Rabbit Time! Editie 1 * december 2013

Rabbit Time!

Inhoudsopgave 3 Voorwoord 4 Konijnbehendigheid en Konijn hop 8 Marion Roos 10 Gadgets 12 Conditie 18 Ingezonden foto’s 20 Konijnencongres 22 Boekenkast 24 Voorstellen panelleden 27 Hannah Kipje 28 Lupine in hooi 30 Creatief 32 Stro 36 Kareltje Konijn 37 Colofon 38 Disclaimer

2

Rabbit Time!

Voorwoord Hier is hij dan: de langverwachte eerste echte editie van Rabbit Time!

Na het succes van de proefeditie, de positieve reacties en de evaluatie van de enquête hebben we heel veel zin om door te gaan met Rabbit Time! Uit de reacties en de enquête is vooral naar voren gekomen dat er behoefte is aan een informatief, gezellig en leuk e-magazine, dat diverse kanten van het konijn als huisdier belicht. We willen er dan ook samen met onze lezers aan werken om van Rabbit Time! een steeds beter en completer e-magazine te maken.

Daarnaast hebben we intussen op social media een platform ingericht, en hebben we de website www.rabbittime.nl gelanceerd.

We zitten boordevol ideeën die we graag willen gaan uitwerken, en hebben zelfs al een aantal erg interessante artikelen voor de komende edities op de plank liggen. Maar we zijn ook afhankelijk van onze lezers, dus blijf vooral suggesties, foto’s en verhalen insturen op ons e-mailadres rabbittime12@gmail.com. En wil je op een andere manier een bijdrage leveren aan Rabbit Time!, kijk dan eens naar de vacatures op onze website.

Vanaf nu zal Rabbit Time! ieder kwartaal verschijnen, steeds met een ander seizoensthema. En we beginnen natuurlijk met deze kersteditie. Alvast veel leesplezier en fijne feestdagen!

Sef Namens het team van Rabbit Time!

Foto Michelle van der Linden. Fotobewerking Tamara Dibbits

3

Rabbit Time!

Konijnenbehendigheid en Kaninhop

deel 1

Konijnenbehendigheid is een sport waarmee men in de jaren ’70 in Zweden begonnen is, en waarbij het konijn snel en behendig een hindernissenparcours aflegt. Er worden daarbij verschillende soorten toestellen gebruikt. Het konijn loopt niet aan een tuig, want anders zou de trainer bijvoorbeeld ook door een tunneltje moeten kruipen...

Veel konijnen vinden behendigheidsoefeningen heel leuk, en springen met gemak over de hindernissen heen. Vooral jonge en actieve dieren zijn hier goed in, en kunnen veel plezier aan deze sport beleven. Zelf heb ik ongeveer tien jaar geleden mijn eigen konijnen behendigheid aangeleerd, en heb ik een aantal workshops hierin gegeven. De kennis die ik daarvoor met honden had opgedaan in mijn eigen hondenschool, kon ik ook bij konijnenbehendigheid goed gebruiken.

Kaninhop is een echte wedstrijdsport, waarbij alleen hoogtesprongen en breedtesprongen gemaakt worden. Er worden dus niet, zoals bij konijnenbehendigheid, allerlei toestellen gebruikt, zoals een wip, brug, tunnel of slalompalen. Bij kaninhop loopt het konijn aan een tuig, waarbij strenge eisen gesteld worden, zoals het gebruik van een slappe of lange lijn, en niet trekken of tillen aan de lijn.

noodzakelijk. Door met je konijn aan de slag te gaan, kan je een goede band met je konijn opbouwen, en het kan slopen en ander probleemgedrag, zoals agressie, voorkomen. Bovendien kan het ervoor zorgen dat je konijn niet te dik wordt. Persoonlijk ben ik er dan ook een heel grote voorstander van een dier laten ‘werken’ voor zijn eten, in plaats van hem tweemaal per dag een bakje voer te geven.

Bezint eer ge begint Een konijn dat hoog springt, is een prachtig gezicht. Het heeft echter ook een keerzijde.

Wanneer je je konijn leert springen, springt hij bijvoorbeeld ook te pas en te onpas op de eetkamertafel, de bank, de vensterbank en over het tuinhekje. Door het aanleren van behendigheid lok je dit springen immers uit. Mijn huidige konijnen ontmoedig ik dan ook om op meubels te springen. Hiermee kan ik de woonkamer, waar ik mijn konijnen een groot deel van de dag laat loslopen, netter en mooier houden. Ik kan daar ook rustig mijn spulletjes neerleggen zonder dat die gesloopt worden. Mijn konijnen kan ik zo dus meer vrijheid geven

Waarom konijnenbehendigheid of kaninhop?

In het wild zijn konijnen ongeveer tien uur per dag actief met voedsel zoeken, territorium afbakenen, en sociale activiteiten. Onze huiskonijnen lijken nog veel op hun wilde soortgenoten en vervelen zich vaak. Daarom is verrijking

4

Rabbit Time!

Realiseer je ook dat wanneer je een tijd heel intensief met je konijn aan de slag gaat, je hiermee niet opeens kan stoppen, omdat de cursus bijvoorbeeld klaar is. Vergelijk het met een fanatieke sporter, die bijvoorbeeld door een blessure niet mag sporten.

Daar wordt hij niet blij van, omdat hij nog steeds de behoefte aan beweging heeft. En datzelfde geldt dus voor je konijn. Ook tijdens vakanties zal je dan ook moeten zorgen dat iemand je konijn geestelijk en lichamelijk kan uitdagen! Want opeens niets doen, daar begrijpt hij niets van en dat is sneu voor het dier.

Sommige konijnen zijn in het begin enthousiast, en dan zie je opeens dat ze er geen zin meer in hebben. Welkom in de wereld van konijnen.

Konijnen zijn geen honden die een will to please hebben (als dat überhaupt bestaat). Het is dan ook een kwestie van gewoon wat rustiger trainen, en er misschien wat meer afwisseling in brengen. Dus bijvoorbeeld in een week een beetje rabbitdance, wat hersenwerk (spelletjes met voer) en af en toe behendigheid. Leg er vooral niet te veel druk op.

Voorwaarden om met je konijn aan behendigheid mee te kunnen doen • Je konijn moet minimaal drie uur per dag loslopen, en echt kunnen bewegen. Hij moet voldoende ruimte hebben om te kunnen rennen en springen, zodat hij voldoende spieren kan ontwikkelen en onderhouden. Een krappe ren voldoet hierbij dus niet.

• Je konijn mag niet te zwaar zijn.

• Je konijn moet gezond zijn.

• Je konijn mag niet drachtig zijn.

• De nagels van je konijn moeten kort zijn, zodat hij goed kan lopen en springen. heeft, opeens wel behendigheid kan gaan doen.

Daar zullen zijn botten niet klaar voor zijn. Verder verwacht ik eigenlijk weinig problemen

Medische aspecten Ik heb Stijn Peters van Dierenziekenhuis Eindhoven gevraagd naar de eventuele medische problemen die kunnen ontstaan ten gevolge van behendigheid en kaninhop. Verder wilde ik weten of je net als bij honden, ook naar de leeftijd van het konijn moet kijken.

Hij antwoordde als volgt: ‘Volgens mij valt het medische aspect voor konijnen wel mee. Er gaat niet zo snel iets fout.

Konijnen kunnen wel sneller hun rug overbelasten. We hebben soms konijnen die na een binky *1 in de problemen zijn gekomen. Met een konijn zul je eerst goed moeten trainen om stevige botten en spieren te garanderen. Je kunt dus niet verwachten dat een tuinkonijn dat geen ren 5

Het is wellicht verstandig om wel op de leeftijd van het konijn te letten. Maar heb je een ouder konijn dat veel traint, dan hoeft een hogere leeftijd geen bezwaar te zijn. Je ziet echter wel meer artrose, botontkalking en/of verkalkingen bij oudere konijnen, dus dat heeft zeker een gevolg voor de botten.’ *1 Een binky is een luchtsprong waarbij het konijn tijdens het rennen in de lucht springt en draait. Kop en het lichaam kunnen soms een tegenovergestelde beweging maken. Vrolijk, baldadig gedrag, kan soms ook vertoont worden tijdens stress.

Rabbit Time!

Veiligheid

Clickertraining

Konijnen kunnen slecht op gladde ondergronden lopen en springen. Een (Ikea kinderspeel) kleed of grote badmat is erg handig, want de achterkant daarvan is vaak voorzien van een antisliplaag. En wil je een keer ergens anders oefenen, dan kan je het kleed met de voor je konijn vertrouwde geur gewoon meenemen.

Alleen wanneer je echt aan wedstrijden wilt meedoen, kan je geen eigen kleed meenemen.

Voordat je met clickertraining begint, raad ik aan om je eerst goed in te lezen. Er zijn vele boeken over geschreven, en Een hond en een dolfijn van Karen Pryor is wat mij betreft een aanrader. Op mijn hondenschool waren veel mensen die dachten te weten hoe een clicker werkt, maar helaas hadden zij zich er vaak niet voldoende in verdiept. Hun conclusie was dan ook dat de methode niet werkte.

Voorbereiding Houd je konijn in de kooi terwijl je de hindernissen opzet. Dit voorkomt dat hij zich eventueel verwondt, doordat hij probeert een hindernis te nemen die nog niet klaar staat. Daarnaast verspilt hij zijn energie niet aan dingen die jij misschien anders wilt inzetten.

Warming up en cooling down Wanneer je wat verder komt met de training is een warming up en cooling down wel verstandig. Denk hierbij aan in een cirkel lopen (linksen rechtsom) en eventueel wat stretching.

Het aanleren In mijn boek High Five met je konijn staat een hoofdstuk over behendigheid en hoe je dit met de SATS-methode kan aanleren. Wanneer je het leuk vindt om te trainen en echt wat met je konijn wilt doen, is deze methode zeer geschikt.

Uiteraard kan je ook met de clicker of met ‘luring’ of ‘lokken’ werken.

Luring of lokken Deze methode is makkelijk te gebruiken, en je kunt hier snel resultaat mee boeken.

De basis is dat je konijn voer uit je handen aanpakt. Start met het geven van wat lekkers door de tralies heen. Is je konijn angstig dan kan je een lange stengel geven, bijvoorbeeld dille of peterselie, een lang stuk wortel (dus geen hele), of een grasspriet. Test van tevoren wel even of je konijn dit voer goed verdraagt door eerst een stukje te geven, en in de gaten te houden of het geen negatieve gevolgen voor zijn ontlasting heeft. Andere lekkernijen waar konijnen graag voor werken zijn (kleine!) stukjes appel en groente.

Nadeel van de luring-methode Het nadeel van de luring-methode is dat het konijn vooral bezig is met eten. Ook is het soms lastig het voer in de stuurhand weer af te bouwen, en bovendien moet je de hele tijd bukken. Nog een nadeel is dat juist actieve konijnen de neiging hebben om bij opwinding te bijten, omdat het adrenalinepeil omhoog gaat. De targetstick is in dat geval wel een handig hulpmiddel.

Volgende keer in deel 2 De targetstick en behendigheidsoefeningen.

6

Rabbit Time!

• Stap 1 Houd wat lekkers tussen je vingers, en geef het aan je konijn. In het begin geef je het heel snel, dus al nadat jekonijn je vingers een halve centimeter gevolgd is.

• Stap 2 Langzaam bouw je de afstand op en geef je de beloning iets later. Dus bijvoorbeeld van een halve centimeter naar een centimeter, van een centimeter naar twee centimeter, van vijf centimeter naar tien centimeter, en zo verder. In het begin maak je alleen rechte lijnen en geen bochten.

• Stap 3 Kan je je konijn meerdere keren achter elkaar 10 centimeter achter je hand met lekkers aan lopen? Maak dan heel langzaam een wijde bocht. Oefen totdat dit ook goed gaat.

• Stap 4 Probeer langzaam het voer in je hand die stuurt af te bouwen, maar beloon in het begin heel erg snel met je andere hand.

• Stap 5 Nu ben je klaar om je konijn naar, op, onder en over allerlei dingen te sturen.

Deel 2 is in de volgende uitgave van Rabbit Time te lezen.

7

Rabbit Time!

s o o R n o Mari Ik ben Marion Roos, 48 jaar oud. Van jongs af aan heb ik al een grote voorliefde voor konijnen. Bij ons in de tuin wonen dan ook 16 konijnen in 8 stelletjes bij elkaar.

Al mijn konijnen komen uit de opvang of bij mensen vandaan die er niet meer voor willen of kunnen zorgen.

Het verzorgen van zoveel konijnen kost natuurlijk de nodige tijd. Op vakantie gaan zit er daarom niet in. Maar dat heb ik er graag voor over, want ik zou niet zonder mijn konijnen kunnen! En de konijnen hebben het ook naar hun zin, het grootste gedeelte van de tuin is voor hen ingericht, zo kunnen ze naar hartenlust rennen en graven.

Het voer en andere benodigdheden voor mijn konijnen bestel ik zo veel mogelijk bij een winkel die konijnenopvangcentra steunt. Mijn konijnen krijgen op deze manier het beste voer en ik steun met mijn aankoop de konijnenopvangen. Voor de nodige groenten – ze eten echt kilo's! – ga ik naar onze lokale groenteman. Hij zorgt dat er niets in de container verdwijnt, maar spaart al het ‘afval’ op voor mijn konijnen. Ook buren brengen regelmatig het 'afval' van de bloemkool of het loof van de worteltjes langs. En van de boer krijg ik de appeltjes die niet aan de maat voldoen voor de verkoop. Kortom, de konijnen worden goed verwend!

Naast mijn liefde voor konijnen heb ik nog een andere grote hobby: mozaïeken. In 2008 ben ik een cursus gaan volgen en toen wist ik het: dit is wat ik leuk vind en waar ik blij van word! Het eerste werk dat ik maakte was een plateau van 30x30cm. Maar al snel besefte ik dat ik toch meer van het grotere werk was, en mijn tweede werkstuk werd dan ook een wandpaneel van 85x125cm! Omdat de mozaïekkoorts had toegeslagen en ik niet beperkt wilde zijn tot de wekelijkse cursus van drie uur, ben ik thuis zelf

8

Rabbit Time!

begonnen zodat ik op ieder moment aan de slag kon gaan (al was het ’s nachts).

Zo ontstond het wandpaneel ‘de Geisha’, het eerste werk in een serie Sterke Vrouwen. Ook ben ik beelden van honden, poezen, eenden, duiven, vlinders en natuurlijk konijnen gaan mozaïeken.

De positieve reacties op mijn werk en het plezier dat ik heb aan het creëren van een mozaïekwerk hebben ertoe geleid dat ik er meer mee ben gaan doen. Ik geef nu dagworkshops en wekelijkse cursussen. Op die manier inspireer en motiveer ik de cursisten en laat ze zien dat iedereen in staat is iets moois te maken, en dat mozaïeken bovendien een heel ontspannende bezigheid is, waarbij je helemaal tot jezelf komt. Er bestaat voor mij dan ook geen groter compliment dan cursisten die stralend naar huis gaan met een prachtig zelfgemaakt werk, terwijl ze van zichzelf dachten dat ze helemaal niet creatief waren!

De beelden maak ik nu ook in opdracht, bijvoorbeeld met een foto van een (soms overleden) huisdier als uitgangspunt.

Verder werk ik samen met diverse konijnenopvangcentra door aanwezig te zijn op open dagen. Een gedeelte van de opbrengst van mijn artikelen komt dan ten gunste van de opvang.Deze combinatie van mijn liefde voor konijnen en het mozaïeken maken dat ik heel gelukkig ben. Ik ontmoet steeds nieuwe leuke en interessante mensen, en kan mijn (mozaïek)steentje bijdragen aan de dieren in de opvang!

(Voor correspondentie over dit artikel kan je contact opnemen met de redactie van Rabbit Time!)

9

Rabbit Time!

Kiozol handoekhaak bunny gadgethouse.nl Zilverkleurige konijnenlamp hoogte 27cm tinstarcompagny.com

Konijnenmagneetj wit kunststof gadgetfabriek.n

Gad Kartonnen huisje van KEK Amsterdam gadgethouse.nl

10

Rabbit Time!

Draagbare konijnenspeaker voor MP3 of telefoon maxict.nl Leuk spaarpotje tinstarcaompagny.com

jes jes

nll

dgets

Loungekussen konijn gadgetfabriek.nl

Konijnen sleutelhanger tinstarcaompagny.com

11

Rabbit Time!

n j i n o k t e h n a v e i t i d n o C

Te dik te dun of precies goed

Bij het woord conditie denken wij snel aan ons eigen vermogen om wel of niet zonder hijgen en een pijnlijke linkerzij een berg te beklimmen. Conditie bij een konijn klinkt suggestief, wij zien ze nooit hijgen of met een voorpootje op de milt drukken. Conditie betekent fitheid en is gekoppeld aan het woord verzorging. Bij de verzorging voor onze gedomesticeerde konijnen is onze menselijke inzet ontstaan uit kennis, waardoor het konijn in gevangenschap zo prettig mogelijk leeft. De oorsprong van conditie kent ook een erfelijke basis waar wij mensen voor verantwoordelijk zijn.

Conditie betekent de geestelijke en lichamelijke toestand, zogenaamde fitheid of mate van gezondheid. Dit noemen wij ook vitaliteit. Nu is een konijn in mindere conditie niet altijd ongezond, denk aan het oudere, vaak iets magere konijn. Een konijn met een slechte conditie is minder weerbaar voor bepaalde uitdagingen zoals stress, immuniteit, groei en dracht. Maar ook heeft een slechtere conditie invloed op bijvoorbeeld de duur van de verharing, spijsvertering en geestelijk welzijn. Een mindere conditie kan een aanwijzing zijn voor een voorliggend probleem zoals een klem- of olifantsgebit. In dit artikel concentreren wij ons op lichamelijke conditie omdat dit een belangrijk onderdeel is van geestelijk welzijn en omdat er onduidelijkheden zijn over wat nu lichamelijke conditie is en hoe men dit kan beoordelen.

Het lichaam heeft voor elke levensfase een andere conditie nodig. De fases van het wilde konijn zijn gekoppeld aan het seizoen en aan de leeftijd. In de dierhouderij hebben de natuurlijke factoren minder invloed en vraagt dit bemoeienis van de verzorger. Wij kennen onder andere de fase tijdens de opgroeiperiode, de fokconditie, de conditie voor nietdrachtige voedsters, de conditie van het oudere konijn en de conditie voor huisdieren. In dit artikel beperken wij ons tot het konijn als huisdier.

Conditie bij raskonijnen Om conditie bij konijnen te omschrijven nemen wij raskonijnen die erkend zijn bij de KLN als leidraad. Raskonijnen hebben een specifieke rasomschrijving. Om tot deze omschrijving te

komen en een ras als ras te definiĂŤren, bestaan er onderdelen en groepen. EĂŠn daarvan is de gewichtsklasse waardoor is vastgesteld wat het minimale en maximale gewicht is. In die gewichtsklasse is een ideaal gewicht vastgesteld wat bij dat ras met dat type en grootte de ideale fitheid kan geven. Het woord ideaal geeft bij niet-fokkers soms een naar gevoel alsof een minder mooi konijn niet leuk is.

Het gaat echter niet om mooi maar om fitheid of vitaliteit, hetgeen een essentieel verschil in denkwijze is.

Het Belgische Haas Konijn is een rank en slank konijnenras. foto : A. Boets

Dan komen wij automatisch bij type en bouw.

Type geeft de verhouding aan tussen de lichamelijke onderdelen van het konijn, dus bijvoorbeeld: lang, kort, slank, stevig. Bouw staat voor het skelet en de spiermassa. Bouw en type behoren in verhouding te zijn. Een slank konijn zoals De Belgische Haas, is rank gebouwd met een fijne botstructuur. Een rank, 12

Rabbit Time!

enigszins lang konijn is slank. Een kort, geblokt konijn is grover en gespierder. Een konijn met een zwaar lichaam moet een goed gevormd skelet hebben om het lichaam te dragen. Dat een gezond skelet belangrijk is voor het konijn is een voorwaarde. Vanwege zijn lichaamshouding, oorsprong en natuurlijk gedrag, is de constructie en samenstelling van het lichaam belangrijk en afhankelijk van menselijke keuzes. Omdat wij nauwelijks gebruik maken van natuurlijke selectie zoals dat gaat bij wilde konijnen, is kennis over erfelijkheid, gezondheidsleer en verzorging onontbeerlijk om de basis van conditie veilig te stellen. Dit gezegd hebbende, is het advies om als je ervoor kiest een konijn niet uit een konijnenopvang te halen, alleen een konijn te ontvangen van een goede sportfokker. Bij gelegenheidsfokkers of mensen met een 'oeps-nestje' bestaat er vaak nauwelijks kennis over erfelijkheid en lichaamsbouw. Denk na: de vraag houdt de markt in stand en wij hebben allemaal graag vitale en blije konijnen! Onthoud: ideaal is niet mooi maar fit. Mooi, onze menselijke smaak, is niet van toepassing op conditie.

Conditie bij huis-tuin-en-keuken-konijnen Met het voorbeeld van het raskonijn kunnen wij de huis-tuin-en-keuken-konijnen vergelijken. De pels verbloemt de werkelijke spierconditie en skeletbouw, dus gebruiken wij allereerst onze ogen en gelijktijdig vooral onze handen door te voelen, met als opmerking dat konijnen in een zeer slechte conditie vaak ook een slechte pels hebben. Als wij een erg groot konijn voor ons hebben met grote, staande oren is de kans groot dat een groot ras in de erfelijke achtergrond zit, ook zal het lichaam iets gestrekt zijn dus in zijn geheel slanker zijn.

Een zwaar lichaam vraagt sterke spieren en botten. Een groot konijn dat dit niet heeft, kan de neiging hebben om door de voorpoten te zakken en/of heeft een doorgezakte rug. Deze gebreken zijn onomkeerbaar maar kan men ondersteunen door de conditie te verbeteren.

Met de lengte van het konijn of in vergelijking met een bijna overeenkomend raskonijn kan een schatting worden gedaan over wat een gepast gewicht is. Een langer type is vaak wat slanker in het geheel.

Als het konijn op de voorpoten staat kan men al zien of de voorbenen krachtig ontwikkeld zijn, dit is een onderdeel van het algemene beeld of dit passend is bij de grootte. De knieën van een konijn behoren niet van het lichaam af te staan, eigenlijk moet je deze nauwelijks zien en voelen. De achterpoten zitten onder het lichaam.

Een erg mager konijn laat zowel de knieën als de achterpoten zien omdat de bespiering en het lichaamsvet onvoldoende de ribbenkast en billen bedekken, dit met uitzondering van het Haaskonijn en de huis-tuin-en-keuken-konijnen die daarop lijken. Een konijn met een normale conditie kan door een verkeerde beenstand de knieën wel tonen. Dit noemen wij uitstaande knieën en dat is soms een aanwijzing voor koehakkig, hetgeen een erfelijk gebrek is dat nare gevolgen kan hebben voor het konijn, zoals: geboorteproblemen, sorehocks en gewrichtspijn. Koehakkig kan men vaststellen door het konijn om te draaien en naar de been13

stand te kijken. Een geoefend oog kan koehakkig ook zien door het konijn op te pakken en met een kleine afstand neer te laten komen op de ondergrond waarbij het konijn instinctief op zijn natuurlijke stand neerkomt.

Bij koehakkige konijnen staan de hakken naar elkaar toe en de voeten naar buiten, denk aan X-benen.

De achterhand (billen) loopt rond af. Een sterk vermagerd konijn laat een hoek zien ter hoogte van de heupbeenderen. Houd er rekening mee dat de afronding van de achterhand ook sterk afhankelijk is van erfelijke aanleg. Huis-tuin-enkeuken-konijnen maar ook raskonijnen die verkocht zijn als huisdieren hebben bijna allemaal voelbare botten op de achterhand.

Konijnen die geen voelbare botten hebben op de billen, hebben een perfecte spiermassa of te veel vet, dit wordt verder duidelijk in de volgende tekst.

Rabbit Time!

Uitleg conditiebepaling Lichaamsconditie, zoals net uitgelegd, kan men een beetje waarnemen met het oog maar het allerbelangrijkste is voelen. Voor wie veel kennis en ervaring heeft met voelen, is de conditie goed in te schatten maar voor de liefhebber die enkele konijntjes heeft, kan dit voelen verwarring scheppen. Wij proberen dit zo simpel en duidelijk mogelijk uit te leggen met voorbeelden. Naast spieren heeft elk lichaam lichaamsvet nodig. Te veel of te weinig lichaamsvet kan problemen geven. Een zoogdier met een verkeerde vethoeveelheid kan problemen krijgen met de vruchtbaarheidscyclus, warmteregulatie, stofwisseling, werking van ingewanden enz. Deze 'vetconditie' is belangrijk voor alle zoogdieren.

De rug, ribbenkast en schouders Het eerste wat de verzorger doet, is de hand geopend op de rug plaatsen met de duim aan één kant van de ruggenwervel en de vingers aan de andere kant (foto1) Op die plek hechten de spieren zich vast aan de ruggenwervel. Door de hand meer te openen en de vingers met het lichaam mee te laten glijden richting de ribben, kan men de dikte of hoeveelheid spieren en vet voelen.

Een iets voelbare ruggenwervel is geen probleem, echter voelbaar uitgestoken, individuele werveltjes kunnen een aanwijzing zijn voor een minimale conditie, dit weer in verhouding met het type en het algemene beeld. Bij het totaal niet voelen van de ruggenwervel is het voor iedereen duidelijk dat dit een te vervet konijn is.

De schouderbladen behoren goed gespierd te zijn omdat het konijn zijn voorbenen en poten veel gebruikt en het lichaam draagt. Bij minimale conditie loopt de schouder recht af naar beneden; dit geldt dus niet bij ranke types zoals de Belgische Haas. Alleen smalle schouders is geen indicatie dat een konijn een slechte conditie heeft, wel als dit samengaat met aanwijzingen op de rug of de achterhand, soms is dit echter ook rastypisch.

1 De rug behoort bij een goede conditie als een halve cirkel af te lopen. Hierbij dient rekening gehouden te worden met het type omdat een Belgische haas en Vlaamse Reus een smallere welving van de rug hebben. De ruggenwervel behoort niet boven de spieren verheven te zijn of lager dan de spieren te liggen. Lager is een aanwijzing voor te ruime conditie door grote aanwezigheid van lichaamsvet en te hoog verheven voor een minimale conditie, mager dus, door gebrek aan lichaamsvet en minimale spiermassa. Vervolgens aait men het konijn vanaf de nek tot het einde van de rug (foto2).

2 De achterhand Vervolgens gaan wij naar de billen dit noemen wij bij dieren de achterhand. Een achterhand begint bij de heupen en eindigt bij de staart.

Skeletvorming en spieren zijn sterk afhankelijk van erfelijkheid en opgroeiperiode maar zijn weer zeer beïnvloedbaar door dagelijkse voeding en verzorging. Gunstig voor het konijn is als het perfect gevormde en ontwikkelde 14

Rabbit Time!

botten en spieren heeft en de hoogst haalbare fitheid kan behalen. Dit heeft een dier en zijn soort nodig om te overleven in het wild en voor de gedomesticeerde dieren geeft dit een gunstige basis voor een gezond leven. Echter, een dier heeft er niets aan wanneer het erfelijk sublieme eigenschappen meekrijgt maar deze door gebrekkige verzorging of falende leefomgeving niet tot uiting kunnen komen.

3 Deze informatie is nodig om de volgende uitleg beter te begrijpen. Raskonijnen die gefokt zijn door fokkers met veel kennis en respect voor het konijn, kunnen de basis van conditie en verzorging zo goed mogelijk bereiken. Hierdoor kunnen zeer vitale dieren ontstaan die een perfect gevulde achterhand hebben. Met gevuld bedoelen wij niet-voelbare botten op de billen. Nu lijkt dit misschien futiel maar dat is het niet. Zoals alle liefhebbers weten, gebruikt het konijn zijn achterhand meer dan intensief. De krachtig ontwikkelde achterhand is één van de meest belangrijke kenmerken van de haasachtige. Deze geeft de kracht aan zijn sprongen, springt er een binky mee, slaat er mee op de grond, gebruikt het om zich te verheffen in de lucht om rond te kijken en heel belangrijk: hier zit het geboortekanaal. Het konijn moet snel en krachtig kunnen bewegen, kortom de billen vragen een sterke constructie met net zo’n sterk bewegingsmechanisme. Wij kunnen ons een voorstelling maken van wat de gevolgen zijn voor een wild konijn dat niet snel en krachtig is of een afwijkend geboortekanaal heeft. De billen voelen wij door met een vlakke hand iets te buigen en vanaf de heupen te glijden naar de staart. Een goed gevormde achterhand loopt rond af (foto 3).

Soms voelt men bij konijnen een vlakke achterhand wat men kan vertalen als een niet-halve cirkel, denk aan de vorm van een skihelling. Dit is niet ideaal, wij voelen liever een afronding. Vervolgens bevoelen de vingers gesloten naast elkaar de gehele billen naar de botten ( foto 4). Ook kan men de hand iets openen en zo de symmetrie beoordelen, dit kan helpen in het beoordelen of het konijn te veel of te weinig bot laat voelen.

De drie samenhangende conditie-onderdelen

4

Een konijn dat ideaal gebouwd is door zijn goede, erfelijke achtergrond in samenhang met een uitstekende leefomgeving en juiste en voldoende voeding is net als het wilde konijn, die in uitstekende conditie is, vaak in de schouders net zo breed als in de achterhand.

15

Rabbit Time!

Om dit te controleren maken wij onze hand geopend groter met aan de ene kant onze vingers en aan de andere kant onze duim. Wij plaatsen onze hand in de nek met de palm tegen de huid. Wij laten onze hand geheel over het lichaam naar de achterhand van het konijn glijden (foto 5). Wij voelen dan drie conditie-onderdelen: of de schouders gelijkend breed zijn met de achterhand en de knieën en ribbenkast. De knieën behoren aan het lichaam te staan waarbij ze niet uitsteken.

Net als bij een aantal hiervoor beschreven andere onderdelen zijn uitsluitend uitstekende knieën geen indicatie voor een (te) magere conditie omdat dit ook met erfelijke bouw te maken kan hebben.

Ribben mag men voelen maar de vingers behoren geen golfslag te maken bij het bevoelen. Het totaal niet of heel moelijk voelen van de ribben is alleen bij te vette konijnen.

5 Wat is acceptabel?

Nu weten wij hoe een uitstekend ontwikkelde achterhand voelt maar ervan uitgaande dat bij huiskonijnen altijd botten zullen worden gevoeld, volgt hier een uitleg over wat acceptabel is en wat niet. Een te vet konijn laat vaak net als bij de rug een ingedaalde ruggenwervel voelen. Dit is belangrijk omdat dit onderdeel alleen al aangeeft dat het konijn te vet is.

Dit is anders dan bij de eerder omschreven onderdelen. Denk eens aan een zwarte melkkoe, voor de koe heel normaal dat deze flinke botten op de rug en billen heeft. Pas dit beeld nu eens toe bij een konijn, de conclusie is snel gemaakt dat dit niet klopt voor een konijn. Een konijn heeft kracht en souplesse nodig, dat kan alleen met een gepaste lichaamsbouw. Wij voelen de heupbeenderen vaak, maar als men dan ook nog de botten daaronder zeer sterk kan voelen, spreken we al snel over een mager konijn. Het voelen van botten op de achterhand moet men echt met de ruggenwervel en ribben vergelijken. Als wij op het gehele konijn de omschreven onderdelen te goed voelen dan spreken we over een mager konijn. Is de rug en ribbenkast normaal ontwikkeld dan is een konijn met botterige billen niet mager.

Dit zeer sterk vermagerd konijn is hoogdrachtig gedumpt. De knieën zijn zeer duidelijk te zien, tevens is de pels onregelmatig en dof wat vaak samen gaat met een slechte lichaamsconditie. foto: Lilian Koman

16

Rabbit Time!

Conditie en gedrag Algemene conditie kunnen wij ook waarnemen door het gedrag van het konijn. Een konijn met een gezonde geest in een gezond lichaam is actief, heeft interesse voor zijn voeding, heeft een actieve houding, socialiseert met andere konijnen, verzorgt zichzelf en heeft een mooie, glimmende pels.

Dit zijn wat voorbeelden want elk konijn is anders en de verzorger zal gedragsverandering niet alleen kunnen relateren aan een onderliggende ziekte maar ook aan een mindere conditie. Wij benadrukken dat lichamelijke conditie effect heeft op het geestelijk welzijn. Ga jezelf maar eens na: als je slecht eet, te veel afvalt of juist veel te zwaar bent, haaruitval of afgebrokkelde nagels hebt, pijn in de heupen of een ontsteking aan de voet hebt, wat dan ook, dan voel je jezelf ook minder blij.

Conditie gekoppeld aan meerdere onderdelen Alle kenmerken die wij met het oog waarnemen, kunnen losstaand van elkaar niet zeggen of een konijn in een slechte of een goede conditie is. Wel kan het een aanwijzing zijn dat men moet controleren hoe de conditie is, zeker als men meerdere aanwijzingen ziet. Conditie is dus waar te nemen door veel onderdelen bij elkaar op te tellen en is altijd gekoppeld aan erfelijkheid, opgroeiperiode en verzorging. Lichaamsbouw is essentieel voor de basis van dierenwelzijn die men alleen met kennis aan de konijnen kan aanbieden.

Tips Zet je konijn op een tafel of een vlakke en gelijkmatige ondergrond met voldoende grip zoals op een deurmat of stuk vloerbedekking, zo kun je beter beoordelen.

Heb je meerdere konijnen, vergelijk ze met elkaar, dit leert je veel over de verschillen.

Controleer je konijn als het in verharing is, dit kost energie en daarom voelen ze zich soms niet lekker of likt het te veel haren op, vermagering ligt op de loer.

Let op: een konijn dat een slechte conditie heeft, is extra vatbaar voor mijt, maag- en darmziekten enz.

Controleer altijd de tanden en kiezen bij sterke vermagering.

Kale hakken kunnen naast dunne beharing op de voeten een aanwijzing zijn voor overgewicht.

Een konijn, met een mooie lichaamsconditie heeft, buiten de pelswissel, een mooie glimmende aangesloten pels waarbij een zogenaamde conditierichel onstaat. Dit is een streep van iets verheven haren op de ruggenwervel.

Tekst en foto’s T.Dibbits voor Rabbittime!

Met dank aan M. Verbaant & A. Bijsterveld 17

Rabbit Time!

Fijne F Uto

S

Hopsi

Rebecca Bisschop

Jana Knippert 18

Ingezo

Rabbit Time!

Feestdagen

Stifado Tzaziki

Pluis

Kerst Rebecca Bisschop

onden foto’s

Lano

Samyra Janssen 19

Rabbit Time!

Konijnencongres 2014 Wensen

Ontzettend leuk dat we in dit nummer van Rabbit Time! aandacht mogen besteden aan ons Konijnencongres 2014.

Na het overweldigende succes van het uitverkochte Konijnencongres 2013 hebben we veel respons ontvangen op onze digitale vragenlijst.

Dit heeft ons nog meer inzicht gegeven in de ervaringen tijdens het afgelopen congres en de wensen voor het volgende congres.

We hebben getracht deze wensen zoveel mogelijk mee te nemen in de organisatie van het Konijnencongres 2014.

Uiteraard is dit een lastige taak, omdat je altijd moet schipperen tussen het programma dat je wilt bieden en de kosten ervan. Je kunt tenslotte nooit iedereen tevreden stellen, maar we doen wél een poging!

Eindhoven

Het congres is dit jaar in Eindhoven, waar we plaats kunnen bieden aan maar liefst 150 deelnemers! Het is een flinke zoektocht geweest naar een betaalbare locatie die mogelijkheden biedt om het programma vorm te geven. Wij hebben hierbij bijvoorbeeld rekening gehouden met de bereikbaarheid, ligging en toegankelijkheid. We organiseren het congres nu met z’n vieren, omdat een grotere opzet ook leidt tot meer werkzaamheden en we alles goed willen laten verlopen. We zijn vanaf 2 juni aan de slag gegaan met de voorbereidingen. Daar gaan heel wat vrije uurtjes in zitten, maar het is ook erg leuk om te doen! In de ochtend hebben we dit keer twee lezingen van dierenartsen Willem-jan Kitslaar en Stijn Peters en in de middag zijn er workshops van Manuela van Leeuwen, Eline Teygeler en Nancy den Biesen. Daarnaast hebben we vanaf de lunch een mini-markt met leuke stands en een verloting van een door Vitakraft beschikbaar gestelde cadeaumand. En natuurlijk is er volop de gelegenheid om lekker bij te kletsen.

De entree bedraagt 35 euro en de opbrengst gaat dit jaar naar Konijnenopvang Ridderspoor en Knaller. Je kunt voor 10 euro een lunchpakket te bestellen, maar je kunt ook in de buurt van de locatie op eigen gelegenheid iets gaan eten. We hebben de prijs zo laag mogelijk proberen te houden, en zijn in vergelijking met soortgelijke congressen dan ook echt goedkoop.

Inschrijven

Je kunt je als deelnemer aan het Konijnencongres 2014 inschrijven door middel van het het aanmeldingsformulier. Je ontvangt van ons een bevestiging als we je aanmelding hebben ontvangen. In januari 2014 krijg je vervolgens een uitnodiging om te betalen. Nadat we het geld hebben ontvangen, ben je officieel deelnemer aan het Konijnencongres 2014.

Bij afzegging is helaas geen restitutie mogelijk.

Drankjes zijn op de locatie te bestellen, maar er is geen mogelijkheid tot pinnen. Het is dus handig om contant geld mee te brengen, niet alleen voor de catering maar ook voor de mini-markt.

We hopen alle konijnenliefhebbers op zaterdag 5 april op het Konijnencongres 2014 in Eindhoven te mogen verwelkomen!

Namens de organisatie, Cécile Collast.

20

Rabbit Time!

Zaterdag 5 april

https://www.facebook.com/pages/Konijnencongres-2014/175160205919332

Wijkcentrum “De Mortel” Savoiepad 14 5627 DS Eindhoven

Navigatie instellen op Ardechelaan 161 (doodlopende straat, maar bereikbaar)

Met lezingen door dierenartsen: ¥ Willem-­‐jan Kitslaar ¥ Stijn Peters

Met workshops van: ¥ Nancy den Biesen; vachtverzorging langharig & kortharige konijnen door de rui ¥ Manuela van Leeuwen; massage/T-­‐Touch ¥ Eline Teygeler; gedrag Voor meer informatie en aanmelding mail naar: konijnencongres@gmail.com

Programma Konijnencongres: 09.15-­‐09.30 09.30-­‐11.00 11.00-­‐11.30 11.30-­‐13.00 13.00-­‐14.00 14.15-­‐15.15 15.15-­‐15.45 16.00-­‐17.00

zaal open lezing 1 pauze lezing 2 lunch en mini-­‐markt workshops ronde 1 en mini-­‐markt pauze workshops ronde 2 en mini-­‐markt

Entree: 35 euro (excl. lunch)

Lunchpakket: 10 euro (keuze uit vegetarisch en niet-vegetarisch)

21

Rabbit Time!

22

Rabbit Time!

23

Rabbit Time!

?

? Ons panel stelt zich voor! ?

In deze rubriek kan je je vragen stellen aan een deskundige!

De deskundigen stellen zich in deze editie eerst aan je voor.

We hebben allemaal wel eens dat we ons afvragen waarom ons konijn een bepaald gedrag vertoont. Zouden we niet heel graag willen weten wat er in zijn koppie omgaat?

Konijnen zijn prooidieren die het niet snel laten merken als er wat met ze aan de hand is.

Vaak heb je pas iets door als ze al behoorlijk ziek zijn. Konden ze maar praten...

Helaas maken konijnen maar weinig geluiden om te communiceren, en hun lichaamstaal is niet voor ieder konijnenbaasje even duidelijk. Dat maakt het soms lastig om je konijn goed te begrijpen, en andersom begrijpt je konijn jou ook vaak niet.

Daarom hebben wij een deskundig panel samengesteld dat vragen beantwoordt die betrekking hebben op de gezondheid en het gedrag van je konijn.

Heb jij een vraag voor één van onze panelleden? Stuur die dan uiterlijk 14 januari 2014 naar rabbittime12@gmail.com, en vermeld erbij voor welk panellid je vraag bestemd is.

Uit de vragen kiezen we er per panellid eentje uit, die gepubliceerd en beantwoord zal worden in de daaropvolgende editie van Rabbit Time!. Je krijgt van ons bericht als je vraag is uitgekozen.

Beste konijnenfans!

Dierenarts

Ik ben Bieneke Meek, 30 jaar en ik zal plaatsnemen als dierenarts in het panel van Rabbit Time!. Van jongs af aan ben ik al gek op konijntjes, dat begon natuurlijk met een Pluisje en daarna een Witje. Toen ik ging studeren, begon ik ook met het fokken van kleurdwergjes voor shows. Eerst alleen tan-zwart, mijn lievelingskleur, later ook haaskleur. Ik heb nu helaas slechts plaats voor 10 tot 15 dieren maar ik zou er eigenlijk meer willen hebben (en ook andere rassen). Ik werk in dierenkliniek Schellerlanden (Zwolle) en vanaf januari 2014 ben ik daar ook eigenaar van. Wij behandelen veel konijntjes.

We controleren, vaccineren en castreren de konijnen van Stichting Konijnenopvang Flappus, en ook doen we voor hen ingewikkeldere operaties indien nodig. Ik ben sterk geïnteresseerd in intensive care en aanvullend onderzoek bij konijnen, zodat we er meer kunnen helpen in plaats van ze te moeten laten inslapen.

Alle medische vragen met betrekking tot konijnen zal ik voortaan voor u beantwoorden!

24

Rabbit Time!

Dierentolk Mijn naam is Marjon Jasker. Al mijn hele leven voel ik me sterk verbonden met alle soorten dieren. In mijn tienerjaren wilde ik graag dierenarts worden, maar dat bleek helaas niet mogelijk. Op andere manieren heb ik me altijd ingezet voor dieren, alleen had ik het gevoel dat het niet genoeg was. Uiteindelijk ben ik de cursus De Brontaal van de Dieren en een cursus telepathie gaan volgen, en verder heb ik nog veel andere cursussen gedaan met betrekking tot behandelingen, healing, bloesemremedie, Reiki en ga zo maar door. Op die manier heb ik een eigen behandelmethode ontwikkeld, die zeer effectief werkt bij blokkades, veroorzaakt door stress, onverwerkte gebeurtenissen en/of emotionele overbelasting.

Met veel konijnen heb ik al mogen communiceren, en of het nu ging om het achterhalen van hun gevoelens, of om gevallen van ziekte, verwaarlozing en stervensbegeleiding, al deze konijnen zijn zeer bijzonder. Wat mij trouwens meteen al tijdens de allereerste communicatie opviel, was dat konijnen super intelligent zijn.

Bioloog/ Wetenschapper Dr. Marcel van der Heyden Van 1985 tot 1990 heb ik in Utrecht Biologie gestudeerd.

Daarna heb ik wetenschappelijk onderzoek verricht in de vakgebieden celbiologie en ontwikkelingsbiologie aan de Universiteit van Utrecht en het NIOB. Ik ben in 1995 gepromoveerd. Momenteel ben ik als docent/onderzoeker verbonden aan het UMC Utrecht. Ik verricht daar onderzoek naar hartritmestoornissen en geef les aan studenten Geneeskunde.

Mijn wetenschappelijk werk wordt in vele internationale tijdschriften gepubliceerd. Verder ben ik secretaris van de Nederlandse Vereniging van Fysiologie.

Samen met mijn vrouw Patricia ben ik eigenaar van Knaagdierenpension Vrolijk, een kleinschalige vakantieopvang voor knaagdieren en konijnen. Mijn resterende vrije tijd besteed ik aan het schrijven van populair wetenschappelijke artikelen over konijnen en knaagdieren voor het Kleindiermagazine en de site van de Nederlandse Knaagdierenfokkers Vereniging. Ik heb werk en hobby gecombineerd in een samen met Patricia geschreven artikel over de succesvolle plaatsing van kunstkruisbanden in ons eigen Groot-Lotharinger konijn. Dit artikel is in een Amerikaans tijdschrift voor dierenartsen gepubliceerd.

25

Rabbit Time!

Fokker Ik ben Mireille Schuijt, ik ben 28 jaartjes jong, en heb een opleiding tot klinisch chemisch analist gevolgd. Momenteel ben ik werkzaam als analist in de diervoederindustrie.

Ik heb een brede interesse in dieren op het gebied van voeding, genetica en ziektes. Ik fok al ruim tien jaar kippen: zijdehoenders en sinds enkele jaren serama’s.

Bij de konijnen bevolken de blauwgrijze kleurdwergen al vanaf het begin mijn hokken. Sinds kort ben ik de uitdaging aangegaan de vosdwergen wat meer bekendheid in Nederland te geven. Het is een zeldzaam ras met een bijzondere haarstructuur. Diervriendelijkheid staat wat mij betreft voorop, en ik vind het dan ook belangrijk dat een dier zich goed kan redden, zonder dat het extreme verzorging nodig heeft of last ondervindt van zijn eigen vacht. Gezondheid vind ik dus het allerbelangrijkste bij het fokken.

Naast mijn kippen en konijnen lopen hier vijf herplaatste honden rond, en af en toe een opvanghond, totdat deze geadopteerd wordt.

Gedragsdeskundige Even voorstellen: Eline Teygeler Als dierenliefhebber ben ik na mijn studie Sociale Psychologie verschillende scholingen gaan volgen over gedrag en gedragsproblemen bij honden, katten én konijnen. Ik ben werkzaam als gedragstherapeut voor dieren, docent diergedrag en coördinator opleidingen bij Tinley. In mijn beroep heb ik dus te maken met konijnen met gedragsproblemen, en adviseer ik de eigenaren hoe zij het gedrag van hun huisdier kunnen ver anderen. Ook het geven van voorlichting tijdens bijeenkomsten van dierenartsen of dierenwinkels is een dankbare taak; er is nog zoveel te verbeteren als het om het welzijn van konijnen gaat.

Veel gedragsproblemen komen dan ook voort uit onvoldoende kennis van de soorteigen behoeften van konijnen.

Mijn passie ligt bij het observeren en verklaren van diergedrag. In het verleden heb ik voor een knaagdierenopvang verschillende nesten konijnen opgevangen, wat ontzettend leuk én leerzaam was. Ik geniet nu thuis van twee koppels konijnen: de grote kruising Vlaamse reuzen Bibi en Bizzy, en de kleine konijnen Hummy en Beetle, waarvan één half wild is.

26

Rabbit Time!

27

Rabbit Time!

Lupine in hooi We kopen allemaal hooi voor ons konijn. De een koopt een baaltje bij een plaatselijke boer, de ander koopt een zak in een dierenwinkel of supermarkt. Kruidig, vezelrijk en groen hooi is immers de hoofdvoeding voor konijnen. Het is goed voor de darmen, en zorgt ervoor dat tanden en kiezen blijven afslijten. Het is heel belangrijk dat het hooi niet stoffig is of muf ruikt, en dat het van goede kwaliteit is, zodat konijnen er graag van eten. Maar soms vind je wel eens iets tussen het hooi wat er niet in thuishoort, lupines bijvoorbeeld. De laatste tijd komt dat steeds vaker voor. De plant en vooral de zaden kunnen giftig zijn voor konijnen. Het is moeilijk de delen van de plant te herkennen, maar de zaden zijn, zoals je hier op de foto kunt zien, wel goed herkenbaar.

Lupinezaden gevonden in een pak met hooi.

L

upinevelden zijn in opmars, omdat de zaden steeds vaker door de vegetarische industrie als vervanging voor dierlijke eiwitten gebruikt worden. Lupine kan makkelijk verbouwd worden, en gedijt goed zonder kunstmest en andere chemische middelen.

Bovendien kan lupine ook in Nederland verbouwd worden, en is zo goedkoper en aantrekkelijker dan soja, die uit het buitenland moet komen. Maar wat betekent dat voor ons als konijnenliefhebber? Moeten wij ons zorgen gaan maken? Wordt de kans steeds groter dat wij lupinezaden in het hooi zullen Foto: aantreffen? Fabrikanten nemen Inge van Winden de klachten gelukkig serieus. Zij vinden dat er geen lupinezaden in het hooi mogen voorkomen, en zullen actie ondernemen op de meldingen die binnenkomen. Maar wat als je konijn er al van heeft gegeten? Hoe schadelijk of giftig is dat?

Deze vraag hebben we gesteld aan bioloog en wetenschapper dr. Marcel van der Heyden:

H

et antwoord op deze eenvoudige vraag is zowel ja als nee. Hoe dit precies in elkaar zit, probeer ik hieronder uit te leggen. De lupineplant behoort tot de vlinderbloemenfamilie. Andere bekende leden van deze familie zijn brem, klaver, tuinboon en lathyrus. Er bestaan meer dan 450 afzonderlijke soorten lupines. Van een aantal lupinesoorten, bijvoorbeeld de Lupine albus, zijn er dan ook nog eens verschillende variëteiten. Na de bloei vormen lupines een soort peulen, waarin de zaden zitten.

Deze bevatten veel eiwitten, vezels en vitamine E, maar bijvoorbeeld geen gluten. Tegenwoordig worden ze steeds vaker als eiwitbron in allerlei voedingsproducten gebruikt als vervanging voor dierlijke eiwitten.

De lupineplant probeert zijn zaden te beschermen met behulp van giftige stoffen, met name lupanine, sparteïne en anagyrine, die allemaal tot de zogenoemde quinolizidine alkaloïden behoren. Hoewel de hoogste concentratie daarvan in de zaden wordt aangetroffen, bevat ook de rest van de plant deze gifstoffen. Zij kunnen tot een aantal ernstige symptomen leiden, zoals trillen, schudden, stressreacties, toevallen, verhoogde hartslag, hoge bloeddruk, slecht zien en spierslapte (ook van de ademhalingsspieren).

Ten gevolge van lupinevergiftiging hebben zich onder mensen en koeien zelfs sterfgevallen voorgedaan.

28

Rabbit Time!

Lupinesoorten worden verdeeld in bittere en zoete lupines: • De zaden van bittere lupines bevatten hoge concentraties quinolizidine alkaloïden. Er zijn wel hoeveelheden van 13 gram per kilo aangetoond. De voedsel- en warenautoriteiten van verschillende landen, zoals Groot-Brittannië en Frankrijk, hanteren een maximale toelaatbare concentratie van 200 milligram quinolizidine alkaloïden per kilo in voedingsmiddelen. Toch worden de zaden van de bittere lupine door mensen gegeten. Daar moet dan wel een vierdaags proces van koken en veelvuldig naspoelen met water aan vooraf gegaan zijn. Uiteindelijk blijft er dan nog ongeveer 500 milligram per kilo aan giftige stof over. Er zijn vergiftigingsgevallen bekend van mensen die zaden met een te hoge concentratie aan gifstoffen hebben gegeten. Ze wisten bijvoorbeeld niet dat de zaden giftig waren, of hebben de zaden te kort gespoeld. Enkele kinderen zijn hieraan zelfs overleden.

Ook is er een geval bekend van een kind dat, na het eten van slechts tien gedeeltelijk gespoelde zaden, in het ziekenhuis opgenomen werd, maar de vergiftiging gelukkig overleefde. Naar schatting is de dodelijke dosis van quinolizidine alkaloïden bij kinderen 10-25 milligram per kilo lichaamsgewicht, en bij volwassenen 25-100 milligram. Muizen en ratten zijn er duidelijk minder gevoelig voor. Bij een langdurige studie naar ratten werd dagelijks een dosis van 500 milligram quinolizidine alkaloïden per kilo lichaamsgewicht gegeven, terwijl geen enkele rat daaraan overleed. Over de gevoeligheid van konijnen zijn daarentegen geen publicaties verschenen.

• De zaden van zoete lupines bevatten veel lagere concentraties quinolizidine alkaloïden (130 milligram per kilo). Het zijn vooral deze zaden die door de voedingsindustrie gebruikt worden, zowel voor menselijke als dierlijke consumptie. Bij een studie in Tsjechië, een land waar veel konijnen voor de vleesproductie worden gefokt, bestond het voer voor 15% uit lupinezaden van de Lupine albus variëteit Amiga. Doel was om te kijken of de konijnen door deze extra eiwittoevoeging sneller zouden groeiden, maar dat bleek niet het geval. Overigens overleed geen enkel dier door het eten van deze lupinezaden. Dat er veel verschil in de concentratie quinolizidine alkaloïden tussen de verschillende variëteiten kan bestaan, bleek uit een Italiaanse studie. Zaden van de Lupine albus variëteit Arés bevatte 146 milligram per kilo, terwijl die van de variëteit Typtop van dezelfde Lupine albus bijna negen keer zoveel quinolizidine alkaloïden bevatte (1247 milligram per kilo). Op de vraag of lupine giftig is voor konijnen, is het antwoord dan ook dat dit afhankelijk is van de concentratie quinolizidine alkaloïden in de zaden. Sommige lupinesoorten en -variëteiten zijn veilig, andere zijn dat absoluut niet, en moeten echt vermeden worden. En zelfs binnen één soort is de ene variëteit behoorlijk giftig, en de andere niet. Probeer dat als leek maar eens uit elkaar te houden. dr. Marcel van der Heyden

H

et is dus moeilijk te zeggen of lupine giftig voor konijnen is.

Duidelijk is wel dat de plant en zaden schadelijk kunnen zijn voor hun gezondheid. Maar wat moet je doen als je toch lupinezaden in het hooi vindt? Het is dan belangrijk dat je konijn er niet van eet, en dat je het hooi met de verpakking terugbrengt naar de winkel waar je het gekocht hebt. Op de verpakking staat een batchcode, aan de hand waarvan fabrikanten kunnen herleiden waar het hooi vandaan gekomen is. Op die manier kan er gericht wat aan het probleem gedaan worden.

Voorkomen is tenslotte beter dan genezen.

29

Met dank aan dr. Marcel van der Heyden, Karin van Puffelen, Heleen Mulder Bronnen: WH Butler, GP Ford, DM Creasy. A 90-day feeding study of lupin (Lupinus angustifolius) flour spiked with lupin alkaloids in the rat. Food Chem Toxicol 1996;34:531-536.

M Daverio, ME Cavicchiolo, P Grotto, D Lonati, M Cananzi, L Da Dalt. Bitter lupine beans ingestion in a child: a disregarded cause of acute anticholinergic toxicity. Eur J Pediatr 2013 in press.

A Di Grande, R Paradiso, S Amico, G Fulco, B Fantauzza, P Noto. Anticholinergic toxicity associated with lupin seed ingestion: case report. Eur J Emerg Med 2004;11:119-120.

J Litkey, MW Daily. Anticholinergic toxicity associated with the ingestion of lupini beans. Am J Emerg Med 2007;25:215-217.

KE Panter, HF Mayland, DR Gardner, G Shewmaker. Beef cattle losses after grazing Lupinus argenteus (Silvery Lupine). Vet Hum Toxicol 2001;43:279-282.

D Resta, G Boschin, A D’Agostina, A Arnoldi. Evaluation of total quinolizidine alkaloids content in lupin flour, lupin-based ingredients, and foods. Mol Nutr Food Res 2008;53:490-495.

Z Volek, M Marounek. Effect of feeding growing-fattening rabbits a diet supplemented with whole white lupin (Lupinus albus cv. Amiga) seeds on fatty acid composition and indexes related to human health in hind leg meat and perirenal fat. Meat Sci 2011;87:40-45.

Rabbit Time!

Creatief voor je konijn!

In deze allereerste RabbitTime! gaan we een kerstboom maken voor je konijn.

Dit heb je nodig: * Een stevige tak van een wilg of fruitboom * Hooi * Gezonde knabbels, zoals Fiba First * Gedroogde kruiden * Verse groenten * Lege toiletrolletjes * Eierdozen * Dennenappel * Sisaltouw

Zo ga je te werk: Om de piek te maken, knoop je een stuk sisaltouw aan de onderkant van de dennenappel. Draai de uiteinden van het touw daarna een paar keer om de bovenkant van je tak en knoop ze vast. De dennenappel zal nog wat wiebelig zijn, maar met hooi kun je hem straks nog wat steviger vastzetten. Natuurlijk kun je in plaats van een dennen appel ook iets anders gebruiken als piek, bijvoorbeeld een bosje wilgentakjes, een stukje wortel of paprika, of een konijnveilig speeltje.

Pak een inke pluk hooi. Haal er een klein plukje uit, maar trek het niet helemaal los. Als je steeds een klein stukje hooi uit de grote pluk haalt en dat een beetje in elkaar draait, maak je er als het ware een dik touw van, dat je netjes om je tak kunt winden.

Begin bovenaan, (je kunt nu de dennenappel met hooi nog iets steviger vastzetten), omwikkel je tak tot bijna onderaan, en ga daarna weer omhoog tot bijna bovenaan. Stop steeds iets eerder met het omwikkelen van de bovenkant, zodat je een echte kerstboomvorm krijgt.

30

Rabbit Time!

Om het extra leuk te maken verstop je voor je konijn allerlei lekkers in de boom. Vul plukjes hooi met allerlei gedroogde kruiden en stop die in een stukje toiletrol of een puntje uit een eierdoos. Zet deze vast, terwijl je het hooi om de tak wikkelt. Verder kun je knabbels, brokjes/biks en gedroogde cranberry’s gebruiken, of andere dingen die je konijn lekker vindt. Maar voor alles geldt: met mate!

De kerstboom is nu bijna klaar, maar we gaan als laatste nog een slinger maken. Rijg daarvoor plakjes wortel aan een flink stuk sisal en knoop het touw bovenaan vast. Wikkel het zo om je boom dat de wortelplakjes leuk verdeeld zijn en het hooi goed vast zit.

Onderaan zet je het touw vast met een stevige knoop, en als laatste steek je nog wat verse groente tussen het touw. Je konijn kan zich nu tijden vermaken met zijn eigen knabbel-kerstboom. Je kunt de boom in het hok of de ren leggen, maar je kunt ook een stevig schroefoog in de onderkant draaien, zodat je de boom ondersteboven kan ophangen.

Veel knutselplezier!

Tekst & foto’s : Audrey Fial-Bos ©

Audrey

Haken Konijntje Pluis

Een leuk vrolijk konijntje om te haken. Meteen beginnen?

Het patroon is gratis te downloaden op de website van Rabbit Time!

Ontwerpster Herriët van de Wiel, Stip & Haak ©

31

Rabbit Time!

Stro,het goud voor konijnen De molenaarsdochter Rapunzel moet van de koning stro spinnen tot goud, anders zal zij sterven. Rapunzel breekt door deze onmogelijke opgave in huilen uit, waarop Repelsteeltje de kamer binnen treedt. In ruil voor haar sieraden en eerstgeboren dochter spint Repelsteeltje goud van stro. Snorre, snorre, snor, drie maal trekken, en de spin is vol.

Een sprookje is een symbolisch fantasieverhaal met een moraal. Dat stro goud voor konijnen kan zijn, is echter geen sprookje.

Er was eens‌ een konijn dat op een heerlijk bedje van stro lag‌ Alle konijnenliefhebbers weten dat een konijn niet zonder hooi kan, omdat dit voorziet in de grote behoefte aan ruwe vezel. Stro wordt daarentegen vaak alleen omschreven als bodembedekker. Toch is stro, naast hooi, ook een uitstekend materiaal om de spijsvertering, lichamelijke activiteiten en natuurlijk om het natuurlijk gedrag te stimuleren.

Stro als bodembedekking Sommige konijnen vinden het heerlijk om op een bedje van stro te liggen, terwijl andere dit te warm vinden en het stro opzij schuiven om ernaast te liggen. Door de lucht tussen en binnenin de stengels, heeft stro een isolerende werking en kan warmte vasthouden. In de winter vinden sommige konijnen het dan ook prettig om extra veel stro te krijgen. Veel konijnen zullen de extra warmte echter niet nodig hebben en het stro niet als deken gebruiken. Zolang er geen wind staat, zullen de meeste konijnen het in hun schuilhok met hun wintervacht niet koud krijgen, zelfs niet als het vriest.

Stro neemt weliswaar vrij weinig urine op, maar zorgt ervoor dat het konijn niet direct in contact komt met een onderliggende bodembedekking, zoals bijvoorbeeld houtkorrels of hennepvezel. Hierdoor is er minder kans dat de pels nat en vies wordt. De urine loopt namelijk langs het stro op de absorberende bodembedekking eronder. Ongewenste bacteriegroei en aantrekking van parasieten worden hierdoor verminderd. Fijne bodembedekkers maar ook houtkorrels, die de eigenschap hebben om uit elkaar te vallen als ze nat worden, hebben de neiging om in de pels te gaan zitten. Met name bij konijnen die een langere pels hebben dan normaal (3,5 cm of meer, kunnen zo klitten ontstaan.

Stro voor een goede spijsvertering Vaak wordt geschreven dat stro geen voedingswaarde heeft. Het is maar hoe je het bekijkt, want het heeft wel degelijk een positief effect op de spijsvertering.

Droge stof Stro 86% Luzerne 91% Weide-hooi 85%

Ruw eiwit 49 185 132

Ruw vet 23 28

Ruwe celstof Ruw as Zetmeel Suikers Calcium F 395 86 4.0 298 120 12 36 14.9 288 100 2 98 5

Analyse bij benadering, uitgedrukt in gram pe 32

Rabbit Time!

Uit de onderstaande analyse komt naar voren dat stro zeer arm aan ruw eiwit, calcium, fosfor, kalium en magnesium is, en geen ruw vet, zetmeel en suikers (de drie dikmakers) bevat. Daar staat een zeer hoog gehalte ruwe celstof tegenover, en dat is precies wat het maag-darmstelsel van een konijn nodig heeft. Zelfs nog meer dan hooi. Met andere woorden, stro is goud voor konijnen. De ruwe vezels zorgen ervoor dat het maag-darmstelsel, en vooral de blindedarm, van jonge konijnen zich goed kan ontwikkelen. Konijnen die op jonge leeftijd (te) weinig ruwe vezel binnen krijgen, hebben dan ook een grotere kans op een minder goed werkende en kleinere blindedarm.

Op latere leeftijd kan dit leiden tot maag-darmproblemen en verlaagde weerstand.

Samen met hooi en hoogwaardige brokken, vormt stro een uitstekend basisvoer, ook voor volwassen konijnen. In tegenstelling tot wilde konijnen, die een groot deel van de dag doorbrengen met foerageren en knagen, met name plantaardig materiaal. krijgen huiskonijnen maar ĂŠĂŠn of twee maal per dag biks, aangevuld met bijvoorbeeld wat groenvoer. Maar als ze daarbij ook onbeperkt aan hooi en stro kunnen knabbelen, kunnen ze zelf hun dagelijkse dosis ruwe vezel bepalen, zodat er nooit een tekort ontstaat. Het maag-darmstelsel wordt op die manier optimaal in werking gehouden. Stro is daarom bijzonder goed voor konijnen die snel last hebben van maag-darmproblemen. Daar komt bij dat ze er niet dik van worden, en dat al dat geknabbel ook nog eens goed voor hun gebit is.

Stro stimuleert natuurlijk gedrag Wat je vaak ziet als je nieuw stro geeft, is dat je konijn er zeer actief mee aan de gang gaat door te schuiven, te graven, te knagen en zich te verstoppen. Op die manier verhoogt stro het welzijn en het natuurlijke gedrag van het dier.

Fosfor 0.8 3.6 4.2

Natrium Kalium 0.5 17.9 0.2 36 2.3 34.1

Magnesium 0.8 1.6 2.3

Zwavel 3.2 3.0

Chloor 12.3

er 1kg droge stof 33

Rabbit Time!

Wat is stro?

Soorten stro Stro is een natuurproduct dat gemaakt wordt van gedroogde graanstengels zonder wortels en zaden. Stro voor dierlijke consumptie kan uit vier soorten graan bestaan, waarvan tarwe en gerst in Nederland het meest gebruikt worden.

H o H p

Granen zijn grassoorten. De zaden laten pas los als het graan volledig verdord is. Wat overblijft zijn de gele to wit gekleurde, droge stengels. Direct na het drogen op het land wordt stro verpakt in pakjes van 11 kilo, grote rollen of pakken, al dan niet in folie. Stro uit de dierenwinkel is afkomstig van die grote rollen of pakken, en is extra gehakseld in het verpakkingsbedrijf.

T s

Overigens is hooi ook gras, maar dat wordt in een vroeger stadium gemaaid. Het gras is dan nog groen, en de zaden die niet bruikbaar zijn voor de voedingsindustrie, hangen nog aan de stengels. Zodoende is hooi groen en stro geel.

Stro van gerst is het zachtst, waardoor het het meest geschikt is als nestmateriaal. De voedingswaarde is relatief hoog, maar het absorptievermogen is daarentegen weer wat minder.

Stro van haver is ook vrij zacht, en kan goed gegeten worden. Het absorptievermogen is echter laag en het kan geel afgeven.

Stro van tarwe is niet zo bitter, waardoor het gemakkelijk gegeten wordt. Bovendien heeft deze strosoort het hoogste absorptievermogen.

Stro van rogge is harder en bevat meer vezels, waardoor het minder graag gegeten wordt. Wel absorbeert het vuil als de beste.

foto’s stro Wikipedia

Stro kopen voor je konijn Stro is niet duur en is makkelijk te verkrijgen bij de dierenwinkel. Nog goedkoper en soms mooier stro met langere stengels en minder gruis vind je bij de boer. Je bent dan meteen op de hoogte van de herkomst , en je kan het stro voor aankoop beoordelen. Let hierbij op de kleur: afhankelijk van de graansoort is stro wit tot goudkleurig.

34

T

Rabbit Time!

Het stro moet droog zijn, en er mogen geen grijze en zwarte stengels of plekken in zitten, want dat wijst op vocht. Bovendien mag stro niet zurig of naar schimmel ruiken.

Houd er verder rekening mee dat als je stro direct van het land koopt, er relatief veel andere plantenresten tussen kunnen zitten.

Thuis moet stro op een droge plek bewaard worden. Een groot pak stro kan je gemakkelijk kwijt in een schone kliko of tuinmeubelkist van plastic.

Stro is bij uitstek het beste nestmateriaal voor konijnen. Doordat de urine van de jongen weg zakt naar de onderliggende bodembedekking blijft het nest schoon. De isolerende werking van stro en de wol van de voedster houd het nest warm. Het eerste wat jonge konijnen gaan eten is het materiaal in en direct rond het nest. In dit geval dus stro wat zeer gunstig is voor de ontwikkeling van hun maag- darmstelsel

Tekst T.Dibbits met dank aan Karin van Puffelen

35

Rabbit Time!

Sneeuwpret Het is bijna avond als Kareltje wakker wordt.

Zo heerlijk heeft hij geslapen!

Hij steekt zijn neus uit zijn hol en… wat is dat? Huh? Alles is wit! Daar moet Kareltje meer van weten.

Voorzichtig steekt Kareltje een pootje uit. Zijn pootje zakt meteen weg in het witte spul!

‘Jakkie bah!’ roept Kareltje uit, ‘dit is koud en nat!’

Dan hoort hij iemand lachen.

Kareltje kijkt om zich heen en ziet dan Opa Uil in een boom zitten. Hij kent Opa Uil wel, het is de meest wijze uil in het bos. ‘Hé, hallo Opa Uil,’ zegt Kareltje tegen de oude uil, ‘zit u mij nou uit te lachen?’ ‘Haha, ja natuurlijk, je kijkt of je nog nooit sneeuw hebt gezien!’ zegt Opa Uil. ‘Nou, dat is ook zo! Ik ben nog heel klein en het is mijn eerste winter!’ antwoordt Kareltje.

‘Oké,’ zegt Opa Uil, ‘wees dan nu dapper en kom uit je hol, die sneeuw is best leuk!’

Hij vliegt uit de boom en gaat in de sneeuw zitten, vlakbij Kareltje.

Omdat Kareltje graag stoer wil zijn, komt hij voorzichtig uit het hol.

Eén pootje… twee pootjes… hihi… toch wel grappig die sneeuw!

Voorzichtig huppelt Kareltje door de sneeuw. Best moeilijk huppelen, hij zakt zo diep weg!

Maar al snel vindt Kareltje het leuk. ‘Joepie!’ lacht Kareltje, ‘hier kan ik lekker in spelen!’

Omdat hij zoveel speelt en rent door de sneeuw, wordt de sneeuw glad.

‘Kijk, ik heb nu een glijbaan!’ roept Kareltje. ‘Joehoe, hier kom ik!’ roept Kareltje en hij glijdt langs Opa Uil zo de bosjes in. Als Kareltje de bosjes weer uit komt, zit hij helemaal onder de sneeuw.

Kareltje is helemaal nat en hij bibbert van de kou.

‘Nou, ik geloof dat ik nu maar naar huis ga,’ zegt Kareltje, ‘daar kan ik weer warm worden.’

‘Dag Opa Uil,’ zegt Kareltje, ‘als er morgen nog sneeuw is, kom ik weer spelen!’

‘Dat is goed jongen,’ zegt Opa Uil, ‘ik kijk er al naar uit, want ik heb een lange tijd niet zo gelachen als vandaag.’ Opa Uil zwaait nog even en vliegt dan de boom weer in.

Kareltje draait zich vrolijk om en huppelt al glijdend terug naar zijn warme hol.

Auteur Ans Bijsterveld © Illustraties van Roosje~Rosalie ®

36

Rabbit Time!

Colofon

Rabbit Time! e-magazine is een uitgave van Rabbit Time!

Postadres: Dennenweg 14 8084 HN ‘t Harde Telefoon: 06- 81 17 21 68 Website www.rabbittime.nl Hoofdredactie Heleen Mulder Art-director Tamara Dibbits Redigent Karin van Puffelen Redactie Sef Coppers Audrey Fial-Bos Marcel van der Heyden Lonneke Behr Inge van Winden Brenda Szymanowski Met dank aan: Suzanne Copier, Ans Bijsterveld ,Cécile Collast, Berit Veltmeijer, Bieneke Meek, Eline Teygeler, Mireille Schuijt, Marjon Jasker, Marion Roos, Bernice Muntz, Marco Verbaant, Lilian Koman, Henk Mulder, Hannah Kipje, Samyra Janssen, Iris van Essen, Rebecca Bisschop, Jana Knippert, Annemie Boets.

Adverteren Voor advertenties kunt u mailen naar de redactie: Rabbittime12@gmail.com o.v.v. advertentie Inzendingen Voor het insturen van verhalen, anekdotes kunt u mailen naar: Rabbittime12@gmail.com o.v.v. verhalen, anekdotes.

Voor het insturen van foto’s kunt u mailen naar: Rabbit-time@live.nl o.v.v. Foto’s konijn van de week.

Algemene informatie Voor algemene informatie kunt u mailen naar: Rabbittime12@gmail.com

37

Rabbit Time!

Disclaimer De voorwaarden van deze disclaimer zijn van toepassing op deze en alle in de toekomst gepubliceerde en te publiceren edities van Rabbit Time!

Door het downloaden of anderszins toe-eigenen en/of de in dit (e-)magazine aangeboden informatie te gebruiken, verklaart u zich akkoord met de toepasselijkheid van deze disclaimer. In geval van tegenstrijdigheid tussen de voorwaarden van specifiek aangeboden producten en diensten in Rabbit Time! en deze disclaimer, prevaleren de voorwaarden van deze producten en diensten.

Gebruik van Rabbit Time!

De informatie in dit (e-)magazine is uitsluitend bedoeld als algemene informatie. Er kunnen geen rechten aan de informatie in dit (e-)magazine worden ontleend. Hoewel Rabbit Time! zorgvuldigheid in acht neemt bij het samenstellen van haar (e-)magazine en daarbij gebruik maakt van bronnen die betrouwbaar geacht worden, kan zij niet instaan voor de juistheid, volledigheid en actualiteit van de geboden informatie. Rabbit Time! garandeert evenmin dat het (e-)magazine foutloos is. Rabbit Time! wijst iedere aansprakelijkheid ten aanzien van de juistheid, volledigheid, actualiteit van de geboden informatie uitdrukkelijk van de hand.

Informatie van derden, producten en diensten Wanneer Rabbit Time! links naar websites en/of video’s van derden weergeeft, betekent dit niet dat de op of via deze websites aangeboden producten of diensten door hen worden aanbevolen. Rabbit Time! aanvaart geen aansprakelijkheid en geen enkele verantwoordelijkheid voor de inhoud, het gebruik of de beschikbaarheid van websites waarnaar wordt verwezen of die verwijzen naar deze website. Het gebruik van dergelijke links is voor eigen risico. De informatie op dergelijke websites is door Rabbit Time! niet nader beoordeeld op juistheid, redelijkheid, actualiteit of volledigheid.

Informatie gebruiken Rabbit Time! behoudt zich alle intellectuele eigendomsrechten en andere rechten voor met betrekking tot alle in of via dit (e-)magazine aangeboden informatie (waaronder alle teksten, grafisch materiaal en logo’s). Het is niet toegestaan informatie uit dit (e-)magazine te kopiÍren, te downloaden of op enigerlei wijze openbaar te maken, te verspreiden of te verveelvoudigen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Rabbit Time! of de rechtmatige toestemming van de rechthebbende(n). U mag informatie in dit (e-)magazine wel afdrukken en/of downloaden voor eigen persoonlijk gebruik.

Wijzigingen Rabbit Time! behoudt zich het recht voor de in of via dit (e-)magazine aangeboden informatie, met inbegrip van de tekst van deze disclaimer, te allen tijde te wijzigen zonder hiervan nadere aankondiging te doen. Het verdient aanbeveling om per gepubliceerde editie na te gaan of de in of via dit (e-)magazine aangeboden informatie, met inbegrip van de tekst van deze disclaimer, is gewijzigd.

Toepasselijk recht Op dit (e-)magazine en de disclaimer is het Nederlands recht van toepassing. Alle geschillen uit hoofde van of in verband met deze disclaimer zullen bij uitsluiting worden voorgelegd aan de bevoegde rechter in Nederland.

38