De Boekenplank van

Ik zeg altijd: zonderdwarsliggers geen spoor

Sjra Puts >

Creativiteit. Sjra Puts smult ervan. Niet alleen in zijn werk, maar ook in zijn favoriete literatuur. De creativity consultant uit Swalmen houdt van visionairs. Van dwarsdenkers. Van schrijvers die je aan het denken zetten. Een gesprek over chaos, plakkende mantra’s en de vis die als laatste het water ontdekt.

WAT VOOR BOEKEN LEES JE ZOAL?

Ik zoek het vooral in mijn vakgebied. ink Better: An Innovator’s Guide to Productive inking van Tim Hurson is wat dat betreft mijn absolute favoriet. Ik lees ook weleens een literaire roman. Een pageturner. De Millennium-trilogie van Stieg Larsson, bijvoorbeeld. Ik heb sowieso iets met Zweden. Geen idee wat— het is een buikgevoel. Het personage Lisbeth Salander kan ook alleen maar in dat land gedijen zoals zij doet. Ze is super onafh ankelijk, ontzettend dwars. Daar houd ik wel van. Dat zegt ook wel iets over mij.

WAT DAN?

Ik ben zelf ook een dwarsdenker. Ik zeg altijd: zonder dwarsliggers geen spoor. Zonder wrijving geen glans. Dat is mijn wezen. Mijn grote voorbeeld is Steve Jobs—hét prototype van een dwarsdenker. Hij scheen een verschrikkelijke pain in the ass te zijn geweest, maar hoe briljant moet je zijn om het toetsenbord op een mobiele telefoon weg te halen en die alleen maar tevoorschijn te laten komen wanneer het nodig is. Dan ben je pas écht een visionair.

HOEVEEL BOEKEN HEB JE GELEZEN?

Geen idee. Misschien vijfh onderd. Misschien drieduizend. Ik tel ze niet. Momenteel lees ik When you are asked to do the impossible van Anthony J. Le Storti. Een boek over high performance teams waarin hij onder andere Amerikaanse troepen heeft geïnterviewd die op D-Day de Normandische kliff en wisten te bestormen. Le Storti schrijft dat je voor een high performance team drie dingen nodig hebt: kennis, creativiteit en chaos. Die informatie neem ik ook mee naar bedrijven. Chaos zorgt voor een sence of urgency. Is dat er niet, dan is er geen noodzaak om tot iets te komen. Dan zakt de creativiteit beneden een bepaald peil.

ER MOET IN EEN BEDRIJF CHAOS ZIJN?

Wel om tot grote hoogtes te kunnen stijgen. Hoe meer chaos, des te meer creativiteit. Kijk maar naar de coronacrisis. Er is ongeloofl ijk veel creativiteit boven komen drijven. Th uiswerken wérkt, iets dat veel bedrijven zich vooraf niet voor mogelijk hadden gehouden. Het thuiswerken heeft de chaos doen verdwijnen. Dat is op creatief vlak geen probleem. Je hoeft namelijk niet áltijd creatief te zijn. Je moet wel altijd progressie kunnen boeken. Niet nadenken, maar vóórdenken.

Dat brengt mij bij De plakfactor van Chip en Dan Heath. Een boek over waarom de ene boodschap blijft hangen en een ander niet. Een voorbeeld: het Amerikaanse leger had vroeger allerlei protocollen over wie wat moest doen in bepaalde situaties, van de laagste zandhaas tot de hoogste generaal. Handig, totdat de vijand zilverpapier aan de waslijn hing om zo radarsignalen te verstoren. Weg communicatie. Weg plan. Sindsdien is de commander’s intent bedacht, de bedoeling van de hoge baas. Een mantra die iedereen in de organisatie moet begrijpen. Zo hoort het ook in een bedrijf. Wat is jouw adagium? Probeer dat niet in een missie of ellenlange stukken tekst te verwoorden, maar zet het om in een motto. Dát blijft plakken. Een mantra waar iedereen naar handelt.

Ik zie vaak bedrijven naar conclusies springen. Een van de meest gebezigde tegeltjeswijsheden in mijn vakgebied is ‘de vis is waarschijnlijk de laatste die het water zal ontdekken’. Hoe langer je als bedrijf in een bepaalde omgeving functioneert, hoe moeilijker het is om van buiten naar binnen te kijken. En hoe lastiger het is om de vraag te defi niëren. Zo verlies je je adagium. Je moet uit je bubbel stappen en vertalen.

DAT IS MOEILIJK.

Ja, maar daar kun je mij altijd voor inhuren.

WAT IS JE LAATSTE AANWINST?

Een boek dat eigenlijk is gericht op kinderen. Scamper: creative games and activities for imagination development van Bob Eberle. We leren kinderen af om creatief te zijn. Tegenwoordig misschien wat minder, maar toch spelen meisjes nog regelmatig met barbies of poppenhuizen, daar waar jongens nog wel enigszins creatief bezig zijn met Lego of modeltreinen. Het is heel moeilijk om dan vrij te zijn en te voorkomen dat je in een bepaalde rol wordt geduwd. “Zo doe je dat, zo overleef je in deze wereld,” vertellen ouders ons. Maar het creatieve moet je juist vasthouden—daar doe je een kind een plezier mee. De spelletjes in dit boek helpen niet alleen kinderen, maar ook ons ouders.

HET IS DUS OOK OP VOLWASSENEN VAN TOEPASSING?

Zeker. Ik haal hier misschien vijf dingen uit die ik kan gebruiken in een training. Vragen die ik ook aan volwassenen kan stellen. Wat je bijvoorbeeld nog meer met een paperclip kunt doen. Kinderen geven je dan de mooiste antwoorden: je kan er je nagels mee schoonmaken of er kerstballen mee ophangen. Of ga eens met je kind op het gras liggen en kijk naar de wolken. Dan ontstaat pure creativiteit. Het is onze taak als volwassenen om onze kinderen te leren wat creatief denken is. We hoeven hen niet te leren om harder te werken, maar wel om slimmer te werken.<<