282

Page 1

‫ساڵی شەشه‌م‬

‫روماڵكردنێكی بێالیەنانە‬

‫ژماره‌ ‪282‬‬

‫شەممە ‪2015/6/20‬‬

‫خاوەن ئیمتیاز‪ :‬ژیروان نوری‬

‫سەرنووسەر‪ :‬مەریوان عومەر‬

‫بەڕێوەبەری هونەری‪ :‬لوقمان رەشیدی‬

‫بەڕێوەبەری كارگێڕی‪ :‬بەهرە حەمەڕەش‬

‫دەستەی نووسەران‪ :‬بیالل سەعید‬

‫پێشەوا محەمەد‬

‫هەولێر ــ سەیداوە ــ جووت سایدی بەرامبەر نیوستی‬

‫‪civilmagzaine‬‬

‫‪Tel: 0750 460 7290‬‬

‫نرخ (‪ )1500‬دینار‬

‫‪Email: mariwan_2014@yahoo.com‬‬

‫سەروەر خەلیل رزگار رەزا چوچانی‬

‫ژمارەی ریكالم‪07506515797 :‬‬

‫‪www.civilnews.net‬‬

‫چاپ‪ :‬چاپخانەی رۆكسانا ‪07504675264‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪1‬‬


‫سياسەت‬

‫داوا دەكرێت پەرلەمان رۆڵی خۆی لە كۆكردنەوەی‬ ‫الیەنەكاندا ببینێت‬

‫رێگەی تێكەاڵو بۆ سازان لەسەر‬ ‫دەستوور پێشنیار دەكرێت‬ ‫پێشەوا محەمەد‬

‫ئایا هەنگاوەكانی سازان چۆن و لەكوێوە‬ ‫دەس���تپێدەكەن؟ كامەی���ە ئ���ەو مەرجەع���ەی‬ ‫دەبێت���ە چەت���ری كۆك���ەرەوەی الیەنەكان بۆ‬ ‫سازانی نیش���تیمانی‪ ،‬پرسی دەستوور چۆن‬ ‫لەب���ەرەی موزای���ەدە و بەرژەوەندیی���ەوە‬ ‫بهێنرێتە دەرەوە و وەك پرسێكی نیشتیمانی‬ ‫لێ���ی بڕوانرێت‪ .‬س���ەرەڕای ئ���ەوەش‪ ،‬دەبێت‬ ‫الیەن���ەكان ل���ەكام خاڵ���ەوە گفتوگ���ۆ لەگەڵ‬ ‫یەكتری بكەن؟‬ ‫بۆچوون���ەكان ب���اس لەوەدەك���ەن‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫س���ازان‪ ،‬س���ەرەتا پێویس���تە الیەنەكان خاڵە‬ ‫ناكۆكییەكانیان ئاشكرابكەن و دواتر دابنیشن‬ ‫و گفتوگ���ۆی لەس���ەر بك���ەن‪ .‬چاودێرێك���ی‬ ‫سیاسییش تەئكید لەوە دەكاتەوە‪ ،‬بۆ سازان‪،‬‬ ‫پێویستە الیەنەكان دەستوور وەك پەیمانێكی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی ببین���ن‪ ،‬ن���ەوەك بەرژەوەن���دی‬ ‫حیزبی‪.‬‬ ‫"فەرید ئەسەسەرد" ئەندامی سەركردایەتی‬ ‫یەكێت���ی ئام���اژەی ب���ەوەدا‪ ،‬س���ەرەتا دەبێت‬ ‫الیەن���ەكان بی���روڕای خۆی���ان س���ەبارەت‬ ‫بەدەستوور دەرببڕن‪ .‬وەك ئەو دەڵێت "ئێستا‬ ‫دەقێكی نووس���راومان هەیە‪ ،‬هەمووان باس‬ ‫لەهەمواركردنەوەی دەك���ەن‪ ،‬بە بڕوای ئەو‪،‬‬ ‫هەنگاوی س���ەرەتا دەبێ���ت هەموو الیەنەكان‬ ‫ئەو خااڵنە رابگەیەنن‪ ،‬كە ناكۆكن لەگەڵیدا"‪.‬‬ ‫ه���اوكات "عەبد عارف" مامۆس���تای زانكۆ‬ ‫و چاودێ���ری سیاس���یی‪ ،‬ئام���اژەی ب���ۆ ئەوە‬ ‫كرد‪ ،‬پێویس���تە تەواوی الیەنەكانی دەرەوەی‬ ‫پەرلەمان و ناوەوە لەگەڵ خەڵكانی پس���پۆڕ‬

‫‪ 2‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫و یاس���ایی كۆببنەوە‪ .‬ئەو گوتی "باس���ی ئەو‬ ‫خااڵنە بكرێت‪ ،‬كە جێگەی ناكۆكی الیەنەكانن‪.‬‬ ‫هەموویان بەڵێننامەیەكی شەرەف واژۆبكەن‬ ‫و مامەڵەی كوردس���تانیانە لەسەر دەستوور‬ ‫بكەن"‪.‬‬ ‫الی خۆشییەوە "حاكم لەتیف شێخ مستەفا"‬ ‫پەرلەمانتاری پێش���ووی گۆڕان لەپەرلەمانی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬باس���ی ل���ەوە ك���رد‪ ،‬لەبەرئ���ەوەی‬ ‫دەستوور وەك یاسا نییە‪ ،‬بەڵكو بۆ چەندەها‬ ‫س���اڵ دەنووس���رێت‪ ،‬بۆی���ە بەگرنگ���ی زانی‬ ‫هەموو الیەنە سیاس���ییەكان لەس���ەری كۆك‬ ‫بن‪ .‬ئەو كە هاوكات دكتۆرای لەدەس���تووردا‬ ‫هەیە‪ ،‬پێش���نیاری رێگەی "تێكەاڵو" دەكات بۆ‬ ‫س���ازان لەسەر دەستوور‪ ،‬ئەویش بریتییە لە‬ ‫"الیەن���ەكان دابنیش���ن‪ ،‬لەنێ���وان خاڵە ناكۆك‬ ‫و هاوبەش���ەكانیان لەس���ەر دەستوور‪ ،‬خاڵی‬ ‫تێكەڵ و بەیەكگەیش���تن بدۆزنەوە و سازانی‬ ‫لەسەر بكەن"‪.‬‬ ‫بە بڕوای چاودێرانی سیاس���یی‪ ،‬پێویستە‬ ‫حیزب���ەكان ئەوە بزانن س���ازانی نیش���تیمانی‬ ‫لەس���ەر دەس���توور ب���ۆ رێككەوتن���ە نەوەك‬ ‫پەكخس���تن و دواخس���تنی‪ ،‬ئ���ەوەش دەڵێ���ن‪،‬‬ ‫دەبێت الیەنە سیاس���ییەكان دەس���توور وەك‬ ‫پەیمانێكی كۆمەاڵیەتی س���ەیر بكەن‪ ،‬نەوەك‬ ‫بۆ بەرژەوەندی حیزبی‪.‬‬ ‫"د‪.‬س���یروان كەری���م" مامۆس���تای زانكۆ و‬ ‫چاودێری سیاسیی‪ ،‬پێیوایە‪ ،‬یەكەم هەنگاوی‬ ‫س���ازانی نیش���تیمانی ب���ۆ دەس���توور و هەر‬ ‫پ���ڕۆژە و بەرنامەیەك���ی ت���ری نەتەوەی���ی‬ ‫ئەوەی���ە‪ ،‬بە بڕیار و بەرژەوەن���دی حیزبیانە‬ ‫تەماشای دەستوور و یاساكان نەكرێت‪ ،‬ئەم‬

‫بۆچوونەش���ی بۆ هەموو الیەنەكان بەراست‬ ‫دەزانێت و دەڵێت "سازانی نیشتیمانی بریتییە‬ ‫لەس���ەیركردنی دەس���توور وەك پەیمانێك���ی‬ ‫كۆمەاڵیەتی بۆ ئ���ەم واڵتە‪ ،‬كە چەندین نەوە‬ ‫حوكمی بكات‪ ،‬دەستوورێك بێت بۆ نەوەكانی‬ ‫داهات���ووش"‪ .‬گوتیش���ی‪" :‬دەبێ���ت ئێمە بڕیار‬ ‫بدەی���ن‪ ،‬كە س���ازانی نیش���تیمانی رێككەوتنە‪،‬‬ ‫نەوەك پەكخس���تن و دواخس���تن‪ .‬بۆیە زۆر‬ ‫گرنگە لەس���ەر هەم���وو پرس���ێكی نەتەوەیی‬ ‫بەڕێكردنی خێرای كاروبارەكان بگرینە پێش‬ ‫چاو‪ ،‬نەوەك سازانی نیشتیمانی بەرێگەیەك‬ ‫دابنێین بۆ پەكخستنی كاروبارەكان‪ ،‬كە ئەمە‬ ‫ترس���ێكە بە بڕوای من لەم���اوەی داهاتوودا‬ ‫رووبەڕووی دەبینەوە"‪.‬‬ ‫مامۆس���تاكەی زانكۆ ئەوەشی خستەڕوو‪،‬‬ ‫ك���ە زۆر گرنگە س���ازانەكە نیش���تیمانی بێت‪،‬‬ ‫ب���ەو مانایەی س���ازانێك نەبێ���ت حزبی فاڵن‬ ‫ی���ان ئ���ەوی تر بیر ل���ەوە بكات���ەوە‪ ،‬چەند لە‬ ‫بەرژەوەندییەكانی لەدەس���توور و یاساكاندا‬ ‫جێی دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫هەر یەكە لەیەكێتی و گۆڕان و یەكگرتوو‬ ‫و كۆم���ەڵ‪ ،‬خاڵی ناكۆكی دەس���توورەكەیان‬


‫سياسەت‬

‫دی���اری كردووە و ئەوانی���ش خۆیان لەچەند‬ ‫خاڵێك���دا دەبیننەوە‪ ،‬كە بریتین لەسیس���تەمی‬ ‫سیاس���یی هەرێم و دەسەاڵتەكانی سەرۆكی‬ ‫هەرێم‪.‬‬ ‫فەرید ئەسەس���ەرد‪ ،‬ئاشكرای كرد‪ ،‬ئەوان‬ ‫وەك یەكێت���ی‪ ،‬تەنه���ا باس���ی ی���ەك دەقی���ان‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬ئەوی���ش ئەوەی���ە رووخس���اری‬ ‫سیستەمەكە ببێتە رووخساری سیستەمێكی‬ ‫پەرلەمان���ی‪ ،‬بەك���ردەوەش‪ ،‬ئ���ەم خاڵ���ە‬ ‫ئ���ەوە دەگەیەنێ���ت‪ ،‬ك���ە س���ەرۆكی هەرێ���م‬ ‫لەپەرلەمان���ەوە هەڵبژێردرێ���ت‪ ،‬ن���ەوەك‬ ‫راس���تەوخۆ لەالی���ەن خەڵك���ەوە‪ .‬ئ���ەو گوتی‬ ‫"نازان���م الیەنەكانی ت���ر چ خاڵێكی���ان دیاری‬ ‫كردووە‪ ،‬ب���ەاڵم دڵنیام هەمووان لەس���ەر بە‬ ‫پەرلەمانیبوونی سیس���تەمی سیاسیی هەرێم‬ ‫هاودەنگن"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا‪ ،‬بەپێ���ی راگەیەن���دراو و‬ ‫لێدوانەكانی ناو بزووتنەوەی گۆڕان و الیەنە‬ ‫ئیس�ل�امییەكانیش بێ���ت‪ ،‬داواكارییەكانی ئەو‬ ‫حیزبە لەسێ تەوەردا خۆی دەبینێتەوە‪:‬‬ ‫یەك���ەم‪ :‬ب���ە پەرلەمانیكردنی سیس���تەمی‬ ‫سیاسیی لەهەرێمی كوردستاندا‪.‬‬

‫دووەم‪ :‬س���نوورداركردنی دەسەاڵتەكانی‬ ‫سەرۆكی هەرێم و كەمكردنەوەیان‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ :‬هەڵبژاردن���ی س���ەرۆكی هەرێ���م‬ ‫لەپەرلەم���ان‪ ،‬ن���ەوەك راس���تەوخۆ لەالی���ەن‬ ‫خەڵكەوە‪.‬‬ ‫دوای ئ���ەو هەنگاوان���ەی باس���كران‪،‬‬ ‫كێی���ە دەبێت���ە چەت���ری كۆك���ەرەوەی الیەنە‬ ‫سیاس���ییەكان‪ .‬ئایا ئ���ەوە پەرلەمان���ە دەبێتە‬ ‫مەرجەع و شوێنی سازان‪ ،‬یان سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێ���م‪ ،‬یاخ���ود چ دەزگا و كەس���ایەتی و‬ ‫ناوەندێكی تر؟‬ ‫بە بڕوای د‪.‬سیروان لەبەرئەوەی بڕیارمان‬ ‫داوە لەهەرێم���ی كوردس���تاندا سیس���تەمێكی‬ ‫پەرلەمانیم���ان هەبێ���ت‪ ،‬بۆی���ە تەئكی���د لەوە‬ ‫دەكات���ەوە‪ ،‬دەبێت مەرج���ەع و كۆكەرەوەی‬ ‫الیەنە سیاس���ییەكان پەرلەمانی كوردس���تان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ئەسەس���ەرد‪-‬یش پێیوای���ە‪ ،‬دەكرێ���ت‬ ‫س���ازان كۆبوون���ەوە ی���ان كۆنفرانس���ێكی‬ ‫فراوانی نیش���تیمانی لەخۆبگرێ���ت‪ ،‬نوێنەری‬ ‫الیەن���ەكان هەمووی هەبێت‪ ،‬یاخود "دەكرێت‬ ‫بەش���ێوازێكی مەبدەئی خاڵەكان دەستنیشان‬

‫بكەن و بینێرن بۆ ئەو لیژنەیەی لەپەرلەمان‬ ‫ب���ۆ ئ���ەو مەبەس���تە پێكهات���ووە‪ ،‬ل���ەرووی‬ ‫یاس���اییەوە ئەوان نوێنەری گەلن و دەتوانن‬ ‫س���ازانەكە لەوێ بكرێت‪ .‬دەتوانرێت لەنێوان‬ ‫ڕووخس���ارە یاس���اییەكەی پەرلەم���ان و‬ ‫حیزبەكان لەدەرەوە ئەو سازانە بكرێت"‪.‬‬ ‫هەر لەوبارەیەش���ەوە حاك���م لەتیف گوتی‬ ‫"ئەگ���ەر رەزامەندی هەبێ���ت لەالیەن تەواوی‬ ‫الیەن���ەكان كۆبوونەوە لەهەرش���وێن و هەر‬ ‫دەزگایەك بێت ئاساییە‪ ،‬خۆ ئەگەر سەرۆكی‬ ‫هەرێ���م‪ ،‬وەك س���ەرۆكی هەرێ���م نەك وەك‬ ‫سەرۆكی پارتی هەڵسوكەوت بكات‪ ،‬دەشێت‬ ‫ئەو‪ ،‬ئەو چەترە كۆكەرەوە بێت"‪.‬‬ ‫لە ئێستادا دەستووری هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫لەنێوان كێشمەكێش���ی الیەنە سیاس���ییەكاندا‬ ‫گی���ری خ���واردووە‪ .‬بەب���ڕوای چاودێران���ی‬ ‫سیاس���ییش‪ ،‬پێویس���تە ت���ەواوی الیەن���ەكان‬ ‫دەس���توور وەك پەیمانێك���ی كۆمەاڵیەت���ی‬ ‫س���ەیر بكەن و پەلە بكەن لەپەسەندكردن و‬ ‫جێگیركردنی‪ ،‬ئەمە سەرەڕای دروستكردنی‬ ‫لیژنەیەك���ی ‪ 21‬كەس���ی ك���ە لەپەرلەمان���ی‬ ‫كوردستانەوە شەرعییەتی پێدراوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪3‬‬


‫سياسەت‬

‫عەلی عەونی‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی پارتی‪:‬‬

‫گۆڕان وەكو گای ئیسپانی لێهاتووە‪ ،‬چۆن‬ ‫گای ئیسپانی بە پەڕۆی سوور تێكدەچێت‪،‬‬ ‫ئەوانیش بە بارزانی تێكدەچن‬ ‫‪ 4‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫سياسەت‬

‫عەل���ی عەون���ی‪ ،‬ئەندام���ی ئەنجومەن���ی‬ ‫سەركردایەتی پارتی و بەرپرسی لقی ‪20‬ی‬ ‫ئەو حیزبە‪ ،‬لەم دیمانەیەی س���ڤیل تیش���ك‬ ‫دەخاتە سەر چەند پرس���ێكی پەیوەندیدار‬ ‫بەبارودۆخ���ی سیاس���ی ئێس���تای هەرێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬لەبارەی ناكۆكییەكانی نێوان‬ ‫حیزبەكەی و بزووتنەوەی گۆڕانیش���ەوە‪،‬‬ ‫پێیوایە گ���ۆڕان خەریكی ف���ەوزا نانەوە و‬ ‫تێكدانی سازانی گشتی و بزووتنەوەكەش‬ ‫ب���ە "گایەكی ئیس���پانی" دەچوێنێ���ت‪ ،‬كە بە‬ ‫ناوی بارزانی تێكدەچێت!‬ ‫سەروەر خەلیل‬

‫ئێ���وە وەك پارت���ی چۆن لەدۆخی‬ ‫سیاسی ئێستای هەرێم دەڕوانن؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬پێمانوایە س���ەرلەبەری‬ ‫ناوچەك���ە لەرووی جوگرافی و سیاس���ی و‬ ‫لەهەم���وو روویەك���ەوە لەگۆڕاندای���ە‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێمانوای���ە دەرفەتێك���ی گ���ەورە لەب���ەردەم‬ ‫كورددایە‪ ،‬هەرگیز داگیركەرانی كوردستان‬ ‫وەك ئێس���تا كێشە و گیروگرفتیان نەبووە‪،‬‬ ‫ئەوەت���ا توركیا كۆمەڵێ���ك گرفتی ناوخۆیی‬ ‫خ���ۆی هەی���ە‪ ،‬گرفت���ی ئاب���ووری هەی���ە‪،‬‬ ‫ئێرانی���ش گەم���ارۆی ئاب���ووری لەس���ەرە‪،‬‬ ‫دەتوانم بڵێم شتێك بەناوی سوریا نەماوە‪،‬‬ ‫حكومەتی جارانی س���وریا هاوشێوەی هەر‬ ‫رێكخراوێك���ی تیرۆریس���تی ن���او س���وریا‪،‬‬ ‫بەشێك لەخاكی واڵتەكەی لەبەردەستدایە‪،‬‬ ‫لەعێ���راق هەروا دەبینی���ن‪ ،‬بۆیە دەرفەتێكی‬ ‫زۆر گ���ەورە لەب���ەردەم ك���ورد دای���ە‪ .‬ئێمە‬ ‫لەهەرێمی كوردستاندا توانیومانە لەماوەی‬ ‫ئەو ‪ 24‬ساڵەدا ئەزموونێكی باش بەجیهان‬ ‫نیش���انبدەین‪ ،‬ئەگەرچی خۆم���ان پێمانوایە‬ ‫وێنەم���ان ناش���رینە‪ ،‬ب���ەاڵم دۆس���تانمان‬ ‫پێیانوای���ە ئێمە ئیش���ی باش���مان ك���ردووە‪،‬‬ ‫كەم نین ئەو كەس���انەی لەناوخۆ و دەرەوە‬ ‫بڕوایان وایە ئەم سەدەیە دەرفەتی كوردە‪،‬‬ ‫ئەگەر كورد بۆ خۆی بەكەڵك بێت‪.‬‬ ‫ك���ورد چی بكات بۆ ئ���ەوەی ئەو‬ ‫دەرفەتە لەدەست نەدات؟‬ ‫عەلی عەون���ی‪ :‬دەبێت لەناوخۆی خۆمان‬ ‫یەكگرت���وو و یەكدەن���گ و یەكدەس���ت بین‪،‬‬ ‫دەبێت ستراتیژییەتی گەلی كورد روون بێت‪،‬‬ ‫الی هەم���وو پارت و الیەنە سیاس���ییەكان‪،‬‬ ‫نەك تەنها لەباش���ووری كوردستان‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەهەم���وو پارچ���ەكان‪ ،‬ئ���ەوەی ك���ە گەل���ی‬ ‫كوردس���تان مافی خۆیەتی دەوڵەتی هەبێت‬

‫حەقیقەتێكی حاشاهەڵنەگرە‪.‬‬ ‫تۆ باس���ی یەكگرتووی���ی ناو ماڵی‬ ‫ك���وردت ك���رد‪ ،‬مەفهوم���ی ئێ���وە ب���ۆ ئ���ەو‬ ‫یەكگرتووییە چییە؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬پێمانوای���ە جی���اوازی‬ ‫بی���روڕا لەنێ���وان پارت���ی و الیەنەكان���ی‬ ‫ت���ر نابێ���ت سەربكێش���ێتە دوژمنایەت���ی و‬ ‫رەتكردن���ەوە و قبوڵنەكردن���ی یەكتر و كار‬ ‫بگاتە خۆس���ەپاندن‪ ،‬بەڵك���و دەبێت یەكتری‬ ‫بخوێنین���ەوە لەناو كوردس���تاندا‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫ترەوە ئێمە نابێت لەخۆشنەویس���تنی یەكتر‬ ‫و ناكۆك���ی بۆچوونم���ان لەگ���ەڵ یەكت���ر‪،‬‬ ‫یەكتری بەحكومەتی عێراق و حكومەتەكانی‬ ‫دەوروبەر بفرۆشین‪.‬‬ ‫ئ���ەم قس���ەیەت مان���ای ئەوەیە كە‬ ‫الیەنێك هەبێت بیەوێت خۆی بسەپێنێت؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬ئەو شێوازەی خستنەڕووی‬ ‫كێش���ەكان‪ ،‬بەتایبەتی لەپرس���ی دانانەوەی‬ ‫دەستور‪ ،‬كە ئەو دەستوورە هەموو پڕۆسە‬ ‫یاس���اییەكانی خ���ۆی تێپەڕاندب���وو‪ ،‬ئەم���ە‬ ‫جۆرێك بوو لەخۆس���ەپاندن‪ ،‬ب���ەاڵم پارتی‬ ‫بۆ بەرژەوەندی گشتی نەرمی نواند‪ ،‬كەچی‬ ‫لەڕووی یاس���اییەوە ئەمە زیادەڕۆییكردنە‬ ‫بەس���ەر پەرلەم���ان و یاس���ادا‪ ،‬دەبووای���ە‬ ‫دەس���توور دەرباز ببوایە و ریفراندۆمیشی‬ ‫لەس���ەر بكرایە‪ ،‬ئەگەر لەس���ەر خاڵێك رێك‬ ‫نەب���ن‪ ،‬ئ���ەوە دەكرێ���ت گفتوگ���ۆ لەب���ارەی‬ ‫ئ���ەو خاڵ���ەوە بكرێ���ت لەس���اڵی داهات���وو‬ ‫ی���ان لەس���ااڵنی دواتر ئەو خاڵ���ە بخرایەوە‬ ‫ریفران���دۆم‪ ،‬ن���ەك هەم���وو دەس���توور‪،‬‬ ‫ئەوان���ەی ب���ەو عەقڵییەت���ە بیردەكەنەوە كە‬ ‫دەس���توورێك رێكبخەین ب���ۆ بەرژەوەندی‬ ‫خۆی���ان و زەرەی پارتی‪ ،‬ئەوە ئێمە بەرەو‬ ‫هەڵدێ���ر دەب���ات‪ ،‬چونك���ە ئ���ەو هەن���گاوە‬ ‫هێن���دەی كارێكە ب���ۆ مەحرومكردنی پارتی‬ ‫لەپڕۆسەی سیاس���ی‪ ،‬هێندە كارێك نییە بۆ‬

‫ئەوەی گۆڕان دەیكات‪،‬‬ ‫كە هەرچی بەدڵی‬ ‫ئەو نەبێت هەڵەیە‪،‬‬ ‫تیرۆرێكی فیكرییە‬ ‫و زەڕبە لەو فەزا‬ ‫فیكرییە دەدات‪ ،‬كە لە‬ ‫كوردستانداهەیە‬

‫ئێمە هیچ بیانویەك‬ ‫بەدەست حیزبێكەوە‬ ‫نادەین‪ ،‬كە لەبنەڕەتدا‬ ‫بەنیازە فەرتەنەیەك‬ ‫بنێتەوە‬ ‫دانانی دەستوور و یاسایەك بۆ ئەم واڵتە‪،‬‬ ‫خۆمان بینیمان لەكاتێكدا كە لیژنەیەكی ‪21‬‬ ‫كەس���ی پێكهێنراوە‪ ،‬كە من تێبینیم لەس���ەر‬ ‫لیژنەك���ە هەب���وو‪ ،‬لەگەڵ ئەوەش���دا كە ئەو‬ ‫لیژنەیە خەریكی نوسینەوەی دەستوورە بۆ‬ ‫هەرێم‪ ،‬پرسی س���ەرۆكایەتی هەرێمیش بۆ‬ ‫خۆی ماددەیەكە لەناو ئەو دەس���توورە‪ ،‬كە‬ ‫هێش���تا نەگەیش���توونەتە ئەو قۆناغە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئایا پێشكەشكردنی پڕۆژەیەكی كرچوكاڵی‬ ‫بێسەروبەر كە پڕە لەهەڵچوون و كەفوكوڵ‬ ‫لەدەرەوەی ئەو سازانەی بڕیار بوو پەیڕەو‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬س���ازان نیش���ان دەدات؟ ئایا ئەوە‬ ‫نیشانەی ئەوەیە تۆ دەتەوێت دەستوورێكت‬ ‫بۆ هەرێم هەبێت؟ ئایا ئەوە پەرۆش���ییە بۆ‬ ‫ئەوەی ئێمە بەرەو سەربەخۆیی بڕۆین؟ من‬ ‫پێموایە ئەو پڕۆژەیە پێچەوانەی هەموو ئەو‬ ‫ش���تانەیە‪ ،‬چونكە نە بەرەو سەربەخۆییمان‬ ‫دەب���ات‪ ،‬ئەوان���ەی خاوەنی ئ���ەو پڕۆژەیەن‬ ‫لەگەڵ س���ەربەخۆیی و بوونی دەستوور و‬ ‫بوونی سازانیش نین‪.‬‬ ‫كەوای���ە ئێ���وە پێتانوای���ە دووبارە‬ ‫ئامادەكردن���ەوەی دەس���توور كارێك���ی‬ ‫هەڵەیە؟‬ ‫عەل���ی عەونی‪ :‬م���ن ب���ەش بەحاڵی خۆم‬ ‫وەك عەل���ی عەون���ی‪ ،‬پێموای���ە ئ���ەوە نەك‬ ‫ه���ەر هەڵەیە‪ ،‬بەڵكو پێش���ێلكردنی یاس���ا و‬ ‫بێڕێزیكردنە بەرامبەر پەرلەمان‪ .‬ئەم كارەی‬ ‫پەرلەم���ان لەم خولەدا دەبێتە پێش���ینەیەكی‬ ‫زۆر خ���راپ‪ ،‬س���بەی یاس���ایەك دەربچێت‪،‬‬ ‫ئەوە ئەگەر حیزبێك ناڕازی بێت‪ ،‬دەتوانێت‬ ‫فەرتەنە و فەوزایەكی وەكو گۆڕان بنێتەوە‬ ‫و یاس���اكا بكێش���ێتەوە‪ ،‬ئەمە پێش���ینەیەكی‬ ‫باش نییە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم پێتان وانیی���ە بەرژەوەندی‬ ‫گش���تی خەڵكی هەرێم‪ ،‬لەس���ەرووی سیاقە‬ ‫یاساییەكانەوە بێت؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬م���ن تێناگەم بەرژەوەندی‬ ‫گشتی لەكوێیە؟ بۆ تەنها گۆڕان نوێنەرایەتی‬ ‫بەرژەوەندی گشتی دەكات؟ ئەی من بەشێك‬ ‫نیم لەو گش���تە؟ ئەی یەكێتی بەشێك نەبوو‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪5‬‬


‫سياسەت‬

‫لەو گش���تە؟ ئەی ئیسالمییەكان كە دەنگیان‬ ‫دا بەش���ێك نەبوون لەو گش���تە؟ ئەوانەش‬ ‫گش���تن و گۆڕان بەتەنها گشت نییە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەبیری جەنابت و خوێنەرانی گۆڤارەكەتان‬ ‫بهێنمەوە‪ ،‬ئەم سەرۆكی هەرێمە یەكەمجار‬ ‫لەپەرلەم���ان هەڵبژێ���ردرا‪ ،‬ئ���ەوكات گۆڕان‬ ‫ك���ردی بەفەرتەن���ە و هۆس���ەیەكی نای���ەوە‬ ‫گوای���ە س���ەرۆكی هەرێ���م ك���ە پۆس���تێكی‬ ‫س���یادییە و هەرێ���م بەڕێ���وە دەب���ات چۆن‬ ‫دەبێ���ت بەڕێككەوتن���ی نێ���وان دوو حی���زب‬ ‫بەڕێ���وە بچێت؟ وتیان باش���ە‪ ،‬بابە راس���ت‬ ‫دەكەن‪ ،‬با جارێك���ی تر خەڵك هەڵیبژێرێت‪،‬‬ ‫ئێس���تاش كە خەڵ���ك هەڵیدەبژێرێت دەڵێن‬ ‫كاك���ە چۆن دەبێ���ت و ئەی ئێم���ە نوێنەری‬ ‫خەڵك نین؟ من پێموایە هەرێم بەمش���ێوەیە‬ ‫بەرەو تیرۆرێكی فیكری و دیكتاتۆرییەتێكی‬ ‫فیكری دەڕوات‪ ،‬كە ئەوەی بەدڵی من نەبێت‬ ‫هەڵەی���ە‪ ،‬ئەوەی م���ن دەیڵێم ئەوە راس���تە‪،‬‬ ‫ئەم���ە زەربەیەك دەدات لەو فەزا فیكرییەی‬ ‫لەكوردس���تاندا هەیە‪ ،‬ك���ە بەداخەوە گۆڕان‬ ‫سەركێشی ئەو جۆرە فیكرەیە دەكات‪ ،‬ئەمە‬ ‫جۆرێكە لەدیكتاتۆرییەت و تیرۆری فیكری‪،‬‬ ‫كە هەركەس���ێك وەك ئ���ەوان بیرنەكاتەوە‪،‬‬ ‫خیانەت���كارە‪ ،‬خراپە‪ ،‬هەڵەی���ە‪ ،‬بەكرێگیراوە‪،‬‬ ‫دوژمنە‪ ،‬دیكتاتۆرە‪ ،‬كاكە ئەم خس���تنەڕووە‬ ‫فیكرییەی تۆ دیكتاتۆرییەتە‪.‬‬ ‫كەوایە دووبارە ئامادەكردنەوەی‬ ‫دەستوور بەپێی سازان نەبووە و سەپێنراوە‬ ‫بەسەر پارتیدا؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬ئێمە لەپێیناو بەرژەوەندی‬ ‫گش���تی چووین���ە ژێ���ر ب���اری ئ���ەوەی كە‬ ‫لیژنەیەك پێكبێت و س���ەر لەنوێ دەستوور‬ ‫دابڕێژن���ەوە‪ ،‬ئەمە ئەركێك���ی دووبارەیە كە‬ ‫دەكرێت‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا ئێمە رازی‬ ‫بووین لەبەر ئەوەی رەچاوی بەرژەوەندی‬ ‫گش���تیمان ك���رد‪ ،‬پێمانوای���ە ئێم���ە نەبین���ە‬ ‫ه���ۆكاری دروس���تنەبوونی گرژیی���ەك لەم‬ ‫واڵتە‪ ،‬كە خوانەخواس���تە ئەو دەرفەتەی بۆ‬ ‫كورد هاتووەتە ئاراوە لەبار بچێت‪ ،‬حیزبێك‬ ‫ك���ە لەبنەڕەتدا بەنیازە فەرتەنەیەك بنێتەوە‬

‫پارتی تا دواچركە‬ ‫بەرگری لە ماف و‬ ‫ئیستحقاقی خۆی دەكات و‬ ‫هیچ هێزێكیش ناتوانێت‬ ‫لەمە بێبەشی بكات‬ ‫‪ 6‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫ئێم���ە بیان���ووی پێنەدەی���ن‪ ،‬لەداهاتووش���دا‬ ‫بیانووی���ان پێنادەین‪ ،‬ب���ا ئاڵۆزی و فەوزا و‬ ‫كێش���ە دروس���تبكەن و مانبگرن و توڕەبن‬ ‫و هەرچیی���ەك دەكەن بابیك���ەن‪ ،‬بەاڵم ئێمە‬ ‫بیانووی���ان پێنادەین‪ ،‬ل���ەو روانگەیەوە ئێمە‬ ‫چووینە ناو پڕۆسەكەوە‪.‬‬ ‫هی���چ الیەنێ���ك هەی���ە هەوڵ���ی‬ ‫هەڵوەش���اندنەوەی سیس���تەم و ئەزموونی‬ ‫باش���ووری كوردس���تان بدات وەك خۆتان‬ ‫باسیدەكەن؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬ئ���ەو هەواڵن���ەی گۆڕان‬ ‫دەیان���دات‪ ،‬هەوڵی ئەنارش���ین‪ ،‬م���ن پێموایە‬ ‫ئ���ەوان ل���ەڕووی فیكریی���ەوە گروپێك���ی‬ ‫ئەنارشیس���تن و دەیانەوێت فەوزایەك لەم‬ ‫واڵت���ە دروس���ت بك���ەن‪ ،‬نەك سیس���تەمێك‬ ‫هەڵبوەش���ێننەوە‪ ،‬چونك���ە سیس���تەمیان‬ ‫پێنیی���ە‪ ،‬ئەگەر پارت���ی تەرحی ئ���ەوە بكات‬ ‫كە دەبێت س���ەرۆكی هەرێم لەپەرلەمانەوە‬ ‫هەڵبژێردێت‪ ،‬ئەوان دەڵێ���ن نەخێر‪ ،‬ببوورە‬ ‫كە ئ���ەم دەس���تەواژەیە بەكاردەهێنم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گۆڕان وەكو گای ئیس���پانی لێهاتووە‪ ،‬چۆن‬ ‫گای ئیس���پانی بەپەڕۆی سوور تێكدەچێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوان بەبارزان���ی تێكدەچن‪ ،‬ئ���ەم هەموو‬ ‫ئاڵۆزی و دەمارگرژییە بەرامبەر بارزانییە‪،‬‬ ‫باش���ە چی رێی لەئێوە گرت���ووە‪ ،‬فەرموون‬ ‫ب���ا نەوش���یروان خ���ۆی كاندی���د ب���كات و‬ ‫لەهەڵبژاردن دەربچێت و پیرۆزی بێت‪ ،‬كێ‬ ‫خ���ۆی كاندید دەكات و دەردەچێت پیرۆزی‬ ‫بێت‪ ،‬ئەرێ سیس���تەم لەو سیستەمە باشتر‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەو سیس���تەمەی ئێوە پێتانوایە زۆر‬ ‫باش���ە وەك عێ���راق‪ ،‬ئایا بەڕاس���تی عێراق‬ ‫زۆر ب���اش بەڕێوەچووە؟ من تێناگەم كوێی‬ ‫سیس���تەمی نەمس���ا خراپ���ە‪ ،‬كە س���ەرۆك‬ ‫كۆمارەكەی لەالیەن خەڵكەوە هەڵدەبژێردێت‬ ‫و سیستەمەكەش���ی پەرلەمانیی���ە‪ ،‬كاك���ە‬ ‫مەسەلەكە ئەو دەس���ەاڵتانەن كە سەرۆكی‬ ‫هەرێ���م هەیەت���ی‪ ،‬ئەم���ە خۆڵكردن���ە چاوی‬ ‫خەڵكە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم گۆڕان و بەش���ێك لەالیەنە‬ ‫سیاس���ییەكانی ت���ر پێیانوای���ە ئێ���وە خۆتان‬ ‫دەس���ەپێنن و هەڵبژاردن���ی س���ەرۆكیش‬ ‫لەالیەن خەڵكەوە دەرچوونە لەسیس���تەمی‬ ‫پەرلەمانی؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬راس���ت نییە‪ ،‬كە دەستوور‬ ‫دەڵێت سیستەمی ئێمە پەرلەمانییە‪ ،‬سیستەم‬ ‫پەرلەمانییە‪ ،‬بەاڵم دەس���ەاڵتەكانی سەرۆك‬ ‫دی���اری دەكرێ���ن‪ ،‬گفتوگ���ۆ لەب���ارەی ئ���ەو‬ ‫دەسەاڵتانەوە دەكرێت‪ ،‬ئەسڵەن سەرۆكێك‬ ‫كە خەڵ���ك هەڵیبژێرێ���ت س���ەمامی ئەمانە‪،‬‬

‫ك���ێ دەڵێت س���بەی حكوم���ەت و پەرلەمان‬ ‫پێكەوە گەلەكۆمە لەو خەڵكە ناكەن؟ دەبێت‬ ‫فلتەرێ���ك هەبێت لەوێ���وە كۆنتڕۆڵی بكات‪،‬‬ ‫كاك���ە ئەم���ڕۆ مەس���عود بارزانیی���ە‪ ،‬خۆی‬ ‫سبەینێش ئەو نابێت؟‬ ‫كەوایە كام الیەن بەفیعلی پێشێلی‬ ‫سازانی كردووە؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬ه���ەر الیەنێك لەدەرەوەی‬ ‫لیژنە ‪ 21‬كەس���ییەكە پڕۆژە پێشكەش بكات‬ ‫ئ���ەوە س���ازانەكەی پێش���ێلكردووە‪ ،‬چونكە‬ ‫پێش���تر ئێم���ە رێككەوتبووی���ن كە س���ازان‬ ‫بكرێ���ت و لیژنەك���ە پێكبهێنرێ���ت‪ ،‬ئەس���ڵەن‬ ‫ئەوان تووش���ی موفاجەئە بوون‪ ،‬كە پارتی‬ ‫قبوڵ���ی ك���رد دەس���توور دووب���ارە ئام���ادە‬ ‫بكرێتەوە‪ ،‬چونكە پێش���بینییان دەكرد پارتی‬ ‫ئەوە قبوڵ ن���اكات‪ ،‬بەاڵم پارت���ی تۆپەكەی‬ ‫فڕێدایە یاریگای ئەوان‪.‬‬ ‫باش���ە بۆچ���ی پارت���ی پرس���ی‬ ‫دەس���توور بەپۆستی س���ەرۆكی هەرێمەوە‬

‫پارتی الیەنەكانی تری‬ ‫توشی موفاجەئە كرد‪ ،‬كە‬ ‫رازی بوو دەستوور دووبارە‬ ‫ائمادە بكرێتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوان پێشبینیان دەكرد‬ ‫پارتی ئەوە قبوڵ نەكات‬ ‫دەبەستێتەوە؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬چونكە پرس���ی س���ەرۆكی‬ ‫هەرێ���م ماددەیەك���ی دەس���توورییە‪ ،‬پارتی‬ ‫خ���ۆی پێ بەرپرس���یاری چارەنوس���ی ئەم‬ ‫میللەتەی���ە‪ ،‬پارت���ی بەنی���ازی بەرژەوەندی‬ ‫تەس���ك و كاتی���ی حیزبی نییە‪ ،‬كە دروش���م‬ ‫هەڵبدات بۆ فریودانی خەڵكی‪ ،‬گۆڕان چەند‬ ‫دروش���می ن���اوەڕۆك بەت���اڵ و بریقەداری‬ ‫هەڵدا‪ ،‬كەچی ئێس���تا هاتووتە ناو حكومەت‬ ‫و دروش���مەكانی جێبەج���ێ ن���اكات‪ ،‬ئ���ەم‬ ‫فەرتەن���ەو فەوزای���ە ب���ەو هۆیەوەی���ە‪ ،‬ك���ە‬ ‫ش���ەرمەزاری دەنگدەرەكانی خۆیەتی‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەر رۆژەوە فەوزایەك دروس���ت دەكات و‬ ‫بابەتێك دەوروژێنێت‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم پێتوای���ە تەنه���ا گ���ۆڕان‬ ‫بەرپرس بێ���ت لەئەنجامنەدانی چاكس���ازی‬ ‫لەهەرێم���دا‪ ،‬لەكاتێكدا پارتی دەس���ەاڵتداری‬ ‫یەكەمە و سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەتی‬


‫سياسەت‬

‫بارزانی دەتوانێت جارێكی‬ ‫تریش خۆی بۆ پۆستی‬ ‫سەرۆكی هەرێم كاندید‬ ‫بكاتەوە‬ ‫بەدەستەوەیە؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬بەداخ���ەوە حی���زب و‬ ‫الیەنەكان���ی ت���ر زووزوو دەكەون���ە ژێ���ر‬ ‫كاریگ���ەری گۆڕانەوە‪ ،‬ئەگەرن���ا ئەوان كوا‬ ‫پڕۆژەیان؟ هەرچی گۆڕان دەیڵێت ئەوانیش‬ ‫لەگەڵی���دا دەیڵێن���ەوە‪ ،‬جگەل���ەوەش ه���ەر‬ ‫وەزارەت���ە و وەزی���ری تایبەتمەن���دی خۆی‬ ‫هەی���ە‪ ،‬ئەو وەزی���رە راس���پێردراوە بەوەی‬ ‫چاكس���ازی لەوەزارەتەكەی خۆی���دا بكات‪،‬‬ ‫ئەگەر پێویس���ت بێت لەجێگەیەك سەرۆكی‬ ‫حكومەت تەدەخول بكات‪ ،‬دەبێت ئەو كارە‬ ‫ب���كات‪ ،‬بەمن بڵێ كام وەزیر ویس���توویەتی‬ ‫چاكس���ازی ب���كات و س���ەرۆكی حكومەت‬ ‫رێگر بووبێت؟ ئێمە بەرپرسیارێتی خۆمان‬ ‫لەئەستۆ دەگرین و لێی راناكەین‪ ،‬پێمانوایە‬ ‫بەش���ێك ل���ەو بارودخ���ە بەرپرس���یاریەتی‬ ‫ئێمەش���ە‪ ،‬ب���ەاڵم لەگ���ەڵ ئەوەش���دا ه���ەر‬ ‫حیزبە بەپێی بەش���داریكردن و ئیستیحقاقی‬ ‫لەحكومەتدا بەرپرسە‪.‬‬ ‫ئێ���وە بۆچ���ی پێداگ���رن لەس���ەر‬ ‫مانەوەی مەسعود بارزانی لەسەرۆكایەتی‬ ‫هەرێمدا؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬پارت���ی پێداگرە لەس���ەر‬ ‫م���اف و ئیس���تیحقاقاتی خۆی و بەئاس���انی‬ ‫و بەگاڵت���ە واز لەو ئیس���تیحقاقە ناهێنێت و‬ ‫هیچ هێزێكیش نییە پارتی لەو ئیس���تیحقاقە‬

‫بێب���ەش ب���كات و تاكو دواچرك���ە بەرگری‬ ‫لەماف و ئیستیحقاقاتی خۆی دەكات‪.‬‬ ‫ج���ۆری ئ���ەو بەرگریی���ە چییە كە‬ ‫دەیكەن؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬ه���ەر الیەنێ���ك بیەوێت‬ ‫موئام���ەرەو گەلەكۆم���ە لەپارت���ی ب���كات و‬ ‫فەرتەن���ە بنێت���ەوە بۆ بێبەش���كردنی پارتی‪،‬‬ ‫پارتی���ش ماف���ی خۆیەتی بەرگ���ری لەخۆی‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫جی���ا ل���ەم قس���انەی ت���ۆ‪،‬‬ ‫پێش���تریش س���ەرۆكی فراكس���یۆنی پارتی‬ ‫لەپەرلەمان���ی كوردس���تان باس���ی ئەگەری‬ ‫هەڵوەش���اندنەوەی تەواوی رێككەوتنەكانی‬ ‫نێ���وان الیەن���ە سیاس���ییەكانی كردب���وو‪،‬‬ ‫پێتوانییە ئەم هەڵوێس���تە بمانگەڕێنێتەوە بۆ‬ ‫خاڵی سەرەتا؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬ئەم���ە گوناه���ی ئێمەیە؟‬ ‫گوناه���ی ئەو الیەنەیە ك���ە دەیەوێت هەموو‬ ‫رۆژێك فەرتەنەی���ەك بنێتەوە‪ ،‬ئەمە خەتای‬ ‫پارتیی���ە یاخ���ود خەتای ئەو كەس���انەیە كە‬ ‫دەیانەوێ���ت بۆ قەرەبووكردن���ەوەی بەڵێنی‬ ‫قەب���ەی ناوەڕۆك بەتاڵ���ی خۆیان‪ ،‬كە پێیان‬ ‫جێبەج���ێ نەك���راوە‪ ،‬ئێس���تا فەرتەن���ەی تر‬ ‫بنێنەوە و دەنگ���دەری خۆیان بۆ بابەتی تر‬ ‫هەڵبخەڵەتێنن؟‬ ‫ئێوە وەك پارتی‪ ،‬لەناو حیزبەكەی‬ ‫خۆتان و خەڵكی هەرێمدا بەدیلێك بەدیناكەن‬ ‫بۆ مەس���عود بارزانی كە پۆستی سەرۆكی‬ ‫هەرێم پڕ بكاتەوە؟‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬خودی كاك مەسعود وتی‪،‬‬ ‫هەم���وو تاكێك���ی كورد بەدیل���ی منە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫كاك مەس���عود پێچەوان���ەی ئەم قس���ەیەی‬ ‫بكردای���ە و بیگوتای���ە كە بەدیلی م���ن نییە‪،‬‬ ‫ئێس���تا گۆڕان فەرتەنەیەك���ی تری دەنایەوە‬ ‫و لەبەردەرك���ی س���ەرا ‪17‬ی ش���وباتێكی‬ ‫تری دەكرد‪ ،‬پێویس���ت ب���وو میللەتی كورد‬ ‫حیسابێكی زۆر گەورەیان بۆ ئەم قسەیەی‬ ‫كاك مەسعود بكردایە‪ ،‬ئێمە بەنیازی یاساین‬ ‫بۆ هەرێمی كوردس���تان‪ ،‬نەك بۆ مەس���عود‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬ئێمە وەكو گ���ۆڕان بیرناكەینەوە‪،‬‬

‫گۆڕان شەرمەزاری‬ ‫دەنگدەرانی خۆی‬ ‫بووە بۆیە هەر رۆژە‬ ‫و فەوزایەك دروست‬ ‫دەكات‬

‫ئێم���ە وا بیردەكەین���ەوە كە ئەم یاس���ایەی‬ ‫دایدەنێین بۆ سەد ساڵی تر و بۆ نەوەكانی‬ ‫تریشە‪ ،‬ئێمە پێمانوایە سەرۆكێك كە خەڵك‬ ‫هەڵیدەبژێرێ���ت دوای چ���وار س���اڵ میللەت‬ ‫لێپێچینەوەی لەگەڵدا دەكات‪ ،‬نەك پەرلەمان‪،‬‬ ‫چۆن ئێس���تا ئاكپارت���ی لێپێچینەوەی لەگەڵ‬ ‫كرا‪ ،‬ئەوكات���ە لەهەڵبژاردن���دا میللەت مافی‬ ‫خۆیەت���ی بڵێ���ت ئێ���وە س���ەرۆكایەتییەكی‬ ‫باشتان نەكرد و مافی ئەوەتان نییە دەنگتان‬ ‫پێبدەینەوە‪ ،‬لەبارەی بوونی كاندیدی تریش‬ ‫ب���ۆ س���ەرۆكایەتی هەرێم لەالی���ەن ئێمەوە‪،‬‬ ‫ئێم���ە دەڵێی���ن هەم���وو رووداوێك قس���ەی‬ ‫خۆی هەیە‪ ،‬كە لەس���ەری بكرێت و ئێمەش‬ ‫ئەوە بۆ ئەوكاتە لێدەگەڕێین‪.‬‬ ‫ل���ەڕووی یاس���اییەوە بارزان���ی‬ ‫دەتوانێ���ت خۆی ب���ۆ س���ەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫كاندید بكاتەوە؟‬

‫ئەو عەقڵیەتەی‬ ‫دەیەوێت دەستورێك‬ ‫بۆ بەرژەوەندی خۆی و‬ ‫زەرەری پارتی رێكبخات‪،‬‬ ‫خەریكە ئێمە بەرەو‬ ‫هەڵدێر دەبات‬ ‫عەلی عەونی‪ :‬بەپێی ئەو یاسایەی ئێستا‬ ‫هەی���ە بەڵ���ێ‪ ،‬دەتوانێ���ت ئ���ەو كارە ب���كات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەگ���ەر لێبگەڕانایە و جاری پێش���وو‬ ‫نەیانكردبای���ە دەنگدان���ی گش���تی خەڵ���ك‪،‬‬ ‫مەس���عود بارزانی مافی دوو خولی هەبوو‪،‬‬ ‫تەواو‪ ،‬ئێس���تا نەیانهێشت هیچ كام لەو دوو‬ ‫خولە تەواو بكات‪.‬‬ ‫هەندێ���ك لەچاودێ���ران دەڵێ���ن‬ ‫داواكەی س���ەرۆكی هەرێم ب���ۆ ئەنجامدانی‬ ‫هەڵبژاردنی س���ەرۆكایەتی پەرچەكردارێك‬ ‫بووە بۆ پڕۆژە پێشكەشكراوەكەی گۆڕان‪،‬‬ ‫رات لەمبارەیەوە چییە؟‬ ‫عەل���ی عەون���ی‪ :‬هی���چ پەیوەندییەك���ی‬ ‫بەوەوە نییە‪ ،‬بەپێی یاس���ا ئەركی سەرۆكی‬ ‫هەرێم���ە شەس���ت رۆژ پێ���ش تەواوبوونی‬ ‫م���اوەی س���ەرۆكایەتی داوای هەڵب���ژاردن‬ ‫ب���كات‪ ،‬ئەوە یاس���ایە و مەس���عود بارزانی‬ ‫هی���چ پەرچەكرداری نەنوان���دووە‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫هەڵدەچ���ن گ���ۆڕان و ئەوان���ەن كە لەس���ەر‬ ‫لیژنە ‪ 21‬كەسییەكە‪ ،‬دۆخەكە دەتەقێننەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪7‬‬


‫سياسەت‬

‫‪ ‬كۆمسیۆنی بااڵی هەڵبژاردنەكانی هەرێم نە بودجە و نە فەرمانبەرێكی هەیە‪ ،‬داوای رێكخستنی هەڵبژاردنیشی لە ماوەی دوو مانگدا لێدەكرێت!‬

‫دوای حەوت مانگ لە دامەزراندنی‬

‫كۆمسیۆنی بااڵی هەڵبژاردنی هەرێم‬ ‫هێشتا هەر لەسەر كاغەز بوونی هەیە‬ ‫پێشەوا محەمەد‬

‫‪ 8‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫سياسەت‬

‫حەوت مانگ پێش ئێستا و بەدیاریكراوی‬ ‫لەمانگی ‪12‬ـی ‪2014‬دا‪ ،‬پەرلەمانی كوردستان‬ ‫دەنگ����ی بەكۆمس����یۆنی ب����ااڵی هەڵبژاردن����ی‬ ‫هەرێ����م دا‪ ،‬بەاڵم تائێس����تا ئەو كۆمس����یۆنە‬ ‫تەنها لەس����ەر كاغ����ەز بوونی هەی����ە و هیچ‬ ‫پێداویس����تییەكی ب����ۆ دابین نەك����راوە‪ .‬دوای‬ ‫ئ����ەوەی س����ەرۆكی هەرێمی كوردس����تانیش‬ ‫فەرمانی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی لەمانگی‬ ‫هەش����تی ئەمس����اڵدا دەرك����رد‪ ،‬كۆمس����یۆنی‬ ‫ب����ااڵی هەڵبژاردنی هەرێم ئەو هەڵبژاردنەی‬ ‫رەتكردەوە رایگەیاند‪ ،‬ناتوانن ئەو هەڵبژاردنە‬ ‫ئەنجام بدەن‪.‬‬ ‫"گ����ۆران ئ����ازاد" پەرلەمانت����اری یەكێت����ی‬ ‫نیش����تیمانی كوردس����تان لەپەرلەمان����ی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬ئام����اژەی بەوەدا‪ ،‬پرس����یاری‬ ‫ال دروس����ت ب����ووە ك����ە كۆمس����یۆنی بااڵی‬ ‫س����ەربەخۆی هەڵبژاردن����ەكان و راپرس����ی‬ ‫هەرێم����ی كوردس����تان‪ ،‬لەمانگی ‪8‬ی س����اڵی‬ ‫‪ 2014‬یاس����اكەی پەس����ەندكراو ل����ە ‪23‬ی‬ ‫‪12‬ی ‪ 2014‬متمان����ەی پێ����دراوە بۆ دەس����ت‬ ‫بەكارنەبوون؟‬ ‫دەش����ڵێت "بەپێ����ی بەدواداچوونەكان����م‬ ‫تائێس����تا ئ����ەو كۆمس����یۆنە ن����ە پارەی����ان‬ ‫پیێ����دراوە ك����ە ب����ارەگا بگ����رن‪ ،‬ن����ە پارەیان‬ ‫پێداوە فەرمانبەر دابمەزرێنن‪ ،‬تەنیا ‪ 1‬ملیار‬ ‫دیناریان بۆ تەرخانك����راوە و ئەو پارەیەش‬ ‫لەبانك����ە و بۆی����ان نییە رایبكێش����ن"‪ .‬باس����ی‬ ‫لەوەش ك����رد "ل����ەو دانیش����تنەی پەرلەماندا‬ ‫ك����ە كۆمس����یۆن بانگهێش����ت كراب����وو‪ ،‬ئ����ەو‬ ‫قسانەی منیان س����ەلماند و روونیانكردەوە‬ ‫هی����چ بودجەیەكی����ان وەرنەگرت����ووە و هیچ‬ ‫فەرمانبەرێكیش����یان نییە‪ ،‬بۆیە ناتوانن هیچ‬ ‫هەنگاوێك بنێن و ئیشەكانیان رێكبخەن"‪.‬‬ ‫كۆمس����یارانی كۆمس����یۆنی هەڵبژاردن و‬ ‫راپرسی لەهەرێمی كوردستاندا لە ‪ 9‬ئەندام‬ ‫پێكهات����وون و بریتین لە‪ :‬هەندرێن محەمەد‪،‬‬ ‫عەبدولس����ەمەد خ����در عەبدوڵ��ڵ�ا‪ ،‬س����لێمان‬ ‫مس����تەفا حەس����ەن‪ ،‬ئیس����ماعیل حەمە عەلی‬ ‫عەبدولق����ادر‪ ،‬ش����یروان زرار نەبی‪ ،‬جوتیار‬ ‫ع����ادل‪ ،‬رێزان حەمە رەش����ید كەریم‪ ،‬نەهرۆ‬ ‫سەلیم حەنا‪ ،‬سەباح كورەچی‪.‬‬ ‫كۆمس����یۆنەكە‬ ‫خۆش����یانەوە‪،‬‬ ‫الی‬ ‫رایدەگەیەنێ����ت‪ ،‬ئ����ەوان تائێس����تا هی����چ‬ ‫ش����تێكیان بۆ دابین نەكراوە‪ ،‬بۆیە بەوجۆرە‬ ‫هەڵبژاردنیان پێ ئەنجام نادرێت‪ .‬جەختیش‬ ‫لەوە دەكەنەوە‪ ،‬پێویس����ت بوو پێش ئەوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم ئەو فەرمانەی دەربكردایە‪،‬‬ ‫پرس بەوان بكرایە‪.‬‬ ‫"شیروان زرار نەبی" وتەبێژی كۆمسیۆنی‬

‫بااڵی هەڵبژاردنی هەرێم‪ ،‬باس����ی لەوەكرد‪،‬‬ ‫تائێس����تا هیچ بودجەیەكی����ان وەرنەگرتووە‬ ‫و بۆیەش هی����چ ج����ۆرە هەڵبژاردنێكیان پێ‬ ‫ئەنج����ام نادرێت‪ .‬ئ����ەو گوتی "م����اوەی دوو‬ ‫مانگە دەمانەوێ����ت بەڕێز نێچیرڤان بارزانی‬ ‫ببینی����ن و پێی بڵێین ئەم كۆمس����یۆنە بۆچی‬ ‫دروس����تكراوە؟ ئەگ����ەر ب����ۆ كارتۆن����ی بوو‬ ‫ئ����ەوا دەبێ����ت بزانی����ن و ئەگ����ەر واش نیی����ە‬ ‫ئەوا بودج����ە و فەرمانبەرمان پێبدەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تائێستا نەمانتوانیوە بیبینین"‪.‬‬ ‫گوتیش����ی "ئێمە ئامادەین ئەو هەڵبژاردنە‬ ‫ئەنج����ام بدەین‪ ،‬بەاڵم دەبێ����ت مەرجەكانمان‬ ‫ب����ۆ جێبەجێ‌ بك����ەن‪ .‬لەوان����ەش‪ :‬دابینكردنی‬ ‫بودج����ەی پێویس����ت ب����ۆ ئ����ەو هەڵبژاردن����ە‬ ‫و ه����اوكاری الیەن����ە پەیوەندی����دارەكان و‬ ‫دەس����تكراوە بین بۆ دامەزرانی ژمارەیەكی‬ ‫زۆر لەكارمەن����د و ژمارەی����ەك كەس����ی‬ ‫ش����ارەزا لەبوارەكەدا"‪ .‬روونیش����ی كردەوە‪،‬‬ ‫ك����ە بەهیچ جۆرێك لەو وادەیەی س����ەرۆكی‬ ‫هەرێ����م دی����اری ك����ردووە هەڵبژاردنیان بۆ‬ ‫ئەنج����ام نادرێت و تەئكیدی ل����ەوە كردەوە‪،‬‬ ‫ئەوان پێویس����تیان بەش����ەش مانگ هەیە بۆ‬ ‫ئەنجامدانی هەر هەڵبژاردنێك‪.‬‬ ‫ه����اوكات "حاكم س����ەردار عەبدولكەریم"‬ ‫ئەندامی پێش����ووی ئەنجومەنی كۆمس����یۆنی‬ ‫ب����ااڵی هەڵبژاردنەكان����ی عێ����راق‪ ،‬ئام����اژەی‬ ‫بەوەدا‪ ،‬لەرووی پێویستییەوە ئەمڕۆ هەرێم‬ ‫پێویس����تی بەدەزگایەك����ی لەو ج����ۆرە هەیە‪،‬‬ ‫چونك����ە كۆمس����یۆنەكە ئەرك����ی تەنی����ا ئ����ەو‬ ‫پڕۆسانە دەبێت‪ ،‬كە تایبەتن بە پارێزگاكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫پێش����یوابوو‪ ،‬گرنگتری����ن خ����اڵ پێویس����تە‬ ‫لەبەرچاو بگیرێت‪ ،‬دروس����تكردنی متمانەیە‬ ‫لەنێوان كۆمسیۆنەكە و الیەنە سیاسییەكان‬ ‫و دەنگ����دەران‪ ،‬لەگ����ەڵ داڕش����تنی تۆم����اری‬ ‫دەنگ����دەران لەس����ەر بنەمایەك����ی راس����ت‬ ‫و دروس����ت و س����ەردەمیانە‪ ،‬تاك����و ئ����ەو‬ ‫كەموكوڕیانە دووبارە نەبێتەوە‪ ،‬كە پێش����تر‬ ‫لەهەڵبژاردنەكاندا ب����ەدی دەكرا‪ ،‬بۆ ئەمەش‬ ‫پێویس����تە باشترین میكانیزم پەیڕەو بكرێت‪.‬‬ ‫گوتیشی "جگە لەو هەنگاوانە‪ ،‬كۆمسیۆنەكەی‬ ‫هەرێ����م پێویس����تی بەبنكەیەك����ی تایب����ەت‬ ‫بەداخڵكردن����ی دات����اكان هەی����ە‪ ،‬بەجۆرێ����ك‬ ‫دات����اكان بەئەلیكترۆنی بكرێ����ن‪ ،‬بۆ ئەمەش‬ ‫دەتوانێ����ت پش����ت بەژێرخان����ی كۆمس����یۆنی‬ ‫ئێستای هەڵبژاردنەكانی عێراق ببەسترێت"‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەو كۆمس����یارەی پێش����وو‪ ،‬هەموو‬ ‫ئەو قسانەی خۆی بەس����تەوە بەدابینكردنی‬ ‫بودج����ەی پێیوس����ت لەالی����ەن حكومەت����ی‬

‫وتەبێژی كۆمسیۆن‪:‬‬ ‫دوو مانگە هەوڵ‬ ‫دەدەین نەمانتوانیوە‬ ‫سەرۆكی حكومەت‬ ‫ببینین و پێی بڵێین‬ ‫ئەو كۆمسیۆنە بێ‬ ‫فەرمانبەر و بودجە بۆچی‬ ‫دروستكراوە؟‬ ‫هەرێمی كوردس����تانەوە بۆ كۆمسیۆنەكە و‬ ‫گوتی "كۆمس����یۆن ئەگەر بودجەی نەبێت و‬ ‫دەس����ت بەكارنەبێت هیچی بۆ ناكرێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫نابێت ب����ێ دابینكردنی بودجە و پێدانی كات‬ ‫ب����ۆ ئامادەكارییەكان����ی هی����چ داواكارییەكی‬ ‫لێبكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س����ەبارەت بەه����اوكاری‌ كۆمس����یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ن و راپرس���� ‌‬ ‫بااڵی‌ س����ەربەخۆی‌ هەڵبژارد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵی‌ س����ەربەخۆ ‌‬ ‫هەرێ����م‌ و كۆمس����یۆن ‌‬ ‫ی عێراق‪" ،‬ئیسماعیل خورماڵی"‬ ‫هەڵبژاردنەكان ‌‬ ‫ئەندامی كۆمس����یۆنەكە‌ ئاشكرای كرد‪ ،‬پێش‬ ‫ی‬ ‫ی سەرۆكایەت ‌‬ ‫ی پرسی‌ هەڵبژاردن ‌‬ ‫هاتنەئارا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب����ااڵی‌ س����ەربەخۆ ‌‬ ‫هەرێ����م‪ ،‬كۆمس����یۆن ‌‬ ‫هەڵبژاردن‌و راپرس����ی‌ هەرێم‪ ،‬بەنیاز بووە‬ ‫لەرێگەی‌ پەرلەمانی‌ كوردس����تانەوە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ی‬ ‫ی بااڵی‌ سەربەخۆی‌ هەڵبژاردن ‌‬ ‫كۆمس����یۆن ‌‬ ‫ی لێكتێگەیشتن‬ ‫عێراق كۆببێتەوە‌ و یاداشتێك ‌‬ ‫واژۆ ب����كات‪ .‬زیات����ر گوتیش����ی "پێ����ش دوو‬ ‫ی دابینكردن����ی‌ بودجەم����ان ب����ۆ‬ ‫مان����گ داوا ‌‬ ‫ی فەرمانبەر‬ ‫كۆمسیۆنەكە كردووە‪ ،‬بۆ ئەوە ‌‬ ‫دابمەزرێنی����ن‌و كۆمس����یۆنەكە كارا ببێ����ت‪،‬‬ ‫ی تاوەكو ئێس����تا‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی قەیران ‌‬ ‫بەاڵم بەهۆ ‌‬ ‫وەاڵمیان نەداوینەتەوە"‪.‬‬ ‫كۆمس����یۆنی ب����ااڵی هەڵبژاردن����ی هەرێم‬ ‫تائێس����تا بینایەك����ی دیاریكراویش����یان نییە‪،‬‬ ‫س����ەبارەت بەش����وێنی كۆبوونەوەش����یان‬ ‫خورماڵی گوتی "لەئێستادا كۆمسیۆنەكەیان‬ ‫ی‬ ‫ی ش����ار ‌‬ ‫ی گون����دی‌ ئیتاڵ���� ‌‬ ‫لەخانوویەك���� ‌‬ ‫هەولێ����ر كۆبوونەوەكان����ی‌ ئەنج����ام دەدات‪،‬‬ ‫ی كوردس����تانە‌ و هیچ‬ ‫ك����ە موڵك����ی‌ پەرلەمان ‌‬ ‫فەرمانبەرێكیش����مان نیی����ە‪ ،‬تەنها ژمارەیەك‬ ‫فەرمانبەری‌ پەرلەمانی‌ كوردس����تان نەبێت‪،‬‬ ‫كە بەتەنسیب كار بۆ كۆمسیۆنەكە دەكەن"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪9‬‬


‫سياسەت‬

‫بۆ لەمەودوا هاوكاریەكانی ئەمریكا بۆ پێشمەرگە لە رێگەی بەغداوە دەبێت‬

‫ئەمریكا جارێكی تر هەرێمی ناچاری بەغدا كردەوە‬ ‫راوێژ كامەران‬

‫پێشكەش���كردنی پرۆژە یاسایەك لەالیەن‬ ‫ئەندامێك���ی ئەنجومەن���ی پیران���ی ئەمریكاوە‬ ‫ب���ۆ پێدان���ی چ���ەك بەهێزەكانی پێش���مەرگە‬ ‫بەش���ێوازێكی راس���تەوخۆ‪ ،‬ل���ە هەرێم���ی‬ ‫كوردس���تان دەنگدان���ەوەی زۆری هەب���وو‪،‬‬ ‫لەس���ەر ئاستی سیاسیش بەرپرسانی هەرێم‬ ‫بەگەش���بینیەوە لێی���ان دەڕوان���ی و تەنانەت‬ ‫پەرلەمانی كوردستان سوپاسی ئەنجومەنی‬ ‫پیرانی ئەمریكای كرد بۆ ئەو پرۆژە یاسایە‪،‬‬ ‫بەاڵم دواجار پرۆژە یاساكە لەنێو ئەنجومەنی‬ ‫پیراندا دەنگی پێویستی نەهێنا‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئ���ەو پ���رۆژە یاس���ایەی ك���ە ل���ە‬ ‫ئەنجومەنی پیراندا ب���وو‪ ،‬حكومەتی ئەمریكا‬ ‫دەیتوانی بەبێ گەڕانەوە بۆ حكومەتی ناوەند‬ ‫لە عێراق‪ ،‬چەك و تانك و فرۆكەی سەربازی‬ ‫بدات���ە پێش���مەرگە‪ .‬پش���تیوانانی‌ پرۆژەكە لە‬ ‫ئەمری���كا دەیانگ���وت كە پێش���مەرگە هێزێكی‌‬ ‫كاریگەرە دژ بە داعش‪ ،‬ئەمریكاش بە ناردنی‌‬ ‫چ���ەك بۆ پێش���مەرگە كەمترین خزمەتی‌ ئەو‬ ‫هێ���زە دەكات‪ ،‬ئەوان���ەی دژی پەس���ەنكدرنی‬ ‫ئەو پرۆژەیە بوون‪ ،‬بەتایبەتیش س���یناتۆری‬ ‫دیموكرات���ەكان پێی���ان وابوو‪ ،‬ك���ە پرۆژەكە‬ ‫هاندان���ە ب���ۆ دابەش���كردنی‬

‫‪ 10‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫عێ���راق‪ ،‬ه���ەر بۆی���ە ل���ە رەتكردنەوەی���دا‬ ‫سەركەوتوو بوون‪.‬‬ ‫پرۆژە یاساكە بۆ ئەوەی پەسەندبكرێت و‬ ‫دواتر بچێتە كۆشكی سپی تا باراك ئۆبامای‬ ‫س���ەرۆكی ئەمری���كا ئیم���زای لەس���ەر بكات‪،‬‬ ‫پێویس���تی بەدەنگ���ی ‪ 60‬ئەندامی ئەنجومەنی‌‬ ‫پی���ران هەب���وو لەك���ۆی ‪ 100‬ئەندام���ی ئ���ەو‬ ‫ئەنجومەن���ە‪ ،‬ب���ەاڵم دواتر تەنه���ا ‪ 54‬دەنگی‬ ‫بەدەستهێنا و ‪ 45‬ئەندامی دیكە رەتیانكردەوە‪،‬‬ ‫دیارتری���ن هۆكارەكان���ی رەتكردن���ەوەی‬ ‫پرۆژەك���ەش وەك ل���ە میدیاكان���ی ئەمریكادا‬ ‫ش���یكرانەوە‪ ،‬بەپل���ەی یەك���ەم دەرخس���تنی‬ ‫الیەنگی���ری ئەمریكا بوو لەنێ���وان حكومەتی‬ ‫ناوەن���دی عێ���راق و حكومەت���ی هەرێم���دا‬ ‫لەئەگ���ەری پەس���ەندكردنیدا‪ ،‬ب���ەو پێی���ەی‬ ‫وەك پاڵپش���تیەك ب���ۆ دابەش���بوونی عێ���راق‬ ‫تەماش���ا دەكرا‪ .‬حكومەتی ناوەندی عێراقیش‬ ‫هەوڵی ئ���ەوەی دەدا پش���ت لەئەمریكا بكات‬ ‫و زیات���ر لەئێران نزیك بێت���ەوە‪ .‬جگەلەوەی‬ ‫ئاماژە بەوەش دەدرا‪ ،‬كە ئێس���تا پێش���مەرگە‬ ‫بەش���ێوازێكی ب���اش ه���اوكاری پێ���دەگات و‬ ‫حكومەت���ی ناوەن���دی عێ���راق لەگەیاندن���ی‬ ‫هاوكاری���ە نێودەوڵەتی���ەكان ب���ە پێش���مەرگە‬ ‫كەمتەرخەم نییە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم پ���اش رەتكردن���ەوەی پ���رۆژە‬

‫یاس���اكەش "ج���ۆن كێرب���ی" وتەبێ���ژی‬ ‫وەزارەت���ی دەرەوەی ئەمەریكا رایگەیاند كە‬ ‫رەتكردن���ەوەی ئەو پرۆژە یاس���ایە لەكاتێكدا‬ ‫بووە‪ ،‬كە هاوكاریكردنی پێش���مەرگە لەالیەن‬ ‫ئەمری���كاوە ب���ەردەوام ب���ووە و درێژەش���ی‬ ‫دەبێ���ت‪ ،‬جگەلەوەی‌پرۆس���ەی پرچەككردنی‬ ‫پێشمەرگە لە‌رێگەی حكومەتی عێراقەوە هیچ‬ ‫گرفتێكی تێدا نیە و چەكەكان لەماوەی كەمتر‬ ‫لە‌‪ 24‬كاتژمێر دا لەبەغداوە‌دەگەنە‌هەولێر‪.‬‬ ‫وەزارەت���ی پێش���مەرگەی حكومەت���ی‬ ‫هەرێمی���ش هەرچەندە ئاماژە ب���ەوە دەدەن‪،‬‬ ‫ك���ە پەس���ەندكردنی ئ���ەو پرۆژە یاس���ایە بۆ‬ ‫ك���ورد گرنگ بوو‪ ،‬بەاڵم رەتیش���ی دەكەنەوە‬ ‫ك���ە پەس���ەندنەكردنەكەی زیان���ی گ���ەورەی‬ ‫هەبوبێ���ت‪" .‬جەبار یاوەر" ئەمینداری گش���تی‬ ‫وەزارەت���ی پێش���مەرگە بەس���ڤیلی گ���وت‬ ‫"حكومەتی ئەمریكا بڕی ‪ 715‬ملیۆن دۆالری‬ ‫ب���ۆ پڕچەككردن���ی هێ���زی پێش���مەرگە و‬ ‫سوننەكان تەرخانكردووە و ئەو بڕە پارە‬ ‫و هاوكاری���ەكان وەك خ���ۆی ماوەتەوە‬ ‫و گۆڕان���كاری بەس���ەردا نەهات���ووە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم تەنه���ا لەجیات���ی ئ���ەوەی‬ ‫راستەوخۆ بدرێتە پێشمەرگە و‬ ‫خۆبەخشەكانی سوننە‪،‬‬


‫سياسەت‬

‫بەئ���اگاداری حكومەت���ی عێ���راق پڕۆس���ەكە‬ ‫ئەنج���ام دەدرێت‪ ،‬واتە تەنه���ا میكانیزمەكەی‬ ‫جیاوازە و ئێس���تا ئێمە لەرێگ���ەی حكومەتی‬ ‫عێراق���ەوە هاوكاریەكانم���ان پێ���دەگات‪،‬‬ ‫لەئێستاشدا لەرێگەی لیژنەیەكی هاوبەشەوە‪،‬‬ ‫ئام���ادەكاری ب���ۆ وەرگرتن���ی ئ���ەو چەكان���ە‬ ‫دەكەی���ن‪ ،‬ك���ە بڕیارە ب���ەم نزیكان���ە ئەمریكا‬ ‫رەوان���ەی هێزەكانی عێراق و پێش���مەرگە و‬ ‫خۆبەخشە سوننەكانی بكات"‪.‬‬ ‫جەب���ار ی���اوەر رەتیش���ی ك���ردەوە ك���ە‬ ‫فشارەكانی حكومەتی عێراق لەسەر ئەمریكا‬ ‫بووبێت���ە ه���ۆی پەس���ەندنەكردنی پ���رۆژە‬ ‫یاس���اكە‪ ،‬ئەو گوتی "ئەمریكا واڵتێكی گەورە‬ ‫و زلهێ���زە‪ ،‬ب���ۆ دەركردن���ی ه���ەر بڕیارێ���ك‬ ‫بەچەندی���ن فلت���ەردا بڕیارەكە تێپ���ەڕ دەكات‬ ‫و توێژینەوەی لەس���ەر دەكرێ���ت‪ ،‬واتە ئەو‬ ‫بڕی���ارە پەیوەن���دی بەحكومەت���ی عێراقەوە‬ ‫نی���ە و ئەمریكا ب���ۆ بڕیارەكانی خۆی هیچ‬ ‫لۆبیەكی واڵتان بەهەند وەرناگرێت"‪.‬‬ ‫پڕچەككردنی‌ كورد و سوننە لەالیەن‬ ‫ئەمریكا بەشێوەیەكی‌ راستەوخۆ و‬ ‫بێ‌ گەڕانەوە بۆ بەغدا‪ ،‬لەسەرەتای‌‬ ‫شەڕی‌ داعشەوە‪ ،‬داواكاری‌ كورد و‬ ‫سونە بوو‪ ،‬بەاڵم حكومەتی‌ عێراق‬ ‫بە تو ن���د ی‌‬

‫دژی‌ هەن���گاوی‌ ل���ەو ش���ێوەیە وەس���تایەوە‪،‬‬ ‫لەپ���اش بڕیارەك���ەی ئەنجومەن���ی پیران���ی‬ ‫ئەمری���كاش‪ ،‬وەزارەت���ی‌ دەرەوەی‌ عێ���راق‬ ‫لەبەیاننامەیەكدا پێشوازی‌ لەپەسەند نەكردنی‌‬ ‫بڕی���اری‌ ناردنی‌ چ���ەك بۆ پێش���مەرگە كرد‬ ‫و رایگەیان���د‪ ،‬ك���ە دەبێت چ���ەك‌ و تەقەمەنی‌‬ ‫لەرێگەی‌ حكومەتی‌ ناوەندی‌ بەس���ەر هەموو‬ ‫هێزەكانی‌ عێراقدا دابەش بكرێت‪ .‬پێش���تریش‬ ‫مەش���عان جب���وری پەرلەمانت���اری عی���راق‬ ‫پڕۆژەكەی كۆنگرێسی ئەمریكا بەمەترسیدار‬ ‫وەس���فكرد و رایگەیان���د "ه���ەر هاواڵتیەك���ی‬ ‫عێراقی پش���تیوانی لەو پرۆژەیە بكات خائینە‬ ‫و شایەنی رەجمكردنە"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەوت���ەی "بەه���ار عەبدولڕەحمان"‬ ‫بڕیاردەری لیژنەی پێش���مەرگە لەپەرلەمانی‬ ‫كوردستان پەس���ەندنەكردنی پرۆژە یاساكە‬ ‫لەكۆنگرێسی ئەمریكا زیانی بۆ كورد هەبوو‪،‬‬ ‫ب���ەو پێی���ەی جارێك���ی دیك���ە هاوكاری���ەكان‬ ‫دەچێت���ەوە ژێ���ر دەس���ەاڵتی بەغ���دا و وەك‬ ‫كارت���ی فش���اریش ب���ەكاری دەهێن���ن‪ .‬بەهار‬ ‫عەبدولڕەحمان گوتی "لەپاڵ حكومەتی عێراق‬ ‫چەندین واڵتی دیكەی ناوچەكەش فش���اریان‬ ‫بۆس���ەر حكومەتی ئەمریكا دروس���تكردووە‬ ‫ب���ۆ ئەوەی رێگری بكات لەتێپەڕاندنی پرۆژە‬ ‫یاس���اكە‪ ،‬چونكە پڕچەككردنی ڕاستەوخۆی‬

‫پەرلەمانتارێك‪:‬‬ ‫جارێكی دیكە هاوكارییە‬ ‫سەربازییەكانی‬ ‫پێشمەرگە دەچنەوە‬ ‫ژێر دەسەاڵتی بەغدا‬ ‫و وەك كارتی فشاریش‬ ‫بەكاریدەهێنێت‬ ‫پێشمەرگە بەمەترسی بۆسەر خۆیان دەزانن‪،‬‬ ‫لەكاتێك���دا ئەو چەكانە بۆ بەرەنگاری گروپی‬ ‫تیرۆریستی داعشە"‪.‬‬ ‫ئەم پەرلەمانتارە گوتیشی"عێراق بەردەوام‬ ‫هەوڵی الوازكردنی هەرێم دەدات و دژایەتی‬ ‫دەكات‪ ،‬بەدڵنیاییش���ەوە ئ���ەو هاوكاریان���ەش‬ ‫وەك پێویست ناگەیەنێتە دەستی پێشمەرگە‪،‬‬ ‫ئەمریكاش بەو پێیەی پش���تگیری لەعێراقێكی‬ ‫یەكگرتوو دەكات‪ ،‬بەپێ���ی بەرژەوەندیەكانی‬ ‫خ���ۆی مامەڵە دەكات‪ ،‬ه���ەر بۆیە رێگە نەدرا‬ ‫ئەو پرۆژە یاسایە تێبپەڕێت"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪11‬‬


‫سياسەت‬

‫سێبەری جەنگی ناوخۆیی‬ ‫لە لێدوانەكانی دوران كاڵكانەوە‬ ‫تاوەكو نامەكەی سەاڵحەدین بەهائەددین‬

‫‪ 12‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫سياسەت‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪13‬‬


‫سياسەت‬

‫بەشی سیاسەت‬

‫لەهەفتەی رابردوودا چەند پێش���هاتێكی‬ ‫گرنگ لەهەرێمی كوردس���تان هاتنەكایەوە‪،‬‬ ‫كە سەرنجی پسپۆڕانی سیاسیان راكێشاوە‪.‬‬ ‫ئەم پێش���هاتانە لەكاتێك���دا روودەدەن‪ ،‬كە‬ ‫كۆمەڵێك گرفت و تەنگژە بەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردس���تانیان گرت���وە و ئەگ���ەر بێ���ت و‬ ‫چارەس���ەرنەكرێن‪ ،‬ئەوە دەبنە هەڕەشەی‬ ‫جی���ددی ب���ۆ س���ەر ئاسایش���ی نەتەوەیی‬ ‫كوردس���تان‪ .‬مەس���عود بارزان���ی وادەی‬ ‫هەڵبژاردنەكان���ی س���ەرۆكایەتی هەرێم���ی‬ ‫واژۆك���رد‪ .‬ئەم���ە لەكاتێكدای���ە ه���ەر چوار‬ ‫حیزبەكەی تر جەخت لەوە دەكەنەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫پرۆژەیاسایە بگۆڕدرێ و سەرۆكی هەرێم‬ ‫لەناو پەرلەمانەوە هەڵببژێردرێت‪ .‬هاوكات‬ ‫"دوران كاڵكان" لەدیمانەیەكی تەلەفزیۆنیدا‬ ‫رایگەیاند‪ :‬پەیوەندییەكانیان لەگەڵ پ‪.‬د‪.‬ك‬ ‫كۆتای���ی پێهات���ووە‪ .‬لەپەنای ئ���ەم دۆخەدا‬ ‫س���ەاڵحەددین بەهائەددی���ن لەنامەیەك���دا‬ ‫هەمووالیەك لەمەترسی جەنگی ناوخۆیی‬ ‫هوشیاردەكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەم كۆمەڵە پێش���هاتە لەكاتێكدا بەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستان دەگرن‪ ،‬كە لەچەندین‬ ‫الوە رووب���ەڕووی كێش���ە و تەنگ���ژەی‬ ‫ش���ێلگیر بۆت���ەوە‪ :‬لەالی���ەك لەبەرەیەك���ی‬ ‫فراواندا جەنگێگی ناوبەناوی لەگەڵ داعش‬ ‫هەیە كە جاروبار رووخس���اری جەنگێگی‬ ‫هەمەالیەنە بەخۆیەوە دەگرێت‪ ،‬لەالیەكیش‬ ‫تەنگژەیەكی ئابووری بەرۆكی كوردستانی‬ ‫گرت���ووە‪ ،‬ك���ە تادێ���ت ش���وێنەواری زیاتر‬ ‫لەس���ەر ژیانی خەڵك دادەنێت‪ ،‬لەالیەكیش‬ ‫كۆمەڵێك كێش���ەی نەتەقی���وی پارچەكانی‬ ‫ت���ر بەرۆكی���ان گرت���ووە‪ ،‬ك���ە زوو ی���ان‬ ‫درەنگ لەس���ەر ئاستی هەموو كوردستان‬ ‫رەنگدەدەنەوە‪.‬‬

‫‪ 14‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫كێش���ە ناوخۆییەكان���ی هەرێم���ی‬ ‫كوردستان‬ ‫لەناوخ���ۆی هەرێم���ی كوردس���تان‬ ‫گرنگترین كێشەی سیاسی كە ئەم ماوەیە‬ ‫سەریهەڵداوە‪ ،‬كێشەی قانونی هەڵبژاردنی‬ ‫س���ەرۆكایەتی هەرێمی كوردس���تانە‪ .‬پێش‬ ‫چەند س���اڵێك كاتێ���ك "پ‪.‬د‪.‬ك" و "ی‪.‬ن‪.‬ك"‬ ‫هاوپەیم���ان ب���ون‪ ،‬بەرامب���ەر بەپۆس���تی‬ ‫س���ەركۆماری ئێراق (بۆ ی‪.‬ن‪.‬ك) لەس���ەر‬ ‫ئ���ەوە رێكەوتن كە س���ەرۆكی هەرێم نەك‬ ‫لەن���او پەرلەمان‪ ،‬بەڵكو راس���تەوخۆ لەناو‬ ‫خەڵك���ەوە (ب���ۆ پارت���ی) هەڵببژێردرێ���ت‪.‬‬ ‫لەكوردس���تان‬ ‫ماوەی���ەك‬ ‫ئەم���ەش‬ ‫دەنگدان���ەوەی هەبوە‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەرئەوەی‬ ‫ئەوس���ا هاوپەیمانی كوردس���تانی (پ‪.‬د‪.‬ك‬ ‫و ی‪.‬ن‪.‬ك) زۆرین���ەی پەرلەمانیان هەبوو‪،‬‬ ‫ئەوەندە كاریگەری لەسەر هاوسەنگییەكانی‬ ‫هێ���ز دانەن���ا‪ .‬هەروەه���ا دوات���ر لەس���اڵی‬ ‫‪ 2013‬دیس���ان پ‪.‬د‪.‬ك و ی‪.‬ن‪.‬ك لەس���ەر‬ ‫هەمواركردنەوەیەك���ی كتوپ���ڕ رێكەوت���ن‪.‬‬ ‫ئەویش رێكەوتن لەس���ەر درێژكردنەوەی‬ ‫م���اوەی حوكمڕەوایی س���ەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان بو‪ .‬ئەمە دەس���بەجێ لەالیەن‬ ‫هەر سێ الیەنی س���ەرەكی ئۆپۆزیسیۆنی‬

‫هەڕەشەی سەرەكی‬ ‫ئەوەیە هێزە‬ ‫كوردستانییەكان‬ ‫لەباشوور لەسەر یاسای‬ ‫هەڵبژاردنی سەرۆكی‬ ‫هەرێم رێكنەكەون و ئەم‬ ‫پرسە بتەقێتەوە‬

‫پەلەرمانیی���ەوە پرۆتێس���ت ك���را و بووب���ە‬ ‫مایەی كێشە و گرفتێكی یەكجار زۆر‪.‬‬ ‫ئەم���ڕۆ مخابن ئەم پرس���ە س���ەرلەنوێ‬ ‫سەریهەڵداوەتەوە و بەش���ێوەیەكی سەیر‬ ‫هەر چ���وار الیەنەكەی ت���ر رایانگەیاند‪ ،‬كە‬ ‫لەگەڵ ئەوەن سیس���تەمی سیاس���ی واڵت‬ ‫پەرلەمان���ی ب���ێ و س���ەرۆكی هەرێم���ی‬ ‫كوردس���تانیش لەن���او پەرلەمان���ەوە‬ ‫هەڵببژێ���ردرێ نەوەك لەالی���ەن خەڵكەوە‪.‬‬ ‫بەمج���ۆرە ریزبەندییەك هاتۆتەكایەوە‪ ،‬كە‬ ‫فشارێكی سەخت دەخاتەسەر هاوسەنگییە‬ ‫ناوخۆییەكانی هێز و پێدەچێ دواجار ئەمە‬ ‫بە پارسەنگدانەوەی هێزی پارچەكانی تر و‬ ‫تەنانەت فاكتەرە هەرێمییەكان كامڵبكرێت‪.‬‬ ‫لێ���رەوە نامەك���ەی بەڕێ���ز س���ەالحەددین‬ ‫بەهائەددی���ن وات���ا راس���تەقینەكانی خۆی‬ ‫دەردەخ���ات‪ ،‬ك���ە هەم���ووان لەئەگ���ەر و‬ ‫هەڕەش���ەی جەنگ���ی ناوخۆی���ی ناوەخ���ت‬ ‫هوشیار دەكاتەوە‪.‬‬ ‫لێ���رەدا بەئەنقەس���ت ی���ان نائەنقەس���ت‬ ‫هەوای���ەك دەخوڵقێن���درێ‪ ،‬گوایە پێداگرتن‬ ‫لەس���ەر سیس���تەمی س���ەرۆكایەتی‬ ‫نادیموكراتیی���ە‪ .‬هەروەه���ا هەوای���ەك‬ ‫دەهێنرێتەكای���ەوە ك���ە هەم���وو الیەنەكانی‬ ‫ت���ر دیموكراس���یان دەوێ و تەنها الیەنێك‬ ‫لەدژی ئەم دیموكراس���یەیە‪ .‬راس���تییەكانی‬ ‫ناو كوردس���تان گوزارش���ت لەوە دەكەن‪،‬‬ ‫تائێس���تاش هی���چ هێزێك���ی كوردس���تانی‬ ‫نەیتوانی���وە بەك���ردەوە دیموكراس���ی‬ ‫ناوخۆی���ی‪ ،‬وات���ە دیموكراس���ی ناوحیزبی‬ ‫پیادەب���كات‪ .‬ج���ا ه���ەر لەبزووتن���ەوەی‬ ‫گۆڕانەوە بگرە هەتاوەكو ی‪.‬ن‪.‬ك‪ ،‬كۆمەڵ‬ ‫و پ‪.‬د‪.‬ك‪ .‬تەنه���ا یەكگرت���وی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردس���تان توانیویەتی تاقیكردنەوەیەكی‬ ‫رێژەیی سەبارەت بەدیموكراسی ناوحیزبی‬ ‫بنوێنێت‪ .‬بێگومان وەكو پسپۆڕانیش دەڵێن‬


‫سياسەت‬

‫تاكو دیموكراسی ناوحیزبی نەیەتەكایەوە‪،‬‬ ‫دیموكراس���ی ناوواڵتی گەلێك ئاس���تەنگی‬ ‫لەبەردەمدا دەبێت‪.‬‬ ‫هاوس���ەنگییە‬ ‫كێش���ەی‬ ‫كوردستانییەكان‬ ‫ه���اوكات لەس���ەروبەندی رزگاری���ی‬ ‫كۆبانیی���ەوە دەبوای���ە لەخۆرئ���اوای‬ ‫كوردس���تاندا مەرجەعیەت���ی سیاس���ی‬ ‫پێكبهێنرای���ە و ناوماڵ���ی ك���وردی‬ ‫رێكبخرایەتەوە‪ .‬ب���ەاڵم دوابەدوای ئەوەی‬ ‫كۆبان���ی رزگارك���را و هاوس���ەنگییەكانی‬ ‫هێ���ز گۆڕانی���ان بەس���ەرداهات‪ ،‬الیەنەكان‬ ‫لەبەندەكان���ی رێكەوتنام���ەی ده���ۆك‬ ‫پاش���گەزبونەوە‪ .‬بەمجۆرە كێشەكانی ئەو‬ ‫بەش���ەی كوردس���تان بەهەڵپەس���اردراوی‬ ‫مان���ەوە‪ .‬ئێس���تا بەش���ێك لەحكومەت���ی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان (پ‪.‬د‪.‬ك) پش���تیوانی‬ ‫لەئەنجومەنی نیشتمانی كوردستان دەكات‬ ‫و بەشێكی دیكەیشی پش���تیوانی لەتەڤدەم‬ ‫و ئیدارەی خۆس���ەری دیموكراتی دەكەن‪.‬‬ ‫هەروەها بەرپرسیارانی ئیدارەی خۆسەری‬ ‫دیموكرات���ی بەهی���چ ش���ێوەیەك نایانەوێ‬ ‫هێزی پێشمەرگەی خۆرئاوای كوردستان‬ ‫وەك قەوارەیەكی س���ەربازی لەو بەشەی‬ ‫كوردس���تاندا هەب���ێ و داوادەكەن لەریزی‬ ‫"ی‪.‬پ‪.‬گ"دا رێكبخرێ���ن‪ ،‬ئەم���ەش تەنه���ا‬ ‫دەچێتە خزمەت بەرژەوەندییە گروپییەكانی‬ ‫"پ‪.‬ی‪.‬د"ەوە‪.‬‬ ‫ئەم���ە لەكاتێكدای���ە هەر ئێس���تا نزیكەی‬ ‫‪ 6‬ه���ەزار هاواڵتی خۆرئاوای كوردس���تان‬ ‫خۆی���ان لەری���زی هێ���زی پێش���مەرگەی‬ ‫خۆرئ���اوای كوردس���تاندا رێكخس���تووە‪.‬‬ ‫جگەلەوەش ب���اس لەوە دەك���رێ ئەگەری‬ ‫ئەوە هەیە بەخۆبەخشەكانەوە ئەم ژمارەیە‬ ‫ب���گات بە ‪ 10‬هەزار پێش���مەرگە‪ .‬بۆیە ئەم‬ ‫ژمارەی���ە لەگ���ەڵ دەیان هەزار ش���ەڕڤانی‬

‫رووداوەكانی كێلەشین‬ ‫و جموجۆڵی "حدكا"‬ ‫هەناسەیەكی ستراتیژی‬ ‫بۆ پارتی دەستەبەر‬ ‫دەكات‬ ‫"ی‪.‬پ‪.‬گ" ئەگ���ەر لەتوێ���ی پرۆژەیەك���ی‬ ‫نیشتمانی بۆ یەكخستنی هێزە چەكدارەكان‬ ‫ل���ەو بەش���ەدا یەكنەخرێن‪ ،‬ئەوە هەمیش���ە‬ ‫وەك پشكۆی ژێر خۆڵەمیش دەمێنێـتەوە‪.‬‬ ‫لەباش���وریش ی‪.‬ن‪.‬ك بەیەكج���اری‬ ‫كەوتۆت���ە ژێ���ر س���ێبەری "پ‪.‬ك‪.‬ك"وە و‬ ‫بەمدواییان���ە گۆڕان���ی هێ���ز لەباك���وور و‬ ‫لەخۆرئ���اوای كوردس���تانیش گۆڕانیش���ی‬ ‫بەرەو ئەو ئاڕاس���تەیە پاڵپێوەناوە‪ .‬لێرەش‬ ‫پ‪.‬ك‪.‬ك لەش���ەنگال كۆمەڵێ���ك پ���رۆژەی‬ ‫جیاوازی خۆی پیادەدەكات و "ی‪.‬ن‪.‬ك"یش‬ ‫تاڕادەیەك پشتیوانی لەم پرۆژەیە دەكات‪.‬‬ ‫ئ���ەم پرۆژەی���ە لەالی���ەن "پ‪.‬د‪.‬ك"ەوە ب���ە‬ ‫تەواوكەری پرۆژەی حەش���دی شەعبی و‬ ‫ئێران���ی لەقەڵەمدەدرێت‪ .‬ئەم���ە لەكاتێكدایە‬ ‫"ی‪.‬ن‪.‬ك و پ‪.‬ك‪.‬ك"ی���ش پ���رۆژەی پ‪.‬د‪.‬ك‬ ‫بەتەواوك���ەری پرۆژەی توركی–س���وننی‬ ‫لەقەڵەمدەدەن‪ .‬بەمجۆرەی هاوسەنگییەكانی‬ ‫ن���او هەرێم���ی كوردس���تانیش هەمیش���ە‬ ‫ئەگەری هەڕەشەیان لەسەرە‪.‬‬ ‫لەباكووری���ش دوای ئ���ەوەی ه‪.‬د‪.‬پ‬ ‫توان���ی ش���ەش ملی���ۆن دەن���گ بەدەس���ت‬ ‫بهێنێ و بەرێژەی ‪ 80‬كورس���یەوە بڕواتە‬ ‫پەلەمانەوە‪ ،‬هاوس���ەنگییەكان بەشێوەیەك‬ ‫گۆڕانی���ان بەس���ەردا هات���ووە‪ .‬بۆی���ە ئەو‬ ‫هێ���زە كوردیان���ەی الیەنگ���ری "پ‪.‬د‪.‬ك"ن‪،‬‬

‫نەیانتوانی���وە هیچ كورس���ییەك بەدەس���ت‬ ‫بهێن���ن‪ .‬ئەم���ەش كاریگ���ەری لەس���ەر‬ ‫سیاس���ەتی پارتی بۆ باكووری كوردستان‬ ‫هەیە‪ .‬پارتی لەباكووری كوردستان ئێستا‬ ‫دیمانگەیەكی رۆش���نی نییە و هێش���تا دیار‬ ‫نییە پرس���ی كورد لەو بەشەی كوردستان‬ ‫بە چ ئاقارێكدا دەكشێت‪.‬‬ ‫لەخۆرهەاڵتیش رووداوەكانی كێلەشین‬ ‫جارێك���ی ت���ر "ح���دكا"ی هێناوەت���ەوە ناو‬ ‫هاوكێش���ەكان‪ .‬ئ���ەم جواڵن���ەی ح���دكا‬ ‫هەناس���ەیەكی س���تراتیژی ب���ۆ پارت���ی‬ ‫دەس���تەبەردەكات‪ ،‬لەكاتێك���دا لەباش���وور‬ ‫لەالی���ەن ی‪.‬ن‪.‬ك و گۆڕانەوە بەپش���تیوانی‬ ‫پ‪.‬ك‪.‬ك و ئێ���ران فش���اری لەس���ەرە‪.‬‬ ‫هەروەه���ا لەخۆرئ���اوا و باكووری���ش‬ ‫لەالی���ەن "پ‪.‬ك‪.‬ك"ەوە هەڕەش���ەی‬ ‫لێدەكرێ���ت‪ .‬پارتی و هێزەكانی خۆرهەاڵت‬ ‫ل���ەڕووی بەرژەوەندی���ی جیۆپۆلیتیكییەوە‬ ‫هاوئاڕاس���تەن‪ .‬هەروەه���ا "ك‪.‬ج‪.‬ك" و‬ ‫"ی‪.‬ن‪.‬ك"ی���ش ل���ەڕووی بەرژەوەن���دی‬ ‫جیۆسیاس���ییەوە لەی���ەك ریزبەندی���دا‬ ‫پۆلێندەكرێ���ن‪ .‬ئەم���ەش بەرەبەرە جۆرێك‬ ‫لەریزبەندی و جەمسەربەندی لەكوردستان‬ ‫دەهێنێـتەكای���ەوە‪ ،‬ك���ە كاریگەری لەس���ەر‬ ‫گشت هاوكێشەكانی كوردستان هەیە‪.‬‬ ‫هەڕەش���ەی س���ەرەكیش ئەوەی���ە هێزە‬ ‫كوردستانییەكان لەباشوور لەسەر یاسای‬ ‫هەڵبژاردنی س���ەرۆكی هەرێم رێكنەكەون‬ ‫و ئەم پرس���ە بتەقێتەوە‪ .‬ئەوسا ئەم پرسە‬ ‫دەرگا لەب���ەردەم تەقین���ەوەی كێش���ەكانی‬ ‫خۆرئاوا‪-‬خۆرهەاڵت و باكوور–باشووردا‬ ‫دەكات���ەوە‪ .‬ئەم���ەش ئەگ���ەر فاكت���ەری‬ ‫هەرێمیش بەمە زیادبكەین‪ ،‬ئەوە تابلۆیەكی‬ ‫رەش خ���ۆی لەبەردەممان���دا قوتدەكاتەوە‪.‬‬ ‫كاتەك���ە هەس���تیارە و كوردی���ش هی���چ‬ ‫ئامادەگییەكی ستراتیژی نییە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪15‬‬


‫سياسەت‬

‫گۆڕان لە گۆمی لێڵدا مەلە دەکات!‬

‫نوری بێخاڵی‬

‫گ���ۆڕان بەخس���تنەڕووی پڕۆژەیەک���ی‬ ‫دەس���ەاڵتخوازنە ب���ۆ پەرلەم���ان‪ ،‬رووی‬ ‫راس���تەقینەی گەمەکان���ی لەهاوکێش���ەی‬ ‫سیاس���یی کوردس���تان و ئ���ەو ش���ەڕی‬ ‫موزایەداتەی سیس���تەمی س���ەرۆکایەتی و‬ ‫پەرلەمانیەدا ئاش���کرا کرد‪ .‬سیستەمێک کە‬ ‫لەبنەڕەتدا و بەگوێرەی خودی رەشنووسی‬ ‫دەستوور‪ ،‬پەرلەمانییە‪.‬‬ ‫بەهەرح���اڵ‪ ،‬گۆڕان پێیوای���ە بەم جۆرە‬ ‫هەن���گاو و پڕۆژان���ە‪ ،‬ئیدی وەک س���ااڵنی‬ ‫رابردووە‪ ،‬شەقام لەگەڵ ئەودا لەگۆمی لێڵدا‬ ‫مەل���ە دەکات‪ ،‬ئەمجارەش بەم مڕاوەغاتانە‬ ‫دەتوانێ دڵی تۆراوی ش���ەقام ئاشتبکاتەوە‬ ‫و قەرەبووی رەنجانی هەموو ئەو خەڵکانە‬ ‫بکاتەوە‪ ،‬کە لەبەدیهێنانی ئامانج و خەونی‬ ‫ناو دروش���مەکانی بزووتنەوەکەیدا و ئەو‬ ‫بەڵێنانەی پێیدابوون‪ ،‬بێئومێدی کردن‪.‬‬ ‫بەحیسابی خۆی‪ ،‬گۆڕان ویستی لەرێگای‬ ‫ئەو پڕۆژەیەوە پێمانبڵی‪ ،‬کە دەیەوێ بەها‬ ‫و سەروەری بۆ دامەزراوەکانی حوکمڕانی‬

‫‪ 16‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫بگەڕێنێتەوە و دەسەاڵتەکان‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫لەسیس���تەمی سیاس���یی واڵتان���دا دابەش‬ ‫ب���وون‪ ،‬ببات���ەوە ش���وێنی خۆی���ان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبیریچوو‪ ،‬یان راس���تتر بڵێین لەبیر خۆی‬ ‫دەباتەوە‪ ،‬ک���ە ئەوەی ش���کۆی پەرلەمانی‬ ‫لەکەدار ک���رد‪ ،‬بزووتنەوەی گ���ۆڕان بوو‪،‬‬ ‫کاتێك ساڵی ‪ ٢٠٠٥‬رێکخەرە گشتییەکەی‬ ‫وەک س���ەرۆکی لیس���ت‪ ،‬بەالیەوە ش���ەرم‬ ‫ب���وو کورس���یێکی پەرلەم���ان پڕبکات���ەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی لەبەها و سەنگ و قورسایی کاری‬ ‫سیاس���ی و دەوڵەت���داری و حوکمڕانی���ی‬ ‫کوردستانی کەمکردەوە‪ ،‬هەر ئەو بوو‪ ،‬کە‬ ‫بەن���اوی هێنانەپێش���ەوەی گەنج و خوێنی‬ ‫ن���وێ‪ ،‬کایەی سیاس���ی و حوکمڕانی کردە‬ ‫شوێنی رمبازێنی هەرزە سیاسی‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫لەشاشەی تەلەفزیۆنەکانەوە تەنیا خەریکی‬ ‫چەلەحانێ و دروشمبازی بوون‪ .‬کاتێکیش‬ ‫‪17‬ی ش���وبات هات���ە پێش‪ ،‬ه���ەر ئەو بوو‪،‬‬ ‫سواری شەپۆلەکە بوو و کردییە کااڵیەکی‬ ‫باش���ی بازاڕی هەڵب���ژاردن و بەئاگاییەوە‬ ‫هەم بازرگانی بەخوێن���ی قوربانییەکانەوە‬ ‫کرد‪ ،‬هەمیش بەسەر پشتی ئیسالمییەکاندا‬ ‫پەڕیی���ەوە ب���ۆ قۆناغێکی نوێ���ی رکابەری‬ ‫گرتنەدەستی دەسەاڵت‪.‬‬ ‫گۆڕان و تیۆریسێنەکانی بەهەڵەداچوون‬ ‫ئەگ���ەر پێیانوابێ���ت ت���ازە دەتوان���ن باری‬ ‫الری سیاس���ی خۆیان‪ ،‬لەس���ەر حیس���ابی‬ ‫جووینەوەی کۆمەڵێك دروش���می س���واو‬ ‫راس���تبکەنەوە‪ .‬ئەوان لەگ���ەڵ بەڵێنەکانیان‬ ‫ک���ە بەخەڵکیان دابوو‪ ،‬نەک هەر راس���تگۆ‬ ‫نەبوون‪ ،‬بگرە کە هاتنە ناو دەس���ەاڵتەوە‪،‬‬ ‫رووی هەندێ رەفتاری (پارتی و یەکێتی)‬ ‫ش���یان لەحوکمڕانی سپیکردەوە‪ .‬لەکاتێکدا‬ ‫بڕیاری���ان داب���وو نموون���ە و ئەزموونێکی‬

‫جوانت���ر ل���ەوان پێش���کەش بک���ەن‪ ،‬کەچی‬ ‫هەر لەدامەزراندنی لەشکری بەڕێوەبەری‬ ‫گش���تی و راوێژکار و شارەزا لەپەرلەمان‬ ‫و ئ���ەو وەزارەتانەی خۆیان تێیدا کوێخان‪،‬‬ ‫ئەو سیحرەیان بەتاڵ بووەوە‪.‬‬ ‫ئەوان کە لەپرۆسەی پێکهێنانی حکومەتدا‬ ‫تیریان لەچەمکی سازانی سیاسی دەگرت‬ ‫و گاڵتەیان بەعەقڵی حزبەکانی دیکە دەهات‬ ‫و بەخەڵکی���ان دەگوت س���ازانی سیاس���ی‪،‬‬ ‫گەمەیەکی دیکەی قۆرخکارییە‪ ،‬کەچی هەر‬ ‫خۆیان بەسازشی سیاسی (نەک سازان!)‪،‬‬ ‫گۆش���ەیەکیان لەحکومەت���ە خۆجێیەک���ەی‬ ‫پارێ���زگای س���لێمانی ک���ردەوە‪ ،‬ئ���ەوە‬ ‫لەکاتێکدایە کە دەیانتوانی بەس���ووربوون‬ ‫لەس���ەر مافەکانی���ان‪ ،‬ب���ەری ئیس���تحقاقی‬ ‫خۆیان بخۆن!‬ ‫منداڵێکی���ش دەزان���ێ خەم���ی گ���ۆڕان‪،‬‬ ‫گۆڕین���ی سیس���تەم نیی���ە ل���ەو واڵت���ەدا‪،‬‬ ‫بەڵکو گرێی س���ەرۆکی هەرێم���ە‪ ،‬گرێیەک‬ ‫ن���ەک لەناوەوەیدا پۆرگی ک���ردووە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خەریکە دەبێتە تانە و بە رووخس���ارییەوە‬ ‫دەردەک���ەوێ و چیت���ر ب���ۆی ناک���رێ‪،‬‬ ‫بیشارێتەوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا و دوای ئەوەی سەرۆکی هەرێم‬ ‫بڕی���اری دا هەڵبژاردنی س���ەرۆکی هەرێم‬ ‫ل���ەوادەی خۆیدا بکرێت‪ ،‬لەدوو رێگا زیاتر‬ ‫لەب���ەردەم گ���ۆڕان و ئەوانەش���دا نییە‪ ،‬کە‬ ‫پێیانوابوو سەرۆکی هەرێم ئاشقە کورسییە‬ ‫و دەس���تبەرداری پۆس���تەکەی نابێ���ت‪.‬‬ ‫رێگایەک ئەوەیە کاندیدی خۆیان پێشکەش‬ ‫بک���ەن و بێنە مەیدانی کێبەرکێیەکە‪ ،‬رێگای‬ ‫دووەمیش هەر ئەوەیە‪ ،‬کە ئەوەی لەدڵیان‬ ‫دای���ە و نەیانتوانی ش���ەقامی پێ لەخش���تە‬ ‫ببەن‪ ،‬بچن "بۆ حەالوی باس بکەن"!‬


‫ل ‌ه كێبڕكێیه‌كدا‪ ..‬بۆ پێنجه‌م جار ئەربیل رۆتانا‬ ‫نازناوی باشترین هۆتێلەکانی عیراقی وەرگرت‬ ‫هەولێر‪ :‬تایبه‌ت‪ ..‬بۆ پێنجه‌م جار له‌س����ه‌ر یه‌ك‪ ،‬هۆتێلی‪-‬ئەربیل‬ ‫رۆتانا له‌ پێش����ه‌نگی براندی هۆتێلەکانی عیراقدا هات كه‌ لە الیەن‬ ‫یەکێ����ك لە بەناوبانگترین پرۆگرامە پیش����ەییەکانەوە‪ ،‬خەاڵتەکانی‬ ‫گەش����توگوزاری جیهانی لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاست چاپی ‪٢٢‬ەمین‬ ‫خه‌اڵتەکان����ی گەش����توگوزاری جیهان����ی كاری له‌س����ه‌ر ده‌ك����رێ‪.‬‬ ‫س����ەلماندنی پلەی جێگیرە‬ ‫لە لوتکەی لیستی باشترین‬ ‫جیه����ان‬ ‫هۆتێلەکان����ی‬ ‫وجارێكی دیك����ه‌ نازناوی‬ ‫'ئۆسکاری گەشتوگوزاری‬ ‫پیشەیی' پێ بەخشرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌الل‬ ‫غه‌س����ان‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری گش����تیی‬ ‫هۆتێ����ل ئه‌ربیل رۆتانا رای‬ ‫گه‌یاند‪:‬‬ ‫"جارێکی تر ئەم خەاڵتە بۆ کار کردنمان بووە بە یەکگرتوویی‬ ‫و بەش����ێوەی گ����رووپ لە ‪ ٢٠١٥‬و ‪ ٤‬س����اڵی لەمەوب����ەر‪ .‬ئێمە بە‬ ‫بەردەوامی هەوڵدەدەین بۆ بڕینی میلێك زیاتر تاکو میوانەکانمان‬ ‫بتوانن رووبەڕووی ئەزمونێکی باشتر ببنەوە بە درێژایی هەموو‬

‫ساڵێك‪ .‬پێداگیری گەشتیاران لەسەر کواڵیتییەکی بەرزی مانەوەیان‬ ‫و خزمەتگوزاریی����ەکان هەمیش����ە ل����ە س����ەروی هەمو ش����تێکەوە‬ ‫دەمێنێت����ەوە ب����ۆ ئێمە؛ بۆیە بە بەردەوامی خواس����تەکان لەس����ەر‬ ‫بەرزترین س����تانداردی کواڵیتین بەم جۆرەی����ە بەره‌نگاربوونەوە‬ ‫نهێنییەکانمان بۆ مانەوەی خۆمان لەسەر پێ و دابینکردنی کاتی‬ ‫زێڕینی����ش ب����ۆ میوانانم����ان"‬ ‫ده‌الل له‌ درێژه‌ی قسه‌كانیدا‬ ‫گوتی‪:‬‬ ‫ئەربیل رۆتانا ‪ ٢٠١‬ژوور‬ ‫و س����ویت لەخ����ۆ دەگرێ����ت‪،‬‬ ‫بۆش����ایی یان����ای رۆتان����ا‬ ‫دابینک����راوە بۆ بزنس����مان و‬ ‫بەڕێوه‌بەرە گەش����تیارەکان‪،‬‬ ‫گەیش����تن ب����ە خ����واردن و‬ ‫خواردن����ەوەی ‪ ٥‬ئەس����تێرە‪،‬‬ ‫س����پا و یانەی لەش����جوانی‪ ،‬هەموو ئەمانە و ش����وێنی کۆبوونەوە‬ ‫و رووداوی س����ازکراو‪ .‬لەگ����ەڵ بەڵێنمان ب����و دابینکردنی کاتێکی‬ ‫کانزای����ی‪ ،‬میوانخان����ەی هۆتێلی ئەربیل رۆتانا ش����وێنی فراوان و‬ ‫خواردن بۆ هەمو جۆرە گەشتییارێك پێشکەش دەکات‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪17‬‬


‫سياسەت‬

‫قەیرانەكانی سلێمانی‬ ‫وەك نەخۆشی‬ ‫درێژخایەنیان لێهاتووە‬

‫داوای كڕینی‬ ‫ۆئتۆمبێلمان نەكردووە‬

‫ئەن���وەر تاهیر‪ ،‬س���ەرۆكی فراكس���یۆنی‬ ‫گۆڕان لەئەنجومەنی پارێزگای س���لێمانی‪،‬‬ ‫لەم دیدارەیدا لەگەڵ س���ڤیل‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫قەیران���ە یەك لەدوای یەكەكانی س���لێمانی‬ ‫و چارەس���ەرییەكان دەدوێت‪ ،‬ئەو پێیوایە‪،‬‬ ‫س���لێمانی قەیران���ی بەنزین���ی نیی���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەنزینەك���ە دەبرێت ب���ۆ هەولێر و قەیرانی‬ ‫ئەوێی پێ چارەسەر دەكرێت‪ .‬جگەلەوەش‬ ‫س���ەبارەت بەوردەكاری ن���او ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای سلێمانی هەڵوێستە دەكات‪.‬‬ ‫پێشەوا محەمەد‬

‫ئەنوەر تاهیر‪ ،‬سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی‪:‬‬

‫قەیرانی بەنزینی هەولێر و دهۆك‬ ‫لەسەر حسابی بەشە بەنزینی سلێمانی‬ ‫چارەسەر دەكرێت‬ ‫‪ 18‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫سياسەت‬

‫ب����ەم قەیران����ە ی����ەك ل����ەدوای‬ ‫یەكانەوە كە دووچاری س����لێمانی دەبێت‪،‬‬ ‫ل����ە تازەترینیش����یاندا قەیرانی بەنزین‪ ،‬چی‬ ‫بەخەڵكی سلێمانی دەڵێن؟‬ ‫ئەن����وەر تاهیر‪ :‬بەدڵنیاییەوە ئێمە دەنگی‬ ‫ناڕەزاییم����ان بەرزكردۆت����ەوە‪ ،‬بەهی����چ‬ ‫ش����ێوەیەك رازی نابی����ن غ����ەدر لەخەڵكی‬ ‫س����لێمانی بكرێت و بەشە بودجە و بەشە‬ ‫ن����ەوت و بەنزینی بدرێت بەش����ارێكی تر‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەی هەموو ش����ارەكانمان وەك‬ ‫ی����ەك خۆش دەوێت‪ ،‬بەاڵم ناكرێت بەش����ە‬ ‫بەنزینی سلێمانی بدرێت بەشارەكانی تر‪،‬‬ ‫لەوبارەیەشەوە دەنگی خۆمان گەیاندۆتە‬ ‫الیەنە پەیوەندیدارەكان و بەو كارە رازی‬ ‫نابین‪.‬‬ ‫بۆ نموونە بەشە نەوت و بەنزینی‬ ‫سلێمانی دەدرێت بە چ شارێك؟‬ ‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬قس����ەیەك هەی����ە ك����ە‬ ‫قەیرانی بەنزینی هەولێر و دهۆك لەس����ەر‬ ‫حسابی بەشە بەنزینی سلێمانی چارەسەر‬ ‫دەكرێت‪.‬‬ ‫ئەم����ە ه����ەر قس����ەیە ی����ان‬ ‫بەدواداچوونت����ان ب����ۆ ك����ردووە و ب����ەو‬ ‫شێوەیەیە كە ئێوە دەیڵێن؟‬ ‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬ئێمە لیژن����ەی نەوت و‬ ‫س����وتەمەنیمان هەی����ە و رامانس����پاردوون‬ ‫لەوبارەی����ەوە راپ����ۆرت ب����ۆ الیەن����ە‬ ‫پەوەندیدارەكان و ئەنجومەنی پارێزگاش‬ ‫بنێرنەوە‪.‬‬ ‫پێش����بینی دەكەن ئەم بارودۆخە‬ ‫كەی چارەسەر ببێت؟‬ ‫ئەنوەر تاهیر‪ :‬بەداخەوە چارەسەرەكان‬ ‫وەك پێویست نین‪ ،‬ئەو قەیرانانەی سلێمانی‬ ‫وەك نەخۆش����ی درێژخایەنی����ان لێهاتووە‪،‬‬ ‫دوو مانگ چارەس����ەر دەبن و دواتر وەك‬ ‫خۆیان لێدێت����ەوە‪ .‬رۆژان����ە قەیرانی البەال‬ ‫و جۆراوج����ۆر س����ەرهەڵدەدەن‪ ،‬ئەم����ەش‬ ‫جێگەی داخ و نیگەرانی هەموو الیەكە‪.‬‬ ‫ئێ����وە لەبانگەش����ەی هەڵب����ژاردن‬ ‫دەتانگ����وت ئەگ����ەر دەزگای����ەك ی����ان‬ ‫بەرپرسێك كاری بۆ نەكرا‪ ،‬دەبێت دەست‬ ‫ل����ەكار بكێش����ێتەوە‪ ،‬لەوبارەی����ەوە چ����ی‬ ‫بەخۆتان دەڵێن؟‬ ‫ئەن����وەر تاهیر‪ :‬نابێت ش����تەكان تێكەاڵو‬ ‫بكرێن‪ ،‬دیارە قەیران����ی بەنزین قەیرانێكی‬ ‫گش����تییە‪ ،‬بەاڵم لەسەر ئاس����تی پارێزگای‬ ‫س����لێمانیدا دەنگ����ی داوەت����ەوە‪ ،‬ئەم����ەش‬ ‫زیاتر كاری پەرلەمانی كوردس����تانە وەك‬ ‫لەئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی‪ .‬هەندێك‬

‫پرس هەیە پەیوەندی بەوازهێنانی كەسێك‬ ‫و داخس����تنی دەزگایەك����ەوە نیی����ە‪ ،‬بەڵك����و‬ ‫پەیوندی بەوەزارەتەكان و لیژنە بااڵكانی‬ ‫وەك سوتەمەنییەوە هەیە‪.‬‬ ‫بەقسەكانتدا دیارە كە مەبەستێكی‬ ‫سیاسیی لەپشت دروستكردنی قەیرانەوە‬ ‫بێت بۆ پارێزگای سلێمانی؟‬ ‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬تەمەنن����ا دەك����ەم ئەوە‬ ‫نەبێ����ت‪ ،‬بەاڵم س����لێمانی ل����ەوە گەورەترە‬ ‫هیچ كەسێك بتوانێت قەیران و كێشەی بۆ‬ ‫دروست بكات‪.‬‬ ‫پەیوەن����دی الیەن����ەكان لەن����او‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگادا لەگەڵ یەك چۆنە؟‬ ‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬لەن����او ئەنجومەن����ی‬ ‫پارێزگای سلێمانیدا هەموومان یەك تیمین‬ ‫و برایەتی لەنێوانمان����دا هەیە‪ ،‬بەجددیەوە‬ ‫ئی����ش دەكەی����ن و هەماهەنگییەك����ی پت����ەو‬ ‫لەنێوانمان����دا هەی����ە‪ ،‬ك����ە بی����ر لەجیاوازی‬ ‫بیروڕا سیاسییەكانمان ناكەینەوە‪.‬‬ ‫زۆرجار لەپەرلەمانی كوردستان‬ ‫ناكۆكی دروست دەبێت و دەیبینین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبەرئەوەی میدیا الی ئێوە نییە نایبینین‪،‬‬ ‫ناكۆك����ی لەنێ����وان ئێوەش����دا بەوج����ۆرە‬ ‫دروست دەبێت؟‬ ‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬وەك ناكۆك����ی نەخێر‪،‬‬ ‫بەاڵم جی����اوازی لەش����ێوازی داكۆكیكردن‬ ‫لەبۆچوون و فیكر و خزمەتگوزاری هەیە‪،‬‬ ‫بۆ نموونە پڕۆژەیەك هەیە من بەجۆرێك‬ ‫پێمباش����ە و هاوڕێیەكم لەفراكسیۆنێكی تر‬ ‫جۆرێكی تری پێباشە‪ ،‬ئەگەر جیاوازییەكیش‬ ‫هەبێ����ت‪ ،‬لەئالییەتی ئیش����كردندایە نەوەك‬ ‫مزایەدە و حیزبایەتی‪.‬‬ ‫پارێزگار و سەرۆكی ئەنجومەن‬ ‫لەپەیوەندییەكی ئاساییدان؟‬ ‫ئەنوەر تاهی����ر‪ :‬تائێس����تا پەیوەندییەكی‬ ‫ب����اش و ئاس����اییان هەی����ە و هیچ ش����تێك‬ ‫رووینەداوە‪.‬‬ ‫یەكێت����ی و گ����ۆڕان پابەن����دن‬ ‫بەئاڵوگۆڕكردن����ی پۆس����تەكان دوای ئ����ەو‬ ‫دوو ساڵەی لەسەری رێككەوتوون؟‬ ‫ئەنوەر تاهیر‪ :‬بێگومان دوای دوو ساڵ‬ ‫پۆس����تی پارێزگاری سلێمانی ئیستیحقاقی‬ ‫بزووتن����ەوەی گۆڕان����ە و رێككەوتنەكەش‬ ‫لەالیەن ه����ەردووالوە واژۆ كراوە‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫وەرگرتنی پۆس����تەكانی ئێستای پارێزگای‬ ‫س����لێمانیدا‪ ،‬بێگومان پۆس����تی پارێزگاری‬ ‫سلێمانیش وەردەگرێت‪.‬‬ ‫پۆستەكانی پارێزگای سلێمانیتان‬ ‫هەمووی یەكالیی بۆتەوە؟‬

‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬چەن����د پۆس����تێك ماوە‬ ‫یەكالی����ی ببن����ەوە‪ ،‬ئەوانی����ش لەالیەن����ی‬ ‫بەرامب����ەرەوە یەكالی����ی بوونەتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ه����ەر ئەوەندە ماوە گ����ۆڕان كاندیدیان بۆ‬ ‫دیاری بكات و بەم زووانەش كاندیدەكان‬ ‫یەكالیی دەكرێنەوە‪.‬‬ ‫دواكەوتن����ی یەكالییكردن����ەوەی‬ ‫ئ����ەو كاندیدان����ە پەیوەن����دی بەكێش����ەی‬ ‫ناوخۆتانەوە هەیە؟‬ ‫ئەنوەر تاهی����ر‪ :‬نەخێر‪ ،‬بە باش����مانزانی‬ ‫ئ����ەو كاندیدانەی گۆڕان ك����ە لەئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای سلێمانی متمانەیان پیبەخشراوە‬ ‫دەس����تبەكاربن‪ ،‬دوات����ر كاندیدەكان����ی ت����ر‬ ‫یەكالی����ی بكەین����ەوە و س����یڤیان بنێرین����ە‬ ‫ئەنجومەن����ی پارێ����زگای س����لێمانی ب����ۆ‬ ‫متمانەپێدان‪.‬‬

‫لەناو ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای سلێمانیدا‬ ‫ناكۆكی لەنێوان‬ ‫الیەنەكاندا نییە‬ ‫ئەوەی تائێس����تا یەكالیی بۆتەوە‬ ‫و ئێ����وە بەڕێ����وەی دەب����ەن لەپارێ����زگای‬ ‫سلێمانیدا كام پۆستانەن؟‬ ‫ئەنوەر تاهیر‪ :‬تا ئێستا ‪ 10‬بەڕێوەبەری‬ ‫گشتی كە پشكی گۆڕانە دەستبەكاربوون‪،‬‬ ‫‪ 18‬قایمق����ام و بەڕێوەب����ەری ناحیی����ەش‬ ‫بەهەمان شێوە دەستبەكاربوون‪.‬‬ ‫ئێ����وە پێ����ش ئ����ەوەی بێن����ە ن����او‬ ‫حكومەتەوە بەردەوام رەخنەتان لەزۆری‬ ‫ئیمتیازات����ەكان كردۆت����ەوە‪ ،‬بەاڵم ئێس����تا‬ ‫داوای ئۆتۆمبێل دەكەن بۆ خۆتان؟‬ ‫ئەن����وەر تاهی����ر‪ :‬نەخێ����ر ئێم����ە داوای‬ ‫كڕین����ی ئۆتۆمبێلم����ان نەك����ردووە‪ ،‬بەڵك����و‬ ‫گوتومانە ئەو ئۆتۆمبێالنەی هی پارێزگا و‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگان و الی كەسانی تر و‬ ‫ئەندامانی خولەكانی پێش����ووی ئەنجومەن‬ ‫م����اون‪ ،‬بۆ ئێم����ە بگەڕێندرێن����ەوە‪ ،‬ئێمەش‬ ‫ب����ۆ ئەندامان����ی خولەكان����ی دوای خۆمانی‬ ‫جێدەهێڵینەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪19‬‬


‫سياسەت‬

‫داهاتووی بەهای‬ ‫دینار بەرامبەر دۆالر‬ ‫دیار نییە‬ ‫بیالل سەعید‬

‫لەدوای چەند رۆژێك لەپەسەندكردنی بودجەی ‪2015‬ی عێراقەوە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫بوونی مادەیەكی یاسایی كە تایبەتە بەدیاریكردنی بڕی خستنەڕووی دراوی‬ ‫دۆالر لەالیەن بانكی مەركەزییەوە‪ ،‬بەهای دۆالر لەبازاڕەكانی عێراق و هەرێمی‬ ‫كوردستان تائێستا جێگیر نەبووە و لەهەڵبەزین و دابەزین بەردەوامە‪.‬‬ ‫هەفت���ەی رابردوو بەه���ای دیناری عێراق���ی رۆژانێكی س���ەختی لەبەرامبەر‬ ‫دۆالری ئەمریك���ی تێپەران���د‪ ،‬بەڕادەی���ەك لەماوەیەك���ی چەن���د رۆژێك���دا زی���اد‬ ‫لە‪%7‬ی بەهاكەی لەدەس���تدا‪ ،‬بەاڵم بەش���ێوەیەكی گش���تی ئەگەر سەیری نرخی‬ ‫ب���ۆ ماوەیەك���ی زۆر ‪ 100‬دۆالر ب���ە ‪ 122‬هەزار‬ ‫دۆالر بكەی���ن‪ ،‬ك���ە‬ ‫پیدەك���را‪ ،‬لەگەڵ نرخی دۆالر لەس���ەرەتاكانی‬ ‫دین���ار مامەڵەی‬ ‫هەفت���ە ب���ەراورد بكەی���ن‪ ،‬ك���ە ‪ 100‬دۆالر‬ ‫گەیش���تە ‪143‬هەزار دین���ار‪ ،‬دەبینین كە‬ ‫بەهای دیناری عێراقی لەچاو ش���ەش‬ ‫مانگی رابردووی ئەمساڵ ‪%17‬ی‬ ‫بەهاكەی لەدەستداوە‪.‬‬ ‫بەاڵم لەكۆتایی رۆژەكانی‬ ‫هەفت���ەی رابردوو بەهای‬ ‫‪ 100‬دۆالری ئەمریكی‬ ‫لەنزیك ‪ 135‬هەزار‬ ‫دین���اری عێراقی‬ ‫جێگی���ر ب���وو‪.‬‬ ‫د و ا ی‬

‫‪ 20‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫سياسەت‬

‫پەس���ەندكردنی بودجە‪ ،‬ئەنجومەنی وەزیرانی‬ ‫عێراق تانەی ل���ە ‪ 19‬ماددەی پڕۆژە بودجەی‬ ‫‪ 2015‬دا‪ ،‬یەكێك لەو ماددانە ماددەی ‪ 50‬بوو‪،‬‬ ‫ك���ە تایبەتە بەفرۆش���تنی دۆالر لەالیەن بانكی‬ ‫ناوەندیی���ەوە‪ ،‬بەاڵم تائێس���تا دادگای فیدراڵی‬ ‫عێراق هیچ بڕیارێكی لەس���ەر ئەو ‪ 19‬ماددەیە‬ ‫نەداوە‪.‬‬ ‫هەرچەن���د ئێس���تا بانكی ناوەن���دی پابەندی‬ ‫م���اددەی ‪50‬ی یاس���ای بودج���ە نابێ���ت و‬ ‫رۆژان���ە نزیك���ەی ‪ 100‬ملی���ۆن دۆالر دەخاتە‬ ‫بازاڕەكانەوە‪ ،‬لەپێناو پاراس���تنی بەهای دینار‬ ‫لەب���ازاڕەكان‪ ،‬بەاڵم ئەم���ە كاریگەری ئەوتۆی‬ ‫دروس���تنەكردووە و دۆالر رۆژ لەدوای رۆژ‬ ‫بەردەوامە لەبەرزبوونەوە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی بالوكراوەیەك���ی بانك���ی ناوەن���دی‬ ‫عێراق ل���ە ‪ 2015/1/4‬تاك���و ‪ 2015/6/18‬بڕی‬ ‫‪ 15‬ملی���ار و ‪ 612‬ملیۆن و ‪ 879‬هەزار و ‪946‬‬ ‫دۆالری خس���تۆتە بازاڕەوە و فرۆش���تویەتی‪.‬‬ ‫كەچی لەهەمان شەش مانگی سەرەتای ساڵی‬ ‫رابردوودا بڕی ‪ 23‬ملیار و ‪ 662‬ملیۆن و ‪234‬‬ ‫هەزار دۆالری خستۆتە بازاڕەوە‪ .‬بۆیە بەپێی‬ ‫باڵوكراوەك���ە ل���ە هەم���ان ماوەی س���ەرەتای‬ ‫س���اڵی ‪ 2014‬ب���ڕی م���ەزادی دۆالر نزیك���ەی‬ ‫‪ 8‬ملی���ار دۆالر كەم���ی ك���ردووە‪ ،‬ئەم���ەش بۆ‬ ‫كەمبوونەوەی داهاتی عێراق و سنورداركردنی‬ ‫خستنەڕووی دۆالر دەگەرێتەوە‪.‬‬ ‫"مەزه���ەر محەم���ەد س���اڵح" راوێ���ژكاری‬ ‫ئابووریی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئاشكرای‬ ‫كرد "بڕیاردراوە لە رۆژانی داهاتوودا لەالیەن‬ ‫بانك���ی ناوەندی���ی عێراق���ەوە‪ ،‬دۆالری زیات���ر‬ ‫بخرێت���ە بازاڕەوە‪ ،‬وەك هەوڵێ���ك بۆ رێگرتن‬ ‫لەبەرزبوون���ەوەی زیات���ری نرخ���ی دۆالر‬ ‫لەبەرامبەر دیناری عێراقیدا"‪ .‬ئاماژەی بەوەش‬ ‫كردووە‪ ،‬كە تائێستا هیچ جۆرە هەڵئاوسانێك‬ ‫لە‌بازاڕەكان���ی عێراق���دا رووین���ەداوە‪ ،‬ئ���ەو‬ ‫بەرزبوونەوەیەش كە لەكااڵ و ش���تومەكەكاندا‬ ‫هاتۆتە ئاراوە‪ ،‬رووداوێكی وەرزییە‪.‬‬ ‫"ماج���دە تەمیم���ی" ئەندامی‌ لیژن���ەی‌ دارایی‬ ‫لەپەرلەمان���ی‌ عیراق‪ ،‬رایگەیاند "هیچ ترس���ێك‬

‫بەبەراورد بە ساڵی پار‪،‬‬ ‫ئەمساڵ بانكی ناوەندی‬ ‫لە شەش مانگدا‬ ‫نزیكەی ‪ 8‬ملیار دۆالری‬ ‫كەمتر خستۆتە بازاڕەوە‬

‫لەبەرزبوونەوەی‌ بەهای‌ دۆالر بەرامبەر دینار‬ ‫لەئارادا نیی���ە‪ ،‬چونكە لەچەند رۆژی‌ داهاتووە‬ ‫ئەو نرخە دادەبەزێنرێت‪ ،‬ئەوەش دوای‌ ئەوەی‌‬ ‫بانكی‌ ناوەندی‌ چەند رێكارێكی‌ گرتۆتەبەر"‪.‬‬ ‫ئابووریناس���ان و بەرپرس���انی عێراق���ی‬ ‫ه���ۆكاری جیاواز جیاواز ب���ۆ بەرزبوونەوەی‬ ‫بەه���ای دۆالری ئەمریك���ی بەرامب���ەر دیناری‬ ‫عێراقی دەخەنەڕوو‪" .‬حەمید عەبدوڵاڵ" ئەندامی‬ ‫ئەنجومەنی ژووری بازرگانی و پیشەس���ازی‬ ‫س���لێمانی و ش���ارەزا لەبازاڕی دراودا پێیوایە‬ ‫نرخ���ی دراو بەرزدەبێت���ەوە لەبەرئ���ەوەی‬ ‫حكومەتی عێراقی تائێستا هێچ هەڵوێستەیەكی‬ ‫نەك���ردووە لەیەكێ���ك ل���ەو رۆژان���ەی دۆالر‬ ‫بەرزدەبێت���ەوە رایگرێ���ت‪ ،‬یان بیش���كێنێتەوە‪،‬‬ ‫ی���ان بڕی���اری ئەوەبدات ل���ە چ كاتێكدا رێژەی‬ ‫دۆالر ب���ۆ بازاڕ زیاتر دەكات"‪ .‬وتیش���ی "ئێمە‬ ‫و خەڵكی���ش گومانی ئەوەم���ان هەیە كە ئەمە‬ ‫دەس���تی حكومەتی عێراقە تاچەن���د بەرزتری‬ ‫دەكاتەوە‪ ،‬ئەوە نازانین"‪.‬‬ ‫حەمی���د عەبدوڵ�ڵ�ا ئاماژە ب���ەوەش دەكات‬ ‫"بەرزبوون���ەوەی نرخ���ی دۆالر كاریگ���ەری‬ ‫س���لبی دەبێ���ت و ئ���ەم ماوەیە هەموو ش���تێك‬ ‫گران دەبێت"‪ .‬ئەندامەكەی ئەنجومەنی ژووری‬ ‫بازرگان���ی دەش���ڵێت "عێ���راق ئەگ���ەر دۆالر‬ ‫لەس���ندوقی ی���ەدەك دەرنەكات‪ ،‬ئ���ەوا چارەی‬ ‫هەرزانبوونی دیناری عێراقی ناكات و لەدوای‬ ‫ش���كاندنی نرخ���ی دراو لەچەن���د س���اڵێك بەر‬ ‫لەئێستاوە تائێستا دۆالر ئەم ئاستەی ئێستای‬ ‫بەخۆی���ەوە نەدی���وە‪ ،‬ك���ە ه���ەر ‪ 100‬دۆالرێك‬ ‫بەزیاتر لە ‪ 130‬هەزار دینار دەفرۆشرێت"‪.‬‬ ‫"ئەحمەد حاجی رەشید" بڕیاردەری لیژنەی‬ ‫دارایی لەئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پێیوایە‬ ‫شێوازی خس���تنەبازاڕی دۆالر لەالیەن بانكی‬ ‫ناوەن���دی عێراق���ەوە ناش���ەفافی زۆری تیایە‪،‬‬ ‫ئ���ەو ب���ڕەی دەخرێت���ە ب���ازاڕەوە روون نییە‬ ‫چۆن���ە‪ .‬دەڵێت "ئەوەندەی هەی���ە لەرێگەی ‪16‬‬ ‫بان���ك و چ���وار كۆمپانی���ای بانكی���ەوە ئەنجام‬ ‫دەدرێ���ت‪ ،‬بەاڵم كاتێ���ك دەچیت���ە بانكەكانیش‬ ‫پێ���ت دەڵێ���ن دۆالری���ان نیی���ە‪ ،‬ئیت���ر نازانرێت‬ ‫دەدرێ���ت بەناس���یاوەكانی خۆی���ان‪ ،‬یان چۆن‬ ‫دەفرۆش���رێت"؟! راش���یگەیاند "دۆالر ب���ەدوو‬ ‫ج���ۆر دەخرێتە ب���ازاڕەوە‪ ،‬یەكەم بەش���ێوەی‬ ‫حەواڵ���ە و دووەم بەش���ێوەی نەقد‪ ،‬ش���ێوەی‬ ‫حەواڵ���ە ب���ازرگان دەڕوات دەڵێ���ت دەمەوێت‬ ‫بای���ی ئەوەن���دە كااڵو كەلوپەل ل���ە فاڵن واڵت‬ ‫بهێن���م‪ ،‬دوای ئ���ەوەی مامەڵەكان���ی ب���ۆ تەواو‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬لەم���اوەی ‪ 15‬رۆژدا پارەك���ەی ب���ۆ‬ ‫رەوانە دەكەن و ‪%80‬ی لێدەبڕن بۆ زەریبە و‬ ‫گومرگ‪ ،‬بەاڵم شێوەی نەقدی كەمترە"‪.‬‬

‫ئەمساڵ خستنەڕووی دۆالر‬ ‫لەالیەن بانكی ناوەند��یی‬ ‫عێراقەوە بەرێژەی ‪%35‬‬ ‫كەمیكردووە‬ ‫كۆمەڵ���ەی بانك���ە ئەهلیەكان���ی عێ���راق‪،‬‬ ‫دووپاتیدەكات���ەوە "بڕیارەكان���ی ئەمدوایی���ەی‬ ‫بانك���ی ناوەن���دی عێ���راق ب���ۆ كەمكردنەوەی‬ ‫پش���ووەكان‌ و هەڵوەش���انەوەی پش���ووی‬ ‫ش���ەممە‪ ،‬ب���ۆ جێبەجێكردن���ی داواكارییەكانی‬ ‫بان���ك لەبەدەس���تهێنانی دراوی بیان���ی‪،‬‬ ‫هۆكارێكن بۆ دابەزینی نرخی دۆالر بەرامبەر‬ ‫دیناری عێراقی"‪ .‬ئەو بانكە بڕیاریش���دا ماوەی‬ ‫پاش���كەوتكردنی پارە تایبەتیەكان بەهەژماری‬ ‫بیانی ل���ە ‪ 10‬رۆژ بۆ پێن���ج رۆژ كەمبكاتەوە‪،‬‬ ‫بەمەرجێك ئەو بڕیارە لەسەرەتای تەمووزەوە‬ ‫دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە"‪.‬‬ ‫لەالی���ەن خۆیش���یەوە "وەدی���ع حەن���زەڵ"‬ ‫س���ەرۆكی ئ���ەو كۆمەڵەی���ە رایگەیان���د "بانكی‬ ‫ناوەندی دەیەوێت رێكار و ئالیەتی كاركردنی‬ ‫بۆ پاڵپش���تی دیناری عێراقی‌و دروس���تكردنی‬ ‫كەش���وهەوایەكی پێویس���ت ب���ۆ كاركردن���ی‬ ‫بانك���ەكان وەك تیمێك���ی یەكخ���راو دروس���ت‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫بەگشتی چەند هۆكارێك هەن بۆ ناجێگیری‬ ‫نرخی دۆالر‬ ‫‪ .1‬م���ادەی ‪ 50‬لەیاس���ای بودج���ە‪ ،‬بانك���ی‬ ‫ناوەن���دی ناچ���ار بەخس���تنەڕووی ‪75‬ملی���ۆن‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫‪ .2‬دانانی ‪ %8‬باج و رسومات لەالیەن بانكی‬ ‫ناوەندی لەسەر فرۆشی دۆالر‪.‬‬ ‫‪ .3‬لەدەس���تدانی نزیك���ەی ‪ %50‬ی بەه���ای‬ ‫نرخی نەوت و كەمبوونەوەی داهاتی عێراق‪.‬‬ ‫‪ .4‬زیادبوون���ی خواس���ت لەس���ەر دۆالر‪،‬‬ ‫لەئەنجام���ی نەبوون���ی ج���ۆری دراوی بەهای‬ ‫بەرز لەعێراقدا‪.‬‬ ‫‪ .5‬س���پیكردنەوەی ب���ڕە پارەییەك���ی زۆر‬ ‫لەالی���ەن بەرپرس���انی عێ���راق لەبانكەكان���ی‬ ‫دەرەوە‪.‬‬ ‫‪ .6‬زیادبوون���ی بەقاچاخبردن���ی رێژەیەك���ی‬ ‫زۆر دۆالری عێراقی بۆ سوریا و ئێران‪.‬‬ ‫‪ .7‬حەواڵەكردن���ی بڕیك���ی زۆری دۆالر‬ ‫لەعێراق���ەوە ب���ۆ بانكەكان���ی دەرەوە لەرێگەی‬ ‫بازرگانەكانەوە‪.‬‬ ‫‪ .8‬بەه���ۆی ب���اری ئەمنی عێراق‪ ،‬بەش���ێكی‬ ‫زۆر هاواڵتی���ان مامەڵ���ە ب���ە دین���ار دەكەن و‬ ‫دۆالر پاشەكەوت دەكەن‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪21‬‬


‫سياسەت‬

‫‪ ‬ئێران بۆ بەهێزكردنی نفوزی خۆی پشت بە ئەكتەرە ناحكومیەكانی وەك حەشدی شەعبی و میلیشیا و حزبە شیعیەكان دەبەستێت‬

‫عێراقی الواز و‬ ‫ترسی دووالیەنەی ئەمریكا و ئێران لە یەكتر‬ ‫ئێران پشتیوانی لە سوپای عێراق ناکات‪،‬‬ ‫مەگەر دڵنیابێت كە هاوپەیمانەکانی لەم سوپایەدا خاوەن بڕیاری ستراتیژین‬ ‫بەشی سیاسەت‬ ‫لەعێ���راق‪ ،‬ئێ���ران و ئەمری���کا لەش���ەڕی دژ‬ ‫بەداع���ش کەوتوونەتە یەک س���ەنگەرەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫هاوکات ه���ەردوو الیەن س���ەرقاڵی ملمالنێیەکی‬ ‫س���ەختن ب���ۆ بوون���ی نفوزێک���ی زۆرت���ر ل���ەم‬ ‫واڵت���ە قەیراناویی���ە‪ .‬ئەمری���کا نەیش���اردۆتەوە‬ ‫کە لەپاڵپش���تیکردی حەش���دی ش���ەعبی لەالیەن‬ ‫ئێرانەوە نیگەرانە‪ .‬ترس���ی ئەمریکیەکان لەوەوە‬

‫‪ 22‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫س���ەرچاوە دەگرێ‪ ،‬کە میلیش���یاکانی حەش���دی‬ ‫شەعبی لەبازنەی دەسەاڵتی دەوڵەتی مەرکەزی‬ ‫بترازێن و کۆڵەکەکانی دەسەاڵتی دەوڵەتی عێراق‬ ‫بخەنە لەرزە‪ ،‬کە ئەمە دەبێتە هۆی بەربەس���تێک‬ ‫لەسەر رێگای شەڕی دژی داعش‪.‬‬ ‫لەمانگی مارس���ی ئەمس���اڵ‪ ،‬جەنەڕاڵ "مارتین‬ ‫دێمپسی" فەرماندەی دەستەی هاوبەشی سوپای‬ ‫ئەمریکا س���ەبارەت بەمەترسی ش���یعەکانی ژێر‬ ‫نف���وز و حیمای���ەی ئێ���ران هۆش���داری دا و ئەو‬

‫پرس���یارەی هێن���ا ئ���اراوە‪ :‬دوای ئ���ەوەی داعش‬ ‫شکس���تیهێنا و تەپڵ���ی ش���ەڕ بێدەنگ ب���وو‪ ،‬چی‬ ‫روودەدات؟‬ ‫پشتیوانی لەمیلیش���یاکانی شیعی کە دەوترێ‬ ‫رێژەی���ان ‪ 60‬بۆ ‪ 120‬هەزار کەس���ە‪ ،‬س���ەرباری‬ ‫ئ���ەوەی مێتۆدی دڵخوازی ئێران بۆ ش���ەڕی دژ‬ ‫بەداعش���ە‪ ،‬هاوکاتی���ش رێگایەک���ە بۆ ئ���ەم واڵتە‬ ‫تاک���و پ���ەرە بەنف���وزی خ���ۆی لەعێراق���دا بدات‪.‬‬ ‫بەوت���ەی "جیمز بێری" ش���رۆڤەکاری کاروباری‬


‫سياسەت‬

‫دوای لەناوچوونی داعش‬ ‫خەاڵتی گەورە بۆ ئێران‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬كە لەملمالنێی‬ ‫پێشخستنی نفوزی‬ ‫خۆی لەعێراق براوەی‬ ‫گۆڕەپانەکە دەبێت‬

‫ئێران لەزانکۆی "دیکێنی مێلبۆرنی ئۆس���تۆرالیا"‬ ‫زیات���ر لە ‪ 10‬س���اڵە ئێران سیاس���ەتی پەرەپێدان‬ ‫بەنف���وزی خ���ۆی لەم واڵت���ە لەرێ���گای ئەکتەرە‬ ‫نادەوڵەتیەکان���ەوە دەباتەپێش‪ .‬ئ���ەو دەڵێ‪ :‬ئێران‬ ‫ب���ەردەوام لەهەوڵدایە لەهەر واڵتێک پێی دەکرێ‬ ‫ئەکتەرێک���ی بەدەس���تەوە بێت‪ .‬نموون���ەی هەرە‬ ‫بەرچاوی���ش حیزبوڵ�ڵ�ای لوبنانە‪ .‬میلیش���یاکانی‬ ‫ش���یعەش داستانێکی هاوبەش���یان هەیە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫هەم���ان ئەو سیاس���ەتەیە‪ ،‬ک���ە س���ااڵنێکە ئێران‬ ‫پێ���ڕەوی ک���ردووە‪ .‬ب���ەم مانای���ەش ئێ���ران ب���ۆ‬ ‫بردنەس���ەری نفوزی خۆی لەواڵتانی دراوس���ێدا‬ ‫ئەولەوییەتی داوەتە ئەکتەرە ناحكومیەكان‪.‬‬ ‫دوای رووخانی دەسەاڵتی سەدام حوسێن لە‬ ‫‪ ،2003‬ئێران بەمەبەستی س���ەپاندنی هەیمەنەی‬ ‫خۆی بەسەر عێراقدا لەگەڵ ئەمریکا لەرکابەری‬ ‫دایە‪ .‬بەوت���ەی "میهرزاد بروجێ���ردی" لێکۆڵەری‬ ‫ئەنیستیتۆی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست لەواشینتۆن‪،‬‬ ‫ل���ە ‪ 2003‬بەم�ل�اوە ئێرانیەکان لەگ���ەڵ واقعێکی‬ ‫ج���دی رووبەڕوو بوونەت���ەوە‪ :‬هێزێك لەم واڵتە‬ ‫بەدەس���ەاڵت گەیش���تووە وێ���ڕای ئ���ەوەی ک���ە‬ ‫ش���یعەیە‪ ،‬لەگەڵ ئەمریکیەکانی���ش پەیوەندییەکی‬ ‫نزیک���ی هەی���ە‪ .‬هەر بۆی���ە ئێ���ران لەدرێژخایەندا‬

‫نیگەران���ی وەفاداریەیی هێزە سیاس���یەکانی ئەم‬ ‫واڵتەیە بەرامبەر بەخۆی‪.‬‬ ‫لەدرێژەدا دەڵێ‪ :‬شیعەکانی عێراق گرووپیکی‬ ‫یەکپارچ���ە نی���ن لەب���ارەی ئ���ەوەی تەنه���ا لەبەر‬ ‫مەزهەب���ی هاوب���ەش لەژی���ر رکێف���ی کۆم���اری‬ ‫ئیسالمی ئێراندا بن‪ .‬بەوتەی ناوبراو زێدەڕەوییە‬ ‫ئەگ���ەر بڵێی���ن ش���یعەکانی عێ���راق بووکەڵ���ەی‬ ‫سەرشانۆی ئێرانیەکانن‪ .‬هەروەها پێیوایە ئێران‬ ‫لەهەوڵدای���ە ک���ە پەیوەن���دی دۆس���تانەی خ���ۆی‬ ‫لەگەڵ گرووپە شیعەکان بپارێزی‪ ،‬بەاڵم لەوەش‬ ‫ئاگادارن کە هەوڵ���ی ملپێكەچكردنی عێراقیەکان‬ ‫ئەنجامێکی بە دواوە نابێ‪.‬‬ ‫پشتیوانیکردن لەمیلیشیاکانی عێراقی لەالیەن‬ ‫ئێران���ەوە‪ ،‬بۆت���ە کارتێک���ی گوش���ار ب���ۆ س���ەر‬ ‫حكومەت و باقی ئەو گرووپانەی کە لەبەرامبەر‬ ‫نفوزی تاران بەرگری دەكەن‪ .‬ئەم سیاس���ەتەش‬ ‫گەرەنتییەک���ە ب���ۆ ئ���ەوەی ئێ���ران لەپرۆس���ەی‬ ‫بڕیاردان���ی ئەم واڵت���ەدا نەکەوێت���ە پەراوێزەوە‪.‬‬ ‫بەم حاڵ���ەش پێداگری واش���نتۆن ب���ۆ پێکهێنانی‬ ‫دەوڵەتێکی گش���تگیر لەم واڵتە‪ ،‬ک���ە رێبەرایەتی‬ ‫ش���ەڕ لەدژی داعش لەئەستۆ بگرێت‪ ،‬بۆتە هۆی‬ ‫ئ���ەوەی ئێ���ران بەهێزێکی زۆرترەوە پش���تیوانی‬ ‫لەمیلیش���یا ش���یعەكان ب���کات‪ .‬ئەم���ە روانگ���ەی‬ ‫حارس حس���ن الغراوی‪ ،‬شرۆڤەکاری زانستگای‬ ‫هارڤ���اردە‪ .‬بەوت���ەی ناوب���راو‪ :‬ئێران پش���تیوانی‬ ‫لەنۆژنکردنەوەی پێکهاتەی سوپای عێراق ناکات‪،‬‬ ‫مەگ���ەر ئ���ەوەی ک���ە دڵنیابێ���ت هاوپەیمانەکانی‬ ‫لەس���وپای ئ���ەم واڵت���ە بڕی���اری س���تراتێژیکیان‬ ‫بەدەس���تەوەیە‪ .‬لەغەیری ئەم حاڵەتە‪ ،‬ئێرانیەکان‬ ‫درێژە بەسیاس���ەتی بەهێزکردنی میلیش���یاکانی‬ ‫نزیک لەخ���ۆی و الوازکردنی هێزی س���ەربازی‬ ‫فەرمی عێراق دەدات‪.‬‬ ‫پێش���تر‪ ،‬ش���ارەزایان هۆش���داریان داب���وو‬ ‫ک���ە ل���ەدوای کۆتاییهاتنی ش���ەڕ لەگ���ەڵ داعش‪،‬‬ ‫کۆنتڕۆڵکردن���ی میلیش���یا ش���یعەکان گەلێ���ک‬ ‫ئەستەمە‪ .‬هەر ئەم بابەتەش‪ ،‬کۆمەڵیک پرسیاری‬ ‫دەربارەی ئامانجە درێژخایەنەکانی ئێران لەعێراق‬

‫وروژاندووە‪ .‬میهرزاد پێیوایە ئامانجی سەرەکی‬ ‫ئێران لەعێراق ئەوەیە‪ ،‬گەرەنتییەک بە دەستبێنێ‬ ‫کە هیچکات رووداوێکی هاوشێوەی وەک شەڕی‬ ‫ئێ���ران و عێ���راق دووب���ارە نەبێت���ەوە‪ .‬هەروەها‬ ‫بوونی عێراق بەدەوڵەتێکی س���ەربەخۆ و بەهێز‬ ‫لەبەرژەوەن���دی ئێراندا نییە‪ .‬بەوتەی جیمز بێری‬ ‫عێراق���ی بەهێز دەتوان���ێ ببێتە رکابەرێکی جیدی‬ ‫بۆ ئێران‪ ،‬بەتایبەتی لەمەس���ەلەی هەناردەکردنی‬ ‫نەوت‪ .‬هەروەها پێیوایە کە ئەولەوییەتێکی دیکە‪،‬‬ ‫جێگیرکردنی دەوڵەتێکی شیعەتەوەرە‪ ،‬کە پشتی‬ ‫بەئێران گەرم بێت‪.‬‬ ‫ئەلغەراویش لەگەڵ ئ���ەم بۆچوونە هاودەنگە‬ ‫و پێیوای���ە عێ���راق پێگ���ەی س���ەرەکی ئێران���ە‬ ‫ب���ۆ پێشخس���تی ئامانج���ی ناوچەی���ی‪ .‬ل���ەرووی‬ ‫جوگرافی���ەوە نزیکترین واڵتە لەئێران و لەرووی‬ ‫دانیشتوانیش���ەوە توانایەك���ی زۆری تێدای���ە‪ ،‬کە‬ ‫لە الیەن ش���یعەکانەوە ئیدارە بدرێت‪ .‬سەرباری‬ ‫ئەمان���ەش ش���ارەزایان پێیانوای���ە ئێ���ران حەزی‬ ‫لەعێراقێک���ی هەڵوەش���اوە و داڕم���او نییە‪ ،‬کە بە‬ ‫تیرۆری���زم و ش���ەڕی تائیف���ی و مەزهەبیی���ەوە‬ ‫تێوەگالب���ێ‪ .‬لێدوانەکان���ی چەن���د حەفت���ەی‬ ‫راب���ردووی فەرمان���دەی هێزی زەمینی س���وپای‬ ‫ئێران لەکۆبوون���ەوی داخراوی پەرلەمانی ئێران‬ ‫س���ەبارەت بەزیادبوون���ی مەترس���یەکانی داعش‬ ‫بۆ س���ەر ئێ���ران‪ ،‬ئ���ەم ب���ێ مەیلییە پشتڕاس���ت‬ ‫دەکاتەوە‪.‬‬ ‫س���ەرەرای ئەمان���ەش‪ ،‬دۆخ���ی ئێس���تاکەی‬ ‫عێ���راق م���ەرج نیی���ە بەرژەوەندیەکان���ی ئێ���ران‬ ‫بخات���ە مەترس���یەوە‪ .‬ش���ارە گ���ەورە ش���یعەکان‬ ‫تاڕادەیەکی زۆر بەرقەرارن‪ .‬دەوڵەتی مەرکەزی‬ ‫الوازە و ئەمەش میلیش���یا شیعەكانی بەئێرانەوە‬ ‫بەستۆتەوە‪ .‬نفوزی ئێران لەهەرێمی کوردستان‬ ‫بەرچ���اوە‪ .‬بەوت���ەی "بێری" ئێران ئ���ەم دۆخەی‬ ‫ب���ەالوە پەس���ەندە‪ .‬لە بەغدا دوڵەتێکی ش���یعی و‬ ‫لەهەولێ���ر دەوڵەتێک���ی ک���وردی حوک���م دەکەن‪.‬‬ ‫ئ���ەوان لەبوون���ی داع���ش ناڕازی���ن‪ ،‬ب���ەاڵم ل���ەو‬ ‫باوەڕەن کە دەکرێ داعش جڵەو بکرێت‪.‬‬ ‫چاودێران پێیانوای���ە تا ئەوکاتەی داعش هێڵە‬ ‫س���وورەکانی ئێران���ی نەبەزان���دووە‪ ،‬ئ���ەم واڵتە‬ ‫رەنگ���ە درێ���ژە بەسیاس���ەتی جڵەوكردنی داعش‬ ‫ب���دات‪ .‬لەكۆتاییش���دا خەاڵت���ی گەورە ب���ۆ ئێران‬ ‫ئەوەی���ە‪ ،‬ک���ە لەملمالنێ���ی پێشخس���تنی نف���وزی‬ ‫خ���ۆی لەعێراق براوەی گۆڕەپانەکە بێ‪ .‬بەوتەی‬ ‫"بێ���ری" مەبەس���تی كۆتای���ی ئێ���ران ئەوەیە‪ ،‬کە‬ ‫زۆرتری���ن نف���وزی لەعێراقدا هەب���ێ‪ .‬ئێرانیەكان‬ ‫پێیانخۆش���ە ئەگ���ەر س���ەرۆک کۆم���اری عێراق‬ ‫دەس���تی بۆ تەلەفونەکەی ب���رد‪ ،‬یەکەم کەس کە‬ ‫لیس���تی تەلەفۆنەکەی هەڵیدەبژێرێ‪ ،‬پێش ئەوەی‬ ‫ئەمریکیەکان بن‪ ،‬ئەوان بن‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪23‬‬


‫سياسەت‬

‫ئێران لە مانۆڕی هەردوو باڵی‬ ‫حیزبی دیموكرات نیگەرانە‬ ‫بەشی سیاسەت‬ ‫پێ���ش چەن���د هەفتەی���ەك كاتێك بەڕێ���ز فواد‬ ‫مەعسوم س���ەركۆماری عێراق سەردانی ئێرانی‬ ‫ك���رد‪ ،‬بەرپرس���یارانی ئێرانی داوایەكیان خس���تە‬ ‫بەردەستی بۆ ئەوەی بیگەیەنێ بەكاربەدەستانی‬ ‫عێراق‪ ،‬بەتایبەتی هەرێمی كوردستان‪ .‬ئەم داوایە‬ ‫بەش���ێوەیەكی گەلێ���ك نهێن���ی راگی���را‪ ،‬تەنانەت‬ ‫میدیاكانی���ش لەن���او جەنجاڵ���ی رووداوەكان���ی‬ ‫باك���وور و خۆرئ���اوای كوردس���تاندا بایەخێك���ی‬ ‫ئەوتۆی���ان پێن���ەداوە‪ .‬لەوە س���ەیرتریش ئەوەیە‪،‬‬ ‫كە "قەش���قاوی" یاریدەدەری وەزیری دەرەوەی‬ ‫ئێرانی���ش كاتێ���ك بەپەل���ە هاتە هەولێ���ر‪ ،‬هەمان‬ ‫داوای ئاڕاستەی بەرپرسیارانی هەرێم كردووە‪.‬‬ ‫لەدوهەمی���ن پێشهاتیش���دا كاتێ���ك حەی���دەر‬ ‫عەب���ادی س���ەرۆكوەزیرانی عێ���راق س���ەردانی‬ ‫تارانی كردووە‪ ،‬بەگوێرەی پس���پۆڕانی سیاس���ی‬ ‫یەكێ���ك لەداواكان���ی بەرپرس���یارانی ئێران���ی‪،‬‬ ‫دووبارەكردنەوەی هەمان داوای پێش���وو بووە‪.‬‬ ‫ئێرانیی���ەكان‬ ‫ئ���ەم خواس���تەی‬

‫‪ 24‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫لەكاتێك���دا دێتەكایەوە‪ ،‬كە س���وپای پاس���دارانی‬ ‫ئینقالب���ی ئیس�ل�امی ئێ���ران نزیك���ەی ‪ 20‬هەزار‬ ‫س���ەرباز و پاس���داری لەس���ەر س���نورەكانی‬ ‫سەردەش���ت‪ ،‬پیرانش���ار تاكو ش���نۆ و كێلەشین‬ ‫كۆكردۆت���ەوە‪ .‬ئەمە لەكاتێكدایە ك���ە یەكەمجارە‬ ‫ئێرانیی���ەكان ب���ۆ كەش���ف كەڵ���ك لەفڕۆك���ەی‬ ‫بێفڕۆكەوان وەردەگ���رن‪ .‬هەروەها هەلیكۆپتەرە‬ ‫ئێرانییەكای���ش ب���ەردەوام لەس���ەر س���نورەكان‬ ‫گەشتی كەشف ئەنجامدەدەن‪ ،‬كە پێشتر نمونەی‬ ‫نەبووە‪ .‬ئەم خواستەی ئێرانییەكان چییە؟‬ ‫د‪.‬فواد مەعسوم‪ :‬ئێرانییەكان نیگەرانن‬ ‫بەڕێ���ز فواد مەعس���وم س���ەركۆماری عێراق‬ ‫بەبانگهێشتێكی بەپەلە گەیش���تە تاران پایتەختی‬ ‫ئێ���ران‪ .‬ل���ەو س���ەردانەدا ئێرانیی���ەكان كۆمەڵێك‬ ‫مەلەفیان خستە بەردەست سەركۆماری عێراق‪.‬‬ ‫هەروەه���ا كۆمەڵێ���ك دۆس���ێی هەڵواس���راوی‬ ‫هاوبەش���یش تاوتوێكراون‪ .‬ب���ەاڵم راوێژكارێكی‬ ‫نزی���ك لەس���ەرچاوەكەی س���ڤیل ك���ە ن���اوێ‬ ‫باڵوناكرێت���ەوە‪ ،‬زانیویەت���ی كاتێ���ك بەڕێز فواد‬ ‫مەعس���وم گەڕاوەت���ەوە هەرێم���ی كوردس���تان‪،‬‬ ‫لەگ���ەڵ س���ەرۆكی هەرێم���ی‬

‫كوردستان و بەرپرسیارانی پارتی داواكارییەكی‬ ‫ئێرانییەكانی گەیاندۆتە ئەوان‪.‬‬ ‫ئ���ەو داواكاریی���ە چییە؟ بەپێی س���ەرچاوەكە‬ ‫ئێرانیی���ەكان گەلێ���ك بەجموجۆڵ���ی هێزەكان���ی‬ ‫خۆرهەاڵت���ی كوردس���تان قەڵس ب���ون‪ .‬هەروەها‬ ‫داوای���ان لەس���ەركۆمار ك���ردووە ئ���ەم داوای���ە‬ ‫بەحكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تان بەتایب���ەت‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردس���تان رابگەیەنێ‪ ،‬ئەوان‬ ‫بەجواڵن���ی هێزەكانی "زیدی ئینق�ل�اب" نیگەرانن‬ ‫و حەزدەك���ەن بزان���ن روونكردن���ەوەی "برایانی‬ ‫ك���ورد" بۆ ئ���ەم بابەت���ە چییە؟ هەروەه���ا داوای‬ ‫ئەوەش���یان ك���ردووە "ئێران دۆس���تایەتی خۆی‬ ‫بەرامب���ەر كوردی عێراق س���ەلماندوە و نایەوێ‬ ‫هەندێك جوڵەی نامەس���ئوالنە ئ���ەم پەیوەندیانە‬ ‫بڕوشێنێت"‪.‬‬ ‫حەس���ەن قەش���قاوی هەم���ان داوا‬ ‫دووبارەدەكاتەوە!‬ ‫دواتر كاتێك قەش���قاوی یاری���دەری وەزیری‬ ‫دەرەوەی ئێران سەردانی هەولێری كرد‪ ،‬هەمان‬ ‫داواكاری ئێرانییەكان���ی دووبارەكردۆت���ەوە‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژەی ب���ەوە ك���ردووە‪ ،‬ك���ە ئێ���ران‬ ‫گەلێ���ك‬ ‫مەس���ەلەیە‬ ‫ب���ەم‬


‫سياسەت‬

‫فۆتۆ‪ :‬سەالح نادری‬

‫هەس���تیارە و نای���ەوێ ئەمە زی���ان بەپەیوەندییە‬ ‫دووالیەنەكان بگەیەنێـت‪ .‬ئەو س���ەرچاوەیە باس‬ ‫ل���ەوەش دەكات‪ ،‬كە ئێران دەس���بەجێ كۆمەڵێك‬ ‫پێش���نیاری كردەك���ی خس���تۆتەڕوو ب���ۆ ئەوەی‬ ‫پێش بەتەشەنەس���ەندنی ئەم پرسە (واتە جوڵەی‬ ‫هێزەكانی پێش���مەرگەی خۆرهەاڵتی كوردستان)‬ ‫بگیرێ���ت‪ .‬هێش���تا دی���ار نیی���ە پێش���نیاری الیەنە‬ ‫بەرپرس���یارە ئێرانیی���ەكان چییە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوەی‬ ‫تائێستا ش���یمانەی بۆ دەكرێ و دەخوێندرێتەوە‬ ‫بریتیی���ە ل���ەوەی ك���ە ئێرانی���ەكان دەیان���ەوێ‬ ‫لەڕێ���ی حكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تانەوە‬ ‫فش���ار بخەنەس���ەر "حدكا" و "ح���دك" بۆ ئەوەی‬ ‫هێزەكانیان بۆ ناو كەمپەكانیان بكشێننەوە‪.‬‬ ‫پێ���ش ئەمەش "پ‪.‬ك‪.‬ك" هەوڵ���ی ئەوەی داوە‬ ‫لەڕێی ناوبژیكارانەوە ئەو دوو الیەنە رازی بكات‬ ‫بۆ ئەوەی لەكێلەش���ین‪ ،‬چیای سەقەر و گۆشینە‬ ‫و بەربزن���ان بكش���ێنەوە‪ .‬بەاڵم ئ���ەو دوو الیەنە‬ ‫لەچەندین بۆنەدا رایانگەیاندووە بەهیچ شێوەیەك‬ ‫لەو ش���وێنانە ناگەڕێنەوە‪ .‬ئەم پرس���ە گرژییەكی‬ ‫لەپەیوەندییە كوردستانییەكاندا هێناوەتەكایەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم گرژیی���ەش لەنێ���وان "پ‪.‬ك‪.‬ك" و هێزەكانی‬ ‫خۆرهەاڵتی كوردس���تان تەش���ەنەی س���ەندووە‪.‬‬ ‫پ‪.‬ك‪.‬ك هەتا ئێستا گوێی لەناوبژیوانی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان خەواندووە و بەهیچ شێوەیەك ملی‬ ‫بەو پرس���ە نەداوە ئ���ەو ناوبژیوانییە بپەژرێنێت‪.‬‬ ‫ئەمەش ب���ەو مانایە دێت ك���ەوا پ‪.‬ك‪.‬ك نایەوێ‬ ‫هەرێمی كوردستان بەفەرمی قبوڵبكات‪ .‬هەروەها‬ ‫مانایەك���ی دیكەیش���ی ئەوەیە كە دەی���ەوێ ئەوە‬ ‫بنوێنێ هێزە رۆژهەاڵتیی���ەكان بەهیچ نازانێت و‬ ‫پێگەیەكی ئەوتۆیان بۆ دانانێت!‬ ‫لەكاتێك���دا ئ���ەو بارگرژیی���ە‬

‫لەنێوان پ‪.‬ك‪.‬ك و حدكا–حدك چارەسەرنەكراوە‪،‬‬ ‫حەسەن قەشقاوی وەك یەكەم بەرپرسی ئێرانی‬ ‫بەفەرمی دۆسێیەكی پێشكەش بە بەرپرسیارانی‬ ‫ئێران���ی ك���ردووە‪ ،‬ك���ە یەكێ���ك لەبەندەكان���ی‬ ‫ئ���ەو مەس���ەلەیەیە‪ .‬ئێس���تا پرس���یارێك لێ���رەدا‬ ‫خ���ۆی زەقدەكات���ەوە‪ ،‬گەل���ۆ ئێرانیی���ەكان دوای‬ ‫نائومێدبون���ی پ‪.‬ك‪.‬ك دەیانەوێ ئەو مەس���ەلەیە‬ ‫بوروژێن���ن؟ ئایا چ پەیوەندییەك لەنێوان مەلەفی‬ ‫ئێرانیی���ەكان و بارگرژییەك���ەی نێ���وان پ‪.‬ك‪.‬ك‬ ‫و حدكا–ح���دك هەی���ە؟ هێش���تا ناتوانرێ بوترێ‬ ‫پەیوەندییەك���ی راس���تەخۆ بۆ ئەم پرس���ە هەیە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم تەنها ئەوەندە هەیە هەردووال س���ەبارەت‬ ‫بەم پرس���ە (واتە جواڵنی هێزەكانی خۆرهەاڵتی‬ ‫كوردستان) گەلێك توڕە و نیگەرانن‪.‬‬ ‫رەنگ���ە حەیدەر عەب���ادی دواه���ەم پەیامی‬ ‫ئێرانییەكان بگەیەنێت!‬ ‫بەگوێرەی پس���پۆڕانی سیاسی ئەگەری زۆر‬ ‫ئەوەی���ە ئێرانیی���ەكان بۆ جارێكی تر ئەم پرس���ە‬ ‫لەرێی حەیدەر عەبادییەوە تاوتوێبكەن‪ .‬ئەگەری‬ ‫زۆر ئەوەی���ە داوا لەناوب���راو بك���ەن ب���ۆ ئەوەی‬ ‫كۆتای���ی بەم پرس���ە بهێن���رێ‪ ،‬نامەی���ەك لەرێی‬ ‫ئەوەوە بۆ حكومەت���ی هەرێم و بەتایبەت پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تان بنێرن تاوەكو پێش بەم‬ ‫پرسە بگیرێت‪ .‬دیارە ئێرانییەكان گەلێك بەتەنگ‬ ‫ئەم پرس���ەوەن و دەیانەوێ بەهەرچ ش���ێوەیەك‬ ‫بووە ئەم پرسە یەكالیی بكەنەوە‪ .‬ئەوان نایانەوێ‬ ‫سنورەكانی هەرێمی كوردستان بكەوێتە دەست‬ ‫هێزەكان���ی خۆرهەاڵتی كوردس���تان‪ .‬بۆ ئەمەش‬ ‫تەنان���ەت س���ەرمایەگوزاریان لەس���ەر نانەوەی‬ ‫ئاژاوە و جەنگی ناوخۆییش كردووە‪.‬‬ ‫لێ���رەدا ئەوەی���ە لەكاتێك���دا‬ ‫پرس���یارەكە‬ ‫هێشتا‬

‫گەلێ���ك كێش���ە لەنێ���وان بەغ���دا –هەولێ���ر‬ ‫چارەس���ەرنەكراون‪ ،‬چۆنچۆنی عەبادی دەتوانێ‬ ‫فشار بخاتەسەر هەرێمی كوردستان كە كۆتایی‬ ‫بەجوڵ���ەی هێزەكانی پێش���مەرگەی خۆرهەاڵتی‬ ‫كوردس���تان بگرێت؟ ئەم���ە ئەس���تەم دەنوێنێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەمەش���دا لەماوەی یەك مانگی رابردوودا‬ ‫یەك راس���تی بۆ رایگش���تی ئاش���كرابووە‪ :‬ئێران‬ ‫بەش���ێوەیەكی ش���ێلگیر دیموك���رات و كۆمەڵ���ە‬ ‫بەهەڕەشەی جیددی بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی‬ ‫خ���ۆی دەزانێ���ت‪ .‬ئێ���ران ئ���ەم حەساس���یەتەی‬ ‫بەنیس���بەت پەژاكەوە نییە‪ ،‬بگرە لەرێكەوتنەكەی‬ ‫"جاسوسان"ەوە جۆرێك لەپێكەوەژیانی ئاسایی‬ ‫لەنێوانیاندا دروستبووە!‬ ‫ئێس���تا پرس���یار ئەوەی���ە گەلۆ ئێ���ران بۆچی‬ ‫ئەوەن���دە بەتەن���گ مەس���ەلەی دیموكراتەوەی���ە؟‬ ‫پسپۆڕان دەڵێن ئێرانییەكان دیموكرات بەدوژمنی‬ ‫س���ەرەكی خۆی���ان دەزان���ن‪ ،‬چونك���ە دەتوان���ێ‬ ‫هەڕەش���ەیەكی جی���ددی لەپایەكان���ی ئاسایش���ی‬ ‫نەتەوەی���ی ئەوان ب���كات‪ .‬بۆ ئەمەش ‪ 16‬س���اڵی‬ ‫رەب���ەق لەگەڵ هێزی پێش���مەرگەی كوردس���تان‬ ‫جەنگیون و ‪ 100‬هەزار پاسداریان لێ كوژراوە‪.‬‬ ‫ئ���ەوان بەمیلیۆنان دۆالریان بۆ ئەوە خەرج كرد‬ ‫تاكو د‪.‬قاسملو تیرۆر بكەن‪ .‬بەمیلیۆنانیان سەرف‬ ‫كرد بۆ ئەوەی د‪.‬شەرەفكەندی بكوژن‪ .‬جگەلەوە‬ ‫لەناو شارەكانی سلێمانی و هەولێر نزیكەی ‪200‬‬ ‫كادیر و پێش���مەرگەی دیموك���رات و كۆمەڵەیان‬ ‫لەرێی تیرۆریس���تەكانیانەوە كوشتووە‪ .‬ئێستاش‬ ‫بەهەم���ان ش���ێوە دەیان���ەوێ پێ���ش بەجواڵن���ی‬ ‫ئ���ەو هێزان���ە بگیرێت‪ .‬هۆیەكەیش���ی ئاش���كرایە‪:‬‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنی س���ەرەكی ئێ���ران دیموك���رات و ‪‬‬ ‫كۆمەڵەن!‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪25‬‬


‫سياسەت‬

‫‪7‬‬

‫یاداشتهكانی روژانی ائواره��یی‬ ‫له ئیران‬ ‫‪7‬‬

‫(‪)1‬‬

‫سەرەتایی ژیانی ئاوارەیی و‬ ‫پەراگەندەبوونمان بە ناوچەكانی ئێراندا‬

‫محەمەد مەال قادر‬ ‫"س����اڵێك لە ش����ێخ وەس����انان" كۆتای����ی هات‪.‬‬ ‫پێمباش����ە هەندێ����ك ل����ە بیرەوەری����ە گرنگەكان����م‬ ‫ل����ە ئێ����ران بنوس����مەوە و بیانكەم����ە تەواوكەری‬ ‫یادەوەریەكانی پێشووم‪.‬‬ ‫ژیان����ی ئێران ب����ۆ ئێمەمان����ان هەرچەند زۆر‬ ‫ناخ����ۆش ب����وو‪ ،‬لەبەرئ����ەوەی ش����ای گۆڕبەگۆڕ‬ ‫خیان����ەت و تاوان����ی بەرامبەر ب����ە میللەتی كورد‬ ‫ئەنجامدا‪ ،‬بەتایبەتی بەرامبەر شۆڕشی ئەیلول و‬ ‫شۆڕشگێرەكانی‪ ،‬كاتێك لەگەڵ سەدام حوسێنی‬ ‫تاوانكار رێككەوت‪ ،‬كە ئەوكات جێگری سەرۆكی‬ ‫بەناو ئەنجومەنی س����ەركردایەتی ش����ۆڕش بوو‬ ‫لە عێراق‪ .‬رێككەوتنەك����ەی نێوانیان بەهاوكاری‬ ‫زلهێزەكانی جیهان خیانەتكارانە بوو‪ ،‬بەم خیانەتە‬ ‫شۆڕش����ێكی گەورەی میللەتێك����ی زوڵملێكراوی‬ ‫وەك كوردیان شكستپێهێنا‪ ،‬بەاڵم خوای گەورە‬ ‫تۆڵە لە زۆرداران دەس����تێنی‪ ،‬یەك لەدوای یەك‬ ‫هەریەكەیان بەشێوەك لەناوی بردن‪.‬‬ ‫لەئەنجام����ی ئ����ەم رێكەوتن����ە ل����ە ‪1975/3/6‬‬ ‫لەجەزائیر لەس����ەر دەس����تی س����ەرۆك كۆماری‬ ‫جەزائیر‪ ،‬شای ئێران "محەمەد رەزا پەهلەوی" و‬ ‫"سەدام حوسێن تكریتی" رێككەوتنی تاوانكاری‬ ‫جەزائیری����ان ئیمزاك����رد‪ ،‬لە ئەنجامدا شۆڕش����ی‬ ‫ئەیلول توش����ی شكس����ت هات و خەڵك ئاوارە و‬ ‫دەربەدەر بوون‪ .‬ژمارەیەكی زۆریش گەڕانەوە‪،‬‬ ‫گوایە لێبوردنی گشتیان بۆ دەرچووە‪.‬‬ ‫ل����ە رێككەوتنام����ەی جەزائی����ردا هەم����وو‬ ‫زلهێزەكان����ی جیه����ان وەك ئەمری����كا و بەڕیتانیا‬

‫‪ 26‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫و فەڕەنس����ا و‪..‬هت����د رۆڵی����ان هەب����وو ب����ۆ‬ ‫بەیەكترگەیاندن����ی رژێمەكان����ی ئێ����ران و عێراق‪،‬‬ ‫بەرامب����ەر لەناوبردن����ی شۆڕش����ی كوردس����تان‪،‬‬ ‫ك����ە ئەمەش زیانی بەهەموو عێ����راق گەیاند‪ .‬من‬ ‫لێرەدا نامەوێ ئەم بابەتە باس بكەم‪ ،‬چونكە ئەم‬ ‫هەویرە ئاوێكی زۆری دەوێت‪.‬‬ ‫ئینج����ا لەئەنجامدا س����ەركردایەتی شۆڕش����ی‬ ‫ك����ورد زۆر بەداخ����ەوە خ����ۆی دای����ە ژێرب����اری‬ ‫ئ����ەو رێكەوتنە تاوانبارییە‪ ،‬كە س����ەد لەس����ەد بە‬ ‫زیانی كورد بوو و كارەس����ات دروست بوو‪ ،‬كە‬ ‫بەهۆی����ەوە نزیكەی ‪ 300‬ه����ەزار كورد ئاوارەی‬ ‫ئێران بوون‪ ،‬لەوێ لەچەند ئۆردوگایەك لە زێوە‬ ‫و سەردەش����ت و كرماش����ان و سەرئابی گەورە‬ ‫و‪..‬هتد نیشتەجێبوون‪.‬‬ ‫دوای ئ����ەو رێككەوتن����ە خەڵكی ك����ورد بوون‬ ‫بەدوو بەش����ەوە‪ ،‬بەشێكیان خۆیان دایە دەستی‬ ‫رژێم����ی تاوانكاری حزبی بەعس����ی عەرەبی‪ ،‬بێ‬ ‫ئەوەی وەك كورد ل����ەدواڕۆژی خۆیان بنۆڕن‪،‬‬ ‫تەنانەت هەندێك بەرپرسی مەزنیشی تێدابوون‪،‬‬ ‫وەك‪ :‬حەبیب محەمەد كەریم و س����اڵح یوس����فی‬ ‫و دارا تۆفی����ق و ‪...‬هتد‪ .‬هەندێكی تریش لەكورد‬ ‫چارەنوس����ی خۆیان دایە دەس����تی رژێمی شای‬ ‫گۆڕبەگۆڕ‪.‬‬ ‫پاش����ان ئ����ەو خەڵك����ەی هاتە ئێ����ران‪ ،‬لەالیەن‬ ‫ئێران����ەوە كە ‪ 100‬ه����ەزار كەس زیات����ر دەبوو‪،‬‬ ‫بەس����ەر ش����ارەكانی ئێران (جگە لە ش����ارەكانی‬ ‫كوردس����تان) بەش����ێوەیەكی نامرۆڤان����ە ب����ێ‬

‫ئارەزووی خۆیان دابەش����كران‪ .‬ه����ەر لەتەورێز‬ ‫و هەمەدان����ەوە ك����ە زۆرب����ەی دانیش����توانەكانی‬ ‫ئازەری����ن‪ ،‬ت����ا دەگات����ە ش����ارەكانی وەك قوم و‬ ‫كاش����ان و ئەس����فەهان و كرمان و مەش����هەد و‬ ‫مازەندەران و گیالن و ‪..‬هتد‪.‬‬ ‫لەس����ەرەتاوە بارودۆخ����ی ژیان����ی ئاب����وری‬ ‫و كۆمەاڵیەت����ی زۆر ناخ����ۆش ب����وو‪ ،‬چونك����ە‬ ‫خەڵكەك����ە ئاش����نایەتی لەگ����ەڵ بارودۆخی ئێران‬ ‫نەدەب����وو‪ .‬لەالیەكی تریش لەڕووی مەزهەبیەوە‬ ‫كوردەكان سوننە بوون‪ ،‬خەڵكی ئەو شوێنانەش‬ ‫ش����یعەبوون‪ ،‬زۆر لەگەڵیاندا نەدەگونجان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ناچاری����ی ب����وو‪ .‬لەگەڵ ئەوەش����دا بۆ خ����وا و بۆ‬ ‫مێ����ژوو ئ����ەوە دەڵێم‪ ،‬ك����ە خەڵكە ش����یعەكە زۆر‬ ‫موراعاتی كوردیان دەكرد‪ ،‬زۆربەی كوردەكانی‬ ‫خۆمانی����ان ل����ە كارخانەكان����ی خۆی����ان لەئێ����ران‬ ‫دامەزارندن‪ ،‬یان كاری ئازادیان دەكرد‪.‬‬ ‫ل����ە س����ەركردایەتی پارت����ی‪ ،‬بارزان����ی نەم����ر‬ ‫و ئیدری����س بارزان����ی و مەس����عود بارزان����ی و‬ ‫كوڕەكان����ی ت����ری بارزان����ی نەم����ر و خزمەكانی‬ ‫بەخێزان����ەوە لەئێران مانەوە‪ .‬پێش����تر لە نەغەدە‬ ‫جێگایان بۆ دابین كرا و لەرووی ئەمنییەوە ئێران‬ ‫دەیپاراس����تن‪ ،‬لەم م����اوە كورت����ەدا لیژنەیەكیان‬ ‫دروس����تكردبوو ب����ۆ سەرپەرش����تیكردنی ئ����ەو‬ ‫خەڵك����ەی لەئێران ماون����ەوە‪ .‬بەتایبەتی ئەوانەی‬ ‫لەبارزانی نزیك بوون‪.‬‬ ‫ل����ە زنجی����رەی داهاتوودا باس ل����ە لیژنەكە و‬ ‫كارەكانی دەكەم‬


‫كۆمەاڵیەتی‬

‫لە چوار مانگی سەرەتای ئەمساڵدا لەهەرێمی كوردستان‬

‫‪ 48‬حاڵەتی كوشتن و ‪ 120‬سوتان و‬ ‫‪ 52‬حاڵەتی توندوتیژی سێكسی تۆماركراوە‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪27‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫"موجامەلە و‬ ‫پیاهەڵدانی زۆر‬ ‫لە خۆبەكەمزانینەوەیە"‬

‫‪ 28‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫بەهرە حەمەڕەش‬

‫موجامەل����ە و رێزگرتن و پیاهەڵدانی زیاد‬ ‫ل����ە پێویس����ت لەكۆمەڵگ����ە رۆژهەاڵتییەكاندا‬ ‫باوە‪ ،‬كوردس����تانیش بەرێژەیەك����ی بەرچاو‬ ‫ئەو كلتورەی تێدایە‪ ،‬بەتایبەت لەناو رەگەزی‬ ‫ژنان‪ .‬بەش����ێك لەش����ارەزایان رایانوایە ئەوە‬ ‫بۆ الوازی كەسایەتی و متمانە بەخۆنەبوون‬ ‫دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫بەرای دەروونناس و كۆمەڵناسان‪ ،‬ئەگەر‬ ‫رێزگرت����ن و خۆ بچووككردن����ەوەی زیاد لە‬ ‫پێویس����ت بەن����اوی رێزگرتن����ەوە بەرامب����ەر‬ ‫كەس����انی تر ئەنجامدرا‪ ،‬نەك هەر رێزگرتن‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو خۆش����كاندنەوە خۆشنەویس����تنی‬ ‫خودی خۆتە‪.‬‬ ‫"ش����ادی رەئ����وف" ئافرەتێك����ی تەمەن����ی‬ ‫‪ 29‬س����اڵە‪ ،‬ل����ە تەمەن����ی ش����ەش س����اڵییەوە‬ ‫ل����ە بەریتانیا ژی����اوە‪ ،‬سەرس����وڕمانی خۆی‬ ‫ل����ە موجامەلەی زی����اد لە پێویس����تی خەڵكی‬ ‫كوردس����تان دەردەبرێت و دەڵێت "رێزگرتن‬

‫دەروونناسێك‪:‬‬ ‫زێدەڕۆ��یی لە رێزگرتن‬ ‫و موجامەلەكردندا‬ ‫ائمانجەكە پێچەوانە‬ ‫دەكاتەوە‬ ‫و حس����ابكردن ب����ۆ كەس����ی بەرامب����ەر‪ ،‬ئیتر‬ ‫می����وان بێ����ت یان هەركەس����ێك‪ ،‬بەش����ێكە لە‬ ‫پەروەردە و كەس����ایەتی م����رۆڤ‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫موجامەل����ە زیاد لە پێویس����تەی لێرە بینیومە‬ ‫ل����ە هیچ ش����وێنی تر نەمبینی����وە‪ ،‬بەتایبەتیش‬ ‫رەگەزی ژنان"‪.‬‬ ‫ب����ەرای ش����ادی‪ ،‬لەكات����ی میوان����داری یان‬ ‫هاوڕێیەتیدا پێویستە حساب بۆ ئەو كەسەش‬ ‫بكرێت‪ ،‬كە خزمەت دەكات‪ ،‬بەپێچەوانەوە "لە‬ ‫زۆر میوانداری����دا ‪ 20‬كەس ن����ان دەخوات و‬ ‫یەك كەس ئامادەی دەكات كە ژنی ماڵەكەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم كە دێتە سەرسفرەش خەجاڵەتی خۆی‬ ‫پیش����اندەدات‪ ،‬كە خزمەتی باشی نەكردووە‪،‬‬ ‫ب����ەرای م����ن ئ����ەوە خۆبەكەمزانین����ە ن����ەك‬ ‫رێزگرتن"‪.‬‬ ‫هەروەه����ا ب����اس لەموجامەلەی كەس����انی‬ ‫ت����ر دەكات و دەڵێ����ت "هەندێك ك����ەس هەیە‬

‫ك����ە نزیكییەكی ئەوتۆم لەگەڵی����دا نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫زیاد لە پێویس����ت موجامەلەم دەكات‪ ،‬یانیش‬ ‫دڵنی����ام من����ی خۆش����ناوێت‪ ،‬ب����ەاڵم ئیس����رار‬ ‫دەكات س����ەردانی بكەم‪ ،‬م����ن هەرگیز ئەوانە‬ ‫بەرێزگرتن نازانم‪ ،‬جگ����ە لەخۆ ئەزیەتدان و‬ ‫ئیحراجكردنی بەرامبەر هیچی ترنییە"‪.‬‬ ‫"دكت����ۆر محەم����ەد ناس����ر س����یمایی"‬ ‫دەروونناس" سەبارەت بە موجامەلەی زیاد‬ ‫لە پێویست‪ ،‬رایوایە ئەمە خۆشكاندنەوەیە و‬ ‫زۆرج����ار بە هۆی خۆبەكەمزانینە‪ .‬دەش����ڵێت‬ ‫"زۆرج����ار گرێ����دراوی خۆش����كاندنەوە و‬ ‫خ����ۆ بەكەمزانین����ە‪ ،‬ی����ان ئارەزوویەك����ە ب����ۆ‬ ‫خ����ۆ گەورەپیش����اندان و خۆدەرخس����تن‪،‬‬ ‫هەندێجاری����ش كەس����ایەتی نەخ����ۆش و دژە‬ ‫كۆم����ەڵ دەیەوێ����ت ل����ەو رێگەی����ەوە پیالنێك‬ ‫بگێڕێت"‪.‬‬ ‫ب����ەرای د‪.‬محەم����ەد‪ ،‬رێزگرت����ن و‬ ‫موجامەل����ە دەبێ لە ئاس����تی پێویس����تدا بێت‬ ‫و زیادەڕۆییك����ردن تێیدا‪ ،‬رەنگ����ە ئامانجەكە‬ ‫پێچەوانە بكاتەوە‪.‬‬ ‫"س����تارباقی" ماس����تەر لەكۆمەڵناس����ی‬ ‫دەروون����ی‪ ،‬لەب����ارەی زیادەڕۆییك����ردن ل����ە‬ ‫موجامەل����ە‪ ،‬ب����اس ل����ەوە دەكات‪ ،‬ك����ە رەنگە‬ ‫هەندێكجار ئەمە خۆشنەویس����تی خود بێت‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم دەش����ڵێت "م����رۆڤ ئەگ����ەر نەتوان����ێ‬ ‫خۆی خۆشبوێت ناتوانێ خەڵكانی دیكەشی‬ ‫خۆش����بوێت‪ .‬بۆی����ە ئەگەر ل����ەدەرەوەی ئەم‬ ‫لێكدانەوەی����ە كاری ك����رد‪ ،‬ئەوس����ا ن����ە خۆی‬ ‫خۆش����دەوێت و ن����ە ئەو كەس����ەش ك����ە ئەو‬ ‫موجامەل����ەی دەكات‪ ،‬چونك����ە ل����ە رێ����گای‬ ‫موجامەل����ەی زی����اد ل����ە پێویس����ت‪ ،‬مەگ����ەر‬ ‫بەش����ێوەیەكی كات����ی نەبێت‪ ،‬ئەگین����ا ناتوانێ‬ ‫خۆشەویس����تی كەس����انی دیك����ە بەدەس����ت‬ ‫بهێنێت"‪.‬‬ ‫ئ����ەو كۆمەڵناس����ە رێزگرتنی پێویس����ت و‬ ‫موجامەل����ە و ماس����تاوكردن جیادەكاتەوە و‬ ‫دەڵێ "بێگومان رێزگرتن بەش����ێكی سەرەكی‬ ‫كەلتوری هەموو كۆمەڵگەكانە‪ ،‬ئەو رێزگرتنە‬ ‫ش����ۆڕدەبێتەوە بۆ ناخی تاكەكانی كۆمەڵگا‪،‬‬ ‫ل����ەم رێگایەش����ەوە پەیوەن����دی نێوانی����ان‬ ‫درێ����ژە پێ����دەدەن و دەبێتە س����ەرەتایەكیش‬ ‫ب����ۆ نزیكبوون����ەوە لەیەكت����ر‪ ،‬چونك����ە ئەگەر‬ ‫رێزگرتن نەبێت‪ ،‬مرۆڤ لە قسە و دیالۆگیش‬ ‫س����ەركەوتوونابێت‪ .‬ب����ەاڵم لەبەرامب����ەردا‬ ‫موجامەلە و ماس����تاوكردن هەیە‪ ،‬كە پڕیەتی‬ ‫ل����ە هەبوونی بەرژەوەندی بۆ ئەو كەس����ەی‬ ‫ئ����ەو كارەی دەره����ەق دەكرێ����ت‪ ،‬زۆرینەی‬

‫ائفرەتێك‪:‬‬ ‫ئەو موجامەلە زیاد لە‬ ‫پێویستەی لێرە بینیومە‬ ‫لە هیچ شوێنی تر‬ ‫نەمبینیوە‬ ‫ئەو كەس����انەی موجامەل����ەش دەكەن رەنگە‬ ‫بیانەوێت رەوش����ێكی ناتەندروس����تی خۆیان‬ ‫بش����ارنەوە‪ ،‬یان بە جۆرێكی دیكە متمانەیان‬ ‫بەخۆی����ان نەبێ����ت و باوەڕیان ب����ەوە نەبێت‬ ‫لەكارەكەیاندا سەركەوتوو دەبن‪ ،‬واتە خاڵێكی‬ ‫الوازیان هەیە لەكەسایەتی و دەیانەوێت لەم‬ ‫رێگەوە قەرەبووی بكەنەوە"‪.‬‬ ‫هەروەه����ا ئام����اژە ب����ەوەش دەكات‪ ،‬ك����ە‬ ‫زۆرج����ار موجامەل����ەی كەس����ێك دەكرێت و‬ ‫بەش����انوباڵیدا هەڵدەدرێ����ت‪ ،‬كە ه����ەر رەنگە‬ ‫شایس����تەی ئەو پیاهەڵدانە نەبێت و خۆش����ی‬ ‫هەس����ت ب����ەوە دەكات‪ ،‬ك����ە شایس����تەی ئەو‬ ‫هەم����وو پیاهەڵدان����ە نیی����ە‪" ،‬دەش����بێت ئ����ەوە‬ ‫بزانی����ن ه����ەر ش����تێكی وەك موجامەل����ە و‬ ‫رێزگرتنی زیاد لەپێویس����ت‪ ،‬ئەگەر لەس����ەر‬ ‫حیس����ابی كەس����ایەتی م����رۆڤ خ����ۆی بێت‪،‬‬ ‫بۆ هەردووالی����ەن بەشكس����ت كۆتایی دێت‪،‬‬ ‫چونك����ە ئ����ەو كەس����ەی موجامەل����ە دەكرێت‬ ‫رەنگ����ە بگاتە پل����ەی لەخۆباییب����وون و بگرە‬ ‫هەنگاونان بەرەو تاكڕەویی و دیكتاتۆریش‪،‬‬ ‫لەبەرامب����ەردا بچووكتربوون����ەوەی ئ����ەو‬ ‫كەس����ەیە كە دەس����ت دەكات ب����ە موجامەلە‬ ‫و پیاهەڵ����دان‪ .‬دیارە لەوەش����دا بەرژەوەندی‬ ‫هاوبەش رۆلیان هەیە"‪.‬‬ ‫س����تار باقی ئ����ەوەش رووندەكات����ەوە‪ ،‬كە‬ ‫نابێ����ت رێزگرت����ن و موجامەلە تێكەڵ بكرێت‬ ‫و هەمیش����ە بزانی����ن رێزگرت����ن س����ەرەتای‬ ‫كاری مرۆڤانەی����ە‪ ،‬لەئایین����ی ئیسالمیش����دا‬ ‫دەگوترێت "قس����ەی خێر و باش سەدەقەیە"‪.‬‬ ‫هەروەها پێغەمبەری موسڵمانان دەفەرموێ‬ ‫" بەرووخۆش����ی پێش����وازی لەخەڵ����ك بكە و‬ ‫وەریانبگ����رەوە"‪ .‬بۆیە رێزگرت����ن و هەندێك‬ ‫كاتیش موجامەلەی س����ەرەتایی و ئاس����ایی‬ ‫كارێك����ە ب����ۆ هاندان����ی بەرانبەرەك����ەت ب����ۆ‬ ‫ئەوەی ش����انازی بەخۆیەوە ب����كات و بەرەو‬ ‫باش����تر هەن����گاو بن����ێ‪ ،‬بەاڵم ب����ەو مەرجەی‬ ‫لەس����ەر بچووكردنەوەی كەسایەتی خۆت و‬ ‫گەورەكردنی بەرانبەرەكەت نەبێ‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪29‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫لە چوار مانگی سەرەتای ئەمساڵدا لەهەرێمی كوردستان‬

‫‪ 48‬حاڵەتی كوشتن و‬ ‫‪ 120‬سوتان و ‪ 52‬حاڵەتی‬ ‫توندوتیژی سێكسی‬ ‫تۆماركراوە‬ ‫بیالل سەعید‬

‫بەپێ���ی ئامارێكی بەڕێوبەرایەتی گش���تی‬ ‫بەدواداچوونی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان‪،‬‬ ‫لەماوەی چوار مانگی س���ەرەتای ئەمساڵ‪،‬‬ ‫‪ 48‬حاڵەتی كوشتن و خۆكوشتن روویداوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ‪ 120‬حاڵەتی س���وتان و خۆس���وتان‬ ‫هەبووە‪ ،‬هەرچی توندوتیژی سێكس���یە ‪52‬‬ ‫حاڵەت بووە‪.‬‬ ‫بەگوێرەی ئاماری چوار مانگی سەرەتای‬ ‫ئەمس���اڵ‪ ،‬كە پۆلێن كراوە ب���ۆ حاڵەتەكانی‬ ‫كوش���تن و خۆكوش���تن و س���وتان و‬ ‫خۆسوتاندن و سكااڵ و توندوتیژی سێكسی‪،‬‬ ‫كۆی گش���تی حاڵەتەكانی كوشتن لەماوەی‬ ‫ئەو چوار مانگ���ەدا ‪ 22‬حاڵەت تۆماركراوە‪،‬‬ ‫كە هەولێر پشكی شێری بەركەوتووە بە ‪8‬‬ ‫حاڵەت‪ ،‬سلێمانی ‪ 4‬حاڵەت‪ ،‬دهۆك ‪ 4‬حاڵەت‪،‬‬ ‫گەرمیان ‪ 4‬حاڵەت‪ ،‬لەهەریەكە لە سۆران و‬ ‫راپەڕینیش یەك حاڵەت تۆماركراوە‪.‬‬

‫‪ 30‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫هەرچ���ی خۆكوش���تنە‪ ،‬كۆی گش���تی ئەو‬ ‫حاڵەتان���ەی لەم���اوەی ئ���ەو چ���وار مانگەدا‬ ‫تۆماركراون‪ 26 ،‬حاڵەت بووە‪ .‬لەمەش���یاندا‬ ‫هەولێر ل���ە پلەی یەكەم دێت بە ‪ 11‬حاڵەت‪.‬‬ ‫ئینجا س���لێمانی بە ‪ 8‬حاڵەت و دهۆك بە ‪5‬‬ ‫و گەرمی���ان بە ‪ 2‬حاڵەت لەپلەكانی تر دێن‪.‬‬ ‫بەاڵم هیچ حاڵەتێكی خۆكوشتن لە راپەڕین‬ ‫و سۆران تۆمارنەكراوە‪.‬‬ ‫سەبارەت بە سوتان‪ 78 ،‬حاڵەتی سوتان‬ ‫لەماوەی چوار مانگی سەرەتای ئەمساڵەوە‬ ‫تۆمارك���راوە‪ ،‬كە دیس���انەوە هەولێر بە ‪28‬‬ ‫حاڵ���ەت زۆرتری���ن رووداوی س���وتانی لێ‬ ‫تۆماركراوە‪ .‬پاش���ان لە دهۆك ‪ 18‬حاڵەت و‬ ‫لە سلێمانی ‪ 15‬حاڵەت و لە سۆران ‪ 7‬حاڵەت‬ ‫و لەهەریەك���ە لە گەرمی���ان و راپەڕینیش ‪5‬‬ ‫حاڵەت تۆماركراوە‪.‬‬ ‫لەب���ارەی خۆسوتاندنیش���ەوە ‪ 45‬حاڵەت‬ ‫تۆمارك���راوە ب���ەم ش���ێوەیە‪ :‬هەولێ���ر ‪15‬‬ ‫حاڵ���ەت‪ ،‬س���لێمانی ‪ 12‬حاڵ���ەت‪ ،‬ده���ۆك ‪8‬‬

‫حاڵ���ەت‪ ،‬گەرمی���ان ‪ 7‬حاڵ���ەت‪ ،‬س���ۆران ‪2‬‬ ‫حاڵەت و راپەڕین یەك حاڵەت‪.‬‬ ‫جۆرەكان���ی‬ ‫هەم���وو‬ ‫لەب���ارەی‬ ‫توندوتیژیش���ەوە‪ ،‬ل���ە ك���ۆی چ���وار مانگی‬ ‫س���ەرەتای ئەمس���اڵەوە ‪ 2153‬س���كااڵ‬ ‫تۆمارك���راوە‪ .‬زۆرتری���ن س���كااڵ لەش���اری‬ ‫هەولێر بووە بە ‪ 724‬سكااڵ‪ .‬ئینجا لە دهۆك‬ ‫‪ 565‬س���كااڵ و لە سلێمانی ‪ 348‬سكااڵ و لە‬ ‫گەرمیان ‪ 305‬س���كااڵ و لە راپەڕین ‪ 153‬و‬ ‫لە سۆران ‪ 58‬سكااڵ تۆماركراون‪.‬‬ ‫دوا خشتەی ئامارەكەی بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫گش���تی بەدواداچوون���ی توندوتی���ژی دژ‬ ‫ب���ە ئافرەت���ان تایبەتك���راوە ب���ە توندوتیژی‬ ‫سێكس���ی‪ ،‬كە لەم چوار مانگەدا ‪ 52‬حاڵەتی‬ ‫لێ تۆماركراوە‪ .‬لەمەیاندا سلێمانی بە پلەی‬ ‫یەك���ەم دێت ب���ە ‪ 24‬حاڵ���ەت‪ ،‬ئینجا دهۆك‬ ‫ب���ە ‪ 12‬حاڵ���ەت و گەرمیان بە ‪ 10‬حاڵەت و‬ ‫هەولێ���ر بە ‪ 3‬حاڵەت‪ ،‬س���ۆران ‪ 2‬حاڵەت و‬ ‫راپەڕین یەك حاڵەت‪.‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫ئاماری توندوتیژی دژی ئافرەتان ساڵی ‪2014‬‬ ‫ژمارە‬

‫جۆری توندوتیژی‬

‫ژمارە‬

‫‪1‬‬

‫كوشتن‬

‫‪33‬‬

‫‪2‬‬

‫خۆكوشتن‬

‫‪46‬‬

‫‪3‬‬

‫سوتان‬

‫‪188‬‬

‫‪4‬‬

‫خۆسووتان‬

‫‪96‬‬

‫‪5‬‬

‫سكااڵ‬

‫‪8605‬‬

‫‪6‬‬

‫توندوتیژی سیكسی‬

‫‪143‬‬

‫ئاماری توندوتیژی دژی ئافرەتان ساڵی ‪2013‬‬ ‫ژمارە‬

‫جۆری توندوتیژی‬

‫ژمارە‬

‫‪1‬‬

‫كوشتن‬

‫‪38‬‬

‫‪2‬‬

‫خۆكوشتن‬

‫‪24‬‬

‫‪3‬‬

‫سوتان‬

‫‪184‬‬

‫‪4‬‬

‫خۆسووتان‬

‫‪101‬‬

‫‪5‬‬

‫سكااڵ‬

‫‪286‬‬

‫‪6‬‬

‫توندوتیژی سیكسی‬

‫‪3648‬‬

‫ئاماری توندوتیژییەكانی دژ بە ئافرەت لە هەرێمی كوردستان‬ ‫مانگەكانی (كانوونی دووەم‪ ،‬شوبات‪ ،‬ئادار‪ ،‬نیسان) ‪2015‬‬ ‫شوێن‬

‫كوشتن‬

‫خۆكوشتن‬

‫سوتان‬

‫خۆسوتان‬

‫سكااڵ‬

‫سێكسی‬

‫هەولێر‬

‫‪8‬‬

‫‪11‬‬

‫‪28‬‬

‫‪15‬‬

‫‪724‬‬

‫‪3‬‬

‫دهۆك‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪18‬‬

‫‪8‬‬

‫‪565‬‬

‫‪12‬‬

‫سلێمانی‬

‫‪4‬‬

‫‪8‬‬

‫‪15‬‬

‫‪12‬‬

‫‪348‬‬

‫‪24‬‬

‫گەرمیان‬

‫‪4‬‬

‫‪2‬‬

‫‪5‬‬

‫‪7‬‬

‫‪305‬‬

‫‪10‬‬

‫راپەڕین‬

‫‪1‬‬

‫صفر‬

‫‪5‬‬

‫‪1‬‬

‫‪153‬‬

‫‪1‬‬

‫سۆران‬

‫‪1‬‬

‫صفر‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬

‫‪58‬‬

‫‪2‬‬

‫كۆی گشتی‬

‫‪22‬‬

‫‪26‬‬

‫‪78‬‬

‫‪45‬‬

‫‪2153‬‬

‫‪52‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪31‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫‪ ‬تورشیفرۆشەكان ئامۆژگاری خەڵك دەكەن بەر لە رەمەزان تورشی لەماڵەوە پاشەكەوت بكەن و ئەو قەرەباڵغیە نەخەنە رەمەزانەوە‬

‫سڕەی درێژەی بەردەم تورشیفرۆشەكان دیاردەیەكی بەردەوامی مانگی رەمەزانە‬

‫"لە رەمەزان فرۆشی تورشی ‪ 10‬قات‬ ‫زیاد دەكات"!‬ ‫كۆمەاڵیەتی‬ ‫هەم����وو س����اڵێك لەگ����ەڵ هاتن����ی مانگ����ی‬ ‫رەم����ەزان‪ ،‬زۆرب����ەی زۆری خ����واردن و‬ ‫خواردنەوەكان نرخیان بەرز دەبێتەوە و بۆ‬ ‫دەستكەوتنیشی دەبێت سرەی لەسەر بگیرێ‪.‬‬ ‫یەكێك لەو خواردنانەی لە رەمەزاناندا برەوی‬

‫‪ 32‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫زۆرە‪ ،‬تورشییە‪ .‬زۆربەی تورشیفرۆشەكان‬ ‫جمەی����ان دێت لەكڕیارەكانیان و بەرناكەون‪،‬‬ ‫هەموو رەمەزانێكیش ئەو دیاردەیە دووبارە‬ ‫دەبێت����ەوە‪ .‬تورشیفرۆش����ەكانیش باس لەوە‬ ‫دەكەن‪ ،‬كە خەڵك لەماڵەوە تورش����ی عەمبار‬ ‫ب����كات باش����ترە‪ ،‬بۆ ئەوەی تووش����ی س����رە‬ ‫نەبن و ماندوو نەب����ن‪ ،‬گوتەبێژی وەزارەتی‬

‫تەندروس����تیش هۆش����داری دەدات ل����ەوەی‬ ‫س����ااڵنە لەمانگی رەم����ەزان چەندین حاڵەتی‬ ‫كونبوون����ی گ����ەدە بەه����ۆی زی����ادەڕۆی ل����ە‬ ‫خواردنی تورشیەوە روودەدەن‪.‬‬ ‫"پێشڕەو عەزیز" هەموو مانگێكی رەمەزان‬ ‫بەدرێژایی مانگەكە رۆژانە لە سڕەی كڕینی‬ ‫تورش����ی الی تورشیفرۆش����ەكان وەستاوە‪.‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی‪:‬‬

‫سااڵنە بەهۆی تورشیەوە‬ ‫چەندین حاڵەتی‬ ‫كونبوونی گەدە‬ ‫روودەدات‬

‫وەك خۆی دەڵێ بۆ دەس����كەوتنی كیلۆیەك‬ ‫تورش����ی چەند كاتژمێر چاوەڕێی كردووە‪،‬‬ ‫ه����ەر خۆش����ی گلەی����ی لەخەڵ����ك دەكات‪ ،‬كە‬ ‫بۆچ����ی تەنیا لە رەم����ەزان تورش����ی دەبێتە‬ ‫س����رە و مانگەكان����ی دیك����ە خەڵ����ك لەبیری‬ ‫نییە؟ بۆی����ە پێوایە "ئەمە بۆتە نەریتێك و لە‬ ‫ئەنجامی هەستی برسیەتی و حەزی خەڵكە‬ ‫بەڕۆژووەكەوە دروس����ت دەبێت"‪ .‬هەروەها‬ ‫دانیش����یپێدا دەنێت‪ ،‬كە خۆش����ی وایە "منیش‬ ‫خ����ۆم وام و هەر ش����تێك ببین����م‪ ،‬دەیكڕم تا‬ ‫ئێ����وارە بیخ����ۆم‪ ،‬مرۆڤی ب����ەڕۆژوو حەزی‬ ‫بۆ هەم����وو خواردنێك دەچێت‪ ،‬كە دەیبینێ‪،‬‬ ‫تورش����یش یەكێك����ە لەوانە"‪ .‬بەاڵم پێش����ڕەو‬ ‫س����ەیری ب����ەوە دێـ����ت‪ ،‬ك����ە تەنیا ل����ە مانگی‬ ‫رەمەزان خەڵك تورش����ی بی����ر دەكەوێتەوە‬ ‫و ری����زی ب����ۆ دەبەس����تن و دەڵێ����ت "جاری‬ ‫وا هەب����ووە ب����ە س����ەعات بە پێ����وە بەزمانی‬ ‫بەڕۆژوو وەس����تاوم‪ ،‬بەاڵم هەس����ت دەكەم‬ ‫ئەمە بۆتە نەریت و خەڵكیش كە بەڕۆژووە‬ ‫زیاتر حەزی دەچێت����ە هەموو خواردنێك و‬ ‫خۆی لەهیچ خواردنێك ناپارێزێت"‪.‬‬ ‫"مام مستەفا" تورشیفرۆشە‪ ،‬جەخت لەوە‬ ‫دەكاتەوە‪ ،‬كە تورش����ی بازاڕی باشە‪ ،‬بەاڵم‬

‫رەمەزان س����ڕەی تورش����ی تا س����ەر شەقام‬ ‫دەڕوات و زۆر قەرەباڵ����غ دەبێ����ت‪ .‬بۆی����ە‬ ‫ئ����ەوان ب����ۆ مانگ����ی رەم����ەزان دەیكەنە دوو‬ ‫دوكان و چەن����د ش����اگردێك زیاد دەكەن بۆ‬ ‫ئ����ەوەی كارەكانی����ان بەئاس����انی رایی ببێت‪،‬‬ ‫ئ����ەو تورشیفرۆش����ە پێش����نیاری ئ����ەوە ب����ۆ‬ ‫خەڵ����ك دەكات دەكات‪ ،‬تاك����و ماندوو نەبن‪،‬‬ ‫بەر لە مانگی رەمەزان ‪ 10‬تا ‪ 15‬كیلۆ بكڕن‬ ‫و لەم����اڵ دایبنێن‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی قەرەباڵغییەكە‬ ‫كەمبێت����ەوە و خەڵكەكەش هەراس����ان نەبن‪.‬‬ ‫بەقسەی ئەو "تورشی لەماڵەوە ئەگەر جوان‬ ‫بیپێچیت و سەری دابخەی‪ ،‬كەوچكی چەور‬ ‫نەخرێت����ە ن����اوی‪ ،‬تێكناچێ‪ .‬بۆی����ە هەڵگرتنی‬ ‫باش����ترە ل����ەوەی لەمانگی رەم����ەزان بێیت‪،‬‬ ‫س����ڕە بگریت"‪ .‬لەبارەی رێ����ژەی زیادبوونی‬ ‫فرۆش����یان لە مانگی رەمەزانیشدا دەڵێت "لە‬ ‫رەمەزان فرۆش����ی تورش����ی ‪ 10‬ق����ات زیاد‬ ‫دەكات"!‬ ‫"هاوكار عەباس" لە تورشیفرۆشی باران‬ ‫لەبازاڕی تەیراوە‪ ،‬پێیوایە هەڵگرتنی تورشی‬ ‫لەس����ەرەتای رەمەزانەوە لەالیەن خەڵكەوە‬ ‫كارێكی گونجاوە و لەوە باش����ترە بە زمانی‬ ‫بەڕۆژوو س����ڕە بگرن‪ ،‬چونكە بەقسەی ئەو‬

‫"ئ����ەو تورش����ییە ن����ە تێكدەچێ و ن����ە گرفتی‬ ‫دەبێ����ت‪ ،‬لەوەش باش����ترە بەگەرمای هاوین‬ ‫خ����ۆت ماندوو بك����ەی"‪ .‬ئەو تورشیفرۆش����ە‬ ‫ئاماژە بۆ ئەوە دەكات‪ ،‬كە فرۆشیان لەمانگی‬ ‫رەمەزان چەند بەرامبەرە دەبێت و دەشڵێت‬ ‫"بۆ نمونە ئێستا رۆژانە ئەگەر بایی ملیۆنێك‬ ‫بفرۆش����ین‪ ،‬لەمانگی رەمەزان دەبێتە ‪ 3‬تا ‪4‬‬ ‫ملی����ۆن‪ ،‬بۆی����ە قەرەباڵغییەك����ی لەرادەبەدەر‬ ‫دروست دەبێت‪ .‬ئەگەر خەڵك بۆ خۆی زۆر‬ ‫بكڕێ����ت و هەڵیبگرێت لەقازانجێ خۆیەتی و‬ ‫بۆ ئێمەش باشە‪ ،‬ئێستاش خەڵك هەیە فێری‬ ‫ئەوە بووە كە ‪ 10‬كیلۆ زیاتر دەبات تا ‪15‬ی‬ ‫رەمەزان نایەتەوە و بەشی دەكات"‪.‬‬ ‫ئەو تورشیفرۆشە جەخت لەوە دەكاتەوە‪،‬‬ ‫كە هەموو س����اڵ تەنی����ا لەمانگ����ی رەمەزان‬ ‫ئەو قەرەباڵغیە دروس����ت دەبێت و تووشی‬ ‫ئ����ەو گرفتە دەبەن‪ ،‬هۆكارەكەش����ی بۆ ئەوە‬ ‫دەگێڕێتەوە‪ ،‬ك����ە "خەڵكی بەڕۆژوو حەزیان‬ ‫بۆ هەموو جۆرە خواردنێك دەچێت"!‬ ‫"د‪ .‬خال����س ق����ادر" گوتەبێ����ژی وەزارەتی‬ ‫تەندروس����تی‪ ،‬ئام����اژە بۆ ئ����ەوە دەكات‪ ،‬كە‬ ‫وەزارەت هیچ رێنماییەكی نییە بۆ تورش����ی‪،‬‬ ‫چونكە ئەگەر زێدەڕۆیی نەكرێت‪ ،‬تورش����ی‬ ‫هی����چ گرفت����ی نییە‪ ،‬ب����ەاڵم گ����ەر زیادەڕۆیی‬ ‫لێبكرێ����ت‪ ،‬ئ����ەوە لەبەرئەوەی گ����ەدە بەتاڵە‬ ‫دوای ب����ەڕۆژوو ب����وون‪ ،‬زیات����ر ئەگ����ەری‬ ‫برینداربوون����ی هەی����ە‪ .‬ئ����ەو دەڵی����چ "ئەگەر‬ ‫ترش����ی ل����ە گ����ەدەدا زۆر ب����وو‪ ،‬برین����داری‬ ‫دەكات‪ ،‬هەروەه����ا ئەگ����ەر خواردنەكە زۆر‬ ‫لەس����ەر یەكت����ر بێـ����ت‪ ،‬ئەگ����ەری هەوكردن‬ ‫زیات����ر دەبێ����ت‪ ،‬بەتایب����ەت ئەوان����ەی گرفتی‬ ‫گەدەیان هەیە‪ ،‬دەبێ ئ����اگاداری خۆیان بن‪،‬‬ ‫زۆرج����ار تورش����ی بۆت����ە ه����ۆی كونبوونی‬ ‫گ����ەدە‪ ،‬ئەمە یەكێكە لەگرفت����ەكان‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫ئەوان����ەی برین����ی گەدەی����ان هەی����ە‪ ،‬س����ااڵنە‬ ‫حاڵەتی كونبوونی گەدە بەهۆی تورشییەوە‬ ‫دووبارە دەبێتەوە"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪33‬‬


‫كـۆمـەاڵیەتی ـ تەندروستی‪ /‬ائ‪ :‬ساڵحی مام عەلی‬

‫مەرجی بەڕۆژووبوون‬ ‫بۆ ئەوانەی شەكرەیان‬ ‫هەیە‬

‫چەند‬ ‫ئامۆژگاریەكی‬ ‫گرنگ بۆ‬ ‫رۆژووەوانان‬

‫نزیكەی ‪ 34‬ملیۆن كەس لەخۆرهەاڵتی ناوەڕاس����ت نەخۆش����ی‬ ‫ش����ەكرەیان هەی����ە و زۆربەیان ب����ەرۆژوو دەبن‪ ،‬ج����ا بۆ ئەوەی‬ ‫رۆژووەكەی����ان كێش����ەیان بۆ دروس����ت نەكات‪ ،‬ب����ا پابەندی ئەو‬ ‫رێنماییە پزیشكیانە بن‪:‬‬ ‫‪ .1‬سەرەتا پێویس����تە لەگەڵ پزیشكی پسپۆر قسە بكەن‪ ،‬ئاخۆ‬ ‫رێگەدەدات بەرۆژووبن یاخودنا؟‬ ‫‪ .2‬توێژینەوەكان دەڵێن پێویس����تە ‪ 3‬ژەمی س����وك نان بخۆن‪،‬‬ ‫ئێوەرە و ‪ 11‬شەو لەگەڵ پارشێو‪.‬‬ ‫‪ .3‬پێویستە شیرنی زۆر نەخۆن و ئاو زیاد بخۆنەوە‪.‬‬ ‫‪ .4‬پارش����ێوان پێ����ش بانگی بەیان����ی بەكاتێكی ك����ەم نانەكەیان‬ ‫بخۆن و شیرنی و چەوری زۆر نەخۆن‪.‬‬ ‫‪ .5‬هەركاتێك هەس����تیان كرد توشی سەرسوڕان و سەرئێشە‬ ‫و ئارەقەكردن بوون‪ ،‬نیش����انەی ئەوەیە شەكرەیان بەرزبۆتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە پێویستە زوو رۆژووەكەیان بشكێنن‪ ،‬بەتایبەت گەر رێژەی‬ ‫شەكرەیان لە ‪ 80‬كەمتر بوو‪.‬‬

‫بێگوم����ان نەخواردن����ی ن����ان و ئ����او بۆماوەیەك����ی زۆر مرۆڤ‬ ‫ب����ێ هێز دەكات‪ ،‬بەاڵم پێویس����تە رۆژو ش����كاندن و نان خواردن‬ ‫بەش����ێوەیەكی تەندروس����ت بێ����ت‪ ،‬مرۆڤ توش����ی كێش����ەی زۆر‬ ‫دەكات‪ ،‬بۆیە پێوسیتە پەیڕەوی ئەو ئامۆژگاریانە بكرێت‪:‬‬ ‫‪ .1‬بەیەكجار و بەخێرایی زۆر مەخۆ‪ ،‬چونكە ئەو لێشاوی‬ ‫خواردنە بەیەكجار بگاتە گەدە‪ ،‬سەر لە گەدە دەشێوینێ و‬ ‫لەش توش����ی كاردانەوە دەكات‪ ،‬لەوانەشە ترشەڵۆكەی گەدە‬ ‫و س����كچوون و رش����انەوە دروس����ت ب����كات‪ .2 .‬خواردنی زۆری‬ ‫ش����یرینی و چ����ەوری دەبێت����ە ه����ۆی قەڵ����ەوی و بەرزبوونەوەی‬ ‫كۆلیس����ترۆڵ‪ ،‬تا دەتوانی میوەكان‪ .3 .‬پیپسی و قاوە و چای كەم‬ ‫بخۆ‪ ،‬چونكە مادەی كافایینیان تێدایە و توش����ی بێخەویت دەكەن‪.‬‬ ‫‪ .4‬نابێ����ت بێ پارش����ێو ب����ەرۆژوو بیت‪ ،‬پێویس����تە ئەگەر كەمیش‬ ‫بێ����ت‪ ،‬بڕێك خ����واردن لەگەڵ ئاوێكی زۆر لەپارش����ێودا بخورێت‪.‬‬ ‫‪ .5‬خواردن����ی ترش����یات دەبێتە هۆی تینویەتی‪ ،‬بۆیە باش����تر وایە‬ ‫كەمیكی لێ بخۆیت‪ ،‬لەجیاتی ئەوە شیر و میوەكان بخۆ‪.‬‬

‫حەبی مەنع خوێنمەین دروست دەكات‬

‫ئەم جۆرە یارییە لەگەڵ مندااڵندا مەكەن‬

‫بەپ���ێ توێژینەوەی���ەك ك���ە لەبەریتانی���ا‬ ‫ئەنجام���دراوە و لەگۆڤ���اری (زە ب���ی ئیم جی‬ ‫ت���ودەی) باڵوكراوەت���ەوە‪ ،‬دەركەوت���ووە‬ ‫حەب���ی مەن���ع دەبێتە ه���ۆی مەیین���ی خوێن‬ ‫لەخوێنهێنەرەكان���دا‪ ،‬بەتایبەت ئەو حەبانەی‬ ‫مادەكان���ی (س���بیرینون و دیسوگلس���تریل و‬ ‫جیستودین)یان تێدایە‪.‬‬ ‫ه���ەر بەپێ���ی توێژینەوەك���ە ئ���ەو كەس���انەی‬ ‫حەب���ی مەن���ع دەخ���ۆن بەب���ەراورد‬ ‫بەرێگەكان���ی ت���ری مەنعك���ردن‪،‬‬ ‫ئەگەری توشبوونیان بە جەڵتە و‬ ‫نەخۆش���یەكانی دڵ چوارئەوەندە‬ ‫زیات���رە‪ .‬هەروەها ئ���ەو حەبانەی‬ ‫لەیەك مادە پێكهاتوون كاریگەریان‬ ‫كەمترە لەوانەی لەچەند مادەیەك‬ ‫پێكهاتوون‪ .‬بەمپێیەش حەبی مەنع‬ ‫لەج���ۆری كۆن باش���ترە لەو جۆرە‬ ‫تازەی ئێستا لەبازاڕە‪.‬‬

‫‪ 34‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫كۆمەڵەی پزیش����كانی ئەڵمانی بۆ مندااڵن رایانگەیاند‪ ،‬هەژاندن‬ ‫و بەرزهەڵدانی مندااڵنی خوار تەمەنی ش����ەش س����اڵی بۆ ئاسمان‬ ‫لەكات����ی یاریكردن لەگەڵیان����دا كارێكی ناتەندروس����تە و ئەگەری‬ ‫ئەوە هەیە كێشەی گەورەی لێبكەوێتەوە‪.‬‬ ‫یەكێك لەو حاڵەتان����ەی لەئەنجامی هەژاندنی‬ ‫من����دااڵن لەكات����ی یاریك����ردن لەگەڵیدا توش����ی‬ ‫س����ەری دەبێ����ت‪ ،‬پێیدەگوترێ����ت (‪Shaken‬‬ ‫‪ ،)Baby Syndrome‬ك����ە ماس����ولكەكانی م����ل‬ ‫بێهێ����ز دەكات و خوێنبەربوون لەمێش����كدا‬ ‫دروس����ت دەكات‪ .‬هەر بەه����ۆی ئەمەوە‬ ‫دەمارەكان����ی چاو و بڕبڕەكانی پش����ت‬ ‫ئازاری����ان پێ����دەگات و رەنگە منداڵەكە‬ ‫توش����ی پەركەم و كوێری����ی بێت‪ ،‬یان‬ ‫تەنانەت هەندێك جار بەهۆیەوە گیانیش‬ ‫لەدەس����ت بدات‪ .‬بۆیە نابێ����ت منداڵ وەك‬ ‫یاریكردن لەگەڵیدا بە توندی بهەژێندرێت‬ ‫و بۆ ئاسمان هەڵبدرێت‪.‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ـ تەندروستی‬

‫مەلەكردن ئەو مەترسیەی هەیە‬ ‫دكتوری پسپۆر (ئاردف یانسن) لەكۆمەڵەی پزیشكانی ئەڵمانی رایگەیاند‪ ،‬ئەو‬ ‫كەسانەی مەلەوانی دەكەن پێویستە لەناكاو خۆیان هەڵنەدەنە ناو ئاو‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەگەری ئەوەی هەیە ببێتە هۆی توشبوونیان بەجڵتەی دڵ و مێشك‪.‬‬ ‫لەبارەی هۆكاری ئەم حاڵەتەش‪ ،‬پزیشكی ناوبراو دەڵێ‪ ،‬كە جیاوازی‬ ‫پلەی گەرمی‬ ‫ل�������ەدەرەوە‬ ‫و ن��������او‬ ‫ئاوەكە دەبێتە هۆی‬ ‫دروستبوونی فشارێكی لەناكاو لەسەر‬ ‫جەستە‪ ،‬بەمەش كاردەكاتە سەر سوڕی خوێن و لەئەنجامدا كەسەكە توشی‬ ‫جەڵتە دەكات‪ .‬هەروەها دەشڵێت ئەو كەسانەی نەخۆشی فشاری خوێنیان هەیە‬ ‫هەرگیز نابێت لەناكاو خۆیان فرێبدەنە ناو ئاو‪ ،‬چونكە ئەم مەترسیە لەسەر‬ ‫ئەوان زۆرترە‪.‬‬ ‫بۆیە ئامۆژگاری ئەو پزیشكە ئەوەیە‪ ،‬كە بەرلەوەی بچنە ناو ئاوەكە باشترە‬ ‫لەشی خۆیان تەڕبكەن‪ ،‬ئینجا پلە بە پلە بچنە ناو ئاوەكە‪ ،‬تا جەستە بتوانێت خۆی‬ ‫ل����ەگ����ەڵ ئ���ەو‬ ‫جیا و ا ز ییە‬ ‫ل����ەپ����ل����ەی‬ ‫گ��������ەرم��������ی‬ ‫رێكبخات‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪35‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ـ تەندروستی‬

‫هۆشیاریی تەندروستیی‬

‫هەفتانە د‪.‬ع لەپزێڕین دەینوسێت‬

‫تیشك چییە و‬ ‫بۆ كێ دەگیرێ؟‬

‫لەژیانی خ����ۆم هەردەم‬ ‫هەوڵم داوە هەر ئیش����ەك‬ ‫بیكەم دووجار زیاتر بیری‬ ‫لێبكەمەوە‪ ،‬پش����كنین بۆ هەر‬ ‫نەخۆش����ێك بكەم‪ ،‬زۆر بەزانستی پەنجەكانم بۆ‬ ‫پشكنین بەكاربهێنم‪ ،‬ئینجا منداڵ‪ ،‬ژن یاخود پیاو‬ ‫بێت‪ .‬گوێی لێڕابگرم خۆی باسی نەخۆشییەكەی‬ ‫ب����كات‪ ،‬چۆن دەس����تی پێك����رد‪ ،‬ژانی هەی����ە‪ ،‬یان‬ ‫نییەتی‪ .‬كاری لەكۆئەندامەكانی لەش����ی كردووە‪،‬‬ ‫یان نا؟ زۆرجار نەخۆش دێت گرێ لەملی هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم ناهێشێ‪ ،‬گوێی نەداوەتێ‪ ،‬بەاڵم ئەو گرێییە‬ ‫ترسناكە‪ .‬بەكورتی نەخۆشی واڵتی خۆمان تاكو‬ ‫ژان دروستی نەبێ‪ ،‬ترسی ناگاتی‪.‬‬ ‫لەهەموو ئامێرێك گرنگتر پەنجەی پزیش����كی‬ ‫لێزانە‪ ،‬تاكو نەخۆشییەكان دەست نیشان بكات‪.‬‬ ‫هەر پزیشكێك دەست و سەماعەی بەكارنەهێنا‪،‬‬ ‫جێگەی متمانە نییە‪ .‬لەوەسفی ئازاری نەخۆش و‬ ‫لەدەركەوتنی نیشانەكانی دوای پشكنین‪%50 ،‬ی‬ ‫نەخۆش����ی دەزاندرێ‪ ،‬ئەگەر پزیشك لێزان بێت‬ ‫ل����ەوەش زیات����ر‪ ،‬ئینجا هانا دەبەین����ە بەر ئامێرە‬ ‫پزیش����كیەكان و تاقیگە‪ .‬لەم وتارە باسی تیشكی‬ ‫‪ X-Ray‬دەكەم‪.‬‬ ‫لەس����اڵی ‪ 1895‬لەئەڵمانی����ا دكت����ۆر "ئەلێك����س‬ ‫ئاس����مس " بەه����اوكاری لەگ����ەڵ پرۆفیس����ۆر‬ ‫"رۆنیتگ����ن" كاری زانس����تیان لەتاقیگ����ە دەك����رد‪.‬‬ ‫تێبینیان كرد تیش����كی خۆر دەتوانێت بەجۆرێك‬ ‫بەكاربهێنن بەناو‪ ،‬مادەی دار‪ ،‬كاغەز و گۆش����تدا‬ ‫بڕوات و لەودیو بێتە دەرەوە و لەسەر پەڕێكی‬ ‫تایبەت����ی رەس����مەكەی دەركەن‪ .‬ه����ەر ئەوە بوو‬ ‫"رۆنتگن" دەستی ژنەكەی خۆی دانا‪ ،‬رەسمێكی‬ ‫گرت لەس����ەر پلێتەكە دەرچوو‪ ،‬ئەوە سەرەتای‬ ‫تیش����ك ب����وو‪ .‬ئینج����ا دوای����ی تیش����كی یۆرانیۆم‬ ‫دۆزرایەوە‪ ،‬كە بۆ نەخۆشی كوشندە بەكاردێت‪،‬‬ ‫ئینجا ئەلیكترۆن‪.‬‬ ‫لەو م����اوەی ‪ 150‬س����اڵی راب����ردوودا مرۆڤ‬ ‫زانستی زۆر پێش خست‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە شەڕ‬ ‫و تەماح����ی و نەزانی����ن لەن����او كۆمەاڵنی خەڵك‪،‬‬ ‫گێژاویەكی وای دروس����ت كردووە‪ ،‬س����وود لەو‬ ‫دەس����تكەوتە وەرنەگیرێ‪ ،‬بەڵكو بۆ ش����ەڕ بەكار‬

‫‪ 36‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫بێت‪ .‬ه����ەر لەبەرئ����ەوەش بوو زان����ای گەورەی‬ ‫ئەڵمان����ی "ئینش����تاین" دوای����ی جەنگ����ی جیهان����ی‬ ‫دووەم واڵت����ی خ����ۆی بەجێهێش����ت (ئەڵمانیا) و‬ ‫بەرەو ئەمریكا رۆیش����ت‪ .‬دژی شەڕ وەستایەوە‬ ‫و كۆچی ك����رد‪ ،‬چونكە گوتی گەر زانیبام ئەتۆم‬ ‫ب����ۆ ش����ەڕ بەكاردەهێن‪ ،‬هەرگیز ئیش����م لەس����ەر‬ ‫نەدەكرد‪.‬‬ ‫سوودەكانی تیشك ‪X-Ray‬‬ ‫بەمان����ا س����ادەكەی‪ ،‬وێنەیەك����ە ب����ۆ لەش����ی‬ ‫ئادەمی����زاد و ئ����اژەڵ دەگی����رێ‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی ئەو‬ ‫ئەندامەی بەچاو نابیندرێ وێنەی بگیرێ‪ ،‬كەواتە‬ ‫ئەگەر نەخۆش����یەكە زۆر مەعلوم نەبوو‪ ،‬تیشك‬ ‫یاریدەدەرە بۆ ئەوەی مەعلوم بێت‪.‬‬ ‫ئای����ا زیانی هەیە؟ بێگوم����ان‪ ،‬چونكە جۆرێك‬ ‫ل����ە گەردیل����ە كار دەكاتە س����ەر خانەكانی لەش‪،‬‬ ‫س����وودی زۆرە‪ ،‬بەاڵم زیانیش����ی لەسەر خانەی‬ ‫لەش زۆرە‪.‬‬ ‫لەواڵتانی پێش����كەوتوو دەزانن كەی و بۆچی‬ ‫داوای تیش����ك لەنەخ����ۆش دەك����ەن‪ ،‬وەك واڵتی‬ ‫ئێم����ە تەنی����ا ب����ۆ پارەپەیداك����ردن نی����ە‪ .‬بڕواتان‬ ‫هەبێ‪ ،‬نیوەی زیاتری ئەو پزیش����كانەی تیش����ك‬ ‫داوا دەك����ەن هەر نازانن بیخوێنن����ەوە‪ .‬دكتۆری‬ ‫تیشك زۆرجار هەڵەی گەورە دەكات بەنوسینی‬ ‫راپۆرتێكی زۆر هەڵە‪ .‬نەشتەرگەری لەسەر ئەو‬ ‫راپۆرتە دەكرێ‪ ،‬كە نەخۆش هیچ پێویستی نییە‪،‬‬ ‫جار هەیە دێتە مردن‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر تیش����كەكە س����ادە بێت بۆ پێش����اندانی‬ ‫س����ییەكان یان ئێس����قانەكان‪ ،‬یان كەللەی سەری‬ ‫بزانی����ن ش����كاوە ی����ان ن����ا؟ لەحااڵتی كارەس����ات‬ ‫ئ����ەوە زۆر پێویس����تە‪ ،‬زەرەری نیی����ە‪ .‬ب����ەاڵم‬ ‫كە چ����ووە ب����واری ‪ MIR‬و ‪ ،CT‬م����اوەی نیوە‬ ‫كاتژمێ����ر لەژێ����ر ئامێ����ر دەبێت‪ .‬بێگوم����ان زیاتر‬ ‫خانەكان����ی لەش زەرەرمەند دەبن‪ .‬بۆیە تیش����ك‬ ‫س����وود و زەرەریشی هەیە‪ ،‬س����ودەكانی زیاترە‬ ‫گ����ەر نەخۆش پێویس����تی پێبێت‪ .‬ب����ەاڵم زۆرجار‬ ‫هەی����ە بۆت����ە هۆی ئەوەی ش����تێك لەناو لەش����ی‬ ‫بنیادەم بدۆزنەوە و بەهەڵە دەستنیش����ان بكرێ‪،‬‬ ‫نەخۆش توش����ی نەش����تەرگەری دەب����ێ‪ .‬بەهەڵە‬ ‫گی����ان لەدەس����ت دەدات‪ .‬باش����ترین نمونە برای‬

‫خۆشەویس����ت و نازدارم بوو كاك س����لێمان‪ ،‬كە‬ ‫شێرپەنجەی دەست نیشانكرا و كۆمەڵەی خوێن‬ ‫بوو لەناو جگەری‪ .‬خوا دەزانێ چەند كەس����انی‬ ‫تر بەنەشتەرگەری هەڵە گیانیان لەدەستداوە‪.‬‬ ‫تیشك بۆ روحم‬ ‫زۆرجار هەیە ئافرەت چەند ساڵێكی پێدەچێ‪،‬‬ ‫دوای هاوس����ەرگیری منداڵی نەبووە‪ ،‬یەكس����ەر‬ ‫پزیش����ك هەیە دەینێرێت بۆ تیشكی روحم‪ ،‬تاكو‬ ‫بزانێ ئەو بۆڕیانەی هێلكە دەگوازێتەوە كراوەیە‬ ‫یاخود نا؟‬ ‫زۆر كارێكی نامۆیە ئافرەت بنێری بۆ تیشكی‬ ‫روح����م‪ ،‬جارێ پش����كنین بۆ پی����اوی نەكراوە‪ ،‬لە‬ ‫‪%60‬ی نەبوون����ی من����داڵ ل����ەو زەمان����ە بەه����ۆی‬ ‫پیاوە‪ .‬بەگشتی ژمارەی تۆی پیاوان لەجیهان بە‬ ‫بەراورد بە ‪ 50‬س����اڵ پێش����ت ئێستا كەمبۆتەوە‪،‬‬ ‫بەه����ۆی ژینگ����ەی پی����س و خواردنی خ����راپ و‬ ‫جەنگ و بەكارهێنانی ئامێرەكانی شەڕ‪ .‬زۆریان‬ ‫ژەهراوی����ن ب����ۆ خانەی زیندوو وەك س����پێرم و‬ ‫هێلكۆكە‪.‬‬ ‫ج����ار هەیە نەخۆش����ەكە‪ ،‬چڵك����ی زۆر لەناوی‬ ‫لەش����ی هەی����ە‪ ،‬دەینێرن����ە تیش����ك گرت����ن‪ .‬لێرەدا‬ ‫دەب����ێ مادەیەك����ی لەناو روحمی بك����ەن بەناوی‬ ‫(‪ )Urographin‬وات����ە تیش����كی گورچیل����ە‪ ،‬تاكو‬ ‫لەژێر تیش����ك دەربكەوێ‪ .‬ئینجا ئەو چڵكە لەناو‬ ‫لەشی سەردەكەوێ بۆناو روحمی‪ ،‬ئینجا بۆڕیە‬ ‫باریكەكان����ی (ڤال����وب) كە نەقلی هێلك����ە دەكات‪،‬‬ ‫ئەنجامەكەی پێچەوانە دەبێتەوە و توش����ی چڵك‬ ‫و تێكچوونی دەكات‪.‬‬ ‫هی����چ ئافرەتێ����ك ناب����ێ تیش����كی روحم����ی‬ ‫وەربگێرێ‪ ،‬تاكو پیاوەكەی پشكنینی بۆ نەكرێ‪،‬‬ ‫یاخود نەخۆشی پاك نەبێ‪.‬‬ ‫تیش����كی روحم ئەگەر بە زانستی و خاوێنی‬ ‫بكرێ����ت ئیش����ێكی پی����رۆزە‪ ،‬ب����ەاڵم پێویس����تە‬ ‫نەخۆشەكە بەدەرزیەكی (ژان) ئارام بكرێتەوە‪،‬‬ ‫ئەگینا زۆرجار هەیە راپۆرتەكە دەڵێ بۆڕیەكە‬ ‫گیراوە‪ ،‬كاتێك بەتلس����كۆب (نازور) تەماش����ای‬ ‫دەك����ەم‪ ،‬نەخ����ۆش عەیب����ی نییە‪ ،‬بەڵك����و لەكاتی‬ ‫تیش����ك گرت����ن بۆڕیەك����ە گرژب����ووە بەه����ۆی‬ ‫ژانەوە‪.‬‬ ‫لەكۆتایی����دا ه����ەزاران رەحم����ەت لەگ����ۆڕی‬ ‫ئ����ەو زانایان����ەی ك����ە ئامێ����ری پێش����كەوتوویان‬ ‫دۆزی����ەوە‪ .‬خواش رەح����م بەو میللەت����ە بكات و‬ ‫لەچاوچنۆك����ی رزگاری ب����كات‪ .‬حاج����ی ق����ادری‬ ‫كۆیی فەرموویەتی‪:‬‬ ‫ئەو ئەرزە كۆنە هەوارە خەالئفیش كۆچە‬ ‫هیچ كەس تەماحی سوری نەبێ لە ژێر چادری‬ ‫شین‬ ‫‪ 2‬گەز خاك و ‪ 3‬گەز جاو و مشتە خوڵێكە‬ ‫لباس و پێخەف و رایەخ تاكو دەگاتە سەرین‬


‫ه ــون ــەری‬ ‫سەرپەرشتیار‪ :‬زانا دڵشاد دزەیی‬

‫مەهاباد ئیبراهیم‪:‬‬

‫میوزیكی ئەمریكی زۆر دەوڵەمەندە‪،‬‬ ‫كەچی لێرە تەنیا راپیان لێوەرگرتووە!‬ ‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪37‬‬


‫‪ 38‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪39‬‬


‫هونەری‬

‫مەهاباد ئیبراهیم بۆ سڤیل‪:‬‬

‫میوزیكی ئەمریكی زۆر دەوڵەمەندە‪،‬‬ ‫كەچی لێرە تەنیا راپیان لێوەرگرتووە!‬ ‫خانمە گۆرانیبێ���ژ مەهاباد ئیبراهیم‪ ،‬كە‬ ‫خاوەنی ‪ 4‬ئەلبوومی گۆرانی باڵوكراوەیە‪،‬‬ ‫دوای ‪ 39‬س���اڵ مان���ەوەی لەئەمەری���كا‪،‬‬ ‫ئێستا بڕیاری گەڕانەوەی یەكجارەكی بۆ‬ ‫كوردستان داوە‪ .‬ئەو ‪ 3‬مانگە هەوڵدەدات‬ ‫ش���وێنی نش���تەجێبوونەكەی لەیەكێ���ك‬ ‫لەش���ارەكان دی���اری بكات‪ ،‬ب���ەاڵم وەكو‬ ‫خۆی لەم چاوپێكەوتنەی لەگەڵ (س���ڤیل)‬ ‫ئام���اژەی ب���ۆ دەكات چاوەڕێی هاوكاری‬ ‫حكومەتە‪.‬‬ ‫زانا دڵشاد دزەیی‬

‫‪ 40‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫ئەوە س���ێ مانگە لەكوردس���تانی‪ ،‬بەو‬ ‫مەبەستە گەیشتی كە بۆی هاتی؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬یەكەم شت دەمێك بوو حەزم دەكرد‬ ‫بێمە كوردستان‪ ،‬لەبەر ئەو بارودۆخە و شەڕی‬ ‫داعش حەزمك���رد لەگەڵ خەمی خەڵكی خۆم بم‪،‬‬ ‫هەروەها ویس���تم لەرێگای هونەرەوە شتێك بۆ‬ ‫پێش���مەرگە بكەم‪ ،‬ئێس���تاش خەریكی سرودێكم‬ ‫بۆ پێشمەرگە و كوردس���تان‪ ،‬ئاواز و تێكستەكە‬ ‫ئامادەی���ە‪ ،‬خۆش���حاڵ دەبم كە كارێك���ی ئاوا بۆ‬ ‫واڵتەك���ەم دەكەم‪ ،‬پەش���یمان نیم ل���ەوەی لێرەم‬ ‫و ئ���ەوە ‪ 39‬س���اڵە لەدەرەوە دەژیم‪ ،‬ئیتر بەس���ە‬ ‫نەچم���ەوە ب���ۆ دەرەوە‪ ،‬هەرچەن���دە ناتوانم لێرە‬ ‫بەهونەرەكەم بژیم‪.‬‬ ‫كەوات���ە چ كارێ���ك دەك���ەی بۆئەوەی‬ ‫خۆت و هونەرەكەت بژیەنیت؟‬ ‫مەهاب���اد‪ :‬پێویس���تم بەه���اوكاری حكومەت���ی‬

‫هەرێم هەیە‪ ،‬چونك���ە هیچ توانایەكی مادیم نییە‪،‬‬ ‫دەتوانم ببم بەمامۆستای ئینگلیزی یان وەرگێڕ‪،‬‬ ‫چونكە ‪ 39‬س���اڵ لەئەمەریكا بووم‪ ،‬من لەس���اڵی‬ ‫‪ 1981‬هونەر دەكەم‪ ،‬چەند بەرهەمم هەیە‪ ،‬كلیپم‬ ‫هەی���ە‪ ،‬هەم���ووی لەس���ەر گیرفانی خ���ۆم بووە‪،‬‬ ‫هون���ەری منیش ب���ۆ واڵتەكەم و بۆ پێش���مەرگە‬ ‫و ئەنف���ال ب���ووە‪ ،‬ئ���ەوەش خزمەتێكە‪ ،‬پێویس���تە‬ ‫ئەوانیش هاوكاریم بكەن‪ .‬من توانام نیە تەنانەت‬ ‫ش���وقەیەك بەكرێ بگ���رم‪ ،‬ئەگەر ‪ 300‬دۆالریش‬ ‫بێ���ت‪ ،‬توان���ام نیی���ە س���ەیارە بك���ڕم‪ ،‬ئەوە س���ێ‬ ‫مانگە هاتووم هیچم بۆ نەكراوە‪ ،‬زۆر پێویس���تم‬ ‫بەهاوكارییە‪ ،‬چونكە هاتووم لەرێگەی هونەرەوە‬ ‫خزمەت بكەم‪.‬‬ ‫ت���ۆ ل���ە نێ���وان هەولێ���ر و دهۆك���دا‬ ‫لەهاتوچۆدایت‪ ،‬ئێستا لەكوێ نیشتەجێیت؟‬ ‫مەهاب���اد‪ :‬م���ن هەفتەیەك هاتم ب���ۆ دهۆك بۆ‬


‫هونەری‬

‫ماڵی خوش���كم دوات���ر گەڕام���ەوە هەولێر‪ .‬خۆم‬ ‫لەهەولێ���ر لەگەڕەك���ی تەی���راوە لەدایكبووم���ە‪،‬‬ ‫هەولێر زۆر ش���ارێكی خۆش���ە و لەخەڵكەكەش‬ ‫رازیم‪ ،‬بەاڵم ئێستا لەدهۆكم‪ ،‬پێشتر لەماڵی چەند‬ ‫برادەرێكی خۆم بووم لەهەولێر‪ ،‬زۆر سوپاسیان‬ ‫دەكەم‪ ،‬خۆش���م حەزم لێیە لەداهاتوودا لەهەولێر‬ ‫بژیم‪ ،‬ش���ارێكی خۆش و جوانە و خەڵكی ئەوێم‪،‬‬ ‫جگەلەوەش پایتەختە و ئازادی زۆر ترە‪.‬‬ ‫گۆران���ی و میوزیك���ی ك���وردی چۆن‬ ‫هەڵدەسەنگێنیت؟‬ ‫مەهاب���اد‪ :‬گۆرانبێژم���ان زۆر بووە و موزیكی‬ ‫جۆراوجۆرم���ان زیات���ر بووە لەج���اران‪ ،‬گەنج و‬ ‫ستایلی تازەمان بۆ هاتووە و من ئەوەی دەبینم‬ ‫لەب���ەرەو پێش���چووندایە‪ ،‬تەنیا ش���تێك كە بەدڵم‬ ‫نییە موزیكی راپ و ئەو شتانە لەئەمریكاوە زۆر‬ ‫هاتووە بۆ كوردستان‪ ،‬چونكە موزیكی ئەمریكی‬ ‫زۆر دەوڵەمەن���دە‪ ،‬كەچی راپی���ان وەرگرتووە و‬ ‫ش���تە باش���ەكانیان وەرنەگرت���ووە‪ ،‬وەكو جاز و‬ ‫ئارمبی‪ ،‬پۆپ و چەندان تریش‪.‬‬ ‫دەگوترێ���ت ئەوان���ەی گۆران���ی راپ‬ ‫دەڵێن هونەرمەند نین‪ ،‬خەڵكی سەرشەقامن‪ ،‬ئەو‬ ‫راستە؟‬ ‫مەهاب���اد‪ :‬بەڵێ راس���تە گۆرانیبێژ نین‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەوە گۆرانی نییە‪ ،‬قسەیە‪.‬‬ ‫تۆ تەمەنێك لە ئەمریكا ژیاوی‪ ،‬ژیانی‬ ‫ئەوێ چ شتێكی لەتۆدا گۆڕیوە؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬من لەتەمەنی ‪ 12‬ساڵی لەئێران شووم‬ ‫ك���رد ئەویش دایكم منی بەش���وودا‪ ،‬دواتر لە ‪13‬‬ ‫س���اڵیدا هاتم بۆ ئەمەریكا‪ ،‬خێزانی پیاوێك بووم‬ ‫و مەس���ئولیاتم لەس���ەر بوو‪ ،‬ئەمە ب���ۆ منداڵێكی‬ ‫وەك م���ن كە تەمەنم ‪ 13‬س���اڵ بێت و لەئەمریكا‬

‫بم‪ ،‬زۆربوو‪ .‬جگەلەئیش���ی ناوماڵ دەڕۆش���تم بۆ‬ ‫خوێندن‪ ،‬ماوەی ‪ 39‬س���اڵ ل���ە ئەمەریكا بووم و‬ ‫ئێستاش بەیاس���ا هاواڵتییەكی ئەمەریكیم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەر كوردم و هەر كوردستانیم و نەگۆڕام‪.‬‬ ‫تەمەن���ی ‪ 12‬س���اڵی زۆر زووە ب���ۆ‬ ‫هاوس���ەرگیری‪ ،‬ب���ەاڵم دی���ارە عاش���قی كوڕەكە‬ ‫بوویت؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬نابەخوا من نەمدەزانی خۆشەویستی‬ ‫چیی���ە‪ ،‬دەزانم كوڕەكە عاش���قی من ببوو و هاتە‬ ‫خوازبێن���ی من‪ ،‬بەاڵم باوك���م گوتی مەهاباد زۆر‬ ‫بچووك���ە نای���دەم بەش���وو‪ ،‬كوڕەكە دەس���تیكرد‬ ‫بەگری���ان لەب���ەردەم ماڵ���ی ئێمە‪ ،‬ئەوج���ا باوكم‬ ‫دواتر قبوڵی كرد‪ .‬دوای س���اڵێك هاوسەرگیریی‬ ‫رۆش���تم بۆ ئەمریكا و زم���ان فێربووم و چووم‬ ‫ب���ۆ قوتابخان���ە‪ ،‬دواتر عاش���قی مێردەكەم بووم‪،‬‬ ‫هاوسەركەش���م هونەرمەن���د و گۆرانیبێ���ژ ب���وو‬ ‫بەن���اوی رەم���ەزان زاخۆی���ی‪ ،‬چونكە ئ���ەو برای‬ ‫هونەرمەند ئەیاد زاخۆیی بوو‪.‬‬ ‫چەند نمونەیەكی كارە هونەریەكانتمان‬ ‫پێبڵێ؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬من دوای س���اڵی ‪ 2005‬سێدی (هەی‬ ‫دوونیای���ێ)م باڵوكردەوە‪ ،‬دوای ئەویش س���ێدی‬ ‫(كاروان���ی پیرۆز)‪ ،‬س���اڵی ‪ 2008‬دوایین س���ێدیم‬ ‫باڵوكردەوە‪ ،‬هەروەها دواین كلیپم س���اڵی ‪2009‬‬ ‫بوو بەناوی (گەزی)‪.‬‬ ‫ئ���ەی ئێس���تا وەك زانیومان���ە‬ ‫لەهاوسەرەكەت جیابوویتەوە؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬بەڵێ زۆر دەمێكە بەتەنیا دەژیم‪.‬‬ ‫بۆچی جیابوونەوە؟‬ ‫مەهاب���اد‪ :‬جیابوون���ەوە زۆر ئاس���اییە‪ ،‬خۆت‬ ‫دەزان���ی تەمەن���م زۆر منداڵ بوو كاتێك ش���ووم‬

‫ك���رد‪ ،‬ئێمە لەتەمەن زۆر جیاواز بووین‪ .‬ئینجا لە‬ ‫دەرەوە جیابوون���ەوەی ژن و مێرد عەیب نییە و‬ ‫زۆر ئاساییە‪ ،‬ئەوە باشترین چارەسەرە بۆ دوو‬ ‫كەس كە بیركردنەوەیان جیاواز بێت‪.‬‬ ‫پەیوەندیت لەگەڵی ماوە؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬بەڵ���ێ پەیوەندیم هەیە و هاوڕێیەتیم‬ ‫لەگەڵی هەیە‪ ،‬ئەمریكیەكان دەڵێن ئەگەر ناتوانیت‬ ‫بب���ن بەژن و مێرد‪ ،‬بەاڵم دەتوانن ببن بەهاوڕێی‬ ‫زۆرباش‪.‬‬ ‫بەنیازی شوو بكەیتەوە؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬بەخوا تەنیایی زۆر ناخۆشە‪ ،‬من زۆر‬ ‫ح���ەز بەدونیا و هاوڕێیەت���ی و تێكەاڵوی دەكەم‪،‬‬ ‫هاوڕێی زۆریشم هەیە و خۆشحاڵیشم بەبوونی‬ ‫ئەو هەموو هاوڕێیە‪ .‬من لەبەر تەنیاییەكەم حەز‬ ‫دەكەم هاوس���ەرگیریی بكەم‪ ،‬بۆچی نا‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫ئازادیم و هونەرەكەم نەبێتە رێگر‪.‬‬ ‫چ مەرجێك���ت هەیە بۆ ئ���ەوەی دەبێتە‬ ‫هاوسەرت؟‬ ‫مەهاب���اد‪ :‬متمانەی بەخۆی و بەمنیش هەبێت‪،‬‬ ‫رێزگرتن لەنێوانمان ئەساس بێت‪ ،‬ئاساییە ئەگەر‬ ‫ئامۆژگاریم ب���كات‪ ،‬چونكە ئامۆژگاری ش���تێكی‬ ‫جوانە‪ ،‬بەتایبەت بۆ من كە لێرە گەورە نەبوومە‪،‬‬ ‫هەندێك ش���ت هەی���ە لەوانەی���ە نەزان���م و فێری‬ ‫نەبووبم‪ ،‬هەروەها راس���تگۆیی زۆر پێویستە بۆ‬ ‫ژن و مێ���رد‪ ،‬حەزەك���ەم گرنگیم پێب���دات بتوانم‬ ‫هونەرەكەم بكەم‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر پ���ارەی نەبێ���ت و پێش���مەرگە‬ ‫بێت؟‬ ‫مەهاباد‪ :‬پارە گرنگ نییە‪ ،‬كەس���ایەتی هەموو‬ ‫شتێكە‪ ،‬پێشمەرگەش بێت جێی شانازییە‪ ،‬گرنگ‬ ‫ئەوەیە چۆن من خۆشحاڵ دەكات‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪41‬‬


‫هونەری‬

‫تارا جاف‬ ‫لەگەڵ پشیلەكانی گەرەك‬ ‫سڤیل‪ :‬زانا دزەیی‬ ‫ت���ارا جاف وێنەیەكی خۆی لەگەڵ پش���یلەكانی گەڕەكەكەی‬ ‫خۆیان باڵوكردەوە و لەگەڵیدا نوسیویەتی "لەگەڵ پشیلەكانی‬ ‫گەڕەك"‪ ،‬دەش���ڵێت "پشیلە تایبەتمەندی خۆی هەیە‪ ،‬بۆیە حەز‬ ‫بە هاوڕێتی لەگەڵ پشیلە دەكەم"‪.‬‬ ‫هونەرمەن���د تارا جاف كە دانیش���تووی واڵت���ی بەریتانیایە‬ ‫لەوبارەی���ەوە بۆ (س���ڤیل) راگەیاند‪ ،‬كە ئەو هەمیش���ە پش���یلە‬ ‫هاوڕێی بووە و ئێستاش دوو پشیلە ئەندامی ماڵەكەی ئەوەن‪.‬‬ ‫گوتیشی "پشیلە كۆیالیەتی قبوڵ ناكات‪ ،‬وەكو سەگ نییە ببێتە‬ ‫كۆیلە و هەموو ش���تێك بە فەرمانی خاوەنەكەی بكات‪ ،‬پشیلە‬ ‫حەزی بە سەربەخۆییە و خاوەن بڕیاری خۆیەتی‪ ،‬لەبەرئەوە‬ ‫حەزم بە تێكەڵبوون و نزیك بوونەوە لەپشیلە هەیە‪ .‬ئێستاش‬ ‫بۆماوەی چەندین ساڵە دوو پشیلە لەماڵەكەمدا هەیە و وەكو‬ ‫ئەندامی ئەو ماڵەن و هاوڕێی یەكترین"‪.‬‬

‫‪ 42‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬


‫هونەری‬

‫یەكەم فیلمی ترسناكی كوردی بەرهەمدێت‬ ‫سڤیل‪ :‬پشتیوان‬ ‫یەك���ەم فیلمی ترس���ناك ك���ە دەرهێنەرەكەی ك���وردە بەناوی‬ ‫(نەعلەت���ی واڵت���ی دوو رووبارەكە) لە مانگی ئ���اب لە هۆڵەكانی‬ ‫سینەما دێتە نمایشكردن‪.‬‬ ‫ئەم فیلمە لەدەرهێنانی س���ینەماكاری كورد "الوەند عومەر"ە‪،‬‬ ‫كە پێشتر فیلمی "فرمێسكەكانی بێخاڵ"ی دەرهێناوە‪ ،‬بەاڵم فیلمی‬ ‫(نەعلەت���ی واڵتی دوو رووبارەكە) لەكوردس���تان وێنەی گیراوە‬ ‫و بەزمان���ی ئینگلیزی���ە‪ ،‬كۆمەڵێك ئەكت���ەر و هونەرمەندی كورد‬ ‫و ئەمەریكی تێیدا بەش���دارن‪ .‬وێنەگر و س���تافە هونەرییەكەشی‬ ‫ئەمریكیی���ن و بە تەكنیكێكی س���ینەمایی ب���ەرز بەرهەمهاتووە و‬ ‫بری ‪ 700‬هەزار دۆالری تێچووە‪.‬‬

‫شەمۆ و النیا بەیەكەوە نەگونجان‬

‫عارەب عوسمان‬ ‫چاوەڕێی فەریزەی حەجە‬ ‫سڤیل‪ :‬زانا دزەیی‬ ‫گۆرانیبێژ عارەب عوس���مان رایگەیاند‪ ،‬بەنیازە فەریزەی حەج‬ ‫جێبەجێ بكات‪ ،‬ئینجا دواتر لەكاری هونەری دووربكەوێتەوە‪.‬‬ ‫عارەب عوس���مان لەلێدوانێكیدا بە(سڤیل)ـی راگەیاند‪ ،‬لەمانگی‬ ‫رەمەزانان���دا ب���ەرۆژوو دەبێ���ت و ت���ەواو پابەن���دی رێس���ا و‬ ‫رێنماییەكانی دینی ئیس�ل�امە‪ ،‬هەروەها لەو بارەیەوە گوتیش���ی‬ ‫"جارێ���ك چوومەتە ماڵی خ���وا و عەمرەیەكم ك���ردووە‪ ،‬بەنیازم‬ ‫فەری���زەی حەجی���ش جێبەجێ بك���ەم‪ ،‬ئەگەر خوا تەم���ەن بدات"‪.‬‬ ‫لەبارەی كاتی حەجكردنەكەشی گوتی "كەی خوا كردیە قسمەت‪.‬‬ ‫گرنگ ئەوەیە نیازی حەجكردنم هەیە"‪.‬‬ ‫لەبارەی چارەنووسی ژیانی هونەرییەكەی دوای حەج‪ ،‬عارەب‬ ‫گوتی "ئەگەر ب���ووم بەحاجی لەگۆرانیگوت���ن دووردەكەومەوە‪،‬‬ ‫ئیتر بەس���ە پێویس���تە رێگە بەكەس���انی تر بدەی���ن ئیش بكەن و‬ ‫كاری ج���وان بكەن‪ ،‬خۆ هەر ئێمە نابین‪ ،‬بەتایبەت ئێس���تاش كە‬ ‫دەبینم گەنجی زۆر هاتوونەتە مەیدانی گۆرانی گوتن"‪.‬‬

‫سڤیل‪ :‬زانا دزەیی‬ ‫دوو پێشكەش���كارەكەی پرۆگرام���ی "پرس���یار گروپ" ش���ەمۆ و النیا‬ ‫بەیەك���ەوە نەگونجان و دواجار بەدووركردنەوەیان لەبەرنامەكە كۆتایی‬ ‫بەكێشەكەیان هات‪.‬‬ ‫پرۆگرامی "پرسیار گروپ" لەمێگا مۆڵ لەالیەن شەمۆ و النیا پێشكەش‬ ‫دەكرا‪ ،‬بەاڵم چەندینجار شەمۆ نارەزایی خۆی گەیاندە ئیدارەی "ئێن ئار‬ ‫تی"‪ .‬بەگوێرەی لێدوانی كەس���ێك لە ستافی بەرنامەكە كە نەیوست ناوی‬ ‫بنوسرێت گوتی "شەمۆ گلەیی ئەوەی هەبوو‪ ،‬كە النیا رێگە نادات شەمۆ‬ ‫لەپرۆگرامەكە قس���ە بكات و هەر خۆی قس���ە دەكات و بەرنامەكەی بۆ‬ ‫خۆی قۆس���تۆتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو گلەیەی ش���ەمۆ بەهەند وەرنەگیرا و النیا‬ ‫هەر بەمشێوازە بەردەوام بوو‪ ،‬كە جارێك شەمۆ توڕە بوو بەرنامەكەی‬ ‫جێهێش���ت و س���تافی بەرنامەك���ە چوون���ە ماڵ���ی ش���ەمۆ و جارێك���ی تر‬ ‫هێنایانەوە بۆ پرۆگرامەكە"‪.‬‬ ‫ئ���ەو كەس���ە هەروەها گوتیش���ی "بەاڵم النی���ا وەاڵمی ئ���ەوە بوو‪ ،‬كە‬ ‫ئ���ەم بەرنامەیە لەس���ەرەتادا هی خ���ۆی بووە و قبوڵ ناكات كەس���ی تر‬ ‫پێشكەش���كاری س���ەرەكی بەرنامەكە بێت جگە لەخۆی‪ ،‬دواجار ئیدارەی‬ ‫پرۆگرامەكە هەردووكیانیان دوورخس���تنەوە بۆئەوەی كەس���یان گلەیی‬ ‫نەكەن"‪.‬‬ ‫دوای ئەوەی بەرنامەكەی (حەمكۆ شۆ) بەبڕیاری وەزیری رۆشنبیری‬ ‫لەهەولێ���ر وەس���تێنرا‪ ،‬حەمك���ۆ گەڕای���ەوە واڵت���ی بەریتانی���ا و لەالپەرە‬ ‫تایبەتییەك���ەی خۆی لەفەیس���بووك زوو زوو پۆس���ت باڵودەكاتەوە‪ ،‬كە‬ ‫تێیدا رەخنە لەسیستەمی كاری هونەری لەكوردستان دەگرێ و دواجار‬ ‫نامەیەكی گلەیی بۆ سەرۆكی هەرێم نوسی‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪43‬‬


‫رەنــگاوڕەنـ ــگ‬

‫تەنیا كیم كارداشیان‬ ‫بەم رۆڵە ئابڕوبەرانەیە‬ ‫رازی بووە‬ ‫دەرهێنەرێك����ی هین����دی‬ ‫"س����ایف"‬ ‫بەن����اوی‬ ‫بیرۆك����ەی فیلمێك����ی‬ ‫تازەی خۆی و رۆڵی‬ ‫ئافرەتە پاڵەوانەكەی‬ ‫نێ����و فیلمەك����ەی بۆ‬ ‫چەندین ئەكتەری‬ ‫ئافرەتی هۆلیود‬ ‫خس����تۆتەڕوو‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم بەهۆی‬ ‫رۆڵی نەش����یاو‬ ‫و نزی����ك ل����ە‬ ‫پۆرنۆی پاڵەوانی‬ ‫فیلمەكەوە‪ ،‬هیچ‬ ‫كام ل����ە خانمە‬ ‫ئەكتەرانی هۆلیود‬ ‫ئ����ەم رۆڵەی����ان قبوڵ‬ ‫نەكردووە‪ ،‬تەنیا "كیم‬ ‫كارداشیان" نەبێت‪.‬‬ ‫كارداش����یان خ����ۆی‬ ‫لەب����ارەی فیلمەكەوە‬ ‫دەڵ����ێ "قێزەوەنترین‬ ‫و بوێرتری����ن فیلمە"‪،‬‬ ‫ب����ەو پێی����ەی ئ����ەو‬ ‫فیلم����ەی بۆلیود زۆر‬ ‫و‬ ‫ئابڕوبەرانەی����ە‬ ‫دیمەن و گرتەی رووت‬ ‫و سێكسی تێدایە‪ ،‬كە هیچ‬ ‫ئەكتەرێك����ی هۆلیود جگە‬ ‫ل����ە كارداش����یان قبوڵی����ان‬ ‫نەكردووە‪.‬‬

‫‪ 44‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫بڕۆ بۆ زیمبابۆیی و‬ ‫ببە بە ملیاردێر‬ ‫پارێ���زگاری بانكی ناوەن���دی "زیمبابۆی"‬ ‫رایگەیان���د‪ ،‬ك���ە خەڵكی زیمباب���ۆی دەتوانن‬ ‫دراوی واڵتەكەی���ان (دۆالری زیمبابۆی) بگۆڕن‬ ‫ب���ۆ دۆالری ئەمریكی‪ ،‬بەجۆرێ���ك لەبەرامبەر هەر ‪35‬‬ ‫كوادرلیۆن دۆالری زیمبابۆیدا‪ ،‬دەتوانن دۆالرێكی ئەمریكی بەدەس���ت بهێنن‪ .‬بەاڵم كوادرلیۆن‬ ‫چ ژمارەیەكە و چەند سفری هەیە؟‬ ‫كوادرلی���ۆن ‪ 15‬س���فری هەی���ە و دەكاتە ی���ەك ملیۆن ملی���ار‪ ،‬یاخود هەزار بلی���ۆن‪ .‬بەجۆرێك‬ ‫بەپێ���ی لێكدانەوەك���ەی بانك���ی ناوەن���دی زیمباب���ۆی‪ ،‬ه���ەر دۆالرێك���ی ئەمریكی یەكس���انە بە‬ ‫(‪ )1.000.000.000.000.000‬دۆالری زیمباب���ۆی‪ .‬ب���ۆ روونكردن���ەوەی زیاتر‪ ،‬هەر س���ەنتێكی‬ ‫دۆالری ئەمریكی (كە دۆالری ئەمریكی ‪ 100‬سەنتە) بەرامبەر بە ‪ 500‬ملیار دۆالری زیمبابۆیە!‬ ‫ئەمە كێش���ەیەكی گەورەی بۆ هاواڵتیانی زیمبابۆی دروس���تكردووە‪ ،‬بەجۆرێك هەڵئاوسانێكی‬ ‫زۆر گەورەی دروس���تكردووە و خەڵكی ئەم واڵتە ناچارن گەر بۆ كڕینی میوە و پێداویس���تی‬ ‫رۆژانەیان بچنە بازاڕ‪ ،‬چەند جانتایەكی گەورەی پڕ دۆالری زیمبابۆی لەگەڵ خۆیاندا ببەن!!‬

‫گرانبەهاترین جۆری قاوە لە پاشەڕۆی فیل بەرهەمدێت‬ ‫لەباك����ووری تایلەن����د‪ ،‬گرانبەهاترین جۆری‬ ‫قاوە‪ ،‬لە پاشەڕۆی فیلی تایلەندیەوە بەرهەم‬ ‫دەهێنرێت‪ ،‬بەاڵم چۆن؟‬ ‫سەرەتا دەنكە قاوەی جۆری "بالك ئیڤۆری"‬ ‫وەك عەلەف دەرخواردی فیلەكانی دەدەن‪.‬‬ ‫پاش����ان چەند كرێكارێكی تایبەت بەم كارە‪،‬‬ ‫چاودێ����ری فیل����ەكان دەك����ەن و دەنكە قاوە‬ ‫ساغەكان لەپاش����ەڕۆی فیلەكان دەردەهێنن‬ ‫و دەیش����ۆنەوە و وش����كی دەكەنەوە‪ ،‬ئینجا‬ ‫جۆرێكی قاوەی نایابی لێ دروست دەكەن‪،‬‬ ‫كە لە جیهاندا گرانبەهاترینە‪.‬‬ ‫خاوەن����ی ئ����ەو پڕۆژەیە دەڵێ "گ����ەدەی فیل‬

‫وەك قاپێك����ە ب����ۆ كواڵندنێكی لەس����ەرخۆی‬ ‫قاوەك����ە‪ ،‬پاش����ان تامەك����ەی لەگ����ەڵ ئ����ەو‬ ‫گژوگیا و میوەی����ە تێكەڵ دەكات‪ ،‬كە فیلەكە‬ ‫دەیخوات"‪.‬‬

‫لەمس����اڵدا تەنیا ‪ 150‬كیلۆ لەم جۆرە قاوەیە‬ ‫بەرهەمهات����ووە‪ ،‬ه����ەر فنجانێكی بچووكیش‬ ‫ل����ەم قاوەیە‪ ،‬بە نزیك����ەی ‪ 12‬یۆرۆیە‪ .‬بەاڵم‬ ‫خاوەن����ی پڕۆژەك����ە دەڵ����ێ زۆرج����ار زیانی‬ ‫زۆری لێدەكەوێت‪ ،‬چونك����ە فیلەكان لەكاتی‬ ‫پەڕین����ەوە لەڕووبار‪ ،‬یان یاریكردنیان لەناو‬ ‫ئ����اودا‪ ،‬لەوێ پاش����ەڕۆكەیان فڕێ����دەدەن و‬ ‫ناتوانرێت دەنكە قاوەكانی تێدا كۆبكرێتەوە!‬


‫رەنــگاوڕەنـ ــگ‬

‫باوەڕی بە نەشتەرگەری‬ ‫جوانكاریی نیە‬ ‫خانم���ە ئەكت���ەری جیهان���ی و ب���ە رەچەڵ���ەك لوبنان���ی‬ ‫"س���ەلما حایك" ئاش���كرای ك���رد‪ ،‬كە ئەو تا ئێس���تا هیچ‬ ‫نەش���تەرگەریەكی جوان���كاری ئەنج���ام ن���ەداوە‪ ،‬چونكە‬ ‫باوەڕی وایە ئەم نەشتەرگەریانە زۆر مەترسیدارن‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەگ���ەڵ ئەوەش���دا حایك���ی تەم���ەن ‪ 49‬س���ااڵن‬ ‫رەتینەك���ردەوە‪ ،‬ك���ە ل���ە داهات���وودا پەن���ا بۆ ئ���ەم جۆرەی‬ ‫نەش���تەرگەریە بب���ات‪ .‬لەوبارەش���ەوە دەڵێ "لەئێس���تادا هیچ‬ ‫بەرنامە و پالنێكم بۆ ئەم جۆرە نەش���تەرگەرییە نیە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫داهاتوودا نازانم ئەنجامی دەدەم یاخود نا"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪45‬‬


‫هاوێنە‬

‫خوێندەواری نیە و چەندین بەهرەی تێدا كۆبۆتەوە‬

‫به‌كر سازڤان‪ ،‬جمناستیك و‬ ‫به‌یتاریش بووه‌!‬ ‫بەهرەیەكم هەیە‪ ،‬به‌چاو سه‌یری هه‌ر شتێكم كردبێ‪،‬‬ ‫دواتر خۆم چا�كتر دووبارەم‌ كردۆته‌وه‬ ‫محه‌مه‌د گۆران‬

‫به‌ك���ر جمناس���تیك‪ ،‬له‌ئاو و چل���ووره‌ و‬ ‫به‌نزین و نه‌وت و پاقالوه‌ و فتیل فرۆشیەوە‬ ‫ده‌س���تیپێكردووه‪ ،‬ئینج���ا نانه‌واخان���ه‌ و‬ ‫كرێكاری و ئیش���ی دیوار‪ ‌،‬تاگه‌یشته‌ساز و‬ ‫ته‌پڵ فرۆشتن! به‌كر ده‌ڵێ "من خوێنده‌واریم‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم خ���اوه‌ن به‌هره‌یه‌ك���م‪ ،‬به‌چاو‬ ‫س���ه‌یری هه‌ر ش���تێكم كردبێ‪ ،‬پاشتر خۆم‬ ‫چاكتر دووبارەم‌ كردۆته‌وه"‌‪.‬‬ ‫به‌ك���ر ب���ه‌زۆر ش���ێوه ده‌س���تڕه‌نگینی و‬ ‫به‌ه���ره‌ی خ���ۆی تاقیكردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ماوەیە‌ك‬ ‫وه‌رزشوان و پاشتر راهێنه‌ری جمناستیك‬ ‫ب���ووه‌‪ .‬دوات���ر كاری به‌یت���اری ك���ردووە‬ ‫و له‌وه‌ش���ەوە‌ نازن���اوی "به‌ك���ر به‌یت���ار"ی‬ ‫وه‌رگرت���ووه‌‪ ،‬ئینج���ا كاری ده‌س���تیی و‬ ‫فۆلكلۆری���ی‪ ،‬دواج���ار بۆت���ە‌ س���ازڤان و‬ ‫چایخانه‌یەكشی به‌و ناوه‌ داناوه‌‪.‬‬ ‫به‌ك���ر س���ازڤان‌ئێس���تادا له‌دوكانه‌ك���ه‌ی‬ ‫خۆی له‌ژێر قه‌اڵ‪ ،‬جگه‌ له‌فرۆش���تنی ساز و‬ ‫ته‌پڵ و هه‌ندێك كاری ده‌س���تی فۆلكلۆریی‪،‬‬ ‫به‌به‌رده‌وامی خول���ی فێربوونی میوزیكیش‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ و ده‌ڵێ "ته‌حه‌دا ده‌كه‌م به‌هه‌موو‬ ‫سه‌نته‌ر و رێكخراو و كۆمه‌ڵه‌ هونه‌رییه‌كانی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم‪ ،‬به‌قه‌ت من ل���ه‌و دوكانه‌‬ ‫بچووك���ه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌ی نۆت���ه‌ی ئه‌كادیم���ی‪،‬‬

‫‪ 46‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫خه‌ڵكیان فێری میوزیك‌كردبێت"‌!‬ ‫به‌كر حوس���ێن‪ ،‬كه‌ یه‌كه‌مج���ار به‌ "به‌كر‬ ‫جمناس���تیك" ناوی ده‌ركرد‪ ،‬بۆ سڤیل باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ چی بووه‌ هۆكاری ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌شت ساڵ یاری جمناستیك بكات و پاشتر‬ ‫ببێت���ه‌ راهێنه‌ر‪ ،‬ئینج���ا دڵس���اردبوونه‌وه‌ی‬ ‫و وازهێنان���ی یه‌كجاره‌ك���ی‪ .‬به‌ك���ر ده‌ڵ���ێ‬ ‫"له‌ته‌مه‌ن���ی هه‌رزه‌كاریی���دا رۆژێك چوومه‌‬ ‫س���ینه‌ما س���ەاڵحه‌دین‪ ،‬فیلمێك���ی ئه‌میت���اب‬ ‫ش���ارابی ئیشی ده‌كرد‪ ،‬له‌یه‌كێك له‌گرته‌كان‬ ‫ئه‌میتاب ته‌قڵه‌یه‌كی له‌سه‌ر سه‌یاره‌یه‌ك لێدا‪،‬‬ ‫ئه‌و دیمه‌نه‌ له‌مێش���كم كۆپی بوو‪ ،‬به‌وجۆره‌‬ ‫ح���ه‌زم چووه‌ ئ���ه‌و یاریی���ه‌ و راهێنه‌ره‌كه‌م‬ ‫كاك قاس���م فێری ك���ردم‪ ،‬به‌اڵم دواتر خۆم‬ ‫خۆهه‌ڵدان له‌ش���وێنی ب���ه‌رزم بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫له‌هه‌ولێر داهێنا و توانیم له‌به‌رزایی حه‌وت‬ ‫مه‌تر له‌سه‌ر س���ه‌یاره‌ خۆم فڕێبده‌مه‌ سه‌ر‬ ‫چیمه‌نت���ۆ به‌ب���ێ دانان���ی ئیس���فه‌نج‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫م���ن ك���ردم‪ ،‬دوای خ���ۆم دووب���اره‌ نه‌بۆوه‌‬ ‫كه‌س���ه‌كی دیك���ه‌ نەیتوان���ی له‌به‌رزایی زۆر‬ ‫خۆی هه‌ڵبدا"‪.‬‬ ‫به‌كر جمناس���تیك ماوه‌ی هه‌ش���ت س���اڵ‬ ‫له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و یاریی���ه‌ ب���ه‌رده‌وام ده‌ب���ێ و‬ ‫چه‌ندین كه‌سیش له‌سه‌ر ده‌ستی ئه‌و فێری‬ ‫یارییه‌كه‌ بوونه‪ ،‬به‌اڵم دواتر به‌هۆی بژێوی‬ ‫ژی���ان و هاوكارینه‌كردن���ی‪ ،‬بەیه‌كج���اری‬

‫ده‌ستبه‌رداری كاره‌كه‌ی بووه‌‪" .‬حه‌یف ئه‌و‬ ‫یاریی���ه‌ له‌هه‌ولێر له‌ناو چ���وو‪ ،‬نامه‌وێ هه‌ر‬ ‫باسیشی بكه‌م و ده‌روونم ئازار بده‌م"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌وكات���ه‌ی ی���اری جمناس���تیكی‬ ‫‌ك���ردووه‌‪ ،‬فێ���ری به‌یتاری���ش ب���ووه‌‪ ،‬به‌كر‬ ‫ده‌ڵ���ێ "له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی سروش���تی یارییه‌كه‌‬ ‫به‌ربوون���ه‌وه‌ی زۆرب���وو‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫یاریزانه‌كان لەشوێنێكدا ئازار یان شكانیان‬ ‫ده‌بوو‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ده‌بووه‌ ه���ۆكاری ئه‌وه‌ی‬ ‫ش���اره‌زایی له‌هه‌م���وو ج���ۆره‌ ش���كان و‬ ‫ئازارێكی ئێسك په‌یدا بكه‌ی"‪ .‬بەكر وایلێدێت‬ ‫جگه‌ له‌یاریزانه‌كان‪ ،‬خه‌ڵكی دیكه‌ش دێنه‌الی‬ ‫و ده‌ڵ���ێ "بێ به‌رامبه‌ر ئه‌و ئیش���ه‌م ده‌كرد‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ الی م���ن هه‌م���ووكات مرۆڤایه‌ت���ی‬ ‫زۆر له‌پ���اره‌ گرنگت���ر‌بووه‪ ،‬ل���ه‌و بواره‌ش‬ ‫خزمه‌تم به‌ده‌یان كه‌س كردووه‌ كه‌ ش���كان‬ ‫و ئازاره‌كه‌ی زۆر قورس بووه‌"‪.‬‬ ‫به‌كر له‌ شكان و سه‌وه‌فانی مل و بڕبڕاگه‌‬ ‫و چه‌ندین الیه‌نی دیكه‌ی پزیش���كی قس���ه‌ی‬ ‫زۆری هه‌یه‌ و ده‌ڵێ "له‌و كاره‌مدا سوودێكی‬ ‫زۆرم له‌ئه‌ش���یعه‌ی ره‌نی���ن وه‌رده‌گ���رت"‪،‬‬ ‫ه���ەروەك ب���اس ل���ه‌زۆر جۆری ش���كان و‬ ‫چاره‌س���ه‌ری ده‌كات و ده‌ڵ���ێ "ئه‌وان���ه‌ی‬ ‫ئازاری فه‌قه‌رات و س���ه‌وه‌فانی ملیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫باشترین چاره‌سه‌ر بۆیان‌ رۆیشتنی زۆر و‬ ‫مه‌له‌وانییه‌ نه‌وه‌ك‌نه‌شته‌رگه‌ری"‪‌‌.‬‬ ‫به‌كر سازڤان ‪ 28‬ساڵه‌ له‌و دوكانه‌ی ژێر‬


‫هاوێنە‬

‫ق���ه‌اڵ كارده‌كات‪ ،‬ماوەی���ەك كاری ماف���وور‬ ‫و دوات���ر پیش���ه‌ی ده‌س���تی و به‌رهه‌م���ی‬ ‫فۆڵكلۆری‪ ،‬ئینجا ساز و ته‌پڵ فرۆشی‪ ،‬ده‌ڵێ‬ ‫"جاران شتی فۆلكلۆریم دروستده‌كرد وه‌ك‬ ‫هه‌گبه‌ی كوردی و س���ه‌رده‌رگا و رس���ته‌ی‬ ‫كورده‌واری و زۆر شتی دیكه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫قس���ه‌ و توانج���ی خه‌ڵك س���اردبوومه‌وه‌ و‬ ‫وازم هێنا‪ .‬چه‌ندینج���ار پێیان ده‌گوتم ئه‌وه‌‬ ‫كورتانی كه‌ر دروستده‌كه‌ی"؟!‬ ‫به‌ك���ر له‌و پیش���ه‌ و به‌هرانه‌ی ئه‌زموونی‬ ‫ك���ردووه‌‪ ،‬له‌هه‌م���ووان زیات���ر به‌پیش���ه‌ی‬ ‫سازفرۆشییه‌كه‌ی ئاس���ووده‌یه‌ و زۆربه‌ی‬ ‫كات ك���ه‌ به‌پێ���ش دوكانه‌ك���ه‌ی گ���وزه‌ر‬ ‫ده‌ك���ه‌ی‪ ،‬ئ���ه‌و به‌س���ازه‌كه‌ی ئاوازێ���ك‬ ‫ده‌چ���ڕێ‪ .‬زۆر ب���ه‌وردی مێژووی س���از و‬ ‫هاتن���ی له‌میزۆپۆتامی���اوه‌ و تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫ش���یده‌كاته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئام���اژه‌ی ب���ۆ ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی س���از ئامێره‌ك���ی میوزیك���ی‬ ‫كوردیی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ع���ه‌ره‌ب یان فارس‬ ‫و ت���ورك و ئازه‌ر و هه‌ر میلله‌ته‌ك بیژه‌نێ‪،‬‬ ‫دواجار هه‌ر ده‌نگی كوردی لێوه‌دێت! به‌كر‌‬ ‫ده‌ڵ���ێ "زۆر حه‌زده‌ك���ه‌م هه‌م���وو كوردێك‬ ‫سازێكی له‌ماڵه‌وه‌ هه‌بێ"‪ .‬پێشیوایە پێویسته‌‬ ‫هه‌موو كه‌س���ێك رۆژان���ه‌ نیوكاتژمێر گوێ‬ ‫له‌مۆسیقا بگرێ‪.‬‬ ‫بەكر ئێستا سه‌رباری ئه‌وه‌ی ئاسووده‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دیس���انه‌وه‌ له‌و كاره‌ش���ی دڵڕه‌نجانی‬

‫زۆری پێوه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی ستایش���ی‬ ‫زۆری كوردان���ی هه‌نده‌ران���ی ك���رد ك��� ‌ه‬ ‫له‌هاتنه‌وه‌یان بۆ هه‌ولێر سه‌ردانی ده‌كه‌ن و‬ ‫رێز له‌پیش���ه‌كه‌ی ده‌گرن‪" ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌كی‬ ‫گش���تی میلله‌تی ئێمه‌ حه‌ز له‌هونه‌ر ناكه‌ن"‪،‬‬ ‫به‌كر ده‌شڵێ "دڵم زۆر ده‌هێشی له‌و كاره‌م‪،‬‬ ‫هه‌فت���ه‌ نییه‌ كچێك یان كوڕێك س���ازه‌كه‌ی‬ ‫نه‌هێنێت���ه‌وه‌ و نه‌ڵ���ێ باوك���م هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‬ ‫لێك���ردووم له‌ماڵ���ه‌وه‌ ده‌رم ب���كات ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ئه‌و س���ازه‌ نه‌هێنم���ه‌‌وه‌"‪ .‬وه‌ك به‌ڵگه‌یه‌كیش‬ ‫بۆ قس���ه‌كانی‪ ،‬به‌ك���ر له‌مۆبایله‌كه‌ی وێنه‌ی‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌ی باسك و قاچی چه‌ند كه‌سێكی‬ ‫نیش���انداین‪ ‌،‬كه‌ له‌الیه‌ن باوكییانه‌وه‌ به‌هۆی‬ ‫كڕینی سازه‌وه‌ لێیاندرابوو‌‪.‬‬ ‫وه‌ك زۆرب���ه‌ی پیش���ه‌كانی دیكه‌ی‪ ،‬به‌كر‬ ‫به‌ب���ێ مامۆس���تا فێری ژه‌نینی س���از بووه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌تا س���ازێكی كڕی���وه‌ و رۆژانه‌ چه‌ند‬ ‫كاتژمێرێ���ك ژه‌نیوێت���ی تاوه‌كو ش���اره‌زای‬ ‫ده‌نگه‌ژێیه‌كان بووه‌‪ ،‬پاش���تر خۆی ئاوازی‬ ‫زۆر له‌گۆرانییه‌كانی ژەنیوە‪ .‬وه‌ك ئاماژه‌ی‬ ‫پێدا "س���ازه‌كان هه‌موو ده‌س���تكردی واڵتی‬ ‫توركی���ان‪ ،‬نرخه‌كانی���ش ل���ه‌ ‪ 10‬ه���ه‌زاری‬ ‫بریم���ه‌ر تاوه‌ك���و ه���ه‌زار دۆالری تێدای���ه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی "ته‌پڵ"ه‌كان���ی ناو دوكانەكە‌ش���ی‪،‬‬ ‫به‌ك���ر ئام���اژەی ب���ۆ ئه‌وه‌كرد‪ ،‬كه‌ به‌ش���ی‬ ‫زۆری خ���ۆی دروس���تیان ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫وه‌ك گوتی "به‌ش���ێك له‌وانه‌ی دروس���تیان‬

‫هه‌فتانه‌‌ كچێك‬ ‫یان كوڕێك بەهۆی‬ ‫هەڕەشەی باوكیانەوە‬ ‫سازەكەیان دەهێننەوە‬ ‫ده‌كرد ئێس���تا پێیان حه‌رامه‌ و به‌ش���ێكیش‬ ‫به‌هۆی به‌كارهێنان���ی له‌الیه‌ن دۆمه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫لێ���ی ده‌س���ڵه‌منه‌وه‌‪ ‌،‬بۆی���ه‌ خه‌ریك���ه به‌ره‌و‬ ‫له‌ناوچوون ده‌چێ"‪.‬‬ ‫به‌كری سازڤان ته‌مه‌نی ‪ 41‬ساڵه‌‪ ،‬ژیانی‬ ‫هاوس���ه‌ری به‌یه‌كه‌وه‌ن���اوه‌ و كچێ���ك و‬ ‫كوڕێكی هه‌یه‪ ،‬ئێستا له‌ته‌نیشت دوكانه‌كه‌ی‬ ‫چایخانه‌یەكیش���ی به‌ناوی س���ازڤان داناوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ڵێ "زۆربه‌ی ئێواران كه‌ س���ازم ده‌ژه‌نی‪،‬‬ ‫خه‌ڵكێك لێ���م كۆده‌بوونه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ بیرۆكه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌م بۆ ه���ات چایخانەی���ە‌ك دابنێم‪ ،‬هه‌م‬ ‫خه‌ڵكه‌ك���ەش دادەنیش���ێ و ه���ه‌م گ���وێ‬ ‫له‌میوزیك دەگرن"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪282‬‬

‫‪2015/6/20‬‬

‫‪47‬‬


‫شەموان‬

‫بێڵ گیتس و وەزیر و مەسئولە كوردەكان‬

‫پشتیوان عەبدوڵاڵ‬

‫ئ����ەو كاتەی كە "بێڵ گیتس"ی ملیاردێری‬ ‫ناس����راوی دونی����ا ه����ەژار و كەمدەرام����ەت‬ ‫بوو‪ ،‬رۆژێكیان حەزی چووە خوێندنەوەی‬ ‫رۆژنامەی����ەك‪ ،‬ب����ەس پ����ارەی كڕین����ی‬ ‫رۆژنامەك����ەی پێنەب����وو‪ ،‬مێردمنداڵێك����ی‬ ‫رەشپێس����ت رۆژنامەف����رۆش ب����وو‪ ،‬كاتێك‬ ‫مێردمنداڵە رەشپێس����تەكە هەس����تیكرد بێڵ‬ ‫گیتس حەزی لەخوێندنەوەی رۆژنامەیە و‬ ‫پ����ارەی كڕینی پێنی����ە‪ ،‬بانگیی كرد و گوتی‪:‬‬ ‫فەرموو ئەم رۆژنامەیە لەمنەوە پێش����كەش‬ ‫بەتۆ‪.‬‬ ‫لەوەاڵم����دا بێ����ڵ گیت����س گوت����ی‪ :‬چ����ۆن‬ ‫دەب����ێ بی����دەی بەم����ن خ����ۆت هەژاری����ت؟‬ ‫مێردمنداڵەك����ەش گوت����ی‪ :‬م����ن حەزدەكەم‬ ‫پ����ڕ بەدڵ ئەم رۆژنامەیە لەبەش����ە قازانجی‬ ‫داهات����ی خ����ۆم پێش����كەش بەت����ۆی بك����ەم‪،‬‬ ‫حەزدەكەم بیبەخشم بە تۆ‪.‬‬ ‫بێ����ڵ گیت����س زۆر سوپاس����ی ك����رد و‬ ‫رۆژنامەكەی لێوەرگرت‪.‬‬

‫‪ 48‬ژمار ‌ه ‪2015/6/20 282‬‬

‫ماوەیەكی تر جارێكی دی گیتس حەزی‬ ‫لەگۆڤارێك بوو‪ ،‬دووبارە هەمان مێردمنداڵ‬ ‫گۆڤارەك����ەی بەدی����اری بەخش����یە گیتس و‬ ‫ئەوی����ش لەوەاڵم����دا گوت����ی‪ :‬چ����ۆن دەبێ؟‬ ‫جارەكەی تریش رۆژنامەیەكت پێدام‪ ،‬ئاخر‬ ‫چۆن ش����تی وا دەبێت‪ .‬مێردمنداڵەكە گوتی‪:‬‬ ‫گ����وێ مەدەرێ هاوڕێ‪ ،‬گرنگ بەختەوەرم‪،‬‬ ‫كە وەك دیارییەك بیبەخشم بە تۆ‪.‬‬ ‫دوای یانزە س����اڵ بێڵ گیتس دەوڵەمەند‬ ‫دەبێ����ت و دەبێت����ە ملیاردێ����ری ناس����راوی‬ ‫دونیا‪ ،‬ئەو مێردمنداڵە لەبیرناكات‪ ،‬یەكسەر‬ ‫لیژنەیەك����ی ف����راوان پێكدێن����ێ ب����ۆ ئەوەی‬ ‫هەرچۆنێك بێت و لەهەر شوێنێك بێت ئەو‬ ‫مێردمنداڵ����ە كە ئێس����تا گەورە ب����ووە‪ ،‬بۆی‬ ‫پەیدا بكەن و بیهێنە الی‪.‬‬ ‫دوای گەڕانێك����ی زۆر مێردمنداڵ����ە‬ ‫رەشپێس����تەكە دەدۆزن����ەوە‪ ،‬ك����ە بب����ووە‬ ‫پاسەوانێكی بینایەك‪.‬‬ ‫كاتێ����ك دێت����ە بەردەم����ی‪ ،‬بێ����ڵ گیت����س‬ ‫لێیدەپرس����ێ ك����ە ئای����ا ئ����ەو دەناس����ێت؟‬ ‫مێردمنداڵەكە لەوەاڵم����دا دەڵێ‪ :‬بەڵێ كەس‬ ‫هەیە بێ����ڵ گیتس����ی ملیاردێری ناس����راوی‬ ‫جیهان نەنانسێت؟‬ ‫بێ����ڵ گیت����س دەڵ����ێ‪ :‬م����ن هەم����ان ئ����ەو‬ ‫كەس����ەم كە رۆژێك ل����ەرۆژان تۆ رۆژنامە‬ ‫و گۆڤارێك����ت پێبەخش����یم‪ ،‬ئ����ەو كات����ەی‬ ‫پ����ارەی كڕینیانم نەب����وو‪ ،‬ئەم����ە دەزانیت؟‬ ‫مێردمنداڵەك����ە دەڵێ‪ :‬بەڵێ دەزانم‪ ،‬ش����تێكی‬ ‫ئاساییە و من بەدیاری بەخشیمە تۆ‪.‬‬ ‫بێ����ڵ گیت����س دەڵ����ێ‪ :‬كەوات����ە ئێس����تا من‬ ‫دەم����ەوێ قەرەب����ووی ئ����ەو بەخش����ینە‬ ‫گەورەیەی تۆ بكەمەوە‪ ،‬من كۆمەكی بە ‪50‬‬

‫واڵتی ئەفریقی دەبەخشم‪ ،‬ئێستای بایی ‪50‬‬ ‫واڵت كۆم����ەك و هاوكاریت دەكەم و چیت‬ ‫دەوێ دەتدەمێ‪ ،‬دەم بكەوە؟‬ ‫پی����اوە رەشپێس����تەكە دەڵێ‪ :‬ت����ۆ ناتوانی‬ ‫كۆمەك����ی من بكەیت و پارەم پێببەخش����ی‪،‬‬ ‫چونك����ە من پێویس����تم بەهیچ نیی����ە‪ .‬بەهیچ‬ ‫جۆرێ����ك ناتوان����ی پاداش����تی بەخش����ینی‬ ‫دیاریەك����ەی م����ن بدەیت����ەوە و سوپاس����ت‬ ‫دەكەم‪.‬‬ ‫بێڵ گیت����س لەوەاڵمدا دەڵێ‪ :‬وامزانی من‬ ‫دەوڵەمەندترین كەسی جیهانم‪ ،‬بەاڵم تۆ لە‬ ‫من دەوڵەمەندتری هاوڕێ‪.‬‬ ‫ج����ا قورب����ان ئەم����ە مەس����ەلەی گیت����س‬ ‫و مێردمنداڵ����ە هاوڕێكەیەت����ی‪ ،‬ك����ە رێ����ك‬ ‫پێچەوان����ەوەی وەاڵمەك����ەی خۆم����ان و‬ ‫بەرپرس و وەزیر و مەس����ئولەكانیەتی‪ ،‬كە‬ ‫خەڵكانێك سەدان چاكەیان لەگەڵ كردوون‬ ‫و لەرۆژان����ی تەنگانە و دەربەدریدا هەموو‬ ‫شتێكیان پێشكەش كردوون‪ ،‬لەماڵ و حاڵی‬ ‫خۆیاندا نانیان داونێ و خزمەتیان كردوون‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ئێس����تا كە ئ����ەوان لە لوتك����ەن‪ ،‬ئەو‬ ‫شتانەیان لەبیر نییە و ناشیانەوێ بەبیریان‬ ‫بێتەوە‪ .‬ئەگ����ەر یەكێك هاوڕێی بەرپرس و‬ ‫مەس����ئولێك بێ����ت و رۆژێك ل����ە رۆژان لە‬ ‫تەنگان����ە و دەربەدریدا ه����اوكاری كردبێت‪،‬‬ ‫ئێس����تا بیەوێ بچێتە الی‪ ،‬بەرپرسەكە نەك‬ ‫هەرنایەوێ هاوكاری ئ����ەو برادەرە بكات‪،‬‬ ‫بەڵكو نایەوێ هەر چارەشی ببینێ‪ .‬ئەمەش‬ ‫ن����ەوەك لەبەرئ����ەوەی نەتوانێ هاوكاری و‬ ‫پاداش����تی بكات‪ ،‬بەڵكو تەنی����ا لەبەرئەوەی‬ ‫ش����ەرم دەكات و نایەوێ بەهیچ شێوەیەك‬ ‫رابردووی خۆی بیربێنێتەوە‪.‬‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.