In memoriam Paul De Knop

Paul De Knop zal als rector van de VUB bekend blijven door zijn introductie van moderne managementstechnieken in de bedrijfsvoering van de universiteit. Onder zijn bewind startte de VUB met de uitwerking van een allereerst Algemeen Strategisch Plan. Het betekende een belangrijke hertekening van de structuur en financiën van de faculteiten. Mede door het plan kon de VUB blijven rekenen op een onverminderde financiering binnen het ‘gesloten enveloppesysteem’ dat de Vlaamse overheid voor het hoger onderwijs adopteerde. De Knop was als geboren Antwerpenaar een onvervalste VUB’er. Na zijn middelbare schooltijd schreef hij zich in aan de faculteit LK van de Vrije Universiteit Brussel, waar hij in 1976 afstudeerde als licentiaat Lichamelijk Opvoeding. Hij zou in 2004 decaan van ‘zijn faculteit’ worden. Aan de VUB behaalde hij ook zijn doctoraat én een licentiaatsdiploma vrijetijdsagogiek. Aan de Britse University of Leicester studeerde hij af als Master in the Sociology of Sport & Sports Management.

Als sportman in hart en nieren beschikte hij over een tomeloze energie, die resulteerde in een rits van academische en publieke functies – te veel om op te noemen. Enkele uitschieters: van 2002 tot 2006 was hij voorzitter van de Raad van het Gemeenschapsonderwijs en van 2007 tot 2008 van het GO! – onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Hij had een beslissende invloed op de totstandkoming van het Strategisch Plan voor de Sport van Vlaanderen, was vier jaar lang adjunctkabinetschef van Vlaams minister van Sport Bert Anciaux (2004-2008) en twee keer voorzitter van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (2009-2010/2015-2016). In 2013 werd hij voorzitter van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR, 2013-2015).

Een aparte verwezenlijking die hij op zijn naam mag schrijven, is die van het “Topsport en Studie”-programma waartoe hij in 1988 het initiatief nam. Sindsdien is het gekopieerd door alle andere universiteiten en opgenomen in het Vlaams topsportbeleid. Tegen het einde van zijn rectorschap leverde hij overigens zelf een topsportprestatie door mee de vlag van de VUB op de top van Mount Everest te helpen planten. Hij ging met een Himalayaexpeditie mee tot op de top van de 5.540 meter hoge Kala Patthar, een onderdeel van de hoogste berg ter wereld. Hij was ook altijd van de partij wanneer de VUB deelnam aan de 1.000 kilometer fietsen voor Kom Op Tegen Kanker. Als aanhanger van moderne managementstechnieken en pleitbezorger van publiek-private samenwerkingsverbanden stond hij aan de wieg van twee fitnesscentra en een rugby- en atletiekcentrum op de VUB-campussen in Jette en Etterbeek. Hij realiseerde ook U-Residence, met een totale investeringswaarde van 13 miljoen euro. Tekenend voor zijn ondernemersinstinct is eveneens zijn actieve begeleiding bij de oprichting van DoublePass door twee doctoraatstudenten van zijn faculteit. De spin-off meet de kwaliteit van de jeugdopleidingen van voetbalclubs en vervult ondertussen opdrachten voor de Premier League en de Bundesliga. Het hoogtepunt van zijn inspanningen voor meer publiek-private samenwerkingen was zonder twijfel de uitgifte van VUBobligaties in oktober 2015. Daarmee trok de Vrije Universiteit Brussel als allereerste Europese universiteit naar de beurs. Met de opbrengst van die operatie – zo’n 61 miljoen euro – kon worden gestart met de bouw van een 600-tal nieuwe studentenflats, verschillende aula’s, een nieuw zwembad en een nieuwe Cultuurtoren met bar Pilar die het vroegere KultuurKaffee vervangt. Het zogeheten XY-complex geeft de campus in Etterbeek langs de kant van de Triomflaan een volledig nieuw uitzicht.

De hele vernieuwingsoperatie leverde Paul De Knop de bijnaam ‘Paul De Bouwer’ op. Maar ook op organisatorisch vlak trok hij nieuwe structuren op. Zo was hij de drijvende kracht achter – onder meer - een nieuw organiek statuut van de VUB, een nieuw intern allocatiemodel en een nieuwe fundraisingunit. Hij initieerde een nieuw vicerectoraat Innovatie en Valorisatie. Hij was een fervent voorvechter voor een bredere internationalisering van de universiteit.

Als rector was Paul De Knop een groot pleitbezorger voor een toenadering tussen de zusteruniversiteiten ULB en VUB. Onder zijn rectorschap zag de Brussels University Alliance (BUA) het licht, met als doel waar mogelijk de krachten te bundelen op het gebied van onderwijs, onderzoek en infrastructuur en logistiek. Het is typerend voor de inspirerende daadkracht en visie van Paul De Knop dat ook hier snel kon worden uitgepakt met resultaten. Zo werd in december van 2017 officieel Usquare.brussels voorgesteld, het gezamenlijke project van de VUB en de ULB dat de verlaten rijkswachtkazernes aan de Generaal Jacqueslaan en de Kroonlaan moet omvormen tot een internationale universiteitswijk, met ruimte voor onderzoek en studentenhuisvesting. Een ander opvallend BUA-project dat op stelten staat, is de bouw van een ‘Learning & Innovation Center’ dat door zijn geplande ligging op de grens tussen de campussen van de ULB en de VUB in Etterbeek ook letterlijk een bres zal slaan in de scheiding van beide universiteiten en waarvoor in april 2022 de eerste steen gelegd werd.

Paul De Knop bleef tot aan zijn dood nauw betrokken bij Usquare.brussels en het Learning & Innovation Center en hij was actief als voorzitter van het Green Energy Park in Zellik, de innovatiecampus van VUB en UZ Brussel. Hij zette ook een eigen fonds op om middelen te vergaren voor immunotherapie aan het UZ Brussel. Paul De Knop was patiënt in het UZ Brussel en was diep onder de indruk van wat dr. Bart Neyns en zijn collega’s op het vlak van immunotherapie realiseerden.

De Vrije Universiteit Brussel is haar ererector ontzettend dankbaar voor al zijn inspanningen, zijn tijd en zijn grote persoonlijkheid. 