Wapad - 20 October 2016 by Wapad

In dié uitgawe:

2 3 Dronkenskap: Middernagamok 2 5 Breast Cancer Awareness 2 7 Gospella: Energy in concert 2 9 Prof Fika: Geheime tydsverdryf 2 11 The coach behind Caster 20 October 2016

Lees Jou Kampus

Trotse wenner van die 2016 ATKV Mediaveertjie vir die beste studentekoerant WAPAD® IS DIE STUDENTEKOERANT VAN DIE NWU-POTCHEFSTROOMKAMPUS

JAARGANG 70

SMS-LYN 31750 MET WOORD ‘WAPAD' VOOR

WAPAD@NWU.AC.ZA

FOTO: MARIANNE STEYN

Dié studente oorweeg dit om buite die Draak te kamp tot Aprilmaand vir hul Pukki-bier en eisbein.

R8 miljoen opgradering vir Draak Draak gesluit tot April – gaan studente eksamentyd sonder die Draak oorleef? Kristien Kruger @Kris10Kruger

tudente se heenkome met opsies anders as eetsaalkos en ’n Steri Stumpi gaan tot in April 2017 sy deure sluit. Die Drakenstein Restaurant (Draak) maak sy deure vir opgraderings van ongeveer R8 miljoen vir die tydperk van 22 Oktober tot 17 April toe. Volgens me. Reonette Jansen, bestuurder van Klipoog Kafeteria & Drakenstein, Inwoning- en

Voedseldienste, is daar sedert die Draak se opening in 2004 nog geen makro-instandhouding aan die gebou gedoen nie. Om dié rede is daar baie verbeteringe wat moet plaasvind. Jansen het gesê verbeteringe sluit nuwe toiletgeriewe vir beide mans en dames (ingevolge bouregulasies), vergrote ys- en vriesgeriewe, die herstel van die dek-area, vervanging van vloere, opgradering van televisie en klank netwerke en ander algemene instandhouding in. Die bestaande koffieseksie sal verskuif word om die

Iets om te sê? SMS 31750 met die woord ‘Wapad’ vooraan

Wapad

restaurant se lawaai te vermy. ’n Rokersarea sal geskep word met verbeterde ventilasie om aan die rookwet te voldoen. In terme van brandbeveiliging moet die grasdak behandel en brandtoerusting opgradeer word. Personeel vorm ook deel van die verbeteringsbegroting met nuwe badkamers, ’n aantrekkamer en ’n personeelkamer wat vir hulle gebou sal word. Ockert Raal, ’n eerstejaar in BSc sportwetenskappe, was verbaas oor die feit dat die Draak eers weer in April

@NWUWapad

oopmaak. Mens vind hom omtrent drie maal per week daar, “dis hoekom my student’s so vinnig gaan,” het Raal gesê. ŉ Tydelike restaurant, met ’n beperkte spyskaart, sal in die tydperk vanaf 31 Oktober tot 15 April op die eerste vloer van die Kafeteria geopen word. Volgens Jansen vind die opgraderings spesifiek in dié tyd plaas omdat die Draak in November baie stil is en vanaf Desember tot middel Januarie heeltemal gesluit is. “Ons het gevoel dat hierdie tydperk die minste

@NWUWapad

moontlike ontwrigting sal veroorsaak,” het Jansen gesê. Dawid Henning, ’n eerstejaar in BSV stads- en streekbeplanning, voel dit “doen studente ’n onreg aan,” want die tye wat die eetsale toemaak is “onprakties”. Studente kon in die Draak eet as die eetsale toe was. Die eerste twee vloere van die biblioteek word ook opgradeer, wat Ferdi’s koffiewinkel se ontruiming en sluiting tot gevolg sal hê. Daar sal vanaf 24 Oktober tot 31 Maart, ’n tydelike koffiewinkel bedryf word vanuit die internet kiosk in gebou E8.

Nuus 20 Oktober 2016

Wapad

Sirius X25 – die NWU se batmobile Marietjie Leonard

@MarietjieLeona3

ie Noordwes-Universiteit (NWU) se sonkarspan het talle toekennings verwerf met hulle Sirius X25 wat deelgeneem het aan die Sasol Solar Challenge. Die NWU-span se kar het ’n afstand van 3 524.9 km voltooi. Die Sirius X25 het die African Spirit Award, asook die toekennings vir Tegnologie en Innovasie, Spanprofessionaliteit en Veiligheid gewen. Hulle is aangewys as die Afrika-span wat die verste afstand nóg met ’n sonkar kon aflê en met 611 km is hulle ook die Afrika-span wat die verste afstand op een dag kon aflê. Sirius X25 het van 24 September tot 1 Oktober, vanaf Pretoria na Kaapstad, teen 13 ander spanne meegeding wat onder andere internasionale reuse soos die Delftse Universiteit van Tegnologie in Nederland (wenners) en die Tokai Universiteit van Japan (naaswenners) insluit. Die Kecskemet Universiteit van Hongarye het derde geëindig, met die NWU in vierde plek. Die NWU-span het bestaan uit 25 ingenieurswesestudente wat vanjaar ingeskryf het om aan die Challengerklas deel te neem. Vereistes van dié klas behels dat die sonkar vier wiele moet hê, slegs van sonenergie gebruik

Die Sirius X25 met sy span van 25 ingenieurswesestudente.

mag maak om die hele roete te voltooi en ’n maksimum oppervlakte van ses vierkante meter se sonpanele mag gebruik. Hierdie jaar is nie die eerste wat goeie resultate oplewer nie. In 2012 het die NWU vir die eerste keer deelgeneem. Hulle is bekroon

as wenners van die Olympia-klas en het ook die Suid-Afrikaanse rekord verbeter vir die verste afstand wat afgelê is. Hulle stap weg met die gesogte Internasionale FIA- (Federation Internationale de l’Automobile) toekenning vir Hernubare Energie.

FOTO: NWU SOLAR CAR FACEBOOK-BLAD

Verskeie verbeteringe aan vanjaar se sonkar het die kar in staat gestel om ongeveer 20% beter as hul vorige sonkar te funksioneer. Die span sien daarna uit om SuidAfrika in 2017 te verteenwoordig by die Bridgestone World Solar Challenge in Australië.

Vinnige feite oor Sirius X25 Gewig – 196 kg Topspoed – 135 km per uur Prysetiket – R1 000 000

#FeesMustFall – Reform Puk hosts national night vigil on campus Linzetta Calitz @LinzettaC

Reform Puk described it as “students standing in solidarity and supporting the cause of #FreeDecolonisedEducationNow and #FeesMustFall”, while campus management described it as “support of the nationwide unrests on campuses”. Andile, a representative from Reform Puk, said the vigil was of a national nature. “We are talking about

Mafikeng, TUT (Tshwane University of Technology), we are talking about groups coming together and just having a night vigil, being in the same spirit throughout the country,” said Andile. Management said the vigil was illegal and went against the court order that was still in place. Despite this, the vigil continued. Both Andile and Hasan Varachia (another member of Reform Puk) confirmed that they do not condone the violence on other campuses, but are “not ignorant as to why the

violence occurred”. When asked about communication arrangements around the national event, Andile told Wapad: “We’ve all realised that we share a commonality in the struggle and so we’ve made great efforts to communicate with each other, even privately.” The vigil started in the amphitheatre where less than 15 people were present – a number that qualifies the vigil as a “demonstration” and not a protest, according to The Regulation of Gatherings Act, Arrests and Court Processes.

“The fact that we are beneath 15 people is not necessarily by design, this is an inclusive event – we want as many people to come here as possible. Maybe it’s a blessing that there’s only 15 people, but there is no way that we try to deter anyone else from joining.” As the group moved towards the law faculty building, there was approximately 20 students present. Although they are in solidarity with the whole #FeesMustFall movement, Andile said “our fight on the Potchefstroom campus is not necessarily the

same as other universities. #FeesMustFall is a commonality, #FreeDecolonisedEducation is a commonality, but we also have outsourcing which is still a very big issue on the Potchefstroom campus. We have the parallel medium issue that we are still trying to address on this campus.” Varachia said they “will study during the day and voice their concerns during the night – we are a factor and we won’t be silenced”.

Ratau Lebone vier 76ste bestaansjaar

FOTO: VERSKAF Kristien Kruger @Kris10Kruger

Op 18 September vanjaar het Ratau Lebone manskoshuis hul 76ste bestaansjaar gevier. Hierdie feesvieringe het bestaan uit hulle tradisionele Snor en Baard geleentheid. Die Snor en Baard geleentheid word gebruik om die inwoners

terug te vat na die begin en daarom trek hulle aan soos outydse boere. Daarna begin die inwoners met ontbyt by die Draak waarna hulle ’n staptog deur kampus onderneem. Na die staptog gaan hulle terug na die koshuis en sluit die dag af met ’n swem in hulle fontein, braai, rugby en saamkuier. Ruan Chapman, die primarius van Ratau, vertel dat baie manne die dag afvat van klas en beskryf dit as “’n

dag wat ons saam spandeer”. Dié geleentheid het nie verlede jaar plaasgevind nie, omdat dit deur die NWU-Puk afgekeur is. Hulle was bang dat dit ’n ontwrigting op kampus sou veroorsaak. Die vieringe kon wel hierdie jaar weer voortgaan en dien as die begin van die volgende 76 jaar van die oudste manskoshuis op die Noordwes-Universiteit se Potchefstroomkampus.

20 Oktober 2016 Nuus

Wapad

#FeesMustFall: Opsomming Die #FeesMustFall proteste is (tot dusver) ’n drama in twee dele, met die klimaks nie in sig nie. Deel een het in 2015 afgeskop as gevolg van voorgestelde prysverhogings van universiteite se klasgelde. In 2015 het die betogers ’n wen aangeteken met dié dat daar op ’n 0% verhoging van klasgelde

besluit is. Die proteste het in 2016 egter hervat na die regering aangekondig het dat gratis hoër onderwys ’n onmoontlike mikpunt is en dat daar verhogings gaan intree vir die jaar 2017. Hier volg ’n kort samevatting van die mees prominente universiteite in die mustfall stryd:

Universiteit van Witwatersrand (Wits)

Wits kom as die Mekka van die kampusproteste wat oor die land plaasvind voor. Dié universiteit sukkel al reg deur die jaar om die vrede te bewaar. Daar is al in April vanjaar ’n lesingsaal aan die brand gesteek as gevolg van proteste oor universiteitskostes. Dit was net ’n voorsmakie van die

proteste wat in September weer vlam gevat het. Die protesaksie het afgeskop met studente wat ingange blokkeer. Die polisie het ’n groep van dié studente gearresteer. Dinge het egter daarna vinnig vererger met verskeie verslae van die polisie en studente wat slaags raak. Die universiteit sukkel om vir ’n beduidende tydperk oop te bly as gevolg van die gewelddadige proteste en ander veiligheidsrisiko’s. Die Braamfonteinkampus trek veral baie aandag met onder meer ’n Puma winkel wat geplunder is deur wat – moontlik of moontlik nie – studente kon wees.

Universiteit van die Vrystaat (Kovsies)

Die UVS het reeds aan die begin van die jaar konflik ervaar as gevolg van die onderrigtaalkwessie. Die aankondiging deur die minister van hoër onderwys en opleiding, dr Blade Nzimande, oor die 8% of minder verhoging wat aan

universiteite oorgelaat word, het die reeds warm onder die kraag Vrystaters net verder aangehits. Kampusbestuur het besluit om die kampus omtrent onmiddellik ná die aankondiging gemaak is te sluit. Na ongeveer twee weke van reses het konflik weer tussen studente en die polisie uitgebreek. Studente is gearresteer omdat die protesaksie teen ’n hofinterdik was wat die universiteit vroeër verkry het. Ander studente eis nou die vrylating van die 30+ studente wat tydens dié protesaksie gearresteer is.

Universiteit van Kaapstad (UK)

Proteste het afgeskop toe twee broers ’n demonstrasie begin het wat ingange na die bo-kampus geblokkeer het. Daar was egter nie duidelikheid oor die rede

hiervoor nie. Die proteste het volledig afgeskop na die aankondig van die fooiverhoging. Studente van die UK wat vroeër in die jaar gearresteer is moes in hierdie tyd in die hof verskyn, wat nog ’n rede vir ontevredenheid was. Betogers het aangedui dat hulle betoog as gevolg van dié en ander kwessies wat hulle voel kampusbestuur en die regering moet aanspreek – onder meer ’n verkragtingskultuur. Protesaksie het veroorsaak dat die bokampus met tye gesluit

Saamgestel deur Marianne Steyn.

Foto’s: EWN, eNCA, News24 Bronne: Nuus24 en EWN.

Die area waar meeste van die moelikheid plaasvind.

GRAFIKA: Wapadspan

Gaan dronk, jy’s huis toe Dronk studente maak amok op die Bult Chrizelle Joubert

@chrizelle46

esope studente in die Bult area is geen nuwe verskynsel nie. Kelners, karwagte en petroljoggies loop maar gereeld deur. Of die stories skaamte of vermaak ontlok is egter die vraag. Bourbon’s parkeerarea “Die studente, hulle is different kind of people,” het Casper, ’n karwag by Bourbon’s en MVG se parkeerarea gesê. Casper en Oubaas, wat al 9 jaar lank studente se karre oppas, vertel uit hul jare lange ondervinding: “Dis ’n simpel ding die. Die studente kom elke dag, hulle drink te veel, hulle baklei te veel.” “As hulle ingaan, hulle vra ons mooi ons moet hulle kar oppas. Ons sê ja Chiefo, ons sal kyk. As hulle terugkom sê ons net eerder niks want anders hulle moer ons. Hulle is kwaai as hulle klaar gesuip het,” het Casper gesê. Jou kar is egter veilig by Casper en Oubaas. “Geen studente maak moeilikheid hier nie. Ons is altyd hierso. Ons check hulle mooi.” Oubaas het gesê selfs die vroue hou daarvan om te baklei. “Die vrou is altyd dronk en hulle like om te baklei vir die man.”

Hy noem gelukkig ook dat nie almal wil baklei nie en dat party vir hulle ’n goeie fooitjie gee. Shell Simon, ’n petroljoggie by Shell, se ervaring speel dieselfde af: “Hulle baklei baie – gelukkig nie met ons nie, maar met mekaar.”

Hulle kom hier en vra vir dié f@kk#n burger en dáái f@kk#n burger. Dan sê ek vir hulle as jy so ’n f@kk#n burger soek gaan vra by Chicken Licken, maybe hulle verkoop so f@kk#n burger daar. Simon het gesê hy het geleer om geduldig te wees met dronk studente omdat dit volgens sy werk

beleid is. “Ek kan nie violent wees nie. Ek het baie geleer. Nou’s ek orraait met hulle.” Verder het Simon gesê hulle het gereelde kliënte: “Ons ken hulle al by die gesig.” Hy het ook al slegte ervarings gehad. “Soms steel hulle die petrol. Dan kom hulle hierso en sê gooi vir my soveel in en bring vir my die kaartmasjien. As ek die kaartmasjien gaan haal dan ry hulle weg. Dan probeer ons die nommerplaat kry en die polisie te roep. Dis die slegste ding wat ons hier kry.” Wimpy Die Wimpy op die Bult het ook al deurgeloop. Edith, ’n kelnerin wat al jare by Wimpy werk, het gesê “hulle kom gewoonlik na 12. Hulle is dronk, maar hulle soek ice-cream, milkshake en waffles. Hulle soek soet goed en daarna gooi hulle op. Maar Lorato is baie kwaai. Sy vat nie k@k nie en sê dan hulle moet self skoonmaak.” ’n Anonieme kelnerin het bygelas: “Hulle kom hier en vra vir dié f@kk#n burger en dáái f@kk#n burger. Dan sê ek vir hulle as jy so ’n f@kk#n burger soek gaan vra by Chicken Licken, maybe hulle verkoop so f@kk#n burger daar.”

Oormaat van aansoeke vir 2017 NJ Gelderman @GeldermanNJ

Met die voortdurende betogings aangaande onder meer fooiverhogings, heers daar onsekerheid oor eerstejaarsaansoeke vir 2017. Kampusregistrateur van die Noordwes-Universiteit se Potchefstroomkampus (NWUPuk), Lourens Kruger, het oor die hoeveelheid aansoeke ontvang, aan Wapad genoem die universiteit het weereens ’n gesonde hoeveelheid inskrywings ontvang vanaf eerstejaars vir die 2017 akademiese jaar. “Die aansoeke lyk baie goed. Dis weereens baie meer as wat ons kan

hanteer, maar dis ook ’n lekker probleem om te hê,” het Kruger gesê. Daar was geen wesenlike toe- of afnames in aansoeke aan die NWU-Puk gewees nie. Kruger is egter van mening dat die hoeveelheid aansoeke wat ontvang word niks te make het met die onlangse kampusgeweld wat regoor die land versprei is nie, maar eerder die gehalte van onderrig wat die NWU-Puk lewer. Hulle steun eerder op sterkpunte. “Ons gebruik glad nie die onlangse geweld en onrus as ’n bemarkingstrategie om studente te lok nie, maar maak eerder staat op dit wat die universiteit reg doen,” het Kruger gesê. Elza de Villiers, ’n tweedejaar in BCom forensiese rekeningkunde,

ondersteun nie die betogings ten volle nie. Volgens haar moet studente wat hier en nou die geleentheid tot studie het, dit benut. “Ek dink nie studente besef hoe groot voorreg dit is om ’n geleerdheid te ontvang nie, daar is talle jongmense wat hul voortande sal gee vir die geleentheid.” Alhoewel die gee van voortande een van die rédes vir betogings is, is die veiligheidselement van die Pukkampus een van die belangriker bonusse vir sommige studente. Linus Ungerer, ’n derdejaar in BSc inligtingstegnologie, glo die NWUPuk bied die meeste sekuriteit: “Ek glo nie ek sal sommer op die huidige oomblik iewers kan studeer waar my lewe nie in gevaar sal wees nie.”

Wapad

The next Thuli Madonsela?

Nuus 20 Oktober 2016

Meet the new Public Protector – Busisiwe Mkhwebane BonoloManone @Grumplezz

dvocate Busisiwe Mkhwebane is the newly appointed Public Protector. She was officially named the successor of the widely popular Thuli Madonsela on 6 October and began her seven year tenure on 15 October. The South African Broadcasting Corporation reported that adv. Madonsela had been ranked by the Tällberg Foundation as one of the top five “extraordinary women who are responding to leadership challenges of the 21st century”. This is but one of the reasons why Mkhwebane will have to prove herself worthy. But it seems she might be fit for the challenge. She holds a BProc and LLB (University of Limpopo), a diploma in corporate law (University of Johannesburg) and a Masters in Business Leadership from UNISA. She began her career in the public service just two years after she received her National Senior Certificate.

On top of being Public Protector, she is also an advocate of the High Court, specialising in immigration and refugee law.

Despite these early knocks, the public seems to be eager to put her to the test. She was a director in the Department of Home Affairs’ immigration services, served as an immigration and civic services officer for the South African Embassy in China, and worked as a senior researcher for the South African Human Rights Commission. She even served as a senior investigator for her current office from 1999 to 2005. Corruption Watch launched their “Bua Mzansi” campaign to make sure

that the selection and recruitment process remained transparent and was subject to public influence. President Zuma announced her appointment amidst criticism and doubts, most notably from the Democratic Alliance (DA). Without any evidence or substantial backing, the DA made “spy claims” about Mkhwebane under the suspicion that she was going to work in the State Security Agency while heading the Office of the Public Protector. Despite these early knocks, the public seems to be eager to put her to the test with their full support. According to Corruption Watch, 87% of respondents on their online and SMS survey expressed confidence and support in Mkhwebane’s appointment. With the rate of public commentary on and scrutiny of Mkhwebane, it is crucial that she devotes herself to the protection of the rights of South Africans. Madonsela set an incredible precedent which can only be maintained if the rule of law trumps political incentives. PHOTO: Mail & Gaurdian

Creativity Centre: programs for discovering and redefining your talent Charmaine Jacobs @Charmaine95J

The Creativity Centre of the Northwest-University’s Potchefstroom Campus (NWUPuk) breathes life into the bones of talented individuals. According to The Spectrum, researcher Cathy Malchiodi redefines art as a testament to human resilience. According to Malchiodi artistic creation is a reparative process, expressing the drive to wellbeing. The Creativity Centre on the NWU-Puk offers after hours short learning programs, short courses and workshops which embrace each individual’s creative talents. It also provides the opportunity to discover hidden talents. When participants complete a short program, short course or workshop

successfully, they receive a NWUissued certificate. This can serve as an excellent expansion to one’s résumé. All courses take place on the NWUPuk campus, with the exception of Drama Practice, which is presented at Beef Boys Cachet Theatre on the Bult. Creative Catering is also presented at Christa Galli, just outside Potchefstroom on the Carletonville road. According to Hans Poto, a presenter of Graphic Design at the Creativity Centre, every newly selected graphic design student in the course starts with preconceived ideas of the industry and everything that will be expected of a qualified Graphic Designer within the industry. Given that every student is unique and comes from different backgrounds Poto argues that every individual’s skill level and practical experience differs.

Laurence Moorcroft, an honours student in environmental geology, has always been interested in the arts. Moorcroft initially did a photography course in 2014, and completed a Creative Painting course this year. “Photography gave me a better sense of perspective while painting taught me discipline and how to pay attention to detail,” said Moorcroft. Carla Mouton, an honours student in journalism completed four courses at the Creativity Centre including, Photography, Photoshop, Videography & Video editing and Fashion Design. She learned a lot from this experience, and recommends it to others. “In all the courses the teachers were very prepared and understood their subject fully. They are really hands on, and it’s a lot of fun,” said Mouton. Erik Jonker, a second year studying BSc, completed various courses

such as Music Technology and Web Design level 1 and 2. Jonker is looking forward to completing a computer software course next year. “I used the knowledge I gained from the courses to apply it to an IT project for our systems analysis module,” said Jonker. The journey to enhance your creative side is but a registration away. Become part of this creative family today - enrol to ensure your spot in the limelight. A short learning program is a short course consisting of two or more consecutive modules. This presentation covers the following disciplines: Registrations are available online, visit the website at: http://humanities.nwu.ac.za/creativitycentre

Painting (Oil) Painting (Acrylic paint) Printmaking (linocut, monodrukke and perspex etchings) Character Development for Graphic Novels Art History and Visual Culture Fine Arts Business Practice Philosophy Creative Catering Basic Digital Photography Advanced Digital Photography Digital Photography Editing Photography History and Valuation Film History and Valuation Video and Film Editing Drama Practice Fashion Design Graphic Design Basic Website Design Advanced Web Design Adobe Computer software (Illustrator CC, Photoshop CC and InDesign CC) Music Technology

Faculty of Law hosts multi-disciplinary Global Climate Change Week Carien Wassermann @ankie111

A week for ideas, engagement and action. Global Climate Change Week, presented by the Faculty of Law of the Northwest-University’s Potchefstroom campus (NWU-Puk), took place in the week of 10-16

October. Dr Paola Villavicencio from Bolivia, a post-doctoral fellow at the Faculty of Law of the NWU-Puk, said this week was a “global academic initiative that started in 2015, from a team of academics of the University of Wollongong in Australia”. Weeks like these make interaction about climate change issues possible at

university level. This week specifically, “tells people around the world what the NWU is doing around climate change,” said Villavicencio. Villavicencio said planned activities within the week included an “art exhibitions for works that have been developed for students of the faculty of education” and a free movie screening of This Changes Everything by Naomi

Klein. The movie was attended by students from disaster management, natural science, engineering and more, which made future involvement from students seem very promising. Further, a multi-disciplinary panel discussion was held about a “holistic understanding of climate change”. About the involvement of students, Villavicencio said: “We still have a long

way to talk to the students, but this is the first step to communicating with them.” When asked why the Faculty of Law, of all faculties, presented the week, Villavicencio said: “We are from the faculty of law but that doesn’t mean that we wanted to be focused on the law area. In fact, we wanted all the faculties to be involved in this initiative.” Prof Anél du Plessis, Programme Director: LLM in Environmental Law and Governance, added that “the law faculty was the first in Africa to develop a climate change module in their masters programme.” Big things are being done by using law. “What needs to be done needs to be captured in law and policy internationally, but also at the domestic level,” said Du Plessis. According to Mr Romain Mauger from France, a PhD candidate at the University of Montpellier and invited researcher at the NWU Faculty of Law, they put posters all over campus and relied mainly on social media to market this initiative. He said, however, “there is also some improvement to be done” regarding the marketing side of the initiative.

20 Oktober 2016 Nuus

Wapad

Breast Cancer Awareness Month Borskanker – die kommer van ons tyd Inge-Amé Schoeman @ingeame12

olgens navorsing gedoen deur CANSA, toon wêreldwye statistiek dat kanker vir meer sterftes verantwoordelik is as malaria, VIGS en tuberkulose gekombineer. Wêreldwyd word daar in hierdie maand bewusmaking van borskanker gedoen, maar reg deur die jaar kan gratis borsondersoeke by die Gesondheidsentrum op die Noordwes-Universiteit se Potchefstroomkampus per afspraak gedoen word. Liza Doubell is ’n beroepsgesondheidsverpleegkundige en -praktisyn wat by die Gesondheidsentrum werk. Doubell beveel alle vroue aan om die kennis te bekom oor hoe om selfondersoeke te doen, sodat risiko’s vroegtydig uitgeskakel kan word indien daar simptome van borskanker sou ontstaan. Sy sê dit kan ’n daaglikse roetine word wat as ’n voorkomende aksie dien. “Ek dink vroeë opsporing is die belangrikste ding as dit by ’n borskankergeval kom en studente behoort daarvan bewus te wees,” meen Doubell.

Indien studente nie gemaklik voel om borsondersoeke te laat doen nie, het diegene die keuse dat die proses van selfondersoek aan hulle verduidelik word. Doubell sê dit is goed om ’n sonar of mammogram te laat doen, want mens kan nie altyd voel of daar ’n onreëlmatigheid is nie.

Ons weet nie hoe om dit te hanteer nie, maar ons ondersteun haar in liefde. Doubell moedig alle vrouestudente aan om êrens deur die jaar ’n afspraak te maak. “Die borsondersoek is glad nie indringend nie en dit is heeltemal privaat. Dit is die tegniek wat belangrik is.” Volgens haar neem die prosedure sowat vyf tot tien minute en ’n gesondheidsvoorligting gaan daarmee gepaard. Die gesondheidsvoorligting sluit ’n uiteensetting van die tekens in, as daar moontlik iets fout kan wees, asook wanneer ’n vrou daarna moet

laat kyk. Lize Botes, ’n tweedejaar in BCom regte, het gesê haar vriendin se ma, Susan, was met aggressiewe borskanker gediagnoseer. Met behulp van die regte mediese behandeling, het sy dit egter oorwin. “Dit kan seker met enige een gebeur as gevolg van verskillende redes; dit is die belangrikste om maar net gereeld ondersoek in te stel,” het Botes gesê. Basetsana Mokgethi, ’n tweedejaar in BCom entrepreneurskap en ondernemingsbestuur, het gesê daar is nie iemand in haar familie wat borskanker het nie, maar dat ’n vroulike familielid wél servikale kanker het. “Ons weet nie hoe om dit te hanteer nie, maar ons ondersteun haar in liefde,” het Mokgethi gesê. Gene en familiegeskiedenis word as twee hoofoorsake van borskanker gesien. Chanel Lues, ’n tweedejaar in BEd intermediêre en seniorfase, het gesê sy ken nie iemand wat borskanker het nie. “Ek sal sê die grootste oorsaak is dat dit in ’n persoon se gene is of dat dit ontwikkel as gevolg van die skadelike middels wat hulle in kos sit,” was Lues se opinie.

Kampus Menings International no bra day Breast Cancer Awareness Month is upon us and with many events throughout this month, no bra day is surely the most exciting of them all. No bra day was established in 2011 to raise awareness for the importance of breast cancer screening, recognizing breast cancer symptoms as well as regular self-examination. In this attempt of raising awareness, women are encouraged to leave their bras at home on the 13th of October. Marné Coetzee went out on behalf of Wapad to ask students how they felt about no bra day.

I support awareness days like World Aids Day, but I feel that any day can be no bra day. I do not see why there has to be a certain day to make women feel like they are given a privilege to do what they want to do with their bodies.

Kealeboga Moholo, a second year in BA Communication.

Wees ingestel op jou borste se gesondheid Inge-Amé Schoeman @ingeame12

Volgens ’n Women24-artikel, staan 1 uit elke 26 vrouens in Suid-Afrika (oor alle rassegroepe heen) die kans om met borskanker gediagnoseer te word. Die skrywer wys op navorsing wat beweer dat wit Suid-Afrikaanse vrouens die hoogste risiko loop met 1 uit elke 12 vrouens wat positief getoets word, met die gevolg van ’n 1 uit 18 kans vir kleurling- en Asiatiese vrouens. Die risiko vir swart vrouens in Suid-Afrika beloop ’n 1 uit 49 kans om met dié siekte positief getoets te word. “Borskanker is ’n kwaadaardige gewas wat in die bors ontstaan en dit kan na ander dele van die liggaam versprei,” het Lancet

Laboratoriums gesê. Het jy geweet: - Alkoholgebruik verhoog die kanse om borskanker te kry; - mans kan ook borskanker kry, alhoewel dit meer algemeen onder vrouens voorkom (1 uit elke 922 mans het ’n leeftyd se risiko om daarmee gediagnoseer te word); - vrouens jonger as 40 jaar kan ook borskanker kry, jy word nie daarvan gevrywaar omdat jy jonk is nie; - nie alle knoppe of gewasse is kwaadaardig nie. Hoe om borskanker te identifiseer: Doen selfondersoek en raadpleeg ’n dokter indien jy van die volgende tekens vind: - ’n Knop in die bors self; - ’n tepelontslag ontstaan en jy is nie

swanger nie; - ’n onbekende swelling in die armholte; - as een bors ongewoon laer as die ander een is en die tepels op verskillende vlakke staan; - rimpeling van die vel; - ’n ongewone groei in die grootte van die bors; - ’n eienaardige tepelreaksie. Maak ’n afspraak by ’n gesondheidswerker om die bors te ondersoek om so vinnig moontlik enige bekommernis uit die weg te ruim. As jy waarlik kommer beleef, kry ’n mammogram: dit is ’n spesiale x-straal wat vir ’n bors ontwerp is om enige tekens van kanker op te spoor. Jou gesondheid is belangrik en voorkoming is altyd beter as behandeling.

Some of the breast boob facts around Elreze Lessing @EllaLessing

Although breast cancer is a serious health threat to women and men, breasts shouldn’t only conjure up thoughts of mammograms, mastectomies, and medical issues. Check out these curious, captivating, and downright crazy boob facts: Not all breasts are created equal: The left breast is usually larger than the right. A slight difference in size — New York-based oncologist

dr Elizabeth Chabner Thompson says up to 20 percent — between the right and left breast is normal.

are less financially secure and that men who prefer small breasts are more financially secure.

Men with money prefer smaller breasts: A study conducted in 2008 by two psychologists explored the link between financial security and men’s breast size preferences. Men from 266 different socioeconomic backgrounds were asked which breast size they found more sexually attractive based on a series of animated female figures with various breast sizes. They found that men who prefer large breasts

You can get a degree in bra studies: Hong Kong’s Polytechnic University offers a degree in “Fashion and Textiles,” with the option to specialise in “Intimate Apparel”. This course also includes classes with live models for fitting purposes, as stated on the university’s website, so that participants can “understand and perform [a] bra fitting session for product development”.

It’s a really commendable thing to do because you stand behind your sisters even though you might not know what they’re going through. A woman is a woman and is defined by so many other things besides wearing a bra.

Lebone Bakai, a first year in BA Law.

Ek was nie bewus van no bra day nie, maar al het ek vooraf daarvan geweet, sou ek nie deelneem nie omdat dit ongemaklik sal wees.

Nicolene Joubert, ’n eerste jaar in LLB.

I think it is a good message to send during breast cancer month, so more women would be aware of their breast health. It is also a good message to send in terms of self-image to encourage more women to be comfortable with their bodies. Gabrielle Klassen, a third year in BA Psychology and Anthropology. Something to say about no bra day? Tweet us @NWUWapad.

Borskanker is ’n sensitiewe en hartverskeurende saak: menigtes vertel stories van hoop, maar ook van groot verlies. Ondersteun vrouens in jou gemeenskap wat dié pad moet stap. Dra pienk klere dié Oktobermaand as ’n simbool om kankervegters te ondersteun.

Advertensie 20 Oktober2016 2016 15 September

Wapad

Die NWU Besigheidskool bied aan

NAGRAADSE

DIPLOMA IN BESTUUR • • • • • •

Voltydse 1 jaar diploma in Bestuur Ten volle geakkrediteer NKR vlak 8 Gerieflike klastye op die Potchefstroomkampus Goeie voorbereiding vir ‘n MBA Mededingende voordeel in die arbeidsmark Oopboek- en toegepaste eksamens

Kontak ons vandag om te registreer en bestuur jou toekoms!

NAVRAE

Phillip Boonzaaier Ekonomiese- en Bestuurswetenskappegebou (E3) Kantoor 305, 3de vloer 018 299 1409 E-pos: phillip.boonzaaier@nwu.ac.za

Skool vir Besigheid & Korporatiewe Bestuur

K&V

Wapad

20 Oktober 2016

Elektriese atmosfeer by JOOLympics JJ Denton @dentojj

ie jaarlikse JOOLympics het verlede week op die Noordwes-Universiteit Potchefstroomkampus se Joolplaas afgespeel. Die opwinding het hoog geloop. Een van die hoofbronne van vermaak was die moeë gesigte van deelnemers aan die Cycle Challenge wat vir hul koshuise (en liefdadigheid) vir ongeveer 30 ure fiets getrap het. “Die koshuise neem deel vir liefdadigheid, maar ook omdat dit ’n groot deel van die studentelewe is,” het JP du Toit van Villagers gesê. Die fietsryers het mekaar afgelos en het regdeur die nag getrap. Volgens Du Toit was “die atmosfeer elektries”. Villagers het geseëvier in die Cycle Challenge na ’n paar lede strawwe skofte gery het. Die Cycle Challenge en ander sporte soos die chicken run, vlugbal en foosball tesame met JOOLympics dien as geheel om fondse in te samel vir die Studente JOOL Gemeenskapsdiens

Matthew Mole se optrede tydens Joolympics.

(SJGD). “Die kaartjieverkope en die wins van die drankverkope word deel van

die groter JOOL-fondsinsameling wat aan die einde van die termyn na SJGD gaan,” het SR:JOOL

FOTO: JJ DENTON

-voorsitter, Marno Rossouw, gesê. Volgens Rossouw is JOOLympics ook ’n goeie geleentheid vir die

SR:JOOL-komitee om te oefen vir die groot JOOL-fees wat in Januarie plaasvind. Na die dag se sportaktiwiteite was daar ’n pot-en-pons kompetisie gehou tussen die slepe van die verskillende koshuise. Slepe moes hulle afdakke volgens ’n tema versier en ook kos en ’n pons vir die beoordelaars voorsit. “Hierdie was ook ’n goeie geleentheid vir slepe en veral die bouspanne om mekaar te leer ken en saam te werk voor die JOOLweek,” het Rossouw gesê. Villagers en Vergeet-My-Nie het as wenners uit die pot-en-pons stryd getree. Die dag se aktiwiteite is gevolg deur optredes van plaaslike bands en bekende sangers. Net voor Matthew Mole se optrede, was die skare se opwinding duidelik sigbaar. Die aanhangers was styf voor die verhoog gepak in afwagting vir dié sanger se bekende treffers soos “Take Yours, I’ll Take Mine” en “Run”. Die mense het gekom vir ’n goeie tyd en dit definitief gekry met die wete dat alles vir liefdadigheid is.

Gospella debuts with concert – amazing grace, amazing voices Bonolo Manone @Grumplezz

On Wednesday 12 October gospel and a cappella group, Gospella, presented a student audience at the North-West University’s Potchefstroom campus with their first ever concert. They had supporting acts such as the Bandura Express, the Serenaders, PUK Amici and the NWUPuk Ballroom and Latin Dance Academy. The group was created by chairperson Sibusiso Mbonambi, who initially wanted gospel to be the only genre the singers performed. But, said vocalist Nozi Lepele, “we told him that other people want to listen to other types of music”. In extending their musical style to appeal to a broader audience, the group said that they sing out of love for God. True to their word, Gospella opened the concert with a number called Umbhedesho – a worship

PHOTO: SUPPLIED

prayer that is sung in many African churches to open the proceedings and ask for blessings. The audience joined them for this one, and the night had well and truly begun. Lepele said they want to be busier next year: “We invited some people

from the municipality because we don’t just want to be known on campus.” It was clear that Gospella had the perfect audience and vibe. People were ululating during their Zulu praise songs, dancing along to the

marimba genius of Bandura and gasping at the twist and turns of the samba duo. Tshego Sihume, third year in BSc microbiology and physiology, said the experience was just “overwhelming” and Tivelo

Rakuba, first year in BA law, said “it was really amazing and everyone gelled so well”. Siphesihle Simelane and Duan Craffert of the NWU Student Representative Council Arts Society were in attendance and particularly enjoyed the diversity, “jiveness” and energy of the concert. Amo Diale, one of the Gospella vocalists and BCom law student, said: “Performing is different. Talking to a big group of people is much easier. When you have to sing, at first you get scared, but as time goes by you get used to it.” In the finale (“We Are the World”), the audience switched on their phone torches and waved them in the air in a classic display of connection between them and the performers. Diale said that the group does not have any performances planned for the rest of the year but they are going to be working intensively to make sure the group gains a larger following.

Laaste NWU Puk-kooroptrede van die jaar – nagtegale maak hul laaste buiging Annemarie Hoogenboezem @annihgbzm

Vrydagaand 14 Oktober het uittredende NWU-Puk-koorlede hul laaste optrede gehad op hul tuiskampus. Die geleentheid is veral spesiaal gemaak deur familielede wat so ver as Namibië en die Kaap gereis het om die vertoning mee te maak. Elise Botha, wie se kleinseun ’n lid van die koor is, het gesê dat dit

vir haar moeilik is om in woorde te beskryf hoe pragtig die vertoning was. Hartsnare is geroer en nie een oog in die gehoor was droog na die koor afgesluit het deur by hul geliefdes in die gehoor te staan en hulle die seënbede toe te sing nie. “Die spesiaalste oomblik van die vertoning was vir my toe ek saam met my pa en my broer die ‘Magaliesburgse Aandlied’ kon sing,” het Carolien van Milligen, uittredende koorlid en vierdejaar

Al die oudkoorlede teenwoordig het saam met die koor die “Magaliesburgse Aandlied” gesing.

BA grafiese ontwerp student, gesê. Haar pa is ’n oudPuk-koorlid en het saam met sy vrou van die Kaap af gereis om die geleentheid mee te maak. Al die oudkoorlede teenwoordig het saam met die koor die “Magaliesburgse Aandlied” gesing. Dié lied word al dekades lank deur die NWU-Puk-koor gesing. “Die spesiaalste deel van hierdie vertoning was dat daar drie generasies koorlede teenwoordig was,” het Christine

Ferreira, Puk-koorlid en derdejaar BA kommunikasiestudent, gesê. Die vertoning is aangebied in die farmasiegebou F20. “Fear no more the heat of the sun” is volgens Ferreira die koor se gunsteling lied, omdat dit spesiaal vir hulle getoonset is en dit help wanneer hulle struikelblokke moet oorkom. Die jaar is werklik op ’n hoogtepunt afgesluit met hierdie hartroerende vertoning saam met familie en vriende.

20 Oktober 2016 Nuus

Wapad

Leefstyl

5 tipe studente tydens eksamentyd Mariselle Stofberg

Ek het jou byna, jou byna onthou Hierdie studente arriveer propvol kennis. Hulle het duidelik baie hard studeer, maar die oomblik wat hulle in die lokaal instap, is dit asof al daardie inligting by die deur agterbly. Hulle sit tog die hele tyd van die vraestel daar met die hoop dat iets miskien sal terugkom, dikwels tevergeefs. Henlu Snyman, ’n tweedejaar in BA tale en literatuurstudies, ken hierdie gevoel al te goed. “Jy weet op watter bladsy dit staan én in watter kleur dit geskryf staan, maar wat daar staan, weet jy nie.”

@stoof09

24 Oktober tot 12 November. Die tydperk waarin procrastination floreer. Eksamen is hier en elke student hanteer die druk daarvan op hul eie unieke manier. Wanneer jy rondkyk in jou eksamenlokaal, wees op die uitkyk vir die volgende skepsels en weet, mense is op die uitkyk vir jou. Alewig pligsgetrou Dit is die studente wat ten minste ’n uur voor die tyd by die lokaal opdaag. Hulle sit êrens in ’n stil hoekie, met die “moet-my-nie-steur-nie-want-ekmag-dalk-byt” gesig. Hulle wil so voor as moontlik sit, sodat hulle eerste die vraestelle kry, want daar is niks beter as om die eerste een te wees wat slegte nuus ontvang nie. Bianka Sass, ’n eerstejaar wat BSc verbruikerswetenskap met ondernemingsbestuur studeer, is ’n selferkende pliggie, en trots daarop. “As my skryfbehoeftes nie voor die tyd volgens kleurskakerings en lengtes georganiseer is nie, kan ek nie begin skryf nie.” Hou tyd dop, maar nooit betyds nie Hierdie individue het die snaakse gewoonte om slegs tyd te erken as

Laaste minuut leerders Odé Jordaan, ’n tweedejaar wat BA kommunikasie studeer, sê sy is sonder twyfel die toonbeeld van laaste minuut inligting inkry. “Die tyd is nie op tot iemand letterlik my boeke by my afvat nie,” het Jordaan gesê. Hulle sal leer tot die oomblik wat ’n vraestel reg voor hulle lê, en dan steeds probeer om een of twee goed deur te gaan.

Watter een van die vyf tipe eksamenskrywers is jý?

dit hulle pas. Hulle kom nooit betyds by ’n eksamenlokaal aan nie, want iets was duidelik belangriker, of Potchefstroom-verkeer het weer sy

FOTO: HEINZ SCHOEMAN-STRUWIG

lelike kop uitgesteek. Daar aangekom, sit hulle niks langer as wat nodig is nie, staan dan selfversekerd op en stap uit asof

niemand weet hy/sy het geen benul gehad van wat in die vraestel aangaan nie. Dít, of hulle is bloot geniaal – ons sal volgende jaar uitvind.

Meesters in steuringswetenskappe As daar ’n pen is wat hulle kan click, ’n bank is wat hulle kan skuif, ’n stoel is wat hulle kan squeak, of net die moontlikheid is van snuif, sal hulle dit optimaal benut. Stilte is die vyand, en hoe meer mense hulle kan steur, hoe beter.

Mermaid thighs – the latest trend in body positivity Mariselle Stofberg @stoof09

Thighs are taking the world by storm, dominating social media sites with continuous trends that are focused on the appearance of your thighs, an area that even the most confident girls are insecure about. Three trends come to mind that clearly show the evolution of the appearance of thighs, but more specifically the way society views beauty and what is regarded as beautiful. #ThighGap It started with the controversial thigh gap trend that encouraged

girls to share pictures of their thigh gaps. Women were encouraged to increase the gap between their thighs. Social media did not react kindly towards this new trend, highlighting the possible disastrous health consequences of girls who starved themselves to increase their thigh gaps. “I don’t personally have a problem with a thigh gap, but a girl’s beauty should never be measured by the size of her thigh gap,” said Lucinda van Schalkwyk, a first year studying BSc tourism with botany and zoology. #MermaidThighs Social media decided to fight back against the thigh gap trend, launching a new positive body image trend,

better known as mermaid thighs. This trend was created in Australia, and argued that the closer your thighs are together, the closer you are to becoming a mermaid, creating the infamous mermaid thighs hashtag. This trend specifically focused on celebrating voluptuous and curvy bodies, acknowledging the fact that some bodies are just not built for a thigh gap. #ThighsForJeaux The latest social media trend was launched on 1 September by @Mijeaux, who tweeted a picture of her legs on a hot spring day, feeling that it was too hot to cover up. This trend encourages girls to post pictures of their thighs, regardless of

the size of your thigh gap, the colour of your skin or the presence of scars, cellulite and imperfections. This trend celebrates thighs as a whole and acknowledges the fact that there is no stereotypical perfect body. Rethabile Dube, a first year studying BCom risk management, believes that true beauty comes from within. “I asked ten of my friends what their opinions are regarding thigh gaps, and 9 out of the 10 didn’t even know what it was. My opinion: “#ForgetTheGaps. Guys don’t care about the gaps. Just be you,” said Dube. Ana Laura seen right (@viva_la_curvy on Instagram) is a NYC based plus sized model and creator of the Viva La Curvy™ movement.

Platsak voor jou Desember-droom? Hier is ’n paar spaar wenke Chrizelle Joubert @chrizelle46

Soos ons almal weet (uit eerstehandse ervaring) is ’n student se sak die meeste van die tyd plat. Met die Desembervakansie om die draai, word groot planne beraam, alhoewel jy nie eintlik weet waar jy die geld in die hande gaan kry om dit ’n realiteit te maak nie. Hier is ’n paar wenke om vinnig geld te spaar sodat jy nie die hele vakansie by die huis hoef te sit nie. Sit jou ligte af: dit is nie net goed vir die omgewing nie, maar ook vir jou sak. Maak jou gordyne oop en gebruik die natuurlike sonlig. Dis goed vir jou gemoed én dis verniet! ’n Kersie terwyl

jy eet of stort is ook ’n opsie om na te kyk om die eksamenspanning te verminder. ... en jou TV: hoe minder jy aan advertensies blootgestel word, hoe kleiner is die kans dat jy beïnvloed sal word om impulsief te koop. Natuurlik is daar ook die voordeel van elektrisiteitbesparing. Verander jou manier van inkopies doen: ’n paar eenvoudige veranderinge maak ’n groot verskil in die hoeveelheid geld wat jy spandeer wanneer jy inkopies doen. Maak vooraf ’n inkopielys van wat jy nodig het – en hou daarby. Dit verhoed impulsiewe, onnodige kopies. Vergelyk supermarkte se pryse met mekaar, kyk waar is winskopies en beplan jou etes daarvolgens. Die goue

FOTO: CARINA BRIERS

reël – moet nooit inkopies gaan doen as jy honger is nie. Vermy kitskos: jy sal verbaas wees hoe baie geld die “goedkoop” McDonalds-burger en die garage pies jou kos. Berei eerder jou maaltye self voor. Dit is baie gesonder en goedkoper. Jy kan selfs op ’n Sondagaand die opkomende week se kos klaar voorberei om tyd te spaar. Verkoop wat jy nie nodig het nie: die Potchefstroom Facebook-blad is die perfekte plek om dinge wat jy nie gebruik nie om te skep in ’n paar ekstra rand in jou sak. Kuier eerder by die huis: nooi jou vriende vir ’n lekker braai eerder as om uit te gaan. So spaar jy baie dranken kosgeld en kan jy boonop gesels sonder om op mekaar te skree bo die

geraas van musiek. Maak jou eie geskenke: dié tyd van die jaar verjaar almal en met Kersfees saam, kan geskenke ’n lelike hap uit jou sak vat. Soek vir maklike en goedkoop DIYidees en gee die jaar vir jou vriende en familie geskenke van meer waarde as wat geld kan koop. Vermy inkopiesentrums: met die eksamen om die draai is baie studente geneig om impulsiewe dinge te koop as ’n manier om ontslae te raak van stres. As jy weet jy is “een van daai”, bly eerder weg as om jouself in die versoeking te stel.

20 Oktober 2016 Redaksioneel

Wapad

Redaksioneel

Wapad: Skrywer van jou toekoms Suid-Afrika is skaars 50 jaar oud as ’n republiek – Wapad, wat al vir 70 jaar deel is van die land en die skryf van haar geskiedenis, het al ’n groot rol gespeel in die skryf van dié geskiedkundige dae. Wapad is deel van die argief van die universiteit, van die skryf van jóú geskiedenis – julle verander die wêreld en óns dokumenteer dit. Wapad skryf die stories wat die land help vorm in wat dit kan wees. Ons land is nog jonk. Ons is nou eers by die eerste paar hoofstukke van die skryf van ons boek, SuidAfrika. Met Wapad wil ons deel wees van die skrywersrevolusie wat deel vorm van ons land se toekoms. As die jeug is ons aktief besig om dinge te doen en dinge te verander – ons maak die verskil wat ons in die land wil sien. Wapad nooi jóú om deel te word van die skryf van ons universiteit en ons land se geskiedenis en om die verandering te maak wat ons kort om die verlede se foute reg te stel. Wapad is dalk ’n studentekoerant, ja, maar is dit nie juis studente wat die toekoms van ons land is nie? Mens verstaan soms nie wat alles in só ’n koerant ingaan nie. Bo en behalwe die bloedsweet en trane is elke woord in Wapad deur ’n joernalis geskryf, versorg en uitgelê. Elke foto word geneem of gevind. Dis maar ’n onverskillige werk met geen betaling nie. Dit is egter ons passie – ons werk vir ’n koerant van verandering en groei. Wapad is ŉ koerant van die toekoms.

Eksamen kan kan nie nie verskuif, verskuif, Kersvader Fika Fikahet het Kersvader geskenkbeplaning omomsysy geskenkbeplanning tyd mee mee tete verdryf. verdryf.

ARTIST: BONOLO MANONE

Keep exam times as is, Santa’s gift planning should be a breeze.

Wapad

Hoofredaksie

WAPAD-KANTOOR: 018 299 2875 HOOFREDAKTEUR: Heinz Schoeman-Struwig NUUSREDAKTEUR: Linzetta Calitz KUNS-, VERMAAK- EN LEEFSTYLREDAKTEUR: Annemarie Hoogenboezem FOTOREDAKTEUR: Marianne Steyn TEKSREDAKTEUR: Colette Combrink SOSIALE MEDIABESTUURDER: Marné Coetzee BEMARKINGSBESTUURDER: Charmaine Jacobs Teksversorgers: Jo-Riëtte Jacobs, Madelein van Straaten en Bonolo Manone.

’n Vriendskap gebou op whisky en slegte keuses pak die droogte aan.

FOTO: VERSKAF

Ocsober – Hoofredaksielede pak dit aan Colette Combrink Linzetta Calitz @CombrinkColette @LinzettaC

fgespreek. Ons gaan (en het en doen steeds) saam Sober October. Want iets soos nugter bly is makliker in die vorm van ’n vennootskap. Colette Combrink Om aan Ocsober deel te neem was moontlik nie een van my mees nugter besluite nie – ironies genoeg was die gebrek aan nugter besluite een van my hoofredes om hierdie uitdaging aan te pak. “Dit kan tog nie só moeilik wees nie,” het ek vir myself gesê. Wat ek egter toe besef is dat ’n [glas] rooiwyn basies in my stapelvoedsel ontaard het – die perfekte beloning vir ’n bedrywige studentelewe. Aanvanklik voel alles wel vreemd, want my eerste antwoord was altyd

“wyn”, maak nie saak of daar ’n vraag was nie. Daarna vind woorde soos “water” en “nee dankie” vesting in jou woordeskat. Dit het egter beter verloop as wat aanvanklik verwag is, met een oomblik van swakheid wat veroorsaak het dat my vennoot effens ontsteld en met ’n hoofpyn die volgende oggend ontwaak het. Die maand van alkoholvryheid is al amper op sy kop en dit was nie net goed vir my banksake en muffin top nie, ek is sommer geïnspireer om harder te werk, beter na myself te kyk én selfs elke aand my gesig te was. Ja, dit was goed vir my. Sal ek dit weer doen? Seker nie. Linzetta Calitz Ter wille van liefdadigheid, jou geldsake, jou gesondheidsake of net bloot omdat jy ’n uitdaging wil aanpak, om nugter te bly vir die maand van Oktober is... iets anders. Just Juice was (en is steeds) my voorland. Moeilik is nie juis die woord om Ocsober te beskryf nie – tensy jy

natuurlik ’n volslae alkoholis is. Die algemene eerste reaksie as iemand van die uitdaging te hore kom, is: “Maar... hoekom?”, want vir die algemene student is dit ’n totaal absurde konsep. Die antwoord is enigiets in die lyn van “eintlik weet ek nie”, “dit spaar geld” of “want... sommer”. Sonder te veel vriende teenwoordig, was die eerste paar dae nie ’n vreeslike uitdaging nie. Aardklop was egter ’n ander saak. Verstaan, dis makliker om so iets vol te hou as jy ’n partner in justice het. Die probleem tree in wanneer sy haarself “die aand afgee” terwyl jy (alleen in jou stryd teen drank) in ’n biertent vol groepsdruk sit. Met ’n kop in skaamte gesak, kom die erkenning van een dag se swakheid. Feestelike, vriendskaplike groepsdruk het oorwin – maar nét vir ’n dag. Verder word daar steeds sterk gestaan. Verbasend genoeg tel ons nie eers regtig die dae af nie – wel, een deel van die vennootskap in elk geval.

20 Oktober 2016 Redaksioneel

Wapad

Redaksioneel

Transformation as dialogue I nstitutions of higher education find themselves in troubling times. There have been a number of incidents that have taken place in the last two years that have brought us to the point where we are now. Issues of language debates, incidents of racism, statues, access to higher learning as well as free higher learning have come to the fore. Underlying these issues is the question whether universities have sufficiently transformed. And if we have not transformed, what then is the way forward? Transformative dialogue is at the very least part of that process. However, there is also an ethics of transformative dialogue. First and foremost one must recognise the ‘other’, when entering a dialogue. Recognition of the ‘other’ is illustrated by Martin Buber’s ‘I-thou’ relationship. An ‘I-thou’ relationship takes place between people who regard each other as equals. Examples of these types of relationships include friends, family, lovers or colleagues. Opposed to the ‘I-thou’ relationship is the ‘I-it’ relationship where the ‘other’ is objectified. In this type of relationship the ‘other’ is seen as an object. This objectification of people takes place by maintaining a rigid view of people and not recognising that people are complex and varied in their being. Secondly, in a true dialogue for transformation there is an obligation

FOTO: MARIANNE STEYN

to be receptive, or to put it simpler to listen. To listen would also mean that we make an effort to see people as they really are and become aware of the extent to which we project our

own issues onto others. After all when entering a dialogue we are not talking with ourselves. Thirdly, it is essential that there be an agreement on the values and norms

that are to be pursued. With the start our new constitutional dispensation our certain values have become important to the constitutional project. The core values being human

dignity, equality and freedom. The country also aims to pursue social justice, non-racism and non-sexism. Can we say with certainty that all South Africans believe those values to be laudable? There is no more space for values that promote exclusion and racism. In the last instance, and perhaps most importantly, there must be a willingness to be open to change. If we have hopes of remaining unchanged after entering a dialogue for transformation then it is not a dialogue. The phenomenon known as cognitive dissonance often keeps us from being changed by dialogue. Cognitive dissonance is when we are presented with evidence that is contrary to one of our core beliefs, this discrepancy causes so much anxiety that one would rather not recognise the opposing belief. True dialogue is a difficult and demanding task. But it is there where we can claim our humanity and growth again. Once we have set down the rules for a dialogue perhaps then we can start the real work of talking to each other.

– Allison Geduld is a lecturer at the Law Faculty of the NWU Potchefstroom Campus.

Heinz Schoeman-Struwig: Wapad Hoofredakteur 2016/2017 en ek is baie dankbaar daarvoor. Dit is ’n goeie leerskool – nie net ten opsigte van skryf of foto’s neem nie, dit leer jou ook hoe om alledaagse dinge en probleme te hanteer.” In 2010 was Heinz reeds ’n Microsoft Certified Professional nadat hy ’n kursus voltooi het. Hy het toe al met uitlegprogramme kennis gemaak en sy vaardighede opgeskerp. Heinz wil hê dat studente moet weet dat Wapad ’n leerskool is: “Ons is voltydse studente wat voltyds by die koerant werk en ek wil graag hê mense moet dit verstaan en weet dat ons ook mede-studente is wat foute maak. Ons wil nog baie hoogtes bereik en ons wil hê die studente moet daarby betrokke wees. Wees ingelig oor wat op ons kampus en in ons land aan die gebeur is. Volg ons op sosiale media. Ons is jou vriende wat in jou klas sit en verby jou in Lovers’ Lane stap.”

Inge-Amé Schoeman @ingeame12

Tyd staan stil terwyl Heinz sy filosofiese en logiese ideale aan my oorvertel. Sy geselskap is soos ’n goeie ou bottel wyn: tydloos. As sy lewensverhaal in boekvorm was, sou dit die eerste boek gewees het wat ek van die rak af optel en dadelik begin lees. “Ek wou by Wapad aansluit omdat ek hulle wou help met hulle grafiese ontwerp nadat ek ’n plakkaat van hulle gesien het toe ek op pad na die tweedehandse boekwinkel in F20 was. Dit was van die lelikste lettertipes wat ek al gesien het en toe dink ek: ‘Hierdie mense kort my hulp!’” Heinz sê hy was op soek na ’n plek waar hy kon inpas en ’n verskil maak en dat Wapad die perfekte keuse was. Hy is ’n tweedejaarstudent aan die Noordwes-Universiteit se Potchefstroomkampus en studeer BA ontwikkeling en bestuur. Daar word in die kantoor bespiegel of hy nie dalk die jongste redakteur in Wapad se geskiedenis is nie, aangesien hy op die ouderdom van 19 jaar die posisie beklee. Heinz is ook die skrywer van ’n aanlynboek, Falling in Fall, wat hy as ’n jeugverhaal beskryf. Beskryf jouself in drie woorde: “Entoesiasties, ambisieus en passievol.” Wat is jou droom vir die koerant en wat wil jy in jou termyn by Wapad bereik? “Ek wil deel wees van die revolusieskrywers van die nuwe SuidAfrika, die skrywers van die toekoms. Ons land het soveel potensiaal; ons moet dit net ontgin.

FOTO: COLETTE COMBRINK

Wapad moet deel wees van die gebeurtenisse en transformasie wat nou om ons plaasvind en eendag kan ons terug kyk en sê: ‘Ons was deel daarvan’.” Heinz meen dat nog ’n doelwit vir die jaar is dat Wapad weer die ATKV-Mediaveertjie vir beste studentekoerant wen. Wat inspireer jou in die lewe? “Ek dink ek probeer inspirasie deur

klein alledaagse dinge in die lewe vind. Dit is so maklik om deur Lovers’ Lane te stap en op jou foon te wees en die kleiner goedjies om jou mis te kyk.” Sy Instagram feed is ’n bewys daarvan dat hy op sy omgewing ingestel is en die mooi in die lewe waardeer. Watter ervaring en posisies het jy voorheen by Wapad beklee? “In my eerste jaar by Wapad was

ek ’n joernalis, fotograaf, en uitlegkunstenaar. Met al die werk het ek vinnig betrokke geraak en deel van Wapad se familie geword.” Heinz het in die laaste termyn ook op die Aktuele Sake Uitvoerende Komitee gedien, terwyl hy Webredakteur by Wapad was. “Ek het baie gegroei in die laaste jaar en baie van mense en van myself leer ken. Wapad het my die persoon gemaak wie ek nou is

Interessante feite oor Heinz: Tydens ’n uitlegnaweek is Heinz die een wat die meeste praat, grappies maak en homself (en almal om hom) besig hou met YouTube video’s. Hy is wel die een wat eerste sy werk gedoen kry, maar hy hou almal anders uit die werk uit. “Ek is eintlik ’n probleem in die Wapad kantoor,” erken hy. Hy skryf ook alles neer – sy dagboek is altyd tot op die minuut beplan. Heinz se “petpeeve”: dat die SS en kafeterias op kampus, groenrissies in al die kos sit – selfs in toebroodjies en dit is bietjie té veel volgens hom. Die vroegste wat hy van die kantoor af sal ry is om tien uur die aand en hy gaan slaap nooit vroeër as middernag nie. “Ek lewe op kampus; die Wapadkantoor is soos my huis.”

20 Oktober 2016 Sport

Wapad

Coach Samuel Sepeng

Managing junior coordinator at MAC and part of Caster Semenya’s success Kristien Kruger @Kris10Kruger

ne of the driving forces behind Olympic gold medallist Caster Semenya, is right here in our midst. By morning he is Samuel Sepeng, managing junior coordinator in the marketing and communication office of the North-West University’s Potchefstroom Campus (NWU-Puk). By later the afternoon the athlete takes over. Samuel Sepeng (29) is a former 800 m athlete who plays a key role in the successes of Caster Semenya. Semenya approached Sepeng before joining the Potchefstroom training group in 2014 and asked him to help her the same way he helped the Olympic silver medallist, Nijel Amos of Botswana. Under the coaching of Jean Verster, an 800 m coach at the NWU-Puk and former athlete, Sepeng is now devoted to work as pace setter for Semenya during her training sessions and recently started to coach his own group of athletes. He explains that pace setters only run the first 600 meters of the 800 m race and must ensure that the group runs a specific time. Pacing in Europe has also provided him with

experience, but he acknowledges that he is “still young” and “still learning” and still has a long way to go. Having been coached by Verster himself, Sepeng uses this experience to now work alongside Verster to help Semenya achieve her goals. This also adds valuable knowledge to his own coaching.

My dream now is to go as a coach.” Sepeng has formally been appointed as one of the NWUPuk coaches. To him there is a big difference between working with Semenya and working with his own athletes. With his group of athletes, his main role is instruction, whereas being a pace setter for Semenya, he physically runs with her: “I must take the lead and she will follow.” Sepeng enjoys his work on campus, because it allows him to dedicate most of his time to sport. He has experience in playing rugby at school level and was part of the South African u/20 soccer team. If athletics was not an option, he

would have pursued soccer. “I was a good soccer player and I enjoyed it,” said Sepeng, but athletics has always been his first choice. It was Sepeng’s older brother, Hezekiél Sello Sepeng (42), 800 m Olympic silver medallist, who was the inspiration behind choosing athletics. He aspired to be like his brother and to this day values his input in life as well as career choices. Sepeng attended high school locally at High Technical School Potchefstroom and is the youngest of six children who were all good athletes. It was Sepeng’s dream to go to the Olympics for the 800 m and he believed he had the potential, but the time never came. Sepeng is, however, still determined to go to the Olympics, but said: “My dream now is to go as a coach.”

Ultimate Frisbee – a whole new ‘ball’ game for Potchefstroom Boudine Kruger @BoudineKruger

Think of it as a mixture between netball, rugby and football. Add to that a frisbee, and you have a whole new ball game.

Although it is an internationally recognised sport, Ultimate Frisbee is a relatively new initiative in town and the only of its kind in the Potchefstroom community. It is a sport in which players must work together to reach the opposing

team’s goal line while passing a frisbee between each other. The other team must then be prevented from doing the same. Players must dive and run in order to catch the frisbee. When a player catches the frisbee, they are not allowed to move their feet until they have passed it on. When this player is standing with the frisbee, the opposing team’s defence is allowed to mark him/her for 10 seconds in which he/she must pass the frisbee on to one of his/her teammates. A point is scored by catching the frisbee in the end zone across the opposing team’s goal line. The sport does not involve

physical contact, but diving and running can cause accidental clashes. Each team consists of seven or eight players depending on the type of game. The groups can be mixed or consist of only one gender. The most important thing about mixed teams is the boy to girl ratio – it has to be the same on both sides. Phil Boshoff, a 4th year BEng mechanical engineering student, said the spirit of the game is essential to the process: “There is no referee. So the whole idea of the game is integrity.” The sport is only starting to catch on in Potchefstroom with

Ultimate Frisbee is anyone’s game

PHOTO: MARIANNE STEYN

just a few informal teams playing tournaments in the surrounding area. Any team, whether informal or professional, can sign up for these tournaments. Simoné le Roux, an honours student in consumer sciences, admits the sport’s difficulty but also said: “The game looks intimidating, but once you start playing it, it is fun. It incorporates a lot of the components of sports we played in school. Therefore the skills we learned are transferable.” The Facebook page, Potch Ultimate Frisbee, can provide interested parties with further information.

PHOTO: POTCH ULTIMATE FRISBEE FACEBOOK PAGE

Sport 20 Oktober 2016

Pukke-netbalspan vier saam met prof Fika na hul oorwinning.

FOTO’S: CHRISTIAAN KOTZE/SASPA

NWU-Pukke steeds op hul stukke Die NWU-Pukke moet plek maak vir nóg ’n trofee in die kas – kyk net hoe baie trofeë het ons hier! Alta Grundlingh @altaG100

ie verdedigende kampioene, Noordwes-Universiteit se Potchefstroomkampus (NWU-Pukke), het vanjaar weer met die wen titel van die varsitynetbaltoernooi van die baan afgestap. Hulle het die Universiteit van Pretoria (Tuks) in die 2016 eindstryd met ’n telling van 56-55

geklop – op Tuks se tuisgrond. Volgens Dorette Badenhorst, afrigter van die NWU-Pukke, was hul wenresep beslis die “kameraadskap van die spelers”. Hulle speel vir mekaar en vir hul span, nie vir die individu nie. “Dit was ’n ongelooflike eindstryd, met van die beste netbal,” het Badenhorst aan Wapad gesê. Die twee spanne het die skare reeds van die begin af op die punte van hulle sitplekke gehad. Tuks het

egter net-net voorgeloop aan die einde van die eerste kwart met ’n telling van 11-10. Dieselfde patroon is reg deur die wedstryd gevolg. Tuks en die Pukke het deurentyd op mekaar se hakke gebly. Pukke kon dit egter regkry om in te haal en het met 27-25 in hul guns aan die einde van die tweede kwart van die baan afgestap. In die derde kwart het die spanning drasties vermeerder en die twee spanne het geveg om voor te

bly, maar het egter die telling gelyk gemaak aan die einde van dié kwart met 42-42. In die laaste 15 minute van dié spanningvolle eindstryd het die span met die voorsprong voortdurend verander. Die Pukke het egter net-net die wedstryd gewen en hul titel behou. Marlize de Bruin, ’n Tuksspeler, is as die FNB speler van die wedstryd aangewys en Shadine van der Merwe, nog ’n Tuks-speler, as

Verskillende oomblikke tydens en na die varsitynetbaltoernooi se eindstryd.

Het jy sportnuus? Stuur ’n epos aan wapad@nwu.ac.za

Wapad

@NWUWapad

die speler van die toernooi. Een van die aanhangers het die atmosfeer van die wedstryd op Twitter as “elektries” beskryf, terwyl baie op dié sosiale media platform opgewonde saamgestem het dat dit is hoe ’n eindstryd moet wees.

NWU-Pukke

Tuks