Oog voor detail

Dat de kleinste, en schijnbaar onbelangrijke, details je onderzoek kunnen beïnvloeden, weet universitair docent Roy Hessels (1990) maar al te goed. Hij is gespecialiseerd in eye tracking: meten waar iemand naar kijkt. Voor de YOUth-studie test hij deze meetinstrumenten, en leidt hij onderzoekers op in het gebruik ervan.

Eye trackers zijn steeds beter, goedkoper en gemakkelijker in het gebruik. Maar ze goed inzetten bij kinderen of baby’s blijft een opgave, weet Roy: ‘In de experimentele psychologie zijn we gewend aan volwassen proefpersonen die je kunt instrueren, en die stil kunnen zitten. Bij een baby van een paar maanden gaat dat wel even anders. Het is dan vooral belangrijk om zaken rustig te doen, maar dan nog lukt het niet altijd.’ Doordat het kind ongedurig is, bijvoorbeeld, of door technische problemen, of – meestal – door een combinatie van die twee.

Neem bijvoorbeeld het effect van oogkleur. Een eye tracker bestaat uit een camera die op het oog gericht is, samen met een infrarode verlichting. ‘Dat levert een reflectie op’, legt Roy uit. ‘Op het moment dat het oog draait, verschuift de pupil in beeld. De reflectie verschuift ook, maar iets minder dan de pupil, doordat het oog niet perfect bolvormig is.’ Op basis van waar pupil en reflectie zich ten opzichte van elkaar bevinden, kan de eye tracker-software uitvogelen waarop het oog gericht is.

‘Maar dat werkte vaak minder goed bij een lichte oogkleur, zoals blauwe ogen’, merkte Roy: ‘In het infrarood hebben blauwe ogen juist een donkere kleur, en is de pupil dus moeilijker te onderscheiden van de iris.’ In andere woorden: blauwe ogen leveren minder nauwkeurige data op dan bruine ogen. Dat kan de manier waarop je de data interpreteert beïnvloeden.

In een kleine groep deelnemers zou dit subtiele effect verloren zijn gegaan in dat van andere factoren die ook een rol spelen. Dan zou je bijvoorbeeld ten onrechte kunnen concluderen dat kinderen met blauwe ogen zich minder goed kunnen concentreren dan kinderen met bruine ogen. Roy: ‘Nu gebruiken we voor baby’s sinds kort een eye tracker die hier veel minder gevoelig voor is.’

Tekst: Bruno van Wayenburg