Pam astudio...
Hanes? Dr Roger Turvey Roedd Dr Turvey yn bennaeth Hanes mewn ysgol uwchradd yn ne-orllewin Cymru am 25 mlynedd. Yn Gymrawd y Gymdeithas Hanesyddol Frenhinol a Chymrawd Cymdeithas yr Hynafiaethwyr, mae wedi ysgrifennu canllawiau astudio ar hanes Lloegr yn yr oesoedd canol a'r cyfnod modern canol ar gyfer sawl bwrdd arholi, ac mae'n awdur nifer o lyfrau ac erthyglau mewn cyfnodolion academaidd ar agweddau ar hanes Cymru yn yr oesoedd canol a chyfnod y Tuduriaid.
6
De uchod: Cerflun Edward Colston wedi’i achub o’r dociau, M Shed, Bryste © Bristol City Council
‘Mae haneswyr yn bobl beryglus. Maen nhw'n gallu peri helynt.'
Nikita Khrushchev, 1956
Digon o reswm i astudio hanes efallai er mwyn dod yn rhan o gymuned y mae arweinwyr cyfundrefnau totalitaraidd (a rhai democrataidd – meddyliwch am Richard Nixon) yn ei hofni oherwydd eu bod yn ofni'r gwirionedd. Pobl sy'n ceisio'r gwirionedd yw haneswyr, ac mae gwneud hynny wedi dod hyd yn oed yn fwy cymhleth yn ein byd heddiw. Rydyn ni'n byw mewn oes lle mae ymadroddion fel ‘eich gwirionedd’, ‘fy ngwirionedd’, ‘eu gwirionedd’, wedi dod yn rhan o eirfa ein sgyrsiau bob dydd ond un gwirionedd yn unig sy'n seiliedig ar ffeithiau, mae'r gweddill yn rhagdybiaeth, dehongliad a barn. Mae'r hyn rydyn ni'n ei wneud â'r ffeithiau hynny yn bwysig, oherwydd fel y dywedodd yr ysgolhaig a'r athronydd Rhufeinig, Marcus Tullius Cicero ‘y gwirionedd yw rheol gyntaf ysgrifennu hanesyddol’. Ym marn yr hanesydd amlwg, Syr Richard Evans,
