มารดากวี โรแบร์โต โบลาโญ Amulet มารดากวี แปลจากภาษาสเปนโดย Chris Andrews Roberto Bolaño เขียน นพดล เวชสวัสดิ์ แปล
Amulet.indd 1
21/5/2013 12:49:10 AM
อุทิศให้มาริโอ ซานติอาโก ปาปาสกิอาโร (เม็กซิโกซิตี, 1953-1998)
Amulet.indd 3
21/5/2013 12:49:10 AM
ในห้วงทุกข์ยากสาหัส เราอยากกรีดร้องขอความช่วยเหลือ แต่ไม่มีใครยื่นมือมาช่วย -เพโทรเนียส
Amulet.indd 5
21/5/2013 12:49:10 AM
ห นึ่ ง เรือ่ งนีจ้ ะเป็นเรือ่ งสยอง ฆาตกรรม การสืบสวน และเรือ่ ง เขย่าขวัญน่าสะพรึงกลัว แต่จะไม่มีการเล่าเรื่องกราดเกรี้ยว เหตุผลสั้นง่ายเนื่องเพราะฉันเป็นผู้เล่าเรื่อง ฉันจะไม่เล่าให้ หวั่นหวาดขนลุกขนพอง แม้ว่าแท้จริงแล้วเป็นอาชญากรรม เลวร้าย ฉันเป็นเพื่อนของมวลหมู่คนเม็กซิกัน ฉันพูดได้เต็มปาก เต็มค�ำว่าฉันเป็นมารดากวีเม็กซิกัน แต่ไม่ควรเปล่งเสียงนั้นให้ หลุดออกจากปาก ฉันรู้จักกวีทุกคน และกวีทุกคนรู้จักฉัน ฉัน จึงมีสิทธิจะประกาศสถานะนั้น ฉันพอจะพูดได้ว่ามารดาแห่ง ลมตะวันออกโบกโบยลงมาหลายศตวรรษ แต่ก็ไม่ควรกล่าว ตัวอย่างเช่น ฉันพอจะบอกได้ว่าฉันรู้จักอาร์ตูริโต เบลาโน เมื่อยังครั้งเป็นเด็กหนุ่มขี้อายอายุสิบเจ็ดผู้เขียนบทละครและ กวีนพิ นธ์และกินเหล้าเมาเร็ว มองในแง่นนั้ จะเป็นการพูดพล่าม น่าชัง ฉันได้รับการสอนสั่ง (พวกนั้นสั่งสอนฉันด้วยแส้และ ท่อนเหล็ก) ให้ละเว้นการพูดพล่ามเกินจ�ำเป็นไปเสีย พึงบอกเล่า เรื่องตรงไปตรงมา ที่ฉันพอจะพูดได้เต็มเสียงคือ ชื่อของฉัน 7
Amulet.indd 7
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ฉันมีชื่อว่าอ็อกซิลิโอ ลาคูตูร์ ฉันเป็นคนอุรุกวัย ฉันมา จากมอนเตวิเดโอ ในยามทีฉ่ นั โหยหาอดีต ความคิดถึงบ้านทะลัก ท่วมท้น ฉันจะบอกว่าฉันเป็น ชารัว* ละม้ายคล้ายๆ อย่างนั้น แต่ไม่ตรงเสียทีเดียว การบ่งบอกทีท่ ำ� ให้คนเม็กซิกนั และคนละติน อเมริกันงวยงงได้เท่าเทียมกัน เอาเถิด สาระส�ำคัญจะอยู่ที่ว่า อยู่มาวันหนึ่ง ฉันมาถึง เม็กซิโก โดยไม่รู้ว่าท�ำไม เดินทางมาได้อย่างไร และเมื่อไหร่ ฉันมาถึงเม็กซิโกซิตใี นปี 1967 หรืออาจเป็น 1965 หรือ ว่า 1962 ฉันจดจ�ำตัวเลขไม่ได้อกี แล้ว ไม่รวู้ า่ การเดินทางเร่รอ่ น พาฉันไปถึงที่ไหน รู้ตัวอีกที ฉันมาอยู่ในเม็กซิโก และไม่ได้ เดินทางกลับบ้านอีกเลย รอสักเดี๋ยว ขอให้ฉันทบทวนสักหน่อย ขอให้ฉันได้ดึงยืดเวลาเหมือนศัลยแพทย์ตกแต่งเสริมสวยดึงยืด ผิวหนังของคนไข้หลับใหลด้วยยาสลบ ลองดูนะ ฉันมาถึงเม็กซิโก ตอนนั้น ลีออง เฟลิเปยังมีชีวิตอยู่...ผู้ยิ่งใหญ่ พลังกราดเกรี้ยว แห่งธรรมชาติ ลีออง เฟลิเปตายไปในปี 1968 เมื่อฉันมาถึง เม็กซิโก ดอนเปโดร กราฟิอาส ยังมีชีวิต...เขายิ่งใหญ่ เขาเศร้า ได้อย่างล้นเหลือ เออนะ, ดอนเปโดรเสียชีวิตในปี 1967 นั้นก็ น่าจะหมายความว่าฉันมาถึงเม็กซิโกก่อนปี 1967 ฉันสรุปเองเลย ว่าฉันน่าจะมาที่นี่ราวปี 1965 ใช่เลย, น่าจะต้องเป็นปี 1965 (แต่ว่าฉันอาจเข้าใจผิด * ชารัว - Charrúa คนพื้นเมืองเผ่านักรบเร่ร่อน ถูกขับไล่ให้ลงไปทางปลาย แหลมทางใต้ของอุรุกวัยเมื่อ 4,000 ปีก่อน 8
Amulet.indd 8
21/5/2013 12:49:10 AM
มารดากวี
ไปเองก็เป็นได้ ที่แน่ๆ ไม่ใช่ครั้งแรกเสียด้วย) วันแล้ววันเล่า ชั่วโมงแล้วชั่วโมงเล่า ฉันเฝ้าโคจรรอบตัวสองผู้ยิ่งใหญ่ชาวสเปน วนเวียนเคลื่อนผ่านห้วงความคิดกว้างไกล สะท้านสะเทือนใจไป กับอารมณ์กวี และความทุ่มเทไร้ที่สิ้นสุดเยี่ยงนางพยาบาลชาว อังกฤษ หรือว่าน้องสาวเฝ้าดูแลพีช่ าย เขาทัง้ สองไม่ตา่ งไปจากฉัน เป็นคนเดินทางเคลื่อนจากที่แม้จะมีเหตุผลอื่นแตกต่างกัน ไม่มี ใครขับไสไล่ฉันออกจากมอนเตวิเดโอ วันหนึ่ง ฉันแค่ตัดสินใจ เดินทางออกจากที่นั่น มุ่งหน้าไปยังบัวโนสไอเรส อยู่ที่นั่นสอง สามเดือน หรืออาจเป็นปี ฉันออกจากบัวโนสไอเรส ตัดสินใจ เดินทางต่อ เมื่อถึงช่วงนั้น ฉันรู้แล้วว่าเม็กซิโกเป็นชะตากรรมที่ รอท่าฉันอยู่ ฉันรูว้ า่ ลีออง เฟลิเปอยูใ่ นเม็กซิโก แม้วา่ จะไม่แน่ใจ พอจะยืนยันได้ว่าดอนเปโดร กราฟิอาสก็อยู่ที่นั่น แต่ลึกๆ ในใจ ฉันคิดว่าฉันสัมผัสรับรู้ได้ อาจเป็นความบ้าคลั่งเสียสติที่ขับดัน ให้ฉันเดินทาง น่าจะเป็นความบ้าคลั่งเสียสติ ฉันมักพูดติดปาก เสมอว่าเป็นวัฒนธรรม แน่อยู่แล้ว ในบางคราววัฒนธรรมก็เป็น ความบ้าคลัง่ เสียสติ ไม่ใช่กม็ สี ว่ นร่วม หรือไม่อาจเป็นเพราะการ ไร้รกั ผลักให้ฉนั เคลือ่ นออกจากที่ หรือความรักล้นเหลือท่วมท้นใจ หรือว่าอาจเป็นความบ้าคลั่งเสียสติเพียงอย่างเดียว เรื่องหนึ่งเรื่องเดียวที่ชี้ชัดเห็นได้ถนัด ฉันเดินทางมาถึง เม็กซิโกในปี 1965 เยีย่ มหน้าไปทีอ่ พาร์ตเมนต์ของลีออง เฟลิเป และเปโดร กราฟิอาส แจ้งให้ทราบว่าฉันมาทีน่ แี่ ล้ว พร้อมจะรับใช้ พวกท่าน ฉันเดาเอาว่าเขาทั้งสองคนชอบฉัน ฉันไม่ใช่คนน่า รังเกียจ อาจน่าเบือ่ บ้างในบางคราว แต่ไม่นา่ รังเกียจ สิง่ แรกสุด 9
Amulet.indd 9
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ที่ฉันท�ำ จะเป็นการหาไม้กวาด ถือติดมือ ปัดกวาดพื้นห้อง อพาร์ตเมนต์ จากนั้น เช็ดกระจกหน้าต่าง และในทุกคราวที่ มีโอกาส ฉันจะขอเงินจากคนทั้งสอง น�ำไปซื้อข้าวของมาปรุง อาหารให้พวกเขา พวกเขาบอกฉันเสมอ พูดด้วยส�ำเนียงสเปนที่ ไม่เคยเลือนหาย เสียงแปลกแปร่งเสนาะโสตเหมือนท�ำนองดนตรี ประหนึ่งว่าเน้นย�ำ้ ที่ตัว z และ s เป็นพิเศษ กีดกันตัว s ให้ โดดเดีย่ วเปลีย่ วเหงาเร้าอารมณ์โหยหา อ็อกซิลโิ อ, พวกเขาบอก เดินพล่านทั่วห้องนานเกินไปแล้วละ อ็อกซิลิโอ, ปล่อยกระดาษ พวกนั้นไว้ อย่าได้แตะ สตรี ฝุ่น และวรรณกรรมร่วมเดินทาง ด้วยกันเสมอ ฉันชะงักค้าง เพ่งจ้องมองเห็น จริงด้วย ถูกเสีย ยิ่งกว่าถูก ฝุ่นและวรรณกรรมกอดเกี่ยวกันแน่นสนิท ตั้งแต่ แรกเริม่ ตัง้ แต่เมือ่ ครัง้ ทีฉ่ นั เริม่ หิวกระหายใคร่เสพรายละเอียด ฉัน แต้มภาพสุดสวยเศร้าสร้อยในใจ วาดภาพว่าหนังสือวางเรียงราย เงียบงันบนชั้น ฝุ่นแห่งโลกย์โบกโบย คืบเคลื่อนไม่ขาดระยะ ทะลักเข้ามาอาบห้องสมุด โรยตัวมากอดคลุมหนังสือ ฉันเข้าใจ แล้วว่าหนังสือเป็นเหยื่อชั้นดีของฝุ่น (เข้าใจถ่องแท้แม้จะไม่ ยอมรับ) ฉันมองเห็นลมหมุน ฝุ่นคลุ้งเหวี่ยงวนกลางทุ่งโล่ง กว้างใหญ่ที่ไหนสักแห่งลึกอยู่ในความทรงจ�ำของฉัน เมฆฝุ่น ทะลักล้นหนุนเนื่องกันมาจนถึงเม็กซิโกซิตี เมฆฝุ่นที่ก่อตัวจาก ทุ่งโล่งส่วนตัวของฉันซึ่งทุกคนล้วนเป็นเจ้าของ แต่ปฏิเสธไม่ ยอมรับ เมฆนั้นแผ่สยายปกคลุมสรรพสิ่ง อาบเคลือบหนังสือ ที่ฉันอ่านไปแล้ว และเล่มที่วางแผนจะหยิบมาอ่าน ฝุ่นห่อคลุม หนังสือเบ็ดเสร็จเด็ดขาด ไม่อาจกลับแก้ให้คนื ดีได้อกี แล้ว แม้ฉนั 10
Amulet.indd 10
21/5/2013 12:49:10 AM
มารดากวี
จะห้าวหาญเยีย่ งวีรสตรี มีผา้ และไม้กวาดเป็นอาวุธติดมือ ฉันไม่ อาจขับไล่ฝุ่นให้ลาพรากไปจากหนังสือ เนื่องเพราะฝุ่นผนึกเป็น ส่วนส�ำคัญของหนังสือ นั่นเป็นวิถีชีวิตของฝุ่น หรืออาจเป็นการ ลอกเลียนท�ำนองของสิ่งมีชีวิต นั่นเป็นสิ่งที่ฉันมองเห็น นั่นเป็นสิ่งที่ฉันมองเห็นด้วย ความสะท้านในอกทีม่ แี ต่ฉนั เท่านัน้ รูส้ กึ ได้ จากนัน้ ฉันลืมตาขึน้ ขอบฟ้ า เม็ ก ซิโกปรากฏ ฉันอยู่ในเม็กซิโกแล้ว ฉันคิดในใจ แรงไหวสะท้านปลายขบวนยังเลื้อยผ่านอก ฉันมาถึงแล้วซีนะ และแล้ว ความทรงจ�ำฝุ่นผงกระเจิงหายไปโดยหมดจด ฉัน มองเห็นท้องฟ้าผ่านช่องหน้าต่าง ฉันมองเห็นแสงไฟพราวพร่าง ของเม็กซิโกซิตียักย้ายส่ายไหวบนผนังห้อง ฉันมองเห็นกวีสเปน ทั้งสอง และหนังสือเรื่อแสงวาววาม ฉันบอกพวกเขา ดอน เปรโด, ลีออง (พิสึกสิ้นดี ฉันเรียกผู้อาวุโสใจดีด้วยชื่อตัว แต่เรียกคนหนุ่มมาดเข้มคุกคามด้วยค�ำยกย่อง เป็นอื่นไม่ได้ นอกจาก ดอน เปรโด!) ขอให้ฉันดูแลที่นี่เถอะ ท่านท�ำงาน ของท่านสืบไป ท่านเขียนหนังสือ อย่าได้สนใจฉัน แสร้งคิดว่า ฉันเป็นหญิงล่องหนเสียก็ได้ ทั้งสองหัวเราะ กล่าวให้ชัดลีออง หัวเราะ กล่าวตามความสัตย์จริง ฉันไม่แน่ใจว่าลีอองหัวเราะ หรือว่ากระแอมกระไอหรือว่าสบถสาบาน เหมือนภูเขาไฟปะทุ, ชายผูน้ นั้ กราดเกรีย้ วทรงพลัง แต่ดอนเปโดร กราฟิอาส เพียง แค่เงยหน้ามอง (สายตาเศร้าสร้อยของเขา) เบือนหน้าไปทางอื่น สายตาหยุดเพ่งจ้องวัตถุบางอย่าง ฉันไม่รู้ อาจเป็นแจกันหรือว่า ชั้นหนังสือ (แววตาอมทุกข์แสนเศร้าของเขา) ฉันคิดเลยนะ มี 11
Amulet.indd 11
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
สิ่งพิเศษอะไรหรือ ในแจกันหรือสันหนังสือที่เขาเพ่งจ้อง? ท�ำไม สิง่ นัน้ ก่อความเศร้าเหลือล้นให้ทว่ มท้นใจเขาได้? ในบางคราว ใน ยามที่เขาเดินออกจากห้อง หรือหยุดมองฉัน ฉันงวยงงสงสัยถึง ขัน้ หันไปมองแจกันหรือสันหนังสือบางเล่ม ฉันได้ขอ้ สรุป (บทสรุป ทีฉ่ นั ต้องออกตัวประกาศให้ทราบว่าฉันผลักไสให้พน้ ใจเร็วด่วน)... นรกหรือว่าหนึ่งในทวารลับซ่อนอยู่ที่นั่น ซ่อนอยู่ในวัตถุสามัญ ไร้พิษสงนั้น ในบางคราวดอนเปโดรมองเห็นฉันเพ่งจ้องแจกัน หรือ สันหนังสือ เขาจะถาม ดูอะไรอยูห่ รือ, อ็อกซิลโิ อ? ฉันโพล่งตอบ หา? อะไรรึ? ฉันแสร้งท�ำเป็นบื้อใบ้หรือใจลอยห่างไปแสนไกล แต่บางคราว วกกลับมาด้วยค�ำถามทีด่ คู ล้ายแปลกพิลกึ แต่เจาะ เข้าหาใจกลางเรื่อง จริงแท้, หากคุณลองพิจารณาให้ถ่องแท้ ฉันถามเขาเลยนะ ดอนเปโดร, คุณได้แจกันนี้มานานแค่ไหน แล้ว? มีคนมอบให้? แจกันมีความหมายพิเศษใดต่อคุณ? เขา ยืนเบิง่ มอง ตาลอยค้นนึกถ้อยค�ำ หรือไม่กบ็ อกเพียง ก็แค่แจกัน อีกใบ หรือว่า ก็ไม่, ไม่มีความหมายพิเศษใดๆ นั่นเองที่ฉัน ควรถามเขาต่อ แล้วท�ำไมคุณถึงได้เพ่งจ้องเอาเป็นเอาตายแบบ นั้น เหมือนว่ามีทวารลับเปิดไปสู่นรกซ่อนอยู่ที่นั่น? แต่ฉันไม่ได้ ถาม ฉันอุทานแค่ อะฮ้า อะฮ้า ค�ำติดปากติดหูทฉี่ นั ติดเชือ้ จาก ใครสักคนในช่วงเดือนแรกในเม็กซิโก หลายเดือนแรกในเม็กซิโก ไม่ว่าจะมีอะฮ้าอีกกี่ชุดไหลออกจากปากของฉัน สมองของฉัน ยังเดินเครื่อง มีคราวหนึ่ง มองย้อนกลับไปแล้ว ฉันอดหัวเราะ มิได้ ฉันนั่งตามล�ำพังในห้องท�ำงานของดอนเปโดร ฉันเพ่งจ้อง 12
Amulet.indd 12
21/5/2013 12:49:10 AM
มารดากวี
แจกันทีด่ งึ ดูดสายตาแสนเศร้าของเขา ฉันคิดนะ อาจเป็นไปได้ที่ ไม่มดี อกไม้ปกั ในละแวกนีแ้ ทบหาดอกไม้ไม่ได้ ฉันเดินตรงไปหา แจกัน เอียงหน้ามองจากทุกแง่ทุกมุม และแล้วฉันเคลื่อนเข้าไป ใกล้ ใกล้เข้าไปอีก (เส้นทางอ้อมโค้ง หยักเลือ้ ยยักย้ายเข้าไปใกล้ วัตถุแห่งการสังเกตการณ์ของฉัน) ฉันคิดเลยนะ ฉันจะเอื้อมมือ ล้วงเข้าไปในปากด�ำมืดของแจกัน นัน่ เป็นความคิดผุดขึน้ มาในหัว ฉันมองเห็นมือตัวเองเคลื่อนไปข้างหน้า เคลื่อนห่างจากร่าง ลอยยกสูง ลอยวนอยูเหนือปากแจกัน เคลือ่ นไปใกล้ขอบเคลือบ มันวาว เสียงเล็กๆ ในตัวร้องเตือน เฮ้ย, อ็อกซิลโิ อ แกท�ำอะไรน่ะ, นังผูห้ ญิงเสียสติ เสียงนัน้ เองทีช่ ว่ ยชีวติ ฉันไว้ได้ เพราะท่อนแขน ของฉันแข็งค้าง มือห้อยต่องแต่งเหมือนตุ๊กตาบัลเลต์หมดลาน ห่างจากทวารนรกไม่กี่นิ้ว หลังจากนั้น ฉันไม่รู้ว่าอะไรเกิดต่อ ตัวฉัน แม้จะรู้ว่าน่าจะเกิดเรื่องบางอย่างแน่นอน แต่ไม่เกิด คนเราต้องเสี่ยง นั่นเป็นความจริงแท้ คุณต้องเสี่ยง แม้ จะอยู่ในสถานที่ที่ไม่เคยคุ้น คนเราเป็นเหยื่อการเล่นตลกของ ชะตากรรม คราวนั้นกับแจกัน ฉันร�่ำไห้ออกมา กล่าวให้ชัด น�้ำตา เอ่อท่วมตาขึ้นมา สร้างความประหลาดใจล้นเหลือ ฉันต้องทรุด นัง่ ลงในเก้าอีน้ วม เก้าอีน้ วมตัวเดียวทีด่ อนเปโดรมีอยูใ่ นห้อง ฉัน หวิวคล้ายจะเป็นลม ฉันรูว้ า่ สายตาพร่ามัว เข่าอ่อนพยุงร่างไม่ได้ อีกแล้ว เมือ่ นัง่ ลงแล้ว ร่างสัน่ สะท้านควบคุมไม่ได้ เรือ่ งเลวร้าย ทีส่ ดุ ทีฉ่ นั คิดขึน้ มาได้ ดอนเปโดรจะเข้ามาในห้อง มองเห็นสภาพ หมดรูปของฉัน ต่างกันเพียงนิด ฉันห้ามใจไม่ให้นกึ ถึงแจกันไม่ได้ 13
Amulet.indd 13
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ฉันเบือนหน้าไปหา แต่ฉันรู้ (น่า, ฉันไม่ได้โง่งั่งขนาดนั้น) ว่า แจกันยังอยูใ่ นห้อง ตัง้ วางบนชัน้ หนังสือข้างกบสีเงิน กบสีเงินซึง่ ดูคล้ายว่าผิวหนังดูดซับแสงจันทร์นวลบ้าคลัง่ ทัง้ หมดของเม็กซิโก ไว้ ร่างของฉันยังสั่นเทิ้ม ฉันลุกจากเก้าอี้ เดินตรงไปหาแจกัน อีกครั้ง คราวนี้ตั้งใจมุ่งมั่นว่าจะไปคว้าแจกันมาถือในมือ ขว้าง ลงบนพื้นเต็มแรง ขว้างให้แตกกระจายเป็นเสี่ยงบนพื้นกระเบื้อง สีเขียว คราวนีเ้ ส้นทางทีฉ่ นั มุง่ ไปหาวัตถุ มิใช่เส้นหยักโค้งคดเคีย้ ว อีกแล้ว แต่เป็นเส้นตรง มุ่งหน้าตรงไปหาแม้ฝีก้าวจะลังเลชะงัก เป็นช่วง อยู่ห่างแจกันไม่กี่ฟุต ฉันหยุดอีกครั้ง งึมง�ำบอกตัวเอง หากไม่ใช่นรกซ่อนอยู่ในนั้น ก็คงเป็นฝันสยอง ความสูญเสีย สิ่งที่ก่อความเจ็บปวด สิ่งที่ควรลืมเลือนไปให้สิ้น ฉันคิดได้อีกแง่หนึ่ง ดอนเปโดร กราฟิอาสรู้หรือไม่ว่า มีอะไรซ่อนอยูใ่ นแจกัน? กวีจะคาดเดาได้เชียวหรือว่ามีสงิ่ ใดจมอยู่ ในห้วงมืดมิดก้นแจกัน? หากทราบ ท�ำไมเหล่ากวีไม่ลงมือท�ำลาย แจกันชั่วร้ายด้วยมือตนเอง? วันนั้นทั้งวัน ฉันคิดอย่างอื่นไม่ได้เลย ฉันเลิกงานเร็วกว่า ปกติ ออกไปเดินเล่นในสวนสาธารณะชาพูลเทเป็ก สวนสวย ร่มรื่น ไม่ว่าจะเดินไกลสักแค่ไหน จะชื่นชมความงามรอบตัว สักปานใด ฉันไม่อาจถอนความคิดไปจากแจกันในห้องท�ำงาน ของดอนเปรโด และหนังสือของเขา และสายตาเศร้าสร้อยของ เขาที่ทอดมองวัตถุที่บางคราวดูคล้ายสิ่งสามัญ บางครั้งดูคล้าย วัตถุอันตราย เป็นเช่นนั้น ในขณะที่สายตาของฉันมองไกลข้าม ก�ำแพงแม็กซิมิเลียโนและวังคาร์โลตา หรือแนวไม้เรียงรายรอบ 14
Amulet.indd 14
21/5/2013 12:49:10 AM
มารดากวี
ทะเลสาบชาพูลเทเป็ก ภาพในดวงตาความคิดของฉัน มองเห็น แค่กวีสเปนทอดสายตาหมองเศร้าโอบรอบแจกัน ฉันเดือดจัด หรือจะพูดได้ว่าเริ่มเดือดขึ้นมาแล้ว ฉันสงสัยนะว่าท�ำไมเขาไม่ จัดการให้เสร็จสิ้นไปเลย ท�ำไมกวีต้องนั่งมองแจกัน? แทนที่จะ สืบเท้าก้าวออกไปสองก้าว (ร่างสะโอดสะองของเขางามสง่ายิ่ง ในสองหรือสามก้าวกางเกงขายาวลินินไม่ฟอกสี) หยิบแจกันขึ้น มาด้วยมือสองข้าง ทุ่มให้แตกกระจายบนพื้นเสียเลย แต่แล้ว ความโกรธของฉันซาลง ความคิดไหลเอื่อยไปพร้อมสายลมอ่อน ในสวนสาธารณะชาพูลเทเป็ก ลมแผ่วไล้บนปลายจมูกของฉัน (‘ชาพูลเทเป็กงามวิจิตรตระการตา’ หากยกถ้อยค�ำของมานูเอล กัวเตเรซ นาเฮรามาใช้) ฉันเพิ่งตระหนัก ห้วงเวลาหลายขวบปี เปโดร กราฟิอาสน่าจะทุ่มแจกันและวัตถุปริศนาทั้งมวลมานับ ไม่ถ้วนแล้วบนสองแผ่นทวีป! ฉันเป็นใครหรือที่จะไปขุดคุ้ยหา แง่มุมต�ำหนิเขา? แม้จะเป็นเพียงแค่ในความคิด หมกมุ่นจ�ำกัด อยู่เพียงแค่ห้องท�ำงานของเขาเพียงที่เดียว เมื่อได้กรอบความคิดใหม่แล้ว ฉันถึงกับมองหาเหตุผล ที่จะมาสนับสนุนการด�ำรงอยู่ของแจกันใบนั้น ก็แน่อยู่แล้ว มี เหตุผลมากหลายหลั่งไหลมาให้เลือก แต่จะมีประโยชน์ใดที่จะ เขียนรายการให้ยาวเหยียด? จะน�ำบัญชีรายการไปใช้เพือ่ การใด? เท่ า ที่ ฉั น ทราบ แจกั น อยู ่ ที่ นั่ น แล้ ว แม้ ว ่ า อาจเคยวางบน กรอบหน้าต่างเปิดกว้างในมอนเตวิเดโอหรือบนโต๊ะท�ำงานของ พ่อของฉัน ในบ้านเก่าของคุณหมอลาคูตูร์, คุณพ่อคุณหมอ ของฉัน ผู้เสียชีวิตไปนานเนิ่นจนฉันแทบจะลืมไปสิ้น ถึงบัดนี้ 15
Amulet.indd 15
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ความภินท์พังอาจถล่มทับบ้านและโต๊ะท�ำงานไปแล้ว เท่าที่ฉันแน่ใจได้ มีเพียงแค่ว่าฉันเดินทางไปเยี่ยมเยือน อพาร์ตเมนต์ของลีออง เฟลิเปและเปโดร กราฟิอาส และ ช่วยเหลือคนทั้งสองในทุกหนทางที่ท�ำได้ ปัดฝุ่นบนชั้นหนังสือ เช็ดถูพื้นห้อง นั่นแค่ตัวอย่าง ในยามที่ทั้งสองประท้วง ฉัน บอกไปเลย อย่าได้สนใจฉัน ท่านท�ำงานต่อไปเหอะปล่อยให้ฉัน ท�ำหน้าที่ส่งก�ำลังสนับสนุนโลจิสติก ลีออง เฟลิเปหัวร่อออกมา แต่ไม่ใช่ดอนเปโดร, เปโดร กราฟิอาส ชายแสนเศร้า เขาไม่ ได้หัวเราะ เขาเพียงแค่มองฉันด้วยสายตาทะเลสาบยามสนธยา เหมือนทะเลสาบสุดสูงบนยอดเทือกเขาทีไ่ ม่เคยมีมนุษย์ยา่ งเหยียบ ไปถึง ทะเลสาบแสนโศกนิ่งงันเงียบสงบ ราบเรียบแสนสวยจน ไม่คล้ายจะสังกัดอยู่บนโลกใบนี้ เขาจะพึมพ�ำออกมาว่า อย่า เหนือ่ ยไปเลย, อ็อกซิลโิ อ หรือขอบคุณ, อ็อกซิลโิ อ บอกออกมา เพียงแค่นนั้ ช่างเป็นมนุษย์สดุ ศักดิส์ ทิ ธิ์ บุรษุ ผูเ้ ปีย่ มด้วยเกียรติยศ เขายืนอยู่ที่นั่น ยืนแน่วนิ่ง ขอบคุณฉัน พูดเพียงเท่านั้น และ ค�ำนั้นเหลือเฟือเพียงพอแล้วส�ำหรับฉัน เนื่องเพราะฉันไม่จู้จี้ เรียกร้องอะไรมาก เรือ่ งทีพ่ สิ จู น์ได้ในเวลาไม่นานนัก ลีออง เฟลิเป มักเรียกฉันว่า โบนิตา เธอมีค่าควรเมือง, อ็อกซิลิโอ เขาล้วง กระเป๋าควักเงินเปโซมาเผื่อแผ่ฉัน ตอนที่เขาเสนอเงินให้นี่เองที่ ฉันจะโวยวายเสียงหลง ฉันท�ำเรือ่ งนี้ เพราะฉันอยากท�ำ, ลีออง เฟลิเป ฉันบอกออกไปเลย บอกด้วยความตืน้ ตันใจ ชืน่ ชมเหลือล�ำ้ ลีออง เฟลิเปจะชะงักค้าง เพ่งพินิจการเลือกสรรถ้อยค�ำของฉัน ในขณะที่ฉันวางเงินของเขาลงบนโต๊ะ และท�ำงานของฉันสืบไป 16
Amulet.indd 16
21/5/2013 12:49:10 AM
มารดากวี
ฉันเคยร้องเพลงนะ ในระหว่างที่มือท�ำงาน ปากก็ร้องเพลง ไม่ส�ำคัญว่าฉันจะได้รับค่าจ้างท�ำงานหรือไม่ (แม้จะเป็นเรื่อง เสียสติสนิ้ ดี ถ้าฉันจะบอกว่าฉันไม่ยนิ ดีรบั เงินค่าจ้าง) แต่ส�ำหรับ คนทั้งสองผิดแผกแตกต่าง ฉันอยากท�ำงานให้โดยไม่มีค่าจ้าง ฉันอยากควักกระเป๋าจ่ายเสียด้วยซ�้ำไปที่เขาทั้งสองให้ฉันมาอยู่ ท่ามกลางกองหนังสือและแผ่นกระดาษ จะเดินเข้าหรือออกเมือ่ ใด ก็ได้ตามใจปรารถนา ทว่า ฉันก็ยนิ ยอมรับของขวัญทีท่ งั้ สองเสนอ ให้ ลีออง เฟลิเปมอบตุก๊ ตาดินเหนียวเม็กซิกนั ตัวเล็กให้ฉนั ทัง้ ชุด มาจากที่ใดไม่รู้ได้ เพราะเขาไม่มีตุ๊กตามากนักในอพาร์ตเมนต์ ฉันคิดว่าเขาซือ้ มามอบให้ฉนั เป็นการเฉพาะ ตุก๊ ตาหน้าเศร้า งาม เหลือเกิน ตัวเล็กจิว๋ แสนสวย ตุก๊ ตาพวกนีไ้ ม่ได้ปดิ ซ่อนทวารนรก หรือสวรรค์ เป็นเพียงตุ๊กตาดินเผาผลงานของอินเดียนพื้นเมือง ในวาฮากา ขายส่งให้พ่อค้า และน�ำมาขายปลีกราคาสูงลิบใน ตลาดและเพิงข้างถนนในเม็กซิโกซิตี ดอนเปโดร กราฟิอาสมอบ หนังสือปรัชญาให้ฉัน ฉันยังจ�ำได้ ผลงานของโฮเซ กาโอส ฉัน พยายามอ่านนะ แต่ไม่ชอบ โฮเซ กาโอสเป็นคนสเปนอีกคน เสียชีวติ ในเม็กซิโกเช่นกัน, โฮเซ กาโอสทีน่ า่ สงสาร ฉันน่าจะเติม ความอุตสาหะอีกนิด อ่านงานของเขาให้เข้าใจ ตายไปเมื่อไหร่? ฉันคิดว่าน่าจะเป็นปี 1968 เหมือนลีออง เฟลิเป ไม่ซ,ี ปี 1969 เขาน่าจะตายเพราะความระทมเศร้า เปดริโต การ์ฟิอาสตายไป ในปี 1967 ทีม่ อนเทอร์เรย์ ส่วนลีออง เฟลิเปเสียชีวติ ในปี 1968 ตุ๊กตาตัวน้อยที่ลีออง เฟลิเปมอบให้ฉัน หายไปทีละตัวสองตัว ป่านนี้ อาจไปนั่งอยู่บนชั้นวางหนังสือในห้องใต้หลังคา หรือใน 17
Amulet.indd 17
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
อพาร์ตเมนต์หลังงงามในโคโลเนีย นาโปลิส หรือโคโลเนีย โรมา หรือโคโลเนีย ฮิโปโดรโม คอนเดซา เออ, ตัวที่ยังไม่แตกน่ะ ตัวไหนทีแ่ ตกเป็นเสีย่ งไปแล้ว คงดูดซับเสพฝุน่ ผงของเม็กซิโกซิตี หนังสือที่เปโดร กราฟิอาสมอบให้ก็หายไปเหมือนกัน หนังสือ ปรัชญาไปก่อน จากนั้น เลี่ยงหลบไม่ได้ หนังสือกวีนิพนธ์หาย ไปเช่นกัน บางครั้งบางคราว ฉันรู้สึกว่าตุ๊กตาดินเผาและหนังสือ ยังอยู่ข้างกาย เป็นไปได้ไง? สิ่งของเหล่านี้บินว่อนรายรอบตัว ฉัน? หรือว่าลอยฟ่องอยู่เหนือหัวเชียวหรือ? หนังสือและตุ๊กตา ดินเผาที่ฉันท�ำหายไปนานหลายปี ละลายเจืออยู่ในอากาศของ เม็กซิโกซิตี? กลายเป็นส่วนหนึ่งของเถ้าถ่านที่พัดผ่านมหานคร จากเหนือไปใต้ และจากตะวันออกไปตะวันตก? อาจเป็นได้ รัตติกาลมืดมิดแห่งวิญญาณเคลื่อนผ่านท้องถนนในเม็กซิโกซิตี ไปก่อนหน้านี้ บัดนี้ ไม่เหลือเสียงเพลงอีกแล้ว กาลครั้งหนึ่งที่ เคยมีเพลงขับขานทั่วมหานคร เมฆฝุ่นกลืนกินทุกอย่างให้กลาย เป็นผงไปสิ้น แรกสุด คร่าชีวิตกวี จากนั้น ความรัก เสพกลืน จนอิ่มหน�ำ ใกล้จะแตกกระจายพลัดพราย เมฆผงหวนกลับมา ก่อตัวทะมึนเหนือมหานครหรือห้วงความคิดของคนเรา สั่งสม เป็นบรรยากาศปริศนาเข้มข้น ซึ่งหมายความว่าไม่มีเจตนาจะ ขยับเคลื่อนจากที่นี่อีกแล้ว
18
Amulet.indd 18
21/5/2013 12:49:10 AM
สอง ดัง่ ทีฉ่ นั เล่าให้ทา่ นได้ทราบแล้ว ฉันสัตย์ซอื่ และสม�่ำเสมอ กับการไปเยีย่ มเยือนลีออง เฟลิเปและดอนเปโดร กราฟิอาส ฉัน ไม่คาดหวังว่าท่านทัง้ สองจะอ่านบทกวีของฉัน หรือใส่ใจในปัญหา ส่วนตัวที่ฉันเผชิญอยู่ ฉันเพียงแค่ทำ� ตัวให้เป็นประโยชน์ แต่นั่น ก็ไม่ได้กินเวลาทั้งหมดของฉัน ฉันมีชีวิตของฉันเอง นอกเหนือจากการไปอาบประกาย สุกสว่างของกวีผยู้ งิ่ ใหญ่ ฉันมีความต้องการอืน่ ในชีวติ ฉันท�ำงาน หลากหลาย ฉันออกไปหางานท�ำและรู้สึกท้อแท้ การใช้ชีวิตใน เม็กซิโกซิตีสุดแสนจะง่ายดาย เหมือนที่ทุกคนทราบดี คาดเดา หรือว่าวาดภาพไปเอง...ถ้ามีเงิน ได้ทุนหรือมีครอบครัว หรือว่า อย่างน้อยที่สุดมีงานประจ�ำรายได้น้อยนิด ฉันไม่มีอะไรเลย เส้นทางยาวไกลที่พาฉันมายัง ‘ดินแดนอากาศโปร่งใสที่สุด’ ปลดหลายอย่างหลุดหายไปจากตัวฉัน รวมทั้งความชื่นชอบที่จะ ไปท�ำงานแบบเก่า เท่าทีฉ่ นั ท�ำ ฉันไปเตร่แถวมหาวิทยาลัย เน้น เป็นพิเศษทีภ่ าควิชาปรัชญาและวรรณคดี ท�ำงานทีพ่ อจะเรียกได้ ว่าสมัครใจอาสา วันหนึ่ง ฉันจะพิมพ์รายงานให้ศาสตราจารย์ กราเซีย ลิซคาโน อีกวันแปลงานในแผนกฝรั่งเศส เจ้าหน้าที่ 19
Amulet.indd 19
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ในภาควิชามีน้อยคนที่จะเชี่ยวชาญแตกฉานภาษาของโมลิเยร์ ใช่ว่าฝีมือภาษาฝรั่งเศสของฉันดีมาก แต่เปรียบเทียบกับคนอื่น แล้ว ฉันอ่านออกเขียนได้ระดับยอดเยีย่ ม หรือไม่ฉนั ก็จะไปสิงอยู่ กับแผนกละครและการแสดง อยู่ที่นั่นแปดชั่วโมงเต็มๆ ไม่ได้ ล้อเล่นนะ นั่งชมพวกเขาท่องบทซ�้ำแล้วซ�้ำเล่า หรือออกไปซื้อ แซนด์วิช ช่วยช่างไฟปรับสปอตไลต์ ฉันท่องบทของดาราละคร แต่ละคนได้จนขึ้นใจ เสียงกระซิบที่ไม่มีใครได้ยิน แต่ก็ท�ำให้ฉัน อิ่มสุขล้นเหลือแล้ว ในบางคราว ไม่บอ่ ยนัก ฉันได้งานทีม่ คี า่ จ้าง ศาสตราจารย์ อาจควักกระเป๋าตัวเองมาว่าจ้างฉันให้ท�ำงานเป็นผู้ช่วยส่วนตัว หรือว่าหัวหน้าภาควิชาหรือคณาจารย์จะให้ฉันเซ็นสัญญารับ งานชัว่ คราว สองสัปดาห์ หนึง่ เดือน บางคราวก็เดือนครึง่ ท�ำงาน อะไรก็ไม่รู้ คลุมเครือ งานที่ไม่เคยมีอยู่ในภาควิชา บางครั้ง กลุ่มเลขานุการิณี คนน่ารัก สนิทกับฉันทุกคนเลย และทุกคน วางใจในตัวฉัน มีความหวังหรืออกหักหัวใจสลาย จะมาปรับทุกข์ เล่าเรื่องราวให้ฉันฟังเสมอ คุณเลขาฯ จะเซ้าซี้หัวหน้าให้หางาน โน้นงานนีใ้ ห้ฉนั ท�ำ ดังนัน้ ฉันจึงมีเงินสักสองสามเปโซติดกระเป๋า บ้าง นั่นเป็นช่วงกลางวัน ตกกลางคืน พอจะพูดได้เต็มปากว่า ฉันใช้ชวี ติ โบฮีเมียนร่วมกับผองกวีในเม็กซิโกซิตี รัตติกาลแสนสุข อิ่มเอมใจและสะดวกสบาย เพราะในช่วงนั้น เงินทองหายาก ฉันไม่มเี งินติดกระเป๋าพอจะจ่ายค่าทีพ่ กั แต่สว่ นใหญ่แล้ว ฉันพอ จะจ่ายได้ ไม่ควรพูดให้เกินจริงไป เอาละ, ฉันมีเงินพอยังชีพได้ และกวีแห่งเม็กซิโกซิตสี อนสัง่ ให้การศึกษาวรรณคดีเม็กซิกนั ต่อฉัน 20
Amulet.indd 20
21/5/2013 12:49:10 AM
มารดากวี
โดยให้ยมื หนังสือบ้าง ผลงานรวมกวีนพิ นธ์ของตนเป็นอันดับแรก (ท่านพอจะเดาได้วา่ กวีเป็นคนแบบไหน) จากนัน้ ก็เป็นวรรณคดี ส�ำคัญและผลงานคลาสสิก กล่าวได้วา่ ชีวติ ราตรีของฉันมีคา่ ใช้จา่ ย น้อยที่สุด บางคราว ฉันผ่านเวลาได้ตลอดสัปดาห์ โดยไม่ต้องควัก กระเป๋าแม้แต่เปโซเดียว ฉันมีความสุข กวีเม็กซิกันโอบอ้อมอารี และฉันมีความสุข นับตั้งแต่ฉันเริ่มรู้จักพวกเขา และเขารู้จักฉัน ฉันกลายเป็นเครือ่ งประดับประจ�ำกลุม่ ไปแล้ว ฉันใช้เวลากลางวัน ที่มหาวิทยาลัย ยุ่งวุ่นวายเหมือนผึ้ง กล่าวให้ชัด เหมือนจักจั่น เดินเข้าห้องโน้นออกห้องนี้ ติดตามข่าว ‘คาว’ เรื่องซุบซิบ นินทาทัง้ มวล ใครนอนกับใคร คูไ่ หนหย่ากันรายล่าสุด ฉันสดับ โศกนาฏกรรมทุกเรือ่ ง เหมือนเรือ่ งน่าเศร้าของศาสตราจารย์มเิ กล โลเปซ อาซคาราเต ชายเมียทิ้ง เขาทนความเจ็บปวดชอกช�ำ้ ใจ ไม่ไหว ฉันรู้เรื่องทั้งหมด เลขานุการิณีทั้งคณะเล่าให้ฉันฟัง วันหนึ่ง ในช่องทางเดิน ฉันเดินไปสมทบกลุ่มอภิปรายว่าด้วย กวีนิพนธ์โอวิด กวีโบนิฟาซ นูโญอยู่ที่นั่นด้วย ถ้าจ� ำไม่ผิด มอนเทอร์โรโซอยู่ที่นั่นด้วย เออ, แล้วก็มีกวีหนุ่มอีกสองสามคน ศาสตราจารย์โลเปซ อาซคาราเตน่าจะอยู่ที่นั่นด้วย แต่ไม่พูด ไม่จาจนถึงตอนท้ายสุด (หากยกกวีนพิ นธ์ละตินมาคุยกัน โบนิฟาซ เป็นผู้รอบรู้ที่ทุกคนยอมรับ) สวรรค์เถิด เราคุยอะไรกันบ้าง? ฉันจ�ำไม่ได้ชดั เท่าทีจ่ �ำได้เป็นเรือ่ งราวของโอวิด โบนิฟาซ นูโญ พูดน�้ำไหลไฟดับ อาจเป็นการถล่มนักแปลหน้าใหม่ ถอดความ เมตามอร์โฟซีส เฟอะฟะเละเทะ มอนเทอร์โรโซแย้มยิม้ ผงกศีรษะ 21
Amulet.indd 21
21/5/2013 12:49:10 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
เห็นพ้อง กลุม่ กวีหนุม่ (หรืออาจเป็นเพียงแค่นกั ศึกษา, หนุม่ น้อย น่าสงสาร) ผงกหัวหงึกหงักตามไปด้วย ฉันเองก็เช่นกัน ฉันยืดคอ เอียงหน้าจ้องมองพวกเขา ฉันเติมเสียงอุทานแทรกเป็นระยะ ส่งเสียงข้ามไหล่นักศึกษา ซึ่งเหมือนการเติมเศษเสี้ยวความเงียบ เข้าไปในความเงียบ จากนั้น กลางฉากเงียบงัน น่าจะเกิดขึ้น ในตอนนี้ ฉันไม่คิดไม่ฝัน ศาสตราจารย์โลเปซ อาซคาราเต อ้าปากค้าง ประหนึง่ จะหอบหายใจเอาอากาศเข้าปอด ประหนึง่ ว่า ช่องทางเดินของภาควิชาถูกดูดหายเข้าไปในมิติอื่น เขากล่าวถึง อาร์ ต ออฟ เลิ ฟ ของโอวิ ด เนื้ อ หาที่ ท� ำ ให้ โ บนิ ฟ าซ นู โ ญ ประหลาดใจ และท�ำให้มอนเทอร์โรโซงุนงง แต่กวีหนุม่ หรือกลุม่ นักศึกษาไม่รเู้ รือ่ งรูร้ าวว่าเกิดอะไรขึน้ ฉันไม่รเู้ หนือรูใ้ ต้ และแล้ว โลเปซ อาซคาราเต หน้าแดงฉาน ประหนึ่งว่าไม่อาจทานทน ความทรมานได้อกี แล้ว น�ำ้ ตาสองหยด สีห่ รือหกหยดไหลอาบแก้ม น�ำ้ ตาเกาะปลายหนวด หนวดด�ำซึง่ มีสขี าวแต้มปลายหนวด และ ตอนกลาง ภาพทีท่ ำ� ให้ฉนั อัศจรรย์ใจ เพราะมองเห็นทีไร นึกถึง ม้าลายทุกคราวไป หนวดด�ำกระเซิงซึง่ ส่งเสียง ร้องขอกรรไกรหรือ ใบมีดโกน และถ้าท่านได้เห็นหน้าโลเปซ อาซคาราเต จ้องมอง ให้นานหน่อย ก็คงเห็นได้ชดั ว่าหนวดวิปริตผิดทีผ่ ดิ ทาง (โดยจงใจ เสียด้วย) และชายผู้มีเค้าหน้าวิปริต มักจะพบจุดจบน่าสมเพช สัปดาห์ถัดมา โลเปซ อาซคาราเตผูกคอตายที่ต้นไม้ ข่าวแพร่ไปทั่วมหาวิทยาลัยเหมือนสัตว์ตื่นตระหนกควบตะบึง ฉันได้ยนิ ข่าว ใจฝ่อห่อเหีย่ ว แต่กอ็ ศั จรรย์ใจเช่นกัน เพราะแม้วา่ จะเป็นข่าวร้าย นัน่ ไม่ตอ้ งสงสัย เลวร้ายทีส่ ดุ แต่มองในแง่หนึง่ 22
Amulet.indd 22
21/5/2013 12:49:11 AM
มารดากวี
ถือได้วา่ ตืน่ เต้นเร้าใจ ประหนึง่ ว่าโลกความเป็นจริงกระซิบข้างหู... ฉันนี่นะ ท�ำเรื่องยิ่งใหญ่ได้อีกมากหลาย ฉันจะท�ำให้พวกแก ประหลาดใจ, แม่หญิงโง่เขลา แกและคนอื่นถ้วนทั่วทุกตัวคน ฉันขับเคลื่อนนรกและสวรรค์เพื่อความรักได้ อย่างไรก็ตาม ในยามค�่ำคืน ฉันเปิดตัว ผลิบาน อีกครัง้ ฉันกลายเป็นค้างคาว ฉันออกจากมหาวิทยาลัย เดินพล่านไปทัว่ เม็กซิโกซิตเี หมือนเจตภูต (ทีจ่ ริงแล้ว ไม่อาจบอกได้เต็มปากเต็ม ค�ำว่าเหมือนเทพธิดา แม้อยากเป็นอย่างนั้น) ฉันดื่มและคุยและ ไปร่วมเสวนาในวงวรรณกรรม (ฉันรู้จักที่ชุมนุมวรรณกรรมทุก แห่ง) ฉันปลอบประโลมบรรดากวีหนุ่มที่มาปรึกษาและระบาย ความในใจให้ฉนั ฟัง ย้อนไปในยุคนัน้ ก็มคี นมาคุยกับฉันแล้ว แม้ จะไม่มากเหมือนตอนนี้ ฉันมีถ้อยค�ำอ่อนโยนมอบให้ทุกคน ฉัน พูดอะไรออกไปแล้ว? ถ้อยค�ำแสนหวาน! ฉันมีพันถ้อยร้อยวลี พร้อมจะมอบให้แต่ละคน ในสายตาของฉัน พวกเขาเป็นหลาน ของโลเปซ วีลาร์เด เป็นเหลนของซาลวาดอร์ ดิอาซ มิโรน เด็กหนุ่มห้าวหาญทุกข์รุมเร้าใจ ลอยฟ่องไปในรัตติกาลกลาง เม็กซิโกซิตี ชายหนุ่มกล้าหาญผู้เยี่ยมหน้ามาเยือนพร้อมกับ กระดาษฟูลสแก๊ปพับครึ่ง หนังสือที่อ่านจนยับเยินคามือ และ สมุดบันทึกมอมแมม นั่งในคาเฟที่ไม่เคยปิดร้านหรือในบาร์เหล้า หดหู่ที่สุดในโลก ที่นั่น ฉันเป็นหญิงคนเดียวในกลุ่ม หากไม่นับ วิญญาณลอยล่องของลิเลียน เซอร์ปาส์ (ฉันจะกล่าวถึงลิเลียนใน เวลาต่อไป) กวีหนุ่มจะยื่นผลงานให้ฉันอ่าน ร้อยแก้วร้อยกรอง และการแปลเลอะเลือนคลุมเครือ ฉันรับกระดาษฟูลสแก๊ป อ่าน 23
Amulet.indd 23
21/5/2013 12:49:11 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
เนื้อหาในความเงียบงัน หันหลังให้ที่พวกเขานั่ง ชูแก้วดื่มกัน พยายามวางท่ารอบรู้แตกฉาน เยาะเย้ยแดกดัน หรือขุ่นขวาง แคลงใจ, พวกหนุม่ น้อยน่าสงสาร ฉันจมลงไปในหยดหยาดถ้อยค�ำ (กล่าวโดยสัตย์จริง ฉันไม่อาจพูดส่งเสียงได้ว่าเป็นสายน�้ ำแห่ง ถ้อยวจี ไม่เหมือนแม่นำ�้ เป็นแต่เพียงฟองปุดปัดอ่อนหัด) ปล่อย ให้คำ� ซึมซ่านเข้าไปในไขกระดูก ฉันใช้เวลาตามล�ำพังกับกลุม่ ค�ำนัน้ ตื้นตันเต็มอกไปกับความปราดเปรื่องและความเศร้าระทมของ วัยเยาว์ ฉันเงยหน้ามองแผ่นกระจกเงาแตกแหว่ง มองหน้าตัวเอง หรือกล่าวให้ชัด มองหาตัวเอง ในนั้น นั่นปะไร! เศษเสี้ยวของ อ็อกซิลิโอ ลาคูตูร์ ตาสีฟ้า ผมบลอนด์เปลี่ยนเป็นเทา ตัดสั้น ทรงบ็อบ ใบหน้าเรียวยาว หน้าผากประดับด้วยรอยหยักย่น ภาพตัวตนแท้จริงส่งความหนาวเยือกไปทัว่ สันหลัง ผลักไสให้ฉนั จมลงไปในท้องทะเลแห่งความสงสัยกังขา หวาดหวัน่ ไปกับอนาคต วันเวลาที่จะเคลื่อนมาหาด้วยอัตราเร็วของเรือส�ำราญ แม้ว่า ภาพนั้นจะยืนยันว่าฉันยังมีชีวิต ฉันใช้ชีวิตในห้วงเวลาของฉัน ช่วงเวลาที่ฉันเลือกแล้ว เวลาโอบรอบตัวฉัน ชวนให้ประหวั่น ปรวนแปรเปลี่ยนแปลง เต็มปรี่ และชื่นมื่นสุขสม และแล้ว ฉันเดินทางมาถึงปี 1968 เรียกได้ว่าปี 1968 เคลื่อนตรงมาหาฉัน ประโยชน์ของการมองย้อนกลับไปในอดีต ฉันพอจะพูดได้เต็มปากว่าฉันมีลางสังหรณ์ คาดการณ์ล่วงหน้า ได้อยู่แล้ว เรื่องที่เกิดขึ้นไม่อาจท�ำให้ฉันประหลาดใจ ฉันมอง เห็นล่วงหน้า พยากรณ์ได้ก่อนเกิด สงสัยอยู่ในใจอยู่แล้ว ฉัน ได้กลิ่นโชยมาในอากาศจากวันแรกของปีใหม่ ฉันรอพร้อมรอรับ 24
Amulet.indd 24
21/5/2013 12:49:11 AM
มารดากวี
นับแต่วนั แรกก่อนกะเปาะของขวัญเฉลิมฉลองปีใหม่จะถูกทุบแตก ฉันรุกคืบได้ไกลกว่านั้น ฉันได้กลิ่นในบาร์เหล้าในสวนสาธารณะ ในเดือนกุมภาพันธ์และมีนาคมของปีนั้น ฉันสดับรับรู้ความ เงียบเชียบวิปริตผิดธรรมชาติในร้านหนังสือ ที่แผงขายอาหาร ในระหว่างที่ฉันยืนกินทาโกไส้หมูในกาเย ซาน อิลเดลฟองโซ เบิ่งตามองโบสถ์เซนต์แคเธอรีนแห่งซิเอนาและสนธยาเม็กซิกัน หมุนป่วนคลุ้มคลั่ง...ก่อนปี 1968 จะล่มสลายกลายเป็นผุยผง อา...ย้อนนึกในตอนนีท้ �ำให้ฉนั หัวเราะออกมาได้ ภาพอดีต ที่ท�ำให้ฉันอยากร้องไห้ ฉันร้องไห้ออกมาเลยหรือในตอนนี้? ฉัน มองทุกสิง่ ทุกอย่าง แต่ไม่เห็นอะไรเลย ฉันพูดพล่ามไม่เป็นภาษา แล้วหรือ? ฉันเป็นมารดาของมวลหมู่กวี และฉัน (หรือชะตา กรรมของฉัน) ปฏิเสธไม่ยอมให้ฝันสยองเลวร้ายนั้น คุกคาม ท�ำให้ฉันยอมจ�ำนน บัดนี้ น�ำ้ ตาไหลอาบสองร่องแก้ม ฉันอยู่ที่ มหาวิทยาลัยในวันที่สิบแปด กันยายน เมื่อทหารเคลื่อนก�ำลัง เข้าไปยึดมหาวิทยาลัย ตบเท้าเข้าไปจิกหัวลากตัวทุกคน และ สาดกระสุนยิงทุกคนที่ขวางหน้า ไม่, ไม่มีคนตายมากขนาดนั้น ที่มหาวิทยาลัย นักศึกษาล้มตายเป็นเบือที่ตลาเทโลลโก* ขอให้ ชือ่ นัน้ ตราตรึงอยูใ่ นใจของเราไปชัว่ กาลนาน! ฉันอยูท่ มี่ หาวิทยาลัย ในตอนทีท่ หารและต�ำรวจปราบจลาจลเข้ามาจับกุมผูค้ น เหลือเชือ่ ฉันอยูใ่ นห้องสุขา นัง่ บนชักโครก ชัน้ หนึง่ ชัน้ ใดในตึกคณะปรัชญา * การสังหารหมู่นักศึกษาราว 300 คนที่ลานจัตุรัสตลาเทโลลโก วันที่ 2 ตุลาคม 1968 25
Amulet.indd 25
21/5/2013 12:49:11 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ฉันไม่แน่ใจนัก น่าจะเป็นชัน้ สี่ ฉันนัง่ บนชักโครก ถลกกระโปรง ขึน้ พันรอบเอว เหมือนทีเ่ ขียนบรรยายไว้ในโคลงหรือเพลง ฉันนัง่ อ่านกวีนิพนธ์ของเปโดร กราฟิอาสผู้เสียชีวิตไปแล้วหนึ่งปีเศษ (ดอนเปโดร กราฟิอาส ชายอมทุกข์ เศร้าใจไปกับสเปนและ โลกรอบข้าง) ใครจะวาดภาพได้ว่าฉันนั่งอ่านกวีนิพนธ์ในตอนที่ ต�ำรวจปราบจลาจลห่ะนั่นบุกเข้ามาในมหาวิทยาลัย? บัดนี้ ฉัน เชื่อแล้ว ขอให้ท่านยกโทษกับการแวะลงข้างทางของฉันบ้าง ฉั น เชื่ อ แล้ ว ว่ า ชี วิ ต คนเราเปี ่ ย มด้ ว ยปริ ศ นาลึ ก ลั บ น่ า สนเท่ ห ์ เรือ่ งเล็กน้อยแตะไล้ จะส่งผลธรรมดาเกิดตามมาต่อเนือ่ งเป็นสาย เมือ่ มองผ่านปริซมึ แห่งกาลเวลา ภาพทีไ่ ด้บนั ดาลความอัศจรรย์ใจ และความกลัวเสมอ แท้จริงแล้ว ต้องขอบคุณเปโดร กราฟิอาส ขอบคุณผลงานของเปโดร กราฟิอาส และนิสัยชอบอ่านหนังสือ ในห้องสุขาของฉัน ฉันเป็นคนสุดท้ายที่ตระหนักได้ว่าทหารและ ต�ำรวจปราบจลาจลหลัง่ ไหลเข้ามาในมหาวิทยาลัยแล้ว ทหารยึด มหาวิทยาลัยในระหว่างทีส่ ายตาของฉันไล่เลือ่ นไปตามถ้อยค�ำจาก ปลายปากกาของกวีผู้ลี้ภัยออกจากบ้านเกิดเมืองนอนมาเสียชีวิต ในต่างแดน ทหารและต�ำรวจปราบจลาจลจับกุม ค้นห้อง และ ทุบตัวทุกคนที่อยู่ใกล้มือ ไม่สนใจว่าจะเป็นเพศใด อายุเท่าไหร่ หรือมีสถานะสูงต�่ำยศต�ำแหน่งใดในสายการบังคับบัญชาซับซ้อน ละเอียดอ่อนในโลกวิชาการ บอกได้เพียงว่าฉันได้ยินเสียง เสียงในวิญญาณของฉัน! บอกได้เพียงว่าเสียงนั้นดังขึ้นทุกขณะ และไม่นาน ฉัน 26
Amulet.indd 26
21/5/2013 12:49:11 AM
มารดากวี
ตืน่ ตัวพอจะรับรูไ้ ด้วา่ เกิดเรือ่ งราวใด ฉันได้ยนิ เสียงคนดึงโซ่ปล่อย น�้ำลงชักโครกในห้องติดกัน ฉันได้ยินเสียงประตูเปิดปิด เสียง ฝีเท้าในช่องทางเดิน และเสียงเซ็งแซ่ในสวนเบือ้ งล่าง สวนหย่อม จัดแต่งไว้อย่างดงาม รายรอบตึกคณาจารย์ เหมือนทะเลมรกต เขียวใสโอบรัดเกาะน้อยสุขสงบที่ประจุเปี่ยมด้วยความลับและ ความรัก เมื่อฟองใสวาวแววในบทกวีของเปโดร กราฟิอาส แตกเปรียะ ฉันปิดหนังสือ และลุกขึ้นยืน ดึงสายโซ่ปล่อยน�ำ้ ลง ชักโครก เปิดประตู และส่งเสียง เฮ้, มีใครอยูข่ า้ งนอกบ้าง? แต่ ฉันรู้ทั้งรู้ว่าจะไม่มีมีใครส่งเสียงตอบรับ ท่านเคยสัมผัสความรู้สึก นัน้ ไหม? ประหนึง่ ว่าท่านพลัดหลุดเข้าไปในภาพยนตร์สยองขวัญ ไม่ใช่ประเภทที่มีนางเอกโง่ง่าวสมองกลวง ภาพยนตร์สยองขวัญ ทีม่ นี างเอกฉลาดและกล้าหาญ หรืออย่างน้อยทีส่ ดุ มีสตรีสกั คน ทีม่ สี ติปญ ั ญาพอตัว ห้าวหาญระดับหนึง่ เพิง่ รูต้ วั ว่าอยูโ่ ดดเดีย่ ว คนเดียว เดินเข้าไปในอาคารว่างเปล่าหรือบ้านร้าง ส่งเสียง ถามไถ่ออกไป (เพราะเธอไม่ทราบว่าบ้านหลังนั้นว่างเปล่า) เผื่อ จะมีใครอยู่ในนั้น เธอส่งเสียงดังขึ้น ตั้งค�ำถาม แม้น�้ำเสียงของ เธอบ่งบอกว่าจะไม่มคี �ำตอบ แต่เธอก็ถามออกไป ท�ำไมหรือ? ก็ เพราะเธอเหมือนฉัน เติบใหญ่และได้รบั การสอนสัง่ ให้สภุ าพไม่วา่ จะตกอยูใ่ นภาวการณ์ใด เธอยืนอยูท่ นี่ นั่ นิง่ สดับศัพท์เสียง หรือ ก้าวเดินสองสามก้าว ถามออกไปว่ามีใครอยูไ่ หม? แน่อยูแ่ ล้ว ไม่มี เสียงตอบ ฉันรู้สึกเหมือนตัวเอกในภาพยนตร์สยองขวัญเรื่องนั้น แม้จะไม่รตู้ วั (ฉันเพิง่ ได้รายละเอียดในตอนนีเ้ อง) ฉันเดินออกไป สองสามก้าวเหมือนเธอ เดินย่องเงียบเหมือนเหยียบเท้าลงบน 27
Amulet.indd 27
21/5/2013 12:49:11 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
แผ่นน�ำ้ แข็ง ฉันล้างมือ และเงยหน้ามองตัวเองในกระจกเงา ฉัน มองเห็นใบหน้าเรียวยาวซูบเซียว ซึง่ เริม่ จะมีรอยหยักย่นปรากฏให้ เห็นแล้ว ดอนกิโฮเตสตรี...เหมือนที่เปโดร กราฟิอาสขนานนาม ให้ฉัน ฉันเดินออกไปยังช่องทางเดิน และตระหนักได้ในทันทีว่า เกิดเรือ่ งเลวร้ายแล้ว ช่องทางเดินว่างเปล่า ไม่มอี นื่ ใดนอกจากแสง เรื่อนวลสีครีมหลากความเข้ม ในช่องบันไดมีเสียงตะโกน เสียง กรีดร้องด้วยความเจ็บปวด...เสียงที่จะจดจารจารึกประวัติศาสตร์ ฉันท�ำอะไรในตอนนัน้ ? ฉันท�ำอย่างทีใ่ ครๆ ก็ทำ� ฉันไปที่ ช่องหน้าต่าง ชะโงกลงไปมองพืน้ เบือ้ งล่าง ฉันเห็นทหาร ฉันไป ที่หน้าต่างอีกช่อง ฉันเห็นรถถัง และอีกช่อง ช่องท้ายสุดปลาย ช่องทางเดิน (ฉันเดินโซเซไปตามช่องทางเดิน เหมือนสตรีที่เพิ่ง ฟื้นตื่นจากความตาย) ที่นั่น ฉันเห็นรถบรรทุกทหาร ต�ำรวจ ปราบจลาจล ต�ำรวจนอกเครื่องแบบ จับกุมกวาดต้อนนักศึกษา และศาสตราจารย์ ไปขึ้นรถบรรทุก ภาพคล้ายฉากภาพยนตร์ การผสมพันธุร์ ะหว่างสงครามโลกครัง้ ทีส่ องกับการปฏิวตั เิ ม็กซิกนั แสดงน�ำโดยมาเรีย เฟลิกซ์กับเปโดร อาร์เม็นดาริส ฉากนั้น เลือนดับเป็นสีดำ� เหลือเพียงตัวหุ่นเรืองแสงเล็กจิ๋ว เหมือนภาพ ที่ผู้คนมองเห็นในยามเสียสติหรือหวาดกลัวสุดขีด ฉันมองเห็น กลุ่มเลขานุการิณี ฉันคิดว่าจ�ำบางคนได้ (แท้จริงแล้ว ฉันจ�ำได้ ทุกคน) เดินแถวเรียงหนึง่ ออกจากอาคาร จัดเสือ้ ผ้าให้เรียบร้อย กระเป๋าถือคล้องแขน หรือสะพายไหล่ จากนัน้ ฉันมองเห็นกลุม่ อาจารย์เดินออกมาอย่างเป็นระเบียบ หรืออย่างน้อย เรียบร้อย ทีส่ ดุ เท่าทีส่ ถานการณ์จะอ�ำนวย ฉันมองเห็นคนถือหนังสือในมือ 28
Amulet.indd 28
21/5/2013 12:49:11 AM
มารดากวี
คนโอบแฟ้มไว้แนบอก กระดาษในแฟ้มหล่นกระจายบนพืน้ เขา ก้มลงเก็บ ฉันมองเห็นคนถูกกระชากลากถูออกจากอาคาร หรือ เดินออกมาโดยมีผ้าเช็ดหน้าปิดจมูก ผ้าเช็ดหน้าขาวที่เลือดซึม เป็นวงแดงเข้ม ฉันบอกตัวเองเลย แกอยู่ที่นี่, อ็อกซิลิโอ อย่า ปล่อยให้เขาจับตัวแกเป็นนักโทษ, แม่หนูนอ้ ย อยูท่ นี่ ,ี่ อ็อกซิลโิ อ แกไม่จำ� เป็นต้องไปอยูใ่ นหนังเรือ่ งนัน้ หากเขาอยากให้แกเล่นบท ห่ะ, พวกมันต้องมาตามหาตัวแก และลากออกไป ย้อนกลับเข้าห้องสุขา และแล้วก็ถงึ ตอนทีแ่ ปลกประหลาด ที่สุด ฉันไม่ได้กลับเข้าไปแค่ในห้องสุขา ฉันกลับเข้าไปนั่งบน ชักโครก ชักโครกตัวเดิมทีฉ่ นั นัง่ มาก่อน ฉันนัง่ บนชักโครกอีกครัง้ ถลกกระโปรงมาบนบัน้ เอว กางเกงชัน้ ในรูดลงกรอมข้อเท้า แม้จะ ไม่มีแรงขับทางกายภาพ (ภาวการณ์เช่นนี้เอื้อต่อการหย่อนคลาย แรงบังคับของกล้ามเนื้อหูรูดอย่างยิ่ง เขากล่าวกันเช่นนั้น แต่ใน กรณีของฉันไม่ได้เป็นเช่นนั้น) อีกครั้ง หนังสือกวีนิพนธ์ของ เปโดร กราฟิอาสกางบนตัก ฉันไม่รสู้ กึ อยากอ่าน ฉันบังคับตัวเอง ให้เลือ่ นสายตาไปทีละค�ำ ทีละบททีละก้อน ไม่นานนัก การอ่าน ของฉันเร่งเร็วขึน้ เร็วขึน้ จนควบคุมไม่ได้อกี แล้ว วรรคตอนโบยบิน เร็วจัดจนจับความใดไม่ได้ ค�ำไหลเลื่อนเคลื่อนติดกันเป็นสาย งานของเปโดร กราฟิอาสไม่อาจทานรับการอ่านตกดิ่งอิสระ เยี่ยงนั้น (ฉันเคยได้ยินมาว่าผลงานของกวีบางคนทนรับการอ่าน เร็วรี่ได้ แต่ส่วนใหญ่แล้ว การอ่านเร็วให้ผลอุบาทว์อัปลักษณ์) นัน่ ละ, การเคลือ่ นผ่านเวลายาวนานของฉัน จนกระทัง่ ฉันได้ยนิ เสียงในช่องทางเดิน เสียงรองเท้าบู๊ต? เสียงบู๊ตทหารที่มีตะปู 29
Amulet.indd 29
21/5/2013 12:49:11 AM
โรแบร์ โต โบลาโญ
ตอกพื้นรองเท้า? เฮ้, เหตุบังเอิญขนาดนั้นเชียว? ว่าไหม? ฉัน บอกตัวเองเลยนะ เลวร้ายที่สุดที่จะเกิดขึ้นได้จะเป็นความหนาว เยือกทัว่ ร่าง หมวกเบเรต์หวดฟาดบนหัว จากนัน้ ฉันได้ยนิ เสียง ออลเคลียร์, เซอร์ อีกห้าวินาทีถัดมา ใครสักคน อาจเป็นไอ้ลูก ไม่มพี อ่ คนทีส่ ง่ เสียงเมือ่ ครูน่ ี้ เปิดประตูหอ้ งสุขาเข้ามา เสียงตะปู พื้นรองเท้ากระทบพื้นดังกังวาน
30
Amulet.indd 30
21/5/2013 12:49:11 AM