer ik voel dat het klopt. Bijvoorbeeld als ik bij loslaten in een yogapose werkelijk waarneem dat er spanning wegvloeit, de mind stil is en het lichaam spreekt.’

5

Wat is je favoriete yoga?

‘Yin en Yang-yin. De eerste keer dat ik Yin yoga deed, deed ik dat op een yang manier, op kracht poses 3 tot 5 minuten volhouden.

Zwaar en confronterend. Maar naarmate ik het vaker deed leerde ik de principes van Yin yoga en beter voor mezelf zorgen, met een extra deken onder de knieën of een bolster in de rug. Toen wist ik dat ik een Yin-opleiding wilde doen.’

Korte bio: Geboren Paramaribo, 20 december 1970 Opleiding Scheikunde, VU Amsterdam Aantal jaren yoga 15 Belangrijke lera(a)r(en) David Meijer, Hellen van der Harten, Francis van Oirschot, Marc Sijm en Dinesh Sharma (Ayurvedische arts) Yoga CV Yin yoga-opleiding Passie(s) Muziek, dans, koken, tennis, yoga, familie, vrienden

6

Leer je nog bij?

‘Ik oriënteer me op een yogatherapie-opleiding en ik volg workshops. De Embodiment Yoga Principle workshop van Barbara Falorni was fantastisch; dat je lijf zo subtiel en toch helder informatie kan geven die je mind probeert te maskeren.’

7

Waar ligt momenteel jouw focus?

‘Bij balans, gezondheid en bewust worden en opruimen wat niet meer werkt of tegenwerkt.’

8

Ben je wel eens driftig?

‘Ja, helaas. Wanneer mijn fietsslot hapert, bij geluidsoverlast, als het Wordprogramma crasht... Dan heb ik moeite om te accepteren wat op dat moment is. De drift lost op als ik me dat herinner.’

9

Hoe ga je om met afwijzingen?

‘Slecht. Het triggert latente negatieve overtuigingen.

Positief is dat het een kans is om die overtuigingen aan te pakken en te deleten, waardoor er ruimte komt voor groei en transformatie.’

10

Probeer je anderen onder yoga-druk te zetten?

‘Ik vertel graag aan iedereen die het wil horen hoe heilzaam en rustgevend Yin yoga kan zijn en nodig ze uit om een les te volgen, maar ik wil geen pushy preacher te worden. Iedereen kiest zijn eigen pad.’

HART & ZIEL

85

Fotografie Andrea Steens

yoga international

VOLGEND NUMMER

THEMA: YOGA EN MUZIEK

yoga international

86

SOULMATES: JAN KUIPER EN YVONNE DE HOOP THUIS VOELEN IN JE EIGEN LEVEN OEFENINGENREEKS MET DJ, YOGADOCENT, HOOFDREDACTEUR (EN NOG VEEL MEER): MILOU TURPIJN MIRJAM VAN HASSELT DANS JE VRIJ MANTRA’S EN MEDITATIE MET MAARTJE VAN HOOFT TAETSKE KLEIJN WELKOM IN DE WERKELIJKHEID REIZEN: OP BEZOEK BIJ SANGOMA’S, DE GENEZERS VAN ZUID-AFRIKA

Dit nummer niet missen, maar nog geen abonnee?

Neem dan voor 4 maart een abonnement! yoga-international.nu/abonnement Het volgende nummer van Yoga International ligt 15 maart in de winkel

Meld je aan!

Passie voor YOGA?

Trakteer jezelf of een ander op een abonnement op ons prachtige tijdschrift.

¤29,50 ¤19,95 6 NUMMERS (1 jaar) WWW.YOGA-INTERNATIONAL.NU/ABONNEMENT

Photographed at Crazy Monkey Movement - Amsterdam

Geen feest zonder ijs!

Natuurlijk plantaardig ijs!

Landelijk verkrijgbaar bij Albert Heijn (NL), Delhaize (B) & exclusieve speciaalzaken en horeca bedrijven ©Professor Grunschnabel B.V. 2018

SHARE WHAT YOU LIKE!