Yoga International 1 2021

8X ASHTANGA HOUDINGEN IN EEN GLOEDNIEUW JASJE!

Yoga voor iedereen

internationaal Yoga & Dans als levenskunst

REGELS BIJ DE YOGALES

Word een krachtige krijgergodin

Aanraken ja of nee?

met HeatherAsh Amara

MOEITELOOS MEDITEREN MET YOGA NIDRA

Lichaam én geest: holistisch genezen

Nr. 1 februari/maart 2021 ¤ 5,99

AP AP

KAN JOUW DAG WEL EEN EXTRA BOOST GEBRUIKEN? LAAD JEZELF OP MET ONZE NIEUWE ENERGIE EN WEERSTAND THEEËN! Kan jouw dag wel een extra boost gebruiken? Neem dan een kop Zonnatura Weerstand thee, een frisse groene thee met biologische echinacea. Voor een natuurlijke energieboost pak je Zonnatura’s Energie thee, een krachtige melange die sencha groene thee combineert met de kracht van gember en kurkuma.

Zo kun jij er weer tegenaan!

100% NATUURLIJK & 100% BIOLOGISCH

Lieve yogi’s Hoe ging het met jullie, tijdens de feestdagen…? Is het gelukt om die grappige, maar wijze woorden van Paul Haenen in DWDD in praktijk te brengen?

Het was verwarrend, maar toch best lekker, eens wat minder drukte, wat minder eten, wat meer aandacht voor elkaar op kleine schaal? (Ervan uitgaand dat jullie en jullie loved ones gezond zijn natuurlijk!) Ik vond die intimiteit – in tegenstelling tot de grootse en drukke diners – eigenlijk heel mooi en fijn…

Mijn motto blijft: Zet ’m op, lieve lezers, het komt allemaal goed, en met dit nummer van ons blad voelt het allemaal nu al goed.

Heel veel liefs en het allerbeste voor 2021!

Maar belangrijker, hoe gaat het NU? Het nieuwe jaar is alweer een aantal weken op gang, we kampen nog met COVIDmaatregelen en dan komt er nog een variatie op het virus aan…

Foto Brigitte Kroone Illustratie Irene Ypenburg

Lukt het om de actieve energie die de start van een nieuw jaar met zich meebrengt, in plaats van naar buiten, naar binnen om te zetten in reflectie, berusting, en daar dan inspiratie uit te putten?

Nederland dicht, maar wij gaan naar binnen, naar minder doen, en daar vanuit toch open en verbonden blijven. Wat goed dat er yoga is! Ik blijf de online yoga verder ontdekken, en zie dat leraren eraan wennen en steeds meer de diepte in gaan. Lees de nieuwe column van onze eigen bescheiden boeddhista, yogi Ilone, die haar schroom overwon en met plezier de online wereld is ingedoken.

Lees ook het stuk over Yoga Nidra van ‘restful being’ James Reeves over de stilte vinden, en zo opladen.

Je kan het innerlijke vuurtje thuis ook aanwakkeren – en fit en lenig blijven – door de tips bij de houdingenserie over Ashtanga yoga in een nieuw jasje.

3

Dominee Gremdaat zei het al in zijn kersttoespraak: ‘Nederland gaat dicht, maar wijzelf blijven open.’

Het nieuwe jaar is ook een moment om je gezondheid, je fysieke binnenwereld, opnieuw te onderzoeken. En het stuk over de puzzelstukjes van holistische gezondheid met Suze Retera (en onze covergirl) zal je zeker inspireren.

yoga internationaal

Fan van dominee Gremdaat

PS We stellen feedback op YI zeer op prijs; stuur je reacties naar: facebook.com/YogaInternationalMagazine @Yoga_Inter @yogainternationalmagazine redactie@yoga-international.nu

inhoud

yoga internationaal

4

3 Voorwoord 6 Yogaheld Suze Retera Holistische gezondheid COVERSTORY 16 Filosofie: Krijger-godin HeatherAsh Amara COVERSTORY 20 Body: Lichamelijke integriteit 24 Yoga en boeddhisme: Gedragen ruimte 32 De kracht van de adem #2 36 Lekker oud: Elly Otte 42 Embodiment Erbij blijven De derde beweging 50 Yoga & Dans COVERSTORY 54 Moeiteloos mediteren met

Yoga Nidra COVERSTORY 64 Op het matje met Annemiek Latour

Raja Yoga Charya 66 Yogacat wedstrijd De prijsuitreiking 69 Durf te vragen René l’Écluse Oefeningen 10 8x Ashtanga in een nieuw jasje 28 Stoelyoga Paula Jap Tjong Columns 29 Strip YOGACAT buiten 30 Boeddhista Ilone observeert Ilone Inge 40 Zen, zin en onzin Mieke Bouma 59 Chakra’s en Chardonnay Ellen Dekkers Eten, 46 60 62

kunst en boeken Recepten: Van deeg tot noedels COVERSTORY Kunst: Katrien De Blauwer Boeken

Service 5 Colofon 70 Volgend nummer

06

Optimale gezondheid en autonomie

16

S HEATHERASH AMAR A: ALLE VAN JEZELF OMARMEN

10

Ashtanga in een nieuw jasje Traditionele asana´s opnieuw bekeken

Colofon: Jaargang 6, nummer 1 Februari / maart 2021

YOGACAT #6

Hoofdredactie Marciel Witteman Eindredactie Mariette Hermans Planning en bladredactie Sandra Rottenberg

Yogi in space

Coverfotografie Model Suze Retera Fotografie Jeannette Huisman Make up en styling Ingrid Coenen Kleding eigen kleding Locatie studio Spijkerkade

29

Aan deze uitgave werkten mee: Suze Retera, Jeannette Huisman, Marciel Witteman, Sandy Karsten, Mariëlle Hebing, Antoine Schemkes, Esther Mönks, Elena Ray, Mariette Hermans, Maartje van Hooft, Pieter Jan Bos, Hans van der Pol, Paula Jap Tjong, Harald Pereira, Irene Ypenburg, Ellen Dekkers, Marjon van Gruijthuijsen, Emilie Escher, Caro Bonink, Mieke Bouma, Ben Kleyn, Noële Ruitenberg, Mara Giamboi, India Hobson & Magnus Edmundson, James Reeves, Babs Brown, Leon Willis, Ananto Dirksen, Heidi Vandamme, Millie Grace Horton, Katrien De Blauwer, Ellen Dekkers, Jeroen van Heijningen, Annemiek Latour, Magdalena Heijting, René l’Écluse, Margreet Runge, Ilone Inge.

Redactieadres Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Yoga Internationaal Postbus 595, 3700 AN Zeist (030) 692 06 77 redactie@yoga-international.nu

Recepten: Van deeg tot noedels

46

Marketing Arjen van Wifferen avanwifferen@virtumedia.nl (030) 3072246 Advertenties Mariska Jankovits (030) 693 11 77 mjankovits@virtumedia.nl Klaartje Grol (030) 307 22 48 kgrol@virtumedia.nl Druk Veldhuis Media, Raalte, veldhuismedia.nl

Yoga Nidra Moeiteloos mediteren

54

Distributie Aldipress, Utrecht, aldipress.nl Abonnementen Yoga Internationaal verschijnt 6 keer per jaar.

Prijs jaarabonnement Nederland & België: € 30,45 (bij automatische incasso) Buitenland: € 43,95 (Prijswijzigingen en drukfouten voorbehouden.)

Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden elk jaar vernieuwd. Abonnee worden kan via yoga-international.nu of rechtstreeks bij de klantenservice. Adreswijzigingen graag schriftelijk doorgeven met vermelding van het oude en het nieuwe adres en het nieuwe telefoonnummer. Opzeggingen 2 maanden voor vervaldatum doorgeven aan de klantenservice.

Correspondentieadres Uitgeverij Virtùmedia, t.a.v. Yoga Internationaal Postbus 595, 3700 AN Zeist klantenservice@virtumedia.nl Telefoon: +31(0)85-0407400 Losse verkoop Yoga Internationaal is verkrijgbaar bij de boeken tijdschriftenhandel, warenhuis, supermarkt en kiosk. Adviesprijs los nummer: € 5,49. ©Yoga Internationaal. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ISSN 2468-8401 yoga-international.nu

5

Uitgever Pepijn Dobbelaer, Virtùmedia pdobbelaer@virtumedia.nl

yoga internationaal

Ontwerp en vormgeving Nancy Panjoel en Vicky Trouerbach, Twin Media BV

De puzzelstukjes die leiden tot

OPTIMALE GEZONDHEID EN AUTONOMIE ‘Het combineren van verschillende bronnen van kennis levert het meeste op.’

Suze Retera is een yogi-duizendpoot die zich continu blijft ontwikkelen. Ze is doctorandus in de Psychologie en combineert die kennis in haar therapiesessies en trainingen met yoga, Yoga Nidra, en TRE®. Binnenkort voegt ze daar Orthomoleculaire therapie aan toe, want de holistische gezondheidszorg trekt. Daarnaast richtte ze Global Flow Retreats op, een internationaal yoga-eventbedrijf, en Oil & Ohm, een holistische lichaamsolielijn. Dat klinkt heel divers, maar volgens Suze is het allemaal verbonden.

Tekst Marciel Witteman | Fotografie Jeannette Huisman

‘Bruggen slaan tussen lichaam en geest, psychologie en yoga, en westerse geneeskunde en natuurgeneeskunde’

8

Wat mij opvalt zijn je visie en onderzoekende waarheidsdrang.

Wat is jouw visie op yoga en gezondheid in a nutshell?

vaar dan een regulier arts zou willen of dat ik aandring op onderzoek dat buiten hun protocol valt. Een beetje eigenwijs zijn mag best.’

‘Wat waar is als het om yoga en gezondheid gaat, is deels aantoonbaar met onderzoek, maar dat verliest zijn waarde als er geen ruimte overblijft voor persoonlijke ervaring. Om onderzoek te kunnen doen, moeten we categoriseren en versimpelen zodat we conclusies kunnen trekken en protocollen op kunnen stellen. Tegelijkertijd is ieder mens een unieke combinatie van onderling samenwerkende systemen en omgevingsfactoren. Wanneer je daar aandacht aan besteedt, zowel in yoga als in de gezondheidszorg, opent dat de deur voor flexibiliteit en samenwerking tussen verschillende vormen van zorg maar ook tussen zorgverlener en ontvanger.

Vanuit die samenwerking haal je het meeste uit alle beschikbaar kennis.’

Waar komt je drive vandaan?

yoga internationaal

Hoe zie je die samenwerking voor je? Welke rol speelt yoga hierin?

Meer informatie www.suzeretera.com

‘Ik studeer graag en sla vervolgens bruggen: tussen lichaam en geest, maar ook tussen psychologie en yoga, of westerse geneeskunde en natuurgeneeskunde. Kortom, een holistische of integrale aanpak.

Meestal ligt de oplossing namelijk niet volledig bij één van deze zienswijzen, maar bevatten ze allemaal een stukje van de puzzel.

De periodes in mijn eigen leven waarin ik hulp nodig had of moest genezen, lag de oplossing nooit enkel op één vlak. Of het nu ging om het verwerken van jeugdervaringen, verlies van een ouder, het verwerken van een moeilijke relatie of gezondheidsproblemen, het betrof mijn hele systeem. Dan ligt het best voor de hand dat de oplossing ook het hele systeem moet omvatten.

Dat de relatie tussen zorgverlener en zorgontvanger op samenwerking gebaseerd is, is erg belangrijk.

In dit geval zie ik yogadocenten en yogatherapeuten ook als zorgverleners. We zijn uiteindelijk allemaal verantwoordelijk voor ons eigen welzijn en we kunnen zelf veel doen om ons lichaam beter te leren voelen en te vertrouwen. Ik ken mijn lichaam beter dan de best opgeleide arts. Wanneer ik ziek ben, werk ik graag samen met zorgverleners met verschillende disciplines, maar ik richt me ook op mijn eigen ervaring en hoe ik middels mijn leefstijl mijn gezondheid weer in eigen hand kan nemen.

Dat betekent soms ook dat ik een andere koers

‘Mijn interesse in gezondheid en sport zijn deels met de paplepel ingegoten. Mijn moeder is verpleegkundige en mijn vader was sportleraar. Ik zie verschillende vormen van sport en fysieke uitdaging dan ook net zo goed als therapie.

Daarnaast ben ik altijd erg nieuwsgierig geweest.

Ik wilde altijd alles zelf uitproberen. Niet altijd met goed resultaat, als ik de verhalen moet geloven. De drive om dieper te duiken in zelfontwikkeling en optimalisering van het leven, is mijn strategie om om te gaan met de dingen die ik lastig vind in het leven en deze te begrijpen. Ik vind het leven heel leuk, dus als het dat even niet is, ga ik op zoek naar de waarde van die ervaring. Maar ook naar wat ik kan doen om het leven weer leuk te maken.’

Kan je een voorbeeld geven van een ingrijpende gebeurtenis waarbij je dit in de praktijk bracht?

‘Eerder dit jaar ben ik gediagnostiseerd met Hashimoto’s Hypothyroïdie. Dit is een auto-immuun ziekte die de schildklier aanvalt waardoor deze niet, of niet goed meer functioneert. Ondanks dat ik al heel lang klachten had, kwam de diagnose als een verrassing. Niet alleen voor mij, maar vooral ook voor de arts. Ik paste namelijk niet in het plaatje; mijn gewicht was te laag en ik was veel te actief en ‘fit’ voor mijn bloedwaardes. Hierdoor is het helaas jarenlang over het hoofd gezien.

Vanuit de reguliere geneeskunde is de aanpak het hormoon aan te vullen dat de schildklier niet meer maakt. Op mijn vraag wat ik zelf kon doen op het gebied van leefstijl om ook de onderliggende auto-immuun ziekte aan te pakken, kwam de internist niet verder dan “rustig aan doen”. Dat is het startpunt geworden van mijn eigen onderzoek.

Gelukkig kon ik veel antwoorden op mijn vragen vinden in de integrale en orthomoleculaire geneeskunde, maar ook in de therapieën en practices die ik in mijn eigen praktijk toepas. Het verschil is inmiddels enorm. Ik slik nog steeds medicatie.

Ook dat is één van de puzzel-stukjes, al hoop ik snel af te kunnen bouwen. Ik heb de auto-immuun ziekte grotendeels onder controle. En misschien nog belangrijker: ik voel me stukken beter!’

COVERSTORY

‘Ons hoofd is goed in het vertellen van verhalen, maar het lichaam is eerlijker’’

Wat doe je precies in jouw eigen praktijk?

‘Ik ontvang mensen met een breed scala aan problemen of klachten: van trauma en burn-out tot frozen shoulder en ziekteherstel. Ik begin bijna altijd met het lichaam. Ons hoofd is goed in het vertellen van verhalen, maar het lichaam is eerlijker. In de sessies richt ik me op het ontladen van spanning uit het lichaam, meestal met TRE®.

Dat staat voor Trauma Release Exercises en maakt gebruik van het natuurlijk tril-mechanisme van het lichaam. Yogaoefeningen kunnen ook een onderdeel zijn van de sessie. Daarnaast zet ik Yoga Nidra in voor diepe ontspanning en om los te komen van vaste gedachtepatronen. De psychologische gesprekken zijn hierna een stuk effectiever.’

Wat zijn je hopen of dromen voor, pakweg, de komende 5 jaar?

Ik hoop dat de gezondheidszorg steeds meer holistisch wordt en zich op samenwerking zal gaan richten. Dat de focus ook meer op preventie en leefstijl komt te liggen. Als trainer ben ik verbonden aan The Yoga Therapy Network, een vakopleiding voor yogatherapeuten, opgericht door Montserrat G. Mukherjee. Dat dit vakgebied groeit is denk ik heel belangrijk en een waardevolle toevoeging aan de gezondheidszorg in Nederland.

In mijn eigen praktijk voeg ik Orthomoleculaire en Epigenetische therapie toe aan het zorg aanbod. Ik hoop dat ik wetenschappelijke kennis kan blijven combineren met mijn eigen ervaring op het gebied van heling en gezondheid en op basis daarvan mensen kan ondersteunen in hun zoektocht naar hun unieke versie van een optimaal leven.’

9

‘Auto-immuun ziektes zijn chronische ziektes waarbij je immuunsysteem je eigen lichaam aanvalt.

Welk orgaan hieronder leidt en wat de gevolgen zijn, is afhankelijk van de vorm. Veel voorkomende chronische en/of auto-immuun ziektes zijn Hashimoto’s, diabetes, astma en reuma. Hoewel we in Nederland steeds ouder worden met een gemiddelde levensverwachting van 82, nemen chronische ziektes toe: 58 procent van de bevolking

kampt met een chronische ziekte. Dit treft niet alleen ouderen, maar ook ruim 40 procent van mensen onder de 40. Het percentage ligt met 61 procent ook wat hoger bij vrouwen dan bij mannen waarvan 54 procent een chronische ziekte heeft.

Vaak spelen verschillende factoren een rol bij het ontwikkelen van een auto-immuun ziekte. Deels is het genetische aanleg, maar trauma, stress, dieet en leefstijl spelen ook een cruciale rol. Je hebt het dus niet altijd voor het zeggen of je het krijgt, maar je kunt wel proactief aan herstel of het managen van je auto-immuun ziekte werken.’

yoga internationaal

Wat zijn auto-immuun ziektes ook alweer precies? En komt dat veel voor?

ASHTANGA IN EEN NIEUW JASJE Traditionele asana’s opnieuw bekeken Ashtanga Yoga bestaat uit vaststaande series: de Primary Series bestaat vooral uit vooroverbuigingen, meer achteroverbuigingen in de tweede Intermediate Series. Pas wanneer je de eerste serie volledig beheerst, mag je door naar de volgende serie. Maar wat als de skeletstructuur van jouw wervelkolom diepe backbends makkelijk toelaat, en jouw heupgewricht je beperkt in vooroverbuigingen? Dan mag je volgens de regels niet door… Een onderzoek, wat past het beste bij jouw lijf?

Tekst Sandy Karsten & Mariëlle Hebing | Model Mariëlle Hebing | Fotografie Antoine Schemkes | Locatie Grand Cafe Oranjerie, Joure | Kleding Liquido Fashion

W

yoga internationaal

12

anneer je je richt op het doel van een asana in plaats van hoe de houding eruit zou moeten zien, wordt deze functioneel. De Ashtanga traditie kent het credo ‘Practice and all will come’. Dat is deels waar; zolang je nog ergens rek voelt, is er nog ruimte te winnen.

Als je al tijden gedisciplineerd je practice doet en je boekt geen vooruitgang meer, is de eigenlijke vraag: Wát stopt mij in de beweging? Heeft dat wel te maken met korte of stijve spieren óf heeft dit mogelijk iets te maken met de vorm van je skelet?

Als dat laatste het geval is, gaat dat echt niet veranderen – hoeveel je ook oefent.

Om de Primary Series toegankelijk te maken voor iedere skelet-constitutie, kun je asana’s zo aanpassen dat ze de functie krijgen waarvoor ze bedoeld zijn. Dat is wellicht vloeken in de Ashtanga-kerk, maar dat maakt wel dat deze geweldige yogavorm veiliger én functioneler wordt voor iedereen.

We vinden het normaal dat iedereen een ander gezicht heeft, bepaald door de botstructuur. Maar dat bij iedereen een asana er anders uitziet vinden we minder vanzelfsprekend, terwijl ook hier de vorm van de botten bepalend is.

Bijvoorbeeld, het is de vorm van jouw heupgewricht, die mede bepaalt of in Virabhadrasana 1 of 2 je knie naar binnen valt, én of jij ooit in Padmasana kunt komen.

In Adho Mukha Svanasana de hielen niet op de mat kunnen plaatsen, hoeft niet per se iets te maken te hebben met de lengte van je hamstrings, maar hier kan de vorm van jouw bovenste

‘Dat is wellicht vloeken in de Ashtanga-kerk…’

spronggewricht ook mee van doen hebben.

In armbalanshoudingen zoals Bakasana, speelt ditzelfde, maar dan in het polsgewricht. De vorm van het schouderblad, vooral het afdakje, bepaald onder andere in Prasarita Padottanasana C hoe ver jouw armen naar het hoofd gebracht kunnen worden. En in houdingen als Sarvangasana is het wel handig als je nekwervels zo gevormd zijn dat je makkelijk met de kin naar je borst kunt.

Cues om yogi’s in een houding te brengen, zijn vaak standaard en niet specifiek gericht op ieders unieke fysieke (on)mogelijkheden. Door de asana’s te modificeren en af te wijken van wat de traditie voorschrijft, gaat er een wereld voor je open.

1

Virabhadrasana 1 – Krijger 1 Optie: Als het doel is om ruimte te geven in je heupflexor, til dan je achterste hiel op en maak een hoge lunge. Je voorkomt frictie in de heupen en knieën.

Bovendien kan de heupflexor dieper strekken, zodat je beter voorbereid op Urdhva Dhanurasana, verderop de serie.

2

13

Utthita Hasta Padangusthasana B – Staande hand naar teen strekking Optie: Als het doel is om ruimte te geven Parivrtta Trikonasana – Gedraaide driehoek Optie: Als het

in je adductoren, is het niet noodzakelijk dat het bekken

doel is een maximale torsie te maken, moet je wervelkolom

parallel blijft. Als jouw heupgewricht minder abductie

optimaal kunnen strekken. Het is dan goed dat je hand

mogelijkheid heeft, is het prima om je been schuin naar

contact kan blijven maken met de ondergrond. Voor veel

voren te strekken, in plaats van recht opzij als je zo wel

mensen biedt een blok onder de hand daarom uitkomst.

rek voelt.

4

5

Marichyasana A – Zittende Torsie I Doel is flexie in de heup

Bakasana - Kraanvogel Deze houding, wordt in Ashtanga

van het gebogen been, ruimte creëren aan de achterkant van

vaak gebruikt om te ‘vliegen’ in vinyasa. Met gestrekte

het gestrekte been en een opening in de borst en schouders.

armen vraagt deze veel van de dorsaalflexie in de pols. Als je

Optie: Plaats je voet twee vuisten van het gestrekte been. Je

deze ruimte op botniveau niet hebt, kun je ook Kakasana (de

voorkomt zo compressie in de heup en je bent beter in staat

Kraai) inzetten, daarbij zijn de ellebogen gebogen waardoor

om de gebogen knie dichtbij het lichaam te houden,

er minder flexie van je pols wordt gevraagd. Je gebruikt

waardoor het binden letterlijk binnen handbereik ligt.

daarvoor meer je ‘Chaturanga’-armen.

yoga internationaal

3

6

yoga internationaal

14

Prasarita Padottanasana C – Wijdbeense vooroverbuiging De grootte van het afdakje van je schouderblad, het acromion, is medebepalend voor de eindstand in het meenemen van de armen over het hoofd. Wanneer jouw afdak wat groter is, botst de humerus (bovenarm) sneller

7

tegen het afdakje en kun je de armen minder ver meenemen dan wanneer je een heel klein acromion hebt.

Sarvangasana – Schouderstand Om de schouderstand uit te kunnen voeren met een gestrekte bovenrug, heb je veel

8

flexie in de nekwervels nodig. Dit kun je testen door rechtop te komen zitten en je kin naar je borst te brengen zonder dat de bovenrug rondt. Komt je kin niet bij je borst, gebruik dan altijd een verhoging onder de schouders. Je voorkomt dan te veel druk op de nekwervels en je bovenrug kan zich dan strekken.

Padmasana in lift - Lotushouding in lift De vorm van je heupgewricht is bepalend of je in Lotus kunt komen. Is er niet voldoende ruimte in de heup, dan gaat het wrikken in de knie. Dit wil je niet. Stop dan en accepteer dat deze vorm niet passend is voor je lijf. In lift speelt de lengte van de botten in je armen ook een rol. Als deze wat korter zijn, dan kun je blokken plaatsen onder je handen.

In de 7-daagse bijscholingsmodule Ashtanga Yoga van SanaYouYOGA, wordt op deze wijze de volledige Primary Series uitgewerkt.

Start: Zaterdag 17 april 2021 bij SanaYouYOGA. www.sanayou.com

Amanprana’s weldaad van Premium Appelazijn en DeLuxe Rode Wijnazijn Start de dag met een glas Amanprana appel- of wijnazijn. 1/5 azijn en 4/5 water (250 ml) en je dag kan niet meer stuk. Uiteraard zijn ze ook heerlijk op salades en als dressing zoals vinaigrettes.

Amanprana Premium Appelazijn ✔ Italiaans familierecept sinds 1962 ✔ Bevat de moeder van de azijn ✔ Niet gepasteuriseerd ✔ Rauw ✔ 5% zuurtegraad ✔ Niet gefilterd, dus van nature troebel ✔ “Clean label” (slechts 1 ingrediënt, nl. gefermenteerde appelen) Amanprana DeLuxe Rode Wijnazijn ✔ Van biodynamische landbouw, waar mens en natuur samenleven in symbiose, rekening houdend met het ritme van de natuur (Demeter gecertificeerd) ✔ Nooit verhit boven 45°C, rauw ✔ 6,5% zuurtegraad ✔ In eiken vaten gerijpt ✔ “Clean label” (slechts 1 ingrediënt, nl. gefermenteerde rode druiven) ALS ME

PPO

C R AT

E

PLASTICVRIJ SINDS 2003

AMAN PRANA

S

HI

CIJN

VOED

I

NG

DI

VEGAN

SERENE LEVENSKRACHT

Info, recepten en inschrijven op de nieuwsbrief: www.amanprana.eu Verkrijgbaar in de biowinkel of thuisgeleverd via www.amanvida.eu Uw biologische webwinkel

WWW.AMANVIDA.EU Exclusieve bio voeding Natuurlijke lichaamsverzorging Houten snijplanken...

Ontdek onze sublieme merken van gepassioneerde startups

KRIJGERGODIN HEATHERASH AMARA Alles van jezelf omarmen

yoga internationaal

16

In navolging van haar boek Krijgergodin wakkert HeatherAsh Amara in steeds wijdere kring de kracht van vrouwen aan. Elke rimpeling die hierbij ontstaat, draagt bij aan de omschakeling van paradigma waardoor onze relaties, manieren van werken en omgang met elkaar veranderen. We hoeven niet langer met elkaar te concurreren, maar kunnen samenwerken en vreugdevol ruimte geven aan ieders unieke expressie en ieders licht, zo stelt zij.

Tekst Esther Mönks | Foto’s Elena Ray

E

erder richtte HeatherAsh het Toltec Centre of Creative Intent op waar trainingen worden gegeven in Tolteekse wijsheid en schreef ze verschillende boeken, onder andere in samenwerking met Don Miguel Ruiz Jr. Op dit moment richt ze zich op het uitdragen van de ‘Krijgergodinnenfilosofie’ en begeleidt ze vrouwen om hun kracht te laten ontwaken.

Hoe ziet dit pad van de ‘krijgergodin’ eruit?

‘Het gaat erom álles van jezelf te omarmen – je krachten én je zwakke punten. Soms denken we

aan “kracht” als “macht hebben over”. Dat zie ik als een teveel aan krijger – als we proberen te overheersen, te forceren. Voor mij is kracht weten wanneer we dapper moeten zijn en voorbij het bekende moeten durven gaan, maar óók weten wanneer we ons terug moeten trekken of kwetsbaar moeten zijn. Het gaat erom te leren al deze verschillende aspecten van onszelf op een harmonieuze manier in te zetten.

Eén van de grootste obstakels die ik hierbij tegenkom, is dat vrouwen een diepgewortelde overtuiging hebben dat er iets mis met ze is, dat ze niet goed genoeg zijn. Als je kijkt naar het nieuws en de meeste media zie je vooral angst en schaarste

‘…ik dacht: ik moet doen alsof alles goed met me gaat, want dat verwachten ze’

met jou, maar je bent deel van een systeem waar van alles mis mee is. Dat systeem vertelt jou telkens dat je niet goed genoeg bent, dat je moet concurreren met andere vrouwen, dat er een tekort is aan liefde en aandacht. We nemen deze boodschappen in ons op – en als we ons dan realiseren: wacht eens, dat is iets wat ik heb geleerd, het is niet de waarheid – dan krijgen we de ruimte om op een diepere manier verandering te creëren. Veel van mijn werk gaat erover vrouwen te helpen deze oude verhalen over wie ze hebben geleerd dat ze moeten zijn te ontmantelen. We halen dat er allemaal uit zodat ze kunnen zien: wie ben ik zónder die verhalen? Van daaruit kan hun authentieke zelf naar voren treden.’

Kun je een voorbeeld geven van het terugvinden van je kracht?

yoga internationaal

18

Meer informatie: warriorgoddess.com

gereflecteerd. Dit is met name het geval in reclame.

De boodschap is: “Je bent niet goed genoeg en als je dit of dat product koopt, dan komt het goed.”

Er zijn weinig advertenties die de boodschap hebben: “Je bent helemaal perfect zoals je bent!

Verander niks aan jezelf! Wil je onze shampoo?”

We groeien op met het gevoel dat als je het aan de buitenkant goed doet – iets koopt, de juiste partner of carrière hebt – je je goed zult voelen.

Het is vaak heel pijnlijk voor vrouwen wanneer ze zich realiseren dat ze al die dingen doen die ze “zouden moeten doen” en zich toch niet goed voelen. Ik vind het belangrijk dat vrouwen begrijpen dat dat niet aan hen ligt. Er is niets mis

‘Een belangrijke gebeurtenis uit de afgelopen vijf jaar was mijn scheiding. Het gebeurde terwijl ik Krijgergodin aan het schrijven was. Ik was in die tijd tegen mezelf in gegaan zonder dat ik dat door had. Ik had zoveel mensen om me heen die tegen me opkeken, dat ik dacht: ik moet doen alsof alles goed met me gaat, en dat gezicht opzetten, want dat verwachten ze. Ik ben toen goed naar mezelf gaan luisteren en realiseerde me dat ik daarmee mezelf helemaal geen dienst bewees, noch de mensen om me heen, want het was gewoon niet waar. De waarheid was dat ik aan het worstelen was. Het was een erg moeilijke periode in mijn leven. Dus ik besloot om bij mezelf te blijven, in plaats van mezelf in de steek te laten en iemand te laten zien die ik vond dat ik moest zijn, of wie ik dacht dat de mensen om me heen vonden dat ik moest zijn. Die beslissing was een omslagpunt in mijn leven en werd één van de belangrijkste boodschappen van Krijgergodin.’

Is zo'n crisis nodig?

‘We hebben een crisis nodig om ons wakker te schudden, omdat we soms zo onwillig zijn om naar onze eigen patronen en gewoontes te kijken.

Maar als we naar de zachtere stem in ons binnenste gaan luisteren, dan hoeven we niet meer zoveel drama en crisis te creëren. Crises gebeuren nog steeds. Zolang je in een menselijk lichaam zit, zal er van alles gebeuren. Maar we kunnen leren om daar op een goede manier mee om te gaan en te omarmen wat er naar boven komt. Ik ben een

INTERVIEW behoorlijk deel van mijn leven bezig geweest mijn angsten uit de weg te gaan, maar ik heb geleerd er juist naartoe te bewegen. Daar zit de healing – als je jezelf kunt omarmen door de ongemakkelijke gevoelens heen, om die diepere wijsheid van binnen naar boven te laten komen.’

Er is in deze tijd veel aandacht voor vrouwelijke kracht. Wat zou je willen zeggen tegen mannen?

Je begeleidt ook vuurlopen.

Wat is dat?

‘Er zijn heel weinig advertenties met de boodschap: Je bent helemaal perfect zoals je bent! Verander helemaal niks aan jezelf! Wil je onze shampoo?’

‘Zo lang als mensen vuur kennen, lopen we eroverheen bij wijze van ceremonie. Mensen komen naar het vuur om zich op iets belangrijks voor te bereiden – de krijgerkant – of voor healing – dat is de godinnenkant. Elke vuurloop is anders.

Het leert je hoe je in relatie kunt staan tot je lichaam en het mysterie. Want als je tegenover gloeiende kolen staat moet je naar je lichaam luisteren: is het mijn tijd om te lopen? En je lichaam wéét het. Het is een geweldige ervaring.

Ik zie alles als een vuurloop: hoe kom je opdagen in volle aanwezigheid, met open hart, wat het obstakel dan ook is? Of dat nu hete kolen zijn of een uitdaging in je leven. Het vuur is een geweldige leraar. Het leert je hoe je je door je lichaam kunt laten leiden, in plaats van het door je gedachten te laten uitvogelen. Je leert hoe je belichaamt en luistert op een heel diep niveau.

Dat is één van de grootste geschenken van het vuurlopen.’

19 yoga internationaal

‘We moeten begrijpen dat mannen in deze tijd steun nodig hebben. Want alles wat je kent, gaat waarschijnlijk veranderen betreft relaties en de rolverdeling daarin. Uitreiken naar mannen die op hetzelfde pad zitten kan veel helpen. En: eerlijk zijn. Praat met vrouwen in je leven over waar je je kwetsbaar voelt of verward, of bang. Probeer niet om te overheersen. Als we gevoeligere gesprekken vanuit ons hart met elkaar kunnen voeren, kunnen we op die manier een nieuwe weg vinden. Op het gebied van relaties zijn er voor deze generatie niet veel rolmodellen die nieuwe wegen laten zien.

De verwarring en het gevoel dat we niet weten hoe we dit moeten doen is oké – want dat weten we ook niet! Het is nieuw. Het is opwindend en kan tegelijkertijd angstaanjagend zijn. Want we begeven ons op onbekend terrein.’

LICHAMELIJKE INTEGRITEIT TIJDENS YOGALES ‘Het is belangrijk dat je veilig bent’ Het zat in de doofpot: het misbruik van yogadocenten ten aanzien van hun leerlingen. Onthullingen van onder meer oud-leerlingen van Pattabhi Jois en de documentaire ‘Bikram: Yogi, Guru, Predator’ brachten ons eigen #metoo schandaal aan het licht.

Oud nieuws? Of ver-van-je-bed? Ik denk dat het altijd goed is om je af te vragen wat de machtsrelatie van docent tot leerling en vice versa betekent.

Tekst Mariette Hermans | Beeld Adobe Stock

ETHIEK

Yoga zoals beoefend in groepsverband onder leiding van een docent, stoelt op vertrouwen en is dus bevattelijk voor misbruik. Er is sprake van een gezagsverhouding, iedereen draagt strakke, weinig verhullende kleding en staat in uitdagende houdingen. In de les moet iedereen zich dus veilig kunnen voelen.

In de VS en ook in Nederland hebben meldingen van misbruik geleid tot discussie over aanraking tijdens de yogales. De meeste yogadocenten zijn opgeleid om manuele correcties te doen bij hun leerlingen: druk of richting geven met de handen om leerlingen verder in een houding te brengen. Het kan de leerling helpen om door te bewegen op plekken die je minder goed kunt aansturen of die je door stijfheid niet voelt. Maar het kan ook

Yogadocent is een vrij beroep, iedereen kan zichzelf yogadocent noemen.

Registratie is vrijwillig maar omdat beroepscodes en tuchtrecht ontbreken, lijkt het mij van het grootste belang om het spreken over ethische kwesties onderdeel te laten zijn van zowel onze opleidingen als van ons werk als yogadocent.

Gedragscode De beroepsvereniging van yogadocenten in Nederland kent een gedragscode van 18 regels. Aanraking wordt niet genoemd, machtsverhoudingen wel: ‘Een yogadocent mag geen misbruik maken van het overwicht dat voortvloeit uit zijn positie als leraar’. En: ‘Een yogadocent mag het niet doen voorkomen alsof zijn benadering de enig juiste zou zijn.’ De vereniging kent een klachtenprocedure waar misstanden kunnen worden gemeld, maar die is alleen van toepassing op docenten die lid zijn van de vereniging.

Aanraken is in coronatijd sowieso af te

Mariette Hermans is yogadocent en fysiotherapeut.

Bronnen Sarah Herrington (2017). Yoga Teachers Need a Code of Ethics. New York Times.

Katherine Rosman (2019). Yoga Is Finally Facing Consent and Unwanted Touch. New York Times.

Sandra Rottenberg (2020). Nooit meer aanraken. Corona: tijd voor reflectie, ook in de yogawereld. Yoga Internationaal, nummer 4, 2020.

Vereniging Yogadocenten Nederland. Beroepscode Yogadocenten, zie: www.yoganederland.nl/beroepscode Vereniging Yogascholen Nederland (2020). Corona protocol: Yogascholen Nederland. Zie www.yogascholennederland.nl Hope Zvara (2019). Yoga Teachers, Stop Touching Your Students.

In: www.elephantjournal.com

raden. Onderdeel van het Coronaprotocol van Yoga-scholen Nederland is dat er geen fysiek contact plaatsvindt.

Bescheiden Zoals Stine Jensen al eerder betoogde in Yoga Internationaal (#4 2020): ‘Als je de aanraking weghaalt, dan zijn de verhoudingen nog steeds niet gelijk. Dat is inherent aan de relatie leerling-leraar en de overgave van de leerling aan de leraar.’ Niet alleen fysiek, ook met instructies oefen je als yogadocent invloed uit. Jouw woorden raken de leerling en die vertaalt jouw woorden naar beweging en gevoel. Zo kom je tussen de oren van je leerlingen te zitten. Juist daarom is het belangrijk om je zeer bewust te zijn van het respecteren van de integriteit van de leerling, bijvoorbeeld als je een opmerking maakt over iemands uiterlijk of wanneer je een leerling als goed voorbeeld stelt voor de groep.

De leerlingen verlaten jouw les - als het goed is - met een gevoel van ontspanning, kracht en zelfinzicht. Die positieve reflectie kan op jou geprojecteerd worden. Je kan het als docent zelf ook zo ervaren: ‘Dat heb ik goed gedaan’. Daarom denk ik dat bescheidenheid over de eigen rol en terughoudendheid met opmerkingen en aanrakingen, de yogadocent sieren.

Mijn eigen ervaringen zijn gemengd, zowel als leerling als docent. Ik heb fysieke correctie als letterlijk pijnlijk maar ook als behulpzaam ervaren. Als docent heb ik ook wel eens - onder het mom van een compliment - een opmerking gemaakt die over het randje was.

Ik heb mezelf aangeleerd om toestemming te vragen voordat ik iemand aanraak. En ik ervaar dat – juist om het veilig te maken – aanraking letterlijk steun kan bieden.

Het gaat erom dat je beseft wat je positie is als leraar in de kwetsbaarheid en openheid die een yogales bij de leerling teweeg kan brengen. Die antenne voor lichamelijke integriteit moet je ontwikkelen; respect moet je constant opnieuw betonen.

21

Behoedzaam

te ver gaan. Niet iedere aanraking is gewenst of nodig. En het kan nooit een vrijbrief zijn om mensen te betasten of aan te randen, of te forceren in een houding.

De Amerikaanse yogi Hope Zvara pleit ervoor om helemaal geen manuele begeleiding te geven. Verbale instructies bieden volgens haar meer dan voldoende houvast voor de juiste aansturing. Met manuele aansturing kan je meer verkeerd doen dan goed is, betoogt zij. En zo zijn er diverse yogastromingen die dat ook zo onderwijzen.

yoga internationaal

D

e verhalen en beelden zijn afschrikwekkend.

De docent met zijn geslachtsdelen tegen die van de leerling die in een achteroverbuiging staat in een zaal vol medeleerlingen. Iedereen ziet het maar doet alsof het zo hoort. Dat ervoer Karen Rain, die in Mysore in India lessen volgde bij Pattabhi Jois en seksueel werd belaagd door haar docent onder het mom van correcties. Haar ervaring is exemplarisch: in de beslotenheid van de groep lijkt seksueel grensoverschreidend gedrag ‘erbij’ te horen. Je weet zelf dat het niet deugt maar je staat alleen. De dader staat op een voetstuk en zijn gedrag wordt verzwegen of goedgepraat.

s e o m e o De h

& s d a e spr van Maza

Een echte hoemoes liefhebber weet, je kunt niet om de hoemoes van Maza heen!

Maza is een familiebedrijf dat sinds eind jaren negentig verse hoemoes, falafel en dips maakt. De producten worden in de keukens van Maza met veel liefde gemaakt. Een groot deel van de productie bestaat namelijk uit handwerk! Niet alleen de kikkererwten worden met de hand uitgezocht en gepeld, ook de specerijen worden met de hand afgemeten.

www.maza.nl

#masmasmaza

facebook.com/MasMasMaza

Libanese broodsalade

met pita-croutons en Esfenaj courgettefalafel (foto recept) Ingrediënten

Bereidingswijze

• 5 radijsjes • 2 volkoren pitabroodjes • 1 Romeinse sla • 1 courgette • 1 bosui • 1 citroen, sap en rasp • 250 g feta • 200 g doperwten • 100 g bloem • 100 g Maza Esfenaj • 10 g munt • 10 g krulpeterselie • 6 el Griekse yoghurt • 2 el extra vierge olijfolie • zout en peper

1 Meng voor de dressing de Griekse yoghurt, citroensap- en rasp en extra vierge olijfolie door elkaar, breng op smaak met zout en peper en bewaar tot later gebruik in de koelkast.

2 Snijd de radijsjes en bosui in plakjes, snijd de Romeinse sla grof, scheur de pitabroodjes in stukken en snijd de peterselie en munt fijn.

3 Rasp de courgette en laat deze 30 minuten uitlekken in een kaasdoek of vergiet. Knijp de courgette uit om zoveel mogelijk vocht te verwijderen. Doe de doperwten en de helft van de feta in de keukenmachine samen met Maza Esfenaj en blend tot een gladde puree. Verplaats het mengsel naar een kom, voeg hier de uitgelekte courgette en de bloem aan toe en meng alles door elkaar. Vorm met je handen kleine falafel van het deeg.

4 Verhit zonnebloemolie in een pan en bak de gescheurde stukken pita enkele minuten totdat deze goudbruin gekleurd zijn. Bak vervolgens in dezelfde pan de esfenaj-courgettefalafel in een scheutje zonnebloemolie totdat deze goudbruin gekleurd zijn aan beide zijden.

5 Meng alle ingrediënten voor de salade door elkaar, voeg hier het gebakken pitabrood en de dressing aan toe en hussel alles goed door. Verdeel de salade over een serveerschaal, garneer met esfenaj-courgettefalafel, verkruimel de overige feta over de salade en serveer direct.

Een heerlijke romige dip van spinazie, amandelen en kikkererwten.

Deze dip past goed bij brood en toast en is zowel geschikt voor het ontbijt, de lunch als bij de borrel.

Onmisbaar bij je mezze en ook verrassend lekker door je pasta heen.

Verrassend lekker door je pasta heen!

NIEUW:

Winter Trio

Geniet van drie lekkere smaken in één bakje: Hoemoes Pompoen, Baba Anoesch & Snert Hoemoes.

Over Maza:

Hoe worden onze hoemoes & spreads gemaakt?

6 dagen per week maken wij hoemoes en spreads in onze keuken in Zaandam.

Meer dan 100 collega’s maken dagelijks duizenden kilo’s hoemoes. Onze Hoemoes is gemaakt van kikkererwten, relatief veel tahina (sesampasta), verse knoflook, citroen, kruiden en specerijen. We hebben heel veel soorten hoemoes, waar we dan weer groente, fruit of een andere variatie aan toevoegen.

• Stap 1: de ingrediënten Het proces begint allemaal bij onze collega’s van het magazijn. Zij ontvangen dagelijks ladingen vol grondstoffen en ingrediënten, zoals bijvoorbeeld kikkererwten en tahina. Onze grondstoffen worden wereldwijd ingekocht, maar altijd zo dichtbij mogelijk, waarbij wij continu letten op de beste kwaliteit. Vervolgens worden de grondstoffen door onze collega’s klaargezet voor de productie.

• Stap 2: vers koken & mengen De kikkererwten worden gekookt en in de kruidenkamer worden de specerijen met de hand afgewogen. Bij het maken van onze hoemoes komt dus nog veel handwerk kijken. Als alle grondstoffen verwerkt zijn, dan worden deze in de ‘cutter’ gedaan. Dit is een soort grote mixer die ervoor zorgt dat alle ingrediënten klein gesneden en gemengd worden. De collega die de ‘cutter’ bediend weet precies wat de structuur moet zijn van onze hoemoes & spreads en zal hier dan ook goed op letten.

• Stap 3: tijd om te genieten Vervolgens wordt onze hoemoes door de afvulmachine in onze welbekende ovale bakjes gedaan. Deze machine zorgt ervoor dat er precies evenveel hoemoes in elk bakje komt. Hierna worden de bakjes in kartonnen dozen gedaan, waarna ze klaar zijn voor o.a. de supermarkt en uiteindelijk jouw koelkast!

2 l dee

Yoga en Japans boeddhisme

Compassie, lichaamsgevoel en ‘gedragen ruimte’

Het ideaal in het Boeddhisme is om jezelf vrij te maken – vrij van reactiviteit, vrij van vastgrijpen – en om ongewenste gemoedstoestanden als boosheid, begeerte en verwarring geen voeding te geven. Als je ‘negatieve ruis’ laat uitdoven, kun je kwaliteiten als onvoorwaardelijke compassie, vriendelijkheid, medevreugde en gelijkmoedigheid ontwikkelen. Dat klinkt prachtig, maar hoe werkt dat als je door de supermarkt rent, terwijl je kind thuiszit met een loopneus en daarom niet naar school kan, en er ook nog een stapel werk ligt? Hoe kun je deze mooie intenties een plek geven in je dagelijks leven?

Tekst Maartje van Hooft | Illustraties Hans van der Pol

I

n onze maatschappij hebben we vaak de neiging van ‘bovenaf’ naar ons lichaam te kijken. Bij het doen van yoga kun je lichaamsbeweging gebruiken om niet alleen spanning los te laten, maar ook om met je aandacht naar binnen te gaan, je lichaam van binnenuit voelen. Of zoals B.K.S. Iyengar het zegt: ‘Put your brain in your buttocks’.

In de Oosterse filosofieën, zoals het Boeddhisme, ligt veel nadruk op de veranderlijkheid van ieder moment. Als je je aandacht naar binnen brengt, merk je dat je interne ervaring absoluut niet statisch is. Deze interne ervaring, onze ervaringsstroom, reageert op alles wat je meemaakt. Als je in gesprek bent met anderen voel je via spiegelneuronen ook die ander in jezelf.

Situaties, maar ook gedachten, kunnen direct spanning in je lichaam oproepen. Zolang je met open aandacht verbonden blijft met deze ervaringsstroom, zet je deze niet vast, en kan

yoga internationaal

26

‘Als je je aandacht naar binnen brengt, merk je dat je interne ervaring absoluut niet statisch is’ GEDICHT Mogen de bloesems van wijsheid en compassie groeien, in de vruchtbare aarde van vriendelijkheid, besprenkeld met het frisse water van medevreugde, in de koele schaduw van gelijkmoedigheid.

De Brahmavihãra, de vier onbegrensde toestanden

spanning of stress laten afvloeien. Dus ook als je stress ervaart, blijf erbij, adem rustig door en probeer de stress te omarmen.

Een hulpmiddel is om je aandacht meer naar achter en omlaag te brengen in je lichaam, bijvoorbeeld je voeten te voelen als je bij de kassa staat te wachten, of als je achter de computer zit je onderrug en billen te voelen en daar met je aandacht naartoe te zakken. Je zult merken dat er direct een verzachting komt in je aandacht.

Aftasten Deze ompoling van je aandacht van buiten naar binnen wordt een echte practice als je je binnenruimte als het ware gaat aftasten. Dit innerlijk aftasten wordt gebruikt in yogastijlen die van binnenuit werken, zoals bijvoorbeeld Kashmiryoga. Ik doe het zelf ook altijd in yoga.

Het is gekoppeld aan wat het ‘zorgsysteem’ genoemd wordt, en brengt je in afstemming en verbinding vanuit het hart. De open, tastende aandacht wordt dan als een bedding, een omhullende aandacht waarin alles er mag zijn. Dit kun je ervaren tijdens het doen van yoga, tijdens meditatie, maar ook in je dagelijkse bezigheden.

En heel belangrijk, je kan open en ‘tastend’ aanwezig zijn in contact met anderen.

Verbonden zijn met je interne ervaringsstroom en van daaruit contact maken met de wereld om je heen is een essentiële karakteristiek van tantrische systemen zoals Kashmir-tantra, Kashmir-yoga, maar ook Shingon-Boeddhisme. Waar visus en gehoor veelal maken dat je jezelf als gescheiden ervaart van je omgeving, werkt het lichaamsgevoel, gekoppeld aan de tastzin, als een verbindend zintuig, doordat het je naar hartcoherentie brengt en daarmee het zorgsysteem aanspreekt.

Holding Space In 2015 introduceerde de Canadese Heather Plett het begrip ‘Holding Space’. ‘Holding Space’ staat voor ruimte waarin je bereid bent om bij de ander (of jezelf) te zijn, zonder te oordelen, te willen ‘fixen’ of op een gewenst resultaat aan te sturen.

Deze open aandachtsruimte helpt de ander te zijn met wat er is, en geeft ruimte voor heling en integratie.

Wanneer je open en ‘tastend’ aanwezig bent, ontstaat op een natuurlijke manier deze ‘Holding Space’ of ‘gedragen ruimte’. En deze gedragen

FILOSOFIE ruimte is er niet alleen voor anderen, maar ontstaat ook voor jezelf.

Een voorbeeld hiervan is het proces van een goede vriendin van mij, die ongeneeslijk ziek is. In de afgelopen periode kwam ze op het punt dat euthanasie nu concreet ‘op tafel’ ligt. Door open met haar daarover te spreken, zonder mijn emoties daarin te mixen, denk ik dat ik haar ruimte heb kunnen bieden. En in de week daarna merkte ik dat ikzelf in mijn eigen aandachtsbubbel bleef, zodat er tijd en ruimte was om mijn eigen emoties en verdriet een plek te laten vinden.

Interactieve meditatie

1

IN JE STILTE KOMEN; in dit open, vervormbare interne gevoel zijn een aantal ankerpunten, punten waar je je aandacht kan laten rusten en kan laten verstillen, als in het oog van de storm. Laat je ogen zacht worden, zak met je aandacht in het gebied achter het hart. Of laat je aandacht in de onderbuik zakken, alsof je rust in het bekken.

2

HELENDE, GEDRAGEN RUIMTE; als je je aandacht verbindt met dit open lichaamsgevoel, dan ontstaat een omhullende aandachtsruimte, die Holding Space genoemd wordt. Dit is een ‘positie’ in jezelf die helend is, voor jezelf maar ook voor anderen als je van hieruit contact maakt met anderen.

Maartje van Hooft is in Japan getraind tot Shingon-Boeddhistisch priester. Ook is ze hoofddocent van de yoga-opleiding Amitabha. Ze heeft verschillende cursussen rondom Boeddhisme en meditatie ontwikkeld, waarin lichaamsbeweging gebruikt wordt om te verdiepen in meditatie.

Ook maakt ze de podcast: ‘Help, ik ben een Boeddhist.’

Meer informatie over Holding Space: www.centreforholdingspace.com

27 yoga internationaal

Lichaamsgevoel als filosofische spiegel

De kracht van deze gedragen aandachtsruimte is voelbaar bij interactieve meditatie, zoals bij Insight Dialogue. Beide deelnemers aan deze meditatie kunnen woorden geven aan de ervaringsstroom, aan dat wat er op dat moment is. En beiden kunnen open zijn met wat er op dat moment is.

Deze momenten van verbonden, open aandacht kunnen inzichtgevend en transformatief zijn, en laten zien hoe krachtig en helend de Holding Space is.

Het oefenen met deze open aandachtsruimte is voor yogabeoefenaars een direct begaanbaar pad.

Door de ervaring met lichaamswerk is het een relatief kleine stap van je lichaam voelen, naar verbinden met je interne ruimte. Van daaruit kun je steeds weer oefenen in het tasten, afstemmen, omhullen en omvatten van de directe ervaring. Dit kun je toepassen in alle momenten van je leven.

Het brengt je direct naar je hart, naar een oneindige bron van heling en compassie die je niet zozeer zelf hoeft op te bouwen, maar waar je je steeds weer mee kunt verbinden.

COLUMN

Hartopeners

Stoelyoga met Paula Tekst Paula Jap Tjong | Foto’s Harald Pereira

yoga internationaal

28

Ons hart en onze geest zijn nauw met elkaar verbonden en hebben een belangrijke plek binnen de yoga. Het hart heeft een sterke relatie met ons innerlijk, en ons ware zelf. Veel mensen vinden het spannend om hun hart volledig open te stellen. Zowel voor henzelf als voor anderen.

Dit komt omdat we vaak rationeel handelen vanuit ons hoofd. Dit doen we in het bijzonder vanuit onze denkpatronen en gewoonten. Stel je eens voor dat je elke dag iets doet wat diep van binnen niet goed voelt. Je hart wil het liever niet, maar je hoofd legt je hart het zwijgen op. Je houdt jezelf voor de gek met de volgende

leugen: ‘Op een dag komt het wel goed’. Maar zolang je je gevoel negeert, komt het niet goed.

Gevolg: emoties worden onderdrukt en je raakt langzaam het contact met jezelf kwijt.

Als je hart open is, durf je het te laten spreken.

Angst, boosheid en verdriet krijgen ruimte om te stromen. Als deze emoties er mogen zijn kan ook de liefde vrijelijk stromen. Met een open hart durf je kwetsbaar te zijn, kun je volop genieten en fijne relaties aangaan. De hartopeners onder de yogahoudingen helpen je om je hart open te stellen en fysieke spanning in je borst, schouders en buik los te laten.

PAULA JAP TJONG is gedreven stoelyogadocent en oprichter van Stoelyoga Nederland.

Stoelyoga.nl

KRIJGER 1 (VIRABHADRASANA 1)

ZIJWAARTSE STREKKING (PARSVAKONASANA)

Draai je lichaam naar rechts en laat je linkerknie richting de

Kom aan de rechter zijkant van je stoel zitten. Draai je

vloer wijzen. Laat je voet op de bal rusten, duw je hiel naar

linker heup uit en strek je been uit met je hak rustend op de

achteren. Je heupen blijven op één lijn. Strek beide armen

grond. Je torso wijst naar voren. Strek beide armen uit tot

langs je hoofd uit. Maak cactus-armen. Buig je rug licht

op schouderhoogte. Rijk met je bovenlichaam naar voren,

achterover en kijk iets omhoog. Blijf hier vijf verdiepende

kantel je lichaam en plaats de buitenkant van je linkerhand

ademhalingen en zeg met je innerlijke stem: ‘Ik leef met

tegen je linker been aan. Kijk naar je rechterhand als dit

een open hart’. Herhaal aan de andere kant.

prettig voelt voor je nek. Kijk anders naar voren. Blijf hier vijf verdiepende ademhalingen en wissel van kant.

YogaCat buiten #6 Yogi in space Tekst Marciel Witteman | Beeld Irene Ypenburg

Eenmaal hoog boven in de lucht gaan alle remmen los bij YogaCat! Dat hadden Pip en hij al toen ze nog kleine katjes waren: roekeloos zaten ze als eersten hoog in de boomtoppen. Dan moesten hun moeders ze er maar uit zien te krijgen. YogaCat voert Acro-Yoga hoogstandjes uit in de touwen van de ballon. Hij gaat helemaal op in zijn transcendente ervaring en ziet niet dat zijn arme vriend Rasta hoogtevrees heeft!

Pip is de winnaar van de CAT internationaal poezenfotoprijs, zie p. 29. Daarom speelt hij een hoofdrol in deze aflevering van de strip YogaCat.

29 yoga internationaal

‘Pip!’ met een blije kreet verwelkomt YogaCat zijn neef die ballonvaarder is.

‘Hij is een onafhankelijke vrije ziel Rasta.

We gaan echt de lucht in!’ Yogacat is buiten zinnen met het vooruitzicht door de hemel te varen, boven de wolken, daar waar de geest als vanzelf tot rust komt. Rasta is al in hogere sferen, en volgt Cat stoïcijns.

Arhanta Online Academy De Online Academie voor Holistische Opleidingen Arhanta Yoga ® is een internationaal erkend yoga docenten opleidingscentrum met yoga ashrams in India en Nederland waar we mensen helpen om zelfverzekerde en bekwame yogadocenten te worden. Sinds 2009 zijn er al meer dan 5000 yogadocenten succesvol afgestudeerd aan Arhanta Yoga Ashrams.

Al voor dat de corona crisis de hele wereld op zijn kop sloeg, begon Arhanta Yoga met het aanbieden van online (vervolg-) opleidingen. In het laatste jaar zijn er tallen nieuwe cursussen bijgekomen en volgen er op dit moment meer dan 3000 studenten een online opleiding bij Arhanta Yoga.

Ben je al yogadocent, wil je yogadocent worden, of je gewoon verdiepen? Volg een cursus bij Arhanta Online Academy en ➳ Leer nieuwe vaardigheden en verhoog je professionele potentie ➳ Ontwikkel jezelf verder en groei op persoonlijk vlak ➳ Ontvang bij succesvol afloop een internationaal erkend certificaat ➳ Maak deel uit van een community van gelijkgestemden

Maak gebruik van een extra 10% korting voor alle Yoga International lezers (geldig tot 1 mei 2021) met de coupon code: YOGAINT10 op de volgende online cursussen:

➳ 50-uur Online Yin Yoga Opleiding met Ram Jain Of:

➳ 200-uur Online Hatha Yoga Opleiding ➳ 50-uur Online Yoga Nidra Opleiding ➳ 50-uur Online Vinyasa Yoga Opleiding ➳ 30-uur Online Yoga Adjustments & Correcties Opleiding ➳ 85-uur Online Zwangerschapsyoga Opleiding ➳ 30-uur Online Holistische Health Coach Opleiding ➳ 50- uur Tiener Yoga Opleiding ➳ 25- uur Yogafilosofie Cursus

Ontdek de opleiding die bij jou past op www.arhantayoga.nl/e-cursussen

Passie voor YOGA?

URV EK AY

ELF EDA Z

Yoga voor iedereen

Yoga International

ONTD

NGEN VOOR JOU EN JE BABY 12 HEERLIJKE YOGA HOUDI ROSE! NIEUWE STER AAN HET YOGAFIRMAMENT MET 12 SPRANK ELENDE ASANA’ S

AGE MASS

Yoga voor iedereen

Yoga voor iedereen

internationaal intern tionaal l a a n o i t interna 6 nummers SelfCare !

cial r!

Spemete r!

1,5

cte het Direan Pad v pira S rt e Rup

4X

PTEN KRECE INMAADE WINTER R O O V

EXTR Le raarA! in Ha5rry yogas Dijcholen kshoorn ‘Vipass tje ana zonne het medita plaveit de Weg tie naar Verlichting’

BETER VOELEN MET KASHMIR YOGA YO GAJEAN VAN IN KLEIN

TIJDEN VAN CORONA

juni/augustus 2020

n Topten Silvanova Denisa yurvedisch rd a st Leonie weIdeali eurIersel massvan geeft yoga aan eren straatkind LIJKE inRPeru 9 HEE GEN IN D U YIN HO

Thema Stil zijn

Filosoof & yogi Stine Jensen over de aanrakingsloze maatsc er issthappij

DE BESTE TIPS VAN ONZE MET DE REDA‘WÉG CTEUREN BIDDING!’

DEADLINE!

Yoga ASSISTED YIN YOGA

Breng je zelf in balans met de 5 elementen

voor 22,50

AAN

#METOO IN YOGALAND

ck as Yog Zo omzeilt Saskia On ter Esther Ekhart ess str kse elij die dag over haa ¤ 5,49 r 2020 cembe Nr. 5 de

Jaargang 5, Numm er 2/3

stress Mindeerr slapen en bet

SPECIAL Yogadocent worden?

Lees onze opleidingenspec ial!

r soulmate

Nr. 4 september 2020 ¤ 5,49

Nr. 2/3 juni/augustus

+

2020 ¤ 5,49

AP AP

AP AP AP AP

Pak je Carlos moment als Welkomstgeschenk En de prijs van 22,50 voor een jaarabonnement

WWW.YOGA-INTERNATIONAL.NU/ABONNEMENT

COLUMN

Boeddhista Ilone observeert Door Ilone Inge | Foto Jeannette Huisman

yoga internationaal

32

Als yogadocent zit ik sinds de aankondiging van Rutte vanuit zijn torentje thuis. Veel docenten zijn inmiddels bedreven in digitaal lesgeven via: Zoom, YouTube en Instagram Live. Virtueel lesgeven is voor mij geen liefde op het eerste gezicht. Technologie is niet mijn sterkste kant.

Via het scherm mis ik de voor yoga cruciale persoonlijke connectie. Uit nieuwsgierigheid doe ik sporadisch een online yogalesje. Je blijft immers eeuwig student, leerde ik tijdens mijn docentenopleiding. Zo’n online les helpt met de discipline, maar nadert niet the real thing.

Aan mijn 16-jarige zoon voel ik dat de digitale adaptatie een generatieding is. Ook hij is aan huis gekluisterd, wat bij het voorbereiden op zijn gymnasiumexamen uitdagend lijkt. Het gaat hem als exponent van de cyber-savvy Gen Z vloeiend af: geboren met internet, smartphone en sociale netwerken. Niemand komt onder de digitale interacties uit vandaag de dag, ook ik niet.

Onlangs hielp ik met het organiseren van een online event voor het Boeddhistisch Film Festival Europa. Het jaarlijkse festival in het Eye Filmmuseum was gecanceld. Als moderator mocht ik het event via Zoom bij elkaar praten, best uitdagend. Op het programma stond de spraakmakende film ‘Dharma Rebel’, over de succesvolle afkickprogramma’s van dharmaleraar Noah Levine. Levine Zoomde om twee uur ‘s

nachts lokale tijd live in vanuit Californië. De met tatoeages bedekte Amerikaanse oud-punker en ex-verslaafde is een outsider binnen de traditionele boeddhistische wereld. Hoofdgast Jotika Hermsen, een van de weinige vrouwelijke boeddhistische leermeesters in Nederland, heeft in 1993 Sangha Metta opgericht. Ook festivaldirecteur Babeth M. VanLoo nam deel aan het bonte zoomgezelschap, met een verrassend goede klik. Tijdens de discussie kwam mijn ervaring als vrijwilliger bij een verslavingskliniek goed van pas. Verslaafden zijn vaak de connectie met hun lichaam kwijt. Door naar binnen te gaan en te voelen, leren zij met zelfcompassie weer contact te maken met zichzelf en de ander.

Het doet pijn in m’n hart dat het programma in de verslavingskliniek door de coronacrisis stagneert.

De online drempel is te groot voor deze vorm.

Kwetsbare verslaafden worden op veel vlakken harder geraakt in deze moeilijke tijd. Ik hoop snel weer yogales met ze op te pakken.

ILONE INGE (1977) werkt als yogadocent en is assistent producer en moderator bij het Boeddhistisch Film Festival Europa.

Ik mijmer over de grote veranderingen als mijn 85-jarige dharmaleraar voorstelt me tijdens de lockdown te onderrichten via Zoom. Mijn digitale weerstand smelt en ik ga direct in op zijn idee. Er gaat niets boven het maken van generatie-overstijgende verbindingen. Online of offline.

Haar boeddhistische beoefening en de natuur zijn een inspiratiebron in haar leven en werk.

Instagram: @yogilone.inge

Kies voor kwaliteitsyoga

Vereniging

Ontspanning van lichaam en geest voor (aanstaande) moeder en kind

ISBN: 9789048318865 Prijs: € 15,99

Yogadocenten

ISBN: 9789048318582 Prijs: € 12,99

Nederland Voor docenten (in opleiding): • belangenbehartiging • contact met collega docenten • goedkope collectieve verzekering Voor cursisten: • vind een erkende yogadocent • erkende yogadocentenopleidingen

www.yoganederland.nl Vereniging Yogadocenten Nederland T: 06 53 78 83 80 E: info@yoganederland.nl Facebook.com/yoganederland.nl

ISBN: 9789048318858 Prijs: € 18,99

In 10 stappen ENERGIEKER

Ontwikkel je mentaal, emotioneel en fysiek welzijn Dit boek is voor iedereen die zoekt naar vitaliteit in zijn of haar leven, maar niet goed weet hoe dat te bereiken is.

Gratis ademtraining Na aankoop van dit boek ontvang je ook per e-mail een gratis ademtraining. https://www.jozien-hatha-yoga.nl info@jozien-hatha-yoga.nl

yoga internationaal

34

Deel 2 de kracht van de adem

De weg naar binnen Interview met allround ademcoach Gjalt Vlam Het leven van Prana zal voor velen onbegrijpelijk zijn, omdat we hebben geleerd dat we ons lichaam moeten voeden met eten. Maar wat als je deze voedingsstoffen door de adem en de huid kunt absorberen? Gjalt Vlam heeft hier ervaring mee en at voor een langere periode niet.

Hij voedde zich met ademhalingsoefeningen en meditaties.

Hoe was dit en – vooral – waarom zou je dit willen?

Tekst Ellen Dekkers | Foto's Jeroen van Heijningen

V

oordat ik Gjalts ervaring over zijn Pranische leven wilde horen, had ik de behoefte om mijn twijfels te ventileren over het wel of niet nemen van een coronavaccin. Hij vroeg direct, zonder op mijn verhaal in te gaan, wat het met mijn ademhaling deed. Braaf ging ik naar binnen en voelde mijn adem hoog in de borst snel bewegen. Mijn hart ging ook als een dolle tekeer. Het gaf me een verstikkend gevoel, alsof ik lang onder water was geweest en een enorme ademteug wilde halen. Alleen hield ik dit tegen.

Gjalt moedigde me aan om de ademhaling alle ruimte te geven en niet te temperen.

Gjalt: ‘Als je het niet de ruimte geeft, dan wil je controleren en kun je niet werkelijk voelen wat er is. Je moet de leeuw loslaten! Je maakt misschien zijn hok steeds steviger, in plaats van hem vrij te laten en je gaat dealen met je gevoel en emoties.

Je wilt die woeste energie ruimte geven.

Je ademhaling moet aansluiten bij je staat van zijn.

Dan pas kan je het loslaten en erin ontspannen en het omzetten in een bewuste actie in de

yoga internationaal

35

buitenwereld. Dat is zo mooi van de techniek van een verbonden ademhaling, wat geen natuurlijke ademhaling is maar een vorm van gecontroleerde hyperventilatie. Door dit te doen leer je vertrouwen te hebben met de adem en de krachtige energie die daarbij hoort.

Dan kan er zoiets in je lijf gebeuren zonder dat je van de leg raakt en leer je je lichaam dat het oké is. Het is net als paardrijden. Als je het paard niet vertrouwt en als een dwaze aan die teugels zit te rukken om iedere pas bij te sturen, worden paarden nukkig en doen ze meestal niet wat jij wilt en raak je nog meer in paniek. Nare gevoelens willen we niet, die moeten gaan. Het grappige is dat we ook steeds vragen: Gaat het met je?

Het móet gaan.’

yoga internationaal

36

OEFENING 1: ONBEWUSTE NEIGINGEN Geef, als je een snaaibehoefte

kunt zijn, die je probeert te beteugelen, een beweging die zoveel stress met zich meebrengt dat het zich gaat uiten? Het duurt best wel een tijdje voordat mijn lijf eten nodig heeft.’

hebt, er niet aan toe. Ga in plaats daarvan mediteren.

Inzicht in je systeem

Vraag je af: Wat voel ik? Wat

Hoe lang dan? Gjalt: ‘Het langste was een maand met alleen maar water. Dat heb ik een aantal keren gedaan, waaronder in Mexico. Ik heb ook periodes alleen af en toe groenten- en fruitsappen genomen.

Maar het niet-eten is niet het doel. Het is geen vasten of diëten en het gaat er ook niet om hoe lang je het volhoudt. Het gaat over inzicht krijgen in je systeem.

Dat gebeurt al snel. Ga maar eens terug naar drie maaltijden per dag, met helemaal niets tussendoor, ook geen koffie en thee. De meeste mensen gaan dan al contact maken met dat “oei, ik zou wel wat willen eten”-gevoel. Eet je dan niet, dan moet je het anders oplossen. Ik heb het altijd fascinerend gevonden, maar ook gedacht dat het helemaal niet kan.

Door meer vertrouwen in het lijf en de ademhaling, was ik er klaar voor. Maar uiteindelijk gaat het over bewustzijn.

Dat je het inzicht ontwikkelt dat de vrijheid helemaal niet zit in wel of niet eten. Je gaat echt niet gelukkig of verlicht worden van niet eten, ook niet van wél eten. Het gaat erom: wat is de werkelijke reden dat je het doet? Zolang je iets blijft doen om iets te bereiken of iets anders te verdoezelen, gaat dat niets opleveren.

Het gaat om die vrijheid. Dat ik de vrije keuze heb om te eten en niet te eten wanneer het me uitkomt. Dat ik niet de

voor gedachte is er? Wat voor emotie is er?

Doel: bewustwording van je onbewuste neigingen en hoe je ermee omgaat.

OEFENING 2: NAAR BINNEN

Gedwongen naar binnen

Adem door neus en mond

‘Dat is waarom dat hele Pranische proces het zo inzichtelijk voor mij maakt.’, vervolgt hij. ‘Er gebeurt gewoon van alles de hele dag door. Heel vaak geven we dat een andere naam dan wat het eigenlijk is.

Honger is er eentje van. Vanaf het prille begin krijgen we dit mee. Als een baby huilt, krijgt het eten. Die koppeling leren we onbewust en blijven dat vervolgens de rest van ons leven volhouden. Er zijn heel veel dingen waarmee we ons sussen om een soort discomfort te veranderen. Even iets eten, even iets drinken of Netflix, of alcohol. Een snoepje tegen de pijn, om het maar zo snel mogelijk voorbij te laten zijn. Maar daarmee gaat het niet weg. Wat als je het nou niet kunt sussen? Je even niets drinkt en eet? Dat geeft een grote verandering in je systeem. Je kunt nog maar één ding doen en dat is dealen met dat wat is. Ik ontdekte dat ik zoveel dingen in mijn lijf onder de noemer “honger” liet vallen. Fysieke sensaties, een borrelende maag, trillerig worden, licht in mijn hoofd. Moet ik nu wat eten of is er iets anders aan de hand? Telkens weer werd ik gedwongen om naar binnen te gaan en dit te onderzoeken, me af te vragen: is er een beweging waar je niet bij

tegelijk. Breng je aandacht naar je adem. Je lippen zijn op elkaar maar een beetje los, je tong achter je lippen.

Adem door je neus en mond en maak de luchtstroom gelijk. Als je je mond te veel opent, gaat het alleen maar door je mond.

Doel: Dit brengt je naar binnen en brengt zachtheid die nodig is om naar binnen te kunnen. Adem dus ook niet te grof in en uit, doe het heel rustig. Dat brengt focus en ontspanning.

‘Ik ontdekte dat ik zoveel dingen in mijn lijf onder de noemer “honger” liet vallen’

ADEM

WIE IS GJALT VLAM?

halve dag een pishumeur heb, omdat ik het ontbijt heb overgeslagen.’

Sinds Gjalt Vlam in contact is gekomen met de adem is er

Hoe voed je je dan? ‘Met Prana, levenskracht. Sommigen halen de energie uit de zon. Ik haalde mijn energie uit diverse adem-halingsoefeningen. Wim Hof was, zeg maar, mijn ontbijt en lunch. En door meditaties en affirmaties als: “mijn lijf is sterk en gezond, elke ademhaling word ik groter en sterker, alles wat ik nodig heb is er”. Ik voelde me fysiek prima. Je moet wel kunnen leven met het ritme dat er is. Na een maand niet-eten ben ik zo’n twee kilo afgevallen. Dat is niets. Als ik ziek ben, val ik in een paar dagen wel vijf kilo af. Ik had alleen moeite met temperatuur-regulatie en kreeg het snel koud en kon de extreme hitte niet aan. Dat was direct over toen ik twee stukjes papaja at. Zo weinig is er dus voor nodig. We leven veel van een soort adrenalinegedragen stress-energie en vullen dat snel aan met suikers en vetten, maar dit put uit. In boosheid en verdriet zit ook enorm veel energie als je ze vrij laat stromen. Als je zulke gevoelens probeert weg te moffelen, sta je een grote stroom van energie niet toe. Het gevoel van verliefdheid drukken we meestal niet weg en kan heel veel energie geven. Wat denk je van al die onuitgesproken dingen tussen mensen? Dat is het grootste niet-voedende stuk en vreet energie. Alles voelen en toestaan is een voedende omgeving. Het is het bewustzijn waar je naar op zoek bent.’

onderzoek. Hij is ooit begonnen als theatertechnicus, werd yogadocent en heeft zich verder opgeleid in pranayama, Breathmastery (Dan Brulé), Svastha Yoga Therapy, Transformational Breath®, Butekyo, Oxygen Advantage®.

Dat is precies wat er bij mij gebeurde toen ik mijn boosheid en mijn ademhaling ruimte durfde te geven. Ik voelde een energie en vrijheid vrijkomen om zelf te bepalen of ik het coronavaccin neem.

En dat ik me door niets en niemand iets laat voorschrijven!

Meer info ademruimte.nl facebook Gjalt Vlam Instagram GjaltVlam

37

Wim Hof als ontbijt

‘met de adem ben je nooit klaar’, zegt hij en hij blijft op

yoga internationaal

voor hem veel op zijn plek gevallen. En nog steeds want

LEKKER OUD

Geestelijk soepeler en sterker Elly Otte

39

Tekst Emilie Escher | Foto's Caro Bonink

‘J

ij? Yoga? Dat is toch niets voor jou’, kreeg ze vaak te horen, toen ze ermee begon. Elly Otte is van het pittige, humoristische Amsterdamse soort, en haar vrienden en kennissen zagen het echt niet: Elly op een yogamat in lotushouding. ‘En dan vertelde ik maar steeds: Nee, het ís niet zweverig. Je leert goed je lichaam kennen, als er ergens een pijntje zit zucht je dat met je adem weg.’

Direct zalig Ze begon haar werkzame leven als kapster, en dat is nog steeds te zien aan haar haar. Het is lang en grijs, en mooi. Aan de muren van haar gezellige woninkje in Amsterdam Noord hangen grote foto’s van stralende kleinkinderen: twee jongens in de tienerleeftijd, een meisjestweeling van drie en een half en een stiefkleindochter die ze ‘liefkleindochter’ noemt.

Ze heeft één zoon, die 42 jaar geleden ter wereld kwam nadat ze weken met een zwangerschapsvergiftiging in het ziekenhuis had gelegen. Daar in dat ziekenhuis, waar ze meerdere vruchtwaterpuncties moest ondergaan, werd ze zich ervan

bewust dat het door de yoga kwam dat ze alles kon verdragen wat er over haar heen kwam.

‘Het maakt je ook geestelijk soepeler en sterker.’

Ze zat pas twee jaar op yoga. ‘Ik begon eraan omdat ik last had van mijn heupen. Het zat vast.

Een vriendin van me zei: Waarom ga je niet een keer mee naar yoga? Ik vond het direct zalig.’ De leraar waar ze terecht kwam, Frits Löhnen, was direct een hele speciale. Later ontwikkelde hij zich tot de mental coach van Henny Huisman en Marco Bakker. ‘Echt een hele fijne man. Hij kwam zo rustig over. Tijdens de zwangerschapsyoga zei hij ook af en toe: doe jij dit maar niet, dat is niet zo goed.’

Vlindertje Nu ze terugkijkt op die tijd, verbaast het haar niet dat ze juist last van die heupen had. ‘Ik kon geen kant op toen. Ik zat vast in een slecht huwelijk.’

Elk specifiek lichaamsdeel dat slecht functioneert vertelt een verhaal, zo is Elly’s stellige overtuiging.

‘Iemand die last van zijn schouders heeft, heeft de neiging om de hele wereld op zijn schouders te willen dragen. Iemand die vaak hoofdpijn heeft, leeft te veel in zijn hoofd.’ Of heeft een bril nodig.

Ze lacht: ‘Ja, dat kan natuurlijk ook.’

yoga internationaal

Elly Otte (70) was kapster, post-sorteerster, verkoopster bij de Bijenkorf en taxichauffeur. Yoga doet ze al vanaf haar 36e, in voor- en tegenslag, met de kikker als haar favoriete oefening.

Accepteren Zoals ze op haar bed ligt met haar benen recht omhoog als een jonge deerne lijkt er met haar lichamelijk niets loos, integendeel. Toch heeft ze een nare, blijvende ziekte onder de leden: Parkinson. Het begon op haar 62e. Op haar werk bij de Bijenkorf wees een collega-verkoopster haar erop dat ze een beetje met haar been sleepte. ‘Ik dacht, ik ga toch maar eens naar de huisarts.’

Ze schrok zich wild toen na onderzoek bleek dat ze de ziekte van Parkinson had. ‘Ik dacht: dat kán gewoon niet. Het heeft me heel lang gekost om het te accepteren. Dat begon toen ik merkte dat er met medicijnen goed mee te leven valt. Toch blijf ik ertegen vechten. Ik ga er niet automatisch in mee, ik wil er niet in blijven hangen. Ik vind het ook niet nodig om het aan iedereen te vertellen. Niet dat ik me ervoor schaam, maar dan gaan ze iedere keer vragen: “Lukt het allemaal wel? Gaat het allemaal wel?”, en daar heb ik geen zin in.’

‘Je leert goed je lichaam kennen’ Elly zat nog een tijdje bij de opvolger van Frits Löhnen, André Vlugt, en stapte daarna van padma-yoga over op een cranio-sacraal yogagroepsles. Ze vertelt wat dat is. ‘Je kan het het beste vergelijken met voetzoolreflexologie, maar dan voor het lichaam. Door op bepaalde punten in het lichaam te drukken, verhevigt eerst de pijn, maar daarna verdwijnt-ie. We masseerden altijd elkaars schouders in een treintje. Cranio sacraalyoga volgt ze niet meer, want de lerares neemt inmiddels wat gas terug. Elly volgt nog wel af en toe een individuele sessie bij haar. ‘Ik kom er altijd als een vlindertje vandaan.’

Daarnaast doet ze trouw elke morgen in bed haar eigen yoga-oefeningen. Op haar slaapkamer doet ze ons haar lievelingsoefening voor: de Childs pose of Balasana. Voor Elly is het gewoon de kikker.

Met haar benen omhoog liggen en draaien met haar voeten is ook fijn, vindt ze. ‘Je zenuwstelsel in je onderrug komt tot rust.’

Energie van de kleinkinderen Af en toe denkt ze dat de ziekte is uitgelokt omdat ze na de scheiding jarenlang roofbouw op haar lichaam pleegde. ‘Ik ben daar nog niet over uit. Ik had enorm veel stress om rond te komen na mijn scheiding. Dus naast mijn baan in de Bijenkorf was ik ook taxichauffeur. In het weekend ging ik vaak stappen met een vriendin, salsa dansen, heerlijk.

Daarna kreeg ik nog een relatie met een man uit Almere waar ik ook aandacht aan moest besteden.’

En net in die tijd liet een jonge moeder zich met haar dochtertje van achttien maanden van de vierde verdieping van de Bijenkorf vallen. Elly, die een EHBO-cursus had gevolgd heeft het kind tevergeefs geprobeerd te reanimeren. Toen ze haar eigen zoon een tijdje later ook moest reanimeren omdat hij een zeer ernstige hyperventilatie-aanval kreeg, en zij zelf ook nog een tia kreeg, raakte ze overspannen. Net weer aan het werk diende meneer Parkinson zich aan.

Maar ze kan hem goed de baas en geniet van het leven. De man uit Almere heeft ze aan de kant gezet omdat hij een narcist was. Ze moet er inmiddels niet meer aan denken, een man in huis. De grote vreugde in haar leven zijn haar vier kleinkinderen.

Vooral naar de jongste twee, een meisjestweeling van drie en een half jaar, kan ze uren kijken.

‘Hoe ze met elkaar spelen, samen zingen en elkaar omhelzen, daar krijg ik zoveel energie van!’

SHOPPING

Vind dankzij de energie van de maan meer zelfkennis, balans en geluk in je leven Met het Maanjournal leer je de kracht van de maan te gebruiken om meer balans en geluk in je leven te krijgen. Josie Boog richt zich op de belangrijkste fases van de maan: de nieuwe en de volle maan. Ze beschrijft de reis die de maan door de dierenriem aflegt en welke invloed elk sterrenbeeld heeft, gevolgd door vragen die jou aan het denken zetten. Wat zijn jouw sterke

Cosmic flow Met Cosmic flow, een creatief en inspirerend journal, leer je om met het ritme van de maan mee te gaan. De mooie opdrachten en oefeningen, en de prachtige kunstwerken van Nikki Strange brengen je in verbinding met de maan. Cosmic flow is een praktisch en boeiend journal waarin je leert werken met de natuurlijke cycli en energieën van de maan, en helpt je om dromen en intenties te manifesteren. Het journal bevat eenvoudige wetenschap, meditaties en welzijnsrituelen en biedt ruimte voor je maandelijkse verwach-

kanten en verlangens, en hoe kun je

tingen en doelen. Met de meer dan 70

met je angsten omgaan? Er is volop

inzichtelijke activiteiten en veel ruimte

ruimte om bevindingen op te

voor eigen creativiteit, is dit boek een

schrijven en daarvan te leren. Verder

waardevol hulpmiddel om, in verbin-

ontdek je in het Maanjournal ook

ding met de maan, je spirituele en

rituelen om tijdens nieuwe of volle

fysieke leven te verlichten en verrijken.

maan uit te voeren.

Winkel adviesprijs

Winkel adviesprijs

¤ 19,99

www.paperlife.nl/boeken/9789000375776/maanjournal

02_Kop_02 02_Kop_02 02_ Kop_02 06_Broodtekst 06_Broodtekst 06_Broodtekst 06_ Broodtekst 06_Broodtekst 06_Broodtekst_Italic

¤ 14,99 ww.paperlife.nl/boeken/9789000376810/cosmic-flow

Volg met ¤ 30,-voordeel de trainingen

‘Balans in de huidige tijd’ Via Zoom op 26 maart en 1, 9, 16 en 23 april

06_Broodtekst_Bold De trainingen gaan o.a. over: • verbeteren levenskwaliteit bij drukte en (werk)stress; • omgaan met onzekerheden en problematieken;

Schrijf in met de code ‘PREMA’ en betaal ¤ 195,-* in plaats van ¤ 225,-* als je inschrijft voor 1 maart * Prijs ex. 21% btw.

https://www.premayoga.nl/webinarbalans/

BE BILLIE YOGA & ACTIVEWEAR BEKIJK DE NIEUWE COLLECTIE NU ONLINE

WWW.BEBILLIE.BE

COLUMN

Zen, zin & onzin Mieke Bouma speurt naar verhalen die inspireren en de weg wijzen naar de verborgen wijsheid van je eigen bestaan.

Door Mieke Bouma | Fotografie Ben Kleyn

yoga internationaal

42

De kunst van het wachten Ik sta in de rij voor mijn favoriete bakker. De rij is lang, iedereen houdt 1,5 meter afstand, waardoor de rij nog langer lijkt dan hij in feite is. Ik heb haast en voel het ongeduld omhoog kruipen.

Beweeg van mijn ene been op het andere, zucht, check drie keer mijn telefoon, bijt op mijn lippen, erger me aan het gedraal van de mensen voor me.

Totdat ik me daar ineens vreselijk bewust van word. Wat een onrust en ongeduld! Waarom is wachten eigenlijk zo lastig? Het is toch de ideale gelegenheid om even te ontspannen en naar binnen te keren! Ik realiseer me dat de hele coronacrisis één grote oefening in wachten is.

We worden uitgedaagd om van binnen kalm te worden.

Dit verhaaltje gaat daar ook over: Een zenmeester en en zijn leerlingen maken een verre reis. Op een zeker moment krijgen ze dorst.

Als ze in de verte een meer zien, zegt de zenmeester tegen zijn jongste, meest ongeduldige discipel: ‘Ik heb dorst. Haal wat water uit dat meer.’

De leerling rent naar het meer, maar voor zijn neus rijdt er net een ossenkar doorheen, die het water modderig maakt.

Boos vertelt hij aan zijn meester dat het water troebel is en dus niet te drinken.

De zenmeester glimlacht en herhaalt zijn verzoek, waarop de leerling geërgerd terugloopt naar het meer. Maar het water is nog steeds modderig. Als hij dat uitlegt aan zijn meester, glimlacht deze weer en herhaalt zijn verzoek.

De leerling verbergt zijn ergernis en gaat voor de derde keer naar het meer. Hij is heimelijk woedend en begrijpt zijn meester niet.

Maar als hij nu bij het meer aankomt, ziet hij dat het water kristalhelder is geworden. Hij vult zijn kruik met water en brengt het naar zijn leermeester.

De zenmeester inspecteert het water en vraagt: ‘Wat heb je gedaan om het water helder te krijgen?’

De leerling begrijpt de vraag niet.

‘Ik heb niets gedaan.’

De meester legt uit: ‘Je wachtte en liet het voor wat het was. Daardoor kon de modder naar de bodem zakken en is het water nu helder. Je geest werkt net zo! Als je geest troebel is, moet je het laten voor wat het is.

Alles wordt helder, zolang je er niet aan vasthoudt.’

MIEKE BOUMA is storycoach, auteur en dramadocent.

Verhalen vormen de rode draad en inspiratiebron

Oef. De kunst van het wachten is misschien wel de grootste spirituele oefening die er bestaat.

in haar leven en werk. En verder: yoga, schrijven, films, wandelen en lesgeven.

Liquido Benelux

Liquido staat voor onderscheiden, voor het bewandelen van de minder begane paden en het opzoeken van de grenzen van je comfort zone. Wij geloven dat elk mens zijn/haar eigen pad heeft en zijn/haar eigen talenten te bieden heeft aan de wereld en wij willen hun dromen stimuleren en promoten.

Liquido gelooft niet in massaproductie. Alle Liquido producten zijn limited edition, waarvan slechts een beperkt aantal gemaakt wordt, dat betekent dus dat jouw kleding net zo uniek is als jij bent! Liquido is vastbesloten om iedereen te voorzien van geweldige producten voor een eerlijke prijs, zowel voor de consument als alle betrokkenen in het productieproces.

Alle kleding wordt lokaal gemaakt in Brazilie. Alle werknemers kunnen rekenen op een respectvolle behandeling, zijn 18+ en krijgen een salaris boven het minimumloon, zorgverzekering en 30 vakantiedagen.

Liquido stimuleert een divers arbeidslandschap en heeft een Handicap Employee Program, waar mensen met een handicap aan een baan geholpen worden binnen het bedrijf.

Hiernaast is het bedrijf ook toegewijd aan het milieu: door energiezuinige machines te gebruiken, een strikt recyclingprogramma te hanteren en alleen samen te werken met bedrijven die dezelfde hoge eisen stellen.

Voor de productie van de zijdezachte en comfortabele

kleding wordt gebruik gemaakt van biologisch afbreekbaar materiaal.

Liquido Benelux draagt als onderdeel van het wereldwijde Liquido netwerk uiteraard dezelfde waarden uit, onder andere door recyclebare verpakkingen te gebruiken voor de verzending en het gebruik van zonne-energie voor het kantoor en ons warehouse. Doordat wij de producten rechtstreeks importeren vanuit Brazilië, betaalt de consument binnen de Benelux geen importbelasting en hoge verzendkosten. Wij verzenden vanuit Nederland, waardoor de bestellingen ook binnen enkele dagen in huis zijn.

Naast de verantwoordelijkheid die Liquido neemt om zelf te werken vanuit liefde voor mens en milieu, werken wij ook graag samen met organisaties die zich inzetten voor dierenwelzijn en het behoud van natuur.

Onze Shop for Charity pagina online geeft een overzicht van de diverse stichtingen waar wij mee samenwerken en aan doneren.

WWW.LIQUIDOBENELUX.COM

Blijven & omwentelen De derde beweging van embodiment

Embodiment is de kunst van aanwezig zijn door en in je lichaam. Het is de belichaamde hier-en-nu-ervaring. Dit fenomeen wordt bewuster als je je realiseert, welke wetmatigheden zich hierbij voordoen.

Daarover gaat deze reeks.

FILOSOFIE

Als het zijn door je lijf bestaansrecht krijgt, dan ontstaat een vreugdevolle ontspanning. Dat is wat je als yogi herkent op de mat. ‘Embodiment’ noem je die bejahung van aanwezigheid in en door je body. Wat je lichaam hierbij laat zien, werk ik uit in deze reeks. De eerste bewegingen waren die van landen & verstillen en van openen & toestaan. Bij deze derde beweging van blijven & omwentelen wordt het nog opwindender.

Tekst en illustraties Noële Ruitenberg | Foto Adobe Stock

Liminal space ‘The old is not old enough to have died away. The new is still too young to be born’. Daar sta je voor de driehonderddertiende keer in de houding hond; het voelt zo vertrouwd en ook lekker aanwezig én je herkent nu ook je eigen vastklampen aan een bekend beeld, het najagen van jouw beeld van vooruitgang. En dan? Dan kom je in het werkelijke krachtveld van yoga terecht, in de liminal space. Je gaat de tussenruimte tussen oud en nieuw in. Het veld waarin je jezelf vrij laat, en het opjagen en onderdrukken van jezelf stopt.

Deze ruimte nodigt uit tot overgave, verbinding én vertrouwen. En daarmee is het een bewuste beweging naar ‘dat wat is’ in plaats van ‘en dan?’.

Je organisme wentelt en regenereert zich op onnavolgbare wijze! Kan je dit volgen en werkelijk stoppen met ingrijpen? Dat betekent dat je glad ijs op gaat, naar het onbekende. Wat tref je daar aan?

Overspoelspul en wegrenreflexen Dit zomaar ruimte geven, dat vraag nogal wat. Een a-relaxed brein tolereert dit trouwens ook niet een-twee-drie. Gelukkig kun je elke yogales weer oefenen. Vooral zo halverwege de les liggen je kansen. Je bent dan inmiddels lekker geland en hebt stevige grond onder je voeten. Dat maakt het blijven in de verandering simpelweg makkelijker, vooral doordat de proporties meer kloppen. Deze regeneratie is namelijk niet alles-ontregelend. Wat je hierbij vooral kan helpen is om je niet-erbijblijven te verkennen (zie kader).

Speel met dit heen-en-weren van blijven, bijvoorbeeld in de houding Balasana, de sprinkhaan. Hoe is het eigenlijk als de grote spieren in je rug en rond je schouders niet meer de eerste viool spelen? Verlies je dan je houvast? Hoe onzeker is dit werkelijk, als je de directe ervaring checkt? Is er nog contact met adem? Ben je nog aanwezig in de ruimte? Ja toch! Dit spreekt de open yoga-aandacht aan, waarin je insluit (in plaats van uitsluit) en alles welkom heet. Met jouw zijn als centrum. Zo maak je direct ruimte voor de kick van moeiteloosheid. Als het zijn eigen weg mag gaan, wordt het gaver, vollediger, echter, natuurlijker, vrijer, lichter. Geef het een kans!

45

Vaak ook iets dat lijkt op ploeteren en lijden, ongemak en soms zelfs een sickness response. Of is het wennen en ontwennen en een natuurlijke fase van transformatie; die coconfase van rups naar vlinder. Welke kant gaat dat op?

yoga internationaal

D

ie eerste twee bewegingen kon je nog beetje doen en sturen. Dat maakt ze tot een veilig vertrekpunt én een vluchtheuvel die er altijd is, en die je stevige grond geeft. Vanaf deze derde beweging wordt het anders. Deze beweging kun je niet meer doen. Daarmee vervalt ook de orde tussen de bewegingen onderling. Ze zijn te onderscheiden in een eigen, steeds nieuwe natuurlijke samenhang die niet gedicteerd is vanuit wat we al weten. Zo ontstaat een vruchtbaar tumult en een uitnodiging aan jou.

De zeven bewegingen van embodiment 1. landen & verstillen

2. openen & toestaan

4. vertikaal uitlijnen 3. blijven & omwentelen

46

7. vernieuwen

yoga internationaal

5. navigeren met je hart

6. resoneren & cocreëren

Noé, www.lijfs.nl

VERDIEPING & OEFENINGEN Raak vertrouwder met deze derde

ontspanning maakt nadrukkelijk

hakken net niet omhoog komen,

beweging van embodiment op en

een beweging naar hier toe, onder

hel zover naar achteren dat je

naast de mat:

invloed van zwaartekracht. Ook dit

tenen net niet los komen. Herhaal,

kun je als intentie in je yogapractice

bijvoorbeeld dertig keer en laat

brengen, bijvoorbeeld door steeds

elke herhaling als nieuw zijn, geef

• Erbij blijven verdiepen met adem: onderdeel van ‘dat-wat-is’ is

de dynamiek in je schouders te

natuurlijk je adem. Nodig jezelf uit

volgen … Zodra je de ‘erbij’ verlaat,

om de gehele yogales je adem te

kruipen je schouders namelijk

miniserie: Vanuit bovenstaande

blijven volgen. Meer niet. Herken

geheid omhoog.

oefening beweeg je door naar

daardoor steeds helderder

• Omwentelen verdiepen met

vernieuwing een kans.

• Omwentelen & verdiepen met een

Utkatasana, de Stoel, dan terug

wanneer je bedenkt (!) dat je erbij

Palm: ga staan in Tadasana.

naar staan, door naar de staande

bent – en wanneer je aandacht

Volgens Sanskrietgeleerden

achteroverbuiging en weer terug

ook werkelijk bij het hier-en-nu is.

verwijst deze asana naar een

naar staan. Adem steeds driemaal

palmboom en niet naar een berg.

in de houding. Herhaal, bijvoor-

zwaartekracht: vergelijkbaar met

Anyway, kom staan en hel met je

beeld tien maal en sta ook hier de

bovenstaande. Een lijf in

hele lijf zover naar voren dat je

continuë verversing toe.

• Erbij blijven verdiepen met

FILOSOFIE

Dit is de woordwolk van Blijven & Omwentelen. De essentie van embodiment is niet werkelijk in woorden te vangen. Dit artikel én deze woordwolk zijn ontspannen en vreugdevolle pogingen om iets ervan te raken. Wie weet ontstaat temidden hiervan, zo nu en dan, een caleidoscopische helderheid.

Daar ben je in de houding Sprinkhaan. Je ademt en je observeert ‘dat wat is’; je observeert de dat-wat-is-wolk die bestaat uit sensaties, emoties, gedachtes, prikkels in jou en buiten jou. Kun je die herkennen, zonder het contact met jezelf te verliezen? Dan blijf je erbij. Verlies je het contact met jezelf dan ga je erin, verlies je het contact met ‘dat wat is’, dan ga je eruit. Meer over deze drie zogenaamde organisaties van aanwezigheid: Erin Je verliest jezelf in die wolk van sensaties en gedachtes. Je gaat erin en vloeit samen met beelden, verwachtingen, denken, de begeleiding van de docent, enz. Hiervan zijn verschillende varianten; je kunt je een beetje en veel verliezen, dat kan in blij spirriwirri-lalaland-spul en in woester angst- en weerstandspul. Heftig wordt het vooral als je je hier werkelijk mee identificeert, je vastklampt en kopje onder gaat. Veel mensen vrezen deze overweldiging en bewegen daardoor makkelijk eruit.

Eruit Je raakt afwezig en doorbreekt of parkeert je verbinding met (een deel van) ‘dat wat is’, bijvoorbeeld door te stoppen met voelen, te ontkennen, te verwijten of af te wijzen. Je wilt wegrennen, wegzwemmen. Bewust wat afstand nemen is soms natuurlijk gezond, het kan echter ook je grondtoon vullen met oordeel, angst, cynisme en sociale kou.

Erbij Je neemt waar en herkent ‘dat wat is’, bewust of iets minder bewust. Soms kun je heel helder benoemen wat er speelt, soms is dat nog troebel.

Bijvoorbeeld ook dat je erin of eruit ging. Zo ervaar je de golven van (universeel) mens-zijn waarbij jouw autonomie je grond blijft geven.

47 yoga internationaal

Erbij - erin - eruit

Van deeg tot noedels Vegan Aziatische comfort food

yoga internationaal

48

Koude winterdagen vragen om comfort food. Vers, warm en voedzaam eten, dat vol van smaak is. Pippa Middlehurst weet als geen ander wat dat is: in haar boek Dumplings & Noedels leert ze je hoe je zelf onder andere gyoza, bao buns en ramen maakt.

Haar recepten zijn verslavend lekker en eenvoudiger dan je denkt.

Wij kozen een uitgebreid vegan dumpling-recept uit, die zó goed smaakt dat je nooit meer kant en klare wil.

Door Mara Giamboi | Foto’s India Hobson & Magnus Edmundson

W

ij zijn dol op noedels en dumplings: comfort food dat je energie en warmte geeft. Toch zijn er maar weinig mensen die ze zelf maken en de voorverpakte en ingevroren varianten zijn het populairst. Zonde, want er gaat niets boven van vérse noedels en dumplings. Het zelf maken van je deeg duurt misschien langer, maar het is geweldig om bij het hele proces betrokken te zijn. Bovendien heeft het kneden in deze deeggerechten iets meditatiefs.

In haar boek Dumplings & Noedels verzamelde Pippa Middlehurst haar favoriete gerechten uit Taiwan, China en Japan. Het is een boek met meer dan zeventig recepten, van handgetrokken noedels tot diverse vouwtechnieken voor gyoza, wonton en dumplings. Alles legt zij stap voor stap, aan de hand van mooie foto’s, uit. Middlehurst zorgt er bovendien voor dat je (bijna) niks voorverpakt hoeft te kopen, doordat het boek ook recepten voor de sauzen en bouillons bevat: van Szechuanolie tot spicy sesamsaus. Met menuplanners én een lijst met alle ingrediënten die niet in je voorraadkastje mogen ontbreken.

DUMPLINGS & NOEDELS. Gyoza, wontons, bao, ramen en meer Auteur: Pippa Middlehurst Vertaald door: Natascha van der Stelt Uitgeverij: Good Cook, ISBN 9789461432445

ETEN ZOETE AARDAPPEL JIAOZI VOOR 25-30 DUMPLINGS

Voorbereiden 30 minuten + koelen + rijzen • bereiden 1 uur • 1 hoeveelheid jiaozi dumplingdeeg • neutraal smakende olie, om te bakken • 2 el sesamzaad, geroosterd VOOR DE VULLING

VOOR DE DIPSAUS

• 1 el lichte sojasaus • 1 el Chinkiang zwarte rijstazijn • 1⁄2 el chili-olie (deze kun je zelf maken of voorverpakt kopen) Verwarm de oven voor tot 200 °C. Begin met de vulling. Kerf de zoete aardappel met een scherp mes in op meerdere plekken, leg hem op een bakplaat in het midden van de oven en rooster hem 45 tot 50 minuten, of tot hij gaar is. Of gebruik hiervoor de magnetron: kerf de zoete aardappel in en leg hem in een schaal die geschikt is voor de magnetron en dek de schaal af met plasticfolie. Prik een gat in het plastic zodat de stoom kan ontsnappen. Gaar de zoete aardappel 8 tot 10 minuten op hoog vermogen in de magnetron, tot hij zacht is. Wees voorzichtig bij het verwijderen van de plasticfolie vanwege de vrijkomende stoom.

49 yoga internationaal

• 1 grote zoete aardappel, ongeveer 400 g • 1 kleine rode chilipeper, fijngehakt • 4 lente-uien, fijngehakt • 1 el shiro miso • 4 cm verse gemberwortel, geschild en geraspt • 1 tl zout • 1 tl lichte sojasaus • 2 tl sojaolie • 35 g Chinese kool, in reepjes gescheurd • 150 g stevige zijdentofu • 4 el panko (Japans paneermeel)

yoga internationaal

50

BIO Onze receptenredacteur Mara Giamboi is food journalist en receptontwikkelaar. Zij denkt de hele dag aan lekker eten.

Deze passie heeft ze van haar Siciliaanse nonna.

Haar gerechten zijn altijd gezond en gebaseerd op groenten, met aandacht voor producten uit het seizoen.

Op haar instagrampagina @tavola.mara deelt ze haar bijzondere recepten en foto’s.

• Zet de zoete aardappel op kamertemperatuur aan de kant tot hij genoeg is afgekoeld om vast te pakken. Snijd de zoete aardappel in de lengte doormidden en schep het vruchtvlees eruit. Doe het vruchtvlees in een mengkom en gooi de schil weg.

• Voeg de chilipepers, lente-ui, shiro miso, gember, het zout, de lichte sojasaus en sesamolie toe en meng goed. Schep de gescheurde kool erdoor, verkruimel de tofu boven de kom en schep hem er voorzichtig door. Let op dat je de tofu niet tot moes roert. Voeg ten slotte het panko toe. Zet de zoeteaardappelvulling tot gebruik in de koelkast.

• Maak vervolgens de dumplingvellen.

Volg de instructies onder het volgende recept voor Jiaozi dumplingdeeg.

• Neem een dumplingvel in de palm van je hand en leg een lepel vulling in het midden. Schep 1 grote theelepel vulling in het midden van ieder dumplingvel, breng de randen naar elkaar toe en duw het deeg voorzichtig op elkaar om de dumpling te sluiten.

Maak een paar plooien als je wilt.

Zet de dumplings die klaar zijn met minstens 1 cm tussenruimte op een met bakpapier beklede bakplaat.

Ze rusten terwijl ze daar staan en kunnen een beetje uitzetten. Herhaal

voorgaande stappen met het overgebleven deeg tot het deeg of de vulling op is.

• Gaar de dumplings door 1 eetlepel olie te verwarmen in een koekenpan met antiaanbaklaag op matig vuur. Leg de dumplings in de pan, met minstens 1 cm tussenruimte en bak ze 3 tot 4 minuten, tot de onderkant van de dumplings bruin en knapperig is. Bak de dumplings in twee rondes als de pan niet groot genoeg is. Ze moeten dicht op elkaar gepakt in de pan liggen.

• Voeg zoveel kokend water toe dat er een laagje water van 1 cm in de pan staat.

Dit geeft een wolk van stoom, dus let erop dat je gezicht op veilige afstand is.

Leg een deksel op de pan en laat de dumplings 6 tot 8 minuten zachtjes koken tot al het water is verdampt.

Bak de dumplings nog 1 tot 2 minuten in de pan, haal de pan van het vuur en laat de dumplings iets afkoelen – ze komen dan los van de bodem van de pan en kunnen makkelijker uit de pan geschept worden. Bij wijze van alternatief kun je de dumplings ook heel makkelijk 8 minuten stomen of koken.

• Meng in een kleine kom alle ingrediënten voor de dipsaus. Bestrooi de dumplings met het geroosterd sesamzaad.

ETEN JIAOZI DUMPLINGDEEG VOOR ONGEVEER 560 G DEEG – 25 TOT 30 DEEGVELLEN

Bereiden 40 minuten + rijzen Verder nodig • staande mixer (optioneel) • 320 g tarwebloem • snuf zout HET MAKEN VAN DUMPLINGDEEG

HET MAKEN EN VULLEN VAN DUMPLINGVELLEN

• Pak de deegbal en kneed hem 3 tot 5 minuten. Het deeg moet soepel en elastisch zijn. Verdeel de deegbal in drie stukken – je werkt steeds met een derde – en leg de overige twee derde terug in de diepvrieszak of in de afgedekte kom om uitdrogen te voorkomen.

• Rol het deeg in de vorm van een worst +/- 25 cm. Bestuif zo nodig je werkblad met bloem. Snijd het deeg in acht tot tien stukken van gelijke grootte en rol ieder stuk tot een bal.

• Pak, om een dumplingvel te maken, een van de kleine deegballen en duw met drie vingers de bal tot een schijfje. Pak je deegroller en rol de bovenste rand van de schijf uit. Draai het deeg 30 graden en rol opnieuw de bovenste rand uit. Blijf dit doen, het draaien en uitrollen, tot je iets hebt wat eruitziet als een gebakken eitje: plat aan de buitenranden met een dikker, verhoogd midden. Voor het recept ‘Zoete aardappel Jiaozi’ moeten ze 10 cm doorsnede hebben.

• Zorg ervoor dat ieder deegvel dun bestoven is met bloem, zo plakken ze niet aan elkaar vast.

• Zie het eerdere recept van ‘Zoete aardappel jiaozi’ voor het vullen van de dumplings.

51 yoga internationaal

• Meng in een mengkom de tarwebloem en het zout en roer met stokjes of een vork door de bloem om grote klonten kapot te maken. Meet 160 ml net gekookt water en 80 ml koud water af in aparte maatbekers en houd de maatbekers binnen handbereik.

Voeg eerst het kokende water toe aan de bloem en roer de bloem met snelle bewegingen tot een kruimelig mengsel. Voeg, zodra het kokende water volledig is opgenomen door de bloem, het koude water toe en roer het erdoor.

• Blijf mengen tot er een deegbal ontstaat. Kneed de deegbal 1 tot 2 minuten door en leg hem op het werkblad. Blijf het deeg nog 10 minuten kneden tot het glad en elastisch is.

• Maak een bal van het deeg en leg hem in een hersluitbare diepvrieszak of in een kom die je afdekt met een schone, vochtige theedoek. Laat het deeg op kamertemperatuur rusten, terwijl je de dumpling-ulling bereidt volgens het recept hiernaast. Als je het deeg meer dan 1 uur van tevoren bereidt, kun je het laten rusten in de koelkast.

ADVERTORIAL

Voor veel mensen lijkt Yoga & Dans ver weg van het leven van alledag. Yoga?... Voor mij veel te filosofisch. Dans?...Niets voor mij.

De combinatie van Yoga en Dans?... Veel te moeilijk.

Tekst Ilse Anthonijsz en Magda Samson

M

aar Yoga & Dans staat dichter bij de dagelijkse praktijk dan je denkt. De auteurs, Magda Samson en Ilse Anthonijsz, spreken met hun boek ‘Yoga & Dans als Levenskunst’, een gemêleerd publiek aan, uiteenlopend van dansers tot zakenmensen, al dan niet bekend met yoga. Het persoonlijk verhaal van beide auteurs en de anekdotes blijken voor velen herkenbaar.

Magda Samson (1952) heeft als eigen ondernemer meer dan veertig jaar ervaring als dans- en yogadocent. Magda komt uit het onderwijs. Zij is opgeleid tot docent Jazzdans. In 1997 is zij gestart met de vierjarige Yogadocentenopleiding bij Samsara. Na het afronden hiervan volgde een interessante reeks van opleidingen die Magda inzicht gaven hoe processen in het leven kunnen verlopen. Door de chakra filosofie en psychologie die Magda volgde bij Saswitha, Opleiding voor Yoga en Wijsbegeerte, breidde het inzicht zich uit.

yoga internationaal

53

In het eerste jaar van de docentenopleiding werd Magda ziek. Door een auto-immuunziekte vielen tal van lichaamsfuncties uit, o.a. nieren, longen, gehoor en kon zij niet meer op haar benen staan.

Artsen zeiden dat ze nooit meer zou kunnen dansen. In haar ziekbed visualiseerde zij de door haarzelf gemaakte choreografieën. De uitwerking bleek enorm. Yoga en Dans kwamen samen.

Magda genas tegen alle verwachtingen in. Zo is de methode Yoga & Dans ontstaan. Magda geeft nu onder andere de opleiding Yoga & Dans voor yogadocenten.

‘Yoga maakt de beleving voelbaar in iedere vezel van je lichaam’

Magda is getrouwd met Haye, moeder en oma van acht kleinkinderen tot nu toe.

Ilse Anthonijsz (1968) is afgestudeerd als bedrijfskundige (Rijksuniversiteit Groningen). Zij heeft als HR-manager en directeur jarenlange ervaring met organisatieontwikkeling en – transformatie. Gedreven door wilskracht werd haar kernkwaliteit, de passie voor haar vak, haar grootste valkuil. Toen haar lichaam haar in de steek liet, begreep zij dat het roer om moest. Door de werkwijze van Magda kon zij bij Yoga & Dans diepere lagen ervaren. Er was directe herkenning.

Zo riepen bewegingen een bepaalde emotie op.

Yoga & Dans hielpen haar de emoties die er op dat moment waren te verwerken.

Ilse heeft de vierjarige opleiding tot yogadocent bij Saswitha, Opleiding voor Yoga en Wijsbegeerte afgerond, waarbij zij o.a. ‘Adem en Ademtherapie’ en ‘Pranayama’ heeft gevolgd. Haar eindscriptie ging over de toegevoegde waarde van yoga bij ethisch leiderschap. Bij Sri Shyamji Bhatnagar heeft zij zich verder verdiept in de micro chakra’s.

Denken en voelen kwamen in balans. Er kwam

yoga internationaal

54

Overzicht Yoga & Dans WORKSHOPS Voor iedereen, die open staat om te onderzoeken, te ervaren en te vertalen en bewust te bewegen in het dagelijks leven zowel op persoonlijk vlak als beroepsmatig. Met het hoofd én het lichaam.

Voor meer informatie en aanmelden zie www.ilseanthonijsz.nl.

BIJSCHOLINGEN Voor yogadocenten, die willen ervaren wat gebeurt als je yoga en dans toepast in een yogales.

naast haar zakelijke en pragmatische kant weer ruimte voor haar filosofische en spirituele kant. Het toepassen daarvan brengt meerwaarde in haar werk.

Met haar man Martin heeft zij drie kinderen, die op dit moment studeren respectievelijk naar de middelbare school gaan.

Het ontstaan van de methode Magda en Danielle Bersma (directeur Samsara Yogadocentenopleiding) zijn in 2008 gestart met de ontwikkeling van de methode Yoga & Dans.

Sinds 2013 hebben Magda en Ilse samen jaren aan onderzoek besteed en op vele manieren met Yoga & Dans ervaring opgedaan. Met als resultaat hun boek ‘Yoga & Dans als Levenskunst’. Geïllustreerd door voorbeelden, wetenschappelijk en filosofisch onderbouwd, wordt duidelijk hoe zij Yoga & Dans (Be)leven en ervaren in de dagelijkse praktijk. Het boek geeft inzicht in situaties en in patronen van gedrag en handvatten om hiermee om te gaan. Het boek is vormgegeven door Leentje van Wirdum met prachtige illustraties van Sophie Pluim. Het boek is verkrijgbaar via de websites van Magda en Ilse, www.magdasamson.nl en www.ilseanthonijsz.nl en ligt ook bij De Bilthovense Boekhandel.

De drie-eenheid van yoga, dans en muziek1 De combinatie van yoga, dans en muziek is een drie-eenheid, het principe dat de drie delen onlos-makelijk met elkaar verbonden zijn.

Geen enkel onderdeel kan functioneren zonder de beide anderen. Ieder deel van dit geheel draagt bij aan de betekenis van de andere twee delen.

Deze uitspraak komt niet zo maar uit de lucht vallen. Het is ontstaan tijdens het jarenlange proces leidend tot wat de discipline Yoga & Dans nu is. Het is een diepgaand onderzoek dat niet alleen bestaat uit een cognitief proces. De inzichten zijn mede ontstaan door de reflectie op iedere cyclus van de opleiding voor yogadocenten, die deze specialisatie kozen, omdat zij heel graag yoga en dans wilden combineren.

OPLEIDING YOGA & DANS Voor yogadocenten, die willen weten hoe het werkt: de methode en de lesopbouw. Hoe pas je het toe? Voor meer informatie en aanmelden voor bijscholingen en de opleiding zie www. magdasamson.nl.

De bijscholingen, de Opleiding Yoga & Dans en de Terugkomdagen zijn geaccrediteerd door de Vereniging Yogadocenten Nederland.

De yoga maakt de beleving voelbaar in iedere vezel van je lichaam. Iedere gedachte en iedere emotie heeft invloed op je adem en heeft daardoor invloed op het lichaam. De choreografie van de dans is de structuur waarbinnen je eigenheid tot bloei kan komen en daardoor volledig zichtbaar wordt.

ADVERTORIAL Ieder mens heeft zijn eigen unieke manier van bewegen. Je eigenheid kun je niet verliezen Net zoals het aanleren van de Surya ˉ Namaskˉara vraagt ook het aanleren van een choreografie liefdevolle discipline. Zo vergroot je je bewegingstaal waardoor lagen worden aangeraakt in het lichaam, die anders nooit aangeraakt zouden worden. Bij de beoefening wordt ruimte gegeven om dit te onderzoeken, waardoor er wanneer je de choreografie van een ander danst, er altijd iets van jezelf mee resoneert4.

De ervaring kan voor een ieder anders zijn.

Samenvallen Iedere les of workshop heeft een vaste opbouw. Er worden handvatten aangereikt om verschillende aspecten te verdiepen en de beleving compleet te maken. Hier zijn meerdere lessen voor nodig. In het boek Yoga & Dans als Levenskunst wordt aan ieder onderdeel veel aandacht besteed. Niet bij ieder onderdeel wordt muziek gebruikt, zeker niet bij de eindontspanning.

Door de opbouw van de lessen komt er een moment dat je in openheid kunt ervaren wat er is.

Meditatie in beweging. De wervelingen van de geest worden stilgelegd.3 1 Samson, M.H. en Anthonijsz, I.P.U., Yoga & Dans als Levenskunst, 2020, bladzijde 71 2 Samson, M.H. en Anthonijsz, I.P.U., Yoga & Dans als Levenskunst, 2020, bladzijde 76 3 Patañjali, Zien door yoga, Patañjali sutra’s, in de vertaling van Jogchum Dijkstra en Salvatore Cantore uit 2012, De Toorts 4 Andrea Rogge Meijer

Van de mat naar de praktijk Het proces stopt niet wanneer je de yogazaal uit loopt. In de turbulentie van alledag doorzie je de patronen van je eigen handelen. Op die manier kun je vanuit je rust helder blijven waarnemen hoe het nu voor je is.

Win

Ruimer dan je lichaamsgrens Soms heeft het lichaam daadwerkelijk een fysieke lichaamsgrens, soms leg je jezelf een beperking op.

Bijvoorbeeld door de aanname ‘Ik kan niet dansen’ of ‘Ik ben te oud om het te leren’. Magda besefte tijdens haar ziekte hoe door visualisatie al veel in werking wordt gezet en dat ze de ervaring had ruimer te zijn dan de lichaamsgrens aangeeft. Het doorleven van deze ervaring heeft gemaakt dat zij haar lessen kon verrijken. In het boek geven we voorbeelden en oefeningen.

Via de websites www.magdasamson.nl en www.ilseanthonijsz.nl is het boek Yoga & Dans als Levenskunst verkrijgbaar.

Wil je het boek gratis thuis ontvangen?

Ga naar yoga-international.nu/winnen en maak kans op de één van de drie boeken

Een vaste choreografie

die beschikbaar worden gesteld door Ilse

Soms zijn mensen bang hun eigenheid te verliezen wanneer ze de choreografie van een ander dansen.

en Magda.

55

‘Muziek resoneert en kan bij mensen aanraken wat niet meer in woorden te vatten is. Het is een verborgen taal, die aanraakt, energie vrij maakt en omzet in beweging. Muziek nodigt zo uit om te ervaren en te laten zien wie je in essentie bent.’2 In het boek wordt deze drie-eenheid nader toegelicht.

Zowel yoga als dans hebben een eigen bewegingstaal. Het gaat bij Yoga & Dans om het samensmelten van twee volwaardige disciplines waarbij alle aspecten van yoga, o.a. de asana’s, en de danstaal samenvallen.

yoga internationaal

Magda Samson (l) en Ilse Anthonijsz (r)

MOEITELOOS MEDITEREN met YOGA NIDRA Een eenvoudige meditatie voor iedereen

James Reeves is hoofdocent en mede-oprichter van Restful Being, een school die meerdere filosofieën met elkaar verbindt met als hoofddoel het vinden en behouden van diepe stilte en rust in het leven.

Hij reist normaal gesproken rond de wereld om les te geven in deze filosofiëen en Yoga Nidra.

Tekst James Reeves & Gabs Brown | vertaling Ananto Dirksen | Foto's: Leon Willis

E yoga internationaal

58

r kwam vandaag een fotograaf langs bij onze yogastudio. Hij kwam om foto’s te maken voor een grote Engelse krant. Hij wist niets van yoga en verwachtte dat hij mij en mijn partner moest vastleggen terwijl we de hond- of de boomhouding deden. Geheel tegen zijn verwachting in gingen wij op de grond liggen onder een dekentje, met onze ogen gesloten, alsof we lagen te slapen. ‘Is dat het?’ vroeg hij en keek tegelijk verbaasd en opgelucht. We duwden hem ons boek The Book of Rest in handen en legden uit dat wat we willen doorgeven, een krachtige transformatie van onze mentale en fysieke gezondheid is, die teweeg wordt gebracht door eenvoudigweg volkomen stil te worden.

Wat gebeurt er in een yoga nidra-les?

Hierin ligt de schoonheid van yoga nidra: je hebt er maar heel weinig voor nodig. Eigenlijk wordt er niets meer van je gevraagd dan bereid te zijn je over te geven aan de oefening en het gewoon te laten gebeuren. Je hoeft niet op een bepaalde manier te zitten of te ademen en je hoeft ook niets te visualiseren.

Nu de leraar het ‘werk’ doet, wordt het voor jou gemakkelijker om je dagelijkse verantwoordelijkheden even te vergeten en de controle los te laten. Een ervaren yoga nidra-leraar geeft je precies voldoende aanwijzingen om gedachten en andere dingen die je afleiden naar de achtergrond van je bewustzijn te laten verdwijnen, zonder dat je iets hoeft te begrijpen of te doen. Het is cruciaal dat de leraar de deelnemers geruststelt en ze ervan doordringt dat ze werkelijk niets hoeven te doen of te bereiken. Ze hoeven zelfs niet hun gedachten tot rust te brengen; ze hoeven niet eens precies te doen wat de leraar zegt. Yoga nidra is een gelegenheid om jezelf en alles wat je ervaart te accepteren zoals het is – hoe vaak krijgen we daar de kans nog voor?

Een meditatieve toestand bereiken Technisch gesproken is yoga nidra een meditatieve toestand waarin je niet wakker bent, maar ook niet slaapt, en waarin je lichaam kalm en rustig is. Wij noemen dat gewoon ‘diepe rust’, een ervaring van tijdloosheid, ruimtelijkheid en compleetheid die eigenlijk niet in woorden te vatten is. Deze toestand kun je niet ‘bereiken’ en het is ook niet een oefening waarin je ‘goed’ kunt worden. Het is ervaren wat er in de diepste kern van je wezen is.

Wie je ook bent, of je nu een ervaren yogi of een gestresste verkoper bent, dit draag je altijd in je.

De enige hindernis die je tegenkomt op weg naar de ervaring van deze natuurlijke toestand van je wezen, zijn de misvattingen over wat je denkt te moeten doen en te moeten ervaren als je jezelf tot rust brengt. In het begin voel je je vaak rusteloos en uiteraard laat je denken van zich horen. Dat kan ontmoedigend zijn en sommigen geven het daarom snel op. We denken dat we falen, dat we het niet goed doen. Maar de ironie is dat het juist niet gaat om ‘doen’. Op dit punt kan een goede leraar iets voor je betekenen.

Of je nu thuis online werkt of in een yogastudio bent, je gaat eerst liggen. (Als liggen moeilijk voor je is, mag je ook zitten.) Als je wilt, kun je een kussen en een dekentje gebruiken, zodat je de hele sessie prettig ligt. In de meeste gevallen duurt een yoga nidra-sessie ruim een half uur. Als je ligt, bevorder je een natuurlijke toestand van overgave.

Voor de meesten van ons is de lighouding in yoga meer ontspannend dan de zithouding. Als je eenmaal lekker ligt, hoef je alleen nog maar te luisteren. Nu is het de taak van de leraar om jou zo goed mogelijk te begeleiden en ervoor te zorgen dat je moeiteloos, zonder iets te doen, in een toestand van zuiver zijn terechtkomt.

Hoe voelt yoga nidra?

Ook als je nog nooit yoga nidra hebt gedaan, zul je ongetwijfeld een keer (waarschijnlijk vaker) vlak voordat je in slaap viel deze toestand hebben ervaren. Of je lag op het strand, half dagdromend en bijna in slaap, en je merkte hoe heerlijk het voelt om in deze toestand te zijn. Je denkt nergens over na. Je hoeft niets te doen, niets te bereiken, niets te worden. Je hoeft alleen maar te zijn. Je bent je niet meer bewust van de tijd, je weet zelfs niet meer waar je bent. Maar je bent wel bewust aanwezig. Misschien heb je dit ook wel eens ervaren vlak nadat je wakker werd: je bent bewust aanwezig, maar er zijn nog geen gedachten.

Als je zo ontspannen bent, krijg je vaak inzichten of je vindt oplossingen. Of je wordt eraan

ACHTERGROND herinnerd dat je ten diepste niets nodig hebt. Een deel van je is namelijk altijd tevreden. Het kan een voedende, troostende en zelfs transformerende ervaring zijn om dit te voelen. Zonder iets te hoeven doen voel je je heel, compleet en met alles en iedereen verbonden. En later merk je opeens dat je beter in staat bent temidden van alle dagelijkse drukte je rust te vinden.

Wat zijn de voordelen van yoga nidra?

Hoewel je eigenlijk niet kunt zeggen welke voordelen yoga nidra voor je kan hebben – als je yoga nidra doet, laat je iedere notie dat je iets probeert te bereiken los – kan de ervaring van yoga nidra wel een diepe uitwerking hebben op je welzijn.

James Reeves is regelmatig gastleraar op EkhartYoga.com en heeft exclusief voor deze website een yoga nidraopleiding samengesteld, die eind februari beschikbaar komt bij Ekhartyoga.com The Book of Rest, door James Reeves en Gabrielle Brown, verschijnt als paperback op 7 januari 2021.

James neemt vaak yoga nidra-oefeningen op en deelt die vervolgens op de Home Practice-pagina van zijn website, www.restfulbeing.com

59

Sommige mensen doen vaak yoga nidra, gewoon omdat het troostrijk voelt en verkwikkend, of omdat ze er inzichten door krijgen en hun creativiteit erdoor gaat stromen. Anderen doen yoga nidra omdat ze worstelen met verslaving, burn-out, stress, angst, lichamelijke pijn of slapeloosheid. Yoga nidra kan ook een heel effectieve manier zijn om destructieve gedachtenen gedragspatronen te doorbreken, of om zonder oordelen lastige emoties, pijnlijke herinneringen en problematische overtuigingen onder ogen te zien en in je bewustzijn een plaats te geven. Dit kan tot een heuse ontlading leiden. Heel vaak is jezelf van iets bevrijden net zo eenvoudig (en even moeilijk!) als een manier vinden om bij jezelf stil te staan, tot rust te komen en er gewoon te zijn.

Yoga nidra biedt je een mogelijkheid om jezelf in een ruimte waarin je altijd volkomen vrij bent te ontdoen van stress en andere problemen.

yoga internationaal

‘Je hoeft niets te doen, niets te bereiken, niets te worden. Je hoeft alleen maar te zijn’

Bekijk in de video hoe calanus in Noorwegen wordt geoogst en verwerkt

NOUR

ished NOURished

by the by the

SEA SEA

NourSea

omega 3 uit plankton Calanusolie - een bijzondere vorm van omega 3-vetzuren met brede werking Zuivere olie, van nature!

Ecologisch verantwoord & duurzaam geoogst

Calanusolie is een natuurlijke, onbewerkte olie afkomstig van Calanus finmarchicus. Deze zoöplankton staat laag in de voedselketen en wordt geoogst in de schonere Noord-Atlantische Oceaan. Calanusolie is daardoor van nature zeer zuiver.

Calanus finmarchicus heeft een hoge biomassa van ongeveer 300 miljoen ton en vermeerdert zich zeer snel. Jaarlijks wordt ongeveer 165.000 ton calanus geoogst. De Noorse overheid heeft bepaald dat er maximaal 30 miljoen ton calanus per jaar gevangen mag worden. Zo kan deze enorme biomassa duurzaam geoogst worden en is er geen sprake van overbevissing.

Vissers oogsten Calanus finmarchicus als nevenactiviteit. Het levert dus geen onnodige bijvangst op!

Goed voor het hart NourSea bevat een bijzondere samenstelling van omega 3-vetzuren EPA (eicosapentaeenzuur), DHA (docosahexaeenzuur) en SDA (stearidonzuur). EPA en DHA hebben een positieve bijdrage aan de normale werking van het hart bij dagelijkse inname van 250 mg.

Bredere werking door wax esters Calanusolie komt voor in de bijzondere omega 3-vorm van wax esters.

Deze hebben een vertraagde afgifte, waardoor zij verder in de darmen worden afgegeven. Dit geeft calanusolie extra specifiek gunstige eigenschappen, bovenop de bekende gezondheidsvoordelen van omega 3-vetzuren, die niet of minder aanwezig zijn bij gangbare visolie of krillolie.

www.springfieldnutra.com/noursea

Bijzondere samenstelling met astaxanthine NourSea Calanus® bevat per capsule 500 mg calanusolie, waarvan: • 425 mg wax esters • 105 mg omega 3-vetzuren met 33 mg EPA, 28 mg DHA, 33 mg SDA • 300 mcg astaxanthine, een natuurlijke antioxidant De vorm van omega 3-vetzuren is zeker zo belangrijk als de hoeveelheid. Onderzoek laat zien dat lagere omega 3-niveaus van calanus minimaal dezelfde waarden geeft als bijvoorbeeld visolie.

Verkrijgbaar met 60 of 180 softgels via onze webshop, bij gezondheidswinkels, zoals Holland & Barrett, Gezond & Wel en Vitaminstore en via drogisten, zoals DA.

NourSea draagt het keurmerk ‘Friend of the Sea’ (friendofthesea.org)

COLUMN

Chakra’s & Chardonnay

yoga internationaal

61

Door Ellen Dekkers | Fotografie Marjon van Gruijthuijsen

Terugblikken Bijna al mijn buitenlandse wijntripjes zijn afgelopen jaar niet doorgegaan. Je kan dan gaan zitten piepen, wat ik even gedaan heb hoor, maar al gauw wist ik de teleurstelling om te buigen naar een heerlijk gevoel van dankbaarheid. Door terug te kijken op al die gave wijnreizen die ik al gemaakt heb, waarvan één bezoek er met kop en kont boven uitsteekt!

Dat was bij de biodynamische wijnboer JeanMichel Deiss in de Elzas. Deze wijnrebel wilde ik zo graag ontmoeten. Helaas werd ik een paar dagen voor het geplande bezoek gebeld met de mededeling dat hij geen tijd had, want de oogst was binnen, maar dat zijn vrouw ons gelukkig wel kon ontvangen.

We waren er al een tijdje toen Deiss het proeflokaal binnen zoefde om iets te vragen aan zijn vrouw. Op dat moment vertelde ik net aan de groep dat hij een terroir-man pur sang is. En je

hem nóóit moet vragen van welke druif de wijn gemaakt is, maar altijd van welke wijngaard.

Deiss moet me gehoord hebben, want hij ging naast me staan met zijn grijze krullenbos en zei: ‘Wat wil je als wijnboer doorgeven: de druif of een droom? Wat gebeurt er als je iemand slecht behandelt? Krijg je dan liefde terug? Nee! Wij behandelen de druiven met respect en veel geduld en wat krijg ik terug? L’amour!’

Hij nodigde ons vervolgens uit om na de proeverij nog even naar de wijnkelder te komen.

We waren al dik dertig minuten te laat voor ons volgende bezoek, maar iets in me zei dat we dit moesten doen.

ELLEN DEKKERS is vinoloog.

Daar zat Jean-Michel Deiss, tot zijn oksels in een groot open houtenwijnvat vol met paarse druiventrosjes. Zonder schaamte vertelde hij ons dat hij zich drie weken lang, twee á drie keer per dag uitkleedt en in het vat met de rode druiven stapt om ze hoogstpersoonlijk te mengen en te kneuzen. Een reïncarnatie van Bacchus!

Wijnproeven, reizen, lachen, dansen, wandelen, yoga en ademen met mensen (Transformational Breath) is wat ze het liefst doet!

WEGGEVERTJES

De Lieve Poep Kalender

Win. Mijn eerste Yoga Boek Ontdek samen met je baby, peuter of kleuter hoe leuk

Leuk en interessant voor iedereen

yoga is in dit eerste yogaboek. Strek, adem en giechel

die gezond wil leven, en bereid is

met de speciaal geselecteerde houdingen, die je kind

dat vanuit een ander perspectief

enthousiast maken, energie geven en tot slot ontspannen.

te bekijken. Door de regelmaat, vorm, geur en kleur van je ontlasting bij te houden en te analyseren krijg je inzicht in de staat van je spijsvertering.

De Lieve Poep kalender is taboedoorbrekend, vrolijk, informatief en vooral nuttig. Deze kalender van Roos Neeter en Julia Blohberger (allebei yogadocent) geeft je

Mijn eerste Yoga Boek van de Amerikaanse Sally Beets verbetert kracht, coordinatie en evenwicht. Stimuleert de eerste leesvaardigheid door woordjes te introduceren en de woordenschat te vergroten. Mijn eerste Yoga Boek staat vol leuke, simpele yogahoudingen voor baby’s, peuters en kleuters. Ook leer je samen met je kind het belang van ontspanning.

een andere blik op welzijn en gezondheid. Deze kalender

Samen met Veltman Uitgevers

staat boordevol tips en inzichten om je daarbij te helpen.

verloten we 3 exemplaren.

Wil jij kans maken op Mijn

Wil jij kans maken op één van de vijf exemplaren die wij

eerste Yoga Boek, ga dan naar

samen met Kosmos uitgevers mogen verloten. Laat ons

www.yoga-international.nu/winnen

weten wat jouw favoriete en meest grappige synoniem is

en laat ons weten met welke kleine

voor “poepen”. Ga naar www.yoga-international.nl/

dreumes jij, Mijn eerste Yoga Boek

winnen en laat je boodschap achter.

gaat beleven.

Passie voor YOGA?

ONTDE

RVE K AYU

FMA DA ZEL

Yoga International

VOOR JOU EN JE BABY 12 HEERLIJKE YOGA HOUDINGEN ROSE! NIEUWE STER AAN HET SSAGE

Yoga voor iedereen

Yoga voor iedereen

YOGAFIRMAMENT MET 12

deel van de collectie staat inmiddels online, de rest zal de SPRANKELENDE ASANA’S

Yoga voor iedereen

DE BESTE TIPS VAN ONZE MET DE ‘WÉG REDAC TEUREN NG!’

Yoga ASSISTED YIN YOGA

Breng je zelf in balans met de 5 elementen

voor 22,50

AANBIDDI

E! DEADLIN t Saskia Onck

#METOO IN YOGALAND

Yogaster Est Zo omzeil die dagelijkse stressover haa her Ekhart ber 2020 Nr. 5 decem

¤ 5,49

Jaargang 5, Nummer

r soulmate

Nr. 4 september 2020 ¤ 5,49

Nr. 2/3 juni/augustus

2/3

stress Minder slapen en beter

BETER VOELEN MET KASHMIR YOGA YOGA VAN JEAN IN KLEIN

SPECIAL Yogadocent worden?

Lees onze opleidingenspe cial!

2020

PTEN KRECE INMAADE WINTER VOOR

zonnetje hetna meditatie plaveit de Weg naar Verlichting’

TIJDEN VAN CORONA

juni/augustus

4X

Thema Stil zijn

ToptennSilvanova Denisa rvedisch rd ayu Leonie weIdealist urIersel masse van geeft yoga aan en straatkinder LIJKE in Peru N 9 HEER UDINGE YIN HO

e het Direct Pad vanira Sp Rupert

EXTRA! Leraa r in Harry 5 yogascholen Dijkshoorn ‘Vipassa

Collection van Liquido. De prachtige en unieke prints uit natuur en de dieren die leven in de Amazone. Het eerste

SelfCare

Special! meter! meter!

1,5

We beginnen 2021 meteen goed met de nieuwe Amazonia deze collectie zijn geïnspireerd op de schoonheid van de

internationaal intern tionaal onaal internati 6 nummers Filosoof & yogi Stine Jensen over de aanrakingsloze maatschappij isster

Liquido Benelux

+

2020 ¤ 5,49

komende maanden volgen.

Naast de verantwoordelijkheid die Liquido neemt om zelf te werken vanuit liefde voor mens en milieu, steunen wij ook graag organisaties die zich inzetten voor dierenwelzijn en het behoud van natuur: Shop for Charity.

In samenwerking met de Stichting SOS Amazônia zullen voor iedere

AP AP

AP AP

AP AP

Pak je Carlos moment als Welkomstgeschenk En de prijs van 22,50 voor een jaarabonnement

WWW.YOGA-INTERNATIONAL.NU/ABONNEMENT

$1000 verkoop aan leggings uit de Amazonia Collection maar liefst 10 bomen worden geplant voor het behoud van de Amazone.

Liquido Benelux

Win 1 legging naar keuze, ter waarde van ¤ 62,www.liquidobenelux.com

DOE MEE! GA NAAR: YOGA-INTERNATIONAL.NU/WINNEN

Prema en Inga de Voogd nodigen je uit

voor een webinar via Zoom

Balans in de huidige tijd Afgelopen jaar is het leven van iedereen radicaal veranderd. Is een optimistische levenshouding nog mogelijk in deze uitdagende tijd?

Gezondheidszorg- en natuurgeneeskundig expert Inga de Voogd geeft vanuit Oosterse inzichten hiervoor eenvoudige bagage mee.

Vanaf maart a.s. is het mogelijk een vijf weken durende digitale training te volgen waarin de volgende thema’s aan de orde komen: • verbeteren van levenskwaliteit in een wereld van drukte en (werk) stress; • omgaan met een wereld gekenmerkt door grote onzekerheden en problematieken;

• het vinden van emotionele, fysieke en mentale stabiliteit; • het vriendelijk, vrijgevig en behulpzaam zijn en zo mogelijk het loslaten van spanningen en zorgen; • omgaan met veranderingen en life events; • omgaan met beperkingen van relationele en sociale contacten.

Doelgroep: • professionele individuele begeleiders, hulpverleners en coaches; • professionals werkzaam in maatschappelijke ondersteuning en zorg; • professionals die begeleiding geven bij depressie en mentale klachten; • personen belast met intensieve mantelzorg

Gewenste basiskennis: • medische en/of maatschappelijke opleiding op mbo-niveau; • ervaring met of kennis van professionele individuele of groepsbegeleiding.

Opzet webinar: Het webinar heeft een theoretisch en praktisch deel, die elkaar afwisselen, zodat er dynamiek daartussen ontstaat. U krijgt theoretische scholing en ondersteunende praktijkoefeningen. De theorie gaat over het creëren van een optimistische levenshouding en het omgaan met uitdagende situaties. U krijgt deze lesstof vlak voor de lessen in een digitale syllabus toegezonden als naslagwerk. Het praktijkdeel bevat fysieke oefeningen die u helpen balans te vinden vanuit respect voor het lichaam en daardoor beter kunnen concentreren en ontspannen.

Onderdeel van de praktijkoefeningen is ook rust en stabiliteit vinden door middel van ademhalingsoefeningen.

Praktische informatie:

Info

Webinardata: middagen 26 maart, 1 april, 9 april, 16 en 23 april vanaf 13.30 uur; De lessen vinden plaats via Zoom en duren 90 minuten. Aanmelden uiterlijk 15 maart 2021.

Nadere informatie: tel. 06-13634461 of via Inga_de_voogd@hotmail.com.

Aanmelden via het contactformulier op de website www.premayoga.nl/ webinarbalans Deelnamekosten ¤ 225,- excl. 21% btw.

Persoonlijke begeleiding naast de training is indien gewenst mogelijk.

yoga internationaal

64

When I Was a Boy 47, 2017

Katrien De Blauwer

Fotograaf zonder camera De Vlaamse Katrien De Blauwer (1969) noemt zichzelf een fotograaf zonder camera. Al 20 jaar lang maakt ze fotomontages die ze intuïtief opbouwt met knipsels uit oude geïllustreerde tijdschriften. Hiermee creëert ze een compleet eigen wereld die zich als een stilstaande film aan de kijker voltrekt. Centraal in haar werk staat haar grote fascinatie voor het vrouwelijke lichaam.

Tekst Heidi Vandamme | Portretfoto Millie Grace Horton

KUNST

Om haar grote fascinatie voor het vrouwelijke lichaam te doorgronden, moeten we terug naar haar jeugd. Omdat haar moeder niet voor haar kon zorgen, woonde ze bij haar grootmoeder. Die voedde haar op als de jongen die ze zelf ooit had verloren. Het werk van De Blauwer wordt daarom mede gevoed door een persoonlijke en moeizame zoektocht om het vrouwelijke in haarzelf terug te vinden. ‘Stuk voor stuk geef ik in mijn werk prijs wat er is gebeurd.’ De serie (en het bijbehorende boek) When I Was a Boy gaat hier specifiek over.

Notitieboekjes Ze begon met een studie schilderen, maar wilde niet de academische weg opgaan.

Tijdens een modestudie, die ze niet

Intuïtief proces De foto’s waartoe ze zich aangetrokken voelt, gaat ze impulsief te lijf met schaar en lijm. Vervolgens combineert ze de knipsels op gevoel. Het is een vrij intuïtief proces waarin ze haar emoties de vrije hand geeft.

Ik zie details van handen, borsten, benen, een opgetrokken rok met daaronder een witte gaatjespanty, fragmenten van haren, suggesties van gezichten, een enkele man.

De series dragen toepasselijke titels als Dirty Scenes, Intimate Abstract, Love Me Tender. Doordat de knipsels afkomstig zijn uit tijdschriften uit de jaren 1920-1960 creëert De Blauwer hiermee een sfeer uit vervlogen tijden.

Verhaal van de kijker ‘Als je goed kijkt, zie je altijd dezelfde thema’s terug: lange, zwarte haren, elegante kleding, weinig mannen – hoewel ik erg van ze houd –, naakten, landschappen en stillevens. Maar, het is complexer dan je misschien denkt.‘ De Blauwer vervolgt: ‘Mijn werk wordt vaak als poëtisch bestempeld, maar voor mij zit er ook veel angst in, verlangen, troost, liefde. Tegelijkertijd wil ik ruimte geven aan de kijker, met andere woorden, de ontvanger moet vrij zijn. Hierdoor is het ook het verhaal van de kijker. Als anderen er troost in vinden, ben ik al een gelukkig mens.’

Elke dag yoga When I Was a Boy 39, 2016

Haar fascinatie voor het lichaam (het liefst was ze danseres geweest) vertaalt

www.katriendeblauwer.com Katrien De Blauwer wordt vertegenwoordigd via haar Parijse galerie Les Filles du Calvaire (www. fillesducalvaire.com) en in Antwerpen via Gallery FIFTY ONE (www.gallery51.com).

65

Zoektocht naar het vrouwelijke

afmaakte, ontwikkelde ze haar talent voor het scheppen van sferen en moodboards.

Lang hield ze haar ideeën bij in notitieboekjes, die ze het liefst voor iedereen verborgen hield. Toen ze deze boekjes gaandeweg aan kennissen en vrienden liet zien, ‘ontplofte’ het in haar gezicht. Van het een kwam het ander. Ze werd opgepikt door een uitgever en kreeg uitnodigingen om boeken en tentoonstellingen te maken, waarin ze iedere keer een ander facet van haar innerlijke wereld verkent.

zich in het feit dat ze hier veel mee bezig is. Een rugblessure enkele jaren geleden bracht haar in aanraking met yoga.

Sindsdien kan ze niet meer zonder.

Dagelijks besteedt ze gemiddeld 2 uur aan sporten en yoga volgens een strikt plan. Op dat moment ligt alle focus op haar lichaam en kan ze de gedachtestroom in haar hoofd voor even stilzetten.

Nieuwe basis 2020 had voor De Blauwer een topjaar moeten worden met exposities in Parijs, Arles, Boston en Los Angeles. Maar, alles werd geannuleerd. Desondanks was het een uiterst creatieve periode met onder andere de realisatie van de indringende nieuwe serie Les soirées d’Albertine over isolatie en verlangen, over zich gevangen voelen in je eigen huis. Precies zoals ze zich voelde tijdens de eerste lockdown.

En toch ziet De Blauwer ook de positieve kanten van deze tijd. ‘Ik heb mensen zien veranderen omdat ze hun rust terugvonden. Het gezin kwam weer aan bod.

Die basis is heel belangrijk: uiteindelijk gaat het in het leven om de essentiële en simpele dingen.’

yoga internationaal

Vanwege de coronabeperkingen treffen we elkaar online op een woensdagavond in december. Onze gedeelde Vlaamse roots doen het ijs snel breken. We hebben het over haar drijfveren, het belang van kunst, juist in deze barre tijden, hoezeer corona dit jaar compleet op zijn kop zette, maar ook hoe yoga en sporten weer voor balans kunnen zorgen.

Door Esther Mönks

Stress en ziekte

G

yoga internationaal

66

abor Maté verwierf al veel bekendheid als huisarts die

Schrijfretraite

G

eïnspireerd door het gelijknamige gedicht van Rumi en haar eigen

verder kijkt dan symptoombestrijding

behoefte om met haar aandacht naar

en de boodschap uitdraagt dat we

binnen te keren, schreef Christine de

op een holistische manier naar

Vries het schrijf-retraiteboek De

gezondheid moeten kijken. In zijn

herberg. Gedurende veertig dagen

praktijk luisterde hij jarenlang naar de

– aaneengesloten, of door hier elke

muziekboeken raken twee

levensverhalen van zijn patiënten en

week een aantal dagen voor uit te

broertjes verzeild in een

kreeg hierdoor veel inzicht in de

trekken – begeleidt ze ons door een

geheime wereld vol wilde

invloed van stress op het ontstaan

innerlijke reis middels schrijfop-

dieren, die ze ontdekken achter

van ziekte. Het gaat hierbij niet per

drachten waarbij de uitdaging is om

een boekenkast. Onderweg

definitie om ‘stress’ in de zin van

elke ‘gast’ die zich in ons, ‘de herberg’,

komen ze leeuwen, olifanten en

lange to-do-lists en ander druk

aandient te verwelkomen. Elke dag

schildpadden tegen, bevrijden

gedrentel: het gaat juist ook om

begint met een algemene opdracht,

ze een groep paradijsvogels uit

diepere, chronische stress die

gevolgd door specifiekere vragen.

een volière en lopen in een

ontstaat wanneer we hebben

Door spontaan te schrijven wat er

museum zelfs dinosaurussen

aangeleerd dat we geen ruimte

in ons opkomt, ontsluieren we de

tegen het lijf die spontaan tot

kunnen geven aan onze emoties en

diepere lagen van onze binnenwereld

leven komen – en misschien

onze eigen behoeften niet kunnen

en door elk gevoel, elke gedachte en

best aardig blijken te zijn. Al

erkennen. In Wanneer je lichaam nee

juist ook alle weerstand die we hierbij

deze avonturen worden

zegt legt Maté de mechanismes bloot

tegenkomen welkom te heten, creëren

begeleid door muziek: op elke

van de fysieke reacties die ontstaan

we steeds meer ruimte in onszelf.

pagina is een muzieknootje te

wanneer we vast zitten in dit soort

Zeer inspirerend geschreven en

vinden waarmee de klanken

patronen en hoe deze vervolgens tot

besprenkeld met gedichten van onder

van het klassieke muziekstuk

ziekte kunnen leiden.

anderen Rumi.

Carnaval der Dieren van Camille

Wanneer je lichaam nee zegt

De herberg

worden gezet. Uit de veertien

Gabor Maté

Christine de Vries

aktes waar het originele

Ankh Hermes

A3 Boeken

muziekstuk uit bestaat, zijn

¤ 24,99, ISBN 9789020216820

¤ 25,-, ISBN 9789491557439

negen fragmenten in het boek

Wilde dieren

I

n de nieuwste verschijning van Jessica Courtney-Tickle’s serie

Saint-Saëns in werking kunnen

verwerkt. Eerder verschenen in deze serie bijvoorbeeld al De Notenkraker en Het Zwanenmeer. Mooi uitgegeven met kleurrijke illustraties.

Carnaval der dieren Jessica Courtney-Tickle Christofoor ¤ 19,95, ISBN 9789060389133

D E M O O I S T E LO U N G E & YO G A W E A R D E B ES T E YO G A M AT T E N M E D I TAT I E K U S S E N S & MEER E EN B ES TE L O N LI N LL IN G H A A L JE B ES TE EL O P IN D E W IN K

g Gratis bezorgin in regio Haarlem en Leiden!

LANGEBRUG 73, LEIDEN KLEINE HOUTSTRAAT 92, HAARLEM 06 551 934 84 | INFO @ YOGA-SPECIALS.NL

YO G A- S P EC I A L S .CO M

Volg het ritme van de maan met deze creatieve en inspirerende journals Voor meer balans, verbinding en geluk

❋ Een mooi cadeau voor jezelf of voor een ander ❋ Kijk voor meer informatie en een overzicht van alle Paper Life journals op paperlife.nl

LEVEN

Annemiek Latour 1

yoga internationaal

68

Hoe pas je yoga toe in het dagelijks leven?

‘Mijn leraar zei altijd: probeer eerst maar eens meester over je telefoon te worden. Want hoe vaak pak je de telefoon op, en reageer je meteen op elk piepje of geluidje. Is de telefoon baas over jou of ben jij baas over de telefoon? Verder probeer ik op te letten hoe ik zit of sta. Door mijn aandacht in mijn lichaam te houden en bewust te zijn van mijn denken. En daar een waarnemer in te zijn, want we hebben elke dag 90% dezelfde gedachten waarvan 70% negatief zijn. Als we willen veranderen, andere keuzes willen maken en meer controle willen krijgen over onze gedachten is het goed om te observeren welke gedachten steeds weer terugkomen.

Patanjali die de Yoga Sutra’s schreef, zei ook: probeer negatieve gedachten om te zetten in positieve gedachten.’

2

Wat is je daily practice?

‘De grootste uitdaging is yoga te beoefenen in het dagelijks leven temidden van een gezin en de drukte er omheen. Dat is een bewuste keuze. Ik kies ervoor om mij niet terug te trekken, maar juist yoga te beoefenen middenin de maatschappij. Ik begin iedere dag meestal met Yoga Nidra.

Omdat je hoofd dan nog rustig is, ga je snel in een diepere laag van je bewustzijn. Daarna ga ik meestal mediteren. En vervolgens de asana’s. Ik kijk wat ik iedere

dag nodig heb en probeer te luisteren en te reageren op mijn lichaam. Daar pas ik mijn programma op aan. Verder pas ik vaak de Yama’s en de Niyama’s toe zoals soberheid beoefenen, geweldloosheid, maar ook tevredenheid. En als ik niet tevreden ben, kijk ik of ik het kan veranderen of probeer het te accepteren zoals het is.’

3

Wat is yoga voor jou?

‘Toen ik net begon met yoga, kwam ik meteen beter in mijn kracht en dichter bij mijzelf.

Yoga is voor mij thuiskomen en een ankerpunt in het dagelijks

Korte bio: Geboren: 26-11-1967 Beroep: Eigenaar Yoga Opleiding Nederland, Yogacharya Bedrijf: Yoga opleiding Nederland Opleiding: 4-jarige Raja Yoga-opleiding, 3-jarige Raja Yoga meesteropleiding, zwangerschapsyogadocent, kinderyogadocent Specialisaties: Yoga Nidra Opleidingen & Masteropleiding Yogainstructeur Locatie: Yogakerk Ransdorp Website: www.yogaopleiding.com Email: yogaopleiding@gmail.com

leven. Yoga is er als er een moeilijke situatie is in het leven, als steun en groei. Ik kan er altijd op terugvallen. Toen ik een periode ziek was, heeft yoga mij veel gebracht als healing en zelfgroei. Ook de filosofie helpt mij als het zwaar is om dichter bij mij zelf te blijven en te komen.

En het geeft ook veel plezier en geluk. Het is heerlijk om les te geven en alle kennis en passie door te mogen geven aan yogadocenten. Zodat die het ook weer op hun beurt aan hun cursisten kunnen doorgeven.’

4

Wat is je missie in yoga?

‘Toen ik net begon met lesgeven, 25 jaar geleden, was mijn missie om yoga zo normaal mogelijk te krijgen. Dat iedereen yoga kan gaan doen. De yoga heeft ook in de afgelopen jaren een enorme groei doorgemaakt.

Waar het eerst bijzonder was als je yoga deed, is het nu normaal. Nu is mijn missie om yogadocenten te ondersteunen in hun vak door de oude yogafilosofie die ik van mijn leraren heb ontvangen, door te geven, zodat zij die op hun beurt weer kunnen doorgeven aan hun cursisten. Bij deze teachertrainingen zijn alle yogavormen welkom, zodat we van elkaar kunnen leren en verbinden. Mijn streven is dat het vak yogadocent meer body krijgt en een vaste plek in de maatschappij. Hiervoor geef ik de Masteropleiding Yogainstructeur.’

69

Prijsvraag Cat Internationaal De prijzen voor de leukste poezenfoto's 1e prijs

yoga internationaal

70

2e prijs

Winnaar Pip kreeg de eerste prijs, en heeft een rol gekregen in de strip van YogaCat buiten van deze keer.

Zijn baasje ontvangt het boek Yoga Thuis en de PDF van deze tekeningen via de mail!

Schmutzel sleepte de tweede prijs in de wacht, hierbij de tekening. Ook zijn baasje ontvangt de PDF in de mail, en het boek Yoga Thuis via de post.

3e prijs Noba kreeg de derde prijs, het baasje ontvangt het boek Yoga Thuis binnenkort ook via de post.

Late inzendingen

Gefeliciteerd allemaal en veel plezier ermee en natuurlijk: Namauwsté voor alle winnaars en álle yogapoezen van baasjes die fan zijn van Yoga Internationaal!

SHOP DE NIEUWE COLLECTIES OP WWW.BEBILLIE.BE

Lieve Poep kalender

Jouw g naar ids e gezon en de spijsv erter ing

Deze datumloze planner is verkrijgbaar in de (online) boekhandel Lieve Poep kalender | Roos Neeter en Julia Blohberger | € 15,-

Laad jezelf op

met onze nieuwe Weerstand thee Kan jouw dag wel een extra boost gebruiken? Neem dan een kop biologische Zonnatura Weerstand thee, een frisse melange van zachte groene thee en citroenschil met echinacea.

Heerlijk voor elk moment in het jaar.

Zo kun jij er weer tegenaan!

Verkrijgbaar bij Albert Heijn.

Adviesprijs:

¤ 1,99

Review

wat een feestje!

Twee yogamatten getest Tekst & foto: Annet van Wifferen Als Yogafanaat die regelmatig thuis

dubbelzijdige kleur. Erg leuk, daar

haar mat uitrolt, mocht ik voor Yoga

houden wij vrouwen van. Stiekem geeft

Internationaal 2 yogamatten testen.

het mij het gevoel dat ik 2 verschillende matjes heb. De mat heeft een erg goede

De PRO mat van Manduka is een guaran-

grip en kleeft echt aan de vloer en dat is

tee4life mat en dat voel je direct. Zoals

er fijn bij een intensievere practice. Bij

een spijkerbroek beter gaat zitten na

het gronden merkte ik wel dat ik lichtelijk

verloop van tijd, zo vormt deze mat zich

weggleed. Ik las later op de site dat je dit

practice na practice meer naar jou. Voor

kunt voorkomen door voor gebruik je

het beste resultaat behandel je deze

mat te ontvetten. Love Generation heeft

mat voor gebruik met zeezout en laat

het OEKO-TEX keurmerk, dus als je net

hem een dag liggen. Een prachtig

als ik voor een duurzame mat wil gaan is

inwijdingsritueel. De mat rolt prachtig

dit een prima keus.

uit, goede grip, ligt fijn en door de dikte tijdens Savasana geen kou ervaren. De

Met beide yogamatten haal je een

mat is wel zwaarder dan andere matten.

slijtvaste, comfortabele en duurzame

Een top mat als je het mij vraagt.

mat in huis. Bij Manduka krijg je een

De Manduka PRO Black kost

¤ 109,95

Als tweede testte ik de stijlvolle premium

slijtvaste Love Generation betaal je

De Premium Yogamat van Love Generation kost ¤ 49,95

yogamat van Love Generation, met

maar de helft.

WWW.YOGASHOP.NL

levenslange garantie, maar voor de

WEETJES

yoga-international.nu

Ook een vraag over yoga? yoga-international.n u/ durftevragen

Beantwoord door René l’Écluse

73

Op onze website staan inspirerende blogs over yoga,

Doe ik het wel goed?

werkelijk aan de hand is.

gezondheid, lekker én gezond

Twijfel of een oefening goed

Yogaoefeningen laten je naar je

eten, fijne yogahoudingen

begrepen is en juist uitgevoerd

jezelf kijken en helpen om te

en nog veel meer. Van onze

wordt kent bijna iedereen wel en

accepteren wat er gaande is. Kijk

hoofdredacteur, maar ook

het kan verwarrend werken als de

steeds dieper.

van gastbloggers, zoals

ene yogastroming iets anders

Nu jaren later doe ik zelf mijn

yogadocenten en andere

beweert dan de ander. Vertrouw

oefeningen anders. Er zit

enthousiaste yogi’s.

op je gezonde verstand en intuïtie.

tegenwoordig veel meer

Wil jij zelf bloggen? Ga naar

Onderzoek of wat er gezegd wordt

samenhang in de uitvoering. Deed

yoga-international.nu/contact

klopt met wat je voelt. Er zijn

ik het toen dan fout? Dat denk ik

meerdere wegen die naar Rome

niet. Ik had indertijd weinig besef

Als lezer van onze website en

leiden. Natuurlijk moet je erop

wat er gebeurde, maar het voelde

ons magazine kun je ook mooie

letten dat je je lichaam geen

goed en inspireerde tot nader

prijzen winnen. Van gezonde

geweld aandoet, maar je kan je

onderzoek. Uiteindelijk vond ik een

voeding, tot kleding en zelfs

afvragen of je yoga fout kúnt

yoga-stijl die helemaal bij me

complete retreats!

beoefenen. Tijdens het oefenen

paste. Praktisch en concreet.

zijn er altijd wel

Daardoor zijn mijn ideeën over de

Er staan natuurlijk winacties in

aanknopingspunten die tot

uitvoering van de houdingen

elk magazine, maar kijk ook eens

zelfinzicht kunnen leiden. Een

veranderd. De yoga zelf is niet

op onze website onder Lifestyle/

slordig uitgevoerde houding kan

veranderd. In de kern blijft dat

Winnen! voor alle winacties voor

betekenen dat je fysiek niet

altijd hetzelfde. Hindu’s noemen

Yoga Internationaal lezers.

helemaal aanwezig bent, en een

het Brahman. De ultieme

technisch “volmaakt” uitgevoerde

onveranderlijke werkelijkheid.

Like onze facebookpagina

asana kan gedragen worden door een opzwellend ego – in de

René l’Écluse (1959) is verbonden

YogaInternationalMagazine

houding suffen zegt iets over je

als docent aan de Yoga Academie

Volg ons

aandacht, te fanatiek oefenen kan

Nederland en heeft samen met

ambitie zijn, en dromerig zijn kan

Nicole Bannenberg een studio in

duiden op niet willen zien wat er

Amsterdam. www.yogagarage.nl

facebook.com/

@Yoga_Inter @yogainternationalmagazine

yoga internationaal

Yoga Internationaal online

Foto Margreet Runge

#durftevragen

VOLGEND NUMMER

THEMA: NAAR BUITEN

yoga internationaal

74

9 X STOERE RAJA YOGA HOUDINGEN MET CECILIO LOPES URBAN TANTRA LESSEN INTERVIEW MET BARBARA CARRELLAS ADEM EN SPORT, HOE BELANGRIJK IS DAT? HOE MEDITATIEF IS DE ZEE? DE SUPERSIMPELE RECEPTEN VAN ALISON ROMAN

Dit nummer niet missen, maar nog geen abonnee?

Neem dan voor 12 april een abonnement! yoga-international.nu/abonnement Het volgende nummer van Yoga Internationaal ligt 27 april in de winkel

Meld je aan!

Yoga

onder de Spaanse zon

Droom jij na een jaar met vooral on-line yoga lessen ook van live lessen in een prachtige omgeving? Kom dan genieten van een heerlijke inspirerende door Yogi-San georganiseerde yogavakantie bij B&B Casa del Patio in de Valle de Lecrin, de vallei van het geluk.

We zorgen voor een veilige, schone omgeving waarin je even afstand kunt nemen van de dagelijkse beslommeringen.

B&B Casa del Patio ligt in de bergen van zuidelijk Andalusië. Hier kun je volop genieten van de zuivere berglucht, goed voor je longen, huid en gewrichten, de aangename temperatuur en de stilte. Na je yogales kun je genieten van onze patio en het verwarmde zwembad.

Of je gaat nog even actief verder.

Een dagje strand, Granada of heerlijk wandelen in een van de mooiste wandelgebieden van Europa, de Alpujarras. Kortom, de vijfdaagse yogavakantie biedt genoeg mogelijkheden en tijd om te ontspannen.

Yogavakantie Mindful bezig zijn in een omgeving die zich daar optimaal voor leent tijdens je vijfdaagse all inclusive yogavakantie met twee yogalessen per dag op het dakterras. Inclusief een dagelijks uitgebreid ontbijt,

lunch en een heerlijk vegetarisch diner. De lunch kun je ook als pakket meenemen zodat je overdag meer vrije tijd hebt om de omgeving te verkennen.

Beleving De yogalessen zijn Vinyasa Flow yoga en geschikt voor beginners en intermediate niveau. Voor mij, als yogadocent, betekent yoga veel voor ontspanning. Ik vind het, nog steeds, een bijzondere ervaring dat door fysieke oefeningen te doen energie gaat stromen en je ruimte creëert in je lichaam maar ook in je geest! Onderdeel van het programma zijn ook restorative yoga lessen voor extra ontspanning.

Afhankelijk van de samenstelling van de groep (maximaal 8 personen) worden de lessen in het Nederlands, Engels of een combinatie gegeven.

Je kunt een kamer met twee personen reserveren of een kamer voor jou alleen met eigen badkamer.

Twee kamers hebben een eigen balkon/terras. Bij aankomst krijg je de beschikking over een eigen yoga set om te gebruiken tijdens je verblijf. Zo zorgen we voor gemak en veiligheid. De heerlijke yoga eye pillow mag je als cadeau na afloop meenemen naar huis!

Info Data All inclusive yoga vakantie 2021 (5 dagen/4 nachten) 20 mei - 24 mei | 24 juni – 28 juni | 2 sept. – 6 sept. | 7 okt. – 11 okt. | 21 okt. – 25 okt.

Prijs Vanaf ¤ 450,- per persoon (op basis van 2 personen per kamer) Kijk voor alle informatie en reserveren op www.yogi-san.com voor vragen: info@yogi-san.com

Photographed at Crazy Monkey Movement - Amsterdam

Spring is in the air Natuurlijk plantaardig ijs!

Landelijk verkrijgbaar bij Albert Heijn (NL), Delhaize (B) & honderden speciaalzaken en horeca bedrijven ©Professor Grunschnabel B.V. 2017

SHARE WHAT YOU LIKE!