RabbitTime! Voorjaarseditie 2015

Een prachtige nieuwe voorjaarseditie De lente laat niet lang meer op zich wachten. We merken het vast ook aan onze konijnen. Ze worden wat ongeduriger, trekken vreugdesprintjes, maken binkies en graven tunnels buiten als ze die mogelijkheid hebben.

Af en toe zie je dan dat ze daarbij urineren, en wat keutels deponeren. De geuren daarvan hebben een betekenis. De wereld van het konijn bestaat uit vele geuren. Hoe zit dat nu, welke geurklieren zorgen hiervoor? En waarom doen konijnen dit? Dat kun je allemaal lezen in Rabbit Time!.

Een hazenmuseum met ook veel konijnenspullen, hoe zou dat eruit zien? Tot voor kort was er zo’n museum in Zwitserland. Een van onze teamleden is daar op bezoek geweest en heeft voor ons een artikel geschreven over dit bijzondere museum. Lees en zie hoe het tot de nok vol stond met leuke konijnencuriosa!

Asiel Goofy wordt deze editie flink in het zonnetje gezet, we nemen daar een kijkje. Ook wandelen we in een artikel mee door de grote hallen van de Champion Show van afgelopen januari, waar we een kijkje hebben genomen. Ontelbare konijnenrassen waarover we verderop in het magazine ook veel te vertellen hebben in deel twee over raskonijnen.

Wij hebben er met ons voltallig team weer keihard aan gewerkt om er een leuke voorjaarseditie van te maken. Wij hopen dat jullie er wat van opsteken, en veel plezier ervaren bij het lezen en zien van de prachtige artikelen en foto’s.

Veel leesplezier!

Heleen Mulder

Coverfoto en foto: Inge van Winden

14

10

06 In dit nummer 06 Konijnen met syfilis

Cindy Scheenaart en dierenarts Evert-Jan de Boer vertellen je alles over de besmettelijke ziekte konijnen syfilis.

10 Op bezoek bij..

Asiel Goofy in Oldenzaal

Gerrit en Truus van Gaalen geven ons een kijkje in hun asiel. Ze vertellen ons hoe het asiel is ontstaan en wat ze daar zoal beleven met de konijnen en cavia’s.

14 Een wereld van geuren De geurklieren van het konijn De wereld van het konijn bestaat voor een groot deel uit geuren. Konijnen communiceren door middel van het uitwisselen van elkaars geur. Hoe en waarom legt Karen de Graaff je uit.

18 Waargebeurd verhaal Konijn Maartje

Sonja Stroop vertelt over haar bijzondere pleegkonijn Maartje die een oogoperatie onderging en uiteindelijk bij haar mocht blijven.

20 Zeldzaam ras of zeldzame fokker

Wat maakt een konijnenras zeldzaam?

Tamara Dibbits vertelt welke factoren hierop van invloed zijn.

24 Creatief Maak je een speelhuis

Altijd al een leuke speelhuis voor je konijnen willen maken? Wij leggen je uit hoe je er zelf één maakt.

26 Calcium

Konijnen hebben een interessante calcium(kalk)-huishouding. Dr. Marcel A.G. van der Heyden vergelijkt de calciumhuishouding van het konijn met mensen en andere diersoorten.

20

38

30 Hoe woont jouw konijn?

46 Panelvragen

34 Ingezonden foto’s

48 Rabbit Time! kijkt..

‘Hop’

Zoveel baasjes, zoveel manieren om konijnen te huisvesten. Peggy Verdonschot laat ons kennismaken met haar vier konijnen en hun mooie huisvesting.

Net als RabbitTime! zijn ook de konijnen in voorjaarsstemming, we hebben de leukste foto’s voor je uitgezocht.

36 Leuke gadgets

We hebben de leukste gadgets voor jou en je konijnen op een rijtje gezet.

38 Champion Show 2015

Konijnen, konijnen, konijnen... waar je maar kjikt, in alle soorten en maten. Wij nemen je mee tijdens deze leerzame en kleurrijke ervaring.

30

Zouden we niet heel graag willen weten wat er in het koppie van onze konijnen omgaat?

Ons deskundige panel geeft antwoord op al je vragen.

Ken je de film ‘Hop’ al? Wij vertellen waarom je hem deze Pasen moet kijken!

50 Het hazenmuseum

Lonneke Behr neemt ons mee naar het hazenmuseum in een klein dorp in het noorden van Zwitserland.

53 Bunny Habbits

Een leuk en kort stripje gebaseerd op de avonturen en streken van Miepje en Chappy.

54 Colofon

Bij de dierenarts Konijnen met syfilis Iedereen komt wel eens bij de dierenarts met zijn of haar konijn voor inentingen en controle. We hopen dat onze konijnen zo lang mogelijk gezond blijven, maar soms hebben ze terugkerende klachten of is er iets anders waardoor je met je dier naar de dierenarts gaat. In deze rubriek vertelt een konijneneigenaar waarom hij of zij bij de dierenarts terechtkwam. Daarna geeft de dierenarts meer informatie over de aandoening, de mogelijke oorzaken en de behandelmogelijkheden.

Deze keer vertelt Cindy Scheenaart over syfilis bij haar konijn Lotje.

Dierenarts Evert-Jan de Boer van Dierenkliniek Wilhelminapark in Utrecht licht de aandoening, oorzaken en behandeling toe.

Konijn Lotje Mijn naam is Cindy Scheenaart en ik ben tentoonstellingsen hobbyfokker bij mijn eigen Bunny Ranch Chanty.

Hier fok ik al dertig jaar de kleinste hangoor die er is: de Nederlandse Hangoor Dwerg, ook wel NHD genoemd.

Eens had ik een konijntje gekocht van acht weken oud.

Ze heette Lotje en woonde alleen bij mij thuis.

Pus op neus Na vier weken ging de huid op haar neus plotseling omhoog staan. Onder de huid zat pus, ik vond het een heel naar gezicht. Lotje leek er niets van te merken en at vrolijk verder. Ik merkte verder niets vreemds aan haar, maar ik ben toch met haar naar de dierenarts gegaan. Daar kreeg ik een antibioticakuurtje mee voor twaalf dagen. Daarmee ging het over.

Syfilis?

Maar drie weken later kwamen de klachten op de neus in alle hevigheid terug. Toen ben ik mij erin gaan verdiepen,

en ik dacht aan syfilis. Dus ging ik maar weer terug naar mijn dierenarts, waar ik mijn vermoeden uitsprak. Maar volgens de dierenarts kon dat niet, omdat er dan ook symptomen te zien zouden moeten zijn op de anus en de vulva. Bovendien had Lotje geen contact gehad met soortgenoten.

Nog steeds ziek Ik vertrouwde het niet, want ik had ondertussen op de website van Dierenkliniek Wilhelminapark gelezen dat het toch syfilis kon zijn, en dat dit niet te bestrijden is met gewone antibiotica. Penicilline zou eigenlijk het enige medicijn zijn dat hier tegen zou helpen. Maar weer kreeg ik een antibioticakuur mee voor twaalf dagen. Nadat Lotje zes maanden behandeld was, en ik â‚Ź500,= lichter, kwam de syfilis nog steeds terug.

Eindelijk behandeling Toen ben ik boos geworden.

Ik heb Lotje meegenomen naar mijn dierenarts en gevraagd haar op te nemen en contact te zoeken met 6

Dierenkliniek Wilhelminapark voor advies over de juiste behandeling. Dit heeft mijn dierenarts gedaan. Na twee dagen kreeg ik een telefoontje van mijn dierenarts met de mededeling dat ik gelijk had.

Nu ging het me niet om mijn gelijk, maar om de gezondheid van mijn konijn. Lotje kreeg nu eindelijk de behandeling die ze nodig had en ik kreeg mijn geld terug. Binnen drie weken was Lotje volledig genezen van haar syfilis. In tegenstelling tot wat de meeste fokkers denken, kan een konijn dat volledig genezen is gewoon weer worden opgenomen in het fokprogramma.

Auteur en foto: Cindy Scheenaart

Dierenarts Evert-Jan de Boer van Dierenkliniek Wilhelminapark in Utrecht aan het woord Konijnen syfilis Konijnen syfilis is een besmettelijke ziekte bij konijnen. Het wordt veroorzaakt door een bacterie; de spirocheet Treponema cuniculi. Een spirocheet is een dunne spiraalvormige of kurkentrekkervormige gram negatieve bacterie.

De Treponema cuniculi komt alleen bij konijnen voor, het is geen zoönose en is dus niet besmettelijk voor mensen of andere dieren. Bij de mens veroorzaakt een verwante stam syfilis (Treponema palladium).

Symptomen De ziekte begint met roodheid en zwelling van het slijmvlies bij de geslachtsorganen en de anus. In een later stadium ontstaan blaasjes, wonden en korsten in en rondom dit gebied. Doordat het konijn zich wast en de blindedarm keutels opeet uit de anus kan het zichzelf besmetten en komt de ontsteking bij de mond en de neus. Doordat een konijn zich wast met de voorpoten worden ook de oogleden en soms

Hoe snel ontstaan de ziekteverschijnselen?

zelfs de voorpoten geïnfecteerd. Vaak zien we echter dat alleen de neus ontstoken is en dat de geslachtsorganen en de anus schoon zijn.

Hoe raakt een konijn besmet?

Konijnen syfilis is een geslachtsziekte en door seksueel contact kan de ziekte worden overgedragen.

Ook kan een jong konijn bij de geboorte geïnfecteerd raken, het jong loopt de ziekte dus op via de moeder. Een besmetting kan ook worden overgebracht door direct contact als de neus en lippen zijn ontstoken. Er kunnen dus infecties ontstaan door direct neus-neus contact door de tralies van een hok heen.

Niet elk konijn vertoont ziekteverschijnselen. We zien vaker dat bij een konijnen koppel het ene konijn wel een besmetting heeft, maar dat het andere konijn geen ziekteverschijnselen heeft. Er komen dragers voor. Deze zijn zelf niet ziek zijn maar kunnen wel de hokgenoten besmetten.

De ziekte begint met roodheid en zwelling van het slijmvlies bij de geslachtsorganen en de anus.

7

Konijnen syfilis is een zeer besmettelijke ziekte. Normaal is de incubatie tijd (= de tijd tussen besmetting en het ontstaan van de ziekteverschijnselen) meestal 3 tot 6 weken en antilichamen kunnen na 8 tot 12 weken ontstaan.

Echter niet elk besmet konijn zal ziekteverschijnselen vertonen na een paar weken. Er zijn vele (jonge) konijnen die besmet raken maar asymptomatisch blijven. Pas bij stress of ziekte kan de konijnen syfilis tevoorschijn komen en ontstaan er ziekteverschijnselen. Dit kan dan soms pas wel maanden tot jaren na de eerste besmetting optreden. Relatief komt de ziekte dan ook vaker voor bij jonge konijnen. We zien bij ons konijnen met syfilis zonder dat ze seksueel contact hebben gehad of zelfs maar een ander konijn in de buurt is geweest in de afgelopen maanden – jaren. Een andere mogelijkheid is dat een konijn besmet is met syfilis en dat er geen ziekteverschijnselen

Bij behandeling is enige weken later duidelijk herstel te zien.

ontstaan, maar dat het konijn wel besmettelijk is voor andere konijnen; dit zijn de zogenaamde dragers.

Komt het vaak voor?

Er wordt gedacht dat tot wel 25% van de konijnen besmet is met deze spirocheet. We zien regelmatig bij ons in de dierenkliniek konijnen met een verdenking van syfilis.

Bij fokkers komt het nog meer voor. Als een rammelaar besmet is dan kan hij vele voedsters besmetten. Het grootste probleem is als de rammelaar een zogenaamde drager is, want je ziet dan geen verschijnselen, maar hij is wel besmettelijk voor andere konijnen.

Diagnose Aan de hand van de symptomen kan een waarschijnlijkheidsdiagnose worden gesteld. Differentiaal diagnostisch kan er aan een besmetting met myxomatose worden gedacht. Als er myxomatose is zal een konijn heel snel veel zieker worden dan dat dit het geval is bij syfilis. Met syfilis kunnen konijnen wel maanden rondlopen en langzamerhand wordt de ontsteking steeds heftiger. Bij een besmetting met myxomatose zien we ook niet dat de voorpoten ontstoken raken!

In het merendeel van de gevallen zal een dierenarts een behandeling inzetten als er een verdenking is van syfilis.

Als het goed is verdwijnen de symptomen binnen korte tijd. Als er extra zekerheid van een juiste diagnose wordt gewenst, bijvoorbeeld bij een eigenaar met meerdere konijnen of een fokker die het zeker wil weten dan kan er naar het E.V.L. in Woerden materiaal worden ingestuurd.

Met een bloedmonster kunnen IgG antilichamen tegen konijnen syfilis worden aangetoond. Antilichamen worden aangemaakt als het immuunapparaat van het konijn de Treponema opmerkt en er op reageert. Dan kun je zeggen dat het konijn ge誰nfecteerd is geweest met de Treponema cuniculi. Echter een vals negatieve test kan ook voorkomen, aangezien antilichamen pas na 8 tot 12

Doordat het konijn zich wast en de blindedarm keute ls opeet uit de anus kan het zichzelf besmetten en komt de ontsteking bij de mond en de neus.

8

Doordat een konijn zich wast met de voorpoten worden ook de oogled

weken ontstaan. Het kan zijn dat er van gepaarde sera1 gebruik moet worden gemaakt om zekerheid te krijgen of er een infectie was.

Een andere mogelijkheid is dat de Treponema cuniculi direct met een PCR2 worden aangetoond in bloed en/of afkrabsel van de ontstoken huid. Het hangt ervan af hoe ver een eigenaar wil gaan met diagnostiek, aangezien deze onderzoeken wel kosten met zich meebrengen.

Behandeling We behandelen het besmette konijn met een antibioticum gedurende 3 weken. Een konijn dat een behandeling met het juiste antibioticum ondergaat is genezen en vrij van de Treponema cuniculi. Als antibioticum adviseren we om gedurende 3 weken penicillines of tetracyclines te geven (NB: geef penicillines nooit oraal maar altijd met een injectie anders kan er een dysbacteriose3 van de darmflora ontstaan).

Als er een huidontsteking is dan scheren we de haren rondom de ontsteking weg en laten we de ontstoken huid tweemaal per dag insmeren met Terracortril oogzalf ®. In deze zalf zit een antibioticum (tetracycline) en een ontsteking remmend middel (corticosteroïd). De huid ontsteking wordt hierdoor afgeremd. Ook laten we een zinkzalf (Sudocrem ®) op de huidontsteking smeren.

Ook geven we het konijn een pijnstillend en ontstekingsremmend middel een zogenaamde NSAID (Metacam ®).

Is de ziekte na behandeling volledig weg?

In het merendeel van de gevallen is de ziekte na 3 weken behandeling volledig verdwenen, het konijn is genezen. We zien af en toe echter een relaps, het konijn wordt maanden later weer ziek. Of het konijn is niet lang genoeg behandeld of het kan opnieuw besmet zijn 9

en geïnfecteerd.

door een ander konijn. Een konijn is niet immuun voor een herbesmetting als het genezen is.

We adviseren dan ook om alle hokgenoten te behandelen.

Er zijn namelijk konijnen die besmet zijn zonder dat ze symptomen hebben (de dragers) en deze kunnen het konijn dat er gevoelig voor is besmetten en zelfs later nog een keer besmetten!

Auteur: Evert-Jan de Boer Foto’s: Dierenkliniek Wilhelminapark Gepaarde Sera: het bloedonderzoek wordt na een paar weken herhaald om te zien of er een stijging van de antilichamen is. Op deze manier kun je aantonen of er een infectie is.

1

PCR: afkorting van polymerase chain reaction, een methode om DNA in korte tijd vele malen achterelkaar te laten verdubbelen waarna DNA van in dit geval Treponema cuniculi aan te tonen is.

2

Dysbacteriose: de penicilline doodt de goede bacteriën van de darmflora en er ontstaat diarree ten gevolge van een verstoring van de balans van de bacteriële darmflora.

3

Op bezoek bij ...

y f o o G l e i s A ... in Oldenzaal

10

In deze rubriek bezoeken we een konijnenpension, konijnenopvang, konijnenfokker of kinderboerderij. Deze editie zijn we op bezoek bij Asiel Goofy. Oprichters en eigenaars Gerrit en Truus van Gaalen vertellen ons hoe het asiel is ontstaan en wat ze daar zoal beleven met de konijnen en cavia’s.

11

Begin opvang

Knuffel

De opvang begon 24 jaar geleden als hobby en werd uit nood geboren. We reden op de dierenambulance en kwamen in contact met heel veel diersoorten. De honden en katten die zwervend werden aangetroffen, gingen naar het asiel; de egels, eenden en vogels gingen naar een wildopvang. Maar tamme konijnen die werden gevonden op straat…. daar was geen opvang voor. En zo bleven de eerste gevonden konijnen bij ons en kregen we naamsbekendheid. We hoorden links en rechts van mensen die ook graag van hun konijn af wilden. Daar kwamen daarna cavia’s, hamsters, gerbils en andere knaagdieren bij.

Naast ruime hokken hebben alle dieren speelgoed: een grote knuffel om mee te gooien, overheen te springen maar ook om tegenaan te liggen; een surrogaatmaatje dus.

We plaatsen echter geen konijnen alleen, maar altijd bij één of meer soortgenoten of met nog een ander konijn uit ons asiel als koppeltje (meestal een gecastreerde ram en voedster).

Soms worden we gevraagd een grote groep te maken, wat ook heel leuk is. De grootte van het konijn maakt in principe niets uit; hun karakters moeten klikken samen. Tenslotte moeten zij samen leven.

Huidige situatie Nu, ruim twintig jaar verder, vangen we nog steeds konijnen en cavia’s op. Met de overige knaagdieren zijn we gestopt. We vangen naast dump- of zwerfdieren ook konijnen en cavia’s op die om wat voor reden dan ook niet meer bij hun baasje kunnen blijven. De reden waarom iemand afstand doet is heel verschillend: allergie, kinderen de deur uit, ongepland nestje, konijn bijt of is agressief, gekregen op de bruiloft, geen tijd meer voor het dier of de dieren. Het aantal binnenkomers en plaatsingen verschilt per week. We praten over gemiddeld circa vijftig dieren per maand die binnenkomen, en gelukkig ook circa vijftig dieren per maand die herplaatst worden. Sommige dieren blijven hier maar kort, andere dieren wat langer, maar alle dieren worden herplaatst.

Adam en Eva Om mensen een voorbeeld te geven van hoe konijnen fijn kunnen leven, hebben we hier twee Vlaamse reuzen die we Adam en Eva hebben genoemd. Ze kwamen binnen als afstandsdieren en zaten los achter in de kofferbak van de auto. Wonder boven wonder bleek Eva niet zwanger en Adam werd meteen gecastreerd.

Tijdens de openingstijden We werken hier met een tiental vaste vrijwilligsters die helpen tijdens onze openingstijden op dinsdagavond en zaterdagmorgen. Tijdens onze openingstijden is iedereen welkom voor informatie of om te komen kijken. Ook komen er dan afstandsdieren binnen en koppelen en plaatsen we. De laatste tijd komen meer konijnen binnen die niet helemaal gezond zijn. Denk daarbij aan olifantstanden, bijtwonden, sterk vermagerde konijnen. Bijna altijd redden deze dieren het, maar heel soms lukt het ons niet om ze erdoor te trekken.

Veel belevenissen We kunnen een heel dik boekwerk schrijven over alles wat we hier meemaken of meegemaakt hebben. Zo hebben we via SKB (Stichting KonijnenBelangen) een grote groep konijnen weg kunnen halen bij een broodfokker die stopte met het fokken van konijnen. Deze konijnen waren er slecht aan toe en zaten zonder hooi en bodembedekking in draadkooien. Vele konijnen hadden kapotte poten. Met steun van veel pleegouders (het was ons alleen nooit gelukt om 54 konijnen op te vangen) hebben deze konijnen en hun jonkies een geweldige toekomst gekregen.

12

voorbeeld Adam en Eva geven mensen een mooi nen zijn. hoe mooi twee konijnen samen kun

13

Foto´s: Cynthia ten Bras

“We kunnen niet de hele wereld redden, maar wel het verschil maken voor de dieren die op ons pad komen.”

Een wereld van geuren De geurklieren van het konijn

Dat konijnen beschikken over een goed gehoor, zal niemand in twijfel trekken. Het is hen, zogezegd, aan te zien! Maar een ander zintuig speelt een nog veel grotere rol in het konijnenleven: de reukzin. In het reukslijmvlies van het konijn bevinden zich zo’n 100 miljoen reukcellen. De wereld van het konijn bestaat voor een groot deel uit geuren. Vriend of vijand, bekend of onbekend, gezond of ziek, lekker of vies – veel wordt bepaald door de geur. Als mensen elkaar ontmoeten wordt er heel wat afgekletst. Konijnen communiceren veelal zwijgend – door middel van het uitwisselen van elkaars geur. Geen wonder dus dat de natuur het konijn heeft uitgerust met een aantal nuttige klieren die geurstoffen afscheiden die met elkaar het “identificatiebewijs” van het konijn vormen.

Klieren

Foto: Nicole Verhoeven

Een klier is een orgaan dat een bepaalde nuttige stof produceert en afscheidt.

Deze stof wordt een “secreet” genoemd. Er zijn “exocriene” klieren en “endocriene” klieren.

Exocriene klieren voeren hun secreet door middel van een afvoerbuis af naar buiten (uit het lichaam). Denk hierbij bijvoorbeeld aan de traanklier, die traanvocht produceert. Of een talgkliertje in de huid dat vet produceert en zo de huid soepel houdt. Endocriene klieren geven hun product direct af aan het bloed; het secreet blijft dus in het lichaam om daar zijn taak te doen. Een voorbeeld van een endocriene klier is de hypofyse, een orgaan gelegen in de hersenen dat allerlei hormonen aan het bloed afgeeft die een zeer belangrijke rol spelen in het functioneren van het lichaam.

In dit artikel beperken we ons tot de exocriene klieren die geurstoffen afscheiden.

Deze geurstoffen worden “feromonen” genoemd.

Konijnen hebben drie typen geurklieren: de kinklier, twee anaalklieren en twee inguinaleof liesklieren. Deze produceren allen een vettige, feromonen bevattende afscheiding die wordt gebruikt om de omgeving en/of andere konijnen te “markeren”. Sommige geuren worden actief overgebracht, door het zogenaamde “kinnen” en het deponeren 14

van keutels en urine; andere worden passief overgebracht (liesklieren).

Kinklier

Elke konijnenhouder heeft wel eens gezien hoe zijn of haar konijn met de onderkant van de kin tegen allerlei voorwerpen in huis en/of tuin strijkt. “Kinnen” noemen we dat. Sommige konijnen kinnen zelfs over een grassprietje! Hoe grappig het er voor ons ook uitziet, voor het konijn is dit een serieuze aangelegenheid: hiermee geeft het zijn of haar “visitekaartje” af aan de omgeving. Het markeert voorwerpen met het eigen persoonlijke “parfum”, afkomstig uit een klier die zich centraal in de onderkaak, onder de kin bevindt: de kinklier. Dit “parfum” is voor de menselijke neus niet waarneembaar, maar andere konijnen halen er een heleboel informatie uit: geslacht, leeftijd, gezondheidstoestand, paringsbereidheid en zelfs positie in de rangorde.

Carrièrekonijn

Maar het gaat nog verder: onderzoek heeft uitgewezen dat het secreet dat de kinklier afscheidt, verandert als een konijn “de carrièreladder beklimt”. Als een konijn dominant wordt, verschijnt er een nieuw stofje in het secreet: 2-phenoxyethanol. Deze chemische stof is bekend in de parfumindustrie: het wordt daar gebruikt als fixeermiddel, dat aan een parfum wordt toegevoegd om ervoor te zorgen dat een geur langer “blijft hangen”. Deze uitwerking heeft het ook bij het kinnen: het voorwerp dat wordt “bekind” zal langer de geur van de “kinner” blijven vasthouden. Dat komt natuurlijk prachtig uit als je graag goed “zichtbaar” wilt zijn in jouw gebied!

Als je je konijn onder zijn of haar kin bekijkt, kun je daar wat plakkerige en/of verkleurde haartjes zien.

Dat is heel normaal.

Foto: Tamsfransehangoren

De grootte en activiteit van de kinklier en de sterkte van de geur worden bepaald door de (seksuele) status van het konijn. Rammen kinnen vaker dan voedsters; hun kinklier is ook groter. Niet-gecastreerde konijnen kinnen vaker dan gecastreerde. Konijnen die hoger in de rangorde staan,

zowel rammen als voedsters, kinnen vaker dan ranglagere soortgenoten. Hoe hoger de rang van het konijn, hoe beter de feromoonklieren ontwikkeld zijn en hoe meer feromonen er worden uitgescheiden. Zo domineert een ranghoog konijn zijn omgeving niet alleen door zijn fysieke aanwezigheid, maar ook door zijn geur.

Anaalklieren

Behalve door te kinnen, laten konijnen ook op een andere manier blijken: ‘Ik was hier’, namelijk door keutelen en plassen. We kennen allemaal de “gewone” keutels, die wilde konijnen in grote hopen achterlaten op vaak goed zichtbare plaatsen zoals een klein heuveltje, en die onze eigen tamme konijnen produceren in een hoek van hun verblijf of op hun konijnentoilet.

Om hun territorium af te bakenen, leggen konijnen ook zogenaamde “territoriumkeutels”. Deze zijn vaak wat groter, glanzender en beslist veel “geuriger” dan de gewone keutels! Dat komt omdat ze een extra “sausje” hebben meegekregen. Dit “sausje” is afkomstig uit de anaalklieren. Deze twee kleine kliertjes liggen ingebed in de sluitspier van de anus, één aan elke kant, en monden uit in het binnenste van de anus; je kunt ze dus niet zien. Ze geven de keutels een persoonlijk geurtje, dat ook voor mensen goed te ruiken is.

Ook plasjes hebben een eigen geur, waaraan konijnen de “afzender” kunnen herkennen.

Als een konijn een ander konijn (of jou) besproeit met zijn of haar urine, wil het eigenlijk zeggen: jij bent van mij.

Wanneer een konijn met de onderkant van de kin tegen allerlei voorwerpen strijkt noemen we dat “kinnen”.

15

Er wordt wel beweerd dat het goed is de inguinale geurklieren met een in olie gedrenkt wattenstaafje periodiek te reinigen, maar dit is onnodig en zeer belastend voor het konijn. De huid in dit gebied is zeer dun en teer en raakt gemakkelijk beschadigd.

Alleen wanneer de spleetjes ontstoken of erg verstopt zijn is het nodig ze te reinigen, maar dit komt gelukkig zelden voor.

Wie graag wil weten hoe e.e.a. eruit ziet, kan googlen op “Clean a rabbit’s scent glands”.

De instructiefilmpjes tonen voldoende details.

Foto: Nicole Verhoeven

Niet te verwarren met de anaalklieren zijn de inguinaleof liesklieren. Ook deze liggen paarsgewijs aan weerszijden van de anus, maar ietsje verder ervandaan. Ze monden niet uit in de anus, maar in twee spleetjes in de buikhuid aan weerszijden van het perineum (het gebied tussen anus en geslachtsopening). Op de foto is goed te zien waar je ze kunt vinden. De liesklieren produceren een vettige, sterk geurende, geelbruine tot donkerbruine afscheiding, die ook voor ons goed te ruiken is. Restanten van deze afscheiding zijn soms te zien in deze spleetjes. Dit is heel normaal. Het is géén poep, ook al ruikt het sterk en heeft het, als het wat is ingedroogd, dezelfde kleur.

De inguinale- of liesklieren liggen aan weerszijden van de anus.

Hoor jij bij ons?

Het secreet uit de liesklieren speelt o.a. een belangrijke rol in individuele- en groepsherkenning. Pasgeboren jongen krijgen van de voedster als vanzelf deze geur mee, zodat zij weet dat dit haar jongen zijn en ze hen geen kwaad zal doen.

Op dit geurige “visitekaartje” kan een konijn ook lezen of een soortgenoot tot de eigen familiegroep behoort.

Tijdens een wetenschappelijk experiment met verschillende groepen wilde konijnen smeerden onderzoekers een aantal niet-dominante voedsters in met verschillende konijnengeurstoffen, afkomstig

uit onder andere de liesklieren van vreemde rammen.

Toen de voedsters die met lieskliersecreet waren ingesmeerd weer in hun eigen groep werden losgelaten, werd zo’n 60 % van hen onmiddellijk aangevallen, voornamelijk door de “eigen” rammen. Als de voedsters waren ingesmeerd met een andere vreemde konijnengeurstof (niet afkomstig uit liesklieren) had dit weinig tot geen invloed op de houding van hun groepsgenoten. Dit toont duidelijk aan dat juist het secreet uit de liesklieren informatie geeft die van invloed is op het al of niet accepteren van een individu door de eigen groep.

Foto: Nicole Verhoeven

Inguinale- of liesklieren

16

Foto: Tamsfransehangoren

In de melk van een zogende voedster hebben onderzoekers een feromoon ontdekt.

Moedermelk

Ook bij het zogen spelen feromonen een belangrijke rol. In de melk van een zogende voedster hebben onderzoekers een feromoon ontdekt. Men vermoedt dat dit feromoon, evenals de melk, wordt aangemaakt in de borst- of melklieren. Het geeft een specifiek geurtje aan de tepels. Dit lokt de jongen naar de tepels toe en wekt bij hen instinctief de zoek- en zuigreflex op. Onderzoeken hebben aangetoond dat deze aangeboren reactie het sterkst is bij jongen van één tot vijf dagen oud. Ook al hadden zij hun buikje al vol, blootstelling aan dit feromoon had steevast zoekbewegingen van kopje en mondje tot gevolg. Na de eerste vijf dagen toonden de jongen deze reactie nog steeds als ze hongerig waren, maar niet meer als ze net waren

gezoogd. Dit toont aan dat de reactie van de jongen op het melkklierferomoon na verloop van tijd niet meer alleen puur automatisch plaatsvindt, maar meer gereguleerd wordt door een gevoel van al of niet verzadigd zijn. Ook jongen die door middel van een keizersnede ter wereld zijn gekomen, reageren instinctief op het feromoon met zoeken zuigbewegingen, evenals jongen die in de eerste vijf dagen door mensen met de hand zijn grootgebracht.

Deze door de natuur “voorgeprogrammeerde” reactie is zelfs zó sterk dat, als er een kunstmatig geurtje op de buikvacht van de net bevallen moeder wordt aangebracht, dit nieuwe geurtje in het brein van pasgeboren jongen onmiddellijk wordt gekoppeld aan het melkklierferomoon.

Eén voederbeurt (van slechts enkele minuten) volstaat hiervoor. Als zij dan later met dit “nepgeurtje” worden geconfronteerd, vertonen zij dezelfde zoekreacties als bij het echte feromoon. Dit effect was echter na vijf dagen verdwenen. De gevoeligheid voor het echte feromoon blijft gedurende de gehele zoogtijd aanwezig. Dit heeft de natuur niet voor niets zo ontworpen: wilde konijnenbaby’s worden slechts éénmaal per dag enkele minuten gezoogd.

Op die manier verkleint de moeder de kans dat het nest de aandacht trekt van roofdieren. Het is dus voor de jongen essentieel om zo snel mogelijk de tepels te vinden om die ene voederbeurt niet te missen! Zijn de jongen eenmaal gespeend, dan verdwijnt de gevoeligheid, die is dan niet meer nodig.

Auteur: Karen de Graaff Bronnen: knagers.net | konijnen.nl | hetkonijn.nl | en.wikivet.net | en.allexperts.com | bio.miami.edu | Elsevier Inc. | Rabbit Medicine & Surgery | Manual of Exotic Pet Practice | Journal of Comparative Physiology, oktober 2010 | Physiology and Behavior, december 2006 | Vitamins and hormones, 2010 | Journal of Chemical Ecology, maart 1984 | Chemical Senses, juni 2014.

17

Waargebeurd verhaal 18

Konijn Maartje

~ Sonja Stroop ~

Op 7 maart 2013 moest ik voor de opvang waar ik vrijwilligster was, konijntjes ophalen bij het dierenasiel Breda. Toen ik net vijf mandjes met konijnen in mijn auto had staan, kwam er een melding binnen van een mevrouw, die een konijn in haar tuin gevangen had. De vraag was of ik het konijn even op kon gaan halen, zodat de dierenambulance niet hoefde te rijden. Omdat het niet heel ver om was en ik toch die kant uit moest om met mijn eigen konijn naar de dierenarts te gaan, besloot ik het konijn gelijk even op te halen. Aangekomen bij die mevrouw, zag ik het konijn daar in een heel klein hokje zitten. Toen ik het konijn uit het hok wilde halen, glipte het uit mijn handen en hupte zo de tuin weer in. De mevrouw kwam met een schepnet aan om het konijn te vangen. Dit leek mij niet echt nodig en uiteindelijk kreeg ik het konijn, met wat geduld en lieve woordjes, te pakken.

Oogprobleem

Verrassing!

Toen ik haar nakeek, zag ik meteen dat er iets mis was met het oogje. Ik vermoedde dat dit de reden was dat het konijn op straat was beland.

Omdat ik die dag toch naar de dierenarts moest, heb ik meteen gevraagd of de arts even naar het oogje van het gevonden konijn wilde kijken.

Na onderzoek van de dierenarts bleek dat de inhoud van het oog naar buiten puilde. De iris zat dus deels op het oog in plaats van in het oog. De arts vertelde dat het oogje eruit moest, en dat we het tot die tijd moesten zalven.

Op 13 april vierde ik mijn verjaardag en kwam er een reiskoffer binnen met ballonnen eraan.

Tot mijn grote verbazing zat Maartje daarin! Ik kon eigenlijk niet geloven dat ze bij mij mocht komen wonen, want ik had op dat moment namelijk al zes konijnen, en mijn ouders hadden gezegd dat zes echt de limiet was. Maar omdat ik zo’n goede band had met Maartje en ze zo ontzettend geweldig was, hadden mijn ouders achter mijn rug om besloten haar te adopteren!

Ze was namelijk in die kleine maand bij ons thuis al een groot onderdeel van het gezin geworden. Zo woonde ze in de serre en kwam ze elke avond in de woonkamer rennen en spelen.

Vrolijk konijn

Meteen besloot ik het konijn mee naar huis te nemen, als pleegkonijn, zodat het bij mij kon herstellen na de operatie. Aangezien het maart was, vond ik Maartje een hele toepasselijke naam voor haar. Maartje was erg levendig, rende door de woonkamer, en gooide een grasnest de kamer door. Maar het leukste was dat ze tijdens het eten op mijn schoot sprong om geaaid te worden. Als ik bij haar op de grond ging liggen, begon ze mijn gezicht kusjes te geven en kwam ze tegen mij aan liggen.

Maartje was het beste verjaardagscadeau dat ik ooit heb gehad. Een konijn is normaal gesproken natuurlijk geen cadeau, maar mijn ouders wisten dat ik net zo goed voor Maartje zou gaan zorgen als voor mijn andere konijnenvriendjes.

Dag lieve Maartje

Na twee jaar en acht dagen was het jouw tijd om al over de regenboogbrug te gaan. Dit artikel is voor altijd een ode aan jou, mijn lieve, mooie Haar oog werd succesvol verwijderd, en zelfs na Maartje. de operatie was ze net zo vrolijk en levendig als daarvoor. Ik denk dat ze het oog al een tijdje niet Auteur en foto’s: Sonja Stroop meer kon gebruiken, en daardoor niet zoveel hinder ondervond van de verwijdering ervan.

Oogoperatie

Naar de opvang

Nadat ze helemaal opgeknapt was, heb ik haar met heel veel pijn in mijn hart achtergelaten bij de opvang. Ze zou meteen aan een ander konijn gekoppeld gaan worden, maar na bijna een maand was het voor mij toch een beetje mijn konijn geworden.

19

20

Foto: Karel Schaessens

De Parelgrijs van Halle, het minst gefokte raskonijn van 2013

Zeldzaam ras of zeldzame fokker Bestaat een zeldzaam ras wel? ~ Tamara Dibbits ~ In Nederland zijn 54 konijnenrassen erkend als ras. Een aantal van deze rassen is zelden tot nooit te zien op tentoonstellingen, wat een indicatie is dat het draagvlak klein is. Een interessante vraag is of de dieren van deze rassen zeldzaam zijn of hun fokkers. Rasfok op de juiste manier kan het welzijn van de konijnen dienen.

Hoe? Een kleine overdenking lees je hier.

De huidige stand van zaken De Kleindier Liefhebbers Nederland (KLN)

is de enige officiële bond voor kleindieren, waaronder ook raskonijnen vallen. Een konijn heeft geen stamboom, maar wordt individueel geregistreerd met een nummer.

Voor deze registratie moet een sportfokker lid zijn van de KLN en de plaatselijke kleindiervereniging. Elke kleindiervereniging heeft een door de leden gekozen tatoeëerder, die een verenigingsnummer met jaartal en een volgnummer in de oren merkt. Dit nummer is gekoppeld aan de fokker, waardoor de oorsprong van het konijn altijd te traceren is. In theorie mogen alleen erkende rassen gemerkt en geregistreerd worden.

Merkenbureau KLN Het merkenbureau van de KLN houdt bij

welke rassen met welke aantallen en in welke provincies elk jaar worden gemerkt. Deze lijsten zijn openbaar en zijn een betrouwbare graadmeter voor welke rassen populair of zeldzaam zijn, welk rassen groeien of krimpen en hoeveel raskonijnen er uiteindelijk gemerkt zijn in een jaar. Door het totaal aantal gemerkte konijnen van de afgelopen jaren te vergelijken, is het duidelijk dat het aantal raskonijnen vermindert. Sommigen zullen dit toejuichen, maar je kunt je afvragen of dit wel terecht is.

In Nederland worden ongeveer één miljoen konijnen gehouden voor liefhebberij, maar slechts 10% van deze konijnen is gefokt en verkocht door sportfokkers (met KLN registratie) of zijn nog in het bezit van sportfokkers. 90% van de konijnen is dus geboren bij handelaren, of komt uit gelegenheids- en oepsnesten.

Welzijn Om het konijn een comfortabel leven te geven is welzijn voor de werkelijke rasfok een belangrijk component. Aan de basis van een gelukkig konijn staan een gezond lichaam en gezonde geest. Dit is alleen haalbaar met voldoende kennis en inzet van de fokker. De 90% van de konijnen die niet geboren is bij rasfokkers, kan het gevaar lopen geen gezonde basis mee te krijgen.

Gezondheid Er is niet één gedomesticeerd konijn dat

zonder bemoeienis van de mens wordt geboren. Om konijnen gezond geboren te laten worden, zullen we voor een aantal basisvoorwaarden moeten zorgen. Karakter en geestelijk welbevinden zijn een belangrijk onderdeel. Deze hebben veelal een erfelijke achtergrond. Het monitoren en observeren van familieleden kan informatie geven over deze achtergrond. Het lichaam moet een goed gevormd skelet hebben met voldoende bespiering en een juiste hoeveelheid lichaamsvet. Hoewel dit voor een groot deel erfelijk bepaald is, zijn voeding en verzorging hierop ook van aanzienlijke invloed.

Genetische gezondheid De rasfokker wil een konijn een zo’n groot

mogelijke kans geven op een gezond lichaam.

Hiervoor is het ook belangrijk dat men terughoudend is om verschillende rassen of rasloze konijnen te kruisen omdat dit genetische ruis kan geven. Aan de ene kant is het zeer belangrijk dat rassen genetisch gezond blijven door er “vreemd” bloed in te mengen, maar aan de andere kant is het belangrijk dat er genetische afbakening is in de vorm van rassen.

21

Stel dat er geen rassen meer zijn, dat alle genetische informatie (familiehistorie) onbekend is, en alleen rasloze konijnen waar wij geen genetisch voetprint van kunnen achterhalen, worden gekruist. Dan volgt een samenspel van genen die elkaar gaan beïnvloeden, wat ongewenste effecten kan hebben die de basis voor een comfortabel leven negatief kunnen beïnvloeden.

In een situatie waar geen erfelijke afbakening en controle is, kan geen oorzaak en gevolg gevonden worden, maar komt er ook niet, zoals in de natuur, natuurlijke selectie voor.

Als men huisdieren wil houden en ze een goede basis mee wil geven, dan moet men ze vanaf de oorsprong zorgvuldig begeleiden.

Het determineren van konijnenrassen kan een comfortabel leven dus positief beïnvloeden, mits dit op een juiste manier gebeurt. Het verdwijnen van konijnenrassen verkleint de genetische diversiteit.

Konijnenrassen in cijfers In 2013 waren er bij de KLN 4000

konijnenfokkers aangesloten. Zij fokten 54 konijnenrassen; als het ware 54, onder toezicht staande, genenpoelen. Door de

Per jaar worden er ongeveer 43.000 raskonijnen die bij geregistreerde fokkers zijn geboren, bij de KLN geregistreerd. In totaal leven ongeveer 100.000 konijnen bij sportfokkers. Dit is een gemiddelde van 26 konijnen per jaar per sportfokker (inclusief ouderdieren, opfok, nieuwe boorlingen, verkoop). inventarisatie van het aantal dieren per ras, aantal inschrijvingen per ras op een bondstentoonstelling, en observatie van de keurmeesters wordt duidelijk wat de stand van zaken is per ras. Het gaat daarbij niet alleen om de populatie, maar ook om de gezondheidstoestand.

Wat is een zeldzaam ras?

Om verantwoord rassen te dragen en te

behouden zijn er sportfokkers nodig. In theorie zijn er genoeg sportfokkers om de verantwoorde fok in stand te houden, maar er zit naar verhouding veel verschil tussen het aantal dieren per ras. Misschien is het hierom dat we niet spreken van een zeldzaam ras maar van een zeldzame fokker van een bepaald ras.

De Papillondwerg, één van de minst gefokte raskonijnen van 2013

Top 5: Meest gefokte raskonijnen 2013 5632 5140 4916 2271 2204

Foto: Marcel Brunink

Vlaamse Reus: Nederlandse Hangoordwerg: Kleurdwerg: Tan: Wener:

Top 5: Minst gefokte raskonijnen 2013 Parelgrijs van Halle: 39 Voskonijn: 44 Grote Chinchilla: 52 Papillondwerg: 54 Angoradwerg: 58

Aantal gefokte raskonijnen in de afgelopen vijf jaar 2010 - 47.645 2011 - 47.645 2012 - 44.361 2013 - 42.950 2014 - 40.000

In Nederland ontstane rassen met hun aantal in 2013 Thrianta: Beige: Ekster: Sallander: Kleurdwerg: Deilenaar: Hustlander: Gouwenaar: Klein Lotharinger: Havana: Nederlandse Hangoordwerg: 22

700 92 89 103 4916 241 244 134 817 256 5140

Nederland heeft 7.570.000 huishoudens waarvan 500.000 één of meerdere konijnen hebben. Van die 500.000 zijn er circa 4000 sportfokkers die aangesloten zijn bij de KLN (<1%).

rassen, net als zeldzame rassen door hun kleine populatie niet per definitie minder gezond zijn. Mocht iemand een raskonijn willen als huiskonijn, dan is het de overweging waard een minder voorkomend ras te zoeken, en wel om de volgende reden: een ras met een kleine groep fokkers en liefhebbers heeft een zeer serieus draagvlak. De fokkers gaan zorgvuldig met hun dieren om en hechten veel waarde aan het lichaam en karakter. Over het algemeen zijn deze mensen zeer begaan met hun dieren en geven ze veel tijd en energie aan hun konijnen.

Een zeldzaam ras vraagt meer kennis en samenwerking, zodat het ras meer kans heeft op een gezonde toekomst.

Het in Nederland ontstane ras de Deilenaar

Foto: Hans Noordzij

Handelaren en de zogenaamde ‘fluffie fokkers’ vindt men niet bij de zeldzame rassen.

Populariteit trekt altijd meelopers. Bij rasfok van welke soort dan ook is dit niet anders. In het slechtste geval wordt het gebrek aan kennis verbloemd met verkoop van stamboompapieren (die een raskonijn niet heeft) en interessante teksten op websites. De vraag houdt de handel

Het zogenaamde ‘fluffie konijn’

IsDoor hetalle verdwijnen van een ras erg? verschillende meningen en zienswijzen is het lastig bepalen of het verdwijnen van rassen iets negatiefs zal zijn. De verwachting is dat het aantal sportfokkers verder blijft dalen. Stabilisatie en waarborging van een minimaal aantal sportfokkers is wel wenselijk om de positieve bijdrage aan het welzijn van het konijn te garanderen. Als men dierenwelzijn wil verbeteren, dan is het wellicht wijs om de moderne sportfok te beschermen en de overige fok en verkoop te ontmoedigen.

Eén ras dat uit de Nederlandse rassenstandaard verdwijnt doet geen pijn. Alleen de liefhebbers van dat ras zullen dit betreuren. Maar wat als een volgend ras en daarna nog een ras verloren gaat? Eeuwen geleden is men uit economische redenen konijnen in gevangenschap gaan houden. Wij mensen hebben nu de verantwoordelijkheid voor alle konijnen die in gevangenschap geboren worden.

Gedomesticeerde konijnen worden niet door de hardheid van de natuur beschermd. De mens kan het konijn beschermen door het raskonijn te begrijpen en te omarmen.

Auteur: Tamara Dibbits Bronnen: Kleindier Liefhebbers Nederland Centraal Bureau voor de Statistiek

23

Overige verkoop wellicht ontmoedigen om dierenwelzijn te verbeteren

Foto: Nicole Verhoeven

Populair versus zeldzaam Populaire rassen zijn niet per definitie gezonde

in stand, maar het konijn is hier niet mee gediend. Ook bij populaire rassen worden prima dieren geboren, maar veelal blijven deze binnen de fokkerswereld.

Foto: Mieke Romme

Een ras is pas zeldzaam als het een populatie heeft waarbij het genetisch niet meer mogelijk is die populatie te laten groeien. Maar dan nog zijn er in het buitenland mogelijk dieren beschikbaar om dat ras in eigen land te doen opleven. Er zit een verschil tussen nieuw erkend ras met een klein draagvlak en een ras wat een lange Nederlandse geschiedenis heeft of we spreken van zeldzaam.

Creatief - Maak een speelhuis

Bepaal eerst hoe groot het speelhuis moet worden

(Vlaamse reuzen hebben tenslotte een groter huisje nodig dan dwergjes)

Auteur en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Audrey Fail-Bos

24

Stap 1

Teken de bodem op het hout, zaag hem uit en schuur de randen glad.

Stap 2

Daarna bepaal je de hoogte en zaag je vier balkjes op maat. Let er daarbij op dat het huisje niet te laag wordt. Wil je een plat dakje, dan zaag je vier gelijke balkjes. Heb je liever een schuin dak dan kun je via Google handige pagina’s vinden om de afschuining te berekenen (zoek op “afschuining berekenen”).

Schuur ook de balkjes glad, boor de gaatjes even voor en schroef op elke hoek van de bodem een balkje. (Voor het boren zijn twee extra handen gemakkelijk, zodat je in één keer een gaatje in de bodem en een stukje in het balkje kunt maken.)

Eventueel kun je behalve schroeven ook een drupje houtlijm gebruiken voor extra stevigheid.

Dit heb je nodig: Hout (je kunt nieuw hout gebruiken, maar restjes kunnen ook prima) Balkjes, 3 x 3 cm Houtlijm Spijkers Hamer Schroeven Boormachine en boortje dat iets kleiner is dan je schroeven Liniaal, duimstok Potlood Schuurpapier Zaag Eventueel triplex en figuurzaag

Stap 3

Meet daarna uit hoe groot het dakje moet worden.

Je kunt het precies passend maken, maar je kunt de voorkant ook een stukje over laten steken. Ook het dak teken je uit en na het zagen schuur je de randen weer glad.

Leg het dakje daarna op je huisje en boor op elke hoek een gaatje door het dak en een stukje in de balkjes, net als bij de bodem.

Schroef het dak op de balkjes.

Stap 4

Nu zijn de zijkanten aan de beurt, deze worden net zo lang als de zijkanten van de bodem. Je kunt ze net zo hoog of laag maken als je zelf wilt. Meet de breedte en de hoogte en zaag de zijkanten uit het hout. Schuur de randen weer mooi glad. Spijker de zijkanten aan de balkjes. Ook hierbij kun je weer een drupje houtlijm gebruiken.

Stap 5

De voor- en achterkant worden iets langer; de lengte van de bodem plus twee keer de dikte van je hout. Zo wordt de voorkant mooi afgewerkt. De hoogte kun je zelf weer bepalen. Meet, teken, zaag en schuur de voor- en achterkant en spijker ze op hun plaats.

Stap 6

Voor de zekerheid schuur je alles nog even om eventuele scherpe randjes weg te werken. Zo kun je gelijk controleren of er nergens een schroefje of een spijker uitsteekt.

Stap 7

Je speelhuis is nu klaar, maar je kunt het natuurlijk nog opleuken met figuurtjes of de naam van je konijn(en), die je zaagt uit triplex. Op internet zijn allerlei leuke figuurtjes en letters te vinden. Zet de figuurtjes vast met een klein drupje houtlijm en laat het drogen met lijmklemmen.

Stap 8

Vul het speelhuisje nu met wilgentakken, zand, balletjes of ander speelgoed. Maar natuurlijk kun je het huisje ook passend maken voor een toiletbak.

25

Calciumopname in het konijn Een bijzonder proces in de dierenwereld ~ Dr. Marcel A.G. van der Heyden ~ Konijnen zijn bijzondere dieren en als we naar de werking van hun lichaam kijken, fysiologie genoemd, wordt dat meer dan eens bevestigd. Konijnen hebben A namelijk een interessante calcium(kalk)-huishouding.

Ik zal hier bespreken hoe de calciumhuishouding in mensen en andere diersoorten plaatsvindt en deze vervolgens vergelijken met die van het konijn. De consequenties voor de voedingssamenstelling Calcium opname de mens en de relatie met enkele veel voorkomende problemen ininkonijnen zullen eveneens de revue passeren.

Calciumhuishouding in de mens

In zoogdieren bevindt 99% van al het calcium zich in de botten en tanden, de resterende 1% speelt een belangrijke rol in de samentrekking van de spieren, het kloppen van het hart en allerlei andere regelprocessen. In de meeste zoogdieren, inclusief de mens, is de hoeveelheid calcium in het bloed heel erg constant.

Of je nu veel of weinig calcium met je voedsel naar binnenkrijgt, je darmen nemen alleen maar het calcium op dat je nodig hebt. De overmaat aan calcium verlaat via de ontlasting weer het lichaam. Bij deze darmabsorptie spelen de stoffen PTH (een hormoon) en vitamine D een belangrijke rol.

Calciumopname in de mens

Calcium wordt in de dunne darm op twee manieren opgenomen. De eerste is passief; hierbij kruipt calcium tussen de darmcellen het bloed in. Dit proces vindt over de gehele lengte van de dunne darm plaats.

De tweede manier, die alleen in de twaalfvingerige darm plaatsvindt, is actief, wordt precies gereguleerd, en zorgt ervoor dat de calciumconcentratie in het bloed erg constant is (afbeelding 1A). Wanneer de calciumconcentratie in het bloed te laag wordt, zal er een

Voedsel met calcium Ca

passief transport

+ calcitonin ac ef o.i.v. PTH en vitamine D3

+

legenda darmcel calcium bot opname omze ng

Voedsel op weg naar dikke darm

Afbeelding 1A - Calciumopname in de mens

Calciumopname in het darmstelsel van zoogdieren. Na de maagpassage gaat voedsel door de twaalfvingerige en dunne darm. Bij het konijn vindt alleen passieve opname plaats, maar die is zo effectief dat al het calcium de darmwand passeert. Het teveel aan calcium in het lichaam moet dan via de urine worden uitgescheiden.

signaal naar de schildklier gaan, die vervolgens PTH zal maken. Onder invloed van dit PTH wordt vitamine D omgezet in de actieve component vitamine D3, en zullen er meer calciumkanaaltjes en andere bij de calciumabsorptie betrokken eiwitten in de darmcellen 26

worden gemaakt. Het gevolg hiervan is dat de darmen meer calcium gaan absorberen.

Als er te veel calcium in het bloed zit, zal er minder PTH worden aangemaakt en zal ook het hormoon calcitonine worden gemaakt. Dit laatste zorgt ervoor dat het teveel

aan calcium wordt omgezet in botweefsel. Wanneer het lichaam in balans is, zal van elke gram calcium die via het voedsel wordt binnengekregen, ongeveer 0,83 gram het ssief transport lichaam weer verlaten via de ontlasting en + 0,17 gram via de urine.

Voedsel met calcium Ca

+

Calciumhuishouding calcitonin in het konijn

calcitonin

konijnen is dit volledig c ef o.i.v.Bij PTH anders n vitamine D3 (afbeelding 1B). Zij

B

absorberen al+het calcium legenda passief transport dat door de darmen wordt aangeboden. Bovendien is darmcel de calciumabsorptie normaal calcium gesproken onafhankelijk van PTH en vitamine D. Als een bot konijn Voedsel met dus veel calcium via tand voedsel binnenkrijgt, zal calciumhet Ca de calciumconcentratie in opname het bloed hoger zijn dan bij omze ng Voedsel op weg naar dikke darm een calciumarm dieet.

Een Voedsel op weg naar dikke darm tweede effect is dat vrijwel al Afbeelding 1B - Calciumopname in het konijn het binnengekregen calcium het lichaam via de nieren Calciumopname + in het darmstelsel van zoogdieren. Na de maagpassage (urine) weer moet verlaten. gaat voedsel door de twaalfvingerige en dunne darm. Bij het konijn vindt Bij konijnen zal van elke gram alleen passieve opname plaats, maar die is zo effectief dat al het calcium de calcium die via het voedsel darmwand passeert. Het teveel aan calcium in het lichaam moet dan via de calcitonin wordt binnengekregen, 50% urine worden uitgescheiden. of meer het lichaam via de urine verlaten. Dit is de reden calciumcarbonaatkristallen. normale hoeveelheid calcium in waarom konijnen met een legenda passief transport Dit kan leiden tot zogenoemd het dieet al ernstige problemen te calciumrijk dieet plasjes blaaszand in de blaas, van calcificatie kunnen geven. maken met veel calcium. darmcel en er kunnen bovendien Droogt zoâ&#x20AC;&#x2122;n plasje op, dan calcium Tandproblemen gemakkelijker nier- en zie je de calciumzouten De tanden van het konijn blaasstenen ontstaan. (calciumcarbonaat) als poeder bot slijten heel snel en dat vergt Blaaszand en blaasstenen liggen. tand een snelle aanmaak van verhogen de kans op blaasontsteking, en nierstenen nieuw tandmateriaal. Ook Het is niet helemaal duidelijk opname kunnen een blokkade geven in de stofwisseling van het waarom konijnen al het omze ng onderliggende kaakbot is erg deopnier. deze verschijnselen aangeboden calcium opnemen, Voedsel wegAl naar dikke darm dynamisch, en daardoor erg kunnen ook pijn geven. maar er wordt gedacht dat gevoelig voor een niet goed door de snelle slijtage van de gereguleerde stofwisseling.

Vitamine D en calcium tanden, die bij de snijtanden Niet alleen de hoeveelheid en twee tot vier mm per week kan In vergelijking met andere verhoudingen van calcium en diersoorten hebben konijnen bedragen, de dieren behoefte vitamine D zijn belangrijk, ook minder vitamine D nodig. De hebben aan veel calcium, combinatie van te veel calcium de hoeveelheid fosfor speelt dat van nature niet zoveel en vitamine D is erg schadelijk. hierin een belangrijke rol. Dit voorkomt in hun voedsel. is natuurlijk logisch wanneer Het teveel aan calcium kan we ons realiseren dat bot Problemen bij te veel dan namelijk gaan neerslaan voor het allergrootste deel uit (calcificatie) in weke delen, calciuminname calciumfosfaat verbindingen Omdat konijnen calcium zoals spieren en bindweefsel, bestaat. Een optimale met name via hun nieren maar ook in de bloedvaten calcium:fosforverhouding in uitscheiden, is het belangrijk waardoor aderverkalking het voedsel is 1,5-2:1. Dus dat de calciumconcentratie ontstaat, met alle daaraan voor elke gram fosfor dient van het bloed niet te hoog verbonden problemen. Er er anderhalve tot twee gram wordt. Gebeurt dat wel, dan zijn zelfs studies waaruit blijkt calcium in het voedsel te zal niet alle calcium in de urine dat alleen te veel vitamine D oplosbaar zijn en ontstaan er (meer dan 3000 mg/kg) en een zitten. Bij calciumgebrek

Calcium opname in het konijn

27

of een verkeerde calcium:fosforverhouding kan de kwaliteit van het kaakbot verslechteren en dit heeft direct effect op de stand, druk en werking van de tanden.

Het kan er zelfs voor zorgen dat de tandwortels langer worden en verder de kaak in gaan groeien. Kaakabcessen, verstopte traanbuizen en pijn bij het eten kunnen hier het gevolg van zijn.

Tabel 1 - Calcium en fosfor in populaire voedingsgewassen

Van een aantal planten en granen geven we de calcium:fosfaatratio en de hoeveelheid absorbeerbaar calcium weer. Hierbij valt op dat het goed is om een grote variëteit aan groenten te geven, waarbij men producten met een hoog calciumgehalte kan combineren met groenten of fruit met een laag calciumgehalte.

Calcium in het konijnendieet

Omdat konijnen al het aangeboden calcium in principe opnemen, is niet alleen de hoeveelheid maar ook het type calcium in het voedsel erg belangrijk. Ook de calcium:fosforverhouding is belangrijk, zoals we zojuist hebben gezien.

Niet elke vorm van calcium kan goed worden opgenomen.

Van calciumoxalaat, dat veel in verschillende planten voorkomt, is bekend dat het niet of nauwelijks de darmwand passeert. Alfalfa daarentegen bevat zeer veel calcium (1,5% van het drooggewicht) dat voor een groot deel nog goed wordt opgenomen ook. Tabel 1 geeft van een aantal planten en granen de calcium:fosfaatratio en de hoeveelheid absorbeerbaar calcium weer. Hierbij valt op dat het goed is om een grote variëteit aan groenten te geven, waarbij men producten met een hoog calciumgehalte kan combineren met groenten of fruit met een laag calciumgehalte. We zien ook dat veel ingrediënten in gemengd voer (granen, maïs, erwten, havervlokken) weinig calcium bevatten en bovendien een foute calcium:fosforverhouding vertonen. Konijnen die van dit voer alleen maar de lekkere ingrediënten eten, en dus niet de biks met de juiste hoeveelheid calcium en fosfor, kunnen daardoor een calciumgebrek ontwikkelen.

Wanneer bijvoorbeeld een konijn alleen maar maïsvlokken

krijgt, zou het daar ruim 5,5 kg per dag van moeten eten om aan de dagelijkse calciumbehoefte te voldoen.

Een uitgebalanceerde voeding bevat 0,6-1% calcium, 0,3-0,4% fosfor en 15-20 microgram/ kg* vitamine D. Dit kan men bereiken door als richtlijn het konijn een dieet te geven van ongelimiteerd timotei-hooi gemengd met ander hooi, één kopje gevarieerde groenten of eetbare planten, en 25 gram/kg biks van een goede samenstelling (Tabel 2).

Knaagstenen, likstenen en 28

andere door de fabrikanten aangeprezen “waardevolle” aanvullingen op het dieet zijn natuurlijk uit den boze, want deze bevatten gemiddeld tussen de 20 en 30% calcium, en daarmee wordt de kans op blaasproblemen aanzienlijk verhoogd.

Auteur en afbeeldingen: Dr. Marcel A.G. van der Heyden Foto: Inge van Winden *15-20 microgram/kg vitamine D komt overeen met 600-800 IU/kg

Tabel 2 - Calcium, fosfor en Vitamine D in biks

Bronnen: W. Boron, E.L. Boulpaep. Medical Physiology. Saunders Elsevier, 2012. | C. Eckermann-Ross. Hormonal regulation and calcium metabolism in the rabbit. Vet. Clin. Exot. Anim. 2008;11:139-152. | F. Harcourt-Brown.

Textbook of rabbit medicine. Butterworth Heinemann, 2002. | M. Clauss, B. Burger, A. Liesegang, F. Del Chicca, M Kaufmann-Bart, B. Riond, M. Hässig, J.M. Hatt. Influence of diet on calcium metabolism, tissue calcification and urinary sludge in rabbits (Oryctoloagus cuniculus). J. Anim. Physiol. Anim. Nutrit. 2012;96:798-807. | F. Harcourt-Brown. Dietary calcium calculation: the rabbit as an example. 1st International Conference on Avian, Herpatological and Exotic Mammal Medicine, Wiesbaden, Germany, April 2013. | V. Jekl, S. Redrobe. Rabbit dental disease and calcium metabolism â&#x20AC;&#x201C; the science behind divided opinions. J. Small Anim. Pract. 2013;54:481-490. |

29

Hoe woont jouw konijn

30

Zoveel baasjes, zoveel manieren om konijnen te huisvesten. Er zijn zo veel mogelijkheden: binnen of buiten, los of in een hok of ren. In deze rubriek laat een van onze lezers ons zien hoe zijn of haar konijn woont. Deze editie geeft Peggy Verdonschot ons een kijkje het buitenverblijf van Floortje, Sanne, Lizzy en Casper.

31

Ik ben Peggy Verdonschot en ik woon in Roermond, samen met Ronald, die ook konijnenfan is. Wij hebben vier konijnen: Floortje, Sanne, Lizzy en Casper.

Ik werk part-time in de zorg. Daarnaast heb ik thuis een kleinschalig konijnenpension en een trimsalon voor konijnen en cavia’s.

Vlaamse reus en bonte hangoor Van kinds af aan had ik altijd al konijnen of cavia’s in huis.

Ongeveer tien jaar geleden is Louis, een prachtige Vlaamse reus, in mijn leven gekomen. Hij woonde samen met mij in een appartement. Hij had een kooi van 1,4 meter, die altijd open stond, zodat hij zelf in en uit kon lopen. Als ik bezoek kreeg, liep Louis al de gang in om het bezoek te ontvangen.

Helaas is Louis maar twee jaar oud geworden. Daarna kreeg ik Stuart, een superlieve bonte hangoor. Alle aandacht vond hij leuk. In het appartement zat hij ook graag op de vensterbank, zodat hij lekker naar buiten kon kijken.

Naar buiten Toen ik verhuisde naar een huis met een tuin, kreeg hij een buitenverblijf én een vriendinnetje, Floortje. Wat hadden die twee een plezier samen. Ze woonden in twee buitenverblijven met een etage, verbonden door een vaste ren. Als ik thuis was, mochten ze in de hele tuin op het gras spelen en binkies maken.

Konijnengroep Omdat konijnen groepsdieren zijn, ben ik veel gaan lezen over het samenstellen van een groep. We hebben de ruimte om meerdere konijnen te huisvesten en omdat ik zag hoe gelukkig Floortje en Stuart samen waren, leek het me leuk om er een mooie groep van te maken. We hebben gekozen om ze te koppelen aan twee jonge zusjes: Sanne en Lizzy. Maar het was toen december, dus was het voor hen buiten nog te koud.

Zij hebben dan ook eerst enkele maanden binnen gewoond. Stuart en Floortje kwamen iedere dag binnen op visite bij ze. De koppeling verliep veel beter dan gedacht. Er was direct totale acceptatie, echt ongelofelijk.

Samen buiten Toen het warm genoeg was, gingen Sanne en Lizzy voor de eerste keer buiten op bezoek bij Stuart en Floortje.

Floortje vond het wel spannend, want die twee kwamen toch zomaar in hun verblijf erbij, maar ze accepteerde ze volledig. Stuart werd helemaal blij en heel zorgzaam. Uiteindelijk zaten ze dag en nacht met zijn viertjes buiten. Met Sanne en Lizzy erbij werd Floortje weer veel speelser en maakte een heleboel binkies. Stuart was de baas: hij was de rustigste, en zorgde ook voor rust in de groep. Vaak zaten ze met zijn allen dicht tegen elkaar aan in het konijnenhok. Als we de zandbak verschoonden, was Lizzy er als eerste bij om met haar pootjes omhoog in het zand te rollen.

32

Spelen In de ren hebben we buizen en etages gemaakt, waar de konijnen doorheen en overheen kunnen lopen.

Dan hebben ze iets te doen, en kunnen ze klimmen en springen. We verstoppen ook vaak brokjes op allerlei plekken, zodat ze op zoek moeten gaan naar hun eten. Verder geven we ze regelmatig speelgoed met brokjes erin. Zo blijven ze fit en actief. Na het eten hebben ze dorst en gaan ze vaak met zijn vieren tegelijk drinken. Ze hebben geen drinkfles meer, want dan moeten ze te lang op elkaar wachten.

Eerst kregen ze een drinktoren. Dat werkte op zich goed, maar momenteel hebben ze een grote, zware hondendrinkbak, waar ze allemaal tegelijk uit kunnen drinken.

Nieuwe man Helaas is Stuart overleden aan nierfalen toen hij zes jaar oud was. Het laatste half jaar heeft hij bij ons binnen gewoond, omdat het bij de dames te vermoeiend voor hem was. Binnen kon hij ook onbeperkt eten, wat heel belangrijk voor hem was op dat moment.

Na zijn dood waren de dames even met hun drietjes. Floortje vond dat ze de leiding moest overnemen, en soms vloog er dan een pluk haar door de lucht. Toen hebben we een koppeling gedaan met James, het konijn van goede kennissen. Sanne was meteen verliefd, Floortje vond het spannend en toch ook wel leuk, maar Lizzy was doodsbang voor James. Heel zielig, ze sprong telkens in mijn armen. James is nu dus weer terug bij onze kennissen.

Daarna hebben we Casper met de dames laten kennismaken. En ja hoor... gelukkig viel hij bij alle drie de dames in de smaak. Casper zelf vond het ook helemaal geweldig, en heel voorzichtig neemt hij nu de leiding.

Feestbeesten en grasmaaiers Als de konijnen op het gras mogen, is het feest! Dan zet ik altijd van alles neer, zoals een tent, tunnels, buizen, houten huisjes en speelballetjes. Het is prachtig om te zien hoe ze alles steeds opnieuw verkennen, door de tentjes en tunnels rennen en binkies maken.

Ondertussen maaien ze ook nog het gras! Later in de avond gaan ze in de vaste ren allemaal op een rij zitten. Het zijn vier gelukkige konijnen, die ik alles geef wat ze nodig hebben. En daar krijg ik zoveel voor terug dat ik er zelf ook heel gelukkig van word!

Auteur en fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Peggy Verdonschot

33

34

35

LEUKE

1

2

6

1 Dit hulpvaardige konijntje helpt je uit de brand en biedt zijn oren aan om al je ringen veilig aan te hangen.

Te koop voor € 8,50 bij kadoomdehoek.nl

2 Heb je een eigen webwinkel? Of ga je binnenkort een cursus of workshop geven? Misschien is het dan leuk om deze pennen in te slaan. In drie kleuren verkrijgbaar, maar wel pas vanaf 24 st. voor € 1,65 p.st. bij puckator.nl

3 Wat een schattig konijntje om te geven aan iemand die in verwachting is, of om natuurlijk zelf cadeau te krijgen als je een ‘bun in the oven’ hebt. Te koop voor € 8,75 bij hetallegaartje.nl

4 Fleur je bureau op met deze leuke konijnvormige nietmachine. Alleen in de kleur roze te verkrijgen.

Te koop voor € 15,- bij urbanoutfitters.com

36

4

€

3 5

7

8

5 Wauw! Toen ik deze vond tijdens een van de vele gadget speurtochten, was ik opslag verliefd.

Wat een mooi sieraad! Verkrijgbaar in twee kleuren. Te koop voor € 145,- bij boticca.com

6 Niet alleen de nietmachine kan je bureau opfleuren, ook deze leuke schaar- en papercliphouder zijn juweeltjes voor op je bureau. Verkrijgbaar in twee kleuren. Te koop voor € 13,95 bij bunnybin-winkeltje.nl

7 Een gagdet die iedere konijngek in huis moet hebben!

Deze leuke eierhouders zijn per stuk te koop voor € 20,50 bij zusenzokeukengerei.nl

8 Zet al die leuke foto’s en filmpjes van je lieveling(en) op deze schattige usb-stick.

Verkrijgbaar in 2GB, 4GB en 8GB. Te koop vanaf € 19,99 bij quasimir.nl

37

38

Champion Show 2015 Konijnen, konijnen, konijnen.... waar je maar kijkt, in alle soorten en maten.

Van de vertederende Pooltjes met hun minuscuul kleine oortjes tot de machtige Vlaamse Reuzen en Groot Lotharingers met grote, lepelvormige oren. Oren in allerlei varianten: staand, hangend, gepluimd.

Vachten van kort en fluweelzacht tot lang, wollig en ‘pluizebollig’. Om over alle kleurschakeringen nog maar te zwijgen – dat zijn er te veel om op te noemen.

39

Met een kleine delegatie bezocht Rabbit Time! op vrijdag 23 januari de Champion Show 2015: de driedaagse Nationale Kleindierenshow Nederland, georganiseerd door de Koninklijke Verenigingen Ornithophilia en Avicultura. De show vond plaats van 22 t/m 24 januari in de ‘Beursfabriek’ te Nieuwegein en huisvestte eveneens de Bondsshows van de KLN (Kleindierliefhebbers Nederland) en de NBS (Nederlandse Bond van Sierduivenliefhebbers).

Voor de jeugdige inzenders waren er aparte Jeugdkampioenschappen.

Deelnemers waren konijnen, cavia’s, kleine knagers, watervogels, hoenders en duiven in de meest uiteenlopende varianten.

Met zo’n 7000 soortgenoten ‘streden’ zij om titels als ‘Fraaiste konijn’, ‘Fraaiste hoen’ of ‘Fraaiste sierduif’.

Het evenement, dat ook internationale belangstelling geniet, vond voor de zesde maal plaats en ging op donderdag van start met de keuring van de dieren door zo’n 145 keurmeesters. Behalve gekeurd, werd er ook druk gehandeld en genetwerkt.

En bewonderd: bezoekers

van jong tot oud vergaapten zich aan de keur van de kleindierfokkerij. Inzendingen kwamen behalve uit Nederland ook uit Duitsland, België, Frankrijk en Engeland.

WELZIJN Rabbit Time! heeft natuurlijk vooral oog voor de konijnen.

Zij zijn op de begane vloer ondergebracht; de vogels zitten een verdieping hoger. Rijen en rijen kooien rijgen zich aaneen onder het hoge dak van de tentoonstellingshal. Op het eerste gezicht een tikje triest, al die konijnen in die kooien.

Maar dichterbij gekomen blijkt al gauw dat er wel degelijk op het welzijnsaspect is gelet. Wat opvalt is dat tussen elke twee rijen kooien een ‘bufferzone’ is gecreëerd van zo’n acht centimeter breed, die is opgevuld met hooi. Hierdoor hebben de dieren niet alleen voortdurend schoon hooi tot hun beschikking; ook zorgt deze ‘hooiwand’ voor enige privacy ten opzichte van de achterburen.

Elke kooi is voorzien van een waterbakje en een bedding van stro of, in sommige gevallen, houtwol. Alleen de Angora’s zitten op een bodem van kunststof; dit met het oog op hun lange, fijne vacht, waarin stro of strooisel gemakkelijk 40

verward kan raken, met alle gevolgen van dien. Aan de kooien zijn eisen gesteld: een konijn moet er rechtop in kunnen staan en languit in kunnen liggen. De meeste konijnen lijken op hun gemak in deze toch wel ongewone omstandigheden. Sommigen vinden het wat spannender; net als mensen reageren konijnen verschillend op situaties, afhankelijk van hun karakter en ervaringen. Ook het ras speelt mee; sommige konijnenrassen zijn wat rustiger van aard; andere staan van nature wat meer ‘op scherp’.

GOED, BETER... FRAAI! Dat het hier gaat om méér dan een ‘beauty contest’ blijkt als we de zogenaamde keur- of beoordelingskaarten bestuderen, die aan elke kooi hangen. Deze kaarten vermelden algemene zaken als ras, kleur, geslacht en de aanduiding jong of oud, en verder alle raskenmerken waarop wordt beoordeeld.

En dat zijn zeker niet alleen schoonheidskenmerken! Zaken als een goede bouw, conditie en verzorging spelen ook een belangrijke rol. En terecht. De keuringen dienen niet alleen om het oog van bewonderaars te strelen, zij beogen ook de gezondheid van het ras te bewaken en te bevorderen.

Alle te keuren konijnenrassen zijn ingedeeld in zeven groepen: 1) kleur; 2) tekening; 3) verzilvering/pareling; 4) kleurpatroon; 5) wit; 6) hangoren; 7) bijzondere haarstructuur. Daarnaast is er nog de klasse AOC (All Other Colours). In deze laatste groep vallen konijnen wiens ras wel is erkend, maar hun specifieke kleur binnen dat ras (nog) niet. Deze kleur moet echter al wel erkend zijn bij een ander ras. Dan is er nog de ‘Vrije klasse’ of ‘Spiegel der Fokkerij’; hierin kunnen dieren worden aangeboden die nog niet zijn erkend, bijvoorbeeld konijnen met een nieuwe, niet bestaande kleur of een compleet nieuw ras.

Vaste punten waarop wordt beoordeeld zijn in alle groepen: gewicht, type, bouw en stelling, lichaamsconditie en verzorging.

Daarnaast verschilt het per groep op welke eigenschap extra nadruk wordt gelegd.

Op de kaart van de Belgische Haas (groep 1) bijvoorbeeld, worden ‘dek- en buikkleur’ en ‘tussen- en grondkleur’ expliciet vermeld. Bij de Rex (groep 7) zijn dit ‘structuur en conditie’ en ‘dichtheid en lengte’ van de pels. Bij de Nederlandse Hangoordwerg (groep 6) wordt extra aandacht gegeven aan de ‘kopvorm’ en de ‘structuur, dracht en lengte’ van de oren.

In totaal zijn er voor elk konijn over al deze onderdelen 100 punten te vergeven.

Behalve punten wordt er door de keurmeesters ook commentaar gegeven. Wij zien afkortingen als V, G, ZG, F en U. Die eerste drie kunnen we plaatsen (Voldoende, Goed en Zeer Goed), maar F en U? Een vriendelijke fokster

legt uit dat F staat voor ‘Fraai’ en U voor ‘Uitmuntend’. Een stukje fokkersjargon. Dat woordje ‘fraai’ zullen we nog vaker tegenkomen; het is volledig ingeburgerd in de fokkerswereld.

ERKENNING Vanzelfsprekend wil Rabbit Time! meer weten over de achtergrond van dit alles.

Wij spreken hobbyfokster Cindy Scheenaart, al 30 jaar ‘in het fokkersvak’. Zij is hier vertegenwoordigd met negen van haar konijnen van het ras Nederlandse Hangoordwerg (NHD). Cindy is een tikje gespannen. Zij hoopt vandaag op erkenning van haar NHD in de kleurslag ‘fawn’ (wildkleur geel). Ook hoopt zij op definitieve erkenning van haar eigen fokproduct de Nederlandse Hangoordwerg ‘Leeuwenkop’ 41

(in de kleur ‘Madagascar’), zo genoemd naar de manen die de kop omlijsten, net als bij een (mannelijke) leeuw.

Het ras kreeg vorig jaar een voorlopige erkenning. Nu is het wachten op het oordeel van de Standaardcommissie. Maar liefst negen jaar zorgvuldig fokken heeft tot dit resultaat geleid. Dat heeft vooral te maken met het feit dat Cindy zuinig is op haar voedsters; zij krijgen slechts één à twee nestjes per jaar.

NIET OM HET GELD MAAR OM DE EER

RASKAMPIOEN OF BONDSKAMPIOEN? Hier en daar prijkt een kleurige rozet aan een kooi, ten teken dat de tijdelijke bewoner of bewoonster gelauwerd is als ‘Nationaal Raskampioen’ of zelfs ‘Nationaal Bondskampioen’. Sommige konijnen kunnen zelfs bogen op twee rozetten; zij zijn zowel Ras- als Bondskampioen.

Hoe zit dat? De KLN heeft bondsmedailles beschikbaar voor fokkers van de ‘fraaiste ram’ en ‘fraaiste voedster’ (jong en oud) van de hele show, het ‘fraaiste dier’ in de AOC-klasse en het ‘fraaiste dier’ in de Vrije klasse. Zij krijgen de rood-wit-blauwe drieringsrozet ‘Nationaal Bondskampioen’ aan hun kooi.

Ook aan de fokker van het ‘fraaiste dier’ van elk ras wordt een medaille uitgereikt, met de groen-gele éénringsrozet ‘Nationaal Raskampioen’.

Zo kan het gebeuren dat hetzelfde konijn zowel het Nationale Raskampioenschap als het Nationale Bondskampioenschap in de wacht sleept.

42

Behalve de KLN stelt ook de Champion Show zelf ‘ereprijzen’ beschikbaar. Uit elk van de zeven groepen wordt één winnaar (of winnares) gekozen; die ontvangt een Ereprijs. Hiervoor moet een kandidaat ten minste het predicaat ‘Zeer Goed’ en een minimum aantal punten van 93 (van de 100) hebben gescoord.

Alle groepswinnaars nemen het tenslotte tegen elkaar op op de eindjurytafel. Uit hen wordt uiteindelijk de Kampioen van de hele show gekozen. Deze ontvangt de Hoofdereprijs.

Om voor deze Hoofdereprijs in aanmerking te komen, moet een dier het predicaat ‘Fraai’ en 96 punten of hoger hebben behaald. Een blik in de catalogus leert ons welk konijn deze eer te beurt is gevallen: een jonge Belgische Haas voedster.

Want het gaat hier echt om de eer; grote geldbedragen vallen er niet te winnen. De fokker van de Showkampioene ontvangt de Hoofdereprijs van € 50,=.

Natuurlijk hoort daar ook een ‘fraaie oorkonde’ bij. Ook de Jan Giesbersprijs (€ 50,=) valt hem of haar ten deel. Omdat de voedster ook als ‘fraaiste’ in haar groep (1; kleur) is verkozen, ontvangt haar fokker ook een ‘fraai, zwaar verzilverd jubileumbord’ dat Ornithophilia ter gelegenheid van haar 120-jarige jubileum aan de groepswinnaars beschikbaar heeft gesteld.

Afhankelijk van het aantal inzendingen variëren de te winnen prijzen in de diverse groepen van € 10,= tot € 25,=. Daar gaat dan nog het inschrijfgeld van € 5,50 per konijn vanaf. Val je, als vierde geëindigd, net buiten de boot, niet getreurd: sponsor Kasper Faunafood biedt als ‘troostprijs’ een voerton aan de fokker van het ‘fraaiste konijn op drie na’ in iedere groep.

STIPPEN EN STREPEN Wij gaan op zoek naar het kooinummer van de Showkampioen, maar worden onderweg voortdurend afgeleid. Hoe kan het ook anders, met zoveel verschillende soorten konijnen om ons heen! De mooie, bescheiden ‘Thrianta’ met z’n dichte, oranjerode vacht die gloeit als de ondergaande zon. De ‘Papillon’ met z’n grappige stip-en-streeppatroon. De ‘Lotharingers’, in klein- en in reuzenformaat.

Oók streep, maar minder stip. Want het luistert nauw hoor, die vachttekening. Een gekleurde ‘vlinder’ op de neus, één stip op elke wang, oogringen, gekleurde oren, een ‘aalstreep’ over de rug en minimaal drie maar maximaal acht stippen op elke zijde. Bij de Rijnlanders zijn de stippen van verschillende kleuren: bruin-en-zwart of blauw-enzwart. De ‘Witte van Hotot’ is dan weer smetteloos effen wit, alleen de ogen zijn omrand met koolzwarte ‘eyeliner’. Ook de wimpers zijn zwart, waardoor

de ogen opgemaakt lijken als die van een Egyptische prinses uit de tijd van de farao’s.

PARELS, TRIANGELS EN SPITZEN We bewonderen de prachtige blauwgrijze Parelfeh, wiens vacht haartoppen heeft met een wisselende kleurschakering. ‘Pareling’, noemen kenners dat effect.

En we leren nog meer nieuwe woorden en termen.

‘Verzilvering’ heeft niets te maken met edelmetaal maar met de hoeveelheid zilverwitte haarpunten op de donkere vacht van het Zilvervos konijn. Hierdoor lijkt het alsof de vacht bedekt is met een glinsterend laagje dauw. Een ‘rozet’ is – behalve een mooie prijs – wat je ziet als je in de vacht van een Chinchillakonijn blaast: een cirkelpatroon van wel vier gekleurde ringen, dat ontstaat doordat elke haar, gerekend vanaf de huid, vier kleuren heeft: donkergrijs, wit, zwart en de toppen lichtgrijs. Een ‘geblokt’ type ziet er niet uit als een schaakbord, maar heeft een compact gebouwd lichaam. De ‘triangel’ van het Tankonijn is geen muziekinstrument maar het driehoekig, tankleurige stukje vacht achter de oren.

Zijn ‘spitzen’ zijn geen balletschoenen maar lange, uitstekende haren met tankleurige punten op de borst en flanken . ‘Madagascar’ is hier geen Afrikaans eiland maar een kleur, of liever 43

gezegd: kleurslág, evenals lilac, feh, ivoor, otter, fawn, isabella en harlequin. Verder zijn ‘Zilvervos’, ‘Gouwenaar’, ‘Chinchilla’ en ‘Tan’ zowel kleurslagen als rassen.

FOKKERSTOPOGRAFIE Namen zijn sowieso misleidend in de konijnenfokkerswereld.

De ‘Belgische Haas’ bijvoorbeeld komt niet uit België en is ook geen haas maar een konijn. De ‘Japanner’ vindt zijn oorsprong in Frankrijk. De ‘Rus’ en de ‘Hollander’ komen uit Engeland. De ‘Alaska’ uit

Duitsland. De bakermat van het ‘Pooltje’ ligt in niet in Polen maar in Frankrijk of Engeland, hoewel het ras voor het eerst (al rond 1900!) werd erkend in Duitsland. De ‘Californiër’ stamt uit Noord-Amerika maar de Rode Nieuw-Zeelander weer uit Californië. Kunt u het nog volgen?

STRENGE CONTROLE Alle konijnen maken een goed verzorgde en gezonde indruk. Daar wordt ook streng op gecontroleerd. De keuring betreft niet alleen raskenmerken, maar ook gezondheid en conditie. Vacht, nagels, genitaliën, gebit, ogen, alles wordt aan zorgvuldige inspectie onderworpen.

Gelige verkleuring in een witte vacht? Puntenaftrek. Een niet helemaal proper kontje?

Scheef tandje, traanoogje?

Diskwalificatie.

De crème de la crème van konijnenrassen is hier vertegenwoordigd. Maar hoe zit het met de net-niet-goedgenoeg exemplaren? Die met een stipje teveel, of de oren net ietsje te lang? Hoewel 44

met deze dieren niet kan worden geshowd omdat zij niet voldoen aan de rasstandaard*, kunnen sommigen van hen wel worden ingezet voor de fokkerij. Fokster Cindy houdt van haar nestjes gemiddeld twee konijntjes voor de eigen fok en de show. De anderen worden verkocht, maar niet aan de eerste de beste! Zij vindt het belangrijk dat de diertjes goed terechtkomen.

Het liefst verkoopt ze hen als koppel van twee (gecastreerde ram-voedster). Verder stelt ze eisen aan de nieuwe behuizing en geeft belangstellenden en kopers uitvoerige informatie over voeding en verzorging.

Ook nazorg na bijvoorbeeld een castratie valt onder deze service.

* De rasstandaard beschrijft hoe de ideale vertegenwoordiger van een bepaald ras eruit moet zien.

Wij hopen van harte dat de andere fokkers ook zo verantwoord te werk gaan.

Een fokker met hart voor zijn of haar dieren stelt het belang van de dieren voorop. Alle konijnen, showwaardig of niet, hebben recht op een konijnwaardig leven!

DE KAMPIOENE Uiteindelijk vinden we kooi 454, herkenbaar aan de feestelijke rozetten, met daarin de Kampioene van de show: een jonge Belgische Haas voedster.

Maar mevrouw geeft niet thuis.

Zij is alle aandacht even beu en heeft zich verstopt onder het stro. Het is ook niet niks: die grote hal vol vreemde geluiden en geuren, onbekende mensen, onbekende konijnen.

Gelukkig is het maar voor drie dagen.

Als onze ogen (voorlopig!) even verzadigd zijn met konijnen, is het tijd voor een ronde langs de stands en kraampjes die allerlei waar aanbieden, waaronder dierbenodigdheden, diervoeders, gedroogde kruiden(mixen), boeken en andere hebbedingetjes.

WORKSHOP Op een plekje achteraf, uit de loop van het grote publiek, wordt een workshop

konijnkeuren gegeven. Twee witte Rexkonijnen zitten op een tafel onder toeziend oog van twee witgejaste keurmeesters, die de toehoorders uitleggen waar zoal op moet worden gelet bij een goede beoordeling. Hoewel de fokkerswereld van oudsher voor een groot deel uit mannen bestaat, zien we hier opvallend veel meisjes.

Hoog tijd voor een pauze. In de druk bezochte cateringhoek valt op dat er rekening is gehouden met het vele manvolk: de broodjes worst, hamburger en gehaktbal vinden gretig aftrek, onder het genot van een biertje.

Wij beperken ons tot thee en geven onze voeten hun welverdiende rust.

Vooruit dan, nog één rondje ‘konijn’. Op zoek naar de nummers twee en drie. Drie is gauw gevonden: een prachtige, of liever gezegd, ‘fraaie’ Tan. De kooi van nummer twee, de Satijn ‘ivoor’, is leeg. Is die al naar huis?

Voor ons wordt het zo zoetjes aan ook tijd om naar huis te gaan. Nog even schieten we Cindy aan. Hoe is het gegaan? Cindy straalt. Haar Nederlandse Hangoordwerg in de kleurslag ‘fawn’ (geel wildkleur) is na vier jaar erkend. De voorlopige erkenning van de ‘Leeuwenkop’ is met een jaar verlengd.

Als klap op de vuurpijl heeft haar NHD ‘Leeuwenkop’ ram in de kleur ‘fawn’ het Bondskampioenschap in de AOC-klasse gewonnen. Zij kan terugkijken op een geslaagd evenement. En wij op een leerzame en kleurrijke ervaring.

Auteur: Karen de Graaff Foto’s: Nicole Verhoeven en Annemarie van den Heuvel Bronnen: Champion Show 2015 secretariaat | Konijnen.net | Cindy Scheenaart; Bunnyranch Chanty | Champion Show Catalogus 2015, Almanak 2014-2015 en Vraagprogramma 2015 | Kleindierliefhebbers Nederland | Konijnen houden als liefhebberij, R. Kooistra | | Lotharingerclub | Bunnybunch.nl | Geïllustreerde Konijnen- en knaagdieren Encyclopedie, E. Verhoef-Verhallen

45

1

?

Zoals elk konijn, wassen ook mijn konijnen zich veel. Ik kijk graag naar hoe ze dat wassen precies doen. Tijdens het observeren viel het mij op dat voordat ze hun oren, oren en kopje wassen, ze eerst met hun pootjes schudden. Waarom doen ze dit?

Panel

~ Annika Vermeulen

VRAGEN

We vragen ons allemaal wel eens af waarom ons konijn bepaald gedrag vertoont. Zouden we niet heel graag willen weten wat er in hun koppie omgaat? Konijnen zijn prooidieren die niet snel laten merken dat ze ziek zijn, en vaak als je wat merkt, zijn ze al behoorlijk ziek. Konden ze maar praten!

Konijnen maken weinig geluiden om te communiceren en hun lichaamstaal is niet voor ieder konijnenbaasje even duidelijk. Dat maakt het soms lastig om je konijn goed te begrijpen, maar andersom begrijpt jouw konijn jou ook vaak niet. Daarom hebben wij een panel samengesteld om vragen te beantwoorden die betrekking hebben op het houden van je konijn.

Konijnen hebben inderdaad een soort ritueel tijdens het verzorgen en wassen van zichzelf.

Ze schudden hun poten, likken soms hun voorpoten en wassen vervolgens hun kop en oren. Dit gedrag vertonen bijna alle konijnen en is instinctief. Instinctief gedrag heeft een functie.

De reden waarom een konijn dit zou kunnen doen is omdat spieren hiermee â&#x20AC;&#x2DC;losâ&#x20AC;&#x2122; worden geschud alvorens tot wassen over te gaan.

Het kan ook de functie hebben om eventuele viezigheid van de poten te schudden voordat ze zichzelf gaan wassen. Dit interessante gedrag wordt trouwens weinig beschreven door deskundigen en er is naar mijn weten ook geen onderzoek naar gedaan.

2

~ Eline Teygeler

Mijn konijn lijkt soms wat pijn te hebben bij het plassen. Nu heb ik geprobeerd om me hierin te verdiepen, maar ik word er niet veel wijzer van. Ik heb ergens gelezen dat het te maken kan hebben met te veel calcium. Hoe zit dit precies? ~ Kim Snuverink

Eline Teygeler Gedragstherapeut

Marcel van der Heyden Wetenschapper/Bioloog

Bij konijnen is het belangrijk dat de calciumconcentratie in het bloed niet te hoog wordt, omdat konijnen calcium met name via hun nieren uitscheiden. Wanneer de calciumconcentratie toch te hoog wordt, zal niet alle calcium in de urine oplosbaar zijn en ontstaan er calciumcarbonaatkristallen. Dit kan leiden tot zogenoemd blaaszand in de blaas. Bovendien kunnen er gemakkelijker nier- en blaasstenen ontstaan. De kans op blaasontsteking wordt verhoogd door blaaszand en blaasstenen. Nierstenen kunnen ook een blokkade geven in de nier. Al deze verschijnselen kunnen ook pijn geven.

Naast de hoeveelheid calcium is ook het type calcium in het voedsel en de calcium:fosforverhouding van belang. ~ Dr. Marcel A.G. van der Heyden

Bieneke Meek Dierenarts

Dit is een beknopte antwoord op bovenstaande vraag. Aan het volledige antwoord, inclusief de onderzoeken waarop Dr. Marcel A.G. van der Heyden dit heeft gebaseerd, is een artikel gewijd. Dit artikel vind je elders in deze editie.

46

3

Hoe het kan dat het lijkt dat myxomatose steeds erger wordt, en dat konijnen ondanks het enten (nieuwe enting) hieraan overlijden? ~ Dorien Schellekens

Sinds een paar jaar is de vaccinatie voor konijnen aangepast. Vroeger gebruikten we in de dierenkliniek een vaccin (enting) voor myxomatose die een half jaar werkte. De nieuwe entstof werkt een jaar. Soms lijkt het alsof gevaccineerde konijnen toch myxomatose kunnen krijgen en er zelfs aan kunnen sterven.

De belangrijkste verklaring daarvoor is als volgt. Het konijn kan wel een lichte vorm van myxomatose krijgen, dan zijn er bulten of korsten te zien aan de oren en ogen. Maar het konijn heeft hier verder geen last van. Als het konijn dan tegelijk ziek wordt door iets anders, dan zal de dierenarts misschien denken dat het konijn de echte myxomatose heeft.

Een andere oorzaak is dat het konijn al een ziekte onder de leden heeft, waardoor de vaccinatie niet goed werkt. Denk hierbij aan een sluimerende baarmoederontsteking of -tumor, E. cuniculi of een slecht gebit.

Het is voor een dierenarts moeilijk aan te tonen dat het konijn echt myxomatose heeft. Dit is meestal een gok. De enige methode om aan te tonen dat de doodsoorzaak myxomatose was, is als we het dode konijn laten onderzoeken door een officiële patholoog voor dieren. De konijnen die met de nieuwe entstof gevaccineerd zijn en in dat jaar sterven, mogen op kosten van de fabrikant onderzocht worden op myxomatose.

Voor meer informatie hierover kunt u altijd contact opnemen met uw eigen dierenarts.

Als een konijn met de nieuwe entstof gevaccineerd is, werkt de vaccinatie de eerste drie weken nog niet goed. Het konijn kan dan nog wel myxomatose krijgen en eventueel sterven.

Een laatste oorzaak die ik kan noemen, is dat sommige dierenartsen een ander merk vaccin gebruiken. In Nederland bestaat een ander vaccin dat ook tegen myxomatose werkt en veel goedkoper is. Maar dit goedkope vaccin heeft maar een aangetoonde werking van zes weken.

Ook kan het zijn dat wel de goede vaccinatie is gebruikt, maar dat deze onwerkzaam is omdat het flesje niet constant gekoeld is geweest.

Als je een konijn koopt of overneemt, let dan op dat er een vaccinatieboekje bij zit, en dat er echt ook een stickertje van de entstof in het boekje geplakt is. Dan weet je (redelijk) zeker dat het konijn echt gevaccineerd is. Er moet ook de datum van vaccinatie bij staan, de datum dat de enting verlopen is (dus na een jaar), en de handtekening en stempel van een dierenarts. Een vaccinatie mag alleen maar door een dierenarts zelf gegeven worden, dus niet door een medewerker van een opvang. Let ook op de datum die op het stickertje van de entstof staat, de vaccinatie mag niet verlopen zijn (EXP). ~ Bieneke Meek Heb jij een vraag voor één van onze panelleden?

Stuur die dan naar: rabbit-time@live.nl. o.v.v. Panelvraag.

Uit de vragen kiezen we er per panellid één uit, die gepubliceerd en beantwoord zal worden in de daaropvolgende editie van Rabbit Time!.

Je krijgt van ons bericht wanneer je vraag is uitgekozen.

inatieboekje

het vacc ënt is, vind je in g. ge jn ni ko je er tin Wanne atie over deze en belangrijke inform 47

48

Rabbit Time! kijkt Hop Wie kent hem niet? De paashaas. Als klein meisje liep ik met Pasen hobbelend over het grasveld te zoeken naar eieren die hij had achtergelaten. En dan vooral dat gouden ei! Nu loop ik als konijnengek als een bezetene alle winkels binnen, op zoek naar leuke konijnenspulletjes; want daar staan de winkels immers vol mee rond Pasen. En wat is nou leuker dan ook nog een animatiefilm over de paashaas? Toen in 2011 de film Hop uitkwam, moest en zou ik hem dan ook zien!

Paashaas met pensioen

Hop is een live-action/animatiefilm en is geregisseerd door Tim Hill, die ook regisseur is van Alvin and the Chipmunks. In Hop gaat de paashaas met pensioen. Zijn 17-jarige zoon E.B. (afkorting van Easter Bunny) krijgt de leiding over de chocoladeproductie op Paaseiland.

Omdat E.B. liever rockster wil worden, vlucht hij naar de mensenwereld. Hij komt terecht in Hollywood, waar hij vriendschap sluit met de twintigjarige Fred en wonderlijke avonturen beleeft. Intussen ontstaat er op Paaseiland een strijd om de macht tussen de kuikens en de konijnenhulpjes van de paashaas.

Paasfabriek

De film neemt je mee naar het prachtige Paaseiland dat al snel een hoog ‘aaah’-gehalte krijgt als je kleine E.B. ziet drummen op zijn trommeltjes. De schitterend geanimeerde hazen nemen je direct mee in het verhaal. Onder de grond van Paaseiland blijkt de paasfabriek te schuilen: een plek waar alle snoepjes en eitjes worden gemaakt die de paashaas bij alle kinderen in de wereld brengt. Een drukke, maar vooral een kleurige fabriek waar kuikentjes en hazen samenwerken.

Redding

Wanneer E.B. zijn droom probeert waar te maken, bedenkt hij toch dat vriendschap belangrijker is en gaat terug om Fred te redden.

E.B. gooit zijn drumkunsten in de strijd en redt daarmee de paasfabriek van het kwaadaardige kuiken Carlos.

De film geeft tussen de regels door een prachtige boodschap mee: Volg je dromen!

Feelgood film

Mocht je niet van een live-action/animatiefilm houden en vind je pratende dieren in een film wat te overdreven, dan raad ik je deze film niet aan. Maar zijn dit geen storende factoren voor je? Ga hem dan zeker kijken.

De film kijkt lekker makkelijk weg en de animaties zijn erg mooi. Kortom een leuke feelgood film! Kruip deze Pasen dus lekker met de hele familie op de bank om deze heerlijke film samen te kijken. Pluspunt: bij een konijnenliefhebber valt hij zonder enige twijfel in de smaak!

Auteur: Cynthia ten Bras

Fred de Haas

Als E.B. in Hollywood aankomt en Fred ontmoet, komt de animatie samen met de live-action.

Fred de Haas blijkt een jongeman te zijn die nog heel wat dingetjes in zijn leven nog niet op de rit heeft. Zo is hij haastig op zoek naar een baan.

Na heel wat sollicitaties heeft hij zijn droombaan nog steeds niet gevonden. Totdat Fred het idee krijgt om de eerste menselijke paashaas te worden.

Gekonkel

Ondertussen zijn de meest schattige vrouwelijke haasjes, ook wel de roze ‘barettes’ genoemd, op zoek naar E.B. en zet het Mexicaanse kuiken Carlos alle kuikens in de paasfabriek tegen de paashaas op. Wanneer de roze ‘barettes’ Fred meenemen naar Paaseiland vanwege een misverstand, grijpt kuiken Carlos zijn kans.

Hij neemt samen met alle andere kuikens de paasfabriek over.

49

Het hazenmuseum in Zwitserland Curiosa collectie hazen en konijnen

Klokslag tien uur stonden we er voor de deur, het enige hazenmuseum in Europa.

In een klein dorp in het noorden van Zwitserland, bevindt zich het hazenmuseum van de familie Pürro. Ondanks dat het museum beperkte openingstijden heeft maakt de familie, voor konijnenvrienden uit het buitenland, graag een uitzondering. De trotse eigenaars van deze privéverzameling hebben in 23 jaar een unieke collectie opgebouwd waar zij graag en met veel enthousiasme, over vertellen.

DE VERZAMELING

De familie Pürro licht toe dat zij zich erop hebben gericht om zoveel mogelijk hazen en konijnen te verzamelen van verschillende materialen. Van melkcupjes met afbeeldingen van alle in Europa voorkomende konijnenrassen tot een oude metalen draaicarrousel met feestende hazen en konijnen.

De belangrijkste voorwaarde is dat hazen en konijnen de hoofdrol spelen. Wanneer de konijnen zouden kunnen spreken, zouden zij veel interessante verhalen met ons kunnen delen.

IN HET MUSEUM

Na de vriendelijke ontvangst neemt de familie ons mee naar het oude vakwerkhuis.

Eenmaal binnen worden we verrast door drie etages curiosa, alles met betrekking tot hazen en konijnen.

Van hout tot stof, van ge- of verbruiksartikel tot kunstvoorwerp, het is allemaal in het museum te vinden.

STEIFF KONIJN

Zo is er bijvoorbeeld het ‘Steiff konijn’ dat trots poseert in de grote zaal van het museum.

Steiff, het oudste pluchemerk ter wereld, bestaat al vanaf 1880 en kenmerkt zich door een metalen knoop in het linker oor. De oorsprong van het konijn in het museum is te herleiden tot 1902. Hij behoort waarschijnlijk tot een van de eerste in Duitsland geproduceerde knuffeldieren.

HANSI

Ook voor ‘Hansi’ heeft de familie Pürro een speciaal plekje in het hart en in het museum gereserveerd.

Nadat Hansi in 2000 op de voorpagina van twee tijdschriften heeft gestaan, werd door bezoekers speciaal naar hem gevraagd.

Zo is het gekomen dat Hansi in het museum een eigen zuil heeft gekregen zodat hij door alle mensen bewonderd kan worden.

50

Eén van de eerste Steiff konijnen

TAFERELEN

Bijzondere aandacht heeft de familie besteed aan het in scene zetten van diverse tafereeltjes. Herkenbare gebeurtenissen, o.a. van ouders en kinderen, speelplaatsen en andere situaties uit het dagelijks leven worden door de konijnen uitgebeeld.

WIJN

Dat het verzamelen van konijnen zich niet beperkt tot kinderen bewijst de collectie wijn waarop de familie ons met trots wijst. Duitse, Franse maar ook Spaanse wijnen dragen een etiket met afbeeldingen hazen en konijnen. Hoewel ons wordt verzekerd dat we hier te maken hebben met echte kwaliteitswijnen, kan de familie het niet over het hart verkrijgen om de wijnen te gebruiken voor consumptie. Met de uitspraak “TIERisch gut gell” maakt de familie duidelijk welke waarde zij aan hun verzameling toekennen.

gemaakt en aan het museum geschonken. De schilderijen, waarop hazen en konijnen in hun natuurlijke leefomgeving worden afgebeeld, vormen een speciale collectie die zich kenmerkt door een zorgvuldige weergave van de werkelijkheid met oog voor biologische details.

KLEDING

Na een uitgebreide rondleiding in de verschillende ruimtes van het museum worden we naar een lift geleid die op zichzelf een museumstuk vormt. Met begeleidende geluiden en

schokken komen we aan in de kelder van het oude huis.

Daar wacht ons opnieuw een verrassing. Na een aantal seconden wordt de donkere ruimte uiteindelijk hel verlicht door tl-buizen. Menshoge paspoppen staan vlak voor ons en presenteren ons mode met op alle kledingstukken minstens een afbeelding van een haas of konijn. Of het volledig voldoet aan de huidige modetrend laten we in het midden, maar vast staat dat, voor konijn-minnende mensen, deze kledingstukken een collectors’s item zullen vormen.

KUNST

In het museum is een tijdelijke tentoonstelling met olieverf schilderijen van Erika Niemann.

Deze persoonlijke kennis van de familie heeft een grote verzameling schilderijen

Uit de collectie van Erika Niemann

51

GEBRUIKSVOORWERPEN

Ook voor het maken van het ‘toilet’ biedt het museum uitkomst. Wanneer we in de volgende ruimte komen zien we diverse gebruiksartikelen waarbij de liefhebber zich kan omringen met zijn favoriete dieren. Van de toiletbril tot de handdoek en van zeep tot eau de toilette, alles heeft de vorm of een afbeelding van een haas of konijn.

Natuurlijk worden ook de kleine mensen niet vergeten. De uitdrukking ‘met de paplepel ingegeven’ blijkt in het museum letterlijk in de praktijk te zijn gebracht. Van babybordjes tot soepterrine en van slab tot servet, de collectie van het museum is indrukwekkend.

COLLECTIE MET GEVOEL

Ondanks dat het Zwitserse museum het niet moet hebben van grote bezoekersaantallen, wordt het verschil misschien wel gemaakt door het gevoel en de zorgvuldigheid waarmee de collectie is samengesteld.

Geen ultramoderne verlichting in een moderne expositieruimte, maar flikkerende tl-buizen en oude houten tafeltjes in een traditioneel vakwerkhuis. Maar zeg nu zelf, herkennen mensen met dezelfde liefde voor hazen en konijnen elkaar niet onder alle omstandigheden?

Met mooie verhalen in ons hoofd en vele hazen en konijnen in ons hart, nemen

Ook de laatste etage van het museum ontlokt ons vele ‘ah’s en oh’s’. Waar de mobiel boven de wieg voor sommige van ons herkenning kan oproepen, of het gevoel dat dat toch wel heel mooi was geweest voor de kinderkamer, zien we vele voorwerpen die het konijn als knuffeldier laten zien.

52

we afscheid van het bijzondere museum. De familie Pürro brengt ons terug naar de auto en met de beste wensen voor onze eigen konijnen thuis zwaaien zij ons uit.

GESLOTEN

Helaas heeft het hazenmuseum enkele maanden na ons bezoek haar deuren voorgoed gesloten, maar ik wilde jullie mijn verhaal over de unieke collectie van deze bijzondere familie niet onthouden. We hopen dat alle met zorg verzamelde voorwerpen inmiddels een goed nieuw thuis hebben gevonden.

Auteur en foto’s: Lonneke Behr

53

Colofon

Rabbit Time! E-magazine is een uitgave van Rabbit Time!

Postadres: Dennenweg 14 8084 HN â&#x20AC;&#x2DC;t Harde Telefoon: 06 - 81 17 21 68 Website: www.rabbittime.nl Hoofdredactie: Heleen Mulder Inzendingen: Voor het insturen van verhalen, anekdotes kunt u mailen naar: rabbit-time@live.nl Voor het insturen van fotoâ&#x20AC;&#x2122;s kunt u mailen naar: rabbittime-fotografen@hotmail. com

Redactie: Sef Coppers Annemarie van den Heuvel Audrey Fial-Bos Elise Verheuvel Karin van Puffelen Lonneke Behr Marcel van der Heyden Cynthia ten Bras Karen de Graaff Sabine Brouwer Nicole Verhoeven Marloes Hanema Peggy Verdonschot Joyce van Meel Christel Vinken-Franssen Elmie de Zwart Roxanne Lenzen Carry Legius

Met dank aan: Nikki de Wals Gerrit van Gaalen Truus van Gaalen Tamsfransehangoren Eline Teygeler Bieneke Meek Sonja Stroop Inge van Winden Mieke Holtslag Ineke Desmaele Leoni van der Linden Tamara Dibbits Karel Schaessens Marcel Brunink Hans Noordzij Mieke Romme Cindy Scheenaart Evert-Jan de Boer

Algemene informatie: Voor algemene informatie kunt u mailen naar: rabbittime12@gmail.com

Foto: Inge van Winden

Voor de disclaimer verwijzen we u naar: www.rabbittime.nl

54