ساڵی حەوتهم
روماڵكردنێكی بێالیەنانە
ژماره 305
شەممە 2015/12/26
خاوەن ئیمتیاز :ژیروان نوری
سەرنووسەر :مەریوان عومەر
بەڕێوەبەری هونەری :لوقمان رەشیدی
بەڕێوەبەری كارگێڕی :بەهرە حەمەڕەش
دەستەی نووسەران :بیالل سەعید
پێشەوا محەمەد
هەولێر ــ سەیداوە ــ شەقامی ئیسكان ــ كۆاڵنی 115
civilmagzaine
Tel: 0750 460 7290
نرخ ( )1500دینار
Email: mariwan_2014@yahoo.com
سەروەر خەلیل رزگار رەزا چوچانی
ژمارەی ریكالم07506515797 :
www.civilnews.net
چاپ :چاپخانەی رۆكسانا 07504675264
ژمار ه 305
2015/12/26
1
سياسەت
پاش كوتلە نۆرەی مینبەرە
ساڵی نوێ بۆ یەكێتی پڕ لە كێشە دەبێت! راوێژ كامەران
هەرچەن����دە ماوەیەك����ی زۆر كێش����ەكانی ناوخ����ۆی یەكێت����ی ب����ە هەڵپەس����ێردراوی ماونەت����ەوە ،ب����ەاڵم وا پێش����بینی دەكرێ����ت جارێكی دیكە و لەس����اڵی نوێدا بە جۆرێكی دیكەو لەژێر ناوی دیكەدا سەرهەڵبدەنەوە، ئەم����ەش پ����اش ئ����ەوەی چەن����د جارێ����ك كۆنگ����رەی چوارەم����ی یەكێت����ی دواخ����را و كۆمەڵێ����ك كێش����ەی زۆر لەنێ����وان دوو باڵە س����ەرەكیەكەی نێو یەكێت����ی ،كە باڵی خەتی
2ژمار ه 2015/12/26 305
گش����تی بەس����ەرۆكایەتی هێ����رۆ ئبیراهی����م ئەحمەد و باڵی جێگرانی س����كرتێری گشتی بەس����ەرۆكایەتی هەریەك����ە لەكۆس����رەت ڕەس����وڵ و بەرهەم س����اڵح بەڕێوە دەبران. ك����ە دواج����ار گەیش����تە ئ����ەوەی كۆس����رەت رەس����وڵ عەلی و د .بەرهەم س����اڵح دەست لەپۆس����تی جێگری س����كرتێری گش����تی ئەو حزبە بكێشنەوە ،بەاڵم ئەمەش نەبووە هۆی ئەوەی كێشەكان چارەسەر بكرێن .ئێستاش قسەو باس لەس����ەر دروستكردنی مینبەری سەربەخۆی خۆیان لەنێو حزبەكەدا گەرمە.
وەك بەشێك لەبەرپرسانی سیاسی لەنێو یەكێتیدا باس����ی لێوە دەكەن ،دروستكردنی مینبەری س����ەربەخۆ لەنێو ئەو حزبەدا بەو مانای����ە دێ����ت ،كە لەنێ����و یەك حزب����دا چەند مینبەرێك����ی جیاواز هەبێت ،كە هەر یەكەیان مومارەس����ەی دەس����ەاڵتەكانی خۆیان بكەن لەچوارچێ����وەی یەك حزبدا ،ب����ەاڵم بەچەند بەرەیەك����ی جی����اواز ك����ە ب����ە (مینب����ەر) ناو ب����راوە .ب����ەرزان ئەحم����ەد ك����وردە ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی وێڕای ئاماژەدان بەم زانیاریەی سەرەوە بەسڤیلی گوت "كۆمەڵێكی
سياسەت
زۆر كێشەی ناوخۆیی لەنێو یەكێتیدا كەڵەكە بوون����ە و تائێس����تاش چارەس����ەر نەكراون، ه����ەر بۆیە پێویس����تە چارەس����ەرێكی ژیرانە بدۆزرێتەوە ،تا حزبەكە لە پارچە پارچەبون بپارێزرێ����ت ،ه����ەر بۆی����ە دروس����تكردنی مینبەری����ی جیاواز چارەس����ەرێكی گونجاوە و ب����ە مان����ای چون����ە دەرەوەش لەحزبەك����ە نایەت ،وەك هەندێك لێكدانەوەی بۆدەكەن، یەكێتیش لەسەرەتای دروستبوونیەوە چەند مینبەرێكی جیاواز بووە و توانویشیەتی بەو ج����ۆرە س����ەركەوتووتر بێت ل����ەم قۆناغەی ئێستای". بەرزان ئەحمەد كوردە رەتیشی كردووە هی����چ پرۆژەیەك����ی چاكس����ازی كارپێك����راو لەنێ����و حزبەكەی����دا هەبێ����ت ،ئ����ەو گوت����ی "ئەوەی كە هەب����ووە تەنها هەوڵی كۆمەڵێك لەكادیرانی پێش����كەوتووی یەكێتی بووە بۆ چارەس����ەركردنی كێش����ەكان لەسەر مێزی گفتوگ����ۆ ،ب����ەاڵم تائێس����تا هی����چ پرۆژەیەكی نوس����راو بۆ ئ����ەو مەبەس����تە لەبەردەس����تدا نییە". قس����ەكردن لەس����ەر دروس����تكردنی
مینب����ەر لە كاتێكدایە ،كە پێش����تریش یەكێتی ئەزمونێكی هاوشێوەی هەبووە ،بەو پێیەی سێ بەرەی سەرەكی كە ئەوانیش لە (خەتی گشتی ،كۆمەڵەی رەنجدەران ،بزووتنەوەی سۆشیالیس����ت) پێكهاتب����وون ،ب����ەاڵم ه����ەر زوو بزوتن����ەوەی سۆشیالیس����ت لەو حزبە هات����ە دەرەوە ،ك����ە لەكات����ی خۆی����دا زیان����ی گ����ەورەی لەیەكێت����ی دا ،دواتریش لەس����اڵی 2006سەركردەكانی كۆمەڵەی رەنجدەران و بەتایبەتی����ش نەوش����یروان موس����تەفا لەو حزبە جیابون����ەوە و دواتریش بزووتنەوەی گۆڕانیان دروس����تكرد ،هەر بۆیە قسەكردن لەس����ەر دروس����تكردنی مینبەری سەربەخۆ لەنێو حزبەكەدا پێشهاتێكی سەیر نییە. "حامی����د حاج����ی غال����ی" ئەندام����ی س����ەركردایەتی یەكێت����ی و بەرپرس����ی مەكتەب����ی كۆمەاڵیەت����ی ئ����ەو حزب����ەش ،كە س����ەركردەیەكی نزیك����ە لەبەره����ەم س����اڵح رەتیدەكاتەوە تائێستا هیچ هەوڵێكی فەرمی هەبێ����ت بۆ دروس����تكردنی مینبەر و ئەوەی ك����ە دەوترێ����ت ب����ە قس����ەی راگەیاندن����ەكان ناودەب����ات .ئەم بەرپرس����ەی یەكێت����ی تەنها
ئەوەندەی بە سڤیل گوت "ئێمە هیچ گفتوگۆ یاخ����ود پالنێكمان بۆ دروس����تكردنی مینبەر نەب����ووە ،ئەوەی كە دەوترێت تەنها دەنگۆیە و لەنێو راگەیاندنەكانەوەیە ،من وەك خۆشم ئامادەنیم هیچ مینبەرێك دروس����تبكەم ،بۆیە ئاگاداری كەسانی دیكەش نیم ،كە بیانەوێت كاری لەو جۆرە بكەن". ه����اوكات كادیران����ی ب����ااڵی یەكێتی����ش هەرچەن����دە ناش����ارنەوە ،ك����ە پرس����ی دروس����تكردنی مینب����ەر لەیەكێتی����دا گەرمە، ب����ەاڵم وەك "جوامێر س����ەركەوت" كادیری پێش����كەوتوی یەكێتی ئاماژەی پێدا ،تائێستا قس����ەكردن لەس����ەر دروس����تكردنی مینبەر لەراگەیاندن����ەكان و تۆڕەكۆمەاڵیەتیەكان����دا باس����ی لێ����وە دەكرێ����ت ،ب����ەاڵم گ����ەر وەك دەوترێت لەسەرەتای ساڵی نوێوە مینبەری س����ەربەخۆ لەنێ����و خۆی یەكێتیدا دروس����ت بكرێ����ت ،ئەوا بەدڵنیایەوە ش����تێكی ئاس����ایی نابێت .جوامێر س����ەركەوت بەس����ڤیلی گوت "یەكێتی بۆخ����ۆی حزبێك ب����ووە ،كە قبوڵی رەخن����ە و رەنگ����ی جیاوازی ك����ردووە ،هەر ب����ەو هۆیەش����ەوە بۆت����ە حزبێك����ی مۆدێرن. كێش����ەكانیش بەگفتوگ����ۆ چارەس����ەركراوە، بۆیە بەرای من جێگرانی س����كرتێری گشتی شتێك ناكەن لەدەرەوەی یەكێتی ،بەجۆرێك ك����ە حزبەكە بەرەو دابەش����بوون ببات ،ئەو قەیران����ەی ئێس����تاش لەنێ����و یەكێتی����دا هەیە بەه����ۆی غیاب����ی بەرێز م����ام جەاللەوەیەوە، بەاڵم نابێت كێشەكان بگاتە ئەوەی حزبەكە ب����ەرەو دابەش����بوون ببەن ،پێویس����تە لەنێو خ����ۆدا بەگفتوگ����ۆ چارەس����ەری كێش����ەكان بكەن". ئ����ەو كادی����رە پێش����كەوتووەی یەكێت����ی گوتیش����ی "ئێس����تا یەكێتی لەدۆخێك����دا نییە ك����ە ب����ەرە و بەش����ی جی����اوازی لێدروس����ت بك����ەن ،چونكە گەر ش����تێكی وا بك����ەن ،ئەوا زی����ان لەحزبێ����ك دەدەن ك����ە خاوەن����ی 19 ه����ەزار ش����ەهیدە ،یەكێت����ی جارێك����ی دیك����ە بەرگ����ەی جیابون����ەوە و لێكترازان����ی دیك����ە ناگرێ����ت ،لەئەگەری كارێكی لەو ش����ێوەیەدا زەرەرمەندی س����ەرەكی حزبەكە دەبێت ،كە هەموم����ان لەس����ایەیدا كۆبوینەتەوە ،چونكە گ����ەر ئ����ەو مینب����ەرە لەناوخۆی یەكێتیش����دا دروس����ت بكرێت ،ئەوا هەڵوێس����تی پارتەكە ل����ەدەرەوە الواز دەبێ����ت ،ئەوكات����ە حزب����ە سیاس����یەكانی كوردس����تان و الیەنەكان����ی دەریش����ەوە ناتوانن بۆچونێكی یەكگرتووی حزبەك����ە وەربگ����رن ،ب����ەوەش هەڵوێس����تی یەكێتی الواز دەكەن".
ژمار ه 305
2015/12/26
3
سياسەت
هەرێم كەمال ئاغا ،بەرپرسی مەڵبەندی دهۆكی یەكێتی:
قۆناغی دروستكردنی میمبەر لە ناو یەكێتی بەسەرچووە سەرۆكی پەرلەمان جورئەت و ئازایەتی ئەوەی نەبوو تەنها دوو رۆژ دانیشتنەكەی پەرلەمان دوابخات 4ژمار ه 2015/12/26 305
سياسەت
ئەگەر كێشەكان بەالبردنی سەرۆكی پەرلەمان چارەسەر بكرێن بۆ نا؟ خۆ بەردی كەعبە ناڕوخێت؟ حەق وایە گۆڕان مەمنونیش بێت
هەرێ���م كەم���ال ئاغ���ا ،ئەندام���ی س���ەركردایەتی یەكێت���ی و لێپرس���راوی مەڵبەن���دی دهۆكی ئ���ەو حیزبەیە ،ماوەی چەن���د س���اڵێكیش بەرپرس���ی مەڵبەن���دی موس���ڵ ب���ووە ،ل���ەم دیمانەیەی س���ڤیلدا ك���ە لەماڵەكەی خ���ۆی لەش���اری هەولێر ئەنجامدراوە ،تیش���ك دەخاتە سەر كێشە سیاس���ییەكانی هەرێم���ی كوردس���تان و هەوڵەكان���ی نێوانگیری���ی حزبەكەیمان بۆ چارەس���ەری قەیرانی سیاس���ی هەرێم و پێش���یوایە نە س���ەرۆكی پەرلەمان ئەركی خۆی بەجێگەیاندووە ،نە پارتیش كارێكی باشی كردووە. سەروەر خەلیل
لەهەفت����ەی راب����ردوو ئەنجومەن����ی وەزی����ران یەك����ەم كۆبوون����ەوەی خ����ۆی دوای دەركردن����ی وەزیرەكان����ی گ����ۆڕان ئەنجام����دا، گ����ۆڕان ئ����ەم بەش����داریكردنەی ئێ����وەی ب����ە رازیب����وون ب����ە بارودۆخەكە و بە هەڵوێس����تی پارتی وەسفكرد؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغا :دی����ارە لەس����ەرەتا كە بڕی����اری پێكهێنان����ی كابین����ەی هەش����تەم درا، دەتوانی����ن بڵێی����ن كۆدەنگییەك هەبوو لەس����ەر ئ����ەوەی ئەرك����ە نەتەوەی����ی و ئیداریی����ەكان وادەخوازێت هەموو الیەنەكان لەبەرەیەكدا بن بۆ بەهێزكردنی بارودۆخی كوردس����تان و خۆ ئامادەك����ردن بۆ هەموو ئەگ����ەرەكان ،لەهەمان كاتدا جوگرافیای سیاسیش لەدەڤەری سلێمانی گۆڕانكاری بەسەردا هاتبوو ،بەهاتنەپێشەوەی دەنگەكان����ی گۆڕان ،بۆیە وا بەب����اش زانرا ئەو قۆناغە تێپەڕێنرێت ،دوات����ر كە ئەو قەیرانانەی تر هاتنە ئاراوە ،ئەوەی كێشەی بەدوای خۆیدا هێنا پرس����ی تەواوبوونی ویالیەتی س����ەرۆكی هەرێم بوو ،دواتر نەكرا ئەو پرس����ە بەدیالۆگ و لێكتێگەیش����تن چارەس����ەر بكرێ����ت ،مای����ەوە ب����ۆ پەرلەم����ان ،ئەوی����ش ئەوەبوو ،ك����ە پارتی یەكالیەنانە بڕیاریدا و پرس����ەكەی بەشێوازێك چارەس����ەركرد ،كەخۆی����ان بەباش����ترین رێگای دەبینن ،بەاڵم م����ن بەخراپترین رێگای دەیبینم، چونكە تۆ كە س����ەرۆكی پەرلەمان لەبەرچاوی هەموو دونیا لەكارەكەی دووربخەیتەوە ،ئەوە كارێكە لەكودەتا بەوالوە ناوێكی تر هەڵناگرێت. بۆی����ە یەكێت����ی پێ����ی ب����اش ب����وو ئ����ەو قۆناغە تێپەڕێنرێ����ت بەپڕۆژەیەك ب����ۆ نزیكبوونەوەی ه����ەردووال ،لەگ����ەڵ بوون����ی ش����ەڕی داعش و گۆڕانكاری گ����ەورە لەناوچەكە ،بوونی كاتێكی ب����اش كە ك����ورد بتوانێت س����تراتیژێكی روونی هەبێ����ت .ئێس����تا دوو چەق����ی ناسیۆنالیس����تی عەرەبی لەناوچەكە ،كە عێراق و س����وریابوون، تواونەت����ەوە ،ئێم����ەن ماف����ی خۆمان����ە س����وود
ل����ەوە وەربگری����ن ،بۆی����ە ب����ەو پەرتەوازەیی و دابەش����بوونەی هەی����ە ناتوانی����ن س����وود ل����ەوە وەربگری����ن ،بۆی����ە ئێم����ە وەك یەكێت����ی پێم����ان باش����ە ناو ماڵی خۆمان یەكبخەین و بۆ هەموو ئەگ����ەرەكان ئامادە بین ،ئێمە لەو س����ۆنگەیەوە بەش����داریمان لەكۆبوونەوەك����ەی ئەنجومەن����ی وەزی����ران ك����ردووە ب����ۆ ئ����ەوەی لێكت����رازان زیات����ر نەبێ����ت و لێكنزیكبوون����ەوە زیات����ر بێت، واپێویستیش دەكات لەراییكردنی ئیش و كاری خەڵ����ك دانەبڕێی����ن و پرس����ەكەش بەدیالۆگ و لێكتێگەیشتن چارەسەر بكەین. ب����ەاڵم گۆڕان دەڵێ ئێوە و یەكگرتوو و كۆمەڵ پشتتان لەگۆڕان كردووە؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغا :یەكێت����ی بیروبۆچوون و دی����دی خۆی هەی����ە ،ئەوە پش����تتێكردن نییە، بەڵكو یەكێتی وەكو یەكێتی سیاس����ەت دەكات، پێمانخۆش����ە گ����ۆڕان وەك هێ����زی دووەم لەپڕۆس����ەی سیاس����ی و ئی����داری بەش����داری هەبێ����ت ،بۆ ئارامی كوردس����تانیش ئەم قۆناغە پێویس����تی بەیەكدەنگی و رێكخس����تنەوەی ناو ماڵی كوردی هەیە نەك لێكترازان ،ئێمە جەخت دەكەین����ەوە كە پش����تمان لەگ����ۆڕان نەكردووە، بەڵكو ئ����ەو پڕۆژانەش����مان لەقازانج����ی گۆڕان و پارت����ی و پڕۆس����ەی سیاس����یدایە بەگش����تی، لەرابردووش����دا وتوومان����ە ،كە ئ����ەو پڕۆژانەی لەپەرلەمان هەمان ب����ووە ،لەبەرخاتری گۆڕان نەب����ووە و لەدژی پارتیش نەبووە ،بەڵكو لەبەر خاتری پرسی دیموكراسی و یاسایی و سیاسی هەرێ����م ب����ووە ،بۆیە ئەم����ە ش����تێكی مەبدەئییە و یەكێت����ی وەك����و پرانس����یب هەن����گاوی ناوە و لەداهاتووشدا بەهەمان شێوە هەوڵدەدەین ئەو بەرپرسیارێتییە بەجێبگەیەنین. ئ����ەو هەوڵ����ی نێوانگیریی����ەی وەك یەكێتی خەریكی بوون بە كوێ گەیشت؟ هەرێ����م كەمال ئاغا :تائێس����تا بەردەوامین و پێموای����ە الیەنی پارتیش ئ����ەو قەناعەتەی هەیە كە دەبێت ئەم پرسە چارەسەر بكرێت ،چونكە هەرێم����ی كوردس����تان ئەگەرچ����ی بەئازایەت����ی پێش����مەرگە و ش����ەڕڤان زۆر ج����وان ب����ووە و ئەم����ڕۆ هەم����وو واڵت����ان دێ����ن و تاك����ە هێ����زی وشكانی هاوپەیمانی دژی تیرۆر كوردە ،بەاڵم خەریكە ناش����رینی بكەی����ن .ئ����ەوە ئامۆژگاری دۆستەكانیشمانە ،كە بەدیالۆگ و لێكتێگەیشتن كێشەكان چارەسەر بكەین ،ناكرێت تۆ بەڕۆژی نیوەڕۆ لەبەرچاوی هەموو خەڵك دەسەاڵتێكی ش����ەرعی كوردس����تان پەكبخەیت .ئێم����ە ناڵێین س����ەرۆكی پەرلەمان ئەداكەی زۆر رێك بووە، ئێم����ە وەك یەكێت����ی گەورەترین گلەییمان ئەوە ب����وو ،ك����ە جورئ����ەت و ئازایەت����ی ئ����ەوەی تێدا
ژمار ه 305
2015/12/26
5
سياسەت
نەبوو تەنها دوو رۆژ دانیش����تنەكەی پەرلەمان دوابخ����ات ،كە ئ����ەوە خۆی لەخۆیدا ش����تەكانی هەم����وو لەبەردەم����ی نەت����ەوە یەكگرت����ووەكان و ئەمری����كا و ئەوروپ����ادا ش����ێواند ،ئەگەر ئەو كۆبوونەوەی����ە دوو رۆژ دوا بخرای����ە ،پێموای����ە رەنگدانەوەی باش����ی دەب����وو ،ئێمە پێمانوایە نە بەو بیركردنەوەیەی گۆڕان ،نە بەو ش����ێوازەی پارت����ی ك����ردی ،هەردووالی����ان بەتەواوەت����ی هەڵەبوون. ب����ەاڵم لەچەن����د رۆژی راب����ردوودا ئاس����ایش بەڵێننامەی بەراگەیاندنكارانی گۆڕان پڕك����ردەوە ،ك����ە چیت����ر لەهەولێ����ر كارناك����ەن، ئەمە مانای ئەوە نییە هەوڵەكانتان شكس����تیان خواردووە؟ هەرێم كەم����ال ئاغا :پارتی هەڵە دەكات گەر وا ب����ەردەوام بێت ،ئەوەمان بەبی����ر دێتەوە كە ل����ەدوای 31ی ئاب زۆر ف����ۆرم و بەڵێیننامەیان بەخەڵك����ی یەكێت����ی پڕك����ردەوە ،ك����ە نابێ����ت كار بك����ەن ،ئەم����ە هەڵەی����ە و كارێك����ی خراپ����ە، هیوادارای����ن ل����ەم كارە ب����ەردەوام نەبێ����ت .من
ئەم چاكسازیانەی حكومەتی هەرێم رایگەیاندوون، هەرچەند ریشەیی نین، بەاڵم سەرەتایەكی باشە كە دەڵێم ئەوەی پارت����ی كردی خراپترین رێگا بوو ،بۆچی س����ەرۆكی حكوم����ەت و كابینەكەی دەس����تی لەكار نەكێشایەوە و حكومەتێكی نوێ پێكبهێنرایە؟ یان نیوەی پەرلەمانتاران دەستیان لەكاربكێش����ایەوە ،ئەمە رێگە یاس����اییەكە بوو، نەك بەڕۆژی نیوەڕۆ لەبەرچاوی هەموو دونیا رێگری لەسەرۆكی پەرلەمان بكەیت. پارت����ی جەخ����ت لەوە دەكات����ەوە ،كە نابێت چیتر یوس����ف محەمەد ببێتەوە سەرۆكی پەرلەم����ان ،گۆڕانی����ش ئ����ەوە بەهێڵ����ی س����وور دەزانێت ،ئایا بەفیعلی كێشەكە لەناوبراودایە؟ هەرێم كەمال ئاغا :كێشەكە لەسەر شەخس نییە ،بەڵكو پرسێكی یاسایی هەیە كە لەسەری رێكنەكەوت����وون ،ب����ەاڵم س����ەرۆكی پەرلەم����ان نەیتوان����ی بەژیران����ە ئ����ەو پرس����ە تێپەڕێنێ����ت، جگەل����ەوەش ئەگ����ەر ل����ەدەرەوەی پەرلەم����ان هەوڵی زیاتر بدرایە ،لەوانەیە ئەو رێككەوتنەی
6ژمار ه 2015/12/26 305
كراب����وو لەناو پەرلەم����ان تێپەڕێنرایە و بەدوو رۆژ دواخس����تنی دانیشتنی پەرلەمان قۆناغێكی ت����ری دەبین����ی ،بەاڵم س����ەرۆكی پەلەم����ان ئەو ئازایەتیی����ەی تێ����دا نەب����وو دەس����ەاڵتێكی زۆر ئاسایی س����ەرۆكایەتی پەرلەمان بەكار بهێنێت، ئەمە زیان����ی پێگەیاندین و پێش����موانییە توانای كاركردنی مابێت ،ئەگەر پرس����ە یاساییەكانیش بەالبردن����ی س����ەرۆكی پەرلەم����ان چارەس����ەر بكرێن بۆ نا؟ خۆ بەردی كەعبە ناڕوخێت؟ زۆر ئاس����اییە الببرێت و هەڤاڵێكی تر لەلیس����تەكەی خ����ۆی ش����وێنی بگرێت����ەوە ،ئەگەر پرس����ەكان بەالبردن����ی ئ����ەو چارەس����ەر دەبن ،ح����ەق وایە گۆڕان مەمنونیش بێت. لەگەڵ ئەوەدان جارێكی تر پۆس����تی سەرۆكی پەرلەمان بەگۆڕان بدرێتەوە؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا :ئ����ەوە ئیس����تیحقاقی هەڵبژاردن����ە و خێر و س����ەدەقە نیی����ە بەگۆڕان، ه����ەر الیەنە و ئیس����تیحقاقی خۆی وەرگرتووە، گۆڕانیش كە هێزی دووەم بووە ،سەرۆكایەتی پەرلەمانی وەرگرتووە. لەم ماوەی����ەدا پڕۆژەیەكتان خس����تە ب����ەردەم پارتی و گۆڕان بۆ چارەس����ەركردنی قەیرانەك����ە ،بەاڵم گۆڕان دەڵێت ئەو پڕۆژەیەی ئێوە گوزارشت بووە لەبۆچوونەكانی پارتی؟ هەرێم كەم����ال ئاغا :ئەوە پ����ڕۆژەی یەكێتی ب����ووە ،پێمان واب����ووە بۆ ئەوەی ل����ەم قەیرانە دەرباز بین ،بەقازانجی خەڵكی كوردستان وامان كردووە ،رێكس����ختنەوەی ناو ماڵی خۆمان لەم كات����ە بەگرنگ دەزانین ،ئێمە هەموومان دەڵێین دوو زلهێ����زی جیه����ان هاتوونەت����ە ناوچەكە و گۆڕان����كاری لەناوچەكە لەئارادایە و دەبێت ئەو گۆڕانكارییانە بەقازانجی كوردستان بشكێتەوە، پێمموانیی����ە ب����ەو ناتەباییەی هەیە س����وود لەو گۆڕانكارییانە ببینین ،بۆیە دەبێت بەرژەوەندی حیزب����ی وەالوە بنرێن و بەرژەوەندی گش����تی خەڵكی كوردستان لەبەرچاو بگیرێت. ل����ەدوا كۆبوون����ەوەی ئەنجومەن����ی وەزی����ران كۆمەڵێ����ك چاكس����ازی راگەیەن����ران، پێتانوایە ئەو چاكسازییانە جددی بن؟ هەرێم كەمال ئاغا :چاكسازی ریشەیی نین، بەاڵم هەنگاوێكی باش����ە ،چاكس����ازی ریشەیی بەسیس����تەم و كۆمەڵێ����ك پرەنس����یب دەكرێت، بەاڵم ئەوەی هەیە س����ەرەتایەكی خراپ نییە ،با ئێمە هەر رەشبین نەبین ،لەگەڵ ئەوەشدا وەك وتم چاكس����ازی ریش����ەیی بەسیستەم دەكرێت ئەو سیس����تەمەش دەبێت یاسا پشتگیری بكات، ئێستاش یاسا شكێنراوە ،ئایا ئەو پشتگیرییەی هەیە لەڕووی سیاسییەوە؟ ئێ����وە وەك یەكێتی ك����ە لەرابردوو و
ئێستاش بەش����ێكن لەحكومەتی هەرێم ،تاچەند لەرۆڵ و پێگەی خۆتان رازین؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا :لەس����اڵی 2004ەوە یەكێت����ی بەش����ێكی ش����كلی ب����ووە لەحكومەتی هەرێ����م ن����ەك بەش����ێكی فیعلی ،ل����ەو كاتەوەی ئی����دارەی س����لێمانی تێكەڵ بەئی����دارەی هەولێر كراوەتەوە ،یەكێتی بەشكڵی بەشداری كردووە، ئەگەرنا لەناوەندی بڕیار نەبووە ،سەرەتا ئێمە رێككەوتنی س����تراتیژیمان هەبوو لەگەڵ پارتی، ئ����ەو رێككەوتن����ەش لەلوتك����ەی هەرەمەكە بوو و دانەبەزیوەت����ە خ����وارەوە ،ت����ۆ لەهەرەمەك����ە تێكەاڵوی����ت ،ب����ەاڵم لەئیدارەك����ەی هەولێ����ر و دهۆك هیچت نەبێت و پارتیش لەسلێمانی هیچ ش����تێكی نەبێت ،ئەم تێكەاڵوبوونە ش����كڵی بوو، بەرپرس����یارێتییەكەش لەه����ەردوو الیەنەوەیە، ب����ەاڵم بەش����ی زۆری لەئەس����تۆی پارتیی����ە، ه����ەردوو الیەنیش بەپێی ئیس����تیحقاقی خۆیان كەمتەرخەمیی����ان هەب����ووە ل����ەوەی تائێس����تا حكومەتی هەرێم بەتەواوی یەكینەگرتۆتەوە. قس����ەتان لەس����ەر ئەو هێزەی توركیا چییە كە لەنزیك موسڵ جێگیر كراوە؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا :دی����ارە هاتن����ی هێزی بێگان����ە ب����ۆ ه����ەر واڵتێ����ك ب����ێ رێككەوت����ن و ئاگاداری پێش����وەخت پێش����ێڵكردنی سەروەری ئەو واڵتەی����ە ،هەرچەن����دە عێراق لەش����ەڕدایە، عێراقی����ش رایگەیان����دووە ،كە ئەو هێ����زە بەبێ رەزامەندی بەغدا هات����ووە ،بەاڵم هاتنی هێزی تورك بۆ هەرێمی كوردستان كە لەرابردووشدا لەچەن����د ناوچەیەك����ی هەرێم بوون����ی هەبووە، پێموانیی����ە لەبەرژەوەن����دی خەڵ����ك و ئاین����دەی كوردس����تان بێ����ت ،چونك����ە ئەگ����ەر حكومەتی تورك لەخەمی چارەس����ەری پرسی كورد بێت، ئەوە پێویس����تە ئ����ەو چارەس����ەرە لەواڵتەكەی خۆیەوە دەس����ت پێبكات ،كە ئێس����تاش رۆژانە بەئاگ����ر و ئاس����ن خەڵكی كوردس����تانی باكوور ش����ەهید دەك����ەن ،خەڵك زیندە بەچ����اڵ دەكەن، خەڵ����ك زیندانی دەكەن ،ئەمان����ە پێماندەڵێت كە پرسی چارەس����ەری دیموكراتیك الی دەوڵەتی ت����ورك نییە ب����ۆ ك����ورد .ئەگ����ەر دەوترێت ئەو هێ����زەی هات����ووە هێ����زی مەش����قپێكردنە ،ئای����ا
لە ساڵی 2004ەوە یەكێتی بەشێكی شكلی بووە لەحكومەتی هەرێم نەك بەشێكی فیعلی
سياسەت
هێزی مەش����قپێكەر بەو هەم����وو دەبابە و تانك و زریپۆش و تۆپ و هێزی وشكاوییەوە دێت؟ ئەمە چاوپۆش����یكردنە لەهێزێك����ی داگیركەر بۆ خاكەكەمان كارێكی خراپیش����ە و لەداهاتووشدا رێگر دەبێت لەهەر پرس����ێك كە لەبەرژەوەندی كورددا بێت ،پێش����موانییە توركیا بەئاسانی ئەم ناوچەی����ە لەدەس����ت خۆی بدات ،ك����ە نزیكترین دەروازەی ئابووریی����ە ب����ۆ س����اغكردنەوەی كااڵكان����ی ،ه����ەر ئەو واڵت����ەش نەوت����ی ئێمەی بەنرخێك����ی زۆر هەرزانت����ر لەب����ازاڕەكان دەس����تدەكەوێت ،هەموو ئەمانە سوودێكی زۆر گ����ەورەی بەتوركی����ا گەیان����دووە .ئێم����ە دەبێت بزانین نە ئێران و نە توركیاش ئەو واڵتانە نین، كە دەبێت دڵیان پێخۆش بكەین ،لەرابردووشدا س����ەفەوییەكان و عوس����مانییەكان س����تەمێكی زۆری����ان لەنەتەوەكەم����ان ك����ردووە ،ئێس����تاش بەشێوازێكی ترە ،ئێران و توركیا دراوسێمانن و بەرژەوەندی و مێژووی هاوبەش����مان هەیە، ئێمە دەبێت رێز لەبەرژەوەندی و س����ەروەری یەكت����ر بگرین ،بەاڵم هاتنی هێ����زی داگیركەری تورك بۆ هەرێم لەداگی����ركاری بەوالوە هیچی تری لێنابینم. رەخنەی ئەوە لەیەكێتی دەگیرێت ،كە هەر كاتێك مەسعود بارزانی سەردانی واڵتانی دەرەوە بكات ،یەكێتی س����ەردانی بەغدا دەكات و لەگەڵ الیەنە ش����یعییەكان كۆ دەبێتەوە ،ئەمە بۆ؟ هەرێم كەم����ال ئاغا :ئ����ەوە خوێندنەوەیەكی زۆر هەڵەی����ە ،چونك����ە یەك����ەم ئێم����ە تائێس����تا لەبەغدا دانەبڕاوی����ن ،جگەلەوە گریمان لەبەغدا جیابووینەوە ،ئەوە وەك دوو واڵتی دراوس����ێ دەمێنین����ەوە و دەبێ����ت پەیوەندییەكانمان باش بن ،ئەگ����ەر تێبینی بكەیت ،ئ����ەو كاتەی یەكێتی لەبەغ����دا ب����ووە پارتیش لەبەغدا ب����ووە ،چونكە لەچوارچێ����وەی كۆبوون����ەوەی ب����ووە لەگ����ەڵ س����ەرۆكایەتییەكاندا ،یەكێت����ی ئ����ەم كاتەش����ی قۆستەوە بۆ ئەوەی س����ەردانی الیەنە شیعە و سوننەكان بكات و ئەم سەردانەی یەكێتی زۆر بەخێ����ر گەڕای����ەوە ،چونك����ە تێپەڕاندنی %17ی بودج����ەی هەرێم ،كە هەاڵیەكی زۆری لەس����ەر ب����وو و زیاتر لە 120ئەندام پەرلەمان ئیمزایان كۆكردب����ووەوە ب����ۆ كەمكردن����ەوەی ئ����ەو بڕە بودجەی����ە ،بۆیە دەتوانم بڵێم بەقازانجی هەرێم ش����كایەوە ،ئەوەش دژی هیچ الیەنێك نەبووە، بەڵكو پەیوەندی یەكێتی لەگەڵ الیەنە ش����یعە و سوننەكان و مالیكی و عەباددی و عەمار حەكیم بەگش����تی زۆر باش����ە ،ئەو س����ەردانەی یەكێتی بەقازانجێكی زۆر ش����كایەوە و ئاسانكارییەكی زۆری كرد بۆ نوێنەرانی كورد لەبەغدا.
ئەو كارەی پارتی بەرامبەر سەرۆكی پەرلەمان كردی ،لە لەكودەتا بەوالوە ناوێكی تر هەڵناگرێت یەكێتی كەی كۆنگرە دەبەستێت؟ هەرێم كەمال ئاغا :پێش شەڕی داعش كاری لیژنەكان����ی ئام����ادەكاری كۆنگرە ت����ا قۆناغێكی زۆر باش روویش����تبوون و زۆربەی لیژنەكان تا رێ����ژەی %95ی كارەكانیان ت����ەواو كردبوو، بەاڵم دواتر شەڕی داعش هات و قەیرانەكانیش لەن����او یەكێت����ی رۆژ ب����ەڕۆژ بەردەوامن ،بەاڵم چارەس����ەری ئ����ەم قەیرانانە دەبێ����ت بەكۆنگرە بێت ،ناڵێم بەیەكجاری ،بەاڵم بەش����ێكی زۆری كێشەكان كەمدەكاتەوە. مانەوەی پۆس����تی مام جەالل تاچەند كێشەی بۆ یەكێتی دروستكردووە؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا :بێگوم����ان ،غیابی مام جەالل ،دووركەوتنەوەی بەهۆی نەخۆشییەوە لەیەكێت����ی و هەرێم����ی كوردس����تان و عێ����راق، هیچیان خۆش����ییان بەخ����ۆوە نەبینی����وە ،بەڵكو دوای ئ����ەو گەورەتری����ن قەی����ران هاتوونەت����ە ئ����اراوە ،دەتوانم بڵێم ئەو قەیرانانەی دوای مام جەالل تووشی عێراق و هەرێم و یەكێتی بوون، قەیرانی گەورە بوون بەتایبەتی بۆ یەكێتی. كەس هەیە لەناو یەكێتی ئەو پۆستە پڕ بكاتەوە؟ هەرێم كەمال ئاغا :ئێمە پەیڕەوی ناوخۆمان هەی����ە ،بەپێی پەیڕەوی ناوخ����ۆش دەبێت كاك كۆس����رەت ،كە جێگری یەكەمە ،ئیشوكارەكانی سكرتێری گشتی بەڕێوە ببات تاكو كۆنگرە. قس����ە لەس����ەر ئ����ەوە دەكرێ����ت
ئێس����تا پڕۆژەی����ەك لەن����او یەكێت����ی هەی����ە ب����ۆ س����نوورداركردنی دەس����ەاڵتی تاكەكەس ،هیچ زانیاریت هەیە لەو بارەیەوە؟ هەرێ����م كەم����ال ئاغ����ا :ب����ەو گوزارش����تەی ت����ۆ ن����ا ،ب����ەاڵم پڕۆژەی����ەك هەی����ە بەن����اوی پ����ڕۆژەی هاوكاری س����كرتێری گش����تی یاخود هاوسەرۆكایەتی ،یان شتێكی لەو بارەیەوە كە چەند ناوێكی هەیە تائێستا ،پێنج شەش هەڤاڵێك پێی هەستاون ،ئەم پڕۆژەیە پڕۆژەیەكی باشە هەم بۆ راییكردنی ئیشوكارەكانی یەكێتی هەم ب����ۆ دیاریكردن����ی ناوەن����دی بڕیار ،ك����ە لەچەند هەڤاڵێك پێكبێت ،پێموایە ئەمە كارێكی گونجاوە بۆ ئ����ەم قۆناغ����ەی یەكێتی بۆ ئ����ەوەی بتوانین لەقەیران����ی غیابی ناوەندی بڕی����ار دەرباز بین، هەم ئەم گوزارش����تانەش الببرێن ،كە ئەمە بااڵ دەس����تە و ئەویتر دەس����ەاڵتی نییە ،پێموایە بەو ش����ێوەیە دەتوانین ئەو قەیرانە تێپەڕێنین تاكو دەگەینە كۆنگرە. دەوترێت لەئێس����تادا د .بەرهەم كاك كۆسرەت لەهەوڵدان بۆ دیاریكردنی مینبەرێكی نوێ بۆ یەكێتی ،ئەمە تاچەند راستە؟ هەرێ����م كەمال ئاغ����ا :قۆناغی مینبەر تێپەڕی لەن����او یەكێت����ی ،قۆناغ����ی مینب����ەر ئ����ەو كاتانە ب����وو ك����ە لەكوردس����تان بزوتنەوەیەكی گەورە بەناوی شۆڕش����ی ئەیلول تێكش����كێنرا ،ئەوكاتە یەكێت����ی توانی هەموو ئەو شۆڕش����گێرانەی كە لەراب����ردوودا خەباتیان ك����ردووە ،چ چەپەكان، چ نەتەوەیی����ەكان ،هەموو ئەوانەی لەش����ۆڕش بەش����داربوون ،توانی كۆیان بكات����ەوە ،قۆناغی مینب����ەر ب����ۆ ئ����ەو كات����ە گونج����او ب����وو ،بەاڵم ئێس����تا دەتوانم پێ����ت بڵێم ئەو قۆناغە بەس����ەر چ����وو ،چونك����ە كۆنگ����رەی یەكەم هەم����وو باڵ و مینبەرەكان����ی لەژێ����ر چەت����ری یەكێتی����دا تواندەوە ،بۆیە ئەوەی ئێس����تا دەگوترێت تەنها لەراگەیاندنەكان����ەوە گ����ەورە ك����راوە ،مومكینە چەن����د بیرۆكەی����ەك هەبێ����ت كە باس����ی مینبەر دەكەن ،لەوانەیە ئەوە بەقازانجی چەند كەسێك بشكێتەوە ،بەاڵم بەقازانجی یەكێتی و پڕۆسەی دیموكراس����ی و بەردەوامی یەكێتی ناشكێتەوە و گوزارش����تیش نابێت لەو مێژووە گەورەیەی یەكێت����ی ،بۆی����ە بابەت����ی مینب����ەر بەس����ەرچوو، یەكێت����ی خۆی كۆمەڵێ����ك بڵندگ����ۆی تێدایە ،كە بەئ����ازادی خۆت قس����ەی تێدا بكەی����ت ،ئەوە بۆ كاتكوشتن نەبێت هیچ سوودێكی دیكەی نابێت. كۆمەڵێ����ك خەڵك هەیە كە ئەندام����ی بااڵی ئەم حیزبەیە ،رۆژێك دەڵێت من دەس����ەاڵتم نییە و كۆمەڵێك ش����تی گ����ەورە دەجوڵێنێ����ت ،بەاڵم نە دەردەكرێت نە لێپیچین����ەوەی لەگەڵدا دەكرێت، زۆر جار لەپرەنسیبی گشتیش الیداوە.
ژمار ه 305
2015/12/26
7
سياسەت
یەكێتی دوای گۆڕان
لەبەردەم جیابوونەوە و ئینشیقاقێكی نوێدا بەشی سیاسەت
ئەم هەفتەیە ،جارێكی تر كێشە ناوخۆییەكانی ن���او یەكێتی نیش���تیمانی كوردس���تان هاتنەوە پێش���ەوەی هەواڵ و رووداوی راگەیاندنەكان، ئەگەرچ���ی ناوبەناو كێش���ەكانی یەكێتی لەناو میدیاكان���دا رەن���گ دەدەن���ەوە و بەتایبەتی���ش دوای نەخۆشكەوتنی تاڵەبانی و جیابوونەوەی بزواتن���ەوەی گۆڕان ب���ەردەوام قسەوباس���ی
8ژمار ه 2015/12/26 305
ئینشیقاقی تر لەو حیزبەدا كراوە ،بەاڵم تائێستا ئەوە ڕووینەداوە .هاوكات ،ئەوەی پرسی ئەم جارە كێشەكانی ناو یەكێتی لە وروژاندنەكانی پێش���وو جیادەكاتەوە ،دەن���گ بەرزكردنەوەی بەش���ێك لەكادی���ر و س���ەركردایەتییەكانییەتی ب���ۆ جیابوون���ەوەی بەش���ێكی ت���ر لەیەكێت���ی و هۆكاری���ش هەم���ان داوا و هۆكارەكان���ی پێش���وون ،كە بریتی���ن لەقۆرخ���كاری لەالیەن باڵێكی ناو یەكێتییەوە و پرس���ی پارە و میدیا
و جێگرتنەوەی تاڵەبانی لەناو حیزبدا. لەكۆتای���ی هەفت���ەی راب���ردوودا ،لەالی���ەن هەریەك���ە لەمەحم���ود س���ەنگاوی ،ئەندام���ی مەكتەبی سیاس���یی یەكێتی و حامیدی حاجی غالی ،ئەندامی س���ەركردایەتی یەكێتی ،پرسی ناڕەزایی ناو ئەو حیزبە وروژێندرا و باسیان لەوە كردبوو ،كە ئەوان لەسەر دوا هەوڵەكان ب���ۆ چارەس���ەركردنی كێش���ەكان وەس���تاون، دواتریش بڕیاری خۆیان دەدەن.
سياسەت
ئەندامێكی سەركردایەتی یەكێتی:
راستە یەكێتی كێشەی ناوخۆیی هەیە ،ئەگەر چارەسەر نەكرێن ئەوا ئینشیقاقی تر روودەدات
كێش���ە و ناكۆكییەكانی یەكێتی نیش���تیمانی كوردس���تان و بەتایبەتیش باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئەحم���ەد ،خێزانی جەالل تاڵەبان���ی و ئەندامی مەكتەبی سیاس���یی ،لەگەڵ هەریەكە لەبەرهەم س���اڵح و كۆس���رەت رەس���وڵ ب���ۆ كابین���ەی شەش���ی حكومەت���ی هەرێم دەگەڕێت���ەوە ،كە ئەوكات بەرهەم س���اڵح س���ەرۆكایەتی دەكرد. لەو كابینەیەدا ،كۆس���رەت رەسوڵ پشتگیریی كارەكان���ی بەره���ەم س���اڵحی دەك���رد و هێرۆ ئیبراهی���م ئەحمەدی���ش دژی هەنگاوەكان���ی بەره���ەم س���اڵح وەس���تایەوە ،ب���ەاڵم دوای نەخۆش���كەوتنی تاڵەبانی ،كێشەكان بەتەواوی تەقین���ەوە و كارگەیش���تە ئ���ەوەی بەره���ەم س���اڵح ،بەرپرس���یارێتی خ���ۆی لەمەكت���ەب سیاس���یی یەكێت���ی هەڵپەس���ێرێت ،ئەگەرچ���ی هەوڵ���ی جۆراوجۆریش بۆ چارەس���ەركردنی كێشەكانیان دراون ،بەاڵن تائێستا وەك خۆی ماوەتەوە. هەروەه���ا س���ەركردایەتییەكی یەكێت���ی، بەس���ڤیلی راگەیاند ،جیابوونەوەی مینبەرێكی تر لەیەكێتی ئەگەرێكی بەهێزە. لەوبارەی���ەوە "ب���ەرزان ئەحم���ەد ك���وردە"،
ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی ،بەسڤیلی گوت "ئەوە راس���تە ك���ە یەكێتی كێش���ەی ناوخۆیی هەیە ،ئەگەر چارەسەر نەكرێن ئەوا ئینشیقاقی تر روودەدات". ئاماژەی ب���ەوەش دا ،رەنگە جیاكردنەوەی مینب���ەر هەر لەناو خ���ودی یەكێتیدا یەكێتی لە ئینشیقاقێكی تر بپارێزێت .گوتیشی كە پێشتر پ���ڕۆژەی چاكس���ازی زۆر پێش���كەش كران و هیچكامیان سوودیان نەبوو ،بۆیەوە وەك ئەو دەڵێت ،پێدەچێت پڕۆژە سوودی نەمابێت. ل���ە م���اددەی ( )28و ل���ە بڕگ���ەی دووەمی پەی���ڕەوی ناوخۆی یەكێتی���دا هاتووە "جێگری س���كرتێری گش���تی ت���ا بەس���تنی كۆنگ���رەی نائاس���ایی ئەركەكان���ی س���كرتێری گش���تی جێبەجێ دەكات". بەاڵم ئەوە بۆ ماوەی س���ێ س���اڵە تاڵەبانی بەهۆی نەخۆش���ییەوە ئەركەكانی س���كرتێری بەجێناهێنێ���ت و جێگ���ری س���كرتێریش دەس���ەاڵتەكانی تاڵەبان���ی بەدەس���تەوە نیی���ە. بۆیە هەریەكە لەبەرهەم س���اڵح و كۆس���رەت رەس���وڵ ،ب���ەردەوام ناڕەزایەتی���ان دەربڕیوە و چەن���د جارێكی���ش پ���ڕۆژەی چاكس���ازیان پێش���كەش كردووە ،كە ئەوان ناتوانن بەڕۆڵی خۆیان هەس���تن ،لەالیەن باڵ���ی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدەوە رێگری لەكار و دەس���ەاڵتەكانیان دەكرێ���ت ،هەروەه���ا باڵ���ی جێگ���ران ،لەدوای نەخۆش���كەوتنی م���ام جەالل���ەوە داوای شەفافیەتی داهاتی یەكێتی دەكەن و پێیانوایە، كە داهاتی یەكێتی لەالیەن باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدەوە دەستی بەسەردا گیراوە ،هەرچی باڵ���ی هێ���رۆ ئیبراهی���م ئەحمەدە ،ك���ە بە باڵی دەستڕۆش���تووی یەكێت���ی ناوزەن���د دەكرێت، ئەوانی���ش نیگەران���ی خۆیان لەباڵ���ی بەرامبەر نەشاردۆتەوە و دەڵێن ،یەكێتی خاوەنی كێشە نییە و ئەوان لەناوخۆدا كێشە و سەرئێشە بۆ یەكێتی دروست دەكەن. لەالیەك���ی تریش���ەوە ،ئیبراهی���م ج���ەالل، ئەندام���ی ئەنجومەن���ی ناوەن���دی یەكێتی ،ئەو هەواڵن���ەی ب���اس لەدروس���تكردنی مینب���ەر
دەكەن رەتكردەوە .ئەو گوتی "یەكێتی ئێس���تا لەپێگەیەك���ی بەهێزدای���ە و نەیارانی یەكێتیش لەناوەوە و دەرەوەدا ب���ەو جۆرە دەیانەوێت فش���اری دەروونی بۆ س���ەر س���ەركردایەتی و كادی���ر و جەماوەرەك���ەی دروس���ت بكەن". جەخت���ی ل���ەوەش ك���ردەوە ،ك���ە یەكێت���ی دەس���توپەنجەی لەگ���ەڵ جیابوون���ەوەی فرە مینب���ەری گەرم ك���ردووە و حیزبێكیش بووە هەر لەس���ەرەتای دامەزراندنییەوە بەوجۆرە بووە. هەرچ���ی چاودێرانی سیاسیش���ن ،پێیانوایە ئیشنش���یقاق و بەرەیەك���ی تر لەن���او یەكێتیدا دروست نابن و ئەوەی دەشگوترێت فشارێكن بۆ سەر باڵێكی ناو یەكێتی دروست دەكرێن. "ش���ۆڕش حەس���ەن" مامۆس���تای زانك���ۆ و چاودێ���ری سیاس���یی ،ئ���ەوەی ب���ە س���ڤیل راگەیان���د ،هی���چ كام لەبەره���ەم س���اڵح و كۆسرەت رەس���وڵ نایانەوێت لەیەكێتیدا ببنە بەرەیەك دژ بەیەكێتی سەیر بكرێن .گوتیشی "ئەوەی باس دەكرێت فشارخستنە سەر باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدە ،تا نەرمی بنوێنێت و كێشەكان چارەسەر ببن ،نەك شتێكی جیددی بێت و ئەوە رووبدات كە باس دەكرێت". پێش���ی واب���وو ،ئ���ەو كارەی نەوش���یروان
چاودێرێكی سیاسی:
ئەم هەواڵنە تەنیا فشارن بۆ سەر هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد ،ئەگەرنا كەس نایەوێت ببێتە بەرەی دژ بە یەكێتی مس���تەفا لەیەكێتی���دا ك���ردی جی���اواز ب���ووە و كەس���ی تری���ش نابێت���ەوە بەنەوش���یروان مستەفایەكی تر لەناو یەكێتیدا. كێش���ەكانی یەكێتی نیش���تیمانی ،ل���ە نێوان هێ���رۆ ئیبراهی���م ئەحمەد لەالی���ەك و بەرهەم س���اڵح و كۆسرەت رەس���وڵ لەالیەكی ترەوە قەتی���س م���اون ،ئەگەرچی جێگرانی س���كرتێر چەند جارێك بەدانیشتن و نامەی ناڕەزایی و پڕۆژە هەوڵی چاكسازیان داوە ،بەاڵم لەالیەن باڵ���ی هێ���رۆ ئیبراهیم���ەوە رەتكراونەت���ەوە. بەتایبەتی���ش س���ەبارەت بە پرس���ی كۆنگر و جێگرتن���ەوەی تاڵەبان���ی و پەیوەندیی���ەكان و میدیا و دارایی یەكێتی.
ژمار ه 305
2015/12/26
9
سياسەت
" پارتی دەیەوێ بەحساب گۆڕان تەمبێ بكات و بیكات بە حزبێكی دەستەمۆی پالستیك"
بابەكر دڕەیی:
سێ الیەنەكە دەریانخست كە بەم دۆخەی ئێستا رازین و الیەنگری یاساشكێنین بابەك���ر دڕەی���ی هەڵس���وڕاوی دی���اری بزووتن���ەوەی گ���ۆڕان و ئەندام���ی جڤاتی نیشتیمانی بزووتنەوەكە ،لەم دیدارەدا باس لە دوا هەوڵەكانی نێوانگیریی نێوان گۆڕان و پارت���ی دەكات و دەش���ڵێت "هەوڵ���ەكان فەشەلیان هێناوە" .سەبارەت بە هەڵوێستی یەكێتی و دوو حزبە ئیسالمیەكەش دەڵێت "ئەوان رایانگەیاند كە لەگەڵ یاساش���كێنین و بەم بارودۆخە رازین"! بارزان ئەبوبەكر
10ژمار ه 2015/12/26 305
هەوڵ����ەكان ب����ۆ ئاس����اییكردنەوەی پەیوەندیەكان����ی ئێ����وە لەگ����ەڵ پارت����ی و نێوەندگیرییەكان بەكوێ گەیشتن؟ بابەكر دڕەیی :هەوڵەكان تا ئێس����تا فەشەلیان هێن����اوە ،چونك����ە پارت����ی س����وورە لەس����ەر ئەو یاساشكاندنانەی ئەنجامی داوە و راشیگەیاندوە، ك����ە رێگ���� ە بەگەڕاندنەوەی س����ەرۆكی پەرلەمان نادات. كێش����ەی ئێو ە و پارتی ئێس����تا لەسەر شەخسی "د.یوسف"ی سەرۆكی پەرلەمانە؟ بابەك����ر دڕەی����ی :بەڵ����ێ بێگوم����ان البردن����ی
س����ەرۆكی پەرلەم����ان ب����ەم ش����ێوەیەی ئێس����تا وادەکات بەهیچ ش����یوەیەك رازی نەبین ،چونك ە رێ����گای یاس����ایی هەیە بۆالبردنی ،كە سیس����تەم و پەی����رەوی ناوخ����ۆی پەرلەمان����ە ،پارت����ی بەو س����یفەتەی زۆرینەی پەرلەمانە و هاوپەیمانیشی هەی����ە ،دەتوانی ئەو رێگای���� ە بەكاربهێنێ ،لەوەدا ئێم���� ە كێش����ەمان نیە .ب����ەاڵم ئێم ە رێگ����ە نادەین و ناچین����ە ژێر ب����اری ئەوەی پارت����ی بەهێز ئەم كارە ب����كات .پارت����ی دەیەوێ بەحس����اب گۆڕان تەمبێ ب����كات ،واتە ئەمەی ك���� ە روودەدات هەڵ ە تێگەیشتن نی ە لەنێوان ئێمە و پارتیدا ،بەئەنقەست
سياسەت
گۆڕان بێ نەوشیروان مستەفا هیچ كێشەیەكی نیە
پارتی ئەمەی كردووە ،لەراگەیاندنەكانیش����یەو ە دەڵێ����ن دەرس����ی گ����ۆڕان دەدەی����ن ب����ۆ ئ����ەوەی هەڵ����ەی وان����ەكات دەیانەوێت ،بەحس����اب فێری سیاسەتكردنمان بكەن ،دەیانەوێت گۆڕان فێری ئ����ەوە بكەن چۆن مامەڵە لەگ����ەڵ پارتی بكات و ببێتە حزبێکی دەستەمۆی پالستیک. ئەگ����ەر مەرج����ی پارت����ی ب����ۆ ئاس����اییكردنەوەی پەیوەندی����ەكان تەنها البردنی سەرۆكی پەڕلەمان بێ ،گۆڕان ئامادە نیە لەپێناو ئەم ئاساییكردنەوەیە ئەم كارە بكەن؟ بابەكر دڕەی����ی :بەدڵنیایەوە ئێمە الی نابەین، چونكە ئێس����تا ئەو بووە بەسیمبولی كێشەیەكی یاس����ایی الی گۆڕان و گۆڕانخ����وازان و خەڵكی دیموك����رات ،ئەو رەم����ز و س����یمبولەش ئەوەیە، ك����ە ئای����ا هەم����ووان یاس����ایان قبوڵ����ە ی����ان نا؟ س����ەرۆکی پەرلەمان بەدەنگی گۆڕان و پارتی و الیەنەكان����ی تر دانراوە و هەر ئەوانیش دەتوانن لە پرۆسەیەکی یاساییدا الیبەرن. لەسەر هەڵوێستی سێ الیەنەكەی تر راتان چۆنە؟ بابەك����ر دڕەی����ی :ئەم كۆبوونەوەی����ەی دوایی ئەنجومەنی وەزیران شتێكی تازە بوو بۆ گۆڕان، ه����ەم چاوەڕواننەكراو و هەم چاوەڕوانكراویش بوو .بەم چوونەش����یان بۆ ناو كۆبونەوەكە ئەو ە دەرکەوت ،كە ئەوان بەم دۆخەی ئێس����تا رازین،
لەب���ارەی دروس���تكردنی یەكەی 90 چ���ی دەڵێ���ی؟ تاچەند ئەم بابەت ە لەن���او گۆڕاندا جدیە؟ بابەك���ر دڕەی���ی :ئ���ەوە رایەك ب���وو وترا و حیزبەك��� ە پەس���ەندی نەكرد ،ئاش���کرایە گۆڕان بڕی���اری داوە حیزبێكی مەدەن���ی بێت و بەهیچ شێوەیەك چەكدار دروس���ت نەکات و تەنانەت گفتوگ���ۆی بیرۆکەکەیش ن���اکات ،ئەگەر گۆڕان بیەوێ دروستی بكات ئەوە بەئاشكرا دروستی دەكرد و سڵیشی لەکەس نەدەکرد ،چونکە گەر بڕیاری واهی بدا ،ئامادەی سەرەنجامەکانیشی دەبێت. لەب���ارەی نزیكبوون���ەوەی گ���ۆڕان و یەكێتی ،ئەم بابەت ە بەكوێ گەیشت؟ ن بابەك���ر دڕەیی :ئێمەو یەكێت���ی جیاوازیما زۆرە ،ك���ە بایی ئەوە ه���ەن دوو هێزی جیاواز بین ،بەاڵم بەدڵنیایەوە خاڵی هاوبەش هەیە. لەب���ارەی تەندروس���تی رێكخ���ەری گشتی گۆڕانەوە زانیاریتان هەیە؟ بابەك���ر دڕەی���ی :بەڵ���ێ كاك نەوش���یروان کۆن لەهەشتاکاندا نەش���تەرگەریەكی فەقەراتی كردووە ،پێشتریش هەندێك ئازاری بۆدروست
هەروەه����ا ئەم هێزان����ە خۆی����ان رایانگەیاندووە، ك����ە ئ����ەوان هێ����زی دیموكراس����ین ،چ����ۆن دەبێ كاری نایاس����ایی قب����وڵ بك����ەن؟ دی����ارە ئیس����تا ئەوان الیەنگری یاساش����كاندنن .ئێمە چاوەڕێش دەكەین ،هەرك����ەس و حزبێكیش نادیموكراتیان ە مامەڵ����ە ب����كات باجەك����ەی ب����دات ،وات���� ە گ����ەل لەدەنگدانەکانی داهاتوادا سزایان دەدات ،خەڵك رۆش����نبیر ب����ووە و ئەوە قبوڵ ناكات ،ئەو س����ێ هێزەی هاوبەش����مان بوون ،ب����ەردەوام نەبوون لەسەر داكۆكی لەدیموكراسی. بۆچ����ی گ����ۆڕان هێن����دە تام����ەزرۆی چونەوەیە بۆ ناو حكومەت؟ بابەكڕ دڕەیی :گۆڕان تامەزرۆ نی ە بۆ چوونەو ە حكومەت ،پارتی و یەكێتی بەش����داری گۆڕانیان لەحكوم����ەت پ����ێ ب����اش بوو ە و گۆڕان خۆش����ی ئەمەی پەس����ەند ب����ووە ك ە بچیت���� ە حكومەتەوە. كە لەحكومەتیش����دا بووین ،ئیش����ەكان بەباش����ی نەڕۆیش����توون و بەدڵی ئێمە نەبووە .ئاشکراشە تا لەئۆپۆزیسۆن بیت ناتوانی کاریگەری زۆرت لەسەر ئیدارەی واڵت و سیاسەتەکانی هەبێت. ئەی بۆ گ����ۆڕان خۆی نەهاتە دەرەو ە لەحكومەت ،لەجیات ئەوەی دەربكرێت؟ بابەك����ر دڕەی����ی :پێموای����ە تەوقیتەك����ەی نەگەیشتبوو ،لەبەرئەوەی هەرێم توشی قەیرانی بب���وو ،خەریك���ی چارەس���ەرە و ماوەیەك���ی تر ئاب����ووری و ش����ەڕی داعش ب����ووە ،پێمان باش دەگەڕێتەوە. بوو هەمووم����ان لەم بارودۆخەدا پێكەو ە بین و بەبۆچوونی ئێوە ئەگەری هەڵبژاردنی بەش����یک لە قورس����اییەکە بخەینە سەر شانمان .پێش���وەختە نزیكترە یان رێكەوتن���ی الیەنەكان، كامیان زیاتر لەبەرژەوەندی ئێستای كوردستان ئەویشیان نەهێشت. دایە؟ بۆچی نابنەوە ب ە ئۆپۆزسیۆن؟ بابەكر دڕەیی :بوونەوەمان ب ە ئۆپۆزس����یۆن بابەك���ر دڕەیی :رووداوە نێودەوڵەتیەكان كە ئەگەرێك����ی كراوەی����ە ،زۆر کەس لەن����او گۆڕان كاریگەرییان لەس���ەر شێوازی ئیشكردنی هێز ە چاوەڕێ����ن بۆ ئ����ەوەی بڕی����ار بدرێ����ت حزبەکە كوردس���تانیەكان هەیە ،ئەوەمان فێردەكەن ،كە پێویستە ئێم ە پێكەو ە بین .بۆ نمونە هاتنی سوپای ببێتەوە ب ە ئۆپۆزسیۆن. دەگوترێت نەبوونی كاك نەوشیروان توركیا و خستنەخوارەوەی فڕۆكە روسیەكە و لەم كاتەدا كاریگەریی زۆری لەسەر گۆڕان هەیە چوونی ئەس���ەد بۆ تاران و پاراس���تنی لەالیەن و ئێستا پەرتەوازەییەك بەگۆڕانەوە دیارە؟ روسیاوە ،بەمجۆرە هەموو ئەگەرەكان كراوەن. بابەكر دڕەیی :گۆڕان بەنەبوونی نەوشیروان ئێمە لەگەڵ پارتی رێكەوتبوین و ئەو رێكەوتن ە مس����تەفا هی����چ كێش����ەیەكی نی����ە .لەب����ارەی هەی��� ە و بەردەوامە ،تەنها ئەویاساش���كاندنەی هەڵوێستیش����ەوە ئێمە لەرێگەی وتەبێژەوە رای كراوە الی ئیمە قابیلی قس���ە لەس���ەركردن نیە. خۆم����ان راگەیان����دوە ،م����ن وەك كادرێك����ی ئەو رەنگە هەڵبژاردنی پێش���وەختەش چارەس���ەری حیزبە كە نزیکەی نۆ ساڵە ئیش دەكەم ،پێموای ە كێش���ەكان بكات ،لەوانەش���ە لێكدوركەوتنەوەی بێ كێشەترین حیزبین لەكوردستاندا. زیاتری لێبكەوێتەوە.
گۆڕان تامەزرۆ نیە بۆ گەڕانەوە بۆ ناو حكومەت
ژمار ه 305
2015/12/26
11
سياسەت
هەرێم جێگرەوە بۆ نەوت دەدۆزێتەوە
گازی سروشتی بۆ دەربازبوون لە قەیرانی دارایی فریای هەرێم دەكەوێت راوێژ كامەران
بەپێ���ی وت���ەی بەرپرس���ان س���اڵی داهاتوو ل���ەرووی وزەوە گرن���گ دەبێ���ت ب���ۆ هەرێمی كوردس���تان ،ب���ەو پێی���ەی دەس���ت دەكات بەهەناردەكردن���ی ئ���ەو غ���ازە سروش���تیەی هەم���ووان چاوی���ان لەس���ەریەتی ،ئەم���ەش لەكاتێكدای���ە ك���ە نرخ���ی ن���ەوت رۆژ بەڕۆش لەدابەزینی زیاتر دایە ،لەئێستاشدا توركیا زۆر
12ژمار ه 2015/12/26 305
مەبەس���تیەتی دەس���تی بگات بەغازی هەرێم، تەنانەت زۆركاتیش پرس���ی پ���رۆژەی نابۆكۆ زین���دوو دەكات���ەوە ،ك���ە غازەك���ە دەگەیەنێتە ئەوروپ���اش ،وەك جێگرەوەی���ەك ب���ۆ غ���ازی روسیا ،كە ئێستا هەناردەكەری پلە یەكە. بەپێ���ی ئامارەكان���ی وەزارەت���ی س���امانە سروش���تیەكان ،هەرێمی كوردستان بڕی 5.7 ترلیۆن مەتر س���ێجا یەدەگی گازی سروشتی هەیە ،كە بریتیە لە %3ـی تێكڕای یەدەگی جیهان،
ئەمەش بۆ هەرێمێكی بچوك رێژەیەكی زۆرە، كە دەتوانرێت س���ودی زۆریشی لێوەربگیرێت و ببێت���ە س���ەرچاوەیەكی ئابووری���ی گرن���گ، تەنان���ەت دەبێت���ە جێگرەوەیەكی���ش بۆ نەوت لەكات���ی دابەزین���ی نرخەكەی���دا .بەگوێ���رەی رێكەوتنێكی���ش ك���ە هەرێم لەگ���ەڵ كۆمپانیای "گن���ەڵ ئینێرج���ی" تورك���ی ئەنجام���ی داوە، بڕیارە لە س���اڵی 2016هەناردەكردنی غازی سروش���تی ب���ۆ توركیا دەس���تپبكات و رێژەی
سياسەت
ناردن���ە دەرەوەی غازەك���ەش لەس���اڵی 2017 بگاتە ( )4ملیار مەتر س���ێجا و لەس���اڵی 2020 دا ( )10ملیار مەتر سێجا هەناردە بكات. "د .غال���ب محەمەد" پس���پۆر لەبواری نەوت و گاز و س���ەرۆكی لیژن���ەی پیشەس���ازی و وزە و س���ەرچاوە سروش���تییەكانی ئەنجومەن���ی پارێ���زگای س���لێمانی ،ئەوەی بۆ س���ڤیل روونكردەوە ،كە هەرێمی كوردس���تان دەوڵەمەندە بەگازی سروش���تی و دەتوانرێت وەك س���ەرچاوەیەكی گرنگ���ی ئاب���ووری س���ودی لێوەربگیرێت .د.غالب گوتی "هەرێمی كوردس���تان و بەتایبەتی���ش ناوچەی گەرمیان زۆر دەوڵەمەن���دە بەغ���ازی سروش���تی ،هەر ل���ە كف���ریو كوردەمیر تا دەگاتە س���ەنگاو و چەمچەم���اڵ و دوات���ر كۆرم���ۆر ،خورمەڵ���ە، مەخم���ور و هەولێ���ر ئ���ەو گازەی تێدای���ە و دەتوانرێ���ت وەك س���ەرچاوەیەكی گرنگ���ی ئابووریی بەكاربهێندرێت". د .غالب ئاماژە بەوەش دەدات ،كە دەرهێنان و هەناردەكردنی غازی سروشتی تێچووەكەی هەرزان���ە و قازانجیش���ی زۆرە .گوتیش���ی "هەرچەندە هەرێم دەوڵەتێكی سەربەخۆ نییە، ب���ەاڵم پێگەیەك���ی گرنگی لەنەخش���ەی وزەی جیهانی���دا هەیە و بڕێك���ی زۆر یەدەگی نەوت
و غازی لەخۆگرتووە ،هەر بۆیە لەئێستاش���دا كە روس���یا هەناردەكردنی غاز وەك فشارێك بۆ س���ەر ئەوروپ���ا بەكاردەهێنێت ،دەرفەتێكی باش���ترە بۆ هەرێم تا س���ود لەهەناردەكردنی غازەكەی بۆ ئەوروپا و جیهان وەربگرێت". ب���ەاڵم ب���ە گوت���ەی ئ���ەم پس���پۆرە یەكێك لەباش���ترین ئ���ەو بازاڕانەی هەرێ���م دەتوانێت غازی سورشتی خۆی تێدا ساخ بكاتەوە عێراق خۆیەتی ،چونكە ئەو گوتی "عێراق سااڵنە بڕی چوار ملی���ار دۆالر غازی سروش���تی لەئێران دەكڕێ���ت بۆ پڕكردن���ەوەی پێداویس���تیەكانی، هەربۆی���ە هەرێم���ی كوردس���تان دەتوانێ���ت ئ���ەو بڕە ب���ۆ حكومەتی ناوەن���دی پڕبكاتەوە، بەو پێی���ەی لەیەكەوە نزیك���ن و تێچونی زۆر نابێ���ت ،هەروەه���ا دەش���توانێت وەك كارت���ی فشار لەملمالنێ سیاسیەكاندا بەكاری بهێنێت، ئەم���ە جگەلەوەی توركیاش باش���ترین كڕیارە ب���ۆ هەرێم بەو پێیەی س���ااڵنە ب���ڕی 11ملیار مەتر سێجا غازی سروش���تی هاوردە دەكات و ب���ۆ لەم���ەودوا دەتوانێت س���وود لەهەرێمی كوردستان وەربگرێت" جگەلەوەش "رێواس فایەق" ئەندامی لیژنەی پیشەسازی و وزە و سەرچاوە سروشتیەكانی پەرلەمانی كوردستان ئاماژە بەوە دەكات ،كە
زانیاریەكانی ئەوان لەس���ەر ستراتیژی پرسی غاز لە هەرێم سنوردارە ،ئەو گوتی "پرۆسەی وەبەرهێن���ان و هەناردەكردنی غ���ازی هەرێم بەتەواوەت���ی دراوەت���ە دەس���ت كۆمپانیایەكی توركی ،كە ئەوەش شتێك بووە ئێمە رەخنەمان لێی هەبووە ،كە نابێت تەنها لەرێگای توركیاوە ئ���ەو كارە ئەنجام بدرێ���ت و دەكرێت پرۆژەی هاوبەشیش لەگەڵ ئێراندا هەبێت ،تەنانەت ئێمە لەو بارەیەوە پێشنیاریشمان داوەتە سەرۆكی حكومەت و ئەوانیش ئاماژەیان بەوە داوە ،كە پرۆژەیان بۆ ئەو پرسە دەبێت". هاوكات رێواز فایەق ئاماژە بەوەش دەدات، كە نابێت لەسەرەتادا تەنها بیر لەهەناردەكردنی غازەك���ە بكرێت���ەوە ،ب���ەو پێیەی پێداویس���تی ناوخۆی���ش گرنگ���ە ،چونك���ە ب���ە گوت���ەی ئەو "هەرێمی كوردس���تان لەب���واری بەرهەمهێنانی كارەب���ا و پیشەس���ازی پیترۆكیمیای���ی و پێداویس���تی رۆژان���ەی هاواڵتیان���دا پێویس���تی بەغازی سورش���تییە ،هەربۆیە سەرەتا دەبێت وەزارەت���ی س���امانە سرورش���تیەكان ئ���ەو پێداویس���تیە ناوخۆییان���ە پڕبكات���ەوە ،پاش���ان غازەكە هەناردە بكات". دڵش���اد ش���ەعبان جێگ���ری س���ەرۆكی لیژن���ەی پیشەس���ازی و وزە و س���ەرچاوە سروشتیەكانی پەرلەمانی كوردستان گەشبینە لە بەرەوپێش���چونەكانی هەرێم لەبواری غازدا و ئام���اژە ب���ەوە دەكات ،ك���ە هەرێ���م لەچەن���د س���اڵی داهاتوودا دەتوانێت لەو بوارەدا بەرەو پێش���ەوە بچێت .دڵشاد ش���ەعبان گوتی "بەپێی ئ���ەو پالن���ەی داندراوە بۆ س���اڵی 2016غازی سروشتی هەرێم هەناردەی دەرەوە دەكرێت و دەبێتە سەرچاوەیەكی گرنگی دارایی ،ئەمەش لەكاتێكدایە كە ئێس���تا بڕێك���ی زۆری یەدەگی گازی سروش���تی لەهەرێمی كوردستاندا هەیە و ه���ەروەك چ���ۆن توانیمان لەنەوت���دا هەرێم بخەین���ە س���ەر نەخش���ەی جیه���ان ،بەهەم���ان شێوەش دەتوانین كۆمپانیا جیهانیەكان ناچار بكەین بۆ كڕینی غازی سروشتیش مامەڵەمان لەگەڵدا بكەن". دڵشاد شەعبات رەتیشی كردەوە هەرێم وەك بەدیلێك بۆ روسیا لەالیەن ئەوروپاوە تەماشا بكرێت ،چونكە بەگوتەی ئەو "روس���یا یەكێكە لەگەورەتری���ن ئەو واڵتان���ەی جیهان كە غازی سروش���تی هەناردە دەكات و سەرچاوەیەكی سەرەكیش���ە بۆ ئەوروپ���ا ،بەو پێی���ەی ئەوان %60ی غازەكەی���ان لەدەرەوە هەناردە دەكەن، هەربۆیە هەرێم نابێت���ە بەدیلێك ،بەاڵم لەكاتی هەناردەكردنی غازی سروشتیش���دا گرنگی و قورسایی تایبەتی خۆی دەبێت".
ژمار ه 305
2015/12/26
13
سياسەت
"كەس بە نیازی كارەبا نەبێت"
كارەبای كوردستان..
كێشە بەردەوام و بێچارەسەرەكە پێشەوا محەمەد
كێش����ەی كارەبا لەهەرێمی كوردس����تاندا ه����ەر تەنه����ا ل����ەوەدا قەتی����س نەب����ووە ،ك����ە هاونیش����تیمانیان كارەب����ای نیش����تیمانیان نیی����ە ،بەڵك����و لەناواخندا كێش����ەگەلی زۆری هەی����ە لەچۆنییەتی بەرهەمهێن����ان و داهاتو خەرجییەكان و هاوكات ئەو گرێبەس����تانەی لەگەڵ كۆمپانی����ا جیاوازەكانی بەهەمهێنانی كارەبادا كراوە. عیزەت س����ابیر ،سەرۆكی لیژنەی دارایی لەپەرلەمان����ی كوردس����تان ،ئام����اژەی ب����ۆ ئەوە ك����رد ،تێچ����ووی بەرهەمهێنانی كارەبا لەكوردستان زۆرترە لە داهاتەكەی ،كە ئەمە لەهیچ ش����وێنێكی تری دونیادا روونادات و خراپترین جۆری كارەبا لەهەرێم هەیە. ئ����ەو گوت����ی "كارەبا لە كوردس����تان چاك نابێت ،چونكە ئەوەی هەیە كارەبای حكومەت نیی����ە ،بەڵكو ئەمە كارەب����ای كەرتی تایبەتە، ن بەو پێیەی دەوڵەمەندێك هەیە لەكوردستا و وێس����تگەی كارەبای لەسلێمانیو هەولێر و ده����ۆك هەیە و ئەو نرخ دی����اری دەكات، ئەو گرێبەستانەش����ی كە ك����راوە لەگەڵ ئەو كەسەدا بۆ دابینكردنی كارەبای كوردستان خراپترین ج����ۆری گرێبەس����تە ،بۆیە دەبێت حكومەتی هەرێ����م پێداچوونەوەی پێدابكات و چارەسەری بۆ بدۆزێتەوە". س����ەبارەت بەخراپ����ی گرێبەس����تەكانیش، س����ابیر گوتی "لەگرێبەس����تەكان ك����ە كراوە لەگەڵ ئەو كەس����ەدا ب����ۆ دابینكردنی كارەبا، تێیدا هاتووە ،كە بەگازی سروشتی كاربكات، لەماوەی ئەم پێنج ساڵەش����دا بڕی 10ملیار
14ژمار ه 2015/12/26 305
دۆالر دراوە ب����ەگاز ،ئەم����ە جگەل����ەوەی خراپی����ش بەكاردەهێنرێت ،چونكە حكومەت چاودێ����ری نیی����ە بەس����ەر بەكارهێنان����ەوە. هەروەها حكومەتی هەرێم خۆیان بڕی 150 ملیۆن دۆالر پ����ارەی كارەبای وەزارەتەكان قەرزارنو نەیانداوە بەوەزارەتی كارەبا". وێس����تگەكان ئ����ەو گازەی لەحكوم����ەت وەریدەگرن لە بازاڕەكاندا دەیفرۆشنەوە بەپێی زانیارییەكانی بەردەس����ت س����ڤیل، حكومەت����ی هەرێم����ی كوردس����تان رۆژان����ە نزیك����ەی 9ملی����ۆن لیت����ر گاز دەكڕێ����ت و هەم����وو لیترێك ب����ە 800دین����ار دەكرێتو دەیدات بەوێس����تگەكانی كارەب����ا ،بۆ ئەوەی 24س����ەعات كارەب����ا بەرهەم بهێن����ن ،بەاڵم ئەگەر 16س����ەعاتیش كارەبا بەرهەم بهێنن، ئەوا حكوم����ەت هەر پارەی 24س����ەعاتەكە وەردەگرن����ەوە ،ئەم����ەش ئ����ەوە دەردەخات، كە وێستگەكانی كارەبا دەچن گازەكە لەناو بازاڕەكاندا دەفرۆشنەوە. الی خۆش����ییەوە حكومەت����ی هەرێم����ی كوردستان رایدەگەنێت ،سەرەڕای قەیرانی دارای����ی ،حكوم����ەت هەم����وو هەوڵێك����ی ب����ۆ چارەس����ەركردنی كێش����ەی كارەب����ا داوە. "س����ەفین دزەی����ی ،گوتەبێ����ژی حكومەت����ی هەرێ����م" بەس����ڤیلی راگەیان����د ،حكوم����ەت ئ����اگاداری خراپ����ی بارودۆخ����ی كارەبایە و ب����ەردەوام لەهەوڵی چارەس����ەركردنی دایە. ئەو گوتی "راستە گرێبەستەكان و چۆنییەتی مامەڵ����ەی بەرهەمهێنانی كارەبا پێویس����تیان ب����ە پێداچوونەوەی����ە و حكومەتی هەرێمیش بۆ ئەو مەبەس����تە س����ەرقاڵی دروستكردنی لیژنەیەكە" .ئاشكراشی كرد ،قەیرانی دارایی
هەرێ����م پڕۆس����ەی چارەس����ەری كارەب����ای هەرێم����ی سس����ت ك����ردوە .زیاتر گوتیش����ی "ئ����ەو ب����ڕە پارەیەی كە حكومەت����ی هەرێمی كوردستان بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا خەرجی دەكات ،نزیك����ەی ش����ەش هێن����دەی ئەو بڕە پارەیەی����ە كە وەك داه����ات وەریدەگرێتەوە، لەگەڵ ئەوەش����دا بەچەند هۆكارێكی جیاواز %100ی ئ����ەو بڕە پارەیەی پێویس����تە وەكو داهات بێتەوە بودجەی هەرێم ،ناگەڕێتەوە". س����ااڵنە حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان زیات����ر ل����ەدوو ملی����ار دۆالر خەرج����ی ب����ۆ وێس����تگەكانی بەرهەمهێنان����ی كارەب����ا لەكوردس����تاندا دابی����ن دەكات .ئەم����ەش بۆ ئەوەیە وێس����تگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا بكەونەكار ،بۆ نموونە ئەگەر بێت و ئێس����تا وێس����تگەكان هەموویان بەتوانای تەواوەوە بكەون����ەكار ،بەرهەمهێنان����ی كارەبا دەچێتە
سياسەت
ئاقارێكی باش����ترەوە .بۆی����ە بەهۆی ئەوەی هەم����وو وێس����تگەكان كاری����ان پێناكرێ����ت، زۆرب����ەی كات 24س����ەعات كەمت����ر كارەبا دەدرێت بەهاواڵتیان. لەالیەك����ی ت����رەوە ،كۆنتڕۆڵ����ی كارەب����ای هەرێ����م ئاش����كرای دەكات ،وێس����تگەكانی بەرهەمهێنانی كارەبا لەهەرێمی كوردستان رۆژبەرۆژ زیاتر لەكار دەكەون و تائێستاش هەشت وێستگە لەكاركەوتوون. "ئومێد محەم����ەد" بەڕێوەبەری كۆنتڕۆڵی كارەب����ای ناوەن����دی هەرێم����ی كوردس����تان، بەس����ڤیلی گوت "بەهۆی قەیران����ی دارایی و نەبوون����ی گازی پێویس����ت ناتوانین ئاس����تی بەرهەمهێنان����ی كارەب����ا بگەیەنین����ە ئاس����تی پێویس����ت ،كە زیاتر لە ( )٤ه����ەزار مێگاوات كارەبایە" .زیاتر گوتیشی "هەشت وێستگەی بەرهەمهێنان����ی كارەب����ا بەه����ۆی نەبوون����ی
گازەوە لەكاركەوتوون ،كە كۆی گشتی بڕی ( )٩٥٠مێگاوات كارەبا بەرهەم دەهێنن". هۆشداریش����یدا ،ئەگەر بێت و بڕی گازی پێویس����ت بۆ وێس����تگەكان دابین نەكرێت و ل����ەو قەیرانە رزگار نەكرێن ،ئەوا پێش����بینی لەكاركەوتنی وێستگەی زیاتر دەكەن. وەك س����ەفین دزەیی����ش ئام����اژەی پێ����دا، وەزارەت����ی س����امانە سروش����تییەكان ل����ەو ب����ڕە س����ووتەمەنییە زیاتر دابی����ن ناكات كە لەگرێبەستەكاندا ئاماژەی پێ دراوە. كارەب����ای هەرێم تا لەوێس����تگەوە دەگاتە ش����وێنی بەكارهێن����ان بڕێك����ی زۆری لێ����ی بەفیڕۆ دەچێت ،كە ئەوەش وەك پس����پۆڕان دەڵێ����ن ،رەنگ����ە بگات����ە نزیك����ەی .%10كۆی گشتی كارەبای لەدەستچووی هەرێمیش بە %40دەخەمڵێندرێت. بەاڵم س����ەرباری ئەو قس����انە ،وەزارەتی
كارەب����ا كێش����ەكە تەنه����ا لەنەبوون����ی سووتەمەنیدا كورت دەكاتەوە. "یاس����ین حوس����ێن" گوتەبێژی وەزارەتی كارەب����ای حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان، ئاماژەی بەوەدا ،تەنیا كێشەی سووتەمەنیان هەی����ە ،بۆی����ە ئەگ����ەر ب����ڕی پێویس����ت س����ووتەمەنیان بۆ دابی����ن بكرێت ،ئەوا بڕی تەواو كارەبا دەدەنە هاواڵتیان. س����ەبارەت ب����ەو ب����ڕە پارەی����ەی لەالیەن حكومەتەوە خەرج دەكرێت بۆ بەرهەمهێنانی كارەبا ،گوتەبێ����ژی وەزارەتی كارەبا گوتی "لەساڵی 2014ـدا س����ێ ملیار و 416ملیۆن دۆالر تێك����ڕای خەرج����ی كارەبا ب����ووە ،كە نزیكەی����ی دەكات����ە 3.4ملی����ار ،لەم����ەش 2.8 ملی����اری ب����ۆ س����ووتەمەنی ب����ووە ،ئەوانەی تریش����ی كە خەرجكراوە بریتین لەخەرجییە كارگێڕییەكانی وەزارەت".
ژمار ه 305
2015/12/26
15
سياسەت
داعش.. مەرگدۆستی و بنبەستی تیۆری سیاسی رەشەبای بەهاری عەرەبی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا زیاتر لەهەموو کاتێک ئاگری تیرۆریزم و توندڕەوی گەشاندەوە و شەڕی میللەت و دەوڵەتانی بەدواوە بوو
16ژمار ه 2015/12/26 305
سياسەت
داعش بە نیازە واڵتانی عەرەبی پارچەپارچە بکات ،هەر بۆیە خەریكە لەسیناریۆی شەڕی دووەمی جیهانی نزیک دەبینەوە
بەشی سیاسەت دیمەن����ی لەس����ێدارەدانی ١٨ش����ەڕکەری داعش لەالیەن رێکخراوی س����وپای ئیس��ل�امەوە راچڵەکێنەرە ،لەگەڵ هاتنەکایەی كۆپیەكی دیكەی داعش بەرەوڕووین .س����وپای ئیسالم بۆچوونی وایە ،کە هەر ئەندامێکی س����وپاکەی یەکسانە بە ١٨ئەندامی داعش .ئەم بۆچوونە ئاماژەیەکە بۆ هێزی تۆڵەس����ەندنەوە و حەزێك����ی تێرنەبوو بۆ کوش����تار و خوێنرش����تن .ئەم بابەتەش ئایندەی داعش دەخاتە مەترسیەوە. ت����ا پێ����ش نیس����انی ،٢٠٠٣وش����ەی "داع����ش" مان����ا و مەفهومێکی سیاس����ی و میدیایی نەبوو. دواتر دامەزرانی رێکخراوی دەوڵەتی ئیس��ل�امی لەعێراق و ش����ام راگەیێنرا .سەرەتا رای گشتی جیه����ان ن����اوی سەیروس����ەمەرەی "داع����ش"ی بەهەن����د وەرنەگرت ،ئەوپەڕەک����ەی الیان وابوو
رەوتێکی ئۆپۆزسیۆنی سورییە .بەاڵم بەرەبەرە کە س����ێبەری ب����ە س����ەر ناوچەکەدا قورس����ایی دەکرد ،تووشی شۆک بوون .داعش توانی چەند شارێکی گەورەی عێراق و شام کۆنتڕۆڵ بکات. بەمەش����ەوە نەوەستا ،هەر زوو جیهانی عەرەب و رۆژهەاڵت����ی ناڤینی کردە ئامانجی خۆی .وای لێهات کە باسی "دالم" هاتە ئاراوە ،واتە دەوڵەتی ئیسالمی لە لیبیا و میسر. داعش تا دوو س����ێ س����اڵ لەمەوبەر ،بوونی خ����ۆی بەفەرم����ی رانەگەیاندب����وو .زۆرک����ەس پێیانوای����ە رەگ و ریش����ەی ئ����ەم رێکخ����راوە دەگەڕێت����ەوە ب����ۆ ب����ەر ل����ە ەزارەی س����ێیەم، پەیوەن����دی لەگ����ەڵ رێکخ����راوە توندڕەوەكان����ی پێش خۆی .هەم����ان ئەو توندڕەوانەی جیهانیان تۆقاندب����وو .س����ەرکردەی تەم����ەن ٣٤س����ااڵنی داعش و فکریەتەکەی هەڵێنجراوی ئەم گرووپە توندڕەوانە بوو. رەش����ەبای بەه����اری عەرەب����ی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاس����ت زیات����ر لەهەم����وو کاتێ����ک ئاگ����ری تیرۆریزم و توندڕەوی گەش����اندەوە و ش����ەڕی میللەت و دەوڵەتان����ی بەدواوە بوو .تا پیش ئەم قۆناغە ،کۆی چاالکیەکانی داعش شاراوە بوون و لەدەرفەتێك دەگەڕا تا هەلومەرجەکە لەقازانجی سیاسی و ستراتیژی خۆی بشکێنێتەوە. خاڵی جێی سەرنج ،شێواز و میتۆدە تازەکانی داعش����ە ب����ۆ کاروب����اری ئی����داری دەوڵەتەکەی، ئەکتەرێک����ی بێ ئەزموون ،کە ت����ازە پێی نابووە مەیدان����ی سیاس����ەتەوە .رەهەن����دی ئەمن����ی و زانیاری ئەم گرووپە دەورێکی س����ەرەکی هەیە لەراپەڕاندنی کاروب����اری رۆژانەی ،تا جێگایەک ک����ە کەمتر کەس����ێک بەغ����دادی دەناس����ێت .ئەو تەنیا لەکۆڕی دۆس����تە نزیکەکانی دەردەکەوێ. بەغدادی بە باش����ی لەوە تێگەیشتبوو ،کە ناوچە نەوتیی����ەکان بکاتە ئامانج����ی خۆی .ئەو بیری لە قازان����ج و داه����ات کردبووەوە .داع����ش تەنانەت دەس����تی ب����ۆ ش����وێنەوارە مێژووی����ەکان درێ����ژ ک����رد ،جیا ل����ە کاول����کاری و رووخان����دن ،بیری
لەفرۆشتنیش����یان دەک����ردەوە .ئ����ەم پش����تیوانییە داراییە بۆهیزێکی تیرۆریس����تی لەم چەش����نە بۆ شارەزایان و چاوێرانی سیاسی جێی نیگەرانییە. هەوڵەکانی داعش ب����ۆ داگیرکاری لەکەنارەکانی ئەفریقا ،ئەم گریمانەیە بەهێز دەکات ،کە چاوی تەماحیشی بڕیبێتە سەروەت و سامان و نەوتی باکووری ئەفریقا. تیرۆریزم����ی داع����ش لەناوچ����ە جیاجیاکان����ی جیه����ان کاریگ����ەری و مەترس����ی خ����ۆی هەی����ە بەس����ەر کۆمەڵ����گای جیهانیدا .وەک ئ����ەوە بڵێی داع����ش نوێنەرایەتی قۆرغکراوی تیرۆریزمی بە ناوی خۆیەوە کردووە. بیرمەندێكی عەرەب دەڵێ "مەترس����ی گەورە، کۆمەڵێک ئامانجی ش����اراوەیە کە داعش هەوڵی جێبەجیکردنی����ان دەدات .داعش بە نیازە واڵتانی عەرەب����ی پارچەپارچ����ە ب����کات ،ل����ەم رێگ����ەوە ئاس����انکاری ب����ۆ چەس����پاندنی هەژمون����ی خۆی دەکات ،هەر بۆیە لەسیناریۆی شەڕی دووەمی جیهانی نزیک دەبینەوە ،کە ئەنجامەکەی بوو بە گۆڕانکاری بنەڕەتی لەپانتایی نیودەوڵەتیدا". بەهێزترین رێکخراوی تیرۆریستی "م����ازن ش����ەریف" ش����ارەزا و ش����رۆڤەکاری تونس����ی لەم بارەوە دەڵ����ێ "داعش رێکخراوێکی پێچاوپێچ����ە ،ک����ە بەه����ۆی كار و هەڵچوون����ی زۆرەوە پێکهات����ووە و و ب����ووە بەهێزتری����ن رێکخ����راوی تیرۆریس����تی جیه����ان .لەناوبردنی داعش بەش����ێوەی رەه����ا بابەتێکی ئاس����ان نییە. رەنگە میراتی داعش ببێتە رێکخراو و فکرەیەکی مەرگبارتر ،ه����ەروەک چۆن داعش لەناو قاعیدە س����ەری هەڵێن����ا .لەمبارەوە کۆمەڵێ����ک نیگەرانی هەیە .تیرۆریزم بۆتە واقیع .ئەمڕۆ خەڵک هەوڵ دەدەن لەم واقعە تێبگەن. م����ازن ش����ەریف س����ەبارەت بەشکس����تی ئیخوانەکان لەمیسر و پەرەسەندنی چاالکیەکانی داع����ش لەناوچەک����ە دەڵێ :تونس و میس����ر دوو دۆخی لێ����ک جیاوزای����ان هەیە .کەیس����ی داعش گەورەتر لەشکست یان سەرکەوتنی ئیخوانەکانە. کەیسی داعش گرێدراوە بەسیستەمێکی گەورەی ئەمن����ی و پالنە ناوچەی����ی و نێودەوڵەتیەکانەوە. بۆ وێنە رووداوەکانی ئەم دواییانەی جەزائیر و زەقبوونەوەی رەهەندە فیرقەییەکەی بەرەو ئەو ئەنجامەمان دەبات ،کە هەوڵی ریشەکێشکردنی س����ەرجەم هێزەکانی جیهانی عەرەب لەئارادایە و دوات����ر پارچەپارچەکردنی����ان .ئەمەش هەمان شەڕی جیۆستراتێژی نیوان زلهێزەکانە. داعش و پرۆژەی ئیخوانەکان س����ەبارەت بەپەیوەن����دی نێ����وان داع����ش و ئیخوان����ەکان" ،ئەحم����ەد بان" ش����ارەزا لەبواری بزووتن����ەوە ئیس��ل�امیەکان دەڵ����ێ :پ����رۆژەی
ژمار ه 305
2015/12/26
17
سياسەت
ئیخوان����ەکان ب����ۆ گەیش����تن بەدەس����ەاڵت وەبیرهێن����ەرەوەی خەون����ی مێژووی����ی ئیخوان و س����ەرجەم گرووپەکان����ە .وەالنان و شکس����تی ئیخوانەکان لەدەس����ەاڵت بابەتێ����ک بوو کە زۆر زوو سەرنجی گروپە سەلەفییە جیهادیەکانی بۆ الی خۆی راکێش����ا .شکس����تی ئیخوانەکان بووە هۆی س����ەرهەڵدانی رەوتە توندڕەوەکان .داعش نۆرێنگەی ئ����ەم جۆرە رەوتانەیە ،کە لەئەنجامی هەلومەرج����ی بابەت����ی و ناکۆکی����ە ناوچەییەکان سەریانهەڵداوە .هەمان ئەو ناکۆکیانەی بوونەتە هۆی ئانارش����یزمی سیاس����ی و ئەمنی و دواجار فەراهەمکردنی ژینگەیەکی نمونەیی بۆ پێکهاتنی داعش. ئەحمەد بان لەدرێژەدا دەڵێ :پەیوەندی داعش و تێک����ڕای رێکخراوە سیاس����یە مەزهەبگەراکان هەم����ان چەکداربوونیان����ە .ئ����ەم رێکخراوان����ە ه����ەر لەس����ەرەتاوە ک����ە گەورەتری����ن کەمپی����ان لەئەفغانس����تان بنیات نا ،چەکداربوون .پاساوی ئ����ەم بنیاتنان����ەش هاوخەمی و هاوس����ۆزی بوو لەگەڵ موس����وڵمانان .دواتر بەرەبەرە پێکهێنانی حکوم����ەت و س����ەپاندنی هەژمونی خۆیان کردە ئامانجی س����ەرەکی ،واتە هەم����ان ئەو ئامانجەی کە لەئێستادا داعش لەعیراق و سوریا پەیرەوی دەکات. داع����ش و هاوش����ێوەکانی ،هی����چ هونەرێکیان تێ����دا بەدی ناک����رێ ،جگە لەهونەری کوش����ت و بڕ نەبێ .ئ����ەوان لەگەڵ کەلت����وری ژیان نامۆن. دیمەن����ی ش����ەڕ وملمالنێ����کان لەپێن����او نف����وز و دەس����ەاڵت لەس����وریا و عێراق زیات����ر لەهەموو کاتێ����ک زەق و بەرچ����اوە .دیمەن����ی لەناوبردنی ١٨ش����ەڕکەڕی داع����ش لەالی����ەن س����ەربازانی
18ژمار ه 2015/12/26 305
سوپای ئیس��ل�ام کە ئێستادا لەس����وریا چاالکن، پەردە لەس����ەر ئایندەی داعش و هاوشێوەکانی هەڵدەداتەوە .ش����ەر و پێکدادانەکانی ئەفغانستان لەكۆتایی����دا ئەنجامەک����ەی بوو ب����ە رێکخراوێکی توندرەوت����ر بەن����اوی تاڵیبان .ئەم����ە هەمان ئەو چارەنووس����ەیە ،ک����ە چاوەڕیی داع����ش دەکات، چونک����ە بیروباوەڕكانی داعش����یش بیروباوەڕی مەرگدۆستین ،ناتوانن بژین. "د.ابراهی����م قوی����در" س����کرتێری پێش����ووی رێکخ����راوی کاری عەرەب����ی و بەڕێوەب����ەر و دامەزرێن����ەری ناوەن����دی توێژین����ەوەی لیبی����ا، س����ەبارەت بەداهاتووی داعش دەڵ����ێ :پێکهاتنی داعش لەپێن����او وەدیهێنانی کۆمەڵێک ئامانج ،کە دژ بەع����ەرەب و ئیس��ل�ام لێکدەدرێنەوە .تەنگژە و قەیرانەکان����ی عێراق ،س����وریا ،لیبی����ا و تونس رۆڵێک����ی بەرچاوی����ان لەپێکهاتنی داعش����دا گێڕا. چەندین گرووپی سەربازی کە لەسوپای عێراق و هێزەكان����ی قەزاف����ی و هێ����زە توندڕەوەکان����ی دیکەی ئ����ەم واڵتان����ە جیاببوونەوە ،پەیوەس����ت ب����وون بەریزەکان����ی داعش����ەوە .س����ەبارەت بەکۆتاییهاتن����ی دی����اردەی داعش گەش����بین نیم. سەرکەوتن بەسەر داعش����دا ئیرادە و فیداکاری دەوێ. بنبەستی تیۆری سیاسی تی����ۆری سیاس����ی لەرۆژهەاڵتی ناوەڕاس����ت بەه����ۆی بوون����ی گرووپ����ە چەک����دارەکان و لەس����ەرووی هەموویان����ەوە داعش ،گەیش����تۆتە بنبەس����ت .دی����اردەی گرووپ����ە میلیش����یایی و چەک����دارەکان ک����ە دەس����ەاڵت و حکومەت����ەکان ب����ەرەورووی کێش����ە و قەی����ران دەکەن����ەوە، لەمێ����ژووی هاوچەرخ����دا ب����ێ وێنەی����ە .دەکرێ
شکستی ئیخوانەکان لەدەسەاڵت سەرنجی گروپە سەلەفییە جیهادیەکانی بۆ الی خۆی راکێشا و بووە هۆی سەرهەڵدانی رەوتە توندڕەوەکان کۆمەڵێک فاکتەری سیاسی ،کۆمەاڵیەتی ،ئایینی، ئابووری و سەربازی لەپێکهاتنی ئەم دیاردەیەدا دەستنیش����ان بکرێن .س����ەرباری ئەم فاکتەرانە، کۆمەلێک فاکت����ەری ناوچەی����ی و نیودەوڵەتیش كاریگەرن .پش����تیوانی ناوچەیی لەالیەن واڵتانی خاوەن بەرژەوەندی بۆ لێدانی دوو رژێمی ژێر چاودێری و پاراس����تنی ئێران (سوریا و عێراق) لەئارادای����ە .ئ����ەم واڵتانە لەپالنیان دایە دەس����تی ئێران لەناوچەی هیاللی ش����یعی کورت بکەنەوە، کە ناوچەیەکی پڕ پیت و بەرەکەتە بۆ ئێران. بەه����ۆی ئەم ئاڵۆزی و قەیرانانە ،ناکرێ زۆر هیوادار بین بەچارەسەری کێشەکان و گەڕانەوە ب����ۆ دۆخێک����ی ئاس����ایی .لێرەوەیە ک����ە داعش و رێکخراوە داعشئاس����اکان دۆخێکیان پێکهێناوە، کە ناکرێ بۆ چارەس����ەرکردیان بەئاسانی پشت بەرێکارە سیاسەکان ببەسترێ .کۆتاییهێنان بەم دۆخەش لەرێی سەربازییەوە نامومکینە.
سياسەت
یەكێتی ،حزبی قەیرانەكان تابلۆ محەمەد زۆرج����ار یەكێت����ی بەحزب����ی قەیرانەكان ناودەبرێت ،ئ����ەوەش بەه����ۆی بەردەوامی بوون����ی كێش����ە و ملمالن����ێ لەنێوخ����ودی پل����ە بااڵكان����ی حزبەك����ە .هەر لەس����ەر ئەو بنەمای����ە زۆرج����ار بەرپرس����انی یەكێت����ی بەراگەیاندنەكانیان گوتووە ،ناكۆكییەكانیان لەئاس����تی ب����ااڵن ،جەم����اوەری یەكێش����تی شایانی ئەو بارودۆخە نین. دوای جیابوون����ەوەی باڵی نەوش����یروان مس����تەفا لەیەكێت����ی ،جارێكی ت����ر باڵ لەناو یەكێتیدا دروستبوو .باڵی جێگرانی تاڵەبانی، د.بەهەرم ساڵح و كۆسرەت رەسوڵ و باڵی هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەد ،هاوس����ەری جەالل تاڵەبانی سكرتێری گشتی یەكێتی. جیابوون����ەوەی ئ����ەم بااڵن����ەی یەكێت����ی تائاس����تی جەم����اوەری و كادران����ی یەكێت����ی ش����ۆڕبۆتەوە .باڵی هێ����رۆ بەباڵی "دەستڕۆیش����توو" ناودەبرێ����ت ،چونك����ە باڵەكان����ی تر هێ����رۆ بە دەستبەس����ەراگری دارای����ی و راگەیاندن����ی یەكێت����ی تۆمەتب����ار دەكەن ،بەراددەیەك دەگوترێت "دەركەوتنی بەرهەم ساڵح لەراگەیاندنی یەكێتی قەدەغە كراوە". ئەم كێشە ناوخۆییانەی یەكێتی زۆرجار هەڵب����ەز و داب����ەزی بەخۆی����ەوە بینی����وە. هەندێ����ك لەس����ەركردەكانی راش����كاوانە لەس����ەر كێش����ەنێوخۆییەكان قس����ەیان ب����ۆ راگەیاندن����ەكان ك����ردووە و هەندێكی����ان پەردەپۆشیان كردووە. ئەندام����ی س����ەنگاوی مەحم����ود س����ەركردایەتی یەكێتی تائێستا چەندینجار رەخن����ەی ل����ە "باڵی دەستڕۆیش����توو"ی ناو حزبەكەی گرت����ووە ،لەدواین لێدوانیش����یدا دەڵێت "س����ەركردایەتی یەكێتی شەرعیەتی نەماوە".
هەرچ����ی باڵ����ی كۆس����رەت رەس����وڵە، دەیانەوێت س����ەبارەت بەكێشەكانی یەكێتی ئارامت����ر دەرك����ەون .كەمتری����ن لێ����دوان بۆ راگەیاندن����ەكان لەس����ەر بابەت����ی كێش����ە نێوخۆییەكان����ی یەكێتی دەدەن .كۆس����رەت زیات����ر وەك كەس����ێكی میانگی����ر خ����ۆی دەردەخات. هاوكات دژایەتی باڵی د.بەهەم بەئاشكرا لەناو یەكێتی����دا دەردەكەوێت .زۆرجاریش كادی����ر و بەرپرس����انی الیەنگ����ری بەرهەم ساڵح ،بەراشكاوی ئاماژەیان بەبارودۆخی یەكێت����ی داوە ،لەقۆرخكردن����ی س����امان و دەس����ەاڵتی یەكێتی لەالیەن هێرۆ ئیبراهیم ئەحمەدەوە .تا رۆژنامەنوسانی سەر بەباڵی د.بەرهەم لەنوسینەكانیاندا ئاماژەیان بەوە داوە. بەرای چاودێرانی سیاس����ی ،كێش����ەكانی یەكێت����ی گەیش����تونە بنبەس����ت .ب����وار ب����ۆ چارەس����ەركردنیان نەم����اوە ،چونكە یەكتر قبوڵنەكردن����ی ئاس����تی ب����ااڵی یەكێت����ی و دابەش����بوونیان بەس����ەر ب����ەرەی جیاوازی تەنان����ەت هەرێمی����ش ،بەئاش����كراو روون دیارە. ب����ەرای رۆژنامەنوس����ێكی س����ەر بەباڵی د.بەرهەم س����اڵح ،یەكێ����ك لەناكۆكییەكانی هێرۆخ����ان و د.بەره����ەم "ش����كانەوەی یەكج����اری یەكێتیی����ەوە ب����ەرەو الی ئێران، كە ئەوەش بۆبەشێك لەسەركردە بااڵكانی مایەی قبوڵكردن نیە". ب����ەم دواییانە لیژنەیەك لەالیەن هەندێك لەس����ەركردە و كادری ب����ااڵی یەكێت����ی، بەمەبەس����تی چارەس����ەركردنی كێش����ەكان دروستبوو .ئەو كاتە "صەفیە بەنی وەیس" ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی گوتی"گوناهە حزبێك خاوەنی هەزاران شەهیدبێت ئاوای بەسەربهێنن .كێشەكان ئەگەر ئاڵۆزیش بن قابیل����ی چارەس����ەركردنن" .ئەوكاتە ئەندام پەرلەمانێكی یەكێتی گوتی "چارەسەركردنی
كێش����ە نێوخۆییەكانی یەكێتی ،لەوە قوڵترن بەپێكهێنان����ی لیژن����ە چارەس����ەر بكرێ����ن. چونكە هەركاتێك گەیش����تنە س����ەر كێش����ە جەوهەریی����ەكان ،هەوڵ����ەكان دەوەس����تن، چەندینجاری تر ئەوە دووبارەبۆتەوە". بەپێی راگەیاندنی یەكێتی ،تائێستا حەوت لیژنە لەناو خۆی یەكێتی بۆ چارەسەركردنی كێش����ەكانی یەكێت����ی دروس����تكراون ،بەاڵم تائێستا بێ ئەنجام بووە. فەرید ئەسەسەرد رایگەیاندووە "هەشت مانگە س����ەركردایەتی یەكێتی كۆبوونەوەی خۆی ئەنجام ن����ەداوە" ،لەگەڵ ئەوەی باڵی جێگرانی سكرتێری گشتی ،داوایان كردبوو كێشەكان لەسەر ئاس����تی سەركردایەتی و مەكتبی سیاسی چارەسەر بكرێن. ش����ەش مانگ بەر لەئەمڕۆ بەمەبەس����تی فشارخس����تنە س����ەر بەرپرس����انی ب����ااڵی یەكێتی ،پێش����مەرگەكانی یەكێتی لەبەردەم مەكت����ەب سیاس����ی یەكێت����ی مانی����ان گرت، ئەوكات بەهەرم ساڵح و كۆسرەت رەسوڵ و مەالبەختیار ،حاكم قادر و دلێری س����ەید مەجی����د ،پێیانگوتن ،س����بەی كاتژمێر یانزە بەمەبەستی یەكگرتنەوەی باڵە ناكۆكەكانی ناو یەكێتی ،مەكتەبی سیاس����ی كۆبوونەوە ئەنجام����دەدات ،رێگەی����ان ن����ەدا هی����چ راگەیاندنێك رووماڵ����ی ئەو گردبوونەوەیە بكات .ئەو هەوڵەی پێشمەرگاكانی یەكێتیش بێ ئەنجام بووە. ئێس����تا جارێكی تركێش����ەكانی یەكێتی تا ئاس����تی "تەقین����ەوە" هاتوون .بەرپرس����ێكی س����ەر بەباڵی جێگرانی س����كرتێری گش����تی یەكێت����ی بەراگەیاندنی����ان گوت����ووە "دوای س����ەری س����اڵی ت����ازە مینب����ەری خۆم����ان رادەگەیەنین". ئەم لێدوانە گۆمی ناكۆكییەكانی یەكێتی زیات����ر ش����ڵەقاند .كاردان����ەوەی زیات����ری جۆراوجۆری جەم����اوەری یەكێتی بەدوای خۆیدا هێنا.
ژمار ه 305
2015/12/26
19
سياسەت
سوپای پاسداران ئەركی ئامادەكاریی بۆ هاتنی ئیمامی زەمانی پێسپێردراوە
سوپای پاسداران و هەژموونی شیعەگەرایی
نوێنەری خامنەیی لە سوپای پاسداران: پێویستمان بە 100ملیۆن پاسدار و بەسیج هەیە تا زەمینەی هاتنی ئیمامی زەمان فەراهەم بکرێ!
بەشی سیاسەت
ئامانجێکی ئەمریکا لەعێراق ،روبەرووبوونەوە ب���وو لەگ���ەڵ دی���اردەی "مەهدەویی���ەت". هەلومەرج���ی رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت لەهیچ روویەک���ەوە بۆ هاتن���ی ئیمامی زەم���ان ئامادە نەب���وو ،ئ���ەم رووداوانەش دەب���ا روویاندابایە. نزیکترت���ن دەس���ەاڵتداریی لەحکومەتی ئیمامی زەم���ان ،حکومەت���ی ویالیەت���ی فەقیه���ە ،ک���ە لەئێراندا هەیە .رۆژهەاڵتی ناوەڕاست ناوەندی پش���تیوانیکردنە بۆ هاتنی ئیمامی زەمان .باری قورس���ی ئامادەکاری بۆ هاتن���ی ئیمامی زەمان لەئەس���تۆی رێبەر و خەڵکی ئێران دایە .س���وپا ئامرازێک���ە بۆ ئەم ئامادەکارییە ،هەر س���وپایە ک���ە لەب���واری وش���یارکردنەوەی ناوچەی���ی و نێودوڵەت���ی رۆڵ���ی س���ەرەکی لەئەس���تۆ دایە. س���وپای "بەس���یج"یش ،وەک هێزێک���ی مرۆیی دەوری سەرەکی دەگێڕێ. "پێویس���تمان ب���ە س���ەد ملی���ۆن پاس���دار و بەس���یج هەیە تا زەمینەی هاتنی ئیمامی زەمان فەراهەم بکرێ"!! ئەمە لێدوانی "عەلی سەعیدی" نوێنەری عەلی خامنەییە لەس���وپای پاسداران.
20ژمار ه 2015/12/26 305
لەالی���ەک ئاخوندێک���ی بەناوبانگ���ە ،لەالیەک���ی دیکەوە نوێنەری رێبەری کۆماری ئیس�ل�امییە لەس���وپای پاس���داران .لێرەدا عەلی س���ەعیدی چەند بانگەشەیەك دەكات: یەک���ەم ،هێرش���ی ئەمری���کا بۆ س���ەر عێراق لە ،٢٠٠٣بەمەبەس���تی بەرگرت���ن بوو لەهاتنی ئیمامی زەمان و مەهدەوییەت! دووەم ،رابەری ئێس���تای کۆماری ئیسالمی قورس���ایی و بەرپرس���یایەتی هاتن���ی ئیم���ای زەمانی لەسەر شانە ،بێ ئەوەی ئاماژەیەک بە ئایەتوڵاڵ خومەینی بدات . س���ێیەم ،ب���ۆ ئ���ەوەی عەل���ی خامنەی���ی بتوان���ێ بەرپرس���ایەتی خ���ۆی بەجێبگەیەن���ێ، بەرپرس���یایەتییەکی دیکە بۆ سوپای پاسداران و سوپای قودس پێناسە دەکات. بەپێ���ی ئ���ەم لێدوان���ەی س���ەعیدی ،ئیمام���ی زەمانێ���ک کە چ���اوەڕێ دەک���رێ دەربكەوێت ، ئیم���ام زەمانێکە لەرەگەزی کۆماری ئیس�ل�امی ئێران! لەم گۆش���ەنیگاوە بەو ئەنجامە دەگەین، کە سوپای پاسدارانی کۆماری ئیسالمی ئێران، ئ���ەرک و بەرپرس���ایەتی ئاخرزەمانی بۆ خۆی دیاری کردووە .بەو پێیە کە س���وپای پاسداران
زۆربەی ه���ەرەزۆری جومگەکانی دەس���ەاڵتی بەدەس���تەوەیە ،ب���ە واتایەک هەم���وو تانوپۆی دەسەاڵتی تەنیوەتەوە ،دەکرێ لەدوو رەهەندەوە لێکبدرێتەوە .یەکەم ،س���وپا بۆ چوونەژوورەوە و دەربازبوون بۆ ناو س���نوورە عەقیدەییەکانی شیعە خۆی ئامادە دەکات ،دووەم ،پالنی هەیە لەرەوتی گۆڕانکاریەکانی ناوچە بااڵدەس���تی و هەژمونی خۆی مسۆگەر بکات. ئ���ەم بابەتە لەم رووەوە گرنگە کە س���وپا تا بەر لەم قۆناغە و بەگوێرەی یاس���ای بنچینەیی ئ���ەم واڵتە ،دامەزراوەیەک بووە بۆ پاراس���تنی شۆڕش���ی ئیسالمی .یاسایی بنچینەیی کۆماری ئیس�ل�امی ،س���وپای پاس���دارانی وەک هێزێ���ک پیناس���ەکردووە ،ک���ە تەنه���ا ئەرکی پاراس���تنی شۆڕش���ی ئیس�ل�امی و دەس���تکەوتەکانیەتی. لەالیەک���ی دیک���ەوە ،فەراهەمکردن���ی زەمینە بۆ هاتن���ی ئیمامی زەم���ان ،نە تەنه���ا لەبەرنامە و پێرەوی س���وپای پاس���داراندا ،بەڵکو پێشتریش لەهی���چ دەق و رەوایەتێک���ی ش���یعیدا نەهاتۆتە بەرباس. س���وپای پاس���داران یەکێ���ك ل���ە فاکت���ەرە دیارەکانە لە رەوتی گۆڕانکاریەکانی رۆژهەاڵتی
سياسەت
"هێرشی ئەمریکا بۆ سەر عێراق لە ٢٠٠٣ بۆ بەرگرتن بوو لەهاتنی ئیمامی زەمان و مەهدەوییەت"!
ناوەڕاس���ت .رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت لە لیبیاوە ت���ا بەحرەی���ن ،لەب���ەردەم گۆڕان���کاری دای���ە. بەدیاریک���راوی رۆڵی ئێران ل���ە لوبنان ،عێراق، سوریا و یەمەن بەرچاوە .خاڵی هاوبەشی ئەم واڵتانە بوون���ی رێژەیەكی زۆری دانیش���توانی شیعەمەزهەبە لەهەر کامەیەندا. لەرەوت���ی گٶڕانکاریەکان���ی رۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تدا چاوەڕوانكردن���ی ئ���ەوەی ئێ���ران وەک ئەکتەرێک���ی بێالی���ەن رەفت���ار ب���کات، چاوەڕوانییەکی نابەجێیە .ئەوەی جێی سەرنجە، ئێران لەبری ئەوەی بۆ سەقامگیری و ئاسایشی ناوچەک���ە سیاس���ەتێکی ئیجاب���ی بگرێتەب���ەر، لەکاتێک���دا خودی ئێران زیاتر لەهەموو واڵتێک پێویس���تی ب���ەم ئارام���ی و س���ەقامگیریە هەیە، رێک بەپێچەوانەوە بانگەش���ە و دنەی ش���ەڕی مەزهەبی شیعە-سوننە دەدات. ئاوڕدانەوەیەکی خێرا لەئەدەبیاتی میدیاکانی عەرەب���ی بەس���ە ب���ۆ ئ���ەوەی تێبگەی���ن کە ئەم راگەیەنان���ە چۆناوچ���ۆن ئامادەیی س���ەربازی ئێ���ران لەس���وریا ،یەمەن ،عێ���راق و لوبنان ،بە نمایش���ی هێز و مانۆڕی "س���وپای س���ەفەوی" لەس���ەدەی ١٦دەش���وبهێنن .س���وپایەک کە بە
پشتبەس���تن بەمەزهەب���ی ش���یعە و بەرامب���ەر بەدەوڵەتی عوس���مانی ،توان���ی هەژمونی خۆی ب���ۆ ب���وون بەدەوڵەتێکی بەهێ���ز لەرووبەرێکی بەرب�ڵ�اوی جوگراف���ی بس���ەپینێ .لەکاتێک���دا تا بەر لەدامەزرانی سیلس���یلەی س���ەفەوی ،ئێران لەریزی واڵتان���ی س���وننەمەزهەبەكان هەژمار دەکرا .بەاڵم دوای بەدەسەاڵتگەیشتنی دەوڵەتی سەفەوی و بە بڕیاری شا ئیسماعیلی سەفەوی، مەزهەبەکەی گۆڕدرا بۆ مەزهەبی شیعە! لێدوانی گەورەبەرپرس���انی وەک سەعیدی، زیات���ر لەهەم���وو کاتێک پ���ەرە ب���ە بەدگومانی واڵتان���ی عەرەب���ی س���وننە دەدات .لەروانگەی میدیا عەرەبیەکانەوە ،ئامادەیی ئێس���تای ئێران لەعێراق ،واتات دەرهێنانی ش���ارە پیرۆزەکانی ش���یعەی عێراقە لەدەس���ت تورکانی عوسمانی. ه���ەروەک چۆن وتووی���ژە ناوکیەکان���ی لەگەڵ رۆژئ���اوا ،وەبیرهێن���ەرەوەی هاوپەیمانێت���ی پاش���اکانی س���ەفەوییە دژ بەخەالفەت���ی عوسمانی. لەئام���اژەدان بەبیرۆک���ەی هەژمون���ی شیعەگەرای کۆماری ئیسالمی ئێران ،جەنەڕاڵ "س���ەلیم ئیدریس" فەرماندەی س���وپای ئازادی
س���وریا ،کە ل���ەدژی بەشارئەس���ەد دەجەنگێ، لەوتوێژی لەگەڵ تەلەفزیۆنی ئەلجەزیرە ،هاتنی حیزبوڵاڵی لوبنان بۆ پش���تیوانیکردن لەئەسەد، دەق���اودەق بەپالن���ی دەوڵەت���ی س���ەفەوی ب���ۆ رۆژهەاڵتی ناوەڕاست لەقەڵەم دەدات! بەرباڵوکردن���ی هەژمون���ی ش���یعەگەرایی ئێ���ران الی درواس���ێ س���وننەکانی لەکاتێک���دا وەک مەترس���ی هەس���تی پێدەکرێ ،کە بەهۆی هەژمونی ش���یعەگەرای دەوڵەتی سەفەوییەوە کۆتایی بە ٩س���ەدە بااڵدەستی سوننە لەئێران ه���ات و دواب���ەدوای ئەمەش ،جیهانی ئیس�ل�ام بەس���ەر دوو جەمس���ەری ش���یعە و س���وننە دابەشکرا. مەترس���یەکانی ئ���ەم بانگەش���ە نوێن���ەری خامنەیی لەو رووەوەیە کە بەگوێرەی رەوایاتی ش���یعە ،ئیمامی زەم���ان (مەه���دی) لەمەککەوە دەردەكەوێ���ت .ئەگەر دوای تێپەڕینی س���ەدان س���اڵ لەس���ەرهەڵدانی مەزهەبی شیعە ،هێزێک لەچەشنی سوپای پاسداران ،ئەرکی ئامادەکاری ب���ۆ هاتنی ئیمامی زەمان لەمەککەوە ،بۆ خۆی دیاری بکات ،خوێندنەوەی بەرپرسانی سعودی و دواتر جیهانی سوننە دەبێ چۆن بێ؟ ل���ەم لێدوان���ەی س���ەعیدیەوە دەردەكەوێت، ك���ە ماهییەت���ی س���وپای پاس���اداران لەهێزێکی س���ەربازییەوە گۆڕاوە بۆ هێزێکی عەقیدەیی و سەرووناوچەیی! ئێس���تا ئامادەی���ی کۆم���اری ئیس�ل�امی لەس���وریا ،بە س���ەرنجدان ل���ە بەرزبوونەوەی ئام���اری رۆژان���ەی کوژراوەکان���ی ،ن���ە تەنه���ا لەدژی���ەک وەس���تانی ئێ���ران و س���عودیەیە، بەڵکو جەمس���ەربەندی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستی پڕڕەنگت���ر کردۆتەوە ،بەتایب���ەت لەدوای هاتنی روسیا بۆ ناو هاوکیشەکان. قەدەر وایە لەدەروونی ئەم جەمسەربەندییە و لەهاوپەیمانیەتی ئێران و روس���یادا ،سوپای پاس���داران بەهاوکاری روسیا و پوتین ئەرکی سەرش���انی خۆی ،کە بریتیە لەئامادەکاری بۆ هاتنی ئیمامی زەمان ،بەجێبگەیەنێ!!
ژمار ه 305
2015/12/26
21
سياسەت
باهۆزی رووداوەكان و كورسییەكەی سەرۆك ()7
لەناو یەكێتیدا تاڵەبانی هەر زوو كۆنتڕۆڵی ناوەندێتی دەسەاڵتی لەدەستدا و بەناوی ئازادیی رادەربڕین و رای جیاوازەوە ،غەڵبەغەڵبی دیموكراسی دروست بوو ،كە دواتر بوو بە بۆڵەبۆڵ و دەستەگەریی
سیروان ناشاد 22ژمار ه 2015/12/26 305
رەنگە یەكێك لە فاكتەرەكانی كەوتنی دەس���ەاڵتی (مورس���ی) ل���ە میس���ر تێگەیش���تنی ئ���ەو بووبێت لە سیاس���ەت و پەیوەندیی���ە وردەكان���ی دەوڵەتداری و دیپلۆماسیەت لە س���ەدەی ( )21دا ،ئەو وای دەزانی سیاس���ەت ئ���ەو هونەرەیە ،كە چ���ۆن بتوانیت ئەوی یەك���ەم رازی بكەی���ت بەجۆرێ���ك ،ئەم���ی دووەم بەجۆرێك���ی ت���ر و ئ���ەوی س���ێیەم بەئاوازێك���ی تر، لەكاتێكدا تۆ یەك ئامانجت هەیە. مورس���ی ل���ەژوورە تاریك���ەكان دەیگ���وت ئێم���ە هەرگی���ز نابینە مەترس���ی بۆ ئاسایش���ی ئیس���رائیل، لەالیەك���ی تریش���ەوە لەگ���ەڵ حەماس���دا ن���ەڕەی بۆ ق���ودس دەكرد ،لەالیەك بەرۆژئاوای دەگوت هەموو ج���ۆرە ئازادییە سیاس���ی و مەدەنیی���ەكان جێبەجێ دەكەی���ن و مافەكانی م���رۆڤ و كۆمەڵگایەكی كراوە رێگا كاری ئێمەیە ،لەالیەكی تریشەوە لەمەیدانەكانی وەك ئازادی و لەبەردەم الیەنگرانیدا و لەناو ژوورە بخوراوییەكان���ی ئیخوان���دا پەیمان���ی كۆمەڵگایەك���ی ئیس�ل�امی و نەخش���ەی دەوڵەتێك���ی بەرتەس���كی یەكڕەنگی دادەڕشت. هەر بۆیە زاناو پرۆفیسۆری بەناوبانگی ئەمریكی لەزانستی سیاس���ەتدا (الری دایمۆن) گوتی "وادیارە مورسی واتێدەگات ئەمەریكا عەرەبی نازانێ –بەگاڵتە كردن���ەوە -لەكاتێك���دا الی ئەمەری���كا بیروبۆچوون و پەیمانێ���ك دەدات ،كەچ���ی الی میس���رییەكان بەزمان���ی عەرەب���ی كارێكی تر دەكات و ش���تێكی تر دەڵێ���ت" .هەر بۆی���ە لە ئاكامدا ئەم سیاس���ەتە لێكدژ و ناڕوونەی مورس���ی وایكرد سەری دەسەاڵتەكەی بخ���وات و كۆتای���ی بەدەس���ەاڵت و ژیانی سیاس���ی خۆی و ئیخوانەكان بێنێت و میس���ر بگەڕێنێتەوە بۆ
دیكتات���ۆری .ئەم كردارە لێكدژ و پەنهانی سیاس���ییە لەناو زۆر لەسەركردەكانی ناوچەكە و كوردستانیش بەدرێژای���ی زەمەنێك و ئێستاش���ی لەگەڵدا بێ كاری پێكراوە ،پاشانیش بەم دووڕوویی و هەڵخەڵەتاندنە وت���راوە "گەم���ەی سیاس���ی" ی���ان بە كەس���ایەتیەكە دەوترا "پیاوی سیاسی". ئەو پێناسە كالس���یكییە كە كەس و سەركردەی سیاس���ی وا دی���اری دەكات ،ك���ە دەبێ دڵ���ی هەموو نەیارەكان رابگرێ ،وا بكات گورگ و مەڕ بەیەكەوە ئ���او بخۆنەوە ،لەئاكامیش���دا بەاڵ بۆ واڵت و ئامانجە س���ەرەكییەكان دروس���ت دەكات ،وەك ئ���ەو چەن���د س���اڵەی لەعێراق���دا (یاخ���ود عێراق لەوەت���ەی هەیە) روودەدات ،بەناوی سیاسەتەوە درۆ دەكرێ سوننە و ش���یعە و ك���ورد كۆدەكەن���ەوە ،كات���ی پێدەكوژن، دواییش���دا پێی دەڵێ���ن حكومەتی نیش���تمانی عێراق. بۆیە هەر ئەو سیاس���ەتە لێكدژ و ناڕاشكاوانە بووە قوڕبەسەری و وێرانكاری لەعێراقدا. هەڵبەت���ە لەوەت���ەی عێ���راق هەی���ە هەر بەش���ەڕ مێ���ژووی خ���ۆی دروس���ت ك���ردووە ،ش���یعەكان بەس���ەركردایەتی مالیك���ی الی ئەمەری���كا و رۆژئاوا وای���ان نیش���ان دەدا ،كە هەموو مافەكانی س���وننە و كورد و گەلی عێراقیان بەیەكسانی دابەش كردووە، ب���ە پراكتی���ك كردنی دیموكراس���ی دژی سیاس���ەتی ئێران و هەیمەنەتی ش���یعەگەری ب���وون لەناوچەكە، بەاڵم لەئەرزی واقیعدا وانەبوو ،بەڵكو بەپێچەوانەوە زیندانەكان پڕبوون لەخەڵكی س���تەمدیدەی س���وننی و مووچ���ە بڕین���ی گەل���ی ك���ورد جێبەجێكردن���ی سیاس���ەتی ئێران لەعێراق و تاكڕەویی و گەندەڵی و دژایەتی تایفی ،بەڕادەیەك زۆرداری دژی بەش���ێك
سياسەت
بەراوردێكی هێمنانەی بارزانی و تاڵەبانی لە بەراوردی 20ساڵی رابردووی كار و بەرهەمی ئەم دوو سەركردەدا دەردەكەوێت ،كە بارزانی بۆ حزبەكەی و بۆ بەرەوپێشبردنی هەرێم و كۆمەڵگای كوردیش سەركەوتووتر و بە بەرهەمتر بووە بارزانی توانی ناوەندێكی دەسەاڵت لەحزبەكەیدا دروست بكات و دیسپلینی پارتایەتی و گوێڕایەڵی لەئەرك و فەرماندا توندوتۆڵ بكات لەش���یعەكانیش پەیڕەودەكرا ،هەر بۆیەش ئەمەریكا زوو ئاڕاس���تەكەی گۆڕی ،چونكە پایەكانی دەوڵەتی عێ���راق بەدرۆ هەڵچنراب���وو ،بناغەكەی مێژووییەكی هاوبەش���ی دروس���ت نەكردبوو ،ه���ەر زوو هەڵتەكا و داعش���ی تیا دروس���ت بوو ،سەركردەكانیش وەك بەرزەك���ی بان���ان ب���ێ هی���چ لێپرس���ینەوەیەك بۆی دەرچوون. ئەم سیاس���ەتە راش���كاوانەی بارزانی دەربارەی عێراق بەگش���تی و كوردس���تان بەتایبەتی لەئایندەدا زیاتر دەردەك���ەوێ ،كە چەند گەورە و نرخدارە بۆ ك���ورد و ناوچەك���ە ،لەئایندەیەكی نزیك���دا بەڕوونی رەهەندەكان���ی خ���ۆی دەپێك���ێ ،بەهەمان ش���ێوەی ماندێال و غاندی دەبنە س���یمبولێك بۆ پێكەوە ژیانی راس���تەقینەی نەتەوە و ئاین���ەكان ،لەخەباتێكدا دژی رەگەزپەرس���تی و دیكتاتۆریەت بۆ بەدەس���تهێنانی ژیانێكی بەختیار بۆ گەل و نەتەوەیەك. رۆژئ���اوا و ئەمەری���كا بەتوركیاش���ەوە ت���ەواو لەدنیابین���ی ئاش���تیخوازی و (تۆلێرانتی���زم)ی ئ���ەو سیس���تەمە تێگەیش���توون ،ك���ە بارزان���ی دەی���ەوێ لەهەرێ���م و عێراق���دا بیچەس���پێنێ ،ئ���ەوان دەزان���ن لێكترازانی عێراق و هەرێمێكی س���ەربەخۆ بۆ كورد ئارامی دەبەخش���ێ بەعێراق و ناوچەك���ە ،لەهەمان كاتدا لەناوچە گڕگرتووەكەدا دۆس���تێكی نوێیان بۆ دروست دەكات ،ئەم دۆستە كە هەرێمی كوردستانە بەئاسانی سیاسەتەكان و پەیوەندییەكانی یەكانگیر دەب���ێ لەگ���ەڵ رۆژئ���اوا ب���ە ئیسرائیلیش���ەوە ،هەر بۆیەش رۆژئاوا بەگش���تی ئێس���تا تەواو پش���تگیری ك���ورد دەك���ەن ،ن���ەك ه���ەر دژ ب���ە داع���ش ،بەڵكو هەڵبژێردراوێكی تەندروس���تی سیاس���ییە ،بۆ ئەوان
لەت���ەواوی ناوچەك���ە ،رەنگە بەش���ێك لەبەدبەختی كورد ئەوە بێ ،كە لەم رۆژگارە یەكجار زەروور و قۆناغە زێڕینەدا باراك ئۆباما سەرۆكی ئەمەریكایە (كە ئەمە باسێكی ترە) ،ئەگینا ئامانجی سەربەخۆی هەرێم���ی كوردس���تان ل���ەوە دەرچ���ووە قس���ەی سەرزار و مقۆمقۆی ئەم و ئەو گۆشەی الپەناگەی رۆژنامەكان بێ. وردبین���ی بارزانی لەهاوكێش���ە سیاس���ییەكان و پەیوەندی لەگەڵ عێراق و واڵتانی دراوسێ و جیهاندا زۆر لەوە سەركەوتووتر دەرچوو كە كەسانێك تێی گەیشتبوون ،بۆیە بە بەراورد لەگەڵ سەركردەكانی تری ناو مەیدانەكە ،ل���ە پلەیەكی بااڵتر لەپەیوەندی سیاس���ی و بەرەوپێشچوونی كەس���ێتی و حزبی و دۆخی كوردس���تاندا خۆی بینییەوە ،بەتایبەتیش بە بەراورد بەتاڵەبانی و ئۆجەالن. ئەگ���ەر بەراوردێك���ی هێمنانە لەنێ���وان تاڵەبانی و بارزانی���دا بكەم ،لەرووی كەس���ایەتی سیاس���ی و ش���ەنوكەوی دنی���ای بیروبۆچ���وون و هەنگاونان و بەرهەمەكانیان لەماوەی ئەو 20ساڵەی رابردوودا، ب���ە چنین���ەوەی دەس���تكەوتەكانیان ب���ۆ خۆی���ان و حزبەكانی���ان لەهەرێم���ی كوردس���تان و ك���ورد بەگش���تی ،ئەو ئاكام���ە بەرهەم دێنین ،ك���ە بارزانی س���ەركەوتووتر و بە بەرهەمتر بووە بۆ حزبەكەی و بەرەوپیشبردنی هەرێم و كۆمەڵگای كوردی. بارزانی توانی ناوەندێكی دەسەاڵت لەحزبەكەیدا دروست بكات و دیس���پلینی پارتایەتی توندوتۆڵ و گوێڕایەڵ���ی و لێپرس���ینەوە لەئ���ەرك و فەرمانەكان لەنێ���و ئەندامان���ی پارتەكەیدا بە ب���ەراورد بەیەكێتی زۆر س���ەركەوتوانەتر فەراهەم بكات ،لەناو یەكێتیدا
تاڵەبان���ی ه���ەر ل���ەزووەوە كۆنتڕۆڵ���ی ناوەندێت���ی دەسەاڵتی لەدەس���تدا و بەناوی ئازادیی رادەربڕین و فرەڕەن���گ و رای جی���اوازەوە ،غەڵبەغەڵب���ی دیموكراس���ی دروس���ت ب���وو ،ك���ە دوات���ر ب���وو بە بۆڵەب���ۆڵ و دەس���تەگەری ،لەئاكام���ی ئەم كەش���ەدا بارزانی توانی لەپرۆسەی هەڵبژاردندا یەكەم بێت و جومگە گرنگەكانی دەسەاڵت لەكوردستان بەدەست بگرێت. بەاڵم تاڵەبانی نەیتوانی حزبەكەی بەیەكگرتوویی بهێڵیت���ەوە ،ناوەندییەك���ی الوازی دەس���ەاڵت و پاش���اگەردانیەك لەبڕی���ار و دیس���پلینی حزبایەتیدا دروستكرد ،ئەو نەیتوانی بەرێگەی سیاسی قەناعەت بەنەوش���یروان مس���تەفا بكات ،كە نەڕوات و لەگەڵ خۆیدا الیەكی گەورەی یەكێتی نەبات ،بەڵكو حەزی ك���رد زوو نەوش���یروانی لەكۆڵ ببێت���ەوە بۆ ئەوەی ئیتر ب���ەدوور بێ لە رەخنە و لێپرس���ینەوە ،چونكە لەو زیاتر كەس نەبوو بتوانێ لەدەسەاڵتی تاڵەبانی بپرس���ێتەوە .لەهەمان كات لەدوای نەخۆشییەكەی، كوتل���ە و دەس���تەگەری وەك ڤایرۆس���ێك یەكێت���ی دووچاری گەورەترین نەخۆشی كوشندەی سیاسی كرد ،حزبەكەشی لەڕووی هەڵبژاردنەوە بووە حزبی س���ێیەمی كوردستان ،تەنانەت تائێستاش حزبەكەی تاڵەبان���ی هی���چ دەس���ەاڵتێكی گرنگ و هەس���تیاری لەهەرێم���دا نیی���ە ،تەنه���ا دەس���ەاڵتە كۆمیدیەك���ەی سەرۆك كۆماری عێراق نەبێ!! هەڵبەتە م���ن لێرەدا باس لەپێش���مەرگە قارەمان و كادیرە دڵس���ۆزە بەس���ەبرەكانی یەكێت���ی ناكەم، ك���ە بەردەوام جێگەی���ان دیارە ،چ لەمێژوودا و چ لە ئەمڕۆی مەیدانی كوردستاندا.
ژمار ه 305
2015/12/26
23
سياسەت
یاداشتهكانی روژانی ئاوارهیی له ئیران 7
7
()23
100كەسایەتیە هاوسەنگەر و هاوسێكانی عەزیمیەی كەرەج
محەمەد مەال قادر لە سەرەتاكانی ئەم زنجیرە بیرەوەرییە و ئاوارەبوونمان لە دوای نسكۆی ساڵی 1974 بۆ ئێران ،باس���م لەوە كرد ،كە س���ەركردە و كەس���ایەتیە دیارەكان���ی ن���او ش���ۆڕش 100 خانوومان لەالیەن رژێمی ئەوكاتی ئێرانەوە ل���ە گەڕەكی عەزیمیەی ش���اری ك���ەرەج بۆ دروستكرابوو .لەم ئەڵقەیەدا دەمەوێت ناوی ئەو كەسایەتیانە بنوسم ،لەو 103خێزانەی ب���ۆ یەكەم ج���ار ل���ەم خانووانە نیش���تەجێ بووی���ن ،لەوان���ەی ناوەكانی���ام بیرم���اوە، بەداخەوە تەنیا 87ناون: .1مەال مستەفا بارزانی نەمر -كۆچی دوایی كردووە .2ش���ێخ محەم���ەد خالی���د بارزانی-كۆچ���ی دوایی كردووە .3ئیدریس بارزانی-كۆچی دوایی كردووە .4مەسعود بارزانی -لەژیاندا ماوە .5ش���ێخ جەم���ال بارزان���ی -كۆچ���ی دوایی كردووە .6ش���ێخ باب���ۆ بارزان���ی -كۆچ���ی دوای���ی كردووە .7شێخ عەبدولواحید بارزانی – ماوە .8شێج جیهاد بارزانی-ماوە .9عەبدولموهەیمەن بارزانی-ماوە .10سەلیم یوسف بارزانی -ماوە .11عەلی عەبدوڵاڵ ئەمین-ماوە .12محەمەد مەال قادر-ماوە .13خوڕشید شێرە-كۆچی دوایی كردووە
24ژمار ه 2015/12/26 305
.14فەلەكەدی���ن كاكەیی-كۆچ���ی دوای���ی كردووە .15عەبدوڵاڵ ئاغا پشدەری-ماوە .16مەحم���ود عەزی���ز بەگ -كۆچ���ی دوایی كردووە .17س���اڵح می���ران بەگ-كۆچ���ی دوای���ی كردووە .18عزەت سلێمان بەگ-ماوە .19محەم���ەد ئەمی���ن بەگ-كۆچ���ی دوای���ی كردووە .20ساڵح بێراوی-كۆچی دوایی كردووە .21م���ەال محەم���ەد مزوری-كۆچ���ی دوایی كردووە .22فەت���اح محەمەدمی���ن ئاغا-كۆچی دوایی كردووە .23م���ەال حوس���ێن یونس-كۆچ���ی دوای���ی كردووە .24مەال هەمزە -كۆچی دوایی كردووە .25بورهان دزەیی-كۆچی دوایی كردووە .26موحسین دزەیی-ماوە .27سامی عەبدولڕەحمان-شەهید بووە .28عەبدولرەحمان قازی-شەهید بووە .29د .نەجمەدین كەریم-ماوە .30حوس���ێن حاجۆ س���وری-كۆچی دوایی كردووە .31رەشید سندی-ماوە .32رەش���ید عارف ئەتروشی-كۆچی دوایی كردووە
.33عەبدولرەحم���ان بناوی-كۆچ���ی دوایی كردووە .34ئەكبەر حیدر سورەمەری-كۆچی دوایی كردووە .35نادر هەورامی-كۆچی دوایی كردووە .36خالید هێدی-كۆچی دوایی كردووە .37ه���ەژار موكریانی-كۆچ���ی دوای���ی كردووە .38مالزم باپیر زێبار (فریق بابكر) -ماوە .39محەم���ەد س���ەعید جاف-كۆچ���ی دوایی كردووە .40فڕەنسۆ حەریری-شەهید بووە .41خوس���رەو زێباری-كۆچ���ی دوای���ی كردووە .42شێخ تەیب-ماوە .43ش����ێخ رەزا گواڵنی-كۆچ����ی دوای����ی كردووە .44ئەنوەر جاف -كۆچی دوایی كردووە .45ش����ێخ محەمەد هەرس����ین-كۆچی دوایی كردووە .46عوس����مان س����ەعدی بێ����ژەری رادی����ۆی كوردستان-كۆچی دوایی كردووە .47شێخ حاجی رەسوڵ خاڵە-شەهید بووە .48رەسول فەقێ خۆشناو-ماوە .49ئازاد قەرەداغی-كۆچی دوایی كردووە .50عەبدولوەهاب ئەتروش����ی-كۆچی دوایی كردووە ناوەكان لە ژمارەی داهاتوو تەواو دەكەم.
كۆمەاڵیەتی
چۆن تیرۆریستان مەیلی تاوانكارییان لە دەوروبەریان دەشارنەوە؟
ژیانی دووفاقیانەی تیرۆریستان
ژمار ه 305
2015/12/26
25
كـۆمـەاڵیـەتی
ئەوانەی رەقەمی خەیاڵیان بۆ تابلۆكەی مەال مستەفا دەگوت، هیچ لە حساب نازانن ئێمە ریكۆردی گینسمان شكاند، لەجیات دەستخۆشی قسە و قسەڵۆكیان بۆ هەڵبەستین
ژیمان مەحمود:
بۆ نەورۆزی داهاتوو ریكۆردێكی ترمان بۆ گینس دەبیت بەهرە حەمەرەش
كچێك����ی گەنج����ی خەڵك����ی دهۆك����ە .ماوەی حەوت ساڵە كاری بازرگانی دەكات .خوێندنی ئامادەیی لەشاری دهۆك و خوێندنی زانكۆی لەزانكۆی ئەمریكی لەبەیروت تەواو كردووە. سەرەتای دەستپێكردنی كاری بازرگانی هەر لەبەیروت بووە. ئەگەرچ����ی وەك خ����ۆی دەڵێ����ت ،ح����ەوت س����اڵە كاری بازرگان����ی دەكات ،پێش����تر چەند پڕۆژەیەك����ی ت����ری ئەنجام����داوە ،ب����ەاڵم ب����ە دروس����تكردنی تابل����ۆی م����ەال مس����تەفا وەك س����ەركردەیەی مێژووی����ی كورد ،ك����ە تابلۆكە وەك گەوترەترین مۆزایكی كریستاڵ لەجیهان خرای����ە كتێبی گینس ،بووە خاوەن ناوبانگێكی زۆر. لەب����ارەی بیرۆك����ەی ئەنجامدان����ی كاری بازرگانی لەالیەن "ژیمان مەحمود" ،جگەلەوەی خ����ۆی دەرچ����ووی كارگێ����ڕی كارە ،دەڵێ����ت "خەرج����ی خوێندن لەبەیروت ،ل����ەو زانكۆیەی من لێ����م دەخوێند گران ب����وو .بۆیە بیرم لەوە
26ژمار ه 2015/12/26 305
ك����ردەوە لەگ����ەڵ خوێن����دن كارێك بك����ەم ،كە خەرج����ی خوێندنەكەم دەس����ت بكەوێت ،بیرم لەدامەزراندن����ی كۆمپانیایەك����ی گەش����توگوزار ك����ردەوە .ئەوەب����وو ه����ەم كارم دەك����رد هەم دەمخوێند". دوای تەواوكردنی خوێندن ،ژیمان لەس����ەر كاری بازرگان����ی ك����ە ئ����ارەزووی خۆی بووە بەردەوام دەبێـت .بەڕێوەبەرایەتی بەڕێوەبردنی ئاهەنگ و فیس����تڤاڵ دەكاتەوە .یەكەم پڕۆژەی لەس����اڵی 2012لەكوردس����تان ئەنجام����داوە، ك����ە هێنان����ی گروپ����ی گۆرانی من����دااڵن "طیور الجنة" بوو .نمایش����ەكە لەیاریگای نێودەوڵەتی بەئامادەبوون����ی 37هەزار كەس ئەنجامدراوە. هەر ئەو ئاهەنگە دواتر لەش����ارەكانی سلێمانی و دهۆك دووبارە كرایەوە. دواتر ژیمان كۆمپانیایەكی بازرگانی گشتی بەناوی "ژیمان س����كای" دەكاتەوە .كە ئیش����ی هێنان و هەناردەی شتومەكە. ئەو كچ����ە بازرگانە ئاماژە ب����ە پڕۆژەكانی ب����ەر لەدروس����تكردنی ئ����ەو پڕۆژەی����ە دەدات "پێ����ش دروس����تكردنی تابلۆی مەال مس����تەفا،
س����ێ پ����ڕۆژەم لەرۆتان����ا كردۆت����ەوە .ی����ەك لەوكارانە پێش����انگایەكی 46تابلۆیی بوو ،كە بەكۆمپیوت����ەر دروس����تمان كردب����وو ،كارێكی هون����ەری ج����وان ب����وو ،وێنەی س����ەركردە و ش����ەهیدانی كوردستان و پێش����مەرگەی كۆن و نوێی تێدابوو .بۆ نمونەی وێنەی مەس����عود بارزان����ی تێداب����وو ،ك����ە ل����ەدوورەوە دەتبینی یەك وێن����ەی گەورە ب����وو ،ب����ەاڵم لەنزیكەوە بریتی بوو لەهەش����ت هەزار وێنەی بچووكی سەرۆك". سەبارەت بەبیرۆكەی دروستكردنی تابلۆی مەال مس����تەفا ،ژیم����ان گوتی "بەداخ����ەوە ،ئەو قسە و قس����ەڵۆكەی لەكوردستان هەیە لەهیچ شوێنێكی دونیادا نییە .ئێمە ریكۆردی گینسمان شكاند ،لەجیاتی دەستخۆشی جۆرەها قسە و قس����ەڵۆكیان لەبارەی هەم����وو وردەكارییەكی ئەو پڕۆژەیەوە كرد ،كە هیچی بنەمای نەبوو. بەداخەوە بەهۆی قسە و قسەڵۆك دەیانویست سەركەوتنەكەمان لەبیر بەرنەوە". لەب����ارەی سپۆنس����ەر و تێچوونی پڕۆژەكە ژیم����ان ئاش����كرای ك����رد "س����یروان بارزان����ی
كـۆمـەاڵیـەتی
بەر لە تابلۆكەی مەال مستەفا ،پێشنیاری بازرگانێكی ئیماراتیم بۆ دروستكردنی تابلۆی سەرۆكی ئیمارات بە قازانجێكی ئیجگار زۆرەوە رەتكردەوە
ك����ە هەم����وو دەزان����ن بازرگانێك����ی گەورەیە، سپۆنس����ەری پڕۆژەك����ەی ك����رد .ئ����ەو وەك بازرگانێك مافی خۆیەتی كارێكی وا بۆباپیری خ����ۆی ،یان هەركەس����ێكی تر ب����كات .لەبارەی تێچون����ی پڕۆژەك����ە رەقەم����ی زۆر خەیاڵ����ی گوت����ران ،پێمواب����ێ ئەوانەی ئ����ەو رەقامانەیان دەگوت ،حساب نازانن". دەگوترا یەك دانە كریستاڵی دروستكردنی ئ����ەو تابلۆیە بای����ی پێنج س����ەد دۆالرە .ژیمان نموونەیەك����ی بچوك����ی تابلۆك����ەی پیش����اندا "كریس����تاڵەكان هەم����ووی ئ����ەو ج����ۆرەن ،كە كریس����تاڵی ئاس����ایی جلوبەرگ����ی ئافرەتان����ە. تابلۆكە لەس����ەر بنەمای گەوترەترین مۆزایكی كریس����تاڵ بڕوانام����ەی پێ����درا ،ن����ەك نرخ����ی كەرەستەكان". هەروەه����ا لەب����ارەی ئەو گلەییان����ەی گوایە ئێس����تا كاتی ش����ەڕە ،نەدەبوایە ئەو خەرجییە بكرێ����ت ،ئ����ەو كچ����ە بازرگان����ە رایدەگەیەنێت "پێویس����تە هەموو خەڵك بزانن ،من بازرگانم و حكوم����ەت نی����م .س����ەرەڕای ئ����ەوە ناكرێت هەموو ئیش����وكارێك بوەس����تێنرێـت ،پێویستە
ژیان بەردەوام بێت .بیرۆكەی دروس����تكردنی ئەو تابلۆیە بەر لەس����ێ ساڵ ،لەگەڵ سیروان بارزانی باسمان كردووە ،ماوەی یانزە مانگ كارم لەسەر كردووە ،رەنج و ماندووبوونێكی زۆرم تێدا كێش����اوە .سەرەتا ویستمان گینس بێنینە كوردس����تان ،بەاڵم رازی نەبوون ،بۆیە ناچاربووین نمایش����ەكە لەدوب����ەی بكەین ،كە ئۆفیسی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستیان لەوێیە". تابلۆكەی مەالمس����تەفا لەس����ەر قوماشێكی بیس����ت مەتری دروس����تكراوە .چوار ملیۆن و پێنج س����ەد هەزار كریس����تاڵ لەدروستكردنیدا بەكارهات����ووە .زیاتر لەیان����زە مانگ ژیمان و ش����ەش گەنجی تر كاری����ان لەس����ەركردووە. یەك لەمەرجەكان����ی وەرگرتنی لەگینس ئەوە بووە ،كە هیچ بۆش����اییەكی تێ����دا نەبێـت .بۆیە وردەكاری زۆری ویستووە. بەپێی قس����ەی ژیمان ،ئەو كارەكەی زیاتر وەك ئینتیمایەك����ی نەتەوەیی ئەنجامداوە نەك قازانج ویستی و دەڵێ "ویستم كورد ریكۆردی گینس بش����كێنێ ،دەبوایە ئ����ەوە بەئەنجامدانی كارێك����ی گ����ەورە و بەن����رخ بێت .پێش����موابوو
ش����ایانترین كار تابلۆكەی رێبەری كورد مەال مستەفایە .پێشتر بازرگانێكی ئیماراتی داوای كرد من تابلۆی س����ەرۆكی ئیمارات دروس����ت بك����ەم ،وتی گرانترین كریس����تاڵت بۆ دێنم ،بۆ ئەنجامدانیشی قازانجێكی یەكجاری زۆری بۆ پێش����نیار كردم ،بەاڵم من ئەوەم قبوڵ نەكرد، تەنیا بۆ ئەوەی كورد ئەو ریكۆردە بشكێنێ". س����ەبارەت ب����ە كاریگ����ەری بارودۆخ����ی ئابووری لەس����ەر كارە بازرگانییەكان ژیمان مەحم����ود ئاش����كرای ك����رد "قەیران����ی دارای����ی كوردس����تان ،كاریگەری زۆری لەس����ەر ئیش و كارەكانم����ان دروس����تكردوە .ب����ۆ نموون����ە هەركارێ����ك ئەنجام دەدەی ،بەش����ێكی زۆری پارەك����ە بەچ����ەك پێش����نیار دەك����ەن ،ئەوەش دەبێت����ە ئەركێك����ی زۆر كە لەوانەی����ە بازرگان ئەو تاقەتەی نەبێت". زۆرب����ەی ژنان����ی خ����اوەن پیش����ەی جۆراوج����ۆر لەكوردس����تان ،رووب����ەرووی گرفتی نەریتپەرس����تی و تێڕوانینی ناشایستە دەبنەوە .ئەو بازرگانە گەنجە خۆش����ی بەدەر لەو حاڵەتە نازانێت "كێشەی زۆرم هاتەرێ و ئێستاش كێشەم زۆرە ،هەر لەسنوری خێزان تا دەوروبەر هەوڵدەدەن پێت بڵێن تۆ ئافرەتی و ناتوان����ی ئ����ەو كارە بك����ەی .توان����ای كاری بازرگانی����ت نییە و مافی ئ����ەوەت نییە بەتەنیا س����ەفەر بكەی و پەرە بەكارەكەت بدەی .هەر لەس����ەر ئ����ەو تێڕوانین����ە پیاوس����االرییە لەناو خودی كارەكەم لەالیەن پیاوانی هاوپیشەوە، زۆر گرێبەس����ت و پڕۆژەم لەدەستداوە .بەاڵم من متمانەم بەتوانی خۆم هەیە و سەركەوتوو بووم و دەبم". س����ەبارەت ب����ەكار و پ����ڕۆژەی داهاتووی، ژیمان گوتی "بۆ ن����ەورۆز ریكۆردێكی ترمان بۆ گینس دەبێت .هەروەها لەس����اڵی 2016وە دەس����ت دەكەی����ن ب����ە بەرهەمهێن����ان لەبواری درامادا".
ژمار ه 305
2015/12/26
27
كـۆمـەاڵیـەتی
چۆن تیرۆریستان مەیلی تاوانكارییان لە دەوروبەریان دەشارنەوە؟
ژیانی دووفاقیانەی تیرۆریستان 28ژمار ه 2015/12/26 305
كـۆمـەاڵیـەتی
سەرەڕای ئەو دەرەنجامانەی لێكۆڵەرانی پۆلی���س ل���ە هێرش���ە تیرۆریس���تیەكەی ناوچ���ەی "س���ان برنادین���و" لەویالیەت���ی كالیفۆرنیای ئەمریكی پێیگەیشتن ،كە تێیدا 14كەس بوونە قوربانی و ژن و پیاوێكی موسوڵمانیش���ی تێدا تۆمەتبار كران ،بەاڵم هێشتا لوغز و پرسیارێكی بێ وەاڵم هەیە. ئەم ژن و پیاوە موسوڵمانە (سەید رەزوان فاروق و تاش���فین مالكی هاوس���ەری) ،كە مندالێك���ی ش���یرەخۆرەیان هەی���ە ،توانیان ت���ەواوی كەس���انی دەوروب���ەری خۆی���ان بخەڵەتێنن و مامەڵەیەكی دووفاقیانە بكەن و مەیلی تیرۆریس���تیانەی خۆیان لەهەموو كەسێك بشارنەوە؟! لەمێ���ژووی ك���ردە تیرۆریس���تیەكاندا، ئ���ەوەی لەبارەی تیرۆریس���تانەوە زانراوە ئەوەیە ،كە دراوس���ێی هێمن و هاوڕێی بێدەنگن ،هەرگیز بەخەیاڵ���ی دەوروبەریان���دا نەهات���ووە ،ك���ە پەیوەندیان ب���ەكاری تیرۆریس���تیەوە هەبێت! ل���ە مانگ���ی مایس���ی رابردوودا پیاوێكی موسوڵمان ب���ە ناوی "نادر ئەلس���ۆفی" هێرش���ی كردە س���ەر پێش���بڕكێی كاریكاتێ���ری وێنەكانی پێغەمبەری ئیس�ل�ام لەویالیەتی تەكساس. ئەو پیاوە كوڕێكی نۆ س���ااڵنەی هەبوو و خاوەن فرۆشگایەكی پاككردنەوەی فەرش و مافوور ب���وو ،پێدەچوو ژیانی ئاس���ایی بێ���ت .باوكی لەب���ارەی كوڕەكەیەوە دەڵێ "بەردەوام ح���ەزی دەكرد كاتەكانی لەگەڵ كوڕەكەی بەس���ەر ببات .ب���اوەڕ ناكەم كە دەبینم كارێكی وای كردووە". كاتێ���ك "س���ەیفەدین رزق���ی" تەق���ەی لەگەش���تیارانی هاوینەهەوارێك���ی كەن���ار دەری���ا لەواڵتی تونس كرد ،دایكی دەیگوت "كوڕەكەم توانای ئەنجامدانی ئەو كارانەی نیە ،كە پێی تۆمەتبار كراوە ،من پێمدەگوت مش���ك لەماڵەكەمان���ە ،ئ���ەو نەیدەتوانی و دڵی نەدەهات مش���كێك بكوژێت ،جا چۆن كارێكی لەم جۆرەی پێدەكرێت"؟! لەهەم���وو ئ���ەم حاڵەتان���ەی باس���كران، زەحمەتە پێش���وەختە بزانرێت ئەم كەسانە مەیلێك���ی ل���ەم جۆرەیان هەی���ە ،دواتریش لەالی���ەن دەوروبەرەكەیان���ەوە زەحمەت���ە ب���اوەڕ بكرێت ،كە كاری لەم ش���ێوەیەیان ئەنجامداوە. لەساڵی 2005كاتێك "جێرمین لیندسی"
و س���ێ خۆك���وژی دیك���ە 56كەس���یان لە لەندەن كوش���ت ،هاوس���ەرە بەریتانیەكەی جێرمی���ن (س���امانتا لیوتوی���ت) گوتی "من لەدڕندەی���ی ئ���ەو تاوان���ە تۆقی���م ،قێزی���ش لەرۆڵ���ی هاوس���ەرەكەم ل���ەم تاوان���ەدا دەكەمەوە" .دوای ئەم رووداوە سامانتا و سێ منداڵەكەی خۆیان ونكرد .دوای ئەوە ئەم ژنە تۆمەتبار كرا بە بەش���داریكردن لە پالنی پەالماری تیرۆریس���تی سەر بازاڕی "ویست جیت" لە نایرۆبی و بووە یەكێك لە ناوە هەرە لەپێشەكانی لیستی داواكراوانی تیرۆریستان لە جیهاندا!! پاراس���تنی نهێن���ی ژیان���ی دووفاقی���ەی تیرۆریس���تان لوغزێكی س���ەیرە ،هۆكاری ئەم لوغزەش ئەوەیە ،كە بەدەگمەن دوای ئەو پەالمارە تیرۆریس���تیانە تیرۆرس���تان بەزیندویی دەمێننەوە ،تا وردەكارییەكانی ئ���ەم فروفێڵ���ە و چۆنیەت���ی پاراس���تنی نهێنیەكانی���ان ل���ە دەوروبەری���ان روون بكەنەوە! دەروونناسان لەگۆشەیەكی جیاوازەوە ش���یكردنەوەیان ب���ۆ ژیان���ی دووفاقیانەی تیرۆریستان و چۆنیەتی شاردنەوەی مەیلی تیرۆریس���تییان لەدراوسێ و هاوڕێكانیان كردووە" .بیت سیمی" لەزانكۆی "نیبراسكا" و "رۆب���ەرت ڤوتری���ل" لەزانۆك���ی "نیڤ���ادا" لەماوەی 10س���اڵدا دیمانەی���ان لەگەڵ 89 رەگەزپەرستی سپی پێست كردووە ،لەپێناو تێگەیش���تن و شیكردنەوەی ئەوەی خۆیان ناویان لێناوە "ستراتیجیەتی خۆشاردنەوە و خۆدەرخستن بەوریاییەوە". ئ���ەو دەروونناس���انە دەڵێ���ن كاتێك ئەم رەگەزپەرس���تانە دەزان���ن بۆچوونەكانیان لەالی���ەن دەوروبەریان���ەوە بەت���ەواوی رەتدەكرێن���ەوە و ب���ە "رەگەزپەرس���تی و نازیی���ەت" تۆمەتباردەكرێ���ن ،لەم���ەوە فێ���ری هون���ەری ش���اردنەوەی ئ���ەم مەیلەی���ان لە دەوروبەری���ان دەبن .خۆیان ل���ە وروژاندن���ی خەڵ���ك دوور دەگ���رن، بەهۆی ئەم ستراتیژەش���یانەوە ،هەمیش���ە دەوروبەرەكانیان بە كەس���انی "ئاس���ایی" وەسفیان دەكەن. بێینەوە س���ەر پەالمارەكەی كالیفۆرنیا. الیەنێك���ی وەحش���یگەرانەی تاوانەك���ەی ئەم دوو هاوس���ەرە ئەوە ب���وو ،كە ئەوان پەالماری هاوڕێكانی خۆیان دا لەئیدارەی تەندروستی گشتی ناوچەكە ،كە زۆرینەیان چەند س���اڵێك بوو دەیانناس���ین و پێكەوە ب���وون ،تەنان���ەت بەبۆن���ەی لەدایكبوون���ی
كوڕەك���ەی ف���اروق ،ئاهەنگیش���یان ب���ۆ س���ازكردبوو!! ل���ەرۆژی پەالمارەكەش���دا "فاروق" بەرەبەیانیەك���ەی الیان بوو .دیار نەبوو كە ماوەی چەندە فاروق بەم ش���ێوە ش���اراوەیە دەژی و وێن���ا راس���تەقینەكەی خۆی پەردەپۆش كردووە. یەكێ����ك ل����ەو رەگەزپەرس����تانەی ئ����ەم دوو مامۆس����تایەی زانك����ۆ دیمان����ەی لەگ����ەڵ كردب����وون ،لەب����ارەی ئ����ەم ژیانە دووفاقی����ەی خۆی و ش����اردنەوەی مەیلە رەگەزپەرس����تانیەكەی دەڵ����ێ "دەزان����م گ����ەر هاوڕێكان����م بزان����ن م����ن مەیل����ی رەگەزپەرستیم هەیە ،لەكار دەردەكرێم و بێكار دەمێنمەوە"!! رەگەزپەرستێكی سپی پێس����تی دیكە دەڵ����ێ "خەون����ی بەدیهێنانی نیشتیمانێك بۆ سپی پێستەكان بە شەو و رۆژێ����ك نایەتەدی ،دەبێ كاری بۆ بكەین. پێویس����تە كەس����ی رەگەزپەرس����ت بزانێت كێیە و چی لەئەقڵی����دا هەیە ،ئەمەش رێگر نیە لەوەی لەجیهاندا بژی و مامەڵە لەگەڵ دەوروبەرتدا بكەی". لەنێو گروپە رەگەزپەرستە ئەمریكیەكاندا نەریتی جۆراوجۆر هەیە ،هەیانە سەریان دەتاش����ن ،هەندێك����ی تری����ان ك����ە دەگەن����ە یەكتر ساڵوی هیتلەر لەیەكتر دەكەن ،یان ش����ێوازی دیكەی مامەڵەكردن����ی تایبەتیان هەی����ە ،بەاڵم هەموویان شوناس����ی خۆیان دەش����ارنەوە .ئەندامێك����ی بزووتن����ەوەی نازییە ئەمریكیەكان بەم دوو مامۆستایەی زانك����ۆی گوت����ووە "ژنەك����ەم لەگ����ەڵ دوو كرێ����كاری ژن����ی رەشپێس����تدا كاردەكات. م����ن پێی دەڵێ����م كرێكارە رەشپێس����تەكان هاوبەش����ی كارمانن و ناچارین قس����ەیان لەگەڵ بكەین و رەفتاری بێ ش����ەرمانەیان بەرامب����ەر نەكەی����ن ،بەاڵم لەكات����ی خۆیدا (كاتی جەنگ) سەریان دەبڕین"! بەهۆی نەریتی هاوبەش����ی شاردنەوەی مەیلە توندڕەو و رەگەزپەرس����تانەكەیان، پێس����تی س����پی رەگەزپەرس����تانی ئەمری����كا هەمیش����ە گوم����ان لەدراوس����ێ موس����وڵمانەكانیان دەك����ەن و ه����ەوڵ دەدەن لێكدانەوەیەك����ی لۆژیكیان����ە بۆ ئەم گومانەیان بدۆزنەوە .ئامارەكانیش دەڵێن لەوەتەی پەالمارە تیرۆریس����تیەكەی 11ی س����ێپتەمبەری 2001ەوە ،تیرۆریس����تانی موسڵمان چەندە پەالماری ئەمریكیەكانیان دابێ����ت ،چەندی����ن ق����ات رەگەزپەرس����تە راس����تڕەوە ئەمریكیەكان����ەوە پەالم����اری موسوڵمانانی ئەمریكایان داوە.
ژمار ه 305
2015/12/26
29
كـۆمـەاڵیـەتی
ئەو سیستەمە كۆمپیوتەریەی مەترسیە بۆ سەر مرۆڤ
بۆچی پێویستە لە سیستەمی خوارزمی فەیسبوك بترسین؟
ئەمە فەیسبوكە بڕیار دەدات پێویستە هەواڵی كام هاوڕێت بزانی و كامەشیان هەواڵیان بۆ تۆ گرنگ نیە! ئای���ا فیلم���ی ""Herت بینوت���ە؟ بەه���ۆی پێش���كەوتنی تەكنەلۆژی���اوە ل���ە فیلمەك���ەدا هەس���تت بە ترس ك���ردووە؟ لەو راپۆرتەدا هەس���ت بەو ترسە راستەقینەیە ،كە رۆژانە لەگەڵیدا دەژیت!! فەیس���بوك بڕی���اری دا ئەزموون���ی بەكارهێنەران لەفەیس���بووكدا باشتر بكات، ئ���ەوەی ل���ەالی فەیس���بوك گرنگ���ە تەنی���ا مانەوەیەت���ی وەك الپ���ەڕەی س���ەرەكی لەكۆمپیوتەرەك���ەت و بەپێ���ی توان���ات چێژ لەبەكارهێنان���ی وەربگریت ،هەرچی بتوانێ دەیكات بۆ ئەوەی بەهۆی زۆر سەیركردنی شاش���ە بەدرێژایی رۆژ هەست بە بێزاریی نەكەی ،ئەمەش وایكردووە ژمارەیەكی زۆر ل���ە "خوارزمی" (سیس���تەمی چارەس���ەریی كۆمپیوتەری) دروس���ت بكات ،لەسەرووی هەمووش���یانەوە خوارزم���ی الپ���ەڕەی س���ەرەكی ( .)News Feed algorithmئ���ەو سیس���تەمە بڕیار دەدات لەكاتی كردنەوەی الپەڕەی س���ەرەكیت لە فەیسبوك چ شتێك ببینیت .هەر فەیس���بوكە بڕیار دەدات كامە ل���ە هاوڕێكانت پێویس���تە هەواڵیان بزانی و كامەش���یان هەواڵیان ب���ۆ تۆ گرنگ نیە! یان ئەو رێكالمانە چین ،كە دەیانبینی و رێژەیان لەالپەڕەكەی تۆ چەن���دە؟ تەنانەت هەندێك ج���ار ئەو سیس���تەمە بڕی���ار دەدات چی تر هەواڵی زیاترت پیش���ان ن���ەدات ،بۆ ئەوەی ناچار بیت بازنەی هاوڕێیەتیت لەفەیسبوك فراوانتر بكەی! ك���ە باس لە خوارزمی دەكەین ،باس���ەكە
30ژمار ه 2015/12/26 305
پەیوەندی بە چیرۆك���ی داهێنانەكانی زانای موس���وڵمان "ئەب���و عەبدوڵ�ڵ�ا محەمەد بن موسای خوارزمی (847-781ز)"یەوە هەیە، ك���ە نازن���اوی خوارزمی ب���ووە و زانایەكی گەورەی بواری بیركاریی بووە .خوارزمی "سیس���تەمێكی چارەس���ەری ئەلیكترۆن���ی"، یاخود كۆمەڵە كۆدێك���ی پرۆگرامییە ،چەند فەرمانێ���ك دەدەنە ئامێ���ری ئەلیكترۆنی بۆ جێبەجێكردنی ،بەاڵم لەس���ەردەمی ئێستادا وایلێهاتووە ئامێرەكە خۆی دەتوانێ فێرببێت و خ���ۆی فەرمان دەربكات و خوارزمیەكان بخوێنێتەوە. لە بنچینەدا خوارزمی بریتیە لەكۆمەڵێك هەن���گاوی بیركاری���ی و مەنتیق���ی ل���ەدوای ی���ەك ب���ۆ چارەس���ەركردنی كێش���ەیەك. بۆی���ەش ب���ەو ن���اوەوە ناون���راوە ،چونك���ە زان���ای گ���ەورەی بیركاریی ئەب���و جەعفەر ئەلخوارزم���ی ئ���ەو بی���ردۆزەی داهێن���اوە. وشەكە لەنێوان زمانەكانی جیهاندا بەناوی ( )Algorithmباڵوبووی���ەوە ،ل���ە بنەڕەت���دا
سیستەمی خوارزمی فەیسبوك بەهەمان دیقەتی ئەقڵی مرۆڤەوە سیما و روخسارەكان دەناسێت
واتاكەی كورتكراوەی خوارزمییە بۆ س���ێ تێكهەڵكێ���ش ئەوانیش بریتین لە :زنجیرە و هەڵبژاردن و دووباربوونە. ئەو سیس���تەمە خورزمیان���ەی ئەمڕۆ لە تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان دەیانبینین بەش���ێكی گرنگی هۆشیاریمانن ،كار لەسەر خەون و حاڵەتە دروونییەكان و بینینمان بۆ خۆمان بۆ دەرووبەرمان دەكەن .پێشتر فەیسبوك ئەزموونێك���ی تاقیك���ردەوە ،تابزانێت ئاخۆ دەتوان���ێ هەس���تەكانی بەكارهێنەرانی���دا كۆنتڕۆڵ بكات؟ ئەزموونەكە س���ەركەوتوو ب���وو ،بەو پێیەی فەیس���بوك توانی حاڵەتی میزاج���ی بەكارهێنەران���ی بگۆڕێ���ت و كار بەهەس���ت و س���ۆزیان بكات ،كە لەكۆتاییدا فەیسبوك لەسەر ئەم كارە داوای لێبوردنی كرد! بیربك���ەرەوە ئ���ەو هێ���زەی كۆنتڕۆڵ���ی بەركاهێنەران���ی دەكات كەوتۆت���ە دەس���ت رۆبۆتێ���ك ،ن���ەوەك م���رۆڤ! جا بی���ر لەوە بكەرەوە چ دەبێت گەر رۆژێك لەرۆژان ئەو رۆبۆتە بتوانێت هۆش���یاریی و زیرەكیەكی تایب���ەت بەخ���ۆی هەبێ���ت؟! ب���ەاڵم بۆچ���ی دەب���ێ ئێم���ە لەخوارزمیەكانی فەیس���بووك بترس���ین و نیگەران بین ،گەر ئەوان هەوڵی باشتركردنی ژیانمان بدەن؟ خوارزم���ی فەیس���بوك ه���ەوڵ دەدات خۆی بە مرۆڤ بچوێنێت ئای���ا دەزانی كەس���انێك ه���ەن زۆر حەز بەنامەی بەیانیان Mourning Textsدەكەن؟ فەیس���بوك ئێس���تا پەیام و نام���ەی بەیانی
كـۆمـەاڵیـەتی
سیستەمی خوارزمی فەیسبوك وەك "مشكی" تاقیگە مامەڵە لەگەڵ بەكارهێنەرانیدا دەكات باش���یان بۆ دەنێرێت! تەنیا لەخەو هەڵبس���تن ،دەبینن ك���ە خوارزمی فەیس���بوك لەس���ەرەتای الپ���ەڕەی س���ەرەكییان پێیان���ی گوت���ووە "بەیانیت���ان ب���اش" .تەنی���ا ئەمە نا، بەڵكو خوارزمی فەیسبووك پێمان رادەگەێنێت كامە هاوڕێیەمان یادی لەدایكبوونیەت���ی! ئەم���ەش بەگوێ���رەی نزیك���ی ئەو هاوڕێیەمان .ب���ە تێپەڕبوونی كات ،بەبیرهێنان���ەوەی رۆژی لەدایكبوونی هاوڕێیان���ت ،ل���ەوەی تەنی���ا پڕۆگرامێك���ی فەیس���بووك بێ���ت و بی���رت بهێنێت���ەوە، دەگۆڕێ���ت ب���ۆ هەس���تێكی جی���اواز ،وەك ئ���ەوەی هاوڕێیەك���ی نزیكت ئ���ەم چاكەیت لەگەڵ بكات و بیرت بهێنێتەوە! گەر پێشتر فەیسبوك بە زمانێكی وشكی رۆبۆتئاس���ا پێی گوتبیت ،ك���ە ئەمڕۆ یادی لەدایكبوون���ی ف�ڵ�ان هاوڕێتە ،ئ���ەوا ئەمڕۆ بەش���ێوەیەكی جی���اواز ئەمەت بیر د ێنێت���ە و ە .
ژمار ه 305
2015/12/26
31
كـۆمـەاڵیـەتی
س���ەرەتا ل���ە دەمەوبەیانیدا بەیانی باش���ت لێدەكات ،ئینجا دواتر بەزمانێكی نەرمترەوە پێتدەڵێت "ئەم���ڕۆ رۆژی لەدایكبوونی فاڵن هاوڕێت���ە ،بۆچی بەم بۆ نەی���ەوە پەیامێكی جوانی بۆ نانوسیت؟". خوارزمی فەیس���بوك بەهەم���ان دیقەتی ئەقڵ���ی مرۆڤ���ەوە س���یما و روخس���ارەكان دەناسێت. بەڵ���ێ ،خوارزم���ی روخس���اری ق���ووڵ Deep Face Algorithmك���ە فەیس���بوك زۆر پێشیخس���تووە ،دەتوانێت روخسار و س���یماكان بەرێ���ژەی %97،25بناس���ێت .لە كاتێكدا وردبینی مێشكی مرۆڤ لەوبارەیەوە %97،53ی���ە ،ب���ەاڵم خوارزم���ی فەیس���بوك لەروویەك���ەوە لەم���رۆڤ زیرەكترە ،چونكە مێش���كی م���رۆڤ توان���ای ناس���ینەوەی ل���ە 1000كەس تێپەڕ ناكات ،كەچی خوارزمی فەیس���بوك دەتوانێ زیاتر لە ملیارێك كەس لەبەكارهێنەرانی فەیسبووك بناسێت!! خوارزم���ی فەیس���بوك وەك "مش���كی" تاقیگە مامەڵە لەگەڵ مرۆڤ دەكات تائێستا كەستان واتان بەسەرنەهاتووە، هاوڕێیەكتان ناسیبێت ،كەچی بۆ ماوەی زیاتر لەساڵێك قسەتان لەگەڵی نەكردبێت و ب�ڵاوك��راوەك��ان��ی��ش��ی ل��ەس��ەر الپ���ەڕەی فەیسبوكەكەتان سڕابێتەوە؟ دەزان��ی بۆ وایە؟ چونكە خوارزمی فەیسبوك بڕیاری داوە ئەو كەسە چیتر بۆ تۆ گرنگ نییە!! ل��ەن��اك��اوێ��ك و پ��ێ��ش ئاگاداركردنەوەی پێشوەختە سەرلەنوێ دەردەكەوێتەوە. كەواتە خوارزمیەكە وەك مشكی تاقیگە مامەڵە ل��ەگ��ەڵ بەكارهێنەرانیدا دەك��������ات .ئ�����ەم سیستەمە تاقیتدەكاتەوە ،ئاخۆ تۆ دوای ئ����ەو هەموو ماوەیە حەزدەكەی دووبارە پەیوەندی ل�������ەگ�������ەڵ�������دا ببەستیەوە؟ ئ���ە م
32ژمار ه 2015/12/26 305
لەوانەیە رۆژێك بێت ئەو سیستەمی خوارزمییە كۆنتڕۆڵمان بكات و ئەزموونی فیلمەكانی خەیاڵی زانستی لە واقیعدا ببینین و تێیدا بژین سیس���تەمەی فەیس���بووك مێش���ك و بیركردنەوەی بەكارهێنەرانی دەخوێنێتەوە، لەب���ارەی بابەتێك���ەوە چەن���د بۆچوونێك���ی جی���اوازت ب���ۆ دەخات���ەڕوو ،ب���ۆ نمون���ە بۆچوونی هاوڕێیەكت كە سەر بە گروپێكی دیاریك���راوە ،لەگ���ەڵ كەس���ێكی دیكە كە لە حزبێكی ترە .خوارزمیەكە چاوەڕوان دەكات ت���ۆ لەگەڵ كامیاندا زیات���ر كارلێك دەكەی؟ دوای ئ���ەوە تێدەگات ك���ە بۆچوونی كامیان ب���ەالی ت���ۆوە گرنگە ،ئی���دی باڵوك���راوە و هەواڵی ئەوت بێ پچڕانەوە بۆ نوێدەكاتەوە و پێتدەگەیەنێ���ت .لەوەش زیاتر پێش���نیاری پەس���ەندكردنی هاوڕێیەتی چەند كەس���ێكی هاوڕێی ئەو كەسەت بۆ دەكات!!
خوارزم���ی فەیس���بوك هەموو ش���تێك دەزانێت ،هەموو شتێك! الی��ەن��ە تایبەتیەكانی ژی��ان��ت بەرامبەر خ���وارزم���ی ف��ەی��س��ب��وك س��ف��رە ،تەنانەت ئ��ەو شتانەی بەشێوەی تایبەت باڵویان دەك��ەی��ەوە ،یان لەژێر هەڵبژاردنی "تەنیا من ،"Only Meكە تەنیا بۆ خ��ۆت بێت، كەچی خوارزمیەكە حیسابیان بۆ دەكات. ئەو سیستەمە پەیوەندییە سۆزدارییەكانت دەزان���ێ���ت ،دەزان���ێ���ت ئ���ەو ك��ەس��ان��ەی لە ف��ەی��س��ب��ووك ب��ەی��ەك��ت��ر س��ەرس��ام��ن چۆن مامەڵە دەك���ەن؟! تەنانەت بە ه��ۆی GPS لەمۆبایلەكەتەوە دەزانێت تۆ ئێستا لەكوێیت. ئەو خواردنگەیەی بەردەوام نانی لێدەخوای دەن��اس��ێ��ت .ئاینكەت و ئ��ەو فیلمانەی تۆ بینوتن ،یان حەزت لێیە ب��ی��ان��ب��ی��ن��ت ،هەموو ئەمانە دەزانێت. خ��وێ��ن��دن��ەوە و
كـۆمـەاڵیـەتی
بۆچوونەكانت لەبارەی كتێب و داهێنەران دەزان���ێ���ت ،ه���ەروەه���ا دەزان����ێ لەرێگەی ئ��ی��ن��س��ت��گ��رام و وات����س ئ���اپ پەیوەندیت ل��ەگ��ەڵ ك��ێ ه��ەی��ە ،ه��ەم��وو ئ���ەو ژم���ارە تەلەفۆنانە دەزانێت ،لەسەر مۆبایلەكەت تۆمارت ك��ردوون!! هەموو شت دەزانێت، لەهەمووش ترسناكتر ،ئەو تەنیا لەبارەی تۆ نا ،بەڵكو هەموو ئەو زانیاریی و الیەنە تایبەتیانەی ژیانی زیاتر لە یەك ملیار كەس لەسەرتاسەری جیهاندا دەزانێت!! سیس���تەمی خوارزمی هەموو ش���تێك پێوانە دەكات ل���ە جوڵ���ەی ماوس���ەكەت لەس���ەر كۆمپیوتەرەك���ەت ،تا دەگات���ە ژمارەی ئەو
مێشكی مرۆڤ توانای ناسینەوەی لە 1000 كەس تێپەڕ ناكات، كەچی سیستەمی خوارزمی فەیسبوك دەتوانێ زیاتر لە ملیارێك كەس بناسێت!! الیكانەی دەیك���ەی ،خوارزمیی هەموو ئەو زانیاریانە لەبنەك���ەی زانیاری خۆی تۆمار دەكات ،ب���ۆ ئ���ەوەی لەمامەڵەك���ردن لەگەڵ بەكارهێنەرانیدا زیرەكتر بێت! ترس���ی راس���تەقینە :كەس ش���ارەزای تەواوی سیستەمی خوارزمی نییە! ئ���ەوە تەنیا ی���ەك سیس���تەمی خوارزمی نیە ،بەڵكو تۆڕێكی گەورەیە لەم سیستەمە زیرەكە .هەندێكیان بۆ ئێمە لەبەردەس���تن، بەاڵم بەشی زۆری لەبەر دەستی فەیسبوك خۆی دان. ئ���ەوەی زۆر ترس���ناكە ئەوەی���ە ،هی���چ كەس���ێك نی���ە زانی���اری ت���ەواوی لەبارەی ئەم سیس���تەمەوە هەبێت .كێ دەزانێت ئەو زیرەكیی���ە دەس���تكردە تا ك���ۆی دەمانبات؟ لەوانەی���ە رۆژێ���ك بێ���ت ئ���ەو سیس���تەمی خوارزمییە كۆنتڕۆڵمان بكات و ئەزموونی فیلمەكانی خەیاڵی زانستی لە واقیعدا ببینین و تێیدا بژین!! مستەفا ئەلسەید لە ماڵپەڕی (ساسە پۆست) و :ئاالن عومەر
کەلتووری ناتوندوتیژیی
هاوسەرگیری نهێنی
شەنگە هاوار كاكەیی* لەزۆرب���ەی حاڵەت���ی ئ���ەم ج���ۆرە هاوس���ەرگیرییەدا ،پیاو هاوس���ەرگیری كردووە ،واتا ژن���ی هەیە .ئافرەتێكی تر بەنهێنی مارە دەكات ،بێ ئەوەی ئامانجی پێكهێنانی خێزان و بەختەوەریی خێزان بێت. لە كۆمەڵگە داخراوەكاندا ئەم حاڵەتانە هەن ،بەاڵم بوار بۆ باس���كردنیان كەمە. كاتێ���ك رۆژنام���ە و گۆڤارەكانی واڵتی س���عودیە ،ئ���ەم بابەتەی���ان وروژان���د، ب���ووە هۆی مش���تومڕێكی توند لەنێوان نوس���ەرانی ژن و پی���اودا .ل���ە ئەنجامدا دەسەاڵتداران ئەو گۆڤار و رۆژنامانەیان داخست. س���عودیە و ئێ���ران و میس���ر س���ێ واڵتن ،ك���ە هاوس���ەرگیریی نهێنی زۆر تێیان���دا ئەنج���ام دەدرێ���ت .بەبیان���ووی حەاڵڵك���ردن ئەنجامی دەدەن ،بەاڵم ئەم هاوس���ەرگیرییە تەنیا بەمەبەستی "چێژ وەرگرتنە". هاوس���ەرگیری نهێنی"المسیار ،سیغە" پیاو ناوەناوە ئەو كاتانەی خۆی ئارەزوو دەكات ،بەنهێن���ی س���ەردانی ئافرەتەك���ە دەكات .بەب���ێ ئاگاداری ژنی یەكەم .ئەم جۆرە هاوس���ەرگیرییە رێگەخۆش���كەرە بۆ باڵوبوونەوەی گەندەڵی ئەخالقی. لەهاوسەرگیری نهێنیدا ،پیاو نایەوێت منداڵ���ی ببێ���ت .ب���ە لۆژیك���ی "ئاف���رەت
تەنی���ا ب���ۆ س���ێكس مامەڵ���ە دەكات" .هەر كاتێكیش گرێبەس���تی ئەم هاوسەرگیرییە هەڵوەش���ایەوە ،تەنی���ا ژنەك���ە زەرەمەند دەبێ���ت .ل���ەرووی داب و نەریتیش���ەوە ژنەكە زیاتر دەكەوێتە ژێر فشار. ئ���ەم ج���ۆرە هاوس���ەرگیریانە تەنیا بۆ پەردەپۆش���كردنی كرداری سێكسی پیاو لەگەڵ ئافرەتە .زۆرجار بە بوێری پیاوەكە لێكدەدرێتەوە .دەبێت ژنەكە بەس���ەردانی ناوەن���اوەی پیاوەك���ە رازی بێ���ت .ماف���ی ئەوەی نییە بزانێ���ت پیاوەكە لەكوێ رۆژ دەكات���ەوە .لەزۆرب���ەی حاڵەتەكان���دا ئەم ج���ۆرە هاوس���ەرگیرییە ماوەك���ەی زۆر كورتە. "نەه�ل�ا حای���ری" ئافرەتێكی نوس���ەری ئێرانیی���ە لەئەمری���كا دەژی���ت .كتێبێك���ی بەن���اوی ( )Law of desireدەرك���ردووە، لەب���ارەی بەهاوس���ەربوونی كاتی���ی لەئێراندا ،لە نێوان س���ااڵنی .1982-1978 بەهاوس���ەربوون بۆ چێ���ژ وەرگرتن ،یان بەهاوسەربوونی كاتیی ،كە هەندێك كەس بەحەاڵڵی دەزانن ،جگە لەداهێنانێكی بیدعە چەوت و نادروس���ت بۆ پەردەپۆشكردنی كرداری زینا و فاحیش���ەی ئەو كەسانەی ئاژەڵیانە حەز و ئارەزووە سێكس���ییەكان رەه���ا دەكەن ،هیچی تر نیی���ە .ئەم جۆرە هاوس���ەرگیرییەش تەنی���ا ی���ەك مەرجی بۆدانراوە ،ئەوی���ش ئەوەیە كە ئافرەتەكە هاوس���ەر یان مارەب���ڕاوی پیاوێكی دیكە نەبێ���ت .لەمج���ۆرە پرۆس���ەیەدا پیاوەك���ە دەتوانێ���ت ب���ەدوو وش���ە بێ ش���ایەت و خەرجییەك���ی ئەوت���ۆ ،ب���ۆ ئ���ەو ماوەیەی خ���ۆی دی���اری دەكات ،ئافرەتێ���ك بكات���ە هاوس���ەری خۆی ،وەك هەر كەلوپەلێكی ئاس���ایی لەژێر دەس���ەاڵتی رەهای خۆیدا بیهێڵێتەوە .نابێت ئەوەش لەیادبكەین ،ئەم جۆرە بەهاوسەربوونە رێگە بەپیاودەدات لەی���ەك كاتدا بەدەیان و س���ەدان ئافرەت بەم شێوازە بكاتە هاوسەری خۆی!
* بەڕێوەبەری پالندانان و ئامار لەبەڕێوەبەرایەتی گشتی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان
ژمار ه 303 305
2015/12/12 2015/12/26
33
كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی /ئا :ساڵحی مام عەلی
سیاسەت تەمەن كورت دەكات گۆڤ����اری "تەلیگ����راف"ی بەریتان����ی توێژینەوەیەك����ی زانس����تی باڵوكردۆت����ەوە ،تێی����دا ئ����ەوە خراوەت����ەڕوو ،كە كاری سیاس����ی تەمەنی مرۆڤ كەمدەكاتەوە. توێژینەوەك����ە لەس����ەر س����ەرۆكی 17دەوڵ����ەت ئەنجامدراوە، دەركەوت����ووە ئەو كەس����انەی كاری سیاس����ی دەك����ەن تەمەنیان ك����ورت دەبێت و زووتر دەمرن ،هۆكارەكەش����ی فش����اری زۆری بەڕێوەبەردنی دەوڵ����ەت و كەموكوریەكانی واڵتە ،كە كاردەكاتە س����ەر جەستەیان و توشی نەخۆش����یە جۆراوجۆرەكان دەكات و زوو پیری����ان دەكات! هەرچەند بەڕێوەبردنی واڵت و پلە بااڵكان ئیمتیازات����ی زۆریان لەگەڵ دایە ،بەاڵم هیچ ش����تێك بێ باج نیە و هەر كارە و باجی خۆی هەیە.
مۆبایل و نەخۆشی لە بیرچوونەوە لەدواین توێژینەوەدا پس����پۆڕان رایانگەیان����دووە كە مۆبایل و كۆمپیۆتەر مرۆڤ توشی نەخۆشی لەبیرچوونەوە دەكەن. توێ����ژەران دەڵێ����ن لەبەرئ����ەوەی مۆبای����ل و البت����ۆپ زۆربەی ئ����ەو كاران����ە ئەنجام دەدەن ،كە پێش����تر مرڤ مێش����كی خۆی بۆ بەكاردەهێنا ،وەك بیركاری و لەبەركردنی ژمارەی تەلەفۆنەكان و وێنەكێش����ان و هەموو چاالكیەكانی دیكەی مێش����ك ،لەئیستادا مێش����ك بەهۆی بەكارنەهێنانیەوە توش����ی سس����تی دەبێت و ئەو ئامێرانەش مرۆڤ توشی لەبیرچوونەوە دەكەن. ئێس����تا هەمووم����ان تێبین����ی دەكەین ،كە كەس مێش����كی خۆی تەنان����ەت ب����ۆ لەبەركردن����ی ژم����ارە مۆبایلێكی����ش بەكارناهێنێت، بەم����ەش چاالكی مێش����ك بەرێژەیەك كەمدەبێت����ەوە ،كە لەوانەیە كەس����ەكە توش����ی نەخۆش����ی (زەهایمەر) لەبیرچوون����ەوە بكات. بۆیە پێویس����تە مرۆڤ جاربەجار بە ئەزبەركردنی هەندێك شت، راهێنان بە مێشكی بكات.
34ژمار ه 2015/12/26 305
یەك كیوی هێندەی یەك كیلۆ پرتەقاڵ بەسوودە لەتوێژینەوەیەكدا كە لە توركی���ا ئەنجامدراوە ،دەركەوتووە خواردنی یەك كیوی بەقەت یەك كیلۆ پرتەقاڵ سودی هەیە، چونكە هێندەی كیلۆیەك پرتەقاڵ ڤیتامینی تێدایە! كی���وی زۆر دەوڵەمەن���دە ب���ە ڤیتامی���ن س���ی ،Cخواردن���ی ئ���ەو ڤیتام���ەش زۆر گرنگە بۆ لەش ،چونكە لەش���ی مرۆڤ خ���ۆی دروس���تی ناكات و پێویس���تە لەرێگ���ەی میوەكانەوە وەریبگرێت .ڤیتامینەكەش لە كیوی و لیمۆ و پرتەقاڵدا هەیە، بەاڵم دەركەوتووە یەك دانە میوەی كیوی بەقەت یەك كیلۆ پرتەق���اڵ ئەو ڤیتامینەی تێدایە .هەروەها خواردنی كیوی بۆ دابەزاندنی فش���اری خوێن و رێژەی كۆلیس���ترۆل لە لەشدا بەسودە.
كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی
زيانی فیلمە كارتۆنیەكان بۆ مندااڵن گیراوەیەك بۆ بەهێزكردنی قژ تاوەك����و ق����ژت بەهێز بێ����ت و كاریگ����ەری بۆیەكان لەس����ەری دەرنەكەوێت ،ئەم ئامۆژگاریەی گۆڤاری "حیاتك" جێبەجێ بكە. گۆڤارەكە گیراوەیەكی پێشنیار كردووە ،كە بریتیە لە سپێنەی هێلك����ە و ئ����اوی لیمۆ ،پاش تێكەڵكردنیان قژت����ی پێ چەور بكە و بەشانە دایبهێنە .باشتر وایە كەمێكیش لەبەرتیشكی خۆر بوەستی، تا كاریگەریەكی باشتری ببێت ،دواتر بەئاوێكی شلەتێن بشۆرێت. بەمجۆرە قژت بەهێز دەبێت و رەنگیش����ی درەوش����اوتر دەبێت و ئەو تاڵە موانەی تێكچوون ،دووبارە بەهێزیان دەكاتەوە.
ل����ە توێژینەیەكدا كە ل����ە بەریتانیا ئەنجام����دراوە و لە گۆڤاری "تایم����ز"ی بەریتان����ی باڵوكراوەت����ەوە ،دەركەوت����ووە زۆرب����ەی فیلم����ە كارتۆنیەكانی مندااڵن رێكالمیان بۆ هەندێك ش����ەربەت و خواردنەوە گازییەكان تێدایە. توێژینەوەك����ە دەڵ����ێ %64ئ����ەو فیلم����ە كارتۆنیان����ە رێكالم����ی خواردن����ەوە گازیەكان و ش����ەربەتی جۆراوجۆریان تێدایە ،كە وا لەمن����دااڵن دەكات بەه����ۆی وێنەی كەس����ایەتیە كارتۆنیەكان زوو زوو بیخۆنەوە و الساییان بكەنەوە ،ئەمەش زیان بەتەندروستی مندااڵن دەگەیەنێت و هانیان دەدات رێژەیەكی زۆر لەو شلەمەنیانە بخۆنەوە ،كە بەهۆیانەوە توش����ی قەڵەوی و كەمی ڤیتامینەكان و نەخۆشی شەكرە و تێكچونی ددانەكانیان دەبنەوە!
ژمار ه 305
2015/12/26
35
كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی
هۆشیاریی تەندروستیی
هەفتانە د.ع لەپزێڕین دەینوسێت
منداڵبوون وەك پرۆسەیەكی سروشتی
ئادەمیزاد لەسەر لەوس���اتەوەی زەوی دەژی ،زانای���ان ب���ە 2.5ملیۆن س���اڵ دەیخەمڵێن���ن ،ئادەمی���زاد زاوزێ���ی ك���ردووە، م���رۆڤ لەزیادبوون دایە ،لەئادەم و حەوا كە 2كەس ب���وون ،ژمارەی مرۆڤەكان لەس���ەر زەوی گەیشتۆتە 7ملیار ئادەمیزاد. بێگوم���ان دووگیانی و منداڵب���وون تایبەت لەم���رۆڤ و ئ���اژەڵ تایبەتە بەرەگ���ەزی مێ. هەندێ���ك لەئاژەاڵن و باڵن���دەكان كە منداڵیان دەبێ و شیر دەدەن ،بۆی هەیە بەو پرۆسەیە بمرن ،كەسیش ئاگای لێ نیە! بەاڵم لەوساتەوە كە زانستی نەشتەرگەریی پزیش���كی ئ���اژەڵ و ئادەمیزاد پێش���كەوتووە، ئ���ەو دایكانەی لەمەترس���ی داب���وون ،بەهۆی نەشتەرگەریی سیرزیران دەپارێزرێن .كەواتە س���یزیریان ئەنج���ام دەدرێ ،كاتێ���ك دایك و منداڵەكە لەمەرسی مردن دابن. رێكخراوی تەندروس���تی جیهانی ()WHO رێنماییەك���ی ئاش���كرای ب���ۆ ئەنجامدانی ئەو نەشتەرگەیەریە ( )CSداناوە )CS( .1لە پێش 39هەفتە نەكرێت. .2پرۆگ���رام دان���دراوە ب���ۆ كەمكردنەوەی ( )CSلەجیهاندا. .3كۆمەڵەی تەندروس���تی جیهانی باس���ی رێ���ژەی 10تا %15دەكەن ،ل���ەو رێژە زیاتر بكرێت تەندروست نییە. .4رێگ���ری لەوە بكرێ���ت كە دایكەكە خۆی داوای ( )CSبكات. لەس���اڵی 2012نزیك���ەی 23ملی���ۆن CS لەتەواوی جیهاندا كراوە ،هەریەكە بەپێوەری خۆی ،ل���ە واڵتێك بۆ یەكێك���ی دی دەگۆڕێ. لە واڵتە دواكەوتووەكان چاودێریی لەس���ەر پزیش���اكان نیە ،رێژەكە زۆر بەرزە ،زۆریش مەترس���یدارە ،ئەركێك���ی نیش���تیمانییە ئ���ەو رێژەی���ە دابەزێنی���ن ،تاك���و مردن���ی مندااڵنی بچوك و دایكیان كەمبكەینەوە.
36ژمار ه 2015/12/26 305
ئێمەی كورد چی بكەین؟ لەس���اڵی 1985دوای گەڕان���ەوەم ل���ە بەریتانی���ا توێژینەوەیەك���م لەس���ەر CS ك���رد ،تەوەرەك���ەم لەس���ەر خزمەتگ���وزاری نەخۆش���خانەی كۆماری-بەش���ی ئافرەت���ان لەهەولێر ب���وو" .د .أمیە محمود" تەمەن درێژ بێ���ت ،سەرپەرش���تی بەش���ی ژنان���ی دەكرد. لەبابەتی منداڵبوونی سروش���تی زۆر هاوكار بوو و زۆریش ش���ارەزا بوو .س���ااڵنە 1500 منداڵ بوون لەنەخۆشخانەی كۆماری هەبوو، ئەوانی دیك���ەی لەماڵەكان لەالی���ەن مامان و سستەرانەوە چاودێری دەكران ،جاروباریش پزیشكان بەهاواریانەوە. وانەیەك���م لە كۆبوونەوەیەكی پزیش���كانی ئافرەت لەكوردس���تان پێشكەش كرد ،رێژەی CSلەبەغدا %12بوو .لە كاتی گفتوگۆكردن، چەند پزیشكێك گومانیان لەو رێژەیە هەبوو، ه���ەزار رەحمەتی لێ بێ پرۆفیس���ۆر "لەمیعە البدری" هەڵس���ا گوتی "ئەو ژمارانە راس���تن، م���ادام دكت���ۆرە عەتی���ە ئ���ەو لێكۆڵینەوەیەی ك���ردووە و سوپاسیش���ی دەكەی���ن" .ئینج���ا منیش سوپاس���م كرد و گوت���م خاڵێكی زۆر گرنگ هەیە باس���ی بكەم ،ئێمە نەخۆشخانەی تایبەتیم���ان نی���ە ،نەخۆش پارە ب���دا ،ئەوەش خاڵێك���ی زۆر گرنگ���ە ،نەخ���ۆش هەبووە 12 سەعات چاودێریمان كردووە ،ئینجا ئامێری ( )Forcegsی���ان ()Ventuseم���ان بەكارهێناوە، منداڵەكەمان جیاكردۆتەوە و خۆش���بەختانە رێژەی مردن زۆر كەم بووە. رێ���ژەی من���داڵ م���ردن لەه���ەزار حاڵەتی لەدایكبوون تەنیا 23حاڵەت بوو .زۆریش���ان كە دەهاتنە نەخۆش���خانە مردبوون" .د .أمیە" هەموو هەوڵێك���ی دەدا لەژیانی خۆی منداڵی مردوو بەنەش���تەرگەری دەرنەهێنێ ،ئێمەش لەو فێربووین .هەروەها لەسااڵنی ئیشكردنم لەبەریتانی���ا لەباش���ترین نەخۆش���خانەكانی لەن���دەن كارم ك���ردووە ،هەوڵ���ی منداڵبوونی سروش���تی زۆر ب���ووە ،رێ���ژەی CS
لەنەخۆش���خانەی هامێرس���میت %25تێپەڕی نەدەكرد. ئێس���تاش لەهەولێ���ر و س���لێمانی و ده���ۆك و كەرك���وك رێ���ژەی CSبۆت���ە %55ل���ە نەخۆش���خانەی حكوم���ی و %85 لەنەخۆش���خانەی تایبەت���ی .ئەوەیان بەاڵیە و كارەساتە .بۆچی ئەوەندە زۆرە؟ .1پزیشكان پارەیان دەوێت. .2پزیشكان نازانن منداڵبوونی سروشتی واتای چیە؟ چۆن جێبەجێی بكەن؟ .3كاتی���ان نیە 6تا 8س���ەعات چاودێری نەخۆشەكە بكەن. .4پێش���بڕكێ دەكەن تاك���و جێگای خۆیان جێگیر بكەن لەنەخۆشخانە ئەهلییەكان ،پارە بۆ ئیدارەكە پەیدا بكەن. لەهەولێر لەبەڕێوەبەری نەخۆشخانەیەكی ئەهلی���م پرس���ی؟ ئیش���تان چۆن���ە؟ گوت���ی بەس���ەالمەتی CSزۆر زۆر باش���ین ،ئ���ەوە كارەساتە بۆ پزیشكانی ژنان. لەس���اڵی 2009راپۆرتێك���م لەكۆلێ���ژی ش���اهانەی بەریتان���ی ( )RCOGل���ە لەن���دەن پێش���كەش كرد ،لەوێ نوێنەرانی ئەو كۆلێژە لەجیه���ان ومامۆس���تا و پرۆفیس���ۆرەكان لەژوورێكی داخراودا دانیش���تبوون .ئاماژەم بەوەدا ،كە لە ماوەی 4ساڵ لەنەخۆشخانەی رزگاری ،ژمارەیەك���ی كەم لەژێر دەس���تمان منداڵی���ان ب���ووە ،ب���ەاڵم قوتابیەكانی بۆردی عێڕاق���ی لەژێر چاودێری خۆم ،لەئێش���كگری خۆی���ان چاودێ���ری منداڵبوونی���ان ك���رد ل���ە نەخۆشخانەی منداڵبوون ،تاگو گەیاندمانە 5 ه���ەزار 55حاڵەت ،رێ���ژەی CSلەو ژمارەیە %9بوو. ئەو پرۆفیس���ۆرانە زۆر سەرس���ام بوون، چۆن وا كەمە؟ من تەنیا ویس���تم بیس���ەلمێنم ب���ە كاری چ���اك دەتوانین چاك���ی بكەینەوە، دەتوانی���ن ئافرەتان لەو نەش���تەرگەیە رزگار بكەی���ن ،چونكە زیانی زۆری بۆ ئافرەتەكە و منداڵەكە و كۆمەڵگا هەیە.
هـــونـــەری سەرپەرشتیار :ئەحمەد تاریق
دەنیز رۆژهات:
هەمیشە لەكارەكانمدا حەزی گەنجان و پیران لەبیر ناكەم بەرهەمە تازەكەم زۆر جیاوازە لە كارەكانی پێشووم
ژمار ه 305
2015/12/26
37
هونەری
لە هونەرمەدە كوردەكان بە "ئیبراهیم حەكیم" و لە بیانیەكانیش بە ئەكتەرە توركەكان سەرسامم
بواری من شانۆیە و بیرم لە بەشداریكردن لە دراما و فیلمی سینەمایی نەكردۆتەوە
جگە لە كاری شانۆ حەزدەكەم ببمە مامۆستایەكی باش
خانمە ئەكتەری الو و قوتابی قۆناغی دووەمی بەشی شانۆی پەیمانگای هونەرە جوانەكان "لێالف مەدحەت" لە سەرەتاكانی كاری هونەریی خۆی دایە، ئەو عاشقی كاری شانۆیە و بە ئومێد و گەشبینیەوە لە ئایندەی هونەریی خۆی دەڕوانێت .دەشڵێت "حەزدەكەم لە بواری شانۆدا ببمە ئەكتەرێكی بەناوبانگ" .لەبەر خۆشەویستیشی بۆ شانۆ دەڵێ "بواری من شانۆیە و بیرم لەوە نەكردۆتەوە لە دراما یان كاری سینەمایی بەشداری بكەم". ئەحمەد تاریق
38ژمار ه 2015/12/26 305
هونەری
لێالف مەدحەت:
حەزدەكەم ببمە ئەكتەرێكی شانۆیی بەناوبانگ س�����ەرەت�����ای ك����اری ه��ون��ەری��ت چ��ۆن ب���وو ،ل��ەرێ��گ��ەی كێەوە تێكەڵ بە هونەری شانۆ بوویت؟ لێالف مەدحەت :سەرەتای كاری هونەریم شانۆگەریەك ب��وو ب��ەن��اوی (مەقیژێنە)، ل��ەگ��ەل م��ام��ۆس��ت��ای زۆر خۆشەویستم "ك���ارۆخ ئیبراهیم" ب��ەش��داری��م ك��رد ،بەم دواییەش بەشداریم لەشانۆگەریەك كرد بەناوی "خانزادێكی تر" لەدەرهێنانی "پۆاڵ قاسم نوری". ماڵەوەتان تاچەند هاوكارتن بۆ ئەوەی بەردەوام بیت لە شانۆ؟ لێالف م��ەدح��ەت :راس��ت��ی خێزانەكەم زۆر هاوكارمن ،ئەو ك��ارەی من دەیكەم ئ��ەگ��ەر م��اڵ��ەوەم��ان ه��اوك��ار ن��ەب��ن ،ئەوا ناتوانم بەردەوام بم و نەمدەتوانی حەز و ئارەزووەكانم لە شانۆ بێنمەدی. تۆ كە ح��ەزت بەكاری هونەری دەك����رد ،ب��ۆچ��ی وەك دەس��پ��ێ��ك شانۆت هەڵبژارد ؟ لێالف مەدحەت :ئاواتی ژیانم ئەوە بوو ببم بە ئەكتەرێكی بەناوبانگ ،بۆیە ئەم ه��ون��ەرەم هەڵبژارد .جگەلەوەش من لە منداڵیەوە حەزی شانۆم ال دروست ببوو، ئەو حەزەشم لە ناخۆی خۆمدا بەخێوكرد و گەورەم كرد ،تا گەیشتمە ئەو ئێستا. حەز بە ناوبانگ دەكەیت دیارە؟ لێالف مەدحەت :لەكاری شانۆدا بەڵێ زۆریش. تائێستا چ شتێك بۆتە بەربەست لەبەردەم كاری هونەریدا؟ ل��ێ�لاف م���ەدح���ەت :ه��ی��چ رێ��گ��ری��ی و بەربەرستێكم لەبەردەمدا نیە و بەردەوام دەبم لە شانۆ. چ ئاوتێكی دیاریكراوت هەیە لە شانۆدا بتەوێ بەدیبهێنیت؟
ل����������ێ�����ل����اف م����ەدح����ەت :خ�����ەون و ئاواتم لەشانۆدا ئەوەیە بگەمە ئەو ئاستەی لە ب��وارەك��ەدا بناسرێم و قسە و رای تایبەتی خۆمم لەسەر شانۆ هەبێت. دەس��پ��ێ��ك��ی ك�����اری ه���ون���ەری، بەتایبەت بۆ كچێكی كەمئەزموون ،كە نواندنیش لەبەرامبەر خەڵكێكی زۆردایە، چ هەستێكت هەبوو؟ هیچ ترسێكت لەال دروست نەدەبوو؟ لێالف مەدحەت :وەك هەموو ئەكتەران س��ەرەت��ا ترسێكم ه��ەب��وو ،ئایا دەتوانم سەركەوتوو بم؟ ئایا دەتوانم ئەو رۆلە بەرجەستە بكەم؟ دەتوانم لەگەڵ ناخی خۆم تێكەڵ بكەم؟ دواتر كە چوومە ناو واقیعی ك��ار و رۆڵبینینەكە ،ترسەكەم نەما. وەك كچە ئەكتەرێك حەزدەكەی زیاتر سود لە ئەزموونی كێ وەربگریت؟ ل��ێ�لاف م��ەدح��ەت :دەم��ەوێ��ت س��ود لە ئەزمونی فەرهاد پیرباڵ وەربگرم. ت���ۆ ت��ەن��ی��ا ع��ەش��ق��ت ب���ۆ كاری شانۆیە ،یان ئامادەی لە درام��ا و كاری سینەماییشدا بەشداری بكە؟ ل��ێ�لاف م��ەدح��ەت :چونكە ب���واری من ش��ان��ۆی��ە ،ب��ۆی��ە ب��ی��رم ل��ێ نەكردۆتەوە بەشداری دەكەم یاخود نا. جگە لەهونەر چ حەزێكی ترت هەیە؟ لێالف مەدحەت :جگە لەكاری هونەری، حەزدەكەم ببم بە مامۆستایەكی باش و سەركەوتوو. ئ��ەی ل��ە ب���ورای ش��ان��ۆدا زیاتر
حەزدەكەی چ رۆڵ��ێ��ك ،یان رۆڵی چ كەسایەتیەك بەرجەستە بكەی؟ ل�����ێ��ل��اف م������ەدح������ەت: لەشانۆگەری "مەقیژێنە" رۆڵی ئافرەتێكی ه��ەژار و تەنیام بینی، لە شانۆگەری "خانزادێكی تر" رۆڵی ئافرەتێكی ب���ەرزم بینی ،حەزدەكەم ئ��ەم��ج��ارە رۆڵ���ی ئ��اف��رەت��ێ��ك ببینم ،كە كەسایەتیەكی بەهێزی هەبێت و ئافرەتێكی بەتوانا بێت. بەكام ئەكتەر سەرسامیت؟ لێالف مەدحەت :لە بیانیەكان زۆر بە ئەكتەرە توركیەكان سەرسامم ،لەئەكتەرە كوردەكان بە هونەرمەند "ئیبراهیم حەكیم" زۆر سەرسامم. تاچەند لە شانۆگەری خانزادێكی تر رازی بوویت ،كە بەم دواییە نمایشتان كرد؟ لێالف مەدحەت :بەدڵنیاییەوە زۆر لێی رازی بووم. خۆت كە تێكەڵ بە بواری هونەری بوویت ،بۆ داهاتووشت مەرجی ئەوەت دان����اوە ئ��ەو ك��ەس��ەی ش���ووی پێدەكەی هونەرمەند بێت؟ لێالف مەدحەت :نەخێر مەرجی ئەوەم نیە كە دەبێ هەر هونەرمەند بێت.
ژمار ه 305
2015/12/26
39
هونەری
بەرهەمە تازەكەم زۆر جیاوازە لە كارەكانی پێشووم رۆژه���ات" "دەنی���ز گۆرانیبێ���ژ هونەرمەندێك���ی دەنگخۆش���ی باك���ووری كوردستانە .ئەو لە ساڵی 1979لەشاری "وان" لەدایكب���ووە .لە تەمەن���ی منداڵییەوە چۆت���ە ئەس���تەمبوڵ و تائێس���تاش ه���ەر لەوێ نیش���تەجێیە .تائێستا خاوەنی چوار بەرهەم���ی تۆمارك���راوە ،ب���ەم دوای���ەش بەرهەمێك���ی نوێ���ی بەن���اوی (غەیدیم���ە) باڵوكردەوە .هەروەها بەم دوایە لەرێگای چەن���د گۆرانیەكەوە توان���ی جەماوەرێكی ب���اش ب���ۆ خ���ۆی پەی���دا ب���كات .س���ڤیل لەدەرفەتێك���دا ئ���ەم دیمانەی���ەی لەگەڵ���دا ئەنجامدا هەژار مەموزینی
بۆچ����ی گۆرانیەگان����ت زیات����ر
رێستیلن؟ دەنی����ز رۆژهات :لەبەرئەوەی راس����تەخۆ گۆانیە (رێستیلەكان) لەژیانی تایبەتی من و ژیان����ی كۆمەڵگاكەمان����ەوە نزیكن ،بۆیە زۆر حەز بەدووبارە گوتنەوەیان دەكەم . ئامانج����ی س����ەركیت لەئەنجامدانی كاری هونەری چیە؟ دەنیز رۆژهات :ئامانجی سەرەكیم ئەوەیە كە لەرێگای گۆرانیەكانەوە زیاتر لەگەلەكەم و رووداوەكان����ی واڵت نزی����ك ببم����ەوە و راس����تی ژیان و رووداوەكان����ی گەلەكەمان بەگەالنی جیهان بگەێنم. ئاس����تی گۆرانبێ����ژە نوێیەكان����ی باكووری كوردستان چۆن دەبینی؟ دەنی����ز رۆژه����ات :هەندێ����ك گۆرانبێ����ژی سەركەوتوو و دەنگخۆش دەركەوتوون ،كە خۆم پێیانەوە سەربڵند دەبینم ،بەاڵم مخابن خۆزگە ئەو قس����ەیەم ب����ۆ زۆر لە گۆرانبێژە نوێیەكانیش بایە. بۆچ����ی ناونیش����انی بەرهەم����ە نوێیەكەت بەناوی (غەیدی)مە؟ دەنی����ز رۆژه����ات :لەبەرئەوەی تێكس����تی گۆرانیەك����ەم زۆر بەدڵ بوو ،بۆیە بریارم دا
ناوی گۆرانیەكە بكەمە ناونیشانی بەرهەمە نوێیەكەم لەبەرهەم����ە نوێك����ەت چ گۆڕانكارییەك����ت ئەنجام����داوە ،ك����ە ل����ە بەرهەمەكانی پێشووت جیاواز بێت؟ دەنی����ز رۆژه����ات :ئ����ەو بەرهەم����ە زۆر جیاوازترە لەگەڵ بەرهەمەكانی پێشووترم، چونكە گۆرانی هەمەچەشن لەخۆ دەگرێت، بۆی����ە ئەم����ە گۆڕانكارییەكی نێ����و بەرهەمە نوێیەكەمە. پاڵپش����تی سەرەكی تۆ چی بوو لە هاتنە نێو دونیای هونەری؟ دەنی����ز رۆژه����ات :ئ����ەو خەیاڵ����ە ه����ەر لەتەمەنی منداڵیمدا هەبوو ،بەهۆی هاوكاری خانەوادەكەم توانیم ئەو خەیاڵە بهێنمە دی. دەتەوێ����ت گۆرانییەكانی بەرهەمی داهاتووت بەچ شێوەیەك بێت ؟ دەنی����ز رۆژه����ات :دەمەوێ����ت گۆران����ی بەرهەم����ی نوێیەم هەم گۆران����ی فۆلكلۆری و هەمی����ش گۆران����ی دیالن و ش����اهی بێت، هەمیش����ە لە بەرهەمەكانم حەزی گەنجەكان و پیرەكان لەبیر ناكەم. تۆ هیچ جار لەرێی گۆرانیەكانەوە بەسەرهاتی ژیانی خۆتت گێڕاوەتەوە ،واتە
دەنیز رۆژهات:
هەمیشە لەكارەكانمدا حەزی گەنجان و پیران لەبیر ناكەم بەنیازم لە داهاتوودا بەسەرهاتی منداڵیم بكەمە گۆرانی بۆ داهاتوو هەوڵ دەدەم بۆ كارەكانم پشت بە تێكست و ئاوازی خۆم ببەستم كاتێك هەست دەكم پەیامی گۆرانیەكانم دەگات ،بە جۆش و خرۆشی زیاترەوە بەردەوام دەبم 40ژمار ه 2015/12/26 305
هونەری
گۆرانیەكان����ت گوزارش����ت بوون ل����ە ژیانی خۆت؟ دەنیز رۆژهات :ژیان����ی منداڵیم هەمووی بەسەرهاتن ،من ژیانێكی زۆر سەختم تێپەر كردووە ،ئیتر بەنیازم بەس����ەرهاتی منداڵیم لەداهاتوودا بكەمە گۆرانی. پێتوای����ە چ ش����تێك زیات����ر دەبێت����ە ه����ۆی ب����ەردەوام بوونی ئێ����وە لەنێو كاری هونەریدا؟ دەنی����ز رۆژهات :كاتێك كە گۆرانی دەڵێم پەیامی گۆرانییەكانم دەگەنە شوێنی خۆیان، ئەوەی باشترین هۆكارە بۆ ئەوەی بەجۆش و خرۆشی زیاترەوە كاری هونەری ئەنجام ب����دەم ،چونك����ە پێموای����ە زەحمەتیەك����ەم بێ بەره����ەم نەبووە ،هەر بۆی����ەش بە جۆش و خرۆش����ەوە زیات����ر كاری هون����ەری ئەنجام دەدەم. ب����ۆ داهات����وو بەنی����از نی����ت زیاتر گۆرانی و بەرهەمەكانت لەتێكست و ئاوازی خۆت بێت؟ دەنی����ز رۆژه����ات :بەڵێ ئیتر ب����ۆ داهاتوو مەبەس����تمە زیات����ر پش����ت ب����ە تێكس����ت و ئاوازەكانی خ����ۆم بۆ بەرهەمە هونەریەكانم ببەستم.
ژمار ه 305
2015/12/26
41
هونەری
زیالن لەبەر باوكی ناسنامەكەی دەگۆڕێت سڤیل: خانمە ئەكتەری باكووری كوردستان "زیالن" ئاشكرای كرد ،كە لەبەر باوكی ناس���نامە و ناوی خانەوادەكەی خۆی لە "ئۆداباشی"یەوە بۆ "دورو" گۆڕیوە. زی�ل�ان ك���ە لەدایكبووی 1988ە و تا ئیچس���تا لە چەند درامایەكی توركیدا بەشداری كردووە ،دوو س���اڵ لەمەوبەر بە هۆی كێشەی كۆمەاڵیەتیەوە باوكیان خێزانەكەیان جێدەهێڵێت و روودەكاتە دەرەوەی توركیا و ل���ەوی دەژیت .ژیالنیش لەگ���ەڵ دایك���ی دەمێنێت���ەوە ،بۆی���ە دەڵ���ێ "بڕی���اری گۆڕینی ناس���نامەكەمدا و ناوی خانەوادەكەمم لە (ئۆداباشی)یەوە گۆڕی بۆ (دورو)". زیالن گوتیش���ی كە ئەو ئێستا هیچ كارێكی هونەری لەبەردەس���تدا نیە. هەروەك ئامادەیی خۆشی نیشاندا لە فیلمی كوردیدا بەش���داری بكات و رۆڵ بگێڕێت.
42ژمار ه 2015/12/26 305
هونەری
گۆران ساڵح:
سپۆنسەرەكان وادەزانن ئێمە تەماتەفرۆشین سڤیل: گۆرانیبێژ "گۆران ساڵح" رەخنە لە سپۆنسەری هونەرمەندان دەگرێت و دەڵێ "ئەوان وادەزانن كاری هونەری تەماتە فرۆشتنە". گ���ۆران س���اڵح وەك جۆرێ���ك ل���ە رەخنەگرتن لە سپۆنس���ەری كارە هونەرییەكان بۆ س���ڤیل گوتی "سپۆنسەرەكان دەڵێن كاری هونەری پارەی زۆری دەوێت و ئێمە ئەو توانایەمان نییە! ئەوان وادەزانن كاری هونەری تەماتە فرۆشتنە ،خۆی دەبێت لەبەرامبەردا كاری هونەری كارێكی باش و لەئاس���تێكی باشدا بێت ،خۆ ئێمە تەماتە فرۆش نین"!!
میران عەلی ئەلبوومە تازەكەی باڵو دەكاتەوە سڤیل :ئەحمەد تاریق گۆرانیبێ���ژی الو "می���ران عەل���ی" ئاش���كرای كرد، كە لە س���اڵی ت���ازەدا ئەلبوومە ت���ازە 12تراكیەكەی باڵودەكاتەوە. میران كە ئێس���تا خەریك���ی ئەلبومە تازەكەیەتی، ل���ە لێدوانێك���دا ب���ۆ س���ڤیل گوت���ی " لە س���اڵی نوێدا ئەلبومە تازەكەم باڵو دەكەمەوە .ئەلبومەش بە ناوی (جەژنی مەرگ)ە و لە 12تراك پێكهاتووە .ئینش���اڵاڵ بۆ س���ەری س���اڵی تازە باڵوی دەكەمەوە" .میران زیاتر هەر ل���ە بارەی ئ���ەو ئەلبوومەوە گوت���ی "دوای باڵوكردنەوەی ئەلبوومەكەم ،كیلپی یەكێك لە گۆرانیەكانی بەناوی (راز و نیاز) باڵودەكەمەوە".
ژمار ه 305
2015/12/26
43
رەنــگاوڕەنــــگ
باوەڕ ناكەی IQی شارۆن ستوون هێندە بەرزە! IQكورتكراوەی هەردوو وشەی (،)Intelligence quotient وات����ە تێكڕای����ی زیرەكی ،ئەمە تاقیكردنەوەیەك����ە بۆ دیاریكردنی ئاستی زیرەكی مرۆڤ 100 .تێكڕایەكی مامناوەندییە بۆ زیرەكی مرۆڤ ،دوو لەسەر سێی مرۆڤایەتی لە نێوان 85بۆ 115دان. هەرچەن����دە پێش����تر دەگوت����را زۆرینەی جوانەكان مێش����كیان بەتاڵ����ە ،ب����ەاڵم ل����ەزۆر حاڵەت����دا راس����تیەكەی پێچەوان����ەی ئەم بۆچوونەی پێشووەIQ .ی خانمە ئەكتەری قەشەنگی سینەمایی ئەمریكی "ش����ارۆن ستون" ()154ە ،كە ئەمەش ئاستێكی بەرزی زیرەكییە. ب����ەاڵم لە ش����ارۆن س����تونیش زیرەكتر ه����ەنIQ .ی "جەیمس وۆدز"ی ئەكت����ەری ن����اوداری هۆلی����ود ()184ە ،ئ����ەو هەرچەندە ئ����ەو لە پەیمانگای MITوەرگیرا ،بەاڵم بڕیاریدا تێكەڵ بەكاری س����ینەما بێت و بووە یەكێك ل����ە ناودارترین ئەكتەرانی هۆلیود. هەروەها IQی "كۆنتن تارانتینۆ"ی ئەكتەر و دەرهێنەر ()160ە، هی "نۆالن گۆڵد"ی ئەكتەری ئەمریكیش ()150یە.
ژیان لەدەرەوەی گۆی زەوی نزیكترە لەوەی پێشبینی دەكرا! زانایان دەڵێن رەنگە ژیانێكی دیكە لە جێگایەكی زۆر نزیكتردا لەگ���ەردوون هەبێ���ت ،وەك ل���ەوەی پێش���تر پێش���بینی دەك���را، ئەم���ەش دوای ئەوەی زانایانی ئوس���ترالی ئاش���كرایان كرد ،كە هەس���ارەیەكی نزیك ل���ە گۆی زەویان دۆزیوەت���ەوە و ئەگەری ئەوە هەیە بۆ ژیان بشێت. هەس���ارەكە ن���اوی "وۆڵف 106س���ی" لێن���راوە و لە دووری 14س���اڵی تیش���كیەوەیە لە گۆی زەوی ،بەمەش ئەم هەسارەیە بەنزیكترین هەس���ارە لەگ���ۆی زەویەوە دادەنرێ���ت ،كە گومانی ئەوەی لێ بكرێت ژیانی تێدا هەبێت ،چونكە بەرلەم دۆزینەوەیە، نزیكتری���ن هەس���ارە ك���ە گومانی ژیان���ی لێ كرابێت 21 ،س���اڵی تیشكی لەزەوییەوە دوور بووە. وۆڵف 106چوار هێندەی گۆی زەوییە ،لەگەڵ دوو هەسارەی ت���ردا لەخولگەی���ەدا ب���ەدەوری ئەس���تێرەی "وۆڵ���ف "1061دا دەخولێنەوە.
ئەمجارە هۆكینگ خەاڵت دەبەخشێت زانای ناس���راوی فیزیای فەلەكی بەریتانی "س���تیڤن هۆكینگ"، بڕیاری���دا خەاڵتێكی تایبەت بە ناوی خۆی دابنێت و پێشكەش���ی بەو كەس���انە بكات ،كە زانس���ت بەجۆرێك س���ادە دەكەنەوە ،بۆ هەموو خەڵك مایەی تێگەیشتن بێت ،جا لەرێگەی نوسینی كتێب یان لەرێی فیلمی سینەمایی و كاری هونەرییەوە بێت. ل���ە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا بەبۆن���ەی دانانی خەاڵتەكەی، هۆكیگ گوتی "خۆشحاڵم ئەمجارە لێرەم بۆ ئەوەی خەاڵت بدەم نەوەك خەاڵت وەرگرم .ئەم خەاڵتەش بۆ ئەو كەسانەیە بیرۆكە زانس���تیەكان هێندە سادە دەكەنەوە ،كە زۆینەی خەڵكی ئاسایی لێی تێبگەن .خەاڵتەكەش بۆ كەس���انی زانس���تی و س���ینەمایی و هونەرییە ،كە ئەم خزمەتە پێشكەش دەكەن".
44ژمار ه 2015/12/26 305
رەنــگاوڕەنــــگ
مادۆنا بۆ هەوادارانی:
گەر ناڕازین مەیەنە ئاهەنگەكانم دوای ئ���ەوەی بەه���ۆی دواكەوتن���ی ب���ۆ م���اوەی كاتژمێرێ���ك ل���ە وادەی یەكێك ل���ە ئاهەنگەكانی لە شاری "مانچستەر" لە بەریتانیا ،خانمە گۆرانیبێژی ئەمریك���ی "مادۆن���ا" رەخن���ەی تون���دی لەالیەن هەوادارانیەوە لێ گیرا. هەرچەندە رۆژنامەی "میرور"ی بەریتانی لە مادۆنای 57سااڵنی گواستۆتەوە ،كە دواكەوتنەكەی بە ه���ۆی كێش���ەی تەكنیكیەوە بووە ،بەاڵم ئاشكراشی كرد كە مادۆنە بەم رەخنە توندانەی هەوادارانی توڕە بووە و گوتویەت���ی "ب���ا چیتر بۆڵەب���ۆڵ نەك���ەن، ك���ێ حەزن���اكات ب���ا چیت���ر نەیەت���ە ئاهەنگەكانم".
ژمار ه 305
2015/12/26
45
هــــاوێنە
هەوادارانی هەڵمەتێكی بێ وێنەیان بۆ پشتگیرییكردن لە شاژنەكەیان دژ بە هەر تۆمەتێك دەستپێكردووە پەڵەی "بەشدار ئەسەد" نەیتوانی وێنای ئەم خانمە بشێوێنێت 46ژمار ه 2015/12/26 305
"نیو سەدەیە ئەم خانمە لەسەر عەرشی هونەری لوبنان دانیشتووە و ملیۆنەها هەواداری هەیە"
فەیروز
هــــاوێنە
ئەفسانەیەكی زیندوو لە سەرووی ملمالنێ سیاسیەكان
ماوەی 18مانگە لەواڵتێكی بچووكی وەك لوبناندا ،نە س���ەرۆك هەی���ە و نە دامەزراوە دەس���توورییەكان كاردەك���ەن ،لوبنانی���ەكان لەس���ەر هەموو شتێك ناكۆكن ،تەنیا لەسەر دەنگی خانمێكی دەنگخۆشی ناسراو نەبێت. ئەوان خۆیان تاجی شانشینەكەیان خستۆتە س���ەر س���ەری ئ���ەم خانم���ە هونەرمەندە و بەهیچ ش���ێوەیەك ناهێڵن كەس بە مەبەستی زیانپێگەیاندن لە ناوەكەی نزیك بكەوێتەوە. دوای تێپەڕین���ی چەن���د دەیەیەك ،ئێس���تا "فەیروز" بووە بە خەون و بە ئەفس���انەیەك. ب���ەاڵم ئ���ەوەی ل���ەم دواییان���ەدا هەوادارانی ئ���ەم خانمە گۆرانیبێژەی توڕە و بێزار كرد، تۆمەتباركرن���ی ب���وو ل���ە هەفت���ەی رابردوو لەالی���ەن گۆڤارێكی لوبنانی���ەوە بە پالنگێڕی لەگەڵ بەش���ار ئەسەدی س���ەرۆكی سوریا. گۆڤارەك���ە فەیروزی ب���ە "دوژمنی خەڵك و دۆستی پارە" وەسف كردبوو. ئ���ەم تۆمەت���ەی گۆڤ���ارە لوبنانیەك���ە هەوادارانی ئەم گۆرانیبێژەی هاندا بەهەموو ش���ێوەیەك بەرگ���ری لێبك���ەن و لەپش���تی بوەستن. لوبنانی���ەكان ب���ە لێش���او ل���ە ماڵپ���ەڕە كۆمەاڵیەتیەكانەوە كۆمێنتی خۆیان لەس���ەر ئەم هەواڵەی گۆڤارەكە نوس���یوە و رەخنەی توندی���ان لە گۆڤارەكە گرتووە و پش���تیوانی خۆیان بۆ فەیروز نیشانداوە .ئەوان فەیروز ب���ە كەش���تی رزگاربوون ل���ە دونیای جەنگ و نەهامەت���ی دەزان���ن ،وەك چۆن یەكێك لە هەوادارانی نوس���یویەتی "فەیروز كەشتی و كەن���اری ئێمەیە ،رێ بە چەت���ە دەرییایەكان نادەین بۆ مەبەستی زیانپێگەیاندن بچنە ناو شانشینەكەیەوە"!
فەیروز ناوی راس���تەقینەی "نهاد رزق ودیع ح���داد"ە .ل���ە س���اڵی 1935ل���ە خانەوادەیەكی هەژاری گەڕەكی "بیاڵت"ی بەیروت لەدایكبووە. باوك���ی "ودیع حداد" مەس���یحیەكی س���ریانییە، دایكیش���ی "لی���زا ئەلبوس���تانی" مەس���یحیەكی مارۆنیە. هەواداران���ی فەیروز فش���ار دەخەنە س���ەر دەس���ەاڵتدارانی لوبنان���ی ،كە ئ���ەم ژمارەیەی گۆڤارەك���ە لە ب���ازاڕدا كۆبكرێت���ەوە و قەدەغە بكرێ���ت .ب���ەاڵم وەزی���ری رۆش���نبیریی و راگەیاندنی لوبنانی "رەمزی جریج" دەڵێ "ئێمە بەداخەوەی���ن گەر زێدەڕۆیی بەرامبەر فەیروز كرابێت ،ئەمە مافێكی شەخس���ی خۆیەتی ،گەر خۆی ی���ان خانەودەكەی وای دەبینن كە ناوی زڕێندراوە ،ئەوا دادگا هەیە و دەتوانن س���كااڵ تۆمار بكەن" .وەزیری ناوبراو زیاتر دەڵێ "ئەم خراپەكارییە تەنیا بەرامبەر فەیروز نیە ،بەڵكو بەرامب���ەر هەم���وو لوبنانیەكان���ە ،چونكە ئەوە ماوەی نیو س���ەدەیە فەیروز لەس���ەر عەرشی هون���ەری ل���ە لوبن���ان دانیش���تووە و ملیۆنەها ه���ەواداری لوبنان���ی و عەرەب���ی هەی���ە ،ه���ەر راگەیاندنێكیش زێدەڕۆی���ی بەرامبەر كردبێت، نەیتوانی���وە تۆزقاڵێ���ك زی���ان ب���ە ناوبانگ���ی بگەیەنێت"!! "ریما ئەلرەحبانی" كچی فەیروز لە الپەڕەی تایبەت���ی خ���ۆی لەفەیس���بووك نوس���یویەتی "هەموو مرۆڤێكی گەورە و مەزن بە ئەخالق و كەسایەتی و بەهرە و بەخشش و دەسكەوت و قوربانی و نیشتیمانپەروەری خۆی ،خەڵكانێكی زۆر حەس���ودی پێدەبەن و درۆ و بوختانی بۆ هەڵدەبەستن ،وادەزانن بەمە دەتوانن بچووكی بكەن���ەوە و خۆشەویس���تیەكەی لەدڵی خەڵكدا كەمبكەن���ەوە" .كچەك���ەی فەی���روز زیاتری���ش دەڵێ���ت "هەم���وو هەوڵەكانی بەسیاس���یكردنی فەیروز شكستخواردوون"!
س���ەرەڕای ئ���ەو هەڵمەت���ە بەرفرەوان���ەی دژ ب���ە گۆڤارەك���ە و نوس���ەری راپۆرتەكەش بەرپاكرا ،بەاڵم نوس���ەری راپۆرتەكە "حەسەن س���ەبرا" رەتیك���ردەوە داوای لێب���ووردن بكات و لەدیمانەیەك���ی تەلەفزیۆنیش���دا زیاتر گوتی "پەش���ێمان نیم ،بەڵكو پێداگرم لەس���ەر ئەوەی نوسیومە ،داوای لێبووردنیش ناكەم". فەی���روز لە تەمەنی پێنج س���اڵیەوە (واتە لە س���اڵی )1940وەك گۆرانیبێ���ژی ك���ۆرس ل���ە رادیۆی لوبنانی گۆرانی گوتووە .پاشانیش كە بووە بەم گۆرانیبێژە ناس���راوە ،بەرهەمەكانی ل���ە جیهانی عەرەبی و رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���ت و زۆر واڵتی دیكەشدا لەئاستێكی بەرفرەواندا برەویان هەب���ووە .یەكێكیش���ە لەكۆنترین ئەو گۆرانیبێژان���ەی تائێس���تاش بەردەوام���ە ل���ە گۆرانیگوتن و دەیان نازناو و خەاڵتی جیهانی بەدەستهێناوە. ل���ە س���اڵی 1955هاوس���ەرگیریی لەگ���ەڵ "عاصی ئەلرحبانی" كردووە و دوو كچ و دوو كوڕیان بووە .دوو كوڕەكەی" :زیاد" لە س���الی 1956لەدایكب���ووە و ئێس���تا رۆژنامەنووس و نوس���ەر و ئاوازدان���ەرە و گۆارنیبێ���ژە" .هالی" س���اڵی 1958لەدایكب���ووە و پەككەوتەی���ە. كچەكان���ی" :لەیال" لە س���اڵی 1960لەدایكبووە و س���اڵی 1988كۆچی دوای���ی كردووە" .ریما" لە س���اڵی 1965لەدایكبووە و ئێستا نوسەر و دەرهێنەرە. ئەم خانمە گۆرانیبێژە لوبنانیە لەم دواییانەدا ئاهەنگ���ی لەدایكبوون و تێپەڕبوونی 80س���اڵ بەسەر تەمەنیدا گێڕا و لەسەر ئاستی جیهاندا یەكێكە لە كۆنترین ئەو گۆرانیبێژانەی تائێستا بەردەوام���ە ل���ە گۆرانیگوت���ن .ه���ەروەك ئ���ەو یەكێكیشە لەو هونەرمەندە لوبنانیە دەگمەنانەی بەدرێژای���ی 15س���اڵی جەنگ���ە ناوخۆییەكانی لوبنان ( )1990-1975لەم واڵتەدا مایەوە.
ژمار ه 305
2015/12/26
47
شەموان
پارتی و بەرشەلۆنە
پشتیوان عەبدوڵاڵ
48ژمار ه 2015/12/26 305
لەچایخان���ە دانیش���تبووین خەریك���ی چاخواردن���ەوە بووی���ن ،هەمووم���ان لەئەنجام���ی یارییەكەی نێوان بەرش���ەلۆنە و ریڤەرپلەیتی���ان ی���ان دەپرس���ی ،یەكێك لەب���رادەران ،زۆر بە توڕەیی و بێزارییەوە هاتەالمان و دانیش���ت یەكسەر بێ یەك و دوو گوتی (نەفرەت لە رۆناڵدۆ و میسی)!! لێمان���ی پرس���ی ئ���ەرێ ئەنجام���ی یاریەكە چی ب���وو؟ لەوەاڵمدا گوتی ئێ���وە دەزانن، ئێوەی پارتی ،پارت���ی نەزانێ كێ دەزانێ؟ ه���ەر بەرش���ەلۆنە نەیبردۆت���ەوە؟ منی���ش وەاڵمەكەم پێ س���ەیر بوو ،وتم بۆ پارتی؟ پارت���ی پەیوەن���دی چی���ە ب���ە ی���اری نێوان بەرشەلۆنە و ریڤەرپلەیتەوە هەیە؟ برادەرەك���ە گوتی :چۆن پارتی عیالقەی نیی���ە؟ پارتی عیالقەی بەهەموو ش���تێكەوە هەیە ،پارتی واتا بەرشەلۆنە. خەریك بوو سەرم لەو قسەیە بسوڕمێ، گوت���م چ���ۆن پارت���ی و بەرش���ەلۆنە؟ چ عیالقەی���ان بەیەكەوە هەی���ە؟ گوتی :پارتی عەینەن بەرشەلۆنەیە ،بەردەوام دەباتەوە و گ���ۆڵ دەكات ،ك���ەس لێ���ی نابات���ەوە، یارییەك���ی عەجی���ب دەكات ،لەپەناڵتی���ش رزگاری دەب���ێ! بۆی���ە م���ن تەئكیدم پارتی عیالق���ەی بە بەرش���ەلۆنەوە هەیە ،ئێ خۆ كاك مەس���عودیش ب���ە ئاش���اكرا هاندەری بەرش���ەلۆنەیە و تەواو .كاتێك بەرشەلۆنە دەبات���ەوە گەنج���ان ل���ە ئیس���كان ئ���ااڵی كوردس���تان و بەرش���ەلۆنە هەڵدەك���ەن، پارتی���ش زۆری پێخۆش���ە ،جا ب���را پارتی ئ���اگای لەهەم���وو ش���تێك هەی���ە ،بۆی���ە، بەرشەلۆنە واتە پارتی. ل���ە دڵی خۆمدا گوتم رەنگە ئەو برادەرە توش���ی نەخۆش���ی نەفس���ی بووب���ێ ،یان سەرخۆشە؟
زۆر گوێ���م پێنەدا ،ش���ەو پێ���ش ئەوەی بخ���ەوم فكرم لەو قس���ەیەی ئ���ەو برادەرە دەك���ردەوە و ل���ە خ���ۆم دەپرس���ی :دەبێ بەراس���تی چ عیالقەیەك لە نێوان پارتی و بەرشەلۆنەدا هەبێ ،بیرم كردەوە گەیشتمە چەن���د ئەنج���ام و خاڵێك .لەوان���ە پارتی و بەرشەلۆنە وەك یەكن ،خاوەن جەماوەرن و بەردەوام جەماوەریان لە زیادبووندایە. پارت���ی و بەرش���ەلۆنە وەك ی���ەك گۆڵ دەك���ەن ،ج���ا گۆڵ���ی عەجی���ب عەجی���ب. مراوەغەش دەكەن و لەپەناڵتیش رزگاریان دەبێ و سەردەكەون .هەردووكیان خاوەن مێژوویەكی عەریقن. پارت���ی هەوڵ���ی س���ەربەخۆی دەدات و بەرش���ەلۆنەش لەناوچەكەدا دەركەوتووە كە هەوڵی س���ەربەخۆیی داوە .بەرشەلۆنە تیپی خەڵكی سادە و رەشوڕووت و كاسب و عەوام���ە .پارتیش هەمان ش���ت ،حیزبی خەڵك���ی عەوام و س���ادە و رەش���وڕوت و سادەكانە. كەس ناتوانێ بە ئاس���انی لە بەرشەلۆنە ببات���ەوە ،چونكە یاریەكی عەجایب دەكات، پاریتش هەمان ش���ت ،باش���ترین یاریكەرە و ك���ەس ناتوانێ بە ئاس���انی لێی بباتەوە. هەردووكی���ان خ���اوەن س���امان و پارە و پولی باشن!!. راهێن���ەر و س���ەرۆكی بەرش���ەلۆنە كەس���ێكی لێهات���وو و زیرەك���ە و خ���اوەن پالنی بەهێزە ،سەرۆكی پارتیش كەسێكی س���ەركەوتوو و خاوەن پالنی ستراتیژییە، ئەمە و دەیان ش���تی ت���ر ،پەیوەندی نێوان پارتی و بەرشەلۆنە بەهێز دەكات. كەوات���ە برادەرەك���ەم نە ش���ێت بووە و نەسەرخۆشیشە ،پارتی و بەرشەلۆنە زۆر لەیەك نزیكن.