BOB Maa vallei Limburg

BOB Maasvallei Limburg: mooie wijnen van (bijna) eigen bodem

België-Nederland: 8-2 Het zou zomaar even een voetbaluitslag kunnen zijn, maar het was de opzet van een proefavond. Op 30 november 2019 was uw Commanderij namelijk nog eens het schouwtoneel waarop Belgische wijn gepresenteerd werd (de vorige keer gaat al terug tot 21/4/2012). Dat op zich is niet uitzonderlijk, de opeenvolgende wijnmeesters vertonen wel vaker dergelijke opstoten van patriottisme. Iets zeldzamer is het feit dat er niet alleen Belgische wijnen, maar ook Nederlandse wijnen geproefd werden. De score uit de tussentitel slaat trouwens op de verhouding van de geproefde wijnen: acht uit België, twee uit Nederland. Helemaal bijzonder wordt het als je weet dat die wijnen allemaal uit één herkomstbenaming komen. De goed geïnformeerde wijnliefhebber weet natuurlijk direct dat het hier gaat om de BOB Maasvallei, tot nader order de enige grensoverschrijdende herkomstbenaming voor wijn in Europa.

Op zich dus al een mooi onderwerp voor een interessante proefavond, maar de kers op de taart was natuurlijk de aanwezigheid van één van de initiatiefnemers voor deze unieke herkomstbenaming, namelijk Karel Henckens van het wijndomein Aldeneyck. Karel heeft een verleden in de fruitteelt, maar besliste rond de eeuwwisseling om voluit te gaan voor zijn grote passie, het maken van wijn. In die tijd was de wijnsector in ons land nog zeer beperkt, dus advies over geschikte druivenrassen voor ons klimaat en bodem was moeilijk te krijgen. Karel volgde een opleiding aan het wijnbouwinstituut in Trier en plantte een experimentele wijngaard aan met vijftien verschillende druivenrassen.

De resultaten van die aanplantingen zetten Karel ertoe aan te investeren in de klassieke pinot-rassen. Het is uiteraard geen toeval dat de verschillende pinots terug te vinden zijn als toegelaten druiven in het lastenboek van de beschermde oorsprongsbenaming, aangevuld met nog enkele andere rassen. Chardonnay, riesling en gewürztraminer zijn voor de modale wijnliefhebber waarschijnlijk de bekendste, maar ook typische druivenrassen voor in koelere en vochtige klimaten zijn toegelaten. We spreken dan over acolon, auxerrois, dornfelder en siegerrebe.

re op de oevers van de Maas. Karel Henckens nam in zijn inleiding de gelegenheid te baat om ons iets meer te vertellen over het specifieke microklimaat dat hier op de grens van beide landen geldt. Geologisch gezien is het een gebied met veel breuklijnen, waardoor de Maas hier sneller stroomde en er enkel grovere afzettingen (kiezels) terug te vinden zijn. Die afzettingen belemmerden later de stroom van de rivier, zodat die telkens een nieuwe bedding moest gaan zoeken. Het resultaat was een sterk meanderende Maas, met veel nevengeulen tussen de verschillende grindafzettingen.

Daar zie je nu eigenlijk niet veel meer van, omdat in de 19 de eeuw een dijk gebouwd werd om de Maas in zijn centrale bedding te houden, meer landbouwgrond vrij te maken en trekscheepvaart mogelijk te maken. In de 20 ste eeuw heeft de mens dan opnieuw ingegrepen in dit landschap, door de vele grindbanken te gaan ontginnen. Daardoor zijn de Maasplassen ontstaan, een min of meer aaneengesloten geheel van grote of kleine meren die een paradijs zijn voor watersporters.

Nu vraag je je misschien af wat de link met de wijnbouw is? Door die grote wateroppervlakten geniet men hier van een prachtig microklimaat, met gematigder temperaturen (niet de hitte die men in de Kempen wel kan kennen, maar ook een lager risico op lentevorst) en een regelmatige wind die voor ventilatie van de wijnranken zorgt. Door de ligging ten opzichte van het Kempisch plateau wordt het gebied ook wat afgeschermd van de regenval, waardoor het één van de droogste gebieden van het land is.

Tot slot is natuurlijk ook de bodemsamenstelling van belang. Door de eeuwenlange afzetting van materiaal door de Maas, bestaat de ondergrond op wijndomein Aldeneyck uit een tien meter dikke laag kiezel, met daarbovenop een klein laagje leem (soms zelfs maar 20 centimeter). Dat resulteert in strakke en minerale wijnen met een uitgesproken smaakprofiel. De werkwijze bij Aldeneyck Bodem, klimaat en druivenras zijn drie van de vier factoren die de kwaliteit van een wijn bepalen. De vierde factor is de invloed van de wijnboer zelf, de keuzes die hij of zij maakt om tot dat mooie eindproduct te komen. Karel Henckens kon ons gedurende zijn uiteenzetting overtuigen van zijn compromisloze focus op kwaliteit, die we daarna ook bevestigd zagen bij het proeven van zijn wijnen.

Enkele voorbeelden? Hij neemt deel aan het vitimeteo-systeem waarbij in samenwerking met het proefcentrum van de fruitteelt in Sint-Truiden op basis van 8 weerstations voorspeld kan worden wanneer schimmelsporen zich gaan ontwikkelen en er dus gesproeid moet worden. Begin juni (ongeveer een week na de bloei) gaat hij ongeveer de helft van het bladerdek in de druivenzone ontbladeren, waardoor de druiven zelf meer zon zullen zien en een hardere schil zullen krijgen. Dat helpt dan weer om meer smaakstoffen op te bouwen en tegelijkertijd is het een goede bescherming tegen botrytis. De enige druif waarbij je moet opletten bij dat ontbladeren is de riesling. De typische petroleum-geur van riesling wordt gemaakt in de wijngaard: hoe meer de druiven de zon zien, des te sterker wordt die petroleumgeur.

In principe plukt men op Aldeneyck volledig manueel, tenzij er regen dreigt. Dan moet er gekozen worden voor het minste kwaad: ofwel je oogst volledig laten verwateren, ofwel toch maar een oogstmachine inzetten. Als je weet dat dergelijke machines op anderhalf uur tijd een hectare kunnen plukken, en dat met de moderne machines het kwaliteitsverlies zeer beperkt is, is de keuze snel gemaakt.

Nog zo’n voorbeeld van de compromisloze nadruk op kwaliteit zien we in de wijnkelder waar 120 nieuwe barriques staan te wachten op hun inhoud. Karel Henckens schaft deze aan bij twee ambachtelijke kuiperijen (in Rully en Reims), en vraagt specifiek naar een zo licht mogelijke toasting, om de invloed op de smaak van zijn wijnen zo laag mogelijk te houden. Bij het verwerken van de oogst kiest hij ervoor om de druiven zo min mogelijk te bruuskeren. Het persen gebeurt langzaam en zeer zacht, zodat 100% rendement gerealiseerd wordt onder zeer lage druk. In de wijnkelder zal je ook geen pompen zien; alle operaties maken gebruik van de zwaartekracht. Nochtans vind je hier geen wijnmakerij in verdiepingen, maar een heftruck kan dat probleem snel oplossen. zowat het hele Aldeneyck-gamma kwam op tafel, aangevuld met twee wijnen van wijngoed Thorn. Hans Vorselen, eigenaar van dit Nederlandse wijngoed, was mede-initiatiefnemer voor de erkenning van de BOB Maasvallei. De vergelijking tussen de wijnen van Aldeneyck en Thorn gaf dan ook een inzicht in de verscheidenheid die er ook leeft in deze herkomstbenaming. Algemene conclusie? De Nederlandse wijnen zijn iets ronder en molliger, terwijl de Belgische wijnen meer de nadruk leggen op strakke mineraliteit. Volgens Karel Henckens is dat een bewuste keuze, de gemiddelde Nederlander zou een rondere wijn meer appreciëren. Wat dit zegt over de cultuurverschillen tussen onze beide landen zullen we hier maar in het midden laten; feit was dat het een geslaagde proefavond was; leerrijk en met fantastische wijnen op tafel.

Koen Lebegge

Technische info + Proefcommentaren opgetekend door Peter Kok:

Aldeneyck Pinot Brut: Hand geoogst van percelen aan de Heirbaan (Maastricht-Nijmegen). Persing van hele trossen. Assemblage pinot noir, pinot gris en pinot blanc. Fermentatie en lagering in roestvrijstalen cuves. 2de gistinq op fles, 30 maanden sur lattes, druk 6 bar.

Tot slot nog een woordje over de mousserende wijnen van wijndomein Aldeneyck. De klassieke ‘Pinot brut’ wordt gemaakt met identieke percentages pinot blanc, pinot gris en pinot noir. Uiteraard wordt steeds gewerkt volgens de méthode traditionnelle, dus met tweede gisting op de fles. Bijzonder is dat Aldeneyck een speciale techniek gebruikt om de gistresten uit de fles te verwijderen: het droog degorgeren. Daarbij haalt een machine de kroonkurk van de fles, zodat de gistresten weg kunnen. Een fractie van een seconde later wordt de hals van de fles afgesloten met een metalen plaatje, zodat er geen wijn verloren gaat. Speciale camera’s binnen in de machine checken ondertussen of er toch geen gistresten overblijven in de wijn. Het mag dus duidelijk zijn dat Karel Henckens kosten nog moeite spaart om topwijn te maken. De aanwezigen konden dit tijdens deze mooie proefavond zelf vaststellen:

Strogeel, helder, mooie schuimvorming, mooie beentjes. Vanille, floraal, rokerig, fruit (citrus, appel, perzik met na een tijdje exotischer fruit: ananas), amandel, gist. Frisse zuren. Een mooie aanzet met wat meer molligheid. Medium afdronk. Deze schuimwijn heeft fraîcheur. Is geschikt voor bij het aperitief. Score: 14,2/20 Prijs: 17 €

alc. Strogeel, schitterende spiegel, mooie evenwijdige tranen. Aroma’s: Immobiel: perzik, appel, peer, kruisbes. Na walsen: nog meer fruitexpressie (sinaasappel), kruidig (peper), mineraal, lactisch. Smaak: Frisse zuren maar niet storend. Zachter, voller, en aangenamer dan de vorige wijn. Lange afdronk, vrij goede herinnering. Evenwichtig. Score:14,8/20 Prijs: 12,5 €

Aldeneyck Chardonnay Heerenlaak Brut: Hand geoogst van perceel Heerenlaak in Aldeneik. Persing van hele trossen en monocepage chardonnay Fermentatie en lagering in roestvrijstalen cuves. 2de gistinq op fles. Sur lattes gedurende 48 maanden. Strogeel met dikkere parels. Schitterende spiegel. Munt, anijs, perzik, zure appel, zuivel, mineraal. Frisser fruit dan de vorige. Wat pompelmoes. Mooie aanzet met frisse zuren. Langere afdronk. Iets voller dan de vorige, meer voor bij gerechten. Score: 14,8/20 Prijs: 19,5 €

Thorn Auxerrois 2018: De wijngaard is gesitueerd op een oude Maasarm en bestaat uit klei, zand en op enige diepte overgaand in kiezel. Opbrengst 60 hl/ha 100% auxerrois. Gisting in roestvrij stalen vaten. Temperatuur gestuurde gisting op 14 °C. Alcohol 12,5 %, restsuiker 5,0 gr/l . Licht strogeel, helder, schitterende spiegel, dikke tranen. Discrete neus met na een tijdje fruit (peer, onrijpe appel, perzik, vijgen), vegetaal (gras, munt).Smaak: Vrij mollig met een goede aciditeit. Sappig maar de balans gaat naar de molligheid. Lange afdronk met wat frisheid. Eindindruk: Ronde tot mollige wijn. Score:13,4/20 Prijs: 7,9 €

Aldeneyck Pinot Blanc 2017: 3 uur schilcontact na de gisting . Bewaring 6 maanden sur lie in inox cuves .13%

Thorn Pinot Gris 2018: 50hl/ha inox. Kleur: Felgeel, helder, schitterend, trage tranen. Aroma’s: Ananas, rijpe witte peer, perzik, licht mineraal, floraal. Smaak: voldoende aciditeit maar vooral zoet in de middellange afdronk. Wat aan de zoete kant. Score:14,2/20 Prijs: 9,1 €

Aldeneyck Pinot Gris 2017: 6 maanden sur lie in inox cuves. Strogeel, iets donkerder dan de vorige Thorn. Krachtiger neus: specerijen, gebrand, rijpe peer. De mond verrast: molligheid is aanwezig maar de zuren nemen de bovenhand. Veel vineuzer dan de vorige wijn. Afdronk: lang. Deze pinot gris uit de Maasvallei is soepel en heel drinkbaar. Score:15,3/20 Prijs: 12,5 €

Aldeneyck Riesling 2017: Hand geoogst en zes maand inox bewaring. Strogeel, schitterende spiegel. Aroma’s: Lichte petroleumgeur. Groene appel, rijpe peer, perzik, pompelmoes. Smaak: Mooi evenwichtig, zeer mondvullend maar zeer soepel. Lange aangename afdronk. Mooie herinnering. Score:15,8/20 Prijs: 14 €

Aldeneyck Chardonnay Heerenlaak 2017: Gisting op lnox cuves en onmiddellijk erna op Franse eiken barriques gedurende 5 maanden sur lie. Vaten 1,2,3 en 4jarig.

Wekelijkse bâtonnage. Kleur: Vrij intens strogeel, zeer helder, sterk tranend. Aroma’s: Immobiel: discreet, wit fruit. Na walsen: groene appel, een amandeltoets, mineraal. Smaak: Frisse aanzet, mooi evenwicht tussen molligheid en fraîcheur. Lange afdronk. De houtlagering is mooi verweven in de structuur. Deze chardonnay geeft een mooie expressie van het terroir. Score:15,8/20 Prijs: 19,5 €

Aldeneyck Pinot Gris Barrique 2017: Laat geoogste druiven; 5 maanden sur lie op Franse eiken vaten, 1/3 nieuw. Wekelijkse bâtonnage. 12,8% alc.. Zachtgeel, schitterende spiegel, “een halssnoer van tranen”. Aroma’s: Immobiel: een lichte houttoets, een beetje rokerig. Na walsen: zeer expressieve wijn. Evenwicht tussen fruit en hout: perzik, peer, amandel, kruidig (kerrie), mineraal, rokerig. Smaak: Zeer mondvullende textuur, met een harmonieus samenspel tussen zuren, molligheid en houtrijping. Een ‘elastische afdronk’ van tussen de 5 en de 15 s (?). Een ronde, frisse wijn. Score:15,7/20 Prijs: 17 €

Aldeneyck Pinot Noir 2016: Manuele, late oogst gevolgd door 5 dagen koude maceratie zonder kneuzing. Cuvaison 3 weken, 12 maanden op Franse eiken vaten, 1/3 nieuw. Intens gekleurd, helder, transparant. Een “perle fine” van tranen. Wat evolutie in de kleur. Een intense neus. Immobiel: donkerrode kersen. Na walsen: chocolade, hout, bosbessen. De neus bevat ook een geur die tussen dierlijk en aards inhangt. Smaak: Sappig, mollige aanzet, edele tannine. Het geheel is mooi versmolten. Afdronk: middellang tot lang. Complexe maar elegante rode wijn. Moet nog wat rusten, komt wat te jong over. Score:16,4/20 Prijs: 19,5 €

Ooit gezien op TV? In 2015 zond de VRT een fel gesmaakte tiendelige serie uit: “Tom & Harry”, in een regie van Toon Slembrouck met een schare bekende Vlaamse acteurs: Karlijn Sileghem, Gilles De Schryver, Robrecht Vanden Thoren, Frank Focketyn, Marc Lauwrys, Evelien Bosmans, Tine Embrechts, Sien Eggers, An Nelissen. De jonge Tom neemt het wijndomein van zijn ‘moeder’ en oom over ... Domein Aldeneyck diende als locatie voor de opnames.