283

Page 1

‫ساڵی شەشه‌م‬

‫روماڵكردنێكی بێالیەنانە‬

‫ژماره‌ ‪283‬‬

‫شەممە ‪2015/6/27‬‬

‫خاوەن ئیمتیاز‪ :‬ژیروان نوری‬

‫سەرنووسەر‪ :‬مەریوان عومەر‬

‫بەڕێوەبەری هونەری‪ :‬لوقمان رەشیدی‬

‫بەڕێوەبەری كارگێڕی‪ :‬بەهرە حەمەڕەش‬

‫دەستەی نووسەران‪ :‬بیالل سەعید‬

‫پێشەوا محەمەد‬

‫هەولێر ــ سەیداوە ــ جووت سایدی بەرامبەر نیوستی‬

‫‪civilmagzaine‬‬

‫‪Tel: 0750 460 7290‬‬

‫نرخ (‪ )1500‬دینار‬

‫‪Email: mariwan_2014@yahoo.com‬‬

‫سەروەر خەلیل رزگار رەزا چوچانی‬

‫ژمارەی ریكالم‪07506515797 :‬‬

‫‪www.civilnews.net‬‬

‫چاپ‪ :‬چاپخانەی رۆكسانا ‪07504675264‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪1‬‬


‫سياسەت‬

‫خەڵك توڕەیە و تادێت بێ ائرامتر دەبن‬

‫دەیان قەیران بەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستانیان گرتووە‬ ‫راوێژ كامەران‬

‫نەبوون����ی موچ����ە و كارەب����ا لەگەرم����ای‬ ‫هاوی����ن و مانگ����ی رەمەزان����دا و نەبوون����ی‬ ‫بەنزی����ن و كەم����ی دەرم����ان و بوون����ی‬

‫‪ 2‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫ئ����اوارە یەك����ی زۆر و بێكاریی و كێش����ەی‬ ‫نیش����تەجێبوون و بەرزبون����ەوەی دۆالر و‬ ‫گرانی بازاڕ‪ ،‬س����ەرباری ش����ەڕی داعش و‬ ‫قەیران����ی دارایی و كێش����ەی نێوان هەرێم‪-‬‬ ‫بەغ����دا و قەیرانی سیاس����ی لەهەرێم‪ ،‬بۆتە‬

‫ه����ۆی توڕەبوون����ی خەڵك و لەئێستاش����دا‬ ‫داوای چارەس����ەری ئەو قەیرانانە دەكرێت‪،‬‬ ‫ئەگەرن����ا وەك چاودێ����ران دەڵێ����ت‪ ،‬میللەت‬ ‫ناتوانێت لەوە زیاتر بەرگەیان بگرێت‪.‬‬ ‫قەیران����ەكان گەیش����تونەتە ئاس����تێك‪ ،‬كە‬


‫سياسەت‬

‫لەتۆڕە كۆمەاڵیەتیەكان توڕەییەكی زۆری‬ ‫خەڵك����ی بەدیدەكرێت و هەموانیش باس����ی‬ ‫لێوە دەك����ەن‪ ،‬جگەلەوەی هەفتەی رابردوو‬ ‫لەپارێ����زگای س����لێمانی كۆبوونەوەیەك����ی‬ ‫تایب����ەت بەئامادەبوون����ی بەڕێوب����ەری‬ ‫ئاسایش����ی س����لێمانی و نوێن����ەری الیەن����ە‬ ‫سیاسییەكان‪ ،‬بەمەبەستی ئارامكردنەوەی‬ ‫ئەو توڕەییەی لەشەقامدا هەیە ئەنجامدرا‪،‬‬ ‫ئەمەش لەكاتێكدای����ە كە هەرچەندە بەهۆی‬ ‫پێكهێنان����ی حكومەت����ی بنكەفراوان����ەوە هیچ‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی بەهێز بوونی نەماوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەمووانی����ش بێ����زاری خۆیان ل����ەو دۆخە‬ ‫دەردەبڕن‪.‬‬ ‫بەوت����ەی "ئەن����وەر تاهی����ر" س����ەرۆكی‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان لەئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫س����لێمانی بەش����ێكی زۆری ئەو قەیرانانەی‬ ‫ئێس����تا رووب����ەڕووی هەرێ����م بوونەت����ەوە‬ ‫دروس����تكراون‪ .‬ئەو بە سڤیلی گوت "بەڕای‬ ‫من گەر دەس����ەاڵت لەئاستی بااڵدا بیەوێت‬

‫ئ����ەم قەیرانان����ەی رووب����ەڕووی هەرێ����م‬ ‫بوونەتەوە چارەس����ەر بكات‪ ،‬ئەوا كارێكی‬ ‫ئەس����تەم نیە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی ئەوەی بەشێك‬ ‫لەقەیران����ەكان دروس����تكراون و مەرام����ی‬ ‫سیاسیان لەپش����تەوەیە‪ ،‬هەربۆیە هەوڵێكی‬ ‫جدی نییە بۆ چارەس����ەریان‪ ،‬بەداخیشەوە‬ ‫لەكوردستان دەس����ەاڵتەكان مەركەزییە و‬ ‫بڕی����ارەكان الی ئەنجومەنی وەزیرانە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە ئەنجومەنی پارێزگا هیچ دەسەاڵتێكی‬ ‫نییە تا لەرێگەی دەسەاڵتی جێبەجێكەرەوە‬ ‫ئەم قەیرانانە چارەسەر بكات"‪.‬‬ ‫س����ەرۆكی فراكس����یۆنی گۆڕان گوتیشی‬ ‫"لەقەیرانی سوتەمەنیدا تائێستا لەپارێزگایی‬ ‫سلێمانی چەندین كۆمپانیای سێبەری حزبی‬ ‫مامەڵە بەبەرهەم����ی هێنان و هاوردەكردن‬ ‫و س����اخكردنەوەی س����وتەمەنیەوە دەكەن‪،‬‬ ‫ك����ە ئەم����ەش وایك����ردووە نەتوانرێت هەل‬ ‫بڕەخس����ێت ب����ۆ هەموو س����ەرمایەدارەكان‬ ‫بۆ ئەوەی دەس����تیان هەبێت لەچارەسەری‬ ‫قەیرانەكەدا‪ ،‬جگەلەوەی وەزارەتی سامانە‬ ‫سروش����تیەكانیش س����وتەمەنی پێویست بۆ‬ ‫وێس����تگەكانی كارەبا دابین ناكات‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بۆتە هۆی كەمی كارەبا"‪.‬‬ ‫بەدەر لە گۆڕان یەكگرتووی ئیسالمیش‬ ‫ك����ە ئێس����تا لەنێ����و حكومەت����دا چەن����د‬ ‫وەزارەتێكی����ان هەیە‪ ،‬ئاماژە ب����ەوە دەدەن‬ ‫كە ئەو قەیرانانە حكومەتیش����ی گرتۆتەوە‪،‬‬ ‫هەربۆیە ناش����توانرێت بەئاسانی چارەسەر‬ ‫بكرێن‪" .‬مەولود باوە موراد" وەزیری‌ هەرێم‬ ‫ب����ۆ كاروب����اری‌ پەرلەمان ئەوەی بەس����ڤیل‬ ‫گ����وت‪ ،‬ك����ە ئەوانی����ش هاوش����ێوەی میللەت‬ ‫لەقەیراندان‪ ،‬ئەو دەڵێت "گەر بەكشانەوەی‬ ‫الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن كێشەكان چارەسەر‬ ‫بب����ن و یەكگرتووش ئەو بڕیارە بدات‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئێمە راس����تەوخۆ لەحكومەت دەكشێینەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوە هیچ كێشەكان چارەسەرناكات‪،‬‬ ‫بگرە لەم دۆخەدا قوڵتریشی دەكاتەوە"‪.‬‬ ‫مەول����ود باوە موڕاد ئاماژە بەوە دەدات‪،‬‬ ‫كە بەش����ێكی زۆری ئ����ەو قەیرانانە بەهۆی‬ ‫بڕین����ی بودجەوەی����ە و بەچارەس����ەری ئەو‬ ‫بابەتە قەیرانەكانیش چارەسەر دەبن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گوتیشی "حكومەت بۆخۆشی لەقەیراندایە‪،‬‬ ‫ئێم����ە بۆخۆم����ان ل����ەوەزارەت ناتوانی����ن‬ ‫پێداویس����تیە سادەكانیش دابین بكەین‪ ،‬بەو‬ ‫پێی����ەی هی����چ بودجەیەكمان لەبەردەس����تدا‬ ‫نییە"‪.‬‬ ‫لە ئێستاشدا بۆ چارەسەری ئەو قەیرانانە‬ ‫بەرپرس����انی حكومی ئام����اژە بەوە دەكەن‪،‬‬ ‫ك����ە دەس����ەاڵتی المەركەزی����ان لەس����ەروو‬

‫خۆیان����ەوە وەرگرتووە بۆ ئ����ەوەی بتوانن‬ ‫چارەس����ەری قەیران����ەكان و بەتایبەتی����ش‬ ‫قەیرانی سوتەمەنی بكەن‪.‬‬ ‫"س���ەردار ق���ادر" جێگ���ری‌ پارێ���زگاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ ل���ەو بارەیەوە بە س���ڤیلی گوت‬ ‫"وەك چارەس���ەرێكی‌ هەنوكەی���ی ب���ۆ‬ ‫هاوردەكردنی‌ س���وتەمەنی‌‌ و چارەسەری‌‬ ‫بەپەل���ەی‌ قەیران���ەكان‪ ،‬دەس���ەاڵتمان‬ ‫لەوەزارەت���ی‌ س���امانە سروش���تیەكان‬ ‫وەرگرتووە‌و دەس���تكراوەین لەگرێبەست‌‬ ‫و بڕی���اری‌ گونجاودا‪ ،‬ه���ەر بۆیە بۆ نمونە‬ ‫پێش���تر لەس���نوری‌ پارێ���زگار س���لێمانیدا‬ ‫تەنه���ا یەك كۆمپانیا‌و س���ێ‌ بەنزینخانەی‌‬ ‫ئەهلی‌ مۆڵەتی‌ هاوردەكردنی‌ سوتەمەنیان‬ ‫پێدرابوو‪ ،‬بەاڵم لەچەن���د رۆژی‌ داهاتوودا‬ ‫(‪ )15‬كۆمپانی���ا‌ و (‪ )25‬بەنزینخانەی‌ ئەهلی‌‬ ‫مۆڵەتی���ان پێدەدرێ‪ ،‬كە لەژێر چاودێری‌‌و‬ ‫پش���كنینی‌ حكومەتدتدا سوتەمەنی‌ هاوردە‬ ‫بك���ەن‪ ،‬ب���ەوەش كێش���ەی‌ قۆرخكردن���ی‌‬ ‫هاوردەكردنی‌ س���وتەمەنی‌ بەتەواوی‌ بنبڕ‬ ‫دەكەین"‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەڵێنەكان���ی حكوم���ەت ب���ۆ‬ ‫چارەس���ەری قەیران���ەكان الی خەڵ���ك‬ ‫جێگای رەزامەن���دی نییە و رێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵگەی مەدەینش هۆشیاری گرتنەبەڕی‬ ‫رێوش���وێنی مەدەن���ی دەدەن لەدۆخێك���دا‬ ‫گەر قەیرانەكان چارەس���ەر نەبن‪" .‬ش���ڤان‬ ‫زەنگەنە" س���ەرۆكی رێكخراوی س���كااڵ و‬ ‫چاودێری���ی بەس���ڤیلی گ���وت "هەرچەن���دە‬ ‫ئێس���تا بەهۆی ئەو هەم���وو قەیرانەوە كە‬ ‫لەهەرێمدا هەیە‪ ،‬بژێ���وی ژیانی هاواڵتیان‬ ‫زۆر ق���ورس ب���ووە‪ ،‬ب���ەاڵم حكوم���ەت‬ ‫و الیەنەكان���ی‌ پێش���ووی‌ ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫دەیانەوێت خەڵك بێ‌ دەنگ كەن و گوێیان‬ ‫لێنەگ���رن و هەندێ���ك لەراگەیاندنەكانی���ش‬ ‫وای���ان لێهات���ووە قس���ە لەس���ەر ئ���ەم‬ ‫پرس���انە ناكەن‪ ،‬بەاڵم ئێمە لەس���ەر فشار‬ ‫دروس���تكردن بۆ سەر حكومەت بەردەوام‬ ‫دەبین‪ ،‬ت���ا داواكارییەك���ی خەڵك جێبەجێ‬ ‫دەكرێ���ت‪ ،‬چونكە چیدیك���ە ناتواترێت بەو‬ ‫شێوازە ژیان بگوزەرێندرێت"‪.‬‬ ‫زەنگەن���ە گوتیش���ی "ئێم���ە پش���تگیری‬ ‫لەس���ەرجەم ئەو خۆپیش���اندانانە دەكەین‪،‬‬ ‫كە لەم���اوەی راب���ردوودا ئەنجام���دراون‪،‬‬ ‫گەر ئەم دۆخەش چارەسەر نەكرێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫هەموو رێگەیەك���ی مەدەنیانە دەگرینەبەر‪،‬‬ ‫ت���ا حكومەت ناچار بێت مافی خەڵك بدات‪،‬‬ ‫چونكە خۆیان بەرپرسن لەم بارودۆخە و‬ ‫نایانەوێت چارەسەر بێت"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪3‬‬


‫سياسەت‬

‫‪ ‬كۆمەڵێك پەرلەمانتار دوای كۆبوونەوەكەی ‪23‬ی حوزەیران ئەم وێنەیان گرت‬

‫هەوڵی كودەتایەكی پەرلەمانی‬ ‫لەژێر چاودێری ئێراندا‬ ‫ئەم دۆخەی ئێستای هەرێمی كوردستان‪ ،‬كە هەندێك حیزبی كوردی بۆ بەرژەوەندی‬ ‫واڵتانی هەرێم��یی دروستیان كردووە‪ ،‬بارودۆخی عێراقی سەردەمی نوری مالیكیمان‬ ‫بیردێنێتەوە‬

‫‪ 4‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬


‫سياسەت‬

‫ئەنەس مەحمود شێخ مەزهەر‬ ‫ئ���ەوەی لەنێ���و پەرلەمان���ی كوردس���تاندا‬ ‫لەالیەن چەند حیزبێكی كوردستانیەوە روویدا‪،‬‬ ‫كودەتایەك���ی س���پی ب���وو بەس���ەر حكومەتی‬ ‫هەرێ���م و دەس���كەوتەكانی گەل���ی ك���ورد ل���ە‬ ‫ماوەی چەندین ساڵدا‪ ،‬هەروەها قۆرخكردنێكی‬ ‫ئاش���كرای بڕی���ارە چارەنوسس���ازەكان بوو‪،‬‬ ‫لەالیەن ئەو هێز و الیەنانەی بەهۆی نەبوونی‬ ‫دیدگایەك���ی سیاس���ی دروس���تەوە‪ ،‬ئومێ���دی‬ ‫دەسكەوتی سیاسیان لەدەستداوە‪.‬‬ ‫گرەوی ئەو حیزبە كوردیانە لەسەر واڵتانی‬ ‫دراوسێ‪ ،‬بۆ گۆڕینی سیستەمی فەرمانڕەوایی‬ ‫هەرێم و كردنی بە سیستەمێكی پەرلەمانی و‬ ‫راسپاردنی پەرلەمان بەهەڵبژاردنی سەرۆكی‬ ‫هەرێ���م‪ ،‬گرەوێك���ی شكس���تخواردوو ب���وو و‬ ‫هەوڵێ���ك بوو ب���ۆ تێكەڵكردنی كارت���ەكان بە‬ ‫هەنگاونان بەرەو ئایندەیەكی سیاسی نادیار‪،‬‬ ‫لەپێناو دەس���كەوتی سیاس���ی لێ���رە و لەوێ‪،‬‬ ‫تەنانەت گەر لەس���ەر حیس���ابی بەرژەوەندی‬ ‫گەلی كورد و س���ەقامگیرییە سیاسیەكەش���ی‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫پێویس���تە لەس���ەرمان بپرس���ین‪ ،‬ئای���ا‬ ‫هەندێ���ك هێ���ز ل���ە پەرلەماندا ماف���ی ئەوەیان‬ ‫هەی���ە خۆی���ان بكەنە خ���اوەن بڕیار بەس���ەر‬ ‫ئەو گەل���ەوە ك���ە هەڵیب���ژاردوون و لەجیاتی‬ ‫ئ���ەوان بڕیاری چارەنوسس���از و پەیوەس���ت‬ ‫ب���ە سیس���تەمی حكومڕان���ی و هەڵبژاردن���ی‬ ‫لوتكەی هەرەمی دەس���ەاڵت ب���دەن؟ ئایا ئەو‬ ‫هێزان���ە هەمان هەڵوێس���تیان دەبوو‪ ،‬گەر ئەم‬ ‫گفتوگۆیانە لە خولەكانی پێشووی پەرلەماندا‬ ‫ئەنجامدرابان؟‬ ‫ه���ەوڵ دەدەین لەم چەند خاڵەدا وەاڵمی‬ ‫ئەو پرسیارانە بدەینەوە‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬لەئێس���تادا كێبڕكێی سیاسی نێوان‬ ‫الیەن���ە حزبی���ەكان ل���ە كوردس���تاندا وای لە‬ ‫پەرلەم���ان ك���ردووە‪ ،‬ك���ە ش���وێنێكی گونجاو‬ ‫نەبێ���ت ب���ۆ ئ���ەم ج���ۆرە بڕیارانە‪ .‬راس���تیش‬ ‫نی���ە گ���ەر بگوترێ���ت هەنگاوەكان���ی ئ���ەم‬ ‫حزبانە گوزارش���تە لە ویس���تی ئەو خەڵكەی‬ ‫هەڵیانب���ژاردوون‪ .‬بڕیارەكان���ی ئێس���تای‬

‫پەرلەم���ان ملكەچ���ی موزایەدەی سیاس���ین و‬ ‫لە س���ۆنگەی بەرژەوەندی حیزبی و دوور لە‬ ‫بەرژەوەندی گەلی كوردەوە دەردەچن‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ئەگ���ەر دەڵێ���ن كۆمس���یۆنی‬ ‫هەڵبژاردنەكان���ی هەرێ���م كاتی لەبەردەس���ت‬ ‫نی���ە بۆ هەڵبژاردن‪ ،‬بۆچی ریفراندۆمێك لەنێو‬ ‫گەل���ی كوردس���تاندا نەكرێ���ت‪ ،‬ئاخ���ۆ رازی���ن‬ ‫دەس���ەاڵتی ئەم جۆرە بڕیاران���ە بە پەرلەمان‬ ‫بدرێت یاخود نا (هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم‬ ‫و جۆری سیستەمی فەرمانڕەوایی لە واڵتدا)؟‬ ‫بێگومان گەلی كورد ئەمە رەتدەكاتەوە و ئەم‬ ‫دەسەاڵتە بە پەرلەمان و حزبەكان نادات‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ :‬گۆڕین���ی ج���ۆری سیس���تەمی‬ ‫فەرمانڕەوایی و دیاریكردنی دەس���ەاڵتەكانی‬ ‫س���ەرۆكایەتی و پێدان���ی دەس���ەاڵتەكان ب���ە‬ ‫پەرلەم���ان لەه���ەر واڵتێ���دا لەالی���ەن گەل���ەوە‬ ‫دەكرێ���ت‪ ،‬ك���ە لەس���ەرووی هەم���وو هێ���زە‬ ‫پەرلەمانیەكانەوەی���ە‪ .‬گ���ەل لەكاتی ش���ۆڕش‬ ‫و قوربانی���دان و باج���ی خوێنین���ی گ���ەورەدا‬ ‫دەتوانێت ئەم بڕیارە چارەنوسس���ازانە بدات‪.‬‬ ‫چۆن چەن���د پەرلەمانتارێك‪ ،‬كە لە كەش���ێكی‬ ‫سیاس���ی تەوافوقی و لەس���ایەی سیستەمێكی‬ ‫فەرمانڕەوای���ی دیاریك���راودا هەڵبژێ���ردراون‪،‬‬ ‫دەتوانن بە ئەركێكی لەم شێوەیە هەڵبستن؟‬ ‫چ���وارەم‪ :‬ئەگ���ەر ل���ە س���اڵی ‪2003‬وە‬ ‫دەستوورێك هەبێت و نەخرابێتە ریفراندۆمەوە‬ ‫و حزبە كوردستانیەكانیش پێڕەوی پرەنسیپی‬ ‫س���ازانی نیش���تیمانیان كردبی���ت‪ ،‬چ ش���تێك‬ ‫رێگرە لەوەی لەپەرلەماندا رێكبكەون لەس���ەر‬ ‫دواخس���تنی وادەی هەڵبژاردنی راستەوخۆی‬ ‫خەڵ���ك بۆ س���ەرۆكی هەرێ���م‪ ،‬ت���ا ئەوكاتەی‬ ‫كۆمس���یۆن ئامادە دەبێت بۆ ئەنجامدانی ئەو‬ ‫هەڵبژاردنە؟ لە چی دەترس���ن‪ ،‬لەكاتێكدا گەل‬ ‫خۆی بڕیار دەدات؟‬ ‫پێنج���ەم‪ :‬ئەگ���ەر هەبن رەخنەی سیاس���ی‬ ‫دیاریكراوی���ان لە پارتی هەبێ���ت‪ ،‬ئەمە مانای‬ ‫وانی���ە ناكرێ���ت كۆدەنگیەك���ی جەم���اوەری‬ ‫لەبارەی كەس���ایەتی "مەس���عود بارزانی"یەوە‬ ‫هەبێ���ت‪ ،‬وەك گونجاوتری���ن ك���ەس ل���ە‬ ‫ئێس���تادا بۆ پۆس���تی س���ەرۆكایەتی هەرێم و‬ ‫س���ەركردایەتیكردنی ئەو گەلە لەم بارودۆخە‬ ‫س���ەختەدا‪ .‬ئەم���ە ل���ە ریفران���دۆم و دەنگدانی‬ ‫خەڵك لەسەر ئەم پۆستەدا دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫شەش���ەم‪ :‬سوكسەرنجدانی مافی خەڵك بۆ‬ ‫هەڵبژاردنی س���ەرۆكەكەی خ���ۆی‪ ،‬خیانەتێكە‬ ‫ئەم حزبانە بەرامب���ەر بەو خەڵكە دەیكەن كە‬ ‫هەڵیبژاردوون و دەریدەخات كە متمانەیان بە‬ ‫جەماوەرییبوونی خۆیان نیە‪.‬‬ ‫حەوتەم‪ :‬ئایا هیچ سیس���تەمێكی پەرلەمانی‬

‫س���ەركەوتوو ل���ە ناوچەك���ەدا هەی���ە‪ ،‬تاك���و‬ ‫هەندێك پەرلەمانتار پێداگیریی بكەن لەس���ەر‬ ‫گواس���تنەوەی ئەم ئەزموونە بۆ كوردستان؟‬ ‫یاخود ئەمە ئەو هەرزەڕەفتارە سیاس���یانەیە‬ ‫كە ناتوان���ن خۆیانی لێ رزگار بكەن؟ هەموو‬ ‫ئەزموونەكان���ی سیس���تەمی پەرلەمان���ی ل���ە‬ ‫ناوچەكەدا شكس���تیان خواردووە و پشێویان‬ ‫خوڵقاندووە‪ ،‬كەواتە بەرژەوەندی ئەو حزبانە‬ ‫لە پێداگیرییان لەس���ەر ئەم جۆرە سیس���تەمە‬ ‫چیە؟‬ ‫هەش���تەم‪ :‬خەڵك ئ���ەم پەرلەمان���ەی وەك‬ ‫پەرلەمان���ی پێشكەش���كردنی خزمەتگ���وزاری‬ ‫هەڵبژاردووە‪ ،‬ئەم���ە تاكە خاڵە كە دەنگدەران‬ ‫لەكاتی دەنگداندا جەختیان لەسەر كردۆتەوە‪،‬‬ ‫دوور لە هەر جۆرە ئاڕاس���تەیەكی سیاس���ی‬ ‫دیكە‪ ،‬بۆیە ئەم جۆرە بڕیارە چارەنوسسازانە‬ ‫لەگەڵ ئامانج���ی هەڵبژاردن���ی پەرلەمانەكە و‬ ‫تواناكانی یەكناگرنەوە‪.‬‬ ‫نۆی���ەم‪ :‬وەك گوتم���ان‪ ،‬ئەگ���ەر ئ���ەم‬ ‫بابەت���ە ل���ە خولەكان���ی پێش���ووی پەرلەماندا‬ ‫بوروژێندرابایە‪ ،‬ئایا پەرلەمانتارەكانی یەكێتی‬ ‫هەم���ان هەڵوێس���تیان دەب���وو و هەڵبژاردنی‬

‫ائیا گەر ئەم بابەتە‬ ‫لە خولەكانی پێشوودا‬ ‫بوروژێندرابایە‪ ،‬یەكێتی‬ ‫هەمان هەڵوێستی ئێستای‬ ‫دەبوو؟‬ ‫س���ەرۆكیان لەالیەن خەڵكەوە رەتدەكردەوە؟‬ ‫بە دڵنیاییەوە نەخێر‪ ،‬هۆكارەكانیش بۆ هەموو‬ ‫كەس مەعلوم���ن‪ .‬كەواتە چ���ۆن دەكرێ رێگا‬ ‫بە میزاجی سیاس���ی ئەو ح���زب و ئەم حزب‬ ‫بدەی���ن‪ ،‬كە ل���ە بڕیاری چارەنوسس���ازی لەم‬ ‫شێوەیەدا یاری بە چارەنوسی گەلی كوردەوە‬ ‫بكات‪ ،‬مادام هەڵوێستە حیزبیەكان بە گوێرەی‬ ‫هەڵوێستی ئەم یا ئەوحزبی دیكە بگۆڕێن؟‬ ‫ئەم دۆخەی ئێس���تای هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫كە هەندێك حیزبی كوردی دروستیان كردووە‬ ‫و دەیانەوێت بەهۆیەوە سەقامگیریی سیاسی‬ ‫هەرێم ب���ۆ بەرژەوەن���دی واڵتان���ی هەرێمیی‬ ‫تێكب���دەن و كوردس���تان بخەن���ە قەیران���ی‬ ‫سیاس���یەوە‪ ،‬بارودۆخ���ی عێراقی س���ەردەمی‬ ‫نوری مالیكیمان بیردێنێتەوە‪.‬‬ ‫لە میدل ئیست ئۆنالین وەرگیراوە‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪5‬‬


‫سياسەت‬

‫‪ ‬كۆبوونەوەكەی سێشەمەی رابردوو (‪23‬ی حوزەیران) كە بێ ئامادەبوونی فراكسیۆنی پارتی و توركمان و مەسیحیەكان بەڕێوەچوو‬

‫قواڵیی هەرێمیی ‪23‬ی حوزەیران‬ ‫‪ 6‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬


‫سياسەت‬

‫هەندێك هێزی‬ ‫هەرێم��یی و دراوسێ‬ ‫گرەویان لەسەر‬ ‫ئەوە كردبوو‪ ،‬كە ئەم‬ ‫رۆژە بكەنە رۆژی‬ ‫لەبەریە�كترازانی ریزە‬ ‫كوردستانییەكان‬

‫بەشی سیاسەت‬

‫رۆژی ‪ 23‬ئ���ەم مانگ���ە ب���ۆ مێ���ژووی‬ ‫كوردس���تان بەرۆژێكی گرنگ وەسفدەكرێت‪.‬‬ ‫ئەم رۆژە تێس���تی گەورەی دیموكراس���یەتی‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان و پەرچەكرداری هێزە‬ ‫س���ەرەكییە سیاس���ییەكانی ب���وو‪ .‬لەگەڵ ئەم‬ ‫تێس���تە گەورەیەشدا "‪23‬ی ش���ەش" رۆژێكە‬ ‫ك���ە لەالیەكەوە گوزارش���ت لە پێگەیش���تویی‬ ‫سیاسی كورد لەهەرێمی كوردستان دەكات‪،‬‬ ‫لەالیەكیش خۆی لەخۆیدا لەم پرۆسەیەدا چەند‬ ‫رەهەندێكی دەس���تووریی–قانونی‪ ،‬سیاس���ی‪،‬‬ ‫هەرێم���ی و هەواڵگری تێك���ەڵ بەیەك بوون‪.‬‬ ‫تەنانەت هەندێك لەس���ەرچاوەكان ئاماژەیان‬ ‫بەوە كردبوو‪ ،‬ك���ە هەندێك هێزی هەرێمی و‬

‫دراوس���ێ گرەویان لەسەر ئەوە كردبوو‪ ،‬كە‬ ‫ئەم رۆژە بكەنە رۆژی لەبەریەكترازانی ریزە‬ ‫كوردستانییەكان‪.‬‬ ‫لەه���ەر پێودانگێك���ەوە ب���ۆی بنۆڕی���ن‪،‬‬ ‫ئ���ەوەی ل���ەرۆژی ‪ 23‬ش���ەش رووی���داوە‪،‬‬ ‫تێستێكی دیموكراسی بزووتنەوەی سیاسیی‬ ‫كوردس���تانە‪ ،‬ك���ە لەس���ەرەتاكانی بنیاتنان���ی‬ ‫سیس���تەمی سیاس���یی خۆیدایە‪ .‬لەگ���ەڵ ئەم‬ ‫رەهەن���دە دەس���توری و قانونیەیش���ی‪ ،‬چەند‬ ‫رەهەندێكی تریشی هەن كە هەقە هەڵوەستەی‬ ‫لەس���ەر بكرێ���ت‪ .‬ئ���ەم رەهەندان���ەش بریتین‬ ‫لەقواڵیی سیاس���یی‪ ،‬قواڵیی كوردس���تانیی و‬ ‫قواڵیی هەرێمیی ئەم پرسە‪ .‬ئێستا پرسیارێك‬ ‫هەیە ئایا ئەم پرس���ە تەنها زادەی گرفتەكانی‬ ‫پێكهاتی سیاس���ی ناوخۆییە یاخود قواڵییەكی‬

‫كوردستانی و هەرێمیش لەپشتیەوەن؟‬ ‫رەهەندی سیاس���ی‪ :‬هاوكێشە سیاسییە‬ ‫ناوخۆییەكان‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان چ دوای ئ���ەوەی‬ ‫بوو ب���ە هەرێمێك���ی سیاس���ی ‪ -‬قانونی و چ‬ ‫پێش ئ���ەوەی وەك بزووتنەوەیەكی رزگاری‬ ‫نەتەوەی���ی ئامادەیی سیاس���ی و س���ەربازی‬ ‫هەبووە‪ ،‬كۆمەڵێك كێش���ە و ناكۆكی سیاسی‪،‬‬ ‫ئایدیۆل���ۆژی و فیك���ری لەهەن���اوی خۆی���دا‬ ‫كۆكردۆتەوە‪ ،‬كە بەش���ێكی زۆر لەم كێش���انە‬ ‫تەنها لەس���نوری كێش���ەی سیاس���ی–فیكریدا‬ ‫نەماونەت���ەوە‪ ،‬بەڵك���و بەش���ێوەی كێش���ەی‬ ‫س���ەربازی بەڕووی یەكتری���دا تەقیونەتەوە‪.‬‬ ‫وات���ە بوونەت���ە ه���ۆكاری جەنگ���ی ناوخۆیی‬ ‫ك���ە س���ااڵنێكی زۆریش درێ���ژەی هەبووە و‬ ‫زیانێكی مرۆیی و ماددی یەكجار زۆریش���ی‬ ‫بەخەڵكی ئەم هەرێمە و تەنانەت بەش���ەكانی‬ ‫تری كوردس���تانیش گەیاندووە‪ .‬ئەم كێش���انە‬ ‫ئەمڕۆش بەشێوازی جیاواز بەڕووی یەكتریدا‬ ‫دەقن���ەوە‪ .‬واتە ئەم زام���ە ئەمڕۆ بەرووكاری‬ ‫جیاواز دەمدەكاتەوە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر لەهۆكارەكان���ی جەنگ���ی ناوخۆیی‬ ‫بگەڕێی���ن‪ ،‬ئ���ەوە ل���ەدوای ئ���ەوەی گ���ۆڕان‬ ‫دروس���تبوو‪ ،‬هاوپەیمانییەك لەنێوان پارتی و‬ ‫یەكێتی���دا هەبوو‪ .‬ئ���ەم هاوپەیمانییە لە رۆژی‬ ‫‪ 21‬ئەیلول���ی س���اڵی ‪2013‬دا بەشكس���تهێنانی‬ ‫ی‪.‬ن‪.‬ك كۆتای���ی پێه���ات‪ .‬لەوالش���ەوە‬ ‫"گ���ۆڕان" هاتە ناو هاوكێش���ە سیاس���ییەكانی‬ ‫كوردستانەوە‪ .‬لەماوەی پێكەوەنانی حكومەتدا‬ ‫جۆرێك لەهاوئاڕاس���تەیی لەنێوان "پارتی" و‬ ‫گۆڕاندا هاتەكایەوە‪ .‬ئەمەش یەكێتی قوش���قی‬ ‫ك���رد‪ .‬یەكێت���ی لەرێ���ی قۆس���تنەوەی قواڵیی‬ ‫ئیقلیم���ی خۆی���ەوە ل���ە ‪ 30‬نیس���انی ‪2014‬دا‬ ‫بەهێزێك���ی زۆرەوە هات���ەوە ن���او هاوكێش���ە‬ ‫سیاسییەكانەوە‪ .‬لەگەڵ ئەمەدا كاتێك جۆرێك‬ ‫لەهاوبەرژەوەندی سیاسی لەنێوان هەر چوار‬ ‫فراكس���یۆنی گ���ۆڕان‪ ،‬یەكێت���ی‪ ،‬یەكگرتوو و‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪7‬‬


‫سياسەت‬

‫دروستبوونی‬ ‫هاوبەرژەوەندی سیاسی‬ ‫لەنێوان هەرچوار‬ ‫فراكسیۆنی گۆڕان و‬ ‫یەكێتی و یەكگرتوو و‬ ‫كۆمەڵ‪ ،‬گۆڕانی بزواند‬ ‫كارتە تایبەتەكەی‬ ‫لەسەر پارتی بقۆزێتەوە‬ ‫سەركەوتنەكانی "هـ‪.‬د‪.‬پ"‬ ‫لەباكوور و "ی‪.‬پ‪.‬گ"‬ ‫لە رۆژائوا پەكەكەی‬ ‫لەخۆبا��یی كردووە‬ ‫تاران لە هەوڵەكانیدا‬ ‫تەنانەت گرەوی لەسەر‬ ‫هەاڵیساندنی جەنگی‬ ‫ناوخۆییش كردبوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هۆشیاری و رەفتاری‬ ‫دیموكراتیانەی فراكسیۆنە‬ ‫كوردییەكان‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫فراكسیۆنی زەرد‪ ،‬ئەم‬ ‫خەونەی لەگۆڕنا‬ ‫یەكێت��یی بەیەكجارەكی‬ ‫لەژێر سێبەری‬ ‫"پ‪.‬ك‪.‬ك"دا‬ ‫پلیشاوەتەوە و رەنگی‬ ‫خۆی نەماوە و بۆتە‬ ‫سێبەرێكی كاڵی‬ ‫"پ‪.‬ك‪.‬ك"‬ ‫‪ 8‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫كۆمەڵ دروس���تبوو‪ ،‬ئەوە گۆڕانی بزواند‪ ،‬كە‬ ‫كارتە تایبەتەكەی لەسەر پارتی بقۆزێتەوە‪.‬‬ ‫گەڵێك ئەستەمە لەكوردستان تەنها باوەڕ‬ ‫بەوە بكرێ ئەوەی ل���ەرۆژی ‪ 23‬حوزەیراندا‬ ‫گ���وزەراوە تەنها بریتی بێت لەپرۆس���ەیەكی‬ ‫دەس���توری و قانون���ی رووت‪ ،‬ئەم���ە هەرگیز‬ ‫ناچێت���ە ئەقڵەوە‪ .‬بەڵكو ئەمە دەرهاویش���تەی‬ ‫كۆمەڵێك كێش���ە و گرفتی سیاس���ی مێژویی‬ ‫ناوخۆیین‪ ،‬كە لەو ئانوساتەدا بۆ الوازكردنی‬ ‫الیەنێك���ی سیاس���ی قۆزراوەت���ەوە‪ ،‬وات���ە‬ ‫بیرۆكەی���ەك هەی���ە ك���ە دەی���ەوێ كاتەك���ە و‬ ‫كارتەكە بۆ گۆڕینی هاوسەنگی هێز لەهەرێمی‬ ‫كوردس���تان بقۆزێت���ەوە‪ .‬مەس���ەلەكەش‬ ‫تاڕادەیەكی زۆر پەیوەندی بەهاوكێش���ەكانی‬ ‫هێزەوە هەیە‪ .‬بەاڵم پرس���ە گەورەكە شتێكی‬ ‫ترە‪ :‬ئەویش پرس���ی جاڕدانی س���ەربەخۆیی‬ ‫كوردس���تانە‪ .‬هەم���وو هێ���زە سیاس���ییەكان‬ ‫لەس���ەری كۆك���ن‪ ،‬بەاڵم پرس���ەكە ئەوەیە كە‬ ‫گەلێ���ك الیەن ئ���ەوە هەرس���ناكەن جاڕدان و‬ ‫واژۆكردنی ئەو سەروەرییە لەالیەن كەسێكی‬ ‫دیاریكراوەوە بێتەكایەوە‪.‬‬ ‫قواڵیی كوردستانی‪ :‬پرسەكانی باكوور‪،‬‬ ‫خۆرئاوا و خۆرهەاڵتی كوردستان‬ ‫یەكێك لەرەهەندەكانی ئەم پرس���ە گۆڕانی‬ ‫هاوكێشە كوردس���تانییەكان بووە‪ .‬لەباكوری‬ ‫كوردس���تان "ك‪.‬ج‪.‬ك" لەرێ���ی "ه���ـ‪.‬د‪.‬پ"ەوە‬ ‫س���ەركەوتنێكی گەورەی بەدەستهێناوە‪ .‬ئەم‬ ‫هێ���زە ئەم���ڕۆ دەتوانێ ئیدیعای ئ���ەوە بكات‪،‬‬ ‫كە نوێنەرێتی ش���ەش میلیۆن و نیو دەنگدەر‬ ‫دەكات‪ .‬ئەم���ە لەهەم���وو دیموكراس���ییەكانی‬

‫جیهانیشدا رەهەندی شەرعی خۆی هەیە‪ .‬ئەم‬ ‫سەركەوتنە دواتر بەسەركەوتنەكانی هەمان‬ ‫هێز لەخۆرئاوای كوردس���تان و لەگرێس���پی‬ ‫موتورب���ە ب���ووە‪ .‬دوای ئ���ەوەی بەپش���توانی‬ ‫ئاسمانی هاوپەیمانان ی‪.‬پ‪.‬گ توانی گرێسپی‬ ‫كۆنت���رۆڵ بكات���ەوە‪ ،‬هاوس���ەنگییەكانی هێ���ز‬ ‫لەخۆرئ���اوای كوردس���تانیش بەس���ودی ئەو‬ ‫هێزە یەكالیی بوونەوە‪ .‬ئەم دۆخە تاڕادەیەكی‬ ‫زۆر "ك‪.‬ج‪.‬ك"ی لەخۆبای���ی ك���رد‪ .‬بۆیە چەند‬ ‫هەفتەیەكی پێش���تر دوران كاڵ���كان رایگەیاند‪،‬‬ ‫پەیوەندییەكانی���ان لەگ���ەڵ "پ‪.‬د‪.‬ك" پچڕی���وە‬ ‫و دەب���ێ لەمەوال بەپێی هاوس���ەنگییە نوێكان‬ ‫مامەڵە لەگەڵ یەكتری بكەن!‬ ‫لەالیەكی تریش���ەوە ئەم هاوكێش���انە پەلی‬ ‫بۆ خۆرهەاڵتی كوردس���تانیش هاویش���تووە‪،‬‬ ‫كە ئەمڕۆ هەمووان لەس���ەر ئەوە كۆكن بۆتە‬ ‫"قۆچی قوربانی" هاوكێش���ەكانی باش���وور و‬ ‫باكووری كوردس���تان‪ .‬حدكا دوای دابڕانێكی‬ ‫زۆر س���ەرەنجام بڕیاری���دا بگەڕێت���ەوە ب���ۆ‬ ‫چی���اكان‪ .‬ئەمەش لەحس���ابی چەن���د هێزێكی‬ ‫كوردستانی نایە و لەحس���ابی چەند هێزێكی‬ ‫كوردس���تانی دیكە دێ���ت‪ .‬بەكورتی هێزەكانی‬ ‫س���لێمانی بەگۆڕان و یەكێتیشەوە ئەمڕۆ بەر‬ ‫ش���ەپۆلی سەركەوتنەكانی ك‪.‬ج‪.‬ك لە باكوور‬ ‫و خۆرئ���اوا كەوت���وون‪ .‬یەكێتی���ی ئەوەن���دە‬ ‫چۆتەپێش���ەوە ك���ە بەیەكجارەك���ی لەژێ���ر‬ ‫س���ێبەری "ك‪.‬ج‪.‬ك"دا پلیش���اوەتەوە و رەنگی‬ ‫خۆی نەماوە‪ .‬یەكێتی جاران لەناو سێی هێزی‬ ‫یەكەمی گۆڕەپانی كوردستانیدا بووە‪ .‬ئەمڕۆ‬ ‫بۆت���ە س���ێبەرێكی كاڵ���ی "ك‪.‬ج‪.‬ك"‪ ،‬گۆڕانیش‬


‫سياسەت‬

‫هێزەكانی سلێمانی‬ ‫بەگۆڕان و یەكێتیشەوە‬ ‫ئەمڕۆ بەر شەپۆلی‬ ‫سەركەوتنەكانی‬ ‫"ك‪.‬ج‪.‬ك" لە باكوور و‬ ‫خۆرائوا كەوتوون‬

‫هەوڵیداوە ئەم گۆڕانكارییە بقۆزێتەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئەمە تەنها رەهەندی كوردستانی نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫قواڵییەكی ئیقلیمیشی هەیە!‬ ‫قواڵی���ی ئیقلیم���ی‪ :‬رۆڵ���ی ئێ���ران‬ ‫لەهاوكێشەكانی كوردستان‬ ‫ئێ���ران هاوس���ێیەكی بەهێ���زە ك���ە ئەمڕۆ‬ ‫تاڕادەی���ەك خەریك���ە ل���ەدوو الوە هەرێم���ی‬ ‫كوردستان گەمارۆ دەدەدات‪ .‬لەدوو الشەوە‬ ‫خەریكە دەبێتە دراوسێی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئێران پرۆژەی پەرەپێدانی حەش���دی‬ ‫ش���ەعبی بۆ بچێتەس���ەر‪ ،‬ئەوە بەنی���ازە ئەو‬ ‫هێڵەی لەنەفتخانەوە هێناویەتی و لەسەعدییە‬ ‫و جەل���ەوال تۆكم���ەی ك���ردوە‪ ،‬لەخورمات���و‪،‬‬ ‫داقۆق‪ ،‬دوز و باش���ووری كەركوك بەهێزی‬ ‫ب���كات و س���ەرەنجام بیگەیەنێ بەپش���تێنەی‬ ‫شیعەنشینی دەوروبەری موسڵ‪ .‬بەمەش دوو‬ ‫ئامانجی ستراتیژی هەیە‪ :‬یەكەم‪ ،‬سنورەكانی‬ ‫بگەیەنێ بەسوریا و خۆرئاوای كوردستان و‬ ‫بەوەش هاوكێش���ەكانی ناو سوریا بەسودی‬ ‫هاوپەیمانەكان���ی بگۆڕێ���ت‪ .‬دووەم‪ ،‬هەرێمی‬ ‫كوردس���تان بەتایب���ەت "پ‪.‬د‪.‬ك" گەم���ارۆ‬ ‫بدات و پرۆس���ەی س���ەربەخۆیی كوردستان‬ ‫پەكبخات‪.‬‬ ‫بۆ ئەم���ەش ئێ���ران بەهەموو ش���ێوەیەك‬ ‫دەیەوێ "پ‪.‬د‪.‬ك" و بارزانی الوازبكات‪ .‬تاران‬ ‫لەدوو رێگەوە هەوڵدەدا هاوكێش���ەكانی ناو‬ ‫هەرێمی كوردس���تان بگۆڕێت‪ :‬یەكەم‪ ،‬لەرێی‬ ‫هاوپەیمانە كوردەكانییەوە دووەمیش‪ ،‬لەرێی‬ ‫هێزە شیعەكانی ناو عێراقەوە‪ .‬بەمجۆرەیش‬ ‫ئێ���ران هەم���وو هەوڵێكی خ���ۆی دەخاتەگەڕ‬

‫بۆ ئەوەی كۆتایی بەپرۆس���ەی سەربەخۆیی‬ ‫هەرێمی كوردس���تان بهێنێـت‪ .‬ئێ���ران ئەگەر‬ ‫هیچ���ی پێنەك���رێ‪ ،‬ئ���ەوە هەرێمی س���لێمانی‬ ‫لەكوردستان دادەبرێت‪ .‬پێشتریش لەچەندین‬ ‫كەناڵ���ی جۆربەجۆرەوە ئەمەی راگەیاندووە‪.‬‬ ‫ئەم���ڕۆ لەتەوقیتێك���ی یەكج���ار هەڵكەوتوودا‬ ‫ئێ���ران دەی���ەوێ هەماهەنگیی���ەك لەنێ���وان‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬یەكێت���ی و كۆمەڵ���دا دروس���تبكات‬ ‫بۆ ئ���ەوەی پارتی پێ گەمارۆب���دات‪ .‬ئەمەش‬ ‫بەشێكی زۆری پەیوەندی بەسەرهەڵدانەوەی‬ ‫هێزەكان���ی خۆرهەاڵت���ی كوردس���تانەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬كە ت���اران پێیوایە بەپش���تیوانی پارتی‬ ‫لەكوێستانەكان جێگیربوون‪.‬‬ ‫ئێران بۆ ئەوەی پرۆژەكانی لەناو هەرێمی‬ ‫كوردس���تان پێش���بخات‪ ،‬ئ���ەوە بەهەم���وو‬ ‫ش���ێوەیەك كەڵ���ك لەهێ���زە كوردس���تانییە‬ ‫دۆس���تەكانی ( ك‪.‬ج‪.‬ك‪ ،‬یەكێت���ی‪ ،‬گ���ۆڕان‬ ‫و كۆم���ەڵ) وەردەگرێ���ت‪ .‬ت���اران ئومێ���دی‬ ‫بەوەیە لەرێی ئەم پرۆس���ە قاونونیەوە چەند‬ ‫ئامانجێ���ك بپێكێ���ت‪ :‬یەك���ەم‪ ،‬بەالوازكردن���ی‬ ‫"پ‪.‬د‪.‬ك" كۆتایی بەپرۆس���ەی س���ەربەخۆیی‬ ‫كوردس���تان بهێنێ���ت‪ ،‬دووەم‪ ،‬لەرێی گۆڕینی‬ ‫ئ���ەم هاوكێش���ەیەوە پێ���ش بەهەس���تانەوەی‬ ‫خۆرهەاڵت���ی كوردس���تان بگرێت‪ .‬بۆ ئەمەش‬ ‫تا پێبكرێ دۆستە كوردییەكانی دەقۆزێتەوە‪.‬‬ ‫تەنانەت تاران گرەوی لەس���ەر هەاڵیساندنی‬ ‫جەنگی ناوخۆییش كردبوو‪ ،‬بەاڵم هوشیاری‬ ‫و رەفت���اری دیموكراتیان���ەی فراكس���یۆنە‬ ‫كوردییەكان‪ ،‬بەتایبەت فراكسیۆنی زەرد ئەم‬ ‫خەونەی لەگۆڕناوە‪.‬‬

‫ئێران تەوقیتێكی یەكجار‬ ‫گونجاوی هەڵبژارد بۆ‬ ‫ئەوەی هەماهەنگی لە‬ ‫نێوان گۆڕان و یەكێتی و‬ ‫كۆمەڵدا دروست بكات و‬ ‫پارتی �پێ گەمارۆ بدات‬ ‫تاران لە رێگای هێزە‬ ‫شیعەكانی ناو عێراق و‬ ‫هاوپەیمانە كوردەكانیەوە‬ ‫دەیەوێت هاوكێشەكانی‬ ‫ناو هەرێمی كوردستان‬ ‫بگۆڕێت و كۆتا��یی بە‬ ‫هەوڵی سەربەخۆبوونی‬ ‫كوردستان بهێنێت‬ ‫هەموو هێزە سیاسیەكان‬ ‫لەسەر جاڕدانی سەربەخۆ��یی‬ ‫كۆكن‪ ،‬بەاڵم هەندێكیان‬ ‫ئەوەیان بۆ هەرس ناكرێت‪،‬‬ ‫كە جاڕدان و واژۆكردنی‬ ‫ئەو سەروەرییە لەالیەن‬ ‫كەسێكی دیاریكراوەوە‬ ‫بێتەكایەوە‬ ‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪9‬‬


‫سياسەت‬

‫رەوئف عوسمان‪ ،‬سەرۆكی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ سڤیل‪:‬‬

‫لەناو گۆڕاندا باس لە كشانەوە‬ ‫لە حكومەت نەكراوە‬ ‫رەئ���وف عوس���مان‪ ،‬س���ەرۆكی جڤات���ی‬ ‫نیش���تیمانی بزووتن���ەوەی گ���ۆڕان‪ ،‬ل���ەم‬ ‫دیدارەی���دا لەگ���ەڵ س���ڤیل‪ ،‬ئام���اژە ب���ەوە‬ ‫دەدات‪ ،‬ئ���ەوان وەك گ���ۆڕان س���وورن‬ ‫لەس���ەر گۆڕین���ی سیس���تەمی سیاس���یی‬ ‫هەرێم ب���ۆ پەرلەمانی و لەوبارەیەش���ەوە‬ ‫هیچ جۆرە سازش���ێك ناك���ەن‪ ،‬تەئكیدیش‬ ‫لەوە دەكاتەوە‪ ،‬لەناو گۆڕاندا تائێستا باس‬ ‫لەكشانەوە لەحكومەت نەكراوە و ئامانجی‬ ‫گۆڕانیش راگرتنی ئارامی و ئاساییش���ە لە‬ ‫ناو حكومەتی هەرێمدا‪.‬‬ ‫پێشەوا محەمەد‬

‫پێم باشە پرسی دەستوور‬ ‫و سەرۆكایەتی هەرێم بە‬ ‫سازان یەكال��یی بكرێنەوە‬ ‫هەمواری یاسای‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫كودەتا نییە و پارتی‬ ‫دوژمنی وەهمی بۆ خۆی‬ ‫دروست دەكات‬ ‫‪ 10‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫لەدوای دانیش����تنەكەی پەرلەمانەوە‬ ‫لەسەر هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم‪،‬‬ ‫پارتی دەڵێ كودەتایان بەسەردا كردووین؟‬ ‫رەئ����وف عوس����مان‪ :‬نەخێ����ر‪ ،‬قس����ەكردن‬ ‫لەس����ەر كودەت����ا دروس����تكردنی دوژمنێك����ی‬ ‫وەهمیی����ە لەالیەن پارتییەوە‪ .‬ئەو چوار حیزبە‬ ‫پڕۆژەی����ان هەبووە و هاوبەش بوون و هاوڕا‬ ‫ب����وون‪ ،‬ئەم����ە هی����چ كودەتایەك����ی تێ����دا نییە‪.‬‬ ‫كارەك����ە بەیەك رۆژ نەكراوە‪ ،‬بەڵكو پارتی بە‬ ‫ئەن����دازەی هەرچوار الیەنەك����ەی تر ئاگاداری‬ ‫ئەو پڕۆژەیاس����ایە بووە‪ ،‬ب����ەاڵم كە قەناعەتی‬ ‫پێی نییە و لەگەڵی نییە‪ ،‬ئەو پرسە بەو جۆرە‬ ‫دەوروژێنێت و تەنها وەهمێكە پارتی بۆ خۆی‬ ‫دروستی دەكات‪.‬‬ ‫چاودێران����ی سیاس����یی پێیانوای����ە‬ ‫مەس����ەلەی دەستوور و س����ەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫ئاڵۆزی لە هەرێم دروست دەكات؟‬ ‫رەئ����وف عوس����مان‪ :‬ئەگ����ەر مەترس����ی یان‬ ‫ئاڵۆزی دروست بێت‪ ،‬ئەوە چوار الیەنەكە لێی‬ ‫بەرپرس نین‪ ،‬ئەم پڕۆژانە پڕۆژەی نیشتیمانین‬ ‫نەك بۆ دروس����تكردنی ئاڵۆزی‪ ،‬بەپێچەوانەوە‬ ‫ب����ۆ ئاش����تەوایی و پێكەوەژی����ان و رێگریكرنە‬ ‫لەدروس����تبوونی تاكڕەوی‪ .‬بەاڵم ئێس����تا باس‬ ‫لەس����ازان دەكرێت لەمەس����ەلەی دەستوور و‬ ‫س����ەرۆكایەتی هەرێم‪ ،‬ئەگەر س����ازان بكرێت‬ ‫بێگوم����ان ب����ە لێكتێگەیش����تن و نزیكبوون����ەوە‬ ‫دەبێت و ئەو جۆرە خوێندنەوانەش بۆ دۆخی‬ ‫هەرێ����م ناكرێ����ت‪ ،‬منی����ش پێموای����ە دەبێت ئەو‬ ‫پرسانە بەسازان و گفتوگۆ و لێكنزیكبوونەوە‬ ‫چارەسەر بكرێن‪.‬‬ ‫ئەمە هەنگاوی كردەكی رێككەوتننامەی‬ ‫دەباشانە لەنێوان ئێوە و یەكێتیدا؟‬

‫رەئوف عوسمان‪ :‬لە پەیوەندی نێوان ئێمەو‬ ‫یەكێتیدا خوێندنەوەی زۆر دەكرێت‪ ،‬ئێستاش‬ ‫ئەوە یەكێكە لەخوێندنەوەكان‪.‬‬ ‫ئەگەر سیس����تەمی سیاسیی هەرێم‬ ‫ببێت ب����ە پەرلەمان����ی‪ ،‬ئێوە كێش����ەتان لەگەڵ‬ ‫هەڵبژاردن����ەوەی بارزان����ی هەی����ە ب����ۆ ئ����ەو‬ ‫پۆستە؟‬ ‫رەئوف عوس����مان‪ :‬ئێمە نە كێش����ەكان و نە‬ ‫پۆس����تەكان وەك ش����ەخس وەرناگرین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بارزانی بەیاس����ا ماوەی س����ەرۆكایەتیكردنی‬ ‫كۆتایی هات����ووە‪ .‬جگەلەوەش‪ ،‬ب����ۆ نابێت لەم‬ ‫هەرێمە چەند ملیۆن كەس����ییەدا كەس����ێكی تر‬ ‫ببێ����ت بە س����ەرۆك؟ بێگومان دەبێ����ت لەپێناو‬ ‫سیستەمی دیموكراسی و دەستاودەستكردنی‬ ‫دەس����ەاڵت ك����ە لەرەشنووس����ی دەس����تووردا‬ ‫بوونی هەیە‪ ،‬ئەو كارە ئەنجام بدرێت‪.‬‬ ‫ئێ����وە س����وورن لەس����ەر گۆڕین����ی‬ ‫سیستەمی سیاسیی هەرێم بۆ پەرلەمانی؟‬ ‫رەئوف عوس����مان‪ :‬بێگوم����ان‪ ،‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫گۆڕان سازش لەس����ەر سیستەمی پەرلەمانی‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫لەن����او گۆڕاندا باس لە كش����انەوە لە‬ ‫حكومەت كراوە؟‬ ‫رەئوف عوسمان‪ :‬نەخێر ئاگاداری نیم‪.‬‬ ‫خەڵ����ك دەڵێ����ن حكومەت شكس����تی‬ ‫هێناوە و دەبێت گۆڕان بكشێتەوە؟‬ ‫رەئ����وف عوس����مان‪ :‬گ����ۆڕان جگەل����ەوەی‬ ‫ئامانجی خۆشگوزەرانی و ئاسوودەیی خەڵكە‪،‬‬ ‫هاوكات یەكڕیزی و ئارامی و سەقامگیریشی‬ ‫ال مەبەستە و هەوڵی بۆ دەدات‪.‬‬ ‫بەڕێزت����ان وەك س����ەرۆكی جڤات����ی‬ ‫نیش����تیمانی گ����ۆڕان‪ ،‬پێم����ان بڵێ ئ����ەو جڤاتە‬


‫سياسەت‬

‫كارەكانی چین؟‬ ‫رەئوف عوس����مان‪ :‬جڤاتی گشتی‪ ،‬دەتوانین‬ ‫بڵێی����ن چەتری س����ەری بزووتن����ەوەی گۆڕانە‬ ‫لەئێستادا‪ ،‬دەشێ وەكو پەرلەمانێك وابێ لەناو‬ ‫گۆڕان����دا‪ ،‬رۆڵەك����ەی بریتییە ل����ە راوێژكاریی‬ ‫‌و پێشكەش����كردنی پ����ڕۆژە ب����ەژوورەكان‌ و‬ ‫بەوەزی����ر‌و پەرلەمانت����اران‪ ،‬چاودێریكردن����ی‬ ‫ئەدای حزب‪ ،‬ئ����ەدای وەزیر‌ و پەرلەمانتارانی‬ ‫گ����ۆڕان‪ ،‬چاودێریكردن����ی ئ����ەدای ئی����دارەی‬ ‫بەڕێوەبردن����ی گ����ۆڕان‪ ،‬لەگەڵ چەن����د كارێكی‬ ‫تریش‪.‬‬ ‫ل����ە كادران����ی ن����او حكومەتت����ان‬ ‫رەزامەن����دن‪ ،‬بەتایب����ەت خەڵ����ك گلەیی����ان‬ ‫لێدەكات؟‬ ‫ڕەئ����وف عوس����مان‪ :‬خەڵ����ك كاتێك����ی‬ ‫دیاریكراوی ب����ۆ چاودێریكردنی نوێنەرەكانی‬ ‫ئێم����ە دانەناوە‪ ،‬چونك����ە نوێنەرانمان هەمووی‬ ‫س����اڵێك ناب����ێ كاردەكەن‪ ،‬لەس����اڵێكدا ناتوانی‬ ‫گۆڕانكاری����ی خێ����را بك����ەی‪ .‬وەزیرەكانم����ان‬ ‫ئیش����یان كردووە‪ ،‬بەتایب����ەت وەزیری دارایی‪،‬‬ ‫كار و دەس����كەوتنی نوێنەركانمان لەحكومەت‬ ‫لەبەرچاوی خەڵكن‪..‬‬ ‫پەیوەندییەكانت����ان لەگەڵ یەكێتی لە‬ ‫چ ئاستێك دایە؟‬ ‫رەئ����وف عوس����مان‪ :‬پەیوەندییم����ان لەگەڵ‬ ‫یەكێتی‌ و هەموو الیەنەكان ئاساییە و زۆرجار‬ ‫خاڵی هاوبەش����مان هەی����ە لەكاركردندا‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫یەكێتی پەیوەندییەكان لەس����ەر دەس����توور‌و‬ ‫س����ەرۆكایەتی هەرێم كۆدەنگی����ن‌ و لەیەكەوە‬ ‫نزیكی����ن‪ ،‬ئێم����ە دەمانەوێ����ت پەیوەندییەك����ی‬ ‫ئاس����اییمان لەگەڵ هەموو الیەنەكاندا هەبێت‪،‬‬ ‫هیچ جۆرە گرژیەك لەنێوان الیەنەكاندا نەبی‪،‬‬ ‫بەتایبەت لەم دۆخەی ئێستاش����دا كە واڵتەكە‬ ‫رووبەڕووی ش����ەڕی نەخوازراو بۆتەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫خاڵە هاوبەش����انەی لەنێوان ئێم����ە و یەكێتیدا‬ ‫هەی����ە وایكردووە لەیەك نزیكتر ببینەوە‪ ،‬هەر‬ ‫الیەنێكی����ش لە پاكێ����ج‌و خاڵەكانی ئێمە نزیك‬ ‫بێتەوە‪ ،‬ئێمەش لەو نزیك دەبینەوە‪.‬‬ ‫لەگ����ەڵ یەكێت����ی هی����چ ج����ۆرە‬ ‫رێككەوتنێكی ستراتیژیتان هەیە؟‬ ‫رەئوف عوس����مان‪ :‬نەخێ����ر‪ ،‬پەیوەندییەكان‬ ‫هێش����تا نەگەیشتوونەتە ئاس����تێك رێككەوتنی‬ ‫س����تراتیژیی بكەی����ن‪ ،‬بوون����ی رێككەوتن����ی‬ ‫س����تراتیژیی پەیوەندیی بە رۆژگارو واقیعەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم بەرنامە و سیاسەتی ئێمە بوونی‬ ‫تەباییە لەگەڵ هەم����وو الیەنەكان‪ ،‬بەمەرجێك‬ ‫لەس����ەر حسابی میللەت نەبێ‪ ،‬نەبێتە رێگر بۆ‬ ‫نەهێشتنی گەندەڵیی‌و ئەنجامدانی چاكسازیی‬ ‫لەواڵتدا‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪11‬‬


‫سياسەت‬

‫یەكگرتووی دهۆك لە یەكگرتووی سلێمانی جیاوازە!‬

‫یاسایی سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫یەكگرتوو بەسەر دەڤەرەكانیدا‬ ‫دابەش دەكات‬ ‫راوێژ كامەران‬ ‫بوون����ی كێش����ە لەنێ����وان یەكگرتووەكان����ی‬ ‫س����لێمانی و یەكگرتووەكان����ی دهۆك����دا ش����تێكی‬ ‫نوێ نی����ە‪ ،‬بەردەوامی����ش لەكات����ی هەڵبژاردن و‬ ‫دابەش����كردنی پۆستەكاندا كێش����ە و ملمالنێكانی‬ ‫ئەو دوو بەرەیە زیات����ر بەدیار دەكەوێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دانیشتنەكەی چەند رۆژی رابردووی پەرلەمانی‬ ‫كوردس����تان ب����ۆ گفتوگۆك����ردن لەس����ەر پرۆژە‬ ‫یاس����ای س����ەرۆكایەتی هەرێ����م‪ ،‬ئ����ەو ناكۆكی����ە‬ ‫شاراوەیەی بەتەواوەتی بەدیاری خست و وەك‬ ‫چاودێرێكی سیاس����ش دەڵێت "ئێس����تا یەكگرتوو‬ ‫دوو پارتی جی����اوازە لەنێو یەك بەرەدا‪ ،‬هەموو‬ ‫كاتێ����ك ئەگەری دابەش����بونی ئ����ەو دوو بەرەیە‬ ‫لەئارادایە"‪.‬‬ ‫بەپێ����ی ئامارەكان����ی دوای����ن هەڵب����ژاردن‬ ‫لەكوردستاندا‪ ،‬یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‬ ‫زۆرتری����ن جەم����اوەری لەپارێ����زگای دهۆكدایە‪،‬‬ ‫بەجۆرێ����ك كە ‪ 84‬ه����ەزار دەنگی هەیە‪ ،‬هاوكات‬ ‫لەپارێ����زگای س����لێمانی وەك دووەم پارێ����زگا‬ ‫رێژەك����ەی بۆتە ‪ 81‬ه����ەزار دەنگ و لەهەولێری‬ ‫پایتەختی����ش ‪ 27‬هەزار دەنگی هەبووە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫ئێس����تا دەڤ����ەری س����لێمانی و دەڤ����ەری ده����ۆك‬ ‫لەس����ەر خاوەندارێتی ئ����ەو پارت����ە لەملمالنێدان‬ ‫و هەریەكەش����یان لەس����ەر پرس����ە جی����اوازەكان‬ ‫راوبۆچون����ی جیاوازی����ان هەی����ە‪ ،‬ناكۆكیەكان����ی‬ ‫ئ����ەم دواییەش����یان ب����ووە ه����ۆی ئەوەی كێش����ە‬ ‫ناوخۆییەكان بێنە سەر رووپەڕی میدیاكان‪.‬‬ ‫بەئاشكرا سەرهەڵدانی كێشەی نێوان دەڤەری‬ ‫س����لێمانی و دهۆكی یەكگرتوو لەپاش دانیشتنی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان بەمەبەستی گفتوگۆكردن‬

‫‪ 12‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫لەسەر یاسای سەرۆكایەتی هەرێم هاتەكایەوە‪،‬‬ ‫ئەم����ەش پ����اش ئ����ەوەی یەكگرتووەكانی دهۆك‬ ‫لەگ����ەڵ بەش����داریكردنی یەكگرت����وودا نەب����وون‬ ‫لەكۆبونەوەك����ە‪ ،‬بەوپێی����ەی داوای س����ازانی‬ ‫نیش����تمانیان دەك����رد‪ ،‬بۆی����ە پەرلەمانتارەكان����ی‬ ‫پارێزگای دهۆكی یەكگرتوو بەش����داریان نەكرد‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا یەكگرتووەكانی س����لێمانی سوربوون‬ ‫لەس����ەر بەش����داریكردنیان لەكۆبونەوەك����ە‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەوەش����ەوە "د‪ .‬دیندار نەجمان دۆسكی"‬ ‫ئەندامی س����ەركردایەتی یەكگرتووی ئیس��ل�امی‬ ‫و یەكێ����ك لەدامەزرێنەران����ی ئەو پارتە دەس����تی‬ ‫لەكاركێش����ایەوە‪ .‬بەوت����ەی خۆش����ی ه����ۆكاری‬ ‫دەستلەكاركێش����انەوەكەی بەهۆی ئەوەوە بووە‬ ‫ك����ە "پەرلەمانتاران����ی یەكگرتوو دژ ب����ە بڕیاری‬ ‫مەكتەبی سیاس����ی حزبەكەیان وەس����تاونەتەوە‪،‬‬ ‫كە داوای كۆبونەوەی پێنج حزبە كوردستانیەكە‬ ‫كراوە"‪.‬‬ ‫ئەم����ەش لەكاتێكدایە ك����ە ناڕەزایی یەكگرتوو‬ ‫لەبادین����ان تەنه����ا لەچەن����د ئەندامێكیان����دا خۆی‬ ‫نەبینی����ەوە‪ ،‬بەڵكو زۆرینەی س����ەركردایەتی ئەو‬ ‫حزبە پش����تگیری دیندار دۆسكیان كرد‪ ،‬بەوتەی‬ ‫"غازی سەعید" ئەندامی سەركردایەتی یەكگرتوو‬ ‫لەبادینان لەكۆبونەوەی سەركردایەتی و مەكتەبی‬ ‫سیاسی یەكگرتوودا بڕیار لەسەر ئەوە دراوە‪ ،‬كە‬ ‫یەكگرتوو بەشداری هیچ كۆبونەوەی پەرلەمان‬ ‫نەكات‪ ،‬كە لەس����ەر بنەمای س����ازانی نیش����تمانی‬ ‫ئەنجام نەدرێت‪ ،‬بەاڵم بەشێك لەپەرلەمانتارانی‬ ‫یەكگرت����وو ئ����ەو بڕیارەی����ان پێش����ێلكردووە و‬ ‫بەش����داری كۆبونەوەی پەرلەم����ان بوون‪ .‬غازی‬ ‫س����ەعید ب����ە س����ڤیلی گ����وت "بەش����داریكردنی‬ ‫یەكگرت����وو لەكۆبونەوەیەك����ی پەرلەمان����دا‪ ،‬ك����ە‬

‫دەبێتە هۆی دروس����تكردنی كێش����ە و س����ازانی‬ ‫نیشتمانی تێدا نیە‪ ،‬بۆ ئێمە جێگەی نیگەرانیەكی‬ ‫گەورەیە‪ ،‬تێكچوونی یەكبونی نیشتمانیش تەنها‬ ‫لەبەرژەوەن����دی دوژمانان����ی ك����وردە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫ئێم����ەش دژ ب����ەو كارە وەس����تاوینەتەوە‪ ،‬ك����ە‬ ‫بەش����ێك لەپەرلەمانتاران����ی یەكگرت����وو لەژێ����ر‬ ‫كاریگ����ەری و گوش����اری حزبەكان����ی س����لێمانی‬ ‫چونەت كۆبونەوەی پەرلەمانەوە"‪.‬‬ ‫غ����ازی س����ەعید ئەوەش����ی نەش����اردەوە‪ ،‬كە‬ ‫ئەوان وەك سەركردایەتی یەكگرتوو لەدەڤەری‬ ‫بادین����ان پش����تگیری تەواوی هەڵوێس����تی دیندار‬ ‫نەجمان دۆس����كی دەك����ەن‪ ،‬ئەو گوت����ی "ئەوەی‬ ‫لەنێ����و یەكگرت����وودا رووی����دا بەه����ۆی نەبون����ی‬ ‫هاوسەنگیەوەیە لەبڕیارداندا‪ ،‬چونكە فراكسیۆنی‬ ‫یەكگرت����وو لەپەرلەم����ان پێچەوانەی س����تراتیژی‬ ‫كاری س����ەركردایەتی حزب دەجوڵێتەوە‪ ،‬كە بۆ‬ ‫ئەوەش پێویستە ئەمینداری یەكگرتوو مەكتەبی‬ ‫سیاس����ی هەڵوێس����تیان هەبێ����ت و ئ����ەو پرس����ە‬ ‫یەكالبكەنەوە"‪.‬‬ ‫بەاڵم بەش����ێكی دیك����ە لەئەندامانی یەكگرتوو‬ ‫هەڵوێس����تی توندی����ان هەب����وو بەرامب����ەر ب����ەو‬ ‫ناڕەزایەتیان����ەی لەن����او حزبەك����ەدا لەده����ۆك‬ ‫دروس����تبوو‪ ،‬دیارترینیش����یان هەڵوێستی حاجی‬ ‫كاروان پەرلەمانت����اری یەكگرت����وو ب����وو‪ ،‬ك����ە‬


‫سياسەت‬

‫‪ ‬شارەزایەی بواری ئیسالمی سیاسی‪ :‬لە بنەڕەتدا یەكگرتووەكانی سلێمانی و دهۆك دوو حزبی جیاوازن‪ ،‬تەنانەت لە كاتی دابەشكردنی پۆستەكانیشدا وەك دوو پارتی جیاواز مامەڵە دەكەن‬

‫لەپەیجی خۆی لەتۆڕێ كۆمەاڵیەتی فەیسبووك‬ ‫دیندار نەجمان دۆسكی بەكەسێكی دونیاویست‬ ‫و ترس����نۆك و دروس����تكەری دووبەرەك����ی و‬ ‫كورس����ی ویس����ت ناوب����رد‪ ،‬ه����اوكات بەش����ێك‬ ‫لەیەكگرتوەكان����ی دەڤەری س����لێمانیش پێیانوایە‬ ‫یەكگرتوەكانی دەڤەری دهۆك بەهۆی ئەو واقعە‬ ‫سیاسیەی تێیدان ناچاربوون ئەو هەڵوێستەیان‬ ‫هەبێت‪" .‬بەه����ار عەبدولەرەحمان" پەرلەمانتاری‬ ‫یەكگرتوو بەسڤیلی گوت "ئێمە وەك یەكگرتووی‬ ‫ئیس��ل�امی كوردستان س����ەرتا پێمانباشبوو ئەو‬ ‫پرسە بەدەس����تور یەكالبكرێتەوە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی‬ ‫ئەوەی بواری ئەوە نەمابوو‪ ،‬هەربۆیە باشترین‬ ‫بژاردە هەمواركردنەوەی یاس����ای سەرۆكایەتی‬ ‫بوو‪ ،‬بۆیە ئێمە پێمانباشبوو لەپەرلەماندا هەموو‬ ‫الیەنەكان پێكەوە پرۆژەیەك پێش����كەش بكەین‪،‬‬ ‫چون����ی ئێمەش ب����ۆ ئ����ەو دانیش����تنە پێچەوانەی‬ ‫بڕیاری مەكتەبی سیاسی حزبەكەشمان نەبووە‪،‬‬ ‫چونك����ە ئێم����ەش وەك فراكس����یۆنی یەكگرت����وو‬ ‫لەگەڵ س����ازان دای����ن و پێش����مانوایە دەبێت لەم‬ ‫ماوەیەدا سازان بهێندرێتە كایەوە"‪.‬‬ ‫بەه����ار عەبدولرەحم����ان لەب����ارەی ئ����ەو‬ ‫دابەش����بوونەی یەكگرت����ووش ب����ۆ دووب����ەری‬ ‫دەڤ����ەری س����لێمانی و دەڤەری ده����ۆك گوتی"را‬ ‫و رای جی����اواز لەه����ەر پارتێك����ی سیاس����یدا‬

‫ش����تێكی ئاس����اییە‪ ،‬بەتایب����ەت ب����ۆ یەكگرت����ووی‬ ‫ئیسالمی كوردستان كە پارتێكی سەرتاسەرین‪،‬‬ ‫چونك����ە پارتەكانی دیكە قورس����ای جەماوەریان‬ ‫لەناوچەیەك����ی دیاركراودای����ە‪ ،‬لەكاتێك����دا ئێم����ە‬ ‫لەهەموو دەڤەرەكان����دا جەماوەرمان هەیە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە هاوس����ەنگی لەنێوان سەرجەم دەڤەرەكان‬ ‫كارێك����ی هێندە ئاس����ان نیە بەتایب����ەت لەكاتێكدا‬ ‫كە هەریەك لەو دەڤەرانە تایبەتمەندی سیاس����ی‬ ‫خ����ۆی هەی����ە‪ ،‬لەسیاسەتیش����دا ب����ەردەوام ئ����ەو‬ ‫واقع����ەی ت����ۆ كاری تێ����دا دەكەی����ت رۆڵی خۆی‬ ‫دەبینێت‪ ،‬بەاڵم ئێمە بەوە ناسراوین‪ ،‬كە هەمیشە‬ ‫برایەتیم����ان پاراس����تووە‪ ،‬ئەو كێش����ەیەش زیاتر‬ ‫راگەیاندنەكان گەورەیان ك����ردووە‪ ،‬بەدڵنیایەوە‬ ‫چارەسەر دەكرێت‪ ،‬گەر رای جیاوازیش هەبێت‬ ‫ئەوا ئێمە یەكدی قبوڵدەكەن"‪.‬‬ ‫هەرچ���ی یەكگرتووەكان���ی دەڤ���ەری‬ ‫هەولێریش���ن‪ ،‬تائێس���تا بێالی���ەن لەدۆس���یەكەدا‬ ‫وەس���تاون و هەوڵی چارەس���ەر دەدەن‪ ،‬سڤیل‬ ‫پەیوەندی كرد بە "فەرهاد مەال س���اڵح" ئەندامی‬ ‫مەكتەب���ی سیاس���ی یەكگرت���وو‪ ،‬ب���ەاڵم ناوبراو‬ ‫ئامادەنەب���وو لێ���دوان بدات و تەنه���ا ئەوەندەی‬ ‫گوت‪ ،‬كە پرسەكە چارەسەر دەكەن‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ب���ە گوت���ەی "س���ۆران س���ێوكانی"‬ ‫ش���ارەزا لەكاروب���اری ئیس�ل�امی سیاس���ی‬

‫كێش���ەی نێ���وان دەڤ���ەری س���لێمانی و دهۆك‬ ‫لەیەكگرتووی ئیس�ل�امیدا ش���تێكی ن���وێ نییە و‬ ‫لەبنەڕەتدا ئ���ەوان دوو حزبی جیاوازن و وەك‬ ‫فراكس���یۆنێكی ئیس�ل�امی‪-‬ئیخوانی كاردەكەن‪.‬‬ ‫س���ێوكانی بەس���ڤیلی گ���وت "یەكگرت���ووەكان‬ ‫لەده���ۆك س���ەركردە و س���ەركردایەتی خۆیان‬ ‫هەیە و هیچ بەرپرس���ێكی یەكگرتوو لەدەڤەری‬ ‫سلێمانی ناتوانێت بچێت لەوێ كاربكات‪ ،‬یاخود‬ ‫دەسەاڵتی هەبێت‪ ،‬تەنانەت لەهەڵبژاردنەكانیشدا‬ ‫دابەش���كاری و پێدانی پۆست وەك دوو پارتی‬ ‫جیاواز مامەڵە دەكەن‪ ،‬ئێستاش بەهۆی ئەوەی‬ ‫خەریكە پرس���ی ئاینی لەحزبەكەدا كاڵدەبێتەوە‪،‬‬ ‫كە هۆكاری بەیەكبەس���تنەوەی ئەو دوو الیەنە‬ ‫جی���اوازە ب���ووە‪ ،‬هەربۆیە لێكت���رازان و دابڕان‬ ‫لەنێویاندا دەبینن"‪.‬‬ ‫س���ۆران س���ێوكانی بەدوریش���ی نازانێ���ت‬ ‫یەكگرتووەكان���ی بادین���ان بەیەكج���اری ل���ەو‬ ‫پارتە بكش���ێنەوە‪ ،‬ئەو گوت���ی "یەكگرتووەكانی‬ ‫بادینان زیاتر ترسیان لەخۆیان هەیە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫هەڵوێس���تیان جی���اوازە و زیات���ر لەپارتی���ەوە‬ ‫نزیك���ن‪ ،‬یەكگرت���ووش تەنها بەن���او یەك حزبن‬ ‫و لەبنەڕەت���دا دوو پارت���ی ئیس�ل�امی جیاوازن‪،‬‬ ‫بۆیە ب���ەدوری نازانم كە یەكگرت���ووی بادینان‬ ‫بەیەكجاری جیاببنەوە"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪13‬‬


‫سياسەت‬

‫غازی سەعید‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسالمی كوردستان‪:‬‬

‫پڕۆژەیەكی هەرێمی هەیە بۆ تێكدانی‬ ‫ناو ماڵی كورد و لێدان لە خەونی‬ ‫دەوڵەتی كوردی‬ ‫دیندار دۆسكی كەسایەتییەكی خاوەن سەنگە لەناو یەكگرتوو‬ ‫لەدەڤەری بادینان و پشتگیر��یی دەستلەكاركێشانەوەكەی ناكەین‬

‫غازی س���ەعید‪ ،‬ئەندامی س���ەركردایەتی‬ ‫یەكگرتووی ئیس�ل�امی كوردستان‪ ،‬یەكێكە‬ ‫ل���ەو س���ەركردە ناڕازییان���ەی دەڤ���ەری‬ ‫بادینانی حیزبەكە‪ ،‬كە دژی بەشداریكردنی‬ ‫فراكس���یۆنەكەیان ل���ە كۆبوون���ەوەی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان بۆ هەمواركردنەوەی‬ ‫یاس���ای س���ەرۆكایەتی هەرێم وەستانەوە‪.‬‬ ‫لەم دیمانەیەی سڤیلدا تیشك دەخاتە سەر‬ ‫پرس���ێكی ناوخۆیی ئەو حیزبە و لەبارەی‬ ‫ناكۆكییەكانیانەوە قسە دەكات‪.‬‬ ‫سەروەر خەلیل‬

‫‪ 14‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫دوو لە پەرلەمانتارەكانی‬ ‫ئێمە لە دەڤەری‬ ‫بادینان لەژێر فشارێكی‬ ‫زۆردا بەشداریان لە‬ ‫كۆبوونەوەكەی پەرلەمان‬ ‫پێكرابوو‬

‫بەشداریكردنی‬ ‫فراكسۆنی یەكگرتوو‬ ‫لە كۆبوونەوەكەی‬ ‫پەرلەمان دژی بڕیاری‬ ‫سەركردایەتی و مە�كتەبی‬ ‫سیاسی حزب بوو‬


‫سياسەت‬

‫بەش���داریكردنی فراكس���یۆنی‬ ‫حیزبەكەت���ان لەدانیش���تنەكەی ‪23‬ی‬ ‫حوزەیرانی پەرلەمانی كوردس���تان چۆن‬ ‫لێكدەدەیەوە؟‬ ‫غ���ازی س���ەعید‪ :‬ئێم���ە وەك كادیرانی‬ ‫یەكگرت���ووی ئیس�ل�امی كوردس���تان‬ ‫لەدەڤ���ەری بادین���ان وای دەبینین كە ئەو‬ ‫كۆبوونەوەی���ە لەبەرژەوەن���دی خەڵك���ی‬ ‫كوردستان نەبوو و پێچەوانەی بڕیارەكانی‬ ‫هەموو حیزبەكان بوو‪ ،‬كە دەبێت پرس���ی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم بەسازانی نیشتیمانی‬ ‫چارەسەر بكرێت و دوای ئەوە لەپەرلەمان‬ ‫لەڕێگەی���ی یاس���اییەوە پەس���ەند بكرێ���ت‪.‬‬ ‫وەك هەڵوێس���تی یەكگرتووی ئیس�ل�امی‬

‫ك���ە لەبڕیارەكان���ی ‪6/13‬ی ئەنجومەن���ی‬ ‫س���ەركردایەتی و بڕیارەكان���ی مەكتەب���ی‬ ‫سیاس���ی و بەالغی كۆتایی كۆبوونەوەی‬ ‫ئەو مەكتەبە كە لە‪ 6/22‬دەرچوو‪ ،‬بەهەمان‬ ‫ئەو ئاڕاستەیە بووە‪ ،‬كە دەبێت ئەو پرسە‬ ‫سازانی نیشتیمانی لەسەر بكرێت و دواتر‬ ‫بچێتە پەرلەم���ان‪ ،‬تەنانەت ل���ەو بەالغەدا‬ ‫هات���ووە‪ ،‬كە ئ���ەو پرس���ە بەكۆبوونەوەی‬ ‫قەیران���اوی و ب���ێ ئەنجام���ی پەرلەم���ان‬ ‫چارەس���ەر نابێت‪ ،‬ئەگەر پێش���تر سازانی‬ ‫نیش���تیمانی لەس���ەر نەكرێت‪ ،‬لەپەیڕەوی‬ ‫ناوخۆی یەكگرتووشدا هاتووە كە بڕیارە‬ ‫گرنگ���ەكان و ئ���ەو بڕیارە سیاس���ییانەی‬ ‫پەیوەستن بە كوردستان و دەرهاوێشتەی‬

‫بەس���ەر كۆی كوردستانەوە هەیە‪ ،‬دەبێت‬ ‫‪3/2‬ی ئەندامانی س���ەركردایەتی بەڕاوێژ‬ ‫لەگ���ەڵ مەڵبەن���دەكان‪ ،‬هەڵوێس���تیان‬ ‫لەب���ارەوە وەربگیرێ���ت و بڕی���ار بدرێت‪،‬‬ ‫لەبەرئ���ەوە ئێم���ە بەش���داریكردنی‬ ‫فراكس���یۆنی یەكگرتوو لەو كۆبوونەوەیە‬ ‫ب���ێ رەزامەن���دی مەكتەب���ی سیاس���ی و‬ ‫ئەنجومەن���ی س���ەركردایەتی‪ ،‬بەكارێك���ی‬ ‫هەڵ���ە دەزانی���ن و ئ���ەو بەش���دارییەمان‬ ‫رەتكردەوەو هەوڵماندا برادەرانی خۆمان‬ ‫لەپەرلەمان كە خەڵكی بادینانن بەشداری‬ ‫نەك���ەن‪ ،‬ب���ەاڵم بەداخ���ەوە كە فش���ارێكی‬ ‫زۆر خراب���ووە س���ەر دوو پەرلەمانتاری‬ ‫ئێم���ە و بەش���دارییان پێك���ردن‪ ،‬لەكاتێكدا‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪15‬‬


‫سياسەت‬

‫ك���ە هەڵوێس���تی س���ەركردایەتی دەڤەری‬ ‫بادینان ئەوەبوو‪ ،‬ك���ە هیچ كام لەو چوار‬ ‫پەرلەمانت���ارە بەش���داری كۆبوونەوەك���ە‬ ‫نەكەن‪.‬‬ ‫ئەم���ە لەب���ارەی بەش���داریكردن‬ ‫لەكۆبوونەوەك���ە‪ ،‬ئ���ەی ئ���ەو پ���ڕۆژە‬ ‫هاوبەشەی فراكسیۆنە ئیسالمییەكان‪ ،‬كە‬ ‫پەرلەمانتارانی ئێوەش واژوویان لەس���ەر‬ ‫ك���ردووە‪ ،‬بێ رەزامەندی س���ەركردایەتی‬ ‫حیزبتان ئامادە كراوە؟‬ ‫غازی س���ەعید‪ :‬بەڵێ ئ���ەو پڕۆژەیەش‬ ‫بێ مەكتەبی سیاس���ی ئامادە و پێشكەش‬ ‫ك���راوە‪ ،‬مەكتەب���ی سیاس���ی لەگ���ەڵ‬ ‫پێشكەش���كردنی ئ���ەو پڕۆژەی���ە نەبوون‪،‬‬ ‫تەنانەت بڕیاری لەسەر پێشكەشنەكردنی‬ ‫پڕۆژەك���ە دابوو‪ ،‬دوای ئ���ەوە بەقودرەتی‬ ‫ق���ادر پێشكەش���كرا‪ ،‬مەكتەب���ی سیاس���ی‬ ‫ل���ە ‪ 6/22‬هەوڵی���دا پەرلەمانتاران���ی ئێم���ە‬ ‫پڕۆژەكەی���ان بكێش���نەوە‪ ،‬ب���ەاڵم چەن���د‬

‫هەوڵدەدەین یەكگرتوو‬ ‫بگەڕێنینەوە سەر‬ ‫سیاسەتی حەكیمانەی‬ ‫جارانی خۆی‬ ‫پەرلمانتارێكم���ان وتی���ان ئ���ەوان لەب���ەر‬ ‫جەماوەر ناتوانن ئەو پڕۆژەیە بكێشنەوە‪،‬‬ ‫نەك هەر سەركردایەتی دەڤەری بادینان‪،‬‬ ‫بەڵكو مەكتەبی سیاس���ی بەگش���تی لەگەڵ‬ ‫پێشكەشكردنی پڕۆژەكە نەبوو‪.‬‬ ‫كەوای���ە مەكتەب���ی سیاس���ی و‬ ‫سەركردایەتی حیزب چۆن مامەڵە لەگەڵ‬ ‫ئەو هەڵوێستەی فراكسیۆنەكەتان دەكەن‪،‬‬ ‫ئەگ���ەری ئەوە هەیە لێپێچینەوەیان لەگەڵ‬ ‫بكرێت؟‬ ‫غازی سەعید‪ :‬یەكێك لەداواكارییەكانی‬ ‫ئێم���ە ئەمەی���ە‪ ،‬بەگش���تی ئێم���ە ناڵێی���ن‬ ‫لێپێچین���ەوە‪ ،‬بەڵكو دەڵێی���ن ئایا مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی دەرب���ارەی ئ���ەم بابەت���ە چ‬ ‫هەڵوێس���تێكی دەبێ���ت‪ ،‬دەبێ���ت لەڕۆژانی‬ ‫ئایندە مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی‬ ‫حیزب هەڵوێس���تی روون و ئاش���كرا لەو‬ ‫بارەیەوە وەربگرن‪.‬‬ ‫هەم���وو ئەو رووداوان���ە‪ ،‬ئاماژە‬

‫‪ 16‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫نین بۆ بوونی تەكەتوالت و باڵباڵێن لەناو‬ ‫یەكگرتوو؟‬ ‫غ���ازی س���ەعید‪ :‬م���ن ناڵێ���م باڵباڵێن و‬ ‫تەكەت���والت‪ ،‬ئ���ەوە ش���تێكی سروش���تییە‬ ‫ك���ە دەبێ���ت ئۆرگانەكانی ه���ەر حیزبێكی‬ ‫سیاس���ی پابەندی بڕیارە مەركەزییەكانی‬ ‫س���ەركردایەتی حی���زب ب���ن‪ ،‬لەپەیڕەوی‬ ‫ناوخ���ۆی یەكگرت���وو هات���ووە‪ ،‬ك���ە‬ ‫س���ەركردایەتی بااڵترین دەزگایە لەدوای‬ ‫كۆنگرە‪ ،‬ئەمەش مانای وایە هیچ بڕیارێكی‬ ‫س���تراتیژی بەبێ س���ەركردایەتی نادرێت‪،‬‬ ‫ئ���ەم بڕی���ار و هەڵوێس���ت و پ���ڕۆژەی‬ ‫فراكسیۆنی خۆمان لەپەرلەمان‪ ،‬پێچەوانە‬ ‫و ه���اودژ ب���وون لەگ���ەڵ بڕیارەكان���ی‬ ‫سەركردایەتی‪.‬‬ ‫بەرپرس���ان و الیەنگرانی پارتی‬ ‫پێیانوای���ە ئ���ەو كارەی ‪23‬ی حزەی���ران‬ ‫ئەنجامدرا كودەتا ب���وو و بۆ موزایەدەی‬ ‫سیاسی بوو‪ ،‬ئێوە راتان چییە؟‬ ‫غازی س���ەعید‪ :‬ئێمە ناڵێی���ن موزایەدە‬ ‫ب���وو‪ ،‬بەڵكو دەڵێی���ن ئەجێندای سیاس���ی‬ ‫حیزب���ەكان ب���وو‪ ،‬بەوات���ای س���ەپاندنی‬ ‫ئەجێندای حیزبێك بەس���ەر كوردس���تاندا‪،‬‬ ‫هەموومان دەزانی���ن گەورەترین كوتلەی‬ ‫پەرلەمان���ی ‪ %38‬پێكدەهێنێ���ت‪ ،‬ئ���ەوەش‬ ‫مانای وایە هیچ حیزب و الیەنێك ناتوانێت‬ ‫بێ س���ازان پڕۆژەی خۆی بەسەر هەموو‬ ‫كوردستان و حیزبەكانی تردا بسەپێنێت‪.‬‬ ‫لەبەر ئەوە دەڵێین ئەو كۆبوونەوەیە بەبێ‬ ‫سازان‪ ،‬هاودژ بووە لەگەڵ پرەنسیپەكانی‬ ‫س���ازانی نیش���تیمانی‪ ،‬ئێم���ە دڵنیای���ن كە‬ ‫س���ەرناگرێت‪ ،‬بەاڵم گرژی و درزدەخاتە‬ ‫ناوماڵی خۆمان لەكوردس���تان‪ ،‬بۆیە ئێمە‬ ‫پێمانوای���ە ئەو ج���ۆرە لەپێشكەش���كردنی‬ ‫پڕۆژەكان خزمەتی بەرژەوەندی خەڵك و‬ ‫ئەزموونی سیاس���ی كوردستان ناكات و‬

‫دەبوو مە�كتەبی سیاسی‬ ‫رێگەی نەدایە‬ ‫فراكسیۆنی یەكگرتوو‬ ‫ببێتە پاشگری الیەنێكی‬ ‫سیاسی لەكوردستان‬ ‫و سازانی نیشتیمانی‬ ‫تێكبدات‬

‫ئاڵۆزی زیاتر دەخاتە ناو كوردستان‪.‬‬ ‫پێتوای���ە دوای دیندار دۆس���كی‪،‬‬ ‫كەسانی تر لەناو یەكگرتوو دەست لەكار‬ ‫بكێشنەوە؟‬ ‫غازی س���ەعید‪ :‬پێموانیی���ە‪ ،‬چونكە ئێمە‬ ‫وەك ‪ 32‬كادیری پێشكەوتووی یەكگرتوو‬ ‫لەدەڤەری بادینان بەیاننامەكەمان دەكرد‬ ‫و نیگەران���ی خۆمان دەربڕی���وە بەرامبەر‬ ‫بەو كارەی فراكسیۆنی یەكگرتوو كردی‪،‬‬ ‫بەاڵم هەوڵدەدەین یەكگرتوو بگەڕێنینەوە‬ ‫سەر سیاسەتی حەكیمانەی جارانی خۆی‪،‬‬ ‫چونك���ە هەردەم یەكگرتوو بەوە ناس���راو‬ ‫بووە‪ ،‬كە سیاسەتێكی هاوسەنگی هەبووە‬ ‫و خۆی لەپاش���گری الیەنێك یاخود واڵت‬ ‫و گروپێك بەدوور گرتووە و بڕیارەكانی‬ ‫هاوس���ەنگ ب���وون‪ .‬هەمیش���ە یەكگرت���وو‬ ‫لەگەڵ ئەوەدا بووە س���ەرجەم حیزبەكانی‬ ‫كوردس���تان پێكەوە كاربك���ەن‪ .‬ئێمە وەك‬ ‫یەكگرتوو خۆمان بەئەندازیاری پێكهێنانی‬ ‫كابین���ەی هەش���تەمی حكومەت���ی هەرێ���م‬ ‫دەزانی���ن‪ ،‬بۆیە لەس���ەركردایەتی دەڤەری‬ ‫بادینان پێمانوایە ئەو كارەی فراكس���یۆنی‬ ‫ئێم���ە خ���ۆ الدان ب���وو لەسیاس���ەتی‬ ‫هاوس���ەنگی یەكگرت���وو ل���ە ‪ 20‬س���اڵی‬ ‫رابردوو‪ .‬لەبەرئەوە وەك ئەو ‪ 32‬ئەندامە‬ ‫سوورین لەسەر ئەوەی دەبێت یەكگرتوو‬ ‫بگەڕێتەوە س���ەر سیاس���ەتی حەكیمانە و‬ ‫هاوس���ەنگی خۆی‪ ،‬ئێمە لەنیگەرانییەكانی‬ ‫س���ەیدا دیندار تێدەگەین‪ ،‬بەاڵم پشتیوانی‬ ‫دەستلەكاركێش���انەوەكەی ناكەین‪ ،‬چونكە‬ ‫ئ���ەو كەس���ایەتییەكی گەورەی���ە لەن���او‬ ‫یەكگرت���وو‪ ،‬ك���ە لەس���اڵی ‪1994‬ەوە تاكو‬ ‫ئەمڕۆ ئەندامی سەركردایەتی یەكگرتووە‬ ‫و ماوەی چەند ساڵێكیش ئەندامی مەكتەبی‬ ‫سیاسی و سەرپەرشتیاری رێكخستنەكانی‬ ‫دەڤەری بادینان بوو و ئەندامی پەرلەمانی‬ ‫عێ���راق و وەزیری ك���ۆچ و كۆچبەران و‬ ‫نوێنەری یەكگرتوو بوو لەداڕش���تنەوەی‬ ‫دەس���تووری عێراق‪ ،‬ئەو كەس���ایەتییەكی‬ ‫خاوەن سەنگە لەناو یەكگرتوو لەدەڤەری‬ ‫بادین���ان‪ ،‬لەبەرئ���ەوە ئێم���ە پش���تیوانی‬ ‫ئ���ەو دەستلەكاركێش���انەوەیە ناكەی���ن و‬ ‫پێمانوانییە هیچ دەستلەكاركێشانەوەیەكی‬ ‫تر ل���ەم قۆناغ���ە رووبدات‪ ،‬چونك���ە ئێمە‬ ‫نەگەیش���تووینەتە ئ���ەو قۆناغ���ەی ك���ە‬ ‫یەكگرتوو بەیەكجاری هاوس���ەنگی خۆی‬ ‫لەدەستبدات‪.‬‬ ‫ئێ���وە لەس���ەركردایەتی دەڤەری‬ ‫بادین���ان بەیاننامەیەك���ی ناڕەزاییت���ان‬


‫سياسەت‬

‫دەرك���رد‪ ،‬جگ���ە ل���ەو بەیاننامەی���ە هی���چ‬ ‫رێگەیەك���ی ترت���ان گرتەب���ەر ب���ۆ ئەوەی‬ ‫راستەوخۆ و رووبەڕوو نیگەرانییەكانتان‬ ‫بگەیەننە سەركردایەتی یەكگرتوو؟‬ ‫غازی سەعید‪ :‬ئێمە ئەو بەیاننامەیەمان‬ ‫گەیاندۆت���ە س���ەركردایەتی حی���زب‬ ‫و راگەیان���دن و هەم���وو الیەن���ە‬ ‫پەیوەندیدارەكانی یەكگرتوو‪ ،‬چاوەڕوانی‬ ‫هەڵوێس���تی س���ەركردایەتی و مەكتەب���ی‬ ‫سیاس���ی دەكەین بۆ ئەوەی بزانین چۆن‬ ‫ئ���ەم دۆخە چارەس���ەر دەكەن‪ .‬پێویس���ت‬ ‫ب���وو مەكتەبی سیاس���ی بەزووترین كات‬ ‫هەڵوێس���تی خ���ۆی رابگەیاندایە و رێگەی‬ ‫نەدای���ە فراكس���یۆنی یەكگرت���وو بچ���ن‬ ‫پاش���گری الیەنێكی سیاسی لەكوردستان‬ ‫بكەن و سازانی نیشتیمانی و هاوسەنگی‬ ‫تێكب���دەن‪ ،‬بێدەنگ���ی و ب���ێ هەڵوێس���تی‬ ‫مەكتەب���ی سیاس���ی جێی نیگەران���ی ئێمە‬ ‫بوو‪ ،‬بۆی���ە ئەو بەیاننامەیەم���ان دەركرد‪،‬‬

‫لەم هەڵوێستەماندا هیچ‬ ‫فشارێكی سیاسیمان لەسەر‬ ‫نەبووە و بەتەواوی ئەو‬ ‫قسانە رەتدەكەینەوە‬ ‫چونكە مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی‪،‬‬ ‫هەڵوێستیان سەركەوتوو نەبوو لەچۆنێتی‬ ‫مامەڵەكردن لەگەڵ ئەو پرسە‪.‬‬ ‫دەكرێ���ت ئ���ەم قس���انەت وا‬ ‫لێكبدەین���ەوە ك���ە فراكس���یۆنی یەكگرتوو‬ ‫شوێن پڕۆژەی الیەنەكانی تر كەوتوون؟‬ ‫غازی سەعید‪ :‬ئێمە دەڵێین فراكسیۆنی‬ ‫یەكگرت���وو پێش���ێلی بڕیارەكانی مەكتەبی‬ ‫سیاس���ی و س���ەركردایەتی حیزبەك���ەی‬ ‫خۆیان كردووە‪ ،‬چونكە بڕیاری مەركەزی‬ ‫حیزبەكەیان ئەوە بوو دەبێت ئەو پرس���ە‬ ‫بەسازانی نیشتیمانی چارەسەر بكرێت‪.‬‬ ‫ئەو كارەی فراكسیۆنی یەكگرتوو‬ ‫ك���ە ت���ۆی ن���اوی دەنێی���ت پێش���ێلكاری‬ ‫لەبەرژەوەندی كێ بوو؟‬ ‫غ���ازی س���ەعید‪ :‬دەبێت ئەو پرس���یارە‬ ‫لەخۆی���ان بكرێ���ت‪ ،‬ك���ە ئ���ەو كارەی���ان‬ ‫لەبەرژەوەن���دی ك���ێ ب���وو؟ چونك���ە بەم‬ ‫هەڵوێس���تەیان ت���ەواوی س���ەركردایەتی‬

‫دەڤ���ەری بادینانی���ان نیگ���ەران ك���ردووە‪،‬‬ ‫لەوانەی���ە ئێم���ە نەزانین لەجیات���ی ئەوان‬ ‫وەاڵمی ئەو پرسیارە بدەینەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم بەش���ێك لەبەرپرس���انی‬ ‫یەكگرت���وو پێیانوای���ە س���ەركردایەتی‬ ‫دەڤ���ەری بادینان‪ ،‬لەژێر فش���اری پارتیدا‬ ‫بەیاننامەیان دەكردووە؟‬ ‫غازی سەعید‪ :‬نەخێر‪ ،‬ئەگەر فشارێكمان‬ ‫لەس���ەر بێت‪ ،‬ئەوە فش���اری ت���رس بووە‬ ‫لەس���ەر ئاین���دەی كوردس���تان‪ ،‬ئێم���ە‬ ‫لەسەركردایەتی دەڤەری بادینان پێمانوایە‬ ‫پڕۆژەیەكی هەرێمی هەیە بۆ تێكدانی ناو‬ ‫ماڵی ك���ورد و دابڕان لەیەكت���ر‪ ،‬بۆ لێدان‬ ‫لەدەوڵەتی كورد كە س���ەد س���اڵە خەونی‬ ‫گەل���ی كوردس���تانە كە دەوڵەت���ی خۆیان‬ ‫ببین���ن‪ ،‬بۆی���ە ئ���ەو هەلومەرجەی ئێس���تا‬ ‫هەندێ���ك حی���زب پەی���ڕەوی دەكەن دژی‬ ‫س���ازانی نیش���تیمانی و یەكڕیزی ناوماڵی‬ ‫ك���وردە و لەكۆتاییش���دا بەدەوڵەتبوون���ی‬ ‫كوردس���تان بەئامان���ج دەگرێ���ت و ئێم���ە‬ ‫مەترس���ی ئەوەمان هەیە‪ ،‬كە دەس���كەوتە‬ ‫نەتەوەیی و نیش���تیمانییەكانمان لەدەست‬ ‫بچێت‪ ،‬ئەگەرنا هیچ فشارێكی سیاسیمان‬ ‫لەس���ەر نیی���ە و بەت���ەواوی ئ���ەو قس���انە‬ ‫رەتدەكەینەوە‪.‬‬ ‫ئێوە وەك سەركردایەتی دەڤەری‬ ‫بادین���ان دژی ناوەڕۆك���ی پڕۆژەك���ەی‬ ‫یەكگرت���وون یاخ���ود دژی ش���ێوازی‬ ‫پێشكەشكردنی پڕۆژەكەن؟‬ ‫غازی سەعید‪ :‬ئێمە قسەمان لەناوەڕۆكی‬ ‫پڕۆژەك���ە نیی���ە‪ ،‬ت���ەواوی حی���زب لەگەڵ‬ ‫سیس���تەمی پەرلەمانیداین‪ ،‬ئاس���اییە هەر‬ ‫حیزبە و پڕۆژەو روئیای خۆی هەبێت بۆ‬ ‫سیستەمی حوكمڕانی لەكوردستان‪ ،‬ئێمە‬ ‫كێشەمان لەنەبوونی سازانی نیشتیمانییە‪،‬‬ ‫كە دەبێت ئەو پرس���ە بەسازان چارەسەر‬ ‫بكرێت نەك بەسەپاندنی ئەجێندای حیزبێك‬ ‫یاخود چەند حیزبێك بەس���ەر خەڵكی تر‪،‬‬ ‫چونكە وەك وتم ئێمە دڵنیاین ئەوە س���ەر‬

‫ئەو كارەی فراكسیۆنی‬ ‫یەكگرتوو دژی‬ ‫پرەنسی�پی سازان و‬ ‫سیاسەتی هاوسەنگی ‪20‬‬ ‫ساڵی یەكگرتووش بوو‬

‫ئێمە دڵنیایین ئەم‬ ‫هەوڵە بۆ هەمواركردنی‬ ‫یاسای سەرۆكایەتی‬ ‫هەرێم سەرناگرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم گرژی و درز‬ ‫دەخاتە ناوماڵی خۆمان‬ ‫لە كوردستان‬ ‫ناگرێ���ت و تەنه���ا گ���رژی و درز دەخاتە‬ ‫ناوماڵی كوردستان‪ .‬جگەلەوەش لیژنە ‪21‬‬ ‫كەسییەكەی دەستوور و تەواوی الیەنەكان‬ ‫كۆك و هاوڕا بوون لەس���ەر سیس���تەمی‬ ‫حوكمڕان���ی و لەئێستاش���دا لەداڕش���تنی‬ ‫پرەنسیپە گشتییەكان تەواوبوون و ئێستا‬ ‫بەرەو باس���كردنی پرس���ی دابەشكردن و‬ ‫دیاریكردنی دەسەاڵتەكان هەنگاو دەنێن‪،‬‬ ‫ئ���ەوە رێگەیەك���ی ب���اش بوو‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم‬ ‫پ���ڕۆژە بەپەلەپەل و پێشكەش���كردنی بەم‬ ‫ج���ۆرە بە بەپەرلەمان‪ ،‬یەكەم ش���ت دژی‬ ‫بڕیاری پێكهێنانی لیژنە ‪ 21‬كەس���ییەكەیە‬ ‫ب���ۆ پەس���ەندكردنی پڕۆژەی دەس���توور‪،‬‬ ‫دووەم ش���ت‪ ،‬فیعل���ەن بەپڕۆژە و ش���ەڕە‬ ‫پ���ڕۆژە ئ���ەم پرس���ە چارەس���ەر ناكرێت‪،‬‬ ‫بڕوامانوای���ە بۆ دروس���تبوونی س���ازانی‬ ‫نیش���تیمانی دەبێت چەند كۆبوونەوەیەكی‬ ‫پێنج قۆڵ���ی ئەنجامبدرێت و هەر حیزبەو‬ ‫لەو كۆبوونەوانە پڕۆژەی خۆی پێشكەش‬ ‫ب���كات تاه���ەر پێن���ج الیەنەك���ە دەگەن���ە‬ ‫رێككەوتنێ���ك لەس���ەر چارەس���ەركردنی‬ ‫پرسی ویالیەتی سەرۆكی هەرێم‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪17‬‬


‫سياسەت‬

‫رووداوەكانی سێ شەممەی رابردوو‬ ‫رۆژنامەنوسانیشی دابەش كرد!‬

‫شوان سدیق‬

‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانتاران���ه‌ی ده‌یانگ���وت‬ ‫چه‌كی���ان هه‌ڵگرت���وه‌ له‌په‌رله‌م���ان‪ ،‬زی���اد‬ ‫له‌په‌رله‌مانتارێكی���ان له‌كات���ی كۆبوون���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رقاڵی وێنه‌ی س���ێلفیگرتن بوون‪ ،‬دوای‬ ‫ته‌واوبوون���ی كۆبوونه‌وه‌ك���ه‌ش وێنه‌یه‌كی‬ ‫ده‌س���ته‌ جه‌معیان گرت‪ .‬رۆژنامه‌نووسیش‬ ‫هه‌ب���وو ده‌یگ���وت ب���ه‌رۆژووم‪ ،‬له‌داخ���ی‬ ‫بایكۆتكردنی فراكسیۆنی (پ‪.‬د‪.‬ك) بۆ هۆڵی‬ ‫كۆبوونه‌وه‌‪ .‬كه‌چی ئه‌وه‌نده‌ حزبیانه‌ ره‌فتاری‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬فش���اری خوێن���ی بەرزببوویەوە و‬ ‫رەنگ و ده‌نگ و رووخساری په‌رله‌مانتاری‬ ‫پارتی زۆر له‌و باشتر بوو‪.‬‬ ‫رۆژی ‪23‬ی ئ���ه‌م مانگ���ه‌ له‌كات���ی‬ ‫به‌ڕێوه‌چوون���ی دانیش���تنی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ك���ه‌ به‌ش���ێكی تایب���ه‌ت‬ ‫ب���وو به‌پ���رۆژه‌ یاس���ایی حزب���ه‌كان ب���ۆ‬ ‫هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی یاس���ایی ژم���اره‌ ‪1‬ی‬ ‫س���اڵی ‪2005‬ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م و‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی یه‌كه‌میش���ی ب���ۆ ك���را‪‌ .‬ب���ێ‬ ‫ئامادەبوون���ی فراكس���یۆنی پارتی پڕۆژەكە‬ ‫رەوانەی لیژنەی یاسایی كرا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پرس���ه‌ ته‌نی���ا الیه‌نه‌كان���ی له‌س���ه‌ر‬ ‫پرۆژه‌كه‌ نه‌كرد به‌دوو به‌شه‌وه‪ ،‬بەڵكو‌ میدیا‬

‫‪ 18‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫و رۆژنامه‌نوسانیشی دابه‌شكرد‪ .‬هه‌ر كه‌ناڵ‪،‬‬ ‫یان ه���ه‌ر ماڵپه‌ڕێكی ئه‌لكترۆنی له‌ ئاوازێك‬ ‫ده‌یانخوێند‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌م���ه‌ش باڵوكردنه‌وه‌ی‬ ‫زانی���اری بێ بنه‌ما و هه‌واڵی ناڕاس���ت‪ ،‬یان‬ ‫هه‌واڵێ���ك كه هاندان بوو بۆ توندوتیژی‪ ،‬به‌‬ ‫ئاشكرا له‌میدیاكاندا به‌دیده‌كرا‪.‬‬ ‫بۆ حزبه‌كان ئاساییه‌ چۆن مامه‌ڵه‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی���ان ئه‌ندامه‌كان���ی په‌رله‌م���ان چ له‌ناوه‌وه‌‪،‬‬ ‫یان ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان‪ ،‬چۆن گوزارش���ت‬ ‫له‌دی���د و تێڕوانین���ی حزبه‌كانی���ان ده‌ك���ه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ سیاس���ه‌ته‌ و له‌هه‌موو دونیا ش���تێكی‬ ‫ب���اوه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت له‌هه‌ندێك په‌رله‌مانی واڵتان‬ ‫ش���ه‌ڕیش رووده‌دات و گ���رژی دروس���ت‬ ‫ده‌بێت‪ .‬ب���ه‌اڵم ب���ۆ رۆژنامه‌نوس���ان له‌هیچ‬ ‫ش���وێنێكی دونیا باو نیه‌ به‌ویس���تی خۆیان‬ ‫و ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی س���ه‌رچاوه‌ی ناوه‌رۆك���ی‬ ‫هه‌واڵ ئاشكرا بێت‪ ،‬به‌ناوی په‌رله‌مانتارێك‬ ‫(نه‌یویس���ت ناوی ئاش���كرا ب���كات) هه‌واڵی‬ ‫هان���دان و توندوتی���ژی باڵوبكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئ���ه‌م ج���ۆره‌ هه‌وااڵنه‌‌مان له‌م چه‌ن���د رۆژه‌‬ ‫به‌دیكرد‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژی دانیش���تنه‌كه‌ی په‌رله‌م���ان‪،‬‬ ‫ت���ا دره‌نگانێ���ك ل���ه‌وێ ب���ووم‪ ،‬س���ه‌رنجی‬ ‫زۆر له‌رۆژنامه‌نووس���انی هاوپیش���ه‌مدا‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی هه‌ندێكی���ان زیاد له‌قه‌ب���اره‌ی خۆی‬ ‫رووداوه‌كانی ناو په‌رله‌مانیان گه‌وره‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫زۆر زانی���اری بێ بنەمای���ان باڵودەكردەوە‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی تر ب���ۆ دانیش���تنه‌كه‌ی په‌رله‌مان‬ ‫نێردراوی ئه‌ڵمانیا‪ ،‬ئه‌مریكا‪ ،‬یونامی‪ ،‬میسر‬ ‫له‌گه‌ڵ موحس���ین باوەفا‪ ،‬جێگری كونسوڵی‬ ‫گش���تی ئێ���ران له‌هه‌ولێ���ر ئه‌وی���ش هاتبوو‪،‬‬ ‫كه‌چی هه‌ندێك میدیا باڵویان كرده‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫ئێران هاتووه‌‪ .‬میدیای تریش هه‌بوو ده‌یگوت‬ ‫"نوێنه‌ری توركی���اش له‌په‌رله‌مان ئاماده‌یه‌"‪،‬‬ ‫لەكاتێك���دا نوێنه‌ری كونس���وڵخانه‌ی توركیا‬ ‫نه‌هاتب���وو‪ ،‬ئه‌ڵمانی���اش ته‌نی���ا وه‌رگێڕێك���ی‬ ‫ناردبوو‪ ،‬میسریش كه‌سی یه‌كه‌م نه‌هاتبوو‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ج���ۆره‌ میدیان���ه‌ به‌ش���ێكیان نزیكن‬

‫له‌پارت���ی و یه‌كێتی‪ ،‬هه‌روه‌ها میدیای ترش‬ ‫هه‌ن‪ ،‬كه‌ رۆژنامه‌نووس���ه‌كانی زیاتر نزیكن‬ ‫له‌یه‌كگرتووی ئیس�ل�امی‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫ژماره‌یه‌كی زۆر له‌په‌یجی فه‌یسبووكی نزیك‬ ‫له‌پارتی و یه‌كێتی و گۆڕان و ئیسالمیه‌كان‬ ‫ه���ەن‪ ،‬ك���ە له‌باڵوكردن���ه‌وه‌ی هه‌واڵه‌كان���ی‬ ‫په‌رله‌م���ان زیات���ر هه‌وڵ���ی ناش���رینكردنی‬ ‫الیه‌ن���ی به‌رامبه‌ریان ده‌دا و راس���تیه‌كانیان‬ ‫به‌الڕێدا ده‌برد‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس ئازاده‌ چۆن بیردەكاتەوە‌‪،‬‬ ‫ی���ان چ حزبێك���ە‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌راس���تیدا ئ���ه‌م‬ ‫حزبایه‌تیه‌ی كه‌ هه‌ندێك له‌رۆژنامه‌نوس���ی‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌یك���ه‌ن ده‌روێش���ی حزبیی���ه‌ ن���ه‌ك‬ ‫حزبایه‌تی كردن‪ ،‬س���ه‌یرم به‌وه‌ دێت كاتێك‬ ‫پارتی نه‌چووه‌ هۆڵی په‌رله‌مان و الیه‌نه‌كانی‬ ‫ت���ر پرۆژه‌كه‌یان به‌بێ ئ���ه‌و حزبه‌ تێپه‌ڕاند‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس هه‌بوو له‌ئه‌ن���دام په‌رله‌مانی‬ ‫پارتی رووداوه‌كه‌ی زیاتر پێناخۆش بوو!‬ ‫ی���ان له‌كاتی دانیش���تنه‌كه‌ كه‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌م���ان زان���ی ئه‌ندام���ە ئاماده‌بووەكانی‬ ‫پەرلەم���ان رێ���ژه‌ی یاس���ایی كۆبوونه‌وه‌كه‌‬ ‫ت���ه‌واو ده‌كه‌ن‪ ،‬دانیش���تنه‌كه‌ی ده‌س���تپێكرد‬ ‫و پ���رۆژه‌ی هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی یاس���ایی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیان تێپه‌ڕان���د‪ ،‬له‌وكات���ه‌دا‬ ‫له‌س���ه‌نته‌ری میدیای په‌رله‌مان‪ ،‬ژماره‌یه‌ك‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی كه‌ناڵ���ه‌ حزبی���ه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی پێی���ان خ���ۆش ب���وو‪ ،‬له‌ته‌نیش���ت‬ ‫رۆژنامه‌نووس���انی پارتیەوە ده‌س���تیانكرد‬ ‫به‌فیك ‌ه و چه‌پڵه‌لێدان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م رێگای���ه‌ رۆژنامه‌نوس���ان ب���ه‌ره‌و‬ ‫ئاڕاس���ته‌یه‌كی خ���راپ ده‌ب���ات‪ ،‬زانی���اری‬ ‫ناراس���ت جێی زانیاری راس���ت ده‌گرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫میدیا له‌جیاتی جێبه‌جێكردنی به‌رپرسیارێتی‬ ‫ئه‌خالق���ی و ئاسایش���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫س���ه‌كۆیه‌ك ب���ۆ هان���دان و توندوتی���ژی‪.‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌ ه���ه‌ر میدیایه‌ك هه‌واڵی‬ ‫ناكۆك���ی و گ���رژی باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬له‌ئاس���تی‬ ‫گشتیدا سه‌ركۆنه‌ بكرێت!‬


‫سياسەت‬

‫بەری خۆر بە بێژنگ ناگیرێت‬

‫نوری بێخاڵی‬

‫رۆژی کۆبوونەوەک���ەی پەرلەمان���ی‬ ‫کوردستان لەسەر خوێندنەوەی یەکەم بۆ‬ ‫پڕۆژە یاسای هەمووارکردنەوەی یاسای‬ ‫سەرۆکایەتیی هەرێمی کوردستان‪ ،‬گرتە‬ ‫و گۆش���ەی کۆمیدی بین���راو هەبوون‪ ،‬کە‬ ‫زۆربەی ئەوانەی هاوڕای فراکسیۆنەکانی‬ ‫گ���ۆڕان و یەکێت���ی و گ���ۆڕان و کۆم���ەڵ‬ ‫و یەکگرت���وو ب���وون‪ ،‬بینی���ان‪ ،‬ب���ەاڵم یان‬ ‫پاساوی مندااڵنەیان بۆیان هێنایەوە‪ ،‬یان‬ ‫خۆیان لە گێڵیدا!‬ ‫قس���ەی ئیمە لێرە لەسەر یاساییبوونی‬ ‫بەس���تنی کۆبوونەوەک���ە‪ ،‬ب���ەوەی کە بە‬ ‫پێی ماددە ئەوەن���دە لە برگەی ئەوەندەی‬ ‫پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان و تەواوبوونی‬ ‫نیس���ابی ئامادەبووان و ئەو ش���تانە نییە‪،‬‬ ‫کە دەیانەوێ بیکەنە پاساوی خۆدزینەوە‬ ‫لە دی���وە جەوه���ەری و راس���تەقینەکانی‬

‫پرس���ەکە‪ .‬بۆیە هەوڵ دەدەی���ن لێرە تەنیا‬ ‫بەچەند کۆمێنت و س���ەرەدێرێکی کورت‪،‬‬ ‫ئ���ەو گرت���ە و دیمەن���ە کۆمیدیان���ە بیری‬ ‫ئەوانی پاساودەر بێنینەوە‪:‬‬ ‫ج���ارێ ئ���ەوان ناتوان���ن خۆڵ���ی‬ ‫ئ���ەوە بکەنە چ���اوی هاواڵتیی���ان‪ ،‬بەوەی‬ ‫ش���ەڕی پارتی لەس���ەر خودی کەس���ێک‬ ‫و دەس���ەاڵتەکەیە‪ ،‬بەڵک���و ئەوانی���ش ل���ە‬ ‫ئێمە و لە خۆیش���یان باش���تر دەزانن‪ ،‬کە‬ ‫بنەڕەت���ی ناکۆکییەکە لەس���ەر ش���ێواز و‬ ‫میکانیزمەکان���ی هەڵبژاردن���ی س���ەرۆکی‬ ‫هەرێمە‪ ،‬کە لەناو پەرلەمان‪ ،‬یان بە دەنگی‬ ‫هاواڵتیی���ان هەڵبژێردرێ���ت‪ .‬پاش���ان هەر‬ ‫بەگوێرەی رەشنووسی دەستوور خۆی‪،‬‬ ‫ئەوەی ک���ە خەریکن هەمواری دەکەنەوە‪،‬‬ ‫سیس���تەمی حوکمڕان���ی ل���ە هەریم���ی‬ ‫کوردس���تان‪ ،‬پەرلەمانییە‪ ،‬ئیتر ئەم خەڵک‬ ‫خەڵەتاندنە بۆچ و لە پای چی؟‬ ‫ئ���ەوان گرەویان لەس���ەر ئەوە کرد‬ ‫پارت���ی بخەن���ە تەڵەیەک���ەوە‪ ،‬ک���ە گوای���ە‬ ‫پەن���ا ب���ۆ توندوتیژی دەبات و ئەمەش���ی‬ ‫لەسەر دەکەنە بەڵگەی نادیموکراتیبوونی‬ ‫ئ���ەو حزب���ە‪ ،‬ب���ەاڵم پارتی س���یحری ئەو‬ ‫گەمەیەش���ی بەتاڵکردن���ەوە‪ ،‬چونک���ە‬ ‫حزبی���ک خۆی بە خاوەنی دەس���کەوت و‬ ‫دامەزراوەکان���ی واڵت بزانێت‪ ،‬ناچێتە ناو‬ ‫ئەو یارییە مندااڵنەیە!‬ ‫ئەوان دەڵین نوێنەری کونسوڵگەریی‬ ‫ئێ���ران و میس���ر و ئەڵمانی���ا و ئەمریکا و‬ ‫یۆنامی لە دانیش���تنەکەدا بەش���دار بوون‪.‬‬ ‫جارێ بەشداری نوێنەرە بااڵکەی ئێران بۆ‬ ‫خۆی جێگەی پرس���یارە و بە تەنیا بابەتی‬ ‫نوس���ین و ش���رۆڤەیەکی ورد و درێژترە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ���ەو برادەران���ە وادەزانن خەڵک لە‬ ‫گوێی (گا)دا خەوت���ووە‪ ،‬بەوەی جیاوازی‬ ‫زۆر هەبوو لە پلە و پۆستی ئامادەبووان‪.‬‬ ‫ئاخر جیاوازی لە نێوان پلە و دەس���ەاڵتی‬ ‫نوێنەری کونسوڵگەریی ئێران و وەرگێرە‬

‫نیگابانەکانی واڵتەکانی دیکە‪ ،‬ئاس���مان و‬ ‫رێس���مانە‪ .‬ئەوەی ئێران (سوپەرڤایزەر!)‬ ‫و ئەوان���ی واڵتانی دیک���ە (داتا کۆلێکتەر!)‬ ‫ب���وون‪ ،‬ئەوەی جیاوازی نێ���وان ئەم دوو‬ ‫کارەش بزانێ‪ ،‬دەزانێ مەبەستمان چییە!‬ ‫ه���ەردوو نوێنەرەک���ەی بزووتنەوە‬ ‫و ش���یوعی‪ ،‬یارییەک���ی زۆر کۆنیان کرد‪،‬‬ ‫چونک���ە ئەوان ل���ە (ن���اڵ و بزمار)یان دا‪،‬‬ ‫بە نامە و روونکردنەوەکانیان‪ ،‬پاس���اوی‬ ‫شەرمی ئامادەبوونەکەیان دایەوە!‬ ‫ل���ەو رۆژەدا دەس���تی هەم���وو ئ���ەو‬ ‫میدی���ا و میدیاکارانەش کەش���ف بوو‪ ،‬کە‬ ‫ب���ەردەوام بێالیەن���ی و پڕۆفیش���ناڵی و‬ ‫س���ەربەخۆیی و زۆر دروشمی دیکەیان‪،‬‬ ‫بە خەڵک دەفرۆش���تەوە‪ .‬دەی ماڵتان ئاوا‪،‬‬ ‫هێش���تا کۆبوونەوە لە دەس���پێکی دابوو‪،‬‬ ‫رۆژنامەن���ووس هەب���وو‪ ،‬پێ���ش س���ۆران‬ ‫عوم���ەر و ئەن���دام پەرلەمانەکان���ی دیکە‪،‬‬ ‫ک���ە وەک ئەوەی ب���ۆ ئاهەنگی (س���ێلفی)‬ ‫لە پەرلەم���ان بن‪ ،‬رۆژنامەنوس���ێک وەک‬ ‫هەواڵ���ی بە پەل���ە س���ێلفییەکی دانابوو و‬ ‫نوسیبووی‪" :‬پەرلەمانی خەڵک"‪.‬‬ ‫ئ���ا ئ���ا‪ ،‬خ���راپ نیی���ە هەڕەش���ەکەی‬ ‫س���ەرۆکی پەرلەمانیش‪ ،‬کە ب���ە گوێرەی‬ ‫زانیاری���ی هەندێ���ك س���ەرچاوەی هەواڵ‪،‬‬ ‫ش���ەوی پێش کۆبوونەوەکە‪ ،‬وەک ئەوەی‬ ‫لە تەکس���اس بێت و تیرۆر بکرێت‪ ،‬خۆی‬ ‫ل���ە ماڵ���ی بەپرس���ێکی پێش���تر نەی���اری‬ ‫حزبەکەی‪ ،‬پەستابوو و بۆ بەیانییەکەش‪،‬‬ ‫جی���اواز ل���ە رۆژان بە رەتڵ���ی حیمایەوە‬ ‫تەش���ریفی بردە پەرلەمان و لە دەسپێکی‬ ‫قس���ەکانیدا ب���ە هەڕەش���ەوە فەرم���ووی‬ ‫"هی���چ ئیرادەیەک ل���ە دەرەوەی پەرلەمان‬ ‫ناتوان���ێ ئیرادەی پەرلەمان پەک بخات"! ‪،‬‬ ‫بەاڵم نەمانزانی کێیە کە ویس���تویەتی ئەو‬ ‫ئیرادەی���ە پەکبخات؟! بەو هیوایەی دکتۆر‬ ‫ناو و شوناسی ئەو (کێیە)مان بۆ ئاشکرا‬ ‫بکات!‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪19‬‬


‫سياسەت‬

‫بازاڕی سیاسیی ئێران‬ ‫لە عێراق‬ ‫ئێران بەردەوام پشتیوانی ئەو هێزانەی كردووە‪ ،‬کە‬ ‫لێی نزیك بوونە و وابەستەی خۆی بوونە‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫هێزە شیعیەکان‪ ،‬لەبەرامبەریشدا سیكۆالرە شیعەكانیشی‬ ‫پەراوێزخستووە‬

‫بەشی سیاسەت‬

‫هەڵکەوت���ەی جيۆپۆلۆتیک���ی عێ���راق لەمێژە‬ ‫لەالی���ەن واڵتان���ی دراوس���ێوە چ���اوی تەماحی‬ ‫لەسەر بووە‪ .‬لەسۆمەریەکانەوە بگرە تا دەگاتە‬ ‫ئاش���وری‪ ،‬جوولەک���ە‪ ،‬ف���ارس و عەرەب���ەکان‪.‬‬ ‫شكڵگرتنی سیستەمی بەهێزی سیاسی لەواڵتانی‬ ‫دراوس���ێ‪ ،‬ئ���ەم تەماح���ەی چەن���د ق���ات زیاتر‬ ‫کردووە‪ .‬لەمڕووەوە عێراق بەدرێژایی مێژووی‬ ‫خۆی بۆتە ش���وێنی ملمالن���ێ و دژبەیەکبوون‬ ‫و تێکچڕژان���ی بەرژەوەندی دراوس���ێکانی‪ .‬ئەم‬ ‫فاکت���ەرە و پێکهات���ەی فرەچەش���نی کۆمەڵگای‬ ‫عێراق���ی وەک دوو ه���ۆکاری س���ەرەکین‪ ،‬ك���ە‬ ‫رێگربوونە لەفۆرمگرتنی شوناس���ێکی سیاسی‬ ‫تۆکمە لەم واڵتە‪.‬‬ ‫دوای چەند دەیە لە دیکتاتۆری‪ ،‬سەرئەنجام‬ ‫ل���ە ‪ 2003‬دەرگای ئ���ەم واڵت���ە ب���ە رووی‬ ‫دراوس���ێکانیدا کرای���ەوە‪ .‬ئێران و عەرەبس���تان‬ ‫لەمێژ ساڵە لەم واڵتە بازاڕی خۆیان کردۆتەوە‪،‬‬ ‫هەر ب���ەم پێی���ەش گرووپ���ە ئیس�ل�امگەراکانی‬ ‫ش���یعە و س���وننە‪ ،‬کارتی س���ەرەکەی ئەم دوو‬ ‫واڵتە بوونە بۆ پەرەدان بە نفوزی سیاس���ی و‬ ‫هەژموونیان لەم واڵتە‪.‬‬ ‫ئێران لە عێراق‬ ‫سیاسەتی گش���تیی ئێران بەتایبەت لە ‪2003‬‬ ‫بەمالوە‪ ،‬پێکهێنانی شوناس���ێکی سیاسی شیعە‬ ‫ب���ووە‪ ،‬کە یەکس���ان و هاوتەریب بێ���ت لەگەڵ‬ ‫سیس���تەمە سیاس���ی و ئایینیەک���ەی خ���ۆی‪.‬‬

‫‪ 20‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫یارمەتیەکان���ی ئ���ەم دواییانە ئێ���ران بۆ عێراق‪،‬‬ ‫م���ل لەمل نان���ی داعش و گۆڕینی هاوکێش���ەی‬ ‫س���ەربازی لەحاڵەتی بەرگری بۆ سیاس���ەتێکی‬ ‫هێرش���بەرانە و‪..‬هت���د‪ ،‬هیچ���کات نەیانتوانی���وە‬ ‫سیاس���ەتی ژێربەژێ���ری ئ���ەم واڵتە ل���ە عێراق‬ ‫پەردەپۆش بکەن‪.‬‬ ‫ئایەتوڵ�ڵ�ا سیس���تانی وەک ئەکت���ەر و‬ ‫دارێژەرێکی پرۆس���ەی گۆڕانکاری دیموکراتی‬ ‫لەعێراق لە ‪ 2003‬ب���ەدواوە‪ ،‬بەردەوام جەختی‬ ‫لەس���ەر گەڕانەوەی دەسەاڵت بۆ خەڵک لەرێی‬ ‫هەڵب���ژاردن و پێکهێنانی حکومەتی گش���تگیر و‬ ‫یەکێتی نەتەوەیی و پاراس���تنی هاوس���ەنگی و‬ ‫پەیوەن���دی دۆس���تانە لەگەڵ هێ���زە ناوچەیی و‬ ‫جیهانی���ەکان کردۆت���ەوە‪ .‬سیس���تانی هیچکات‬ ‫خوازیاری پێکهێنان���ی حکومەتی دینی نەبووە‪،‬‬ ‫ب���ەردەوام رای لەس���ەر حکومەتێک���ی مەدەنی‬ ‫ک���راوە بووە‪ .‬ئەمەش وایک���ردووە‪ ،‬کە دەرگای‬ ‫ماڵەک���ەی ب���ەرووی هەم���وو الیەن���ە فک���ری و‬ ‫سیاس���یەکانی ناو گۆرەپانی سیاسەتی عێراقدا‬ ‫کراوە بێت‪.‬‬ ‫لەبەرامب���ەردا ش���ێوەکاری کۆم���اری‬ ‫ئیس�ل�امی ئێ���ران لەب���ارەی بەرەوپێش���بردنی‬ ‫نمون���ەی دڵخوازی خۆی (واتە بەش���یعەكردنی‬ ‫سیس���تەمی سیاس���ی) بووە‪ .‬بەرژەوەندیەکانی‬ ‫عێ���راق ب���ۆ ئێران تەنه���ا لەم دەالق���ەوە چاوی‬ ‫لێدەکرێ‪ .‬ئەم���ەش تاڕادەیەکی زۆر بۆتە هۆی‬ ‫کەمڕەنگبووەن���ەوە‪ ،‬ی���ان ب���ێ کاریگەرکردن���ی‬ ‫ئایدی���ای سیس���تانی‪ .‬لەدەس���تپێکی رووخان���ی‬

‫س���ەدامەوە‪ ،‬ئێ���ران هەموو هەوڵی ئ���ەوە بوو‪،‬‬ ‫ک���ە ببێتە پاڵپش���تێک بۆ میلیش���یا ش���یعەکان و‬ ‫ناچارکردنی ئەمریکا بۆ بەجیهێشتنی گۆڕەپانی‬ ‫سیاس���ەتی ئ���ەم واڵتە‪ .‬ئێس���تا ئ���ەم گرووپانە‬ ‫لەرووی رێکخراوەیی و عەقیدەییەوە بەستراوە‬ ‫و پاشکۆی ئێرانن‪ .‬بەدرێژایی هەموو ئەو سااڵنە‬ ‫هاوپەیمانە س���تراتیژیەکەی تاران‪ ،‬واتە سوریا‪،‬‬ ‫س���نوورەکانی خۆی بەرووی قاعی���دە و کۆنە‬ ‫بەعس���یەکاندا کردۆت���ەوە‪ ،‬بەمەبەس���تی لێدانی‬ ‫ئەمریکا لەعێراق‪ .‬ئەنجامەکەی مەرگی هەزاران‬ ‫عێراق���ی و هاتنەکایەی داعش و گەیش���تنی بۆ‬ ‫ناوقوواڵیی خاکی عێراق بوو‪ .‬پاڵپش���تیی ئێران‬ ‫زۆرت���ر لەو هێزانە بووە‪ ،‬ک���ە لێی نزیك بوونە‬ ‫و وابەس���تەی خ���ۆی بوون���ە‪ ،‬بەتایبەت���ی هێزە‬ ‫شیعیەکان‪ .‬لەبەرامبەردا هەوڵی پەراویزخستنی‬ ‫سیکۆالرە شیعەکانیشی داوە‪ ،‬بۆ نموونە "عادل‬ ‫عەبدول مەهدی" و "ئەحمەد چەلەبی"‪ ،‬سەرباری‬ ‫ئ���ەوەی لەگ���ەڵ ئی���ران رابردوویەکی باش���یان‬ ‫هەب���ووە‪ .‬سیس���تانیش بەدرێژایی ئ���ەو ماوەیە‬ ‫وەك نیش���انەیەك ب���ۆ پێش���اندانی ناڕەزایەتی‬ ‫لەماڵەک���ەی خ���ۆی پاڵ���ی داب���ووەوە‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫نوێنەرەکان���ی ب���ەردەوام باس���یان لەپێکهێنانی‬ ‫ریف���ۆرم ل���ەم واڵت���ە دەک���رد‪ .‬بەدەس���تپێکی‬ ‫هەلومەرجی نوێی س���وریا‪ ،‬سیس���تانی هەوڵی‬


‫سياسەت‬

‫‪ ‬ئێستا عێراق لەروانگەی ئێرانەوە قوواڵیی ستراتیژی و بەشێكی گرنگ لە بەرژەوەندیەكانی ئەو واڵتە پێكدەهێنێت‬

‫دا بە جیاکارییەک لەنێ���وان دوو واڵتدا (عێراق‬ ‫و س���وریا) رازی بێت‪ ،‬تاک���و عێراق دووچاری‬ ‫شەڕی فیرقەیی و تایفی نەبێت‪ .‬هەربۆیە داوای‬ ‫لەالیەن���ەکان ک���رد بەئارام���ی و لێکتێگەیش���تن‬ ‫کێش���ەکان چارەس���ەر بکەن‪ .‬هەروەها چوونی‬ ‫هێ���زی عێراقی ب���ۆ بەش���داریكردن لەش���ەڕی‬ ‫س���وریای ح���ەرام کرد‪ .‬ل���ە بەرامب���ەردا ئێران‬ ‫پێداگیریی لەسەر هاوپەیوەندی و چارەنووسی‬ ‫هاوبەش���ی هەردوو واڵت دەکرد و لەگەڵ ئەوە‬ ‫بوو‪ ،‬گروپە ش���یعە نزیكە لەخۆكانی بۆ سوریا‬ ‫بنێرێت‪.‬‬ ‫دەزگا میدییایەکانی ئێران لەماوەی س���ااڵنی‬ ‫راب���ردوودا ب���ەردەوام ب���ەدوای ئاژاوەنان���ەوە‬ ‫بوونە‪ .‬باڵوکردنەوەی وێنەی رێبەرانی سیاسی‪،‬‬ ‫مەزهەب���ی و س���ەربازی کۆم���اری ئیس�ل�امی‬ ‫ئێران لەس���ەر ش���ەقام و شوێنە گش���تییەکان‪،‬‬ ‫بەتایب���ەت لەناوچ���ە س���وننە نش���ینەکانی وەک‬ ‫"ئەعزەمی���ەی بەغدا" و ناولێنانی ش���ەقامەکانی‬ ‫عێراق بە ناویانەوە‪ ،‬رەوتێکی سروشتی بووە‪.‬‬ ‫هەندێکجار لێدوانی گەورە بەرپرسانی ئێرانی‪،‬‬ ‫ک���ە گوای���ە پایتەختەکانی دنیای ع���ەرەب یەک‬ ‫ل���ەدوای ی���ەک لەالی���ەوەن ئیران���ەوە دەکەون‪،‬‬ ‫تەنان���ەت پێناخۆش���بوونی ئاش���کرای عەل���ی‬ ‫سیستانی لێکەوتەوە‪.‬‬

‫رێبەران���ی حیزب���ە ش���یعیەكان‪ ،‬لەچەش���نی‬ ‫رێکخراوی بەدر و حەیش���لموختار و حیزوڵاڵ‪،‬‬ ‫بەشێوەیەکی فەرمی لەکەناڵەکانی عێراقەوە وەفا‬ ‫و پەیوەس���تبوونی خۆیان بۆ بەرژەوەندیەکانی‬ ‫ئێران نەش���اردۆتەوە‪ .‬ئەمە لەکاتێکدایە کە وێنە‬ ‫و ن���اوی سیس���تانی بەفەرمانی راس���تەوخۆی‬ ‫خ���ۆی لەسەرش���ەقام و ش���وێنە گش���تیەکان‬ ‫هەڵگی���راوە‪ .‬لەدوایی���ن هەڵبژاردن���دا ئێ���ران‬ ‫دیسانەوە پێداگیریی لەس���ەر مانەوەی مالیکی‬ ‫دەكرد‪ ،‬سەرەڕای هەموو شکستەکان‪ ،‬تەنانەت‬ ‫گ���ەر باجەك���ەی لەدەس���تدانی ی���ەک لەس���ەر‬ ‫س���ێی خاک���ی عێراقیش بووبێت‪ .‬سیس���تانی بۆ‬ ‫کۆنتڕۆڵك���ردن و پێش���گرتن بەپێش���ڕەویەکانی‬ ‫داع���ش فتوای جیهانی دا‪ ،‬کە لەئاکامدا بەدەیان‬ ‫هەزار کەس لەهێزە میللیەكان چوونە بەرەکانی‬ ‫دژ بەداعش���ەوە‪ .‬ئێس���تاش بەشێکی زۆری ئەم‬ ‫هێزان���ە لەرووی ریکخراوەی���ی و عەقیدەییەوە‬ ‫لەژێ���ر فەرمانی ئێران و بۆ بەرژەوەندی ئێران‬ ‫كاردەكەن‪.‬‬ ‫ئێستاکە عێراق لەروانگەی ئێرانەوە قوواڵیی‬ ‫س���تراتێژیی و بەش���ێکی گرن���گ و بەرچ���او‬ ‫لەبەرژەوەندی ئێران پێکدێنێ‪ .‬لەم رووەشەوە‬ ‫عێ���راق ئەو ماف���ە بەخۆی دەدات‪ ،‬ک���ە نفوز و‬ ‫بەڕێوەبردن���ی ئ���ەم واڵتەی بەدەس���تەوە بێت‪.‬‬

‫گرووپە ئیسالمگەرا‬ ‫شیعە و سوننەكان كارتی‬ ‫سەرەكی دەست سعودیە و‬ ‫ئێران بوونە بۆ پەرەدان‬ ‫بە نفوزی سیاسی و‬ ‫هەژموونی خۆیان لە‬ ‫عێراقدا‬ ‫یارمەتیەکانی ئیران بۆ ئەم مەبەستەیە‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئیستا لەناوچەکە دەبیندرێ شەڕ و ملمالنێیەکی‬ ‫س���ەختە لەنێ���وان زلهێ���زە ناوچەیی���ەکان ب���ۆ‬ ‫س���ەپاندنی نفوز لەم واڵتەدا‪ .‬ئایین و مەزهەب‬ ‫وەک هەر ئامرازێکی دیکە لەخزمەت مەبەست‬ ‫و ئامانجی سیاس���ی الیەنەکانی ئ���ەم ملمالنێیە‬ ‫دای���ە‪ ،‬بەتایب���ەت کاتێ���ک کە تەنووری ش���ەڕی‬ ‫ش���یعە و سوننە گەرمە و ئەو قابیلیەتەی هەیە‪،‬‬ ‫کە بەلێش���او و بەش���ێوەیەکی بەرب�ڵ�او‪ ،‬هێزی‬ ‫مرۆی���ی و م���ادی ب���ۆ ش���ەڕ ل���ەدەوری خۆی‬ ‫کۆبکاتەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪21‬‬


‫سياسەت‬

‫پارە یۆخ‬

‫پشتیوان عەبدوڵاڵ‬

‫‪ 22‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫دەمێك ب���وو بەو ش���ێوەیە برادەرەكەم‬ ‫نەدیب���وو‪ ،‬ئەوجارە زۆر زەعیف و الواز و‬ ‫مات و مەلول و رەنگزەرد و لێوبەبار بوو‪.‬‬ ‫گوت���م‪ :‬چییە ه���اوڕێ دەڵێی ب���ە رۆژویت‬ ‫و رۆژوو و گەرم���ا هیالك���ی كردووی���ت؟‬ ‫لە وەاڵم���دا گوتی‪ :‬ناوەڵاڵ س���ەد خۆزگەم‬ ‫ب���ە بەرۆژووبوون‪ ،‬لە خەفەت���ی ماڵەوە و‬ ‫باوكم وەهام لێهاتووە‪.‬‬ ‫پێم سەیربوو‪ ،‬گوتم‪ :‬خەفەتی باوكت؟‬ ‫گوتی‪ :‬باوكم فیلمی س���وتاندوین‪ ،‬ژیانی‬ ‫تێكداوین‪ .‬گوتم‪ :‬خوانەخواستەوە نەخۆشە‬ ‫و لەناوجێ كەوتووە؟‬ ‫برادەرەك���ەم گوتی‪ :‬نا نەخۆش���ی چی؟‬ ‫لەمن و تۆ ساغترە‪ ،‬وەك گوێزی ساغ وایە‪،‬‬ ‫س���ەری لە هەمووشت تێكداوە‪ ،‬خەمسارد‬ ‫و بێباك���ە‪ ،‬گ���وێ ب���ە هی���چ داواكاریی���ەك‬ ‫ن���ادات‪ .‬عاردمان هەی���ە ب���ڕە پارەیەكمان‬ ‫نادات���ێ بیكەین���ە خان���وو‪ ،‬دەمان���ەوێ ژن‬ ‫بێنین یارمەتیمان نادات‪ .‬بەردەوام ئیش���ی‬ ‫ب���ۆ دەكەین‪ ،‬بە جڕەج���ڕ پارەمان دەداتێ‪،‬‬ ‫چەن���دان بەنزینخانەی لەش���اردا بە (دزی)‬ ‫هەیە‪ ،‬بەنزینمان ناداتێ لەسەیارەی بكەین!‬ ‫بە فەردەی داغ سۆر دۆالر و پارەی لەژێر‬ ‫دایە‪ ،‬پێمان دەڵێ "پارە یۆخ"!‬ ‫بەردەوم لە گەش���ت و سەفەری واڵتانە‬ ‫و ئێمەش���ی ئیهم���ال ك���ردووە‪ ،‬كاتێك لێی‬ ‫دەپرس���ین‪ ،‬دەڵێ بۆ خۆش���ی نەچوومەتە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬بۆ خۆشی موستەقبەل و ئایندەی‬ ‫ئێوە سەفەر دەكەم‪.‬‬ ‫منیش لێم پرسی‪:‬‬ ‫* باوكت مەسئولە؟‬

‫ نا‬‫* كەواتە مودیر عامە یان وەزیرە؟‬ ‫ نا‬‫* دە س���ەرۆك وەزی���ران و س���ەرۆكی‬ ‫حكومەتە؟‬ ‫ نا‬‫* عەجیب‪ ،‬دەی كەواتە بنكە فراوانە؟‬ ‫ بنكە فراوان یەعنی چی؟‬‫* یاعنی ئەمال ئەوال؟ كەسی هاوبەشی‬ ‫دیكەی نیە؟ واتە ژن و منی تری نیە؟‬ ‫ نەوەاڵ هەر دایكمی هەیە‪.‬‬‫* دەی كەواتە قومار دەكات؟‬ ‫ ن���ەوەاڵ دڵ���ی نای���ە فلس���ێك ب���ەالش‬‫س���ەرف ب���كات‪ ،‬ی���ان بیدۆڕێن���ی‪ ،‬زۆر‬ ‫چاوچنۆكە‪ .‬ئەو تەنیا بۆخۆی بەهەشتێكی‬ ‫دروس���تكردووە‪ ،‬ئێمەش���ی خس���تۆتە نێو‬ ‫دۆزەخ و جەهەننەمەوە‪.‬‬ ‫منی���ش رێك تێگەیش���تم و بەبرادەركەم‬ ‫گوت‪:‬‬ ‫* ئ���ەو باوك���ەت رێ���ك نمونەیەك���ی‬ ‫بچوكك���راوەی ئ���ەو حكومەت���ی خۆمان���ە‪،‬‬ ‫ك���ە بەهەش���تێكی ب���ۆ كاربەدەس���تانی‬ ‫دروس���ت كردووە و دۆزەخیشی بۆ ئێمە‪.‬‬ ‫خۆش���گوزەرانی ب���ۆ خۆی���ان و ماڵوێرانی‬ ‫بۆ ئێم���ە‪ .‬عاردمان هەی���ە‪ ،‬پارەمان ناداتێ‬ ‫بیكەنە خانوو‪ ،‬ژن دێنین یارمەتیمان نادات‪.‬‬ ‫س���ەیارەمان هەیە بەنزینمان ناداتێ‪ ،‬ئیش‬ ‫دەكەی���ن ب���ە جڕەجڕ مەعاش���مان دەداتێ‪،‬‬ ‫سەری لێ ش���ێواندوین‪ ،‬بڕوامان بە ئایندە‬ ‫نەم���اوە‪ ،‬بەش���لیف دۆالر و پ���ارەی لەژێر‬ ‫دایە‪ ،‬پێمان دەڵێ (پارە یۆخ)‪.‬‬


‫سياسەت‬

‫ئاشتۆن‪ ،‬كۆشنەر‪،‬‬ ‫پاتریۆس بۆ وا دوان؟!‬

‫شازاد ئەنوەر‬

‫هەفتەی رابردوو پێش���هاتی نوێ لەمەڕ‬ ‫دۆزی عێ���راق س���ەریهەڵدا‪ ،‬گرنگترینی���ان‬ ‫ئاخاوتنی"ئاش���تۆن كارتەر" ب���وو لە بەردەم‬ ‫كۆنگرێس���ی ئەمریكی‪ ،‬كاتێ���ك واقیعبینانە و‬ ‫بەدیقەت باس���ی ئازایەتی پێش���مەرگەی كرد‬ ‫و گوت���ی‪ :‬ك���ورد ئازان‪ ،‬پێش���مەرگە دەیەوێ‬ ‫مەش���قی ت���ازە بزانێ و ش���ەڕ دەك���ەن‪ .‬ئەم‬ ‫دەربڕین���ەی وەزی���ری بەرگ���ری ئەمری���كا‬ ‫زۆر گرن���گ ب���وو‪ ،‬چونكە ویس���تی بڵێ‪ :‬تاكە‬ ‫هاوپەیمانی راستەقینەی واڵتەكەمان كوردە‬ ‫و ئەوانی تر س���ەركەوتو نەب���وون‪ .‬بێگومان‬ ‫ئاڕاس���تەكە دی���ارە رووب���ەڕووی تایف���ەی‬ ‫ش���یعەی سیاس���یە لەعێ���راق‪ ،‬ك���ە واڵتەكەی‬ ‫تەفروتونا كردووە و وای لەسوننە كردووە‪،‬‬ ‫دەس���ت ب���ۆ ش���ەیتانیش درێژ بك���ەن‪ ،‬تەنها‬ ‫لەزوڵم���ی مالیك���ی نەجاتی���ان بێ���ت‪ .‬هەڵبەت‬ ‫مەغ���زای تری فرەی هەیە‪ ،‬ب���ەاڵم گرنگترین‬ ‫خاڵ لەوەدایە‪ ،‬لەكۆنگرەی رۆژنامەنوس���یدا‬ ‫ئەو قسانەی نەكرد‪ ،‬بەڵكو لەبەردەم لیژنەی‬ ‫ئەمنی و سەربازی كۆنگرێسدا رای پنتاگۆنی‬ ‫گواستەوە‪.‬‬ ‫ل���ەو رۆژان���ە "بێرن���ارد كۆش���نەر"‬ ‫وەزی���ری پێش���وی دەرەوە و تەندروس���تی‬ ‫فەرەنس���ا گوتی‪ :‬ئێمە ئەو بەڵێنانەی دابومان‬ ‫جێبەجێ���ی دەكەی���ن و وەزی���ری بەرگریمان‬ ‫لەنزكترین دەرفەت���دا بەجبەخانەی داواكراو‬ ‫لەالیەن س���ەرۆكی كوردس���تان و وەزارەتی‬ ‫بەرگری���ەوە (راس���تەوخۆ) دەگات���ە هەولێر‪.‬‬ ‫هەمدیس بەزمانێكی راش���كاوانە دەربڕینەكە‬ ‫ئام���اژەی ناڕازیبوونی فەرەنس���ای پێش���اندا‬ ‫لەهەمب���ەر رژێم���ی مالیك���ی و عەب���ادی‪ ،‬كە‬ ‫گ���ەر بۆیان كرابایە‪ ،‬نەك هاوكاری كوردیان‬ ‫نەدەك���رد‪ ،‬بگ���رە نەیاندەهێ�ڵ�ا یەك فیش���ەك‬ ‫بەكوردس���تان بگەیش���تبا‪ .‬وەك مێژوو مافی‬ ‫خۆیەت���ی سوپاس���ی فەرەنس���ا بكەی���ن ك���ە‬ ‫لەبەرایی راپەرینی (‪ )1991‬خودی سەرۆكی‬ ‫ئەوس���ا (فرانس���وا میت���ران) و خانمەك���ەی‬

‫پێش���انگای پێنج هونەرمەندی كوردستانیان‬ ‫لەپاریس كردەوە‪ ،‬ئیتر لەوە بەدوا بەردەوام‬ ‫دۆس���ت و ه���اوكاری گەلەكەم���ان بوون‪ ،‬جا‬ ‫بەهەرجۆرێك بووبێت‪.‬‬ ‫دوا دیمان���ەی "دەیڤ���د پاتری���ۆس"ی‬ ‫فەرمان���دەی پێش���ووی هێزەكان���ی ئەمری���كا‬ ‫لەعێراق لەگەڵ رۆژنامەی شەرقلئەوس���ەت‪،‬‬ ‫وەك جەنەڕاڵێك���ی ش���ارەزای دۆس���یەكە‬ ‫لەدێڕێكدا دەڵێ‪ :‬حەش���دی ش���ەعبی لەداعش‬ ‫خراپت���رن! ئ���ەم لێدوان���ە تەنه���ا مەدلوالت���ی‬ ‫سەربازی جەنگی ناگەیەنێ‪ ،‬بەڵكو شرۆڤەی‬ ‫سیاس���ی و رازی ژێ���ر پ���ەردە و پەیام���ی‬ ‫دیكەش���ی لێدەخوێندرێت���ەوە‪ .‬ئەم���ە چ���ۆن؟‬ ‫كەنارگیركردنی كورد لەسیاس���ەتی عێراق و‬ ‫دەستبادانی بەرێگەی نەدانی موچە و بڕینی‬ ‫قوتی خەڵ���ك‪ ،‬هاوكات پەرەدان بەحەش���دی‬ ‫ش���ەعبی و بێدەنگبون لەئاس���ت تاوانەكانیان‬ ‫لەتكری���ت و دیال���ە مەترس���ییە‪ ،‬دەش���زانرێ‬ ‫ئێران دەیەوێت بەرەی خۆی فراوانتر بكات‪،‬‬ ‫لەوەش���دا نە ئیسرائیل و نە سوننەی عەرەب‬ ‫ئەمەیان پێ قبوڵە‪ .‬لەسەرەتادا ئاماژەم بۆ كرد‬ ‫و لەوتارێكی هەفتەی رابردوو وامنووس���ی‪،‬‬ ‫جەختی لەسەر دەكەمەوە‪ ،‬خەریكە سیاسەتە‬ ‫چەوتەكانی توێژی ش���یعەی سیاس���ی تەواو‬ ‫متمان���ەی خ���ۆی لەدەس���ت دەدات‪ ،‬گەرن���ا‬ ‫توڕەیی ئەمریكا و فەرەنسا بەمشێوەیە گرژ‬ ‫و راستەوخۆ نەدەبوو‪.‬‬ ‫هاوكێشە رامیاریەكانی ناوچەكە خێراتر‬ ‫لە پێش���وو رێدەك���ەن‪ ،‬ئ���ەوەی پەیوەندی بە‬ ‫كوردستانەوەیە‪ ،‬ئەنگوستەكان وا رادەدێرن‪،‬‬ ‫كە شێوەی بیركردنەوە دوودڵیەكەی خۆرئاوا‬ ‫بۆ جوگرافیای كوردس���تان و ئاسۆی عێراق‬ ‫ش���كڵ و ش���ەمایلی نوێ بەخۆیەوە دەبینێت‪،‬‬ ‫چونك���ە گەر ئ���ەوەی لەماوەی راب���ردوو بۆ‬ ‫ش���یعەی سیاس���ی ك���را‪ ،‬چارەك���ی ئەم���ە بۆ‬ ‫كورد كرابای���ە‪ ،‬مەحاڵبوو رەوش و دۆخەكە‬ ‫گەیشتبایە رۆژگاری ئەمڕۆ‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪23‬‬


‫سياسەت‬

‫جگە لە "هـ‪.‬د‪.‬پ"‬

‫پارتێكی دیكەی كوردی‬ ‫دەچێتە پەرلەمانی توركیا‬ ‫بەشی سیاسەت‬

‫رۆژی ‪ 25‬ئ���ەم مانگ���ە "كامەران یوكس���ەك"‬ ‫هاوس���ەرۆكی پارتی هەرێم���ە دیموكراتییەكان‬ ‫(د‪.‬ب‪.‬پ) لەلێدوانێك���ی بێوێنەدا رایگەیاند‪ ،‬ئەوان‬ ‫بەنیاز نین كۆمەڵێك لەپەرلەمانتەرە كوردەكانی‬ ‫"ه���ـ‪.‬د‪.‬پ" بانگهێش���ت بك���ەن ب���ۆ ئ���ەوەی لەناو‬ ‫پەرلەمان���ەوە فراكس���یۆنێكی ن���وێ رابگەیەنن‪.‬‬ ‫بەمەش ئاوێكی س���اردی بەسەر ئەو دەنگۆیەدا‬ ‫ك���رد‪ ،‬ك���ە ماوەیەك���ە لەمالو لەوال لەس���ەر ئەم‬ ‫پرس���ە باس���دەكرێـت‪ .‬ئەم دەنگۆی���ە دوای ئەوە‬ ‫ه���ات‪ ،‬گوای���ە "د‪.‬ب‪.‬ب" بەفەرمان���ی عەبدوڵ�ڵ�ا‬

‫‪ 24‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫ئۆج���ەالن ژمارەیەك پەرلەمانت���ار بانگدەكات و‬ ‫فراكس���یۆنێكی ن���وێ پێكەوەدەنێن‪ ،‬لەوێش���ەوە‬ ‫پش���تیوانی لە "ئ���اك پارتی" دەك���ەن‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫بۆش���ایی ‪ 18‬كورس���ییەكەی پڕبكات���ەوە و‬ ‫حكومەت پێكبێنێت‪.‬‬ ‫بەم لێدوانەی كامەران یوكس���ەك تاڕادەیەك‬ ‫كەشەكە ئارام بۆتەوە‪ ،‬بەاڵم هێشتا ئەو دەنگۆیە‬ ‫بەهێزە كە دەڵێ ئاكپارتی بەپش���تیوانی هەندێك‬ ‫دەنگ���ی نهێنی "ه���ـ‪.‬د‪.‬پ" بۆش���اییە قانونییەكەی‬ ‫تێدەپەڕێنێ���ت و دەتوان���ێ لێ���رەوە حكوم���ەت‬ ‫پێكەوەبنێ���ت‪ .‬ئێس���تا ئەگەر ئەم پێش���گریمانەیە‬ ‫راس���ت بێ‪ ،‬ئەوە كۆمەڵێك پرس���یار هەڵدەتۆقن‬

‫ك���ە وەاڵمدانەوەی���ان گەلێك گرنگە‪ .‬پرس���یاری‬ ‫سەرەكیش ئەوەیە گەلۆ فەلسەفەی دامەزراندنی‬ ‫"د‪.‬ب‪.‬ب" چی بوو؟ ئایا بۆ ئەوەیە تەنها لەناوچە‬ ‫كوردس���تانییەكان كاری���ان پێب���كات یاخ���ود بۆ‬ ‫ئەوەی���ە بكرێتە پارتییەكی ی���ەدەگ بۆ "هـ‪.‬د‪.‬پ"؟‬ ‫ئایا پەرلەمانتارەكانی د‪.‬ب‪.‬پ لەمەودوا بەناوی‬ ‫پارتییەك���ەی خۆیان���ەوە كاردەك���ەن ی���ان هەر‬ ‫بەناوی "هـ‪.‬د‪.‬پ"؟‬ ‫كامیان‪" :‬هـ‪.‬د‪.‬پ" یاخود "د‪.‬ب‪.‬پ"‬ ‫كام���ەران یوكس���ەك س���ەبارەت بەئەگ���ەری‬ ‫مان���ەوە یاخ���ود نەمان���ەوەی پەرلەمانتارەكانی‬ ‫"د‪.‬ب‪.‬پ" لەناو فراكسیۆنی "هـ‪.‬د‪.‬پ" ئاماژە بەوە‬


‫سياسەت‬

‫‪" ‬د‪.‬ب‪.‬ب" ‪ 40‬پەرلەمانتاری لە نێو پەرلەمانتارەكانی "هـ‪.‬د‪.‬پ"دا هەیە و ماوەیەكە دەنگۆی جیابوونەوەیان و پشتیوانیكردنیان لە ئاكپارتی لەنێو پەرلەماندا گەرمە‬

‫دەكات‪ ،‬جارێ هەر بەناوی "هـ‪.‬د‪.‬پ"وە سیاسەت‬ ‫دەكەن و ئەستەمە زووبەزوو هەوڵبدەن بەناوی‬ ‫پارتیەكەی خۆیانەوە سیاس���ەت بكەن‪ .‬دەشڵی‬ ‫"خۆ ئەگەر شتێكی واش هەبێ‪ ،‬ئەوە نایشارینەوە‬ ‫و لەرێی كەناڵەكان���ی میدیاوە جاڕی دەدەین و‬ ‫هەموو الیەكی لێ ئاگادار دەكەینەوە"‪ .‬ماوەیەك‬ ‫پێش ئێس���تا لەئەنكەرە دەنگۆی���ەك باڵوبۆتەوە‪،‬‬ ‫گوای���ە هەندێك لەپەرلەمانتارەكانی "هـ‪.‬د‪.‬پ" واز‬ ‫لەپارتییەكەی���ان دەهێن���ن و بەناوی پارتییەكەی‬ ‫خۆیان پارتی "د‪.‬ب‪.‬ب" فراكسیۆن پێكەوەدەنێن‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی هاوكاری ئاكپارتی بكەن‪.‬‬ ‫كامەران بوكس���ەك وەاڵمی ئ���ەم دەنگۆیەی‬ ‫دای���ەوە و رەتیك���ردەوە‪ .‬ئ���ەو ك���ە لەدیاربەكر‬ ‫دادەنیش���ێ رایگەیاند "ئەم دەنگۆیە راس���ت نییە‬ ‫و ج���ارێ هیچ پ�ل�ان و پرۆژەیەك���ی ئەوتۆمان‬ ‫نیی���ە"‪ .‬ئەو پشتڕاس���تی دەكاتەوە‪ ،‬ك���ە هەندێك‬ ‫لەپەرلەمانتارەكانی "هـ‪.‬د‪.‬پ" س���ەر بەپارتەكەی‬ ‫ئەوانن‪ ،‬بەاڵم تا ئەمساتەش بڕیاریان داوە لەناو‬ ‫"هـ‪.‬د‪.‬پ" بمێننەوە و هەر لەوێ سیاسەت بكەن‪.‬‬ ‫هێش���تا پرۆژەیەكی وامان نیی���ە لەناو مەجلیس‬ ‫بەن���اوی پارتییەك���ەی خۆمان���ەوە سیاس���ەت‬ ‫بكەی���ن‪ .‬دەش���ڵێت "‪ 40‬پەرلەمانتارمان هەن كە‬ ‫لەری���زی (هـ‪.‬د‪.‬پ)دا خەبات دەكەن و درێژە بەم‬ ‫سیاسەتەش دەدەین"‪.‬‬ ‫كام���ەران ئام���اژە ب���ەوە دەكات "ه���ـ‪.‬د‪.‬پ"‬

‫پرۆژەیەكی هاوبەش���ە و ب���ۆ بنیاتنانی ئایندەی‬ ‫توركیا‪ ،‬دەبێ هەموو الیەكیش یەكپارچەیی ناو‬ ‫ئەم پارت���ە بپارێزن‪ .‬لەم���ڕووەوە ئەو بەتوندی‬ ‫ئەو دەنگۆیە رەتدەكاتەوە بەنیازی ئەوە بن ئەو‬ ‫‪ 40‬پەرلەمانتارەی خۆیان لە "هـ‪.‬د‪.‬پ" بكشێننەوە‬ ‫و بەن���او "د‪.‬ب‪.‬پ"وە سیاس���ەتیان پێبك���ەن‪ .‬ئەو‬ ‫لەو بڕوایەدایە هێش���تا ئەگەرەكان و فەلسەفەی‬ ‫دامەزران���ی "ه���ـ‪.‬د‪.‬پ" بەهێزە و پێویس���ت بەوە‬ ‫ناكات ئەم پرۆژەیە الواز بكرێت‪.‬‬ ‫ساڵی ‪" 2014‬د‪.‬ب‪.‬ب" لەشوێنی پارتی ئاشتی‬ ‫و دیموكراس���ی "ب‪.‬د‪.‬پ" دام���ەزرا‪ .‬ئ���ەم پارتە‬ ‫تێكڕای شارەوانییەكانی ناوچە كوردنشینەكانی‬ ‫وەرگرت���ووە و لەن���او هەڵبژاردنیش���دا ‪40‬‬ ‫پەرلەمانت���اری لەری���زی "ه���ـ‪.‬د‪.‬پ"دا چونەت���ە‬ ‫پەرلەمان���ەوە‪ .‬ئامان���ج لەدامەزران���ی ئەم پارتە‬ ‫ئەوەیە‪ ،‬لەناوچ���ە كوردیی���ەكان وەك پارتێكی‬ ‫كوردی بمێنێت���ەوە‪ .‬هەروەها "هـ‪.‬د‪.‬پ"یش وەك‬ ‫پارتێكی توركیایی ئامادەیی هەبێ و لەئەنكەرە‬ ‫سیاس���ەت بكات‪ .‬وات���ە یەكی���ان لەدیاربەكر و‬ ‫یەكیشیان لەئەنكەرە سیاسەت دەكەن‪.‬‬ ‫توركی���ا‪ :‬چیت���ر ب���ێ "ه���ـ‪.‬د‪.‬پ" سیاس���ەت‬ ‫ناكرێت‬ ‫كام���ەران یوكس���ەك پێیوای���ە وەك چ���ۆن‬ ‫مەجلیسی یەكەم كۆماری توركیای دامەزراند‪،‬‬ ‫ئ���ەم پەرلەمان���ەش رۆڵی یەكخس���تنەوەی ئەم‬

‫كۆم���ارە دەگێڕێ���ت‪ ،‬دەش���ڵێت "پێویس���تمان‬ ‫بەگرێبەس���تێكی كۆمەاڵیەت���ی و دەس���تورێكی‬ ‫ن���وێ هەی���ە‪ ،‬ك���ە رێس���اكانی ژیانم���ان ب���ۆ‬ ‫رێكبخات���ەوە‪ .‬توركی���اش پێویس���تی بەمە هەیە‬ ‫و چاوەڕوانییەكان���ی كۆمەڵگەیش هەر ئەمەیە‪.‬‬ ‫ئەمەش تەنها لەرێی دەستورێكی دیموكراتیانەوە‬ ‫بەدیدێ���ت‪ .‬دەب���ێ ئ���ەم دەس���تورە دیموكراتییە‬ ‫كۆمارێك���ە دیموكرات���ی لیبكەوێت���ەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫تەنها یەك رێرەوی هەیە‪ :‬واتە چارەسەركردنی‬ ‫پرسی كورد لەرێگە دیموكراتییەكانەوە"‪.‬‬ ‫ئ���ەو پێیوایە ئەگەر ئەم دەس���تورە پەس���ەند‬ ‫بكرێ‪ ،‬ئ���ەوە كۆم���اری دووەم لەدایك دەبێت‪،‬‬ ‫ك���ە توركیایەك���ی ت���ازە دەبێ���ت و پێكهاتن���ی‬ ‫سەرتاس���ەری هاوكێش���ەكانی ناو خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاس���ت ژێ���روژوور دەكات‪ .‬توركی���ا بەمە‬ ‫دەبێت���ە واڵتێك���ی مۆدێ���ل و نمون���ە و گەلێ���ك‬ ‫دەوڵەتی���ش چاو لەم مۆدێلە دەكەن‪ .‬بۆیە دەڵێ‬ ‫"چاوەڕانییەكان���ی كۆم���ەڵ زۆرن و پێویس���تە‬ ‫ه���ـ‪.‬د‪.‬پ شایس���تەی ئەم���ە بێ���ت و وەاڵمگ���ۆی‬ ‫داخوازییەكان���ی كۆمەڵگ���ە بێ���ت‪ .‬چیت���ر بی���ر‬ ‫لەتوركیایەك���ی بێ ه���ـ‪.‬د‪.‬پ ناكرێت���ەوە و ئەمە‬ ‫مەح���اڵ دەنوێنێت‪ .‬پێویس���تە ه���ـ‪.‬د‪.‬پ پابەندی‬ ‫بەیاننام���ەی هەڵبژاردنەك���ەی ب���ێ‪ ،‬ئەگەر ئەمە‬ ‫بكات‪ ،‬ئەوە هـ‪.‬د‪.‬پ دەبێتە پێشەنگ بۆ بنیاتنانی‬ ‫كۆمارێكی تازە"!‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪25‬‬


‫سياسەت‬

‫لە مەهاباد و ورمێوە بۆ عەزیمیەی كەرەج‬

‫‪7‬‬

‫یاداشتهكانی روژانی ائواره��یی‬ ‫له ئیران‬ ‫‪7‬‬

‫(‪)2‬‬

‫محەمەد مەال قادر‬ ‫ژمارەی رابردوو باسم لەو لیژنەیە كرد‪،‬‬ ‫ك���ە بۆ سەرپەرش���تیكردنی ئ���ەو خەڵكەی‬ ‫ئ���اوارەی ئێ���ران بب���وو‪ ،‬دروس���تكرابوو‪.‬‬ ‫لیژنەكە بەم شێوەیە پێكهاتبوو‪:‬‬ ‫"ئەحەم���ەد م���ەال ن���ادر" وەك بەرپرس‬ ‫و "ق���ادر جەباری" و "خورش���ید ش���ێرە" و‬ ‫"عەبدولموهەیم���ەن بارزان���ی" و "كەری���م‬ ‫سنجاری" و "مەجید ئەمین" و منیش وەك‬ ‫ئەن���دام‪ .‬لەژێر چەند خێمەیەك دەس���تمان‬ ‫بەكاری خۆمان كرد‪ .‬بەڕاس���تی زیاتر من‬ ‫و كاك ق���ادر جەب���اری و كاك خورش���ید‬ ‫كارەكانمان ئەنج���ام دەدا و ئەوانی تریش‬ ‫لەكۆبوونەكەان ئامادە دەبوون‪.‬‬ ‫ی���ەك لەكارەكانم���ان پێش���وازیكردن‬ ‫بوو ل���ە موراجیع و میوان���ەكان‪ ،‬هەروەها‬ ‫هاوكاریكردنی خەڵك بەپارە و بە شێوازی‬ ‫دیك���ە‪ .‬بۆم���ان ب���اس دەك���ردن‪ ،‬ئەوان���ەی‬ ‫بەپ���رس و كادی���ری پارتی و پێش���مەرگە‬ ‫نەبوون دەتوان���ن بگەڕێنەوە عێڕاق‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كادیری پێشكەوتووی حزب و بەرپرسانی‬ ‫پێش���مەرگە ب���اش نیی���ە بگەڕێن���ەوە‪ ،‬با لە‬ ‫ئێ���ران بمێننەوە بەڵكو ل���ە دوارۆژدا كاری‬ ‫حزبایەتی و شۆڕش دەست پێبكاتەوە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم خەڵكەك���ە بەداخ���ەوە س���ەر‬ ‫لێش���ێواوانە رەفتاری دەكرد و تاڕادەیەكی‬ ‫زۆر حەقی خۆش���یان ب���وو‪ ،‬چونكە ئایندە‬

‫‪ 26‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫و چارەنوس���ی روون نەب���وو‪ ،‬ل���ە هەموو‬ ‫روویەك���ەوە زۆر تارێ���ك و تەموموژاوی‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫ئەم وەزعە چەن���د مانگێكی خایاند؟ من‬ ‫و كاك قادر جەباری و خوڕش���ید ش���ێرە‬ ‫رۆژان���ە ل���ە مەهاب���اد دەهاتین���ە نەغەدە و‬ ‫ئیشوكاری بارەگای بارزانیمان رادەپەڕاند‪،‬‬ ‫پاش نیوەڕۆ دەگەڕاینەوە ماڵ‪ ،‬بەاڵم كاك‬ ‫قادر ئەو كاتە سەڵت بوو‪ ،‬خێزاندار نەبوو‪،‬‬ ‫ئەو لە ئوتێلێك لە مەهاباد جێگیربوو بوو‪.‬‬ ‫بارودۆخەك���ە ت���ا مانگ���ی ‪1975/9‬‬ ‫درێ���ژەی هەبوو‪ .‬دوای ئەوە ماڵی بارزانی‬ ‫و كوڕەكان���ی و خزمەكان���ی هەم���ووی‬ ‫گوازرانەوە بۆ "عەزەیمیە"ی "كەرەج"‪ .‬ناوی‬ ‫گەڕەكەكە ی���ان ناوچەكە لە ن���اوی ئاغای‬ ‫عەزیم���ی خاوەنی پڕۆژەك���ەوە هاتبوو‪ ،‬لە‬ ‫بناری چای ئەلوزر بۆ فرۆش���تن دروستی‬ ‫كردب���وو‪ ،‬وەك كۆمپانی���ا دروس���تیان‬ ‫دەكردن‪ ،‬ش���ارۆچكەیەكی گ���ەورە بوون‪،‬‬ ‫رەنگە بە گشتی هەزار ماڵ بووبێ‪.‬‬ ‫لە س���ەردەمی ش���ا رێكخراوی "شێر و‬ ‫خوڕش���یدی" ئێرانی هەبوو‪ ،‬ئێستا بووە بە‬ ‫"مانگی س���ور"‪ .‬ئەوان ئەو ‪ 100‬خانووەیان‬ ‫بۆ س���ەرانی شۆرشی كوردستان كڕیبوو‪.‬‬ ‫خانووەكانیش هەمووی یەك جۆرنەبوون‪،‬‬ ‫ب���ە كورتی نزیك���ەی حەفتا م���اڵ لەمانگی‬

‫‪9‬ی ‪ 1975‬تاكۆتایی س���اڵ گوازرانەوە بۆ‬ ‫عەزیمی���ە‪ .‬نزیك���ەی ‪ 30‬ماڵ ل���ە مەهاباد و‬ ‫ورمێ (رەزائیە) مابوونەوە‪.‬‬ ‫ل���ە مەهاب���اد وەك لەبی���رم ماب���ێ ئەو‬ ‫مااڵنەبوون كە گوزارانەوە بۆ عەزیمیە‪:‬‬ ‫‪ .1‬محەمەد مەال قادر‬ ‫‪ .2‬مالزم یونس رۆژبەیانی‬ ‫‪ .3‬خوڕشید شێرە‬ ‫‪ .4‬ساڵح میران‬ ‫‪ .5‬مام سەلیم باوكی مالزم یونس‬ ‫‪ .6‬غازی حاجی مەلۆ‬ ‫‪ .7‬ساڵح بێراوی‬ ‫‪ .8‬حوسێن حاجۆ سۆری‬ ‫‪ .9‬مەحمود ئاغای كاكەزیاد‬ ‫‪ .10‬عزەست سلێمان بەگ‬ ‫‪ .11‬مەحمود عەزیز بەگ‬ ‫لە (ورمێ)ش���ەوە هێن���دەی بیرم مابێت‪،‬‬ ‫ئەم مااڵنە گوزرانەوە بۆ عەزیمیە‬ ‫‪ .1‬كاك عەلی عەبدوڵاڵ‬ ‫‪ .2‬عەبدوڵاڵ ئاغای پشدەری‬ ‫‪ .3‬حەمەدەمین بەگ‬ ‫‪ .4‬عەبدولوەهاب ئەتروشی‬ ‫‪ .5‬حاكم حەسەن‬ ‫ب���ەر لە لێب���ووردن نزیك���ەی ‪ 500‬ماڵی‬ ‫ئ���اوارەی پەنابەری لێبوو‪ ،‬بەاڵم زۆربەیان‬ ‫دواتر گەڕانەوە‪.‬‬


‫كۆمەاڵیەتی‬

‫لە هەولێر لەمساڵدا یەك ئافرەت‬ ‫بە بیانوی ناموسەوە كوژراوە‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪27‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫چیرۆكی راكردنی دوو ائفرەت لەدەستی داعش‬

‫سەفەرێك بەرێگای مەرگدا‬ ‫لە موسڵەوە بۆ بەغدا‬ ‫كۆمەاڵیەتی‬

‫‪ 28‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫ئەمە چیرۆكی دوو ئافرەتی خەڵكی شاری موسڵە‪ ،‬كە‬ ‫لە ژێر دەستی داعش رایانكردووە‪ .‬یەكێك لە ئافرەتەكان‬ ‫هاوڕێی خانمە نوس���ەر و ش���اعیری عێراقی "ریم قیس‬ ‫كوببە"ی���ە و چیرۆكەك���ەی خۆی بۆ ئ���ەو گێڕاوەتەوە‪.‬‬ ‫ئەوی���ش ل���ە ژم���ارە ‪3383‬ی رۆژنام���ەی "ئەلەم���دا"دا‬ ‫باڵویكردۆتەوە‪.‬‬ ‫سەفەرێك لە دڵی شەودا‬ ‫كاتژمێ���ر ‪2‬ی بەرەبەیانی رۆژی ‪ 2014/11/7‬كاتی‬ ‫رۆیش���تن بوو‪ .‬دەرچوون لەموس���ڵ ئاس���ان نەبوو‪.‬‬ ‫لەس���ەر پێش���نیاری ئەو ش���ۆفێرەی ش���ارەزا بوو‪،‬‬ ‫دەبوو ب���ەو نیوەش���ەوە بەڕێبكەوی���ن‪ ،‬چونكە لەو‬ ‫كاتان���ەدا بازگەكان زۆر كەم دەبن‪ ،‬رەنگە زۆریش‬ ‫جەخت لەسەر مۆڵەت و بەڵگەنامەی تێپەڕبوون و‬ ‫"بەڵێننامەی گەڕانەوە" لەدادگای شەرعی نەكەنەوە‪.‬‬ ‫رەنگە لەو كاتانەدا ئافرەتان هەر نەپش���كندرێن‪،‬‬ ‫چونكە لەو بازگانە لەسەرلەبەیانیانەوە ئافرەت‬ ‫بۆ پشكنینی ئافرەتان دادەنێن‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ ئەوەش���دا دەب���وو ئێم���ە (م���ن و‬ ‫هاوس���ەرەكەم) النیك���ەم بەڵگەنامەیەك���ی‬ ‫پزیش���كی پەی���دا بكەین‪ ،‬كە ببێتە پاس���او بۆ‬ ‫رۆیشتنمان لەموسڵ‪ .‬بۆیە چەند راپۆرتێكی‬ ‫پزیشكی خۆمم لەگەڵ خۆم هێنا‪ ،‬كە تێیاندا‬ ‫ئاماژە بە نەخۆش���یەكەی من و پێویستی‬ ‫ئەنجامدان���ی نەش���تەرگەریی كرابوو‪ ،‬ئەم‬ ‫راپۆرت���ە پزیش���یكیانە لەو گەش���تەماندا‬ ‫زۆر یارمەتیدەرماتن بوون‪.‬‬ ‫لەن���او ئۆتۆمبێلەك���ە ئافرەتێك���ی‬ ‫پەچەپۆشمان بینی‪ ،‬هەستمان بەترس‬ ‫ك���رد‪ .‬كاتێكی���ش لەش���ۆفێرەكەمان‬ ‫پرس���ی‪ ،‬دڵنی���ای كردین���ەوە كە ئەمە‬ ‫خوش���كەكەیەتی و ناچ���ارە لەگ���ەڵ‬ ‫خانەوادەكەیدا بچێتە بەغدا‪ ،‬هەموو‬ ‫منداڵەكان���ی لەئەردەنن و خۆش���ی‬ ‫دەیەوێت بچێت���ە الیان‪ .‬بەناچاری‬ ‫رازی بووی���ن و بەن���اوی خ���وا‬ ‫بەڕێكەوتین‪.‬‬ ‫منی���ش لەترس���ی پش���كنین‬ ‫دەس���تكێش و گ���ۆرەوی‬ ‫ئەستوور و پەچە و عەباشم‬ ‫لەودی���وی‬ ‫لەبەرب���وو‪.‬‬ ‫پەچەكەم���ەوە دیمەنەكان���ی‬ ‫ش���ارە خۆشەویستەكەمم‬ ‫(موسڵ) لێ دیار بوو‪ ،‬كە‬ ‫لەبەرچاوم ببووە شاری‬ ‫تارمای���ی و نغرۆب���وو‬ ‫لەتاریكیدا‪ ،‬بێ كارەبا‬ ‫و ب���ێ دانیش���توان‪،‬‬ ‫چونكە ژمارەیەكی‬ ‫زۆری خەڵ���ك‬

‫لەترس���ی گیان���ی خۆی���ان ش���اریان‬ ‫جێهێش���تووە‪ .‬لەگەڕەكەكەی ئێمەدا تەنیا‬ ‫دوو م���اڵ ماب���وون‪ ،‬ك���ە خاوەنەكانی���ان‬ ‫س���ووربوون لەس���ەر ئ���ەوەی ت���ا مردن‬ ‫بمێننەوە!‬ ‫دواتر زانیمان كە شۆفێرەكە گونجاوترین‬ ‫كات���ی هەڵبژاردووە‪ .‬چەند جارێك لەچەند‬ ‫بازگەیەكی نێو ش���اردا ئێمەیان وەستاند‪،‬‬ ‫ك���ە تەنی���ا چەن���د هەرزەكارێك���ی خ���وار‬ ‫تەمەنی ‪ 20‬س���اڵیان لێوەستابوو‪ .‬هەموو‬ ‫جارێكیش دەیانپرس���ی‪" :‬ئەو دوو ئافرەتە‬ ‫كێ���ن"؟ ش���ۆفێرەكەش وەاڵم���ی دەدایەوە‬ ‫"ئەمەی���ان خوش���كمە و ئەوەی تریش���یان‬ ‫براژنمە"‪" .‬بۆ كوێ دەچن"؟ "بۆ كەركوك"‪.‬‬ ‫"بۆچی"؟ "ئەو خانمە نەس���اغە و پێویستی‬ ‫بەنەش���تەرگەریی هەی���ە"‪" .‬ئەی ئەو كوڕە‬ ‫گەنج���ە كێی���ە"؟ "ئەمەش ك���وڕی خۆمە"‪.‬‬ ‫"تەمەنی چەندە"؟ "‪ 14‬ساڵ"‪ .‬ئینجا دواجار‬ ‫دەیانگوت "بڕۆن بەپشتیوانی خودا"‪.‬‬ ‫ترس���ی تێپەڕب���وون ل���ە دواهەمین و‬ ‫سەختترین بازگەی موسڵ‬ ‫دوای ئ���ەوەی چەند بازگەیەكمان بڕی‪.‬‬ ‫ش���ۆفێرەكە گوتی "دواهەمین بازگە لەدوا‬ ‫س���ێڕیانی موس���ڵدا هەیە‪ ،‬كە لەهەموویان‬ ‫س���ەختتر و ترس���ناكترە‪ .‬لەوەیان دەرباز‬ ‫بین‪ ،‬واتە بەسەالمەتی تێپەڕیوین"‪.‬‬ ‫گەیش���تینە بازگەك���ە‪ ،‬بەڵگەنام���ە‬ ‫پزیش���كیەكانم بەدەس���ت ش���ۆفێرەكەوە‬ ‫ب���وو‪ ،‬هەم���ان پرس���یاری پێش���وویان‬ ‫لێكردینەوە‪ ،‬بەاڵم بێ ئەوەی كوڕە گەنجە‬ ‫چەكدارەكە تەماشای بەڵگەنامەكان بكات‪،‬‬ ‫گوت���ی "بڕۆن بەپش���تیوانی خ���ودا"‪ .‬ئینجا‬ ‫ش���ۆفێرەكە هەناس���ەیەكی هاتەوەب���ەر و‬ ‫ئاوڕی لێمان دایەوە و گوتی "سوپاس بۆ‬ ‫خوا بەموعجی���زە لەمەش رزگارمان بوو‪.‬‬ ‫هەر جارێك هاتبم ئۆتۆمبێلەكەیان لەگەڵ‬ ‫پش���كنین س���ەراوژێر ك���ردووە و داوای‬ ‫چەندی���ن بەڵگەنامەیان ك���ردووە و هەزار‬ ‫پرس���یاریان ك���ردووە‪ .‬ئەوە ئێ���وە چیتان‬ ‫خوێن���دووە وا خوا بەس���ەالمەت رزگاری‬ ‫كردین"؟ من گوت���م كە بەردەوام قورئانم‬ ‫خوێندووە‪.‬‬ ‫چیرۆكی دایكی مریەم‬ ‫دوای تێپەڕبوونم���ان ل���ەو بازگ���ە‬ ‫زەحمەت���ە‪ ،‬ش���ۆفێرەكە رووی ك���ردە‬ ‫ژنەك���ەی ت���ر و پێیگ���وت "دایك���ی مریەم‬ ‫بەدەنگ���ی ب���ەرز س���ەڵەوات لێب���دە و‬ ‫سوپاس���ی خوا بك���ە‪ .‬لەبازگەكان���ی دیكە‬ ‫زۆر وردنابن���ەوە‪ ،‬رزگارمان بوو"‪ .‬بەاڵم‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪29‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫راس���تیەكەی ئێم���ە هێش���تا رزگارم���ان‬ ‫نەبووبوو‪ .‬لەوێوە زانیمان كە ئەو ئافرەتە‬ ‫مەسیحیە و خوشكی ش���ۆفێرەكەش نیە‪،‬‬ ‫بەڵكو ش���ۆفێرەكە لەپیاوەت���ی و ئازایەتی‬ ‫خ���ۆی توانیویەتی رزگاری ب���كات‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەو راس���تیە بووبوو بە بارێك���ی گرانتر‬ ‫بەس���ەرمانەوە‪ ،‬ل���ەوە دەترس���ام لێم���ان‬ ‫ئاشكرا بێت و ئەو نەفسنزمانە بەاڵیەكمان‬ ‫بەسەر بێنن‪.‬‬ ‫ش���ۆفێرەكە رووی لەپیاوەك���ەم كرد و‬ ‫گوتی "براكەم الی بازگەكان كارێك نەكەی‬ ‫بزان���ن ئ���ەو ژنە مەس���یحیە"‪ .‬ئینجا ژنەكە‬ ‫پەچەكەی خۆی هەڵدایەوە و بەدووچاوی‬ ‫پڕ لەپاڕانەوەوە تەماشای كردین و گوتی‬ ‫"من رادەس���تی ئەوان دەك���ەن"؟ من توند‬ ‫دەس���تیم گ���رت‪ ،‬بەرل���ەوەی قس���ە بكەم‬ ‫هاوسەرەكەم پێیگوت "دڵنیابە خوشكەكەم‬ ‫دایكی مری���ەم‪ ،‬ئەگەر خ���وا رزگاربوونی‬ ‫ب���ۆ بڕیاردابی���ن‪ ،‬ئ���ەوا پێك���ەوە رزگار‬ ‫دەبی���ن‪ ،‬ئەگەرنا پێكەوە لەناودەچین"‪ .‬لەو‬ ‫چركەساتەدا هەس���تم دەكرد ئەو ئافرەتە‬ ‫چەن���دە لەمن���ەوە نزیك���ە‪ .‬هەركاتێك ئەو‬ ‫لەخوێندنی دوعاكانی خ���ۆی دەبوویەوە‪،‬‬ ‫یان م���ن لەخوێندی قورئ���ان دەبوومەوە‪،‬‬ ‫قس���ەمان لەگەڵ یەكتر دەكرد و چیرۆكی‬ ‫خۆمان بۆ یەكتر دەگێڕایەوە‪.‬‬ ‫دایك���ی مریەم ژنێكی تەمەن ‪ 60‬س���اڵە‬ ‫ب���وو‪ ،‬لەیەكێ���ك لەقوتابخانەكانی موس���ڵ‬ ‫مامۆس���تا ب���وو‪ ،‬دوای هاتن���ی داع���ش‬ ‫كەس���وكارەكەی و تەنانەت كوڕەكانیشی‬ ‫شارەكەیان جێهێشت‪ ،‬بەاڵم ئەو سووربوو‬ ‫لەس���ەر مانەوە‪ ،‬ماوەی پێن���ج مانگ ماڵە‬ ‫موس���وڵمانێكی دراوس���ێیان داڵدەی���ان‬ ‫داب���وو‪ .‬ئ���ەو دەیگێڕای���ەوە‪ ،‬لەپەنجەرەی‬ ‫ماڵ���ە دراوس���ێكەیانەوە دەبینی‪ ،‬كە چۆن‬ ‫چەكدارەكانی داعش ئەو ماڵ و سامانەی‬ ‫بەدرێژایی ژیان���ی پێكەوەینابوو‪ ،‬تااڵنیان‬ ‫دەكرد‪.‬‬ ‫دواتر بارودۆخی موسڵ رۆژ دوای رۆژ‬ ‫خراپتر دەبێت‪ ،‬تا دواجار ئەویش بڕیاری‬ ‫جێهێش���تنی ش���ارەكە دەدات‪ ،‬خ���وداش‬ ‫ئەم ش���ۆفێرە مەرد و مرۆڤدۆس���تەی بۆ‬ ‫ن���ارد‪ ،‬كە لەگ���ەڵ خۆی���دا رزگاری بكات‪.‬‬ ‫ش���ۆفێرەكەش ناس���یاوی هەم���ان ئ���ەو‬ ‫دراوسێ موسوڵمانەی دایكی مریەم بوو‪،‬‬ ‫كە داڵدەیان دابوو‪.‬‬ ‫بەدرێژای���ی رێگاك���ە م���ن و دایك���ی‬ ‫مری���ەم دوعام���ان دەك���رد و دەاڵاڵینەوە‬ ‫و دەپاڕاین���ەوە‪ ،‬ئ���ەو دوع���ای دەك���رد و‬

‫‪ 30‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫م���ن قورئان���م دەخوێند‪ .‬ئ���ەو رێگایەی بۆ‬ ‫بەغدا دەچوو و من بینیبووم‪ ،‬وەك خۆی‬ ‫نەماب���وو و تەواو گۆڕاب���وو‪ .‬لەرێگایەكی‬ ‫خۆڵدا بەرەو بێجی دەڕۆیش���تین‪ .‬لەچەند‬ ‫بازگەیەكی تریش وەس���تاندنیانین‪ ،‬هەمان‬ ‫پرسیاریان لێدەكردینەوە‪.‬‬ ‫دوات���ر ب���ەرەو "فەتح���ە" بەرێكەوتی���ن‪،‬‬ ‫لەس���ەر بەرزاییەكان���ی حەمری���ن‪ ،‬تەریب‬ ‫لەگەڵ رووباری دیجلەدا دەڕۆیش���تین تا‬ ‫گەیش���تینە ناحیەی "عەلەم"‪ .‬ل���ەوێ لەنێو‬ ‫كێڵگەكانەوە چەن���د هەرزەكار و گەنجێك‬ ‫هات���ن ئۆتۆمبێلەكەی���ان وەس���تاندین و‬ ‫ئەوانیش پرس���یار و لێكۆڵینەوەی خۆیان‬ ‫ك���رد‪ .‬ئەوجارە گوتم���ان دەچین���ە بەغدا‪.‬‬ ‫پرس���یان بۆچی؟ گوتمان بۆ چارەسەر و‬ ‫نەشتەرگەریی‪.‬‬ ‫گەیش���تینە ناحی���ەی "دور"‪ .‬ل���ەوێ‬ ‫چەكدارەكان���ی داع���ش ئامادەی���ی و‬ ‫باڵوبوونەوەیەك���ی زۆرتر و چڕوپڕتریان‬

‫"خودا و‬ ‫قورائن و ئینجیل‬ ‫ئێمەیان پاراست"‬ ‫هەبوو‪ ،‬بەاڵم پرس���یاریان نەدەكرد‪ ،‬تەنیا‬ ‫تەماش���ایەكیان دەكردی���ن و بەڕێی���ان‬ ‫دەكردین‪.‬‬ ‫رێ���گای س���امەڕا و نێوان���ی چەن���د‬ ‫هەنگاوێك لەگەڵ مەرگدا‬ ‫چركەس���اتەكانی رێ���گای س���امەڕامان‬ ‫ترس���ناكترین و س���ەختترین كاتەكان���ی‬ ‫ئەم گەش���تەمان بوو‪ .‬ئ���ەو دوو كاتژمێرە‬ ‫هێندەی تەمەنێكی پڕ لەترس و دڵەڕاوكێ‬ ‫بەالمانەوە سەخت بوو‪ .‬رێگایەكی خۆڵیی‬ ‫و بەرز و نزم بوو‪ .‬لەوێدا هەستمان دەكرد‬ ‫ش���ۆفێرەكە زۆر بە هێواشی و بەشێوەی‬ ‫پێچاوپێ���چ دەڕوا‪ ،‬ئ���ەوكات زانیم���ان ك���ە‬ ‫بەنێ���و كێڵگەیەك���ی مینڕێ���ژدا دەڕۆی���ن!‬ ‫ب���ەاڵم ش���ۆفێرەكە دڵنیای كردین���ەوە كە‬ ‫ئ���ەو ش���ارەزای رێگاكەی���ە‪ ،‬ئ���ەو رۆژەی‬ ‫مینەكانی���ان دەچان���د‪ ،‬ئ���ەو دەگەڕای���ەوە‬ ‫ب���ۆ موس���ڵ و ش���وێنی چاندن���ی مینەكان‬ ‫دەزانێ���ت‪ .‬ب���ۆ دڵنەواییكردن���ی زیات���ری‬ ‫ئێم���ەش دەیگوت "مەترس���ن‪ ،‬تەمەن هەر‬ ‫یەك و خوداش هەر یەكە"‪.‬‬ ‫دایكی مریەم لەترس���ان هەڵدەلەرزی و‬ ‫بەردەوام لەبەرخۆیەوە دەیگوت "لەموسڵ‬

‫لەترس���ی مەرگ رامكرد‪ ،‬ت���ا بێمە ئێرە و‬ ‫بەس���ەر ئەجەل���ی خۆمدا بك���ەوم"! منیش‬ ‫دەستیم گرتبوو و دوعام دەكرد‪.‬‬ ‫شۆفێرەكە دەیگوت "لەبەری چەپمانەوە‬ ‫قەناسبەدەس���تی داعش ه���ەن‪ ،‬چاودێری‬ ‫رێگاك���ە دەكەن‪ ،‬گ���ەر كاروانی ئۆتۆمبێلی‬ ‫س���ەربازیی ببینی���ن‪ ،‬تەقەی���ان لێدەك���ەن‪.‬‬ ‫بەاڵم مەترس���ن لەئێستادا سوپا لەحاڵەتی‬ ‫بەرگریی دایە و بێرەدا تێپەڕ نابن"‪.‬‬ ‫دوای نزیك���ەی دوو كاتژمێ���ری پ���ڕ‬ ‫لەترس���ی مردن‪ ،‬دواجار گوێمان لەدەنگی‬ ‫ش���ۆفێرەكە ب���وو‪ ،‬كە گوتی "س���وپاس بۆ‬ ‫خ���وا‪ ،‬ئەوە گەیش���تینە لێواری س���امەڕا"‪.‬‬ ‫ئینج���ا رووی تێكردی���ن و گوت���ی "پەچ���ە‬ ‫و عەب���ا و دەس���توانەكانتان داكەن���ن‪ ،‬ب���ا‬ ‫بەداعش���مان تێنەگ���ەن‪ .‬لێ���رەوە دەگەینە‬ ‫بازگەكانی پشكنین"‪.‬‬ ‫لەدەروازەی شارەكەدا گەیشتینە یەكەم‬ ‫بازگە‪ ،‬نەماندەزانی س���وپای عێراقین یان‬ ‫میلیشیاكانن‪ .‬بەدەم یەكترەوە پێدەكەنین و‬ ‫بەروویەكی خۆشەوە لێیانپرسین "لەكوێوە‬ ‫دێن"؟ هێشتا ش���ۆفێرەكەمان بەتەواوەتی‬ ‫وشەی "موس���ڵ"ی لەدەم دەرنەچووبوو‪،‬‬ ‫ك���ە هەس���تمان كرد دونی���ا بەس���ەرماندا‬ ‫ئاوەژوو بۆتەوە! چەكدارەكان دەس���تیان‬ ‫بەهاتوهاوار كرد‪ ،‬بانگی یەكتریان دەكرد‬ ‫و دەیانگوت "ئەوانە لەموسڵەوە هاتوون"!‬ ‫حەشاماتێكی سەیر لێمان كۆبوونەوە و‬ ‫دەوریان داین‪ ،‬لەئۆتۆمبێلەكە دایانبەزاندین‪،‬‬ ‫سەگی پۆلیسی و ئامێری پشكنینیان هێنا‬ ‫بەوردی ئێمەیان پش���كنی‪ .‬بەدیدی ئەوان‬ ‫ئێمە چەند كەسێكی مەدەنی نەبووین‪ ،‬كە‬ ‫لەدەست داعش رامانكردبێت‪ ،‬بەڵكو وەك‬ ‫ئەوەی دڵنیا بن سەر بەداعشین مامەڵەیان‬ ‫لەگ���ەڵ دەكردی���ن‪ .‬دوای هێنان و بردن و‬ ‫پرس���یاركردنێكی زۆر‪ ،‬بەڵگەنامەكانی���ان‬ ‫لێوەرگرتی���ن‪ ،‬ئینجا بۆی���ان روونبوویەوە‬ ‫كە ئێمە سەر بەداعش نین‪ .‬پاشان یەكێك‬ ‫لەچەكدارەكان كە ناوی هاوس���ەرەكەمی‬ ‫خوێندەوە‪ ،‬یەكێك لەئەندامانی خانەوادەی‬ ‫هاوسەرەكەمی دەناسی‪ ،‬ئینجا مامەڵەیان‬ ‫لەگەڵمان باشتر بوو و داوای لێبووردنیان‬ ‫لێكردین‪.‬‬ ‫لەبازگەكان���ی دیكەش هەمان پرس���یار‬ ‫و لێكۆڵین���ەوە هەب���وو‪ ،‬بەهەرح���اڵ تێپەڕ‬ ‫بووی���ن ت���ا گەیش���تینە "دوجی���ل"‪ .‬لەوێش‬ ‫هەمان دیمەنی بازگەی یەكەمی س���امەڕا‬ ‫دووب���ارە بووی���ەوە‪ .‬س���وكایەتیەكی‬ ‫زۆری���ان بەش���ۆفێرەكەمان ك���رد‪ .‬یەكێك‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫لەئەفس���ەرەكان دەس���تی بەس���ەر‬ ‫البتۆپەكەماندا گ���رت‪ .‬زۆریان لێپاڕاینەوە‬ ‫ه���ەر چیەكیان دەوێت تەنی���ا ئەو البتۆپە‬ ‫نەب���ەن‪ ،‬چونك���ە چەندین باب���ەت و كتێبی‬ ‫گرنگ���ی خ���ۆم و كوڕەكەم���م لەس���ەری‬ ‫دانابوو‪ .‬ل���ەو مش���تومڕەدابووین‪ ،‬دەنگی‬ ‫تەقەیەك���ی چڕوپ���ڕی نزی���ك لەئێم���ەوە‬ ‫دەه���ات‪ ،‬ك���ە ب���ەرەوڕووی ئێم���ە دەكرا‪.‬‬ ‫پش���ێوی و ئاڵ���ۆزی پەیداب���وو‪ ،‬هاواریان‬ ‫كرد كە هێرش���ی پێچەوانەی���ە‪ .‬لەو كاتەدا‬ ‫البتۆپەكەیان داین���ەوە و بەخێرایی لەوێ‬ ‫تێپەڕ بووین‪.‬‬ ‫لە بەغداوە بۆ ئەستەنبوڵ‬ ‫دوای ‪ 13‬كاتژمێ���ر ل���ەو گەش���تە پ���ڕ‬ ‫لەسەركێش���یە گەیش���تینە ش���اری بەغدا‪،‬‬ ‫گەش���تێك ك���ە لەكات���ی ئاس���اییدا ل���ە ‪5‬‬ ‫كاتژمێ���ر زیاتر ناخایەنێت‪ .‬لەبەر دەرگای‬ ‫ماڵی مامم لەبەغدا لەگەڕەكی "مەنس���وڕ"‬ ‫بەدایك���ی مریەمم گوت "خودا و قورئان و‬ ‫ئینجیل ئێمەیان پاراس���ت"‪ .‬خواحافیزیمان‬ ‫لەیەكتر كرد و ئومێدی ئەوەمان خواست‬ ‫لە موسڵ یەكتر ببینینەوە‪.‬‬ ‫گەیش���تینە بەغ���دا و نەماندەزان���ی‬ ‫ل���ەوێ چ���ی چاوەڕێمان���ە‪ .‬چوین���ە الی‬ ‫ماڵ���ی مام���م‪ ،‬بیرم���ان لەبەكرێگرتن���ی‬ ‫خانوویەك ك���ردەوە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی گرانی‬ ‫كرێ���ی خان���ووەوە‪ ،‬مەحاڵ ب���وو بتوانین‪.‬‬ ‫بەرلەچوونمان بۆ بەغدا بیس���تبوومان كە‬ ‫بەش���ێوەیەكی بەرباڵو كوشتن و رفاندن‬ ‫لەس���ەر ناس���نامەی مەزهەب���ی هەیە‪ .‬كە‬ ‫چووش���ین لەوێ خەڵكەكە لەهەمان ترس‬ ‫و دڵەڕاوكێدا دەژیان‪ .‬بۆیە هاوسەرەكەم‬ ‫گوت���ی "چیتر بەرگە ناگرم ئێوە لەنێو ئەو‬ ‫ژیانە پ���ڕ لەترس و دڵەڕاوكێی���ەدا ببینم"‪.‬‬ ‫لەوێوە بڕیارماندا بچینە توركیا‪.‬‬ ‫گەیش���تینە ئەس���تەنبوڵ‪ ،‬ئینج���ا یالوفا‪.‬‬ ‫دایكمم بەجێهێش���ت‪ ،‬ك���ە دەگریا و داوای‬ ‫دەك���رد بگەڕێین���ەوە واڵت���ی خۆم���ان‪.‬‬ ‫براكانیش���م بەجێهێش���ت‪ ،‬ك���ە ئ���ەوان‬ ‫س���ووربوون لەش���ارەكەیان بمێنن���ەوە‪.‬‬ ‫لەخۆش���ی رزگاربوونی خۆم و كوڕەكەم‬ ‫و هاوس���ەرەكەم‪ ،‬نەخۆش���یەكەمم‬ ‫بیرچووبوویەوە‪ .‬هەموو شتێكمان لەدوای‬ ‫خۆمان���ەوە جێهێش���ت‪ ،‬ئ���ەوەی تەمەنێك‬ ‫بەبنیاتنانی���ەوە خەریك بووی���ن‪ ،‬لەماڵ و‬ ‫وەزیفە و كەسوكار و یادەوەریەكانمان‪.‬‬ ‫بەو هەموو زەحمەتی و مەترسیانەشەوە‬ ‫ك���ە بینیم���ان‪ ،‬رەنگ���ە ئێم���ە بەب���ەراورد‬ ‫بەئاوارەكان���ی تری ش���ەڕ و ملمالنێكانی‬

‫عێ���راق كەمتری���ن زیانم���ان بەركەوتبێت‬ ‫و كەمتری���ن زەحمەتیم���ان بینیبێ���ت‪ .‬زۆر‬ ‫هەن كەس���وكار و خۆشەویستی خۆیان‬ ‫لەبەرچ���اوی خۆی���ان لەدەس���تداوە و‬ ‫نەیانتوانی���وە تەنان���ەت هاوار بكەن و‬ ‫شینیش���یان بۆ بگێڕن‪ .‬زۆری تریان‬ ‫لەژێر چادر و خێوەت‪ ،‬یان لەس���ەر‬ ‫زەویەك���ی رەق و رووت دەژی���ن و‬ ‫جگ���ە لەخ���وا هی���چ یارمەتیدەرێكی‬ ‫دیكەیان نیە‪.‬‬ ‫ئێمە ماڵ و سامان و ئیشوكار و‬ ‫دۆست و كەسوكارمان جێهێشتووە‪،‬‬ ‫رەنگە ئەوكاتەش كە دەگەڕێینەوە‬ ‫هی���چ كام لەوانە نەبینینەوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەش���ێلگیرییەوە دەڵێ���م كە ئێمە‬ ‫بەهیچ جۆرێ���ك لەگەڵ تیرۆردا‬ ‫تێوەنەگالوی���ن و باوەش���مان‬ ‫بۆی���ان نەكردۆت���ەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ئێم���ە دیلی دەس���تی تیرۆر‬ ‫بووی���ن‪ ،‬دەستەوەس���تان‬ ‫بووی���ن و نەماندەتوان���ی‬ ‫هی���چ ش���تێك بكەی���ن‪،‬‬ ‫جگەل���ە دەربازكردنی‬ ‫گیانی خۆمان‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪31‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫لە هەولێر لەمساڵدا یەك ئافرەت‬ ‫بە بیانوی ناموسەوە كوژراوە‬ ‫موقەدەم ژیلەمۆ‪ :‬ئەمساڵ بەبەراورد بە پار حاڵەتەكانی كوشتن بە بیانوی شەرەف كەمیكردووە‬

‫بەهرە حەمەڕەش‬ ‫بەپێ����ی ئام����اری بەڕێوەبەرایەت����ی‬ ‫بەرەنگاربوون����ەوەی توندوتی����ژی دژ‬ ‫بەئافرەت����ان لەهەولێر‪ ،‬لەپێنج مانگی یەكەمی‬ ‫ساڵی ‪2015‬دا ‪ 19‬حاڵەتی خۆسوتاندن و ‪33‬‬ ‫حاڵەتی سوتان و ‪ 7‬كوشتن و ‪ 11‬خۆكوشتن‬ ‫و سێ حاڵەتی دەستدرێژی سێكسی و ‪1004‬‬ ‫حاڵەتی سكااڵكردن‪ ،‬تۆماركراوە‪.‬‬ ‫بەپێی گوتەی بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫بەدادواچوون����ی توندوتی����ژی دژ بەئافرەتان‬ ‫لەهەولێ����ر‪ ،‬هەوڵیانداوە هەم����وو حاڵەتەكانی‬ ‫توندوتیژی تۆماربكەن و زۆرترین حاڵەتیش‬ ‫لەم����اوەی ئەم پێن����ج مانگەدا بەس����كاالكردن‬ ‫دەخاتەڕوو‪ ،‬كە ‪ 1004‬حاڵەت تۆماركراوە‪.‬‬ ‫"موق����ەدەم ژیلەمۆ" ئام����اژە بەحاڵەتەكانی‬ ‫كوش����تن دەكات و دەڵێ����ت "لەك����ۆی حەوت‬ ‫حاڵەت����ی كوش����تن‪ ،‬تەنی����ا ی����ەك حاڵ����ەت‬ ‫بەبیان����وی ش����ەرەفە و حاڵەتێ����ك بەهەڵەی����ە‬ ‫و حاڵەتێك لەس����ەر میرات����ە‪ ،‬یەكێك بەهۆی‬ ‫زەوی و زارەوەی����ە‪ ،‬یەكێكیش����یان نادی����ارە‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی س����ااڵنی رابردوو كە زۆربەی‬ ‫حاڵەتەكانی كوش����تن لەس����ەر شەرەف بوو‪،‬‬ ‫پێنج لەبكوژەكانیش دەستگیركراون"‪.‬‬ ‫س����ەبارەت ب����ەزۆری حاڵەتەكان����ی‬ ‫س����كااڵتۆماركردن بەرای ئ����ەو بەڕێوەبەرە‪،‬‬ ‫هۆش����یاربوونەوەی ژن����ان بەرامب����ەر ب����ە‬ ‫توندوتیژیی����ەكان رۆڵی هەی����ە لەزیادبوونی‬ ‫رێژەی س����كااڵ تۆمارك����ردن‪ ،‬چونكە جاران‬

‫‪ 32‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫ژن����ان كەمت����ر پەنای����ان دەبردە بەر س����كااڵ‬ ‫تۆماركردن‪.‬‬ ‫"شیالن حەمەنوری" توێژەری كۆمەاڵیەتی‬ ‫و ش����ارەزا لەب����واری جێن����دەر‪ ،‬س����ەبارەت‬ ‫بەئام����اری توندوتیژی پێن����ج مانگی یەكەمی‬ ‫ساڵی ‪ 2015‬لەهەولێر‪ ،‬ئەوە دەخاتەڕوو‪ ،‬كە‬ ‫ئەو ئامارە ئامارێكی تەواو راستەقینە و سەد‬ ‫لە سەد نیە‪ ،‬چونكە هەموو ئەو تاوانانە نین‪،‬‬ ‫كە لەن����او كۆمەڵگەدا روویان����داوە‪ ،‬زۆربەی‬ ‫تاوان����ەكان بەه����ۆی دابونەریتەوە دەڕۆنەوە‬ ‫ناو چوارچێ����وەی تایبەتمەندیەتی خێزانەوە‪،‬‬ ‫بەه����ۆی زاڵبوونی ئ����ەو دابوونەریتەش����ەوە‬ ‫زۆر تاوانی قێ����زەون بە بەنهێنی ماونەتەوە‪.‬‬ ‫هەروەه����ا تۆماركردنی س����كااڵ ب����ەو رێژەیە‬ ‫بەباش دەزانێت‪.‬‬ ‫ئ����ەو توێ����ژەرە كۆمەاڵیەتی����ە لەب����ارەی‬ ‫ئامارەكان����ی كوش����تنەوە تێبینیەك����ی خ����ۆی‬ ‫هەی����ە و دەڵێ����ت "ئەوەی جێگەی س����ەرنجە‪،‬‬ ‫پۆلینكردن����ی ئامارەكان����ی س����وتان و‬ ‫خۆس����وتاندنن‪ ،‬ب����ەرای م����ن لەی����ەك جیاواز‬ ‫نین‪ ،‬چونك����ە هەموومان دەزانین كە بەڵگەی‬ ‫ئەوت����ۆ نییە ئەو حاڵەتانەی ك����ە پێیان دەڵێن‬ ‫قەزاوقەدەر‪ ،‬بەراس����تی قەزاوقەدەرن‪ ،‬بەپێی‬ ‫كام بەڵگ����ە ئەوان����ە ناچ����ار بەخۆس����وتاندن‬ ‫نەكراون‪ ،‬یان هاننەدراون بۆ خۆس����وتاندن؟‬ ‫چونك����ە حاڵەتم����ان هەبووە شقارتەكەش����ی‬ ‫دراوەتە دەست و هاندراوە بۆ ئەوەی خۆی‬ ‫بس����وتێنێت‪ .‬هەروەها حاڵەتیش����مان هەبووە‬ ‫دوای خۆس����وتاندن لەنەخۆش����خانە گوتەی‬

‫وەرگیراوە‪ ،‬كە چەند كەس����ێك‬ ‫هانی����ان داوە بۆ ئەو‬ ‫كارە‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫دوات����ر لەژێر‬ ‫فش����ا ر ی‬

‫كەس����وكاری‬ ‫گوتەكەی گۆڕیوە"‪.‬‬ ‫ئەو توێژەرە‪ ،‬پێشیوایە‪ ،‬كە لێكۆڵینەوەكانی‬ ‫پۆلی����س لێرە ئەوەندە ورد نی����ن‪ ،‬كە بەڵگەی‬ ‫تەواویان دەس����ت خستبێت و دەریبخات ئەو‬ ‫حاڵەتانە بەراس����تی بە قەزاوقەدەر سوتاون‪،‬‬ ‫یان كوژراون‪.‬‬ ‫بەمەبەس����تی كەمكردن����ەوەی حاڵەتەكانی‬ ‫توندوتی����ژی لەن����او كۆمەڵگ����ەدا‪ ،‬ب����ەرای‬ ‫مق����دم ژیلەم����ۆ "كەمكردن����ەوەی توندوتیژی‬ ‫بەه����اوكاری هەمووالیەك دەبێت‪،‬‬ ‫لەپرۆسەی پەروەردە و ژینگەی‬ ‫خێ����زان و دامودەزگاكان����ی‬ ‫ت����ری حكومەت����ەوە‪ ،‬ب����ۆ‬ ‫هۆش����یاركردنەوەی ژن����ان و‬ ‫پیاوان"‪.‬‬ ‫ش����یالن حەمەن����وری توێژەری����ش دەڵێت‬ ‫"پێویس����تە س����ەرەتا لەدامودەزگاكان����ی‬ ‫لێپرس����ینەوە و لێكۆڵین����ەوە و س����زاوە‬ ‫دەس����تپێبكرێت‪ ،‬پێویس����تە داواكاری گش����تی‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی‬

‫رۆڵ����ی خ����ۆی ببینێ����ت و بنكەكان����ی پۆلیس‬ ‫بەجددی مامەڵە لەگەڵ ئەو كەیسانەدا بكەن‪،‬‬ ‫بەمەبەستی بە سزاگەیاندنی بكەرەكانیان"‪.‬‬ ‫لەبارەی ئەو كەیسانەش كە بەخۆكوشتن‬ ‫یان خۆسوتاندن دەخرێنەڕوو‪ ،‬شیالن ئاماژە‬ ‫بەجێبەجێكردنی یاس����ای س����زادانی عێراقی‬ ‫دەكات‪ ،‬ك����ە ماددەیەك����ی تەرخانك����ردووە‬ ‫ب����ۆ ئەو كەس����انەی هان����ی خۆكوش����تن یان‬ ‫خۆس����وتاندنی كەسانی تر دەدەن‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫ماددەی����ە جێبەجێ ناكرێت‪ ،‬وەك خۆی دەڵێ‬ ‫"واتە كێش����ەی جێبەجێكردنی یاسامان هەیە‬ ‫نەك كێشەی نەبوونی یاسا"‪.‬‬ ‫زۆرج����ار ل����ە بنكەكانی پۆلیس‪ ،‬كوش����تن‬ ‫ی����ان ئازارپێگەیاندنێك‪ ،‬كە ب����ە هۆی بابەتی‬ ‫ناموس و ش����ەرەفەوە نەبێت‪ ،‬یان ئافرەتێك‬ ‫دژ ب����ە پیاوێ����ك ئەنجامی بدات‪،‬‬ ‫چوارچێ����وەی‬ ‫ناخەن����ە‬ ‫توندوتیژیی����ەوە‪ .‬ش����یالن‬ ‫ئ����ەوە ب����ۆ‬

‫ناش����ارەزایی بەش����ێك ل����ەو كەس����انە‬ ‫دەگەڕێنێت����ەوە‪ ،‬ك����ە لەبنكەكان����ی پۆلی����س‬ ‫ی����ان بنكەكان����ی تایب����ەت ب����ە بەدواداچوونی‬ ‫توندوتی����ژی كاردەك����ەن و دەڵێ����ت "دەبێ����ت‬ ‫توندوتی����ژی پێناس����ە بكەن‪ ،‬بزانی����ن هەموو‬ ‫ئەو توندوتیژییانەی بەرامبەر هەركەس����ێك‬ ‫ئەنج����ام دەدرێ����ن‪ ،‬بەبیانووی ه����ەر بابەتێك‬ ‫بێ����ت‪ ،‬ئەوا ه����ەر توندوتیژییە‪ ،‬ئەو كەس����ەی‬ ‫ئەنجامی����دەدات‪ ،‬خوش����ك ی����ان دای����ك ی����ان‬ ‫خەسو یان پیاوانی خێزان بن جیاوازی نییە‪،‬‬ ‫هەروەها ش����ێوازی توندوتیژییەكە بەبیانوی‬ ‫شەرەف یان ئابووریی یان سۆزداریی بێت‪،‬‬ ‫جیاوازی نیە و هەر توندوتیژییە"‪.‬‬ ‫بەش����ێك لە ئەنجامدەرانی توندوتیژی دژ‬ ‫ب����ە ئافرەتانیش‪ ،‬بەهۆی ئەوەی پش����تیان بە‬ ‫هێزێك و كەسایەتیەك ئەستوورە‪ ،‬دەستگیر‬ ‫ناكرێ����ن‪ .‬ئ����ەو توێ����ژەرە كۆمەاڵیەتییە ئەوە‬ ‫پشتڕاست دەكاتەوە "لەسااڵنی نەوەدەكانەوە‪،‬‬ ‫ئ����ەو كێش����ەیەمان هەیە‪ ،‬س����ەردەمی دوو‬ ‫ئیدارەی����ی ئەوانەی بكوژ ب����وون‪ ،‬ئەگەر‬ ‫پارت����ی بوای����ە دەچوون����ە ژێ����ر‬ ‫دەس����ەاڵتی یەكێتی‪،‬‬ ‫ئ����ە و ە ی‬

‫توێژەرێكی كۆمەاڵیەتی‪:‬‬

‫ائمارەكە ورد نیە‪،‬‬ ‫بە چ بەڵگەیەك‬ ‫حاڵەتەكانی خۆسوتاندن‬ ‫و سوتاندن لەیە�كتر‬ ‫جیاكراونەتەوە؟‬

‫یەكێتی بوایە دەچووە ژێر دەسەاڵتی پارتی‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێس����تا دەچنە ژێر باڵی فاڵنە بەرپرس‬ ‫لەفاڵنە دەزگا‪ ،‬بەبێ لەبەرچاوگرتنی رەوشی‬ ‫كۆمەڵگە‪ ،‬پێویس����تە دەسەاڵت ئەوە بزانێ كە‬ ‫تائاسایش����ی كۆمەاڵیەت����ی بەق����ەرار نەبێ����ت‪،‬‬ ‫ن����ە چاوەڕوان����ی دامەزراندن����ی دەوڵ����ەت و‬ ‫نەكۆمەڵگەیەكی پێش����كەوتوو بكەن‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بەش����ێكی بەن����دە بەدادپ����ەروەری بەرامبەر‬ ‫بەژنان"‪.‬‬ ‫سەبارەت بە بەدواداچوونی رێكخراوەكانی‬ ‫بەناوی داكۆكیكردن لەمافەكانی ژنان‪ ،‬بەرای‬ ‫ش����یالن‪ ،‬بەش����ێكی ئەو رێكخراوانە لەجیاتی‬ ‫داكۆكی لەمافەكانی ژنان‪ ،‬حزبایەتی دەكەن‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪33‬‬


‫كـۆمـەاڵیەتی ـ تەندروستی‪ /‬ائ‪ :‬ساڵحی مام عەلی‬

‫چۆن لە رەمەزاندا پێستت دەپارێزی؟‬

‫باشترین خواردنەكان لە رەمەزاندا‬

‫لەرەمەزان���دا بەهۆی نەخواردنەوەی ئاو و هیالكیەوە پێس���ت توش���ی‬ ‫وش���كبوونەوە دەبێت‪ ،‬بەتایبەت ئافرەتان‪ ،‬ك���ە ناتوانن مكیاژ بەكاربهێنن‪،‬‬ ‫بەاڵم بۆ ئەوەی جوانیەكەیان وەك خوی بمێنێ و توش���ی كێشەی پێست‬ ‫نەبن‪ ،‬پێویس���تە ئ���اگاداری خواردن و خواردنەوەكانی���ان بن و پەیڕەوی‬ ‫ئ���ەم خااڵنە بك���ەن‪ .1 :‬خواردنەوەی بڕە ئاوێكی زۆر‪ ،‬بەاڵم بە هێواش���ی‬ ‫ت���ا كات���ی پارش���ێو‪.2 .‬‬ ‫و كەمك���ەم‪ ،‬لەكات���ی رۆژو ش���كاندنەوە‬ ‫لەگەڵ بەكارهێنانی‬ ‫شوشتنی زۆری دەموچاو‪،‬‬ ‫زۆرتری���ن بڕ‬ ‫دژەخۆر‪ .3 .‬خواردنی‬ ‫میوە‪.‬‬ ‫ل���ە س���ەوزە و‬

‫هەندێ���ك خ���واردن جگەلەوەی وادەكەن برس���ی و تینو نەبی‪،‬‬ ‫بۆ تەندروس���تی مرۆڤیش باش و بەس���وودن و كێش���ی لەشیش‬ ‫دادەبەزێنن‪:‬‬ ‫‪ .1‬ماسی‪ :‬كێشی لەش دادەبەزێنێ و ڤیتامینەكانی تێدایە‪.‬‬ ‫‪ .2‬هێلك���ە‪ :‬پرۆتینی تێدایە و لەش بەهێز دەكات و وا لەمرۆڤ‬ ‫دەكات هەست بە تێربوون بكات‪.‬‬ ‫‪ .3‬ماست و شیر و پەنیر‪ :‬رێژەی زۆری كالسیۆم ی تێدایە و‬ ‫كۆلیس���ترۆل كەمدەكاتەوە و كێش دادەبەزێنێت و بەرێژەی ‪70‬‬ ‫‪ %‬چەوریەكان دەتوێنێتەوە‪.‬‬ ‫‪ .4‬خواردن���ی گوێ���ز و ب���ادەم و لیم���ۆ و ش���وتی و كاڵەك و‬ ‫میوەكان بە گشتی‪ ،‬هەم كێش دادەبەزێنن و هەم هەستكردن بە‬ ‫تینویەتی ناهێڵن‪.‬‬

‫‪2015/6/272015/6/27‬‬ ‫‪ 34‬ژمار ‌ه‪28334‬ژمار ‌ه ‪283‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ـ تەندروستی‬

‫ئەو رۆژوەوانانەی فشاری خوێنیان بەرزە جیاكردنەوەی شوێنی خەوتنی مندااڵن‬ ‫ئەو كەس����انەی فشاری خوێنیان بەرزە‪ ،‬پێویستە پێش ئەوەی‬ ‫بەرۆژوو بن س����ەردانی پزیشكی پسپۆر بكەن و پرسی پێبكەن‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر پزیش����ك رێگ����ەی دان‪ ،‬ئەوا پێویس����تە ئ����اگاداری جۆری‬ ‫خ����واردن و خواردنەوەكانی����ان ب����ن و هەموو ش����تێك نەخۆن و‬ ‫نەخۆنەوە لەوانەش‪:‬‬ ‫‪ .1‬دووركەوێت����ەوە ل����ە ترش����یات و گۆش����ت و پەنی����رەكان‪،‬‬ ‫چونكە مادەی سۆدیۆم و كالیسۆمیان زۆر تێدایە و دەبنە هۆی‬ ‫بەرزبوونەوەی فشاری خوێن‪.‬‬ ‫‪ .2‬دووركەوێتەوە لەخواردنەوەی قاوە و كەكا و چای‪ ،‬چونكە‬ ‫هەریەك لەوانە فشاری خوێن بەرزدەكەنەوە‪.‬‬ ‫‪ .3‬جگەرە و نێرگەلە نەكێشێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬زیات����ر گرنگ����ی بدەن بەمی����وە و س����ەوزە و زەاڵتە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەمانە كاریگەریان لەسەر فشاری خوێن نابێت‪.‬‬

‫توێژین����ەوەكان س����ەلماندویانە‪ ،‬خەوتن����ی من����دااڵن لەجێگ����ەی‬ ‫خۆیاندا و بەتەنیا س����ودی زۆری تەندروس����تی و دەروونی هەیە‬ ‫بۆیان‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫‪ .1‬منداڵەكە متمانەی بەخۆی زیاد دەكات و هەركاتێك خەوی‬ ‫ه����ات‪ ،‬لەش����وێنەكەی خۆی����دا دەخەوێ����ت‪ ،‬بێ ئەوەی چ����اوی لە‬ ‫یارمەتی كەس بێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬منداڵەكە ترسنۆك دەرناچێت لەتاركی ناترسێت‪.‬‬ ‫‪ .3‬منداڵەك����ە فێری راهاتن دەبێت لەخەوتن لەش����وێنی خۆی و‬ ‫جێگۆڕكێی شوێنی خەوی نابێت‪.‬‬ ‫‪ .4‬مەترس����ی ئ����ەوە نامێنێ����ت‪ ،‬لەكاتی خەوتنی ل����ەالی دایك و‬ ‫باوكی‪ ،‬لەكاتی خەوتندا بكەوێتە ژێریان و ئازاری پێبگات‪.‬‬ ‫‪ .5‬ب����ە هێمنی و بەئ����ازادی دەخەوێ و دەتوان����ێ بەئارەزووی‬ ‫خۆی بجوڵێت‪.‬‬

‫رێسای ‪ 20‬چركە چیە؟‬ ‫هەندێك ك��ەس كاتێكی زۆر ل��ەب��ەردەم كۆمپیوتەر و ئ��ای پاد‬ ‫و تەنانەت شاشەی مۆبایلەكانیش بەسەر دەب��ەن‪ ،‬ئ��ەم كارەش‬ ‫جگەلەوەی كاریگەری دەبێت لەسەر كۆمەڵێك ئەندامی جەستە وەك‬ ‫مل و شانەكان و ئازاری پشت‪ ،‬بەاڵم لەدوایین توێژینەوەدا ئەوەشی‬ ‫بۆ زیادكراوە‪ ،‬كە ئەم حاڵەتانە هۆكارێكی سەرەكین بۆ توشبوون‬ ‫بەكەمبینی یا كورتبینی‪ ،‬واتە توانای بینینی چاو كز و الواز دەكات‪.‬‬ ‫لەبەر ئەم هۆكارە پسپۆران رێسایەكیان بۆ خۆپاراستن لەو‬

‫كاریگەرییە خراپانە داهێناوە‪ ،‬كە بە رێسای "‪ 20‬چركە" ناسراوە‪.‬‬ ‫ناوەرۆكی رێساكەش دەڵێـت‪ ،‬هەر كەسێك بۆ ماوەی زیاتر لە ‪20‬‬ ‫خولەك كۆمپیوتەر و شاشە ئەلكترۆنیەكانی بەكارهێنا‪ ،‬پێویستە بۆ‬ ‫ماوەی ‪ 20‬چركە چاوەكانی بحەسێنێتەوە‪ ،‬ئەویش بەسەیركردنی‬ ‫خاڵێك كە ‪ 20‬مەتر دوور بێت و بۆ ماوەی ‪ 20‬چركە‪ ،‬ئەم هەنگاوە‬ ‫چ��اوەك��ان ل���ەالوازب���وون و وش��ك��ب��وون��ەوە و نەخۆشیەكانی تر‬ ‫دەپارێزێت‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪35‬‬


‫كـۆمـەاڵیـەتی ـ تەندروستی‬

‫هۆشیاریی تەندروستیی‬

‫هەفتانە د‪.‬ع لەپزێڕین دەینوسێت‬

‫وردە كیسەی هێلكەدان چیە؟‬ ‫هەردوو هێلكەدانی ئافرەت‬ ‫لەتەمەن���ی ‪ 15‬س���اڵیەوە دەس���ت بەكاردەب���ن‪،‬‬ ‫وات���ا هۆڕمۆن���ەكان و هێلك���ە دروس���ت دەكەن‪.‬‬ ‫هۆڕمۆنەكان بریتین لە‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئیسترۆجین‪ ،‬هۆڕمۆنی ژنایەتی‪.‬‬ ‫‪ .2‬پرۆجستیرۆن‪ ،‬هۆڕمۆنی هێلكۆكەی تەواو‪،‬‬ ‫پێی دەڵێن هۆڕمۆنی دووگیانی‪.‬‬ ‫‪ .3‬تیستستیس���رون هۆڕمۆن���ی پیاوان���ە‪،‬‬ ‫بەڕێژەیەكی كەم ئافرەتیش پێویستی پێیەتی‪.‬‬ ‫ئ����ەو س����ێ هۆڕمۆن����ە بە ت����ەرازوو لەس����ەر‬ ‫لەش����ی ئاف����رەت كاردەك����ەن‪ ،‬تاك����و بەجوان����ی‬ ‫س����وڕی مانگان����ەی هەب����ێ و لەناوەن����دی مانگ‬ ‫هێلك����ە دروس����ت بێت‪ ،‬ئینجا ئ����ەو هێلكۆكەیە كە‬ ‫دەردەچێ‪ ،‬ش����وێنەكەی وەك "كیس"ێكی بچوك‬ ‫دەمێنێت����ەوە‪ ،‬ب����ە ئەندازەی ‪2x2‬س����م‪ .‬هۆڕمۆنی‬ ‫پروجس����تیرۆن دروس����ت دەكات‪ ،‬ب����ۆ ئ����ەوەی‬ ‫دیواری روحم ئامادە بكات بۆ س����وڕی مانگانە‪،‬‬ ‫یاخود ئەگەر هاوسەرگیریی كردبوو‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫هێلكەی پیتكراو دامەزرێ و دووگیانی دروست‬ ‫بێت‪ ،‬تاكو وێالش����ەكەی دەس����ت بەكاربێت‪ ،‬ئەو‬ ‫(‪)Corpus‬ـە هەر پرۆجسترون دروست دەكات‪،‬‬ ‫ئینجا كۆرپەلە دروست دەبێ‪.‬‬ ‫چەند ئافرەتێك هەن لەسروشتدا و بە بنەماڵە‬ ‫ئەو پرۆس����ەیەیان رێكوپێك ناب����ێ‪ ،‬هێلكەدانەكە‬ ‫ئیش ن����اكات‪ ،‬چونكە زۆر وردە كیس����ەی هەیە‪.‬‬ ‫رێژەی ئەم ئافرەتانە لەم سەردەمەماندا دەگاتە‬ ‫‪ .%20‬ئەمە بۆچی؟‬ ‫جاران كیس����ی هێلكەدان لەواڵتم����ان ئەوەندە‬ ‫زۆر نەبوو‪ ،‬تەنها لەو كەسانەدا بە دەردەكەوت‪،‬‬ ‫ك����ە بە بنەماڵ����ە دایكی‪ ،‬دایكی باوك����ی‪ ،‬پلكەكانی‬ ‫هەیان����ە‪ .‬ب����ەاڵم چونك����ە ئاف����رەت ج����اران وەك‬ ‫ئێس����تا ژیانیان بەڕێ نەدەكرد‪ ،‬هەر لەجواڵنەوە‬ ‫و كارك����ردن داب����وون‪ ،‬لەكاروب����اری ناوم����اڵ و‬ ‫یارمەتیدان����ی دای����ك و باوكی����ان و بگرە ئیش����ی‬ ‫قورس����تریش‪ ،‬قەڵ����ەوی زۆر ك����ەم ب����وو‪ ،‬ئ����ەو‬ ‫رێژەی����ە لە كیس����ی هێلكەدانیان ی����ان نەبوو‪ ،‬یان‬

‫‪ 36‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫نەدەگەیش����تە ئەو رادەی����ەی كاری����ان تێبكات و‬ ‫تەرازووی لەشیان تێكبچێ‪.‬‬ ‫نیشانەكانی وردە كیسی هێلكەدان‪:‬‬ ‫‪ .1‬مووی دەموچاوی زیاد و رەق دەبێ وەك‬ ‫پیاوان‪.‬‬ ‫‪ .2‬مووی لەش���ی زیاد دەبێ‪ ،‬هەندێكیان وەك‬ ‫پیاو مویان هەیە‪.‬‬ ‫‪ .3‬س���وڕی مانگانگە تێكدەچێ‪ ،‬یان كەمە‪ ،‬یان‬ ‫هەر نییە‪ ،‬ساڵی ‪ 2‬تا ‪ 3‬جار روودەدات‪.‬‬ ‫‪ .4‬هێلكۆك���ە لەناوەندی مان���گ دەرناچێ‪ ،‬واتا‬ ‫توشی كێشەی منداڵ نەبوون دەبێ‪.‬‬ ‫‪ .5‬م���وی پرچ���ی ك���ەم دەب���ێ‪ ،‬بەتایبەت���ی‬ ‫لەپێشەوە‪.‬‬ ‫‪ .6‬قەڵەویەك���ەی بەئەندازەیەك���ە‪ ،‬ناوق���ەدی‬ ‫نامێنێ‪.‬‬ ‫‪ .7‬توش���ی بێ تاقەت���ی دەبێ‪ ،‬دڵتەن���گ دەبێ‪،‬‬ ‫لەبەرئ���ەوەی خواردن زیات���ر دەخوا‪ ،‬بێ ئەوەی‬ ‫هەستی پێبكات‪.‬‬ ‫‪ .8‬م���ادەی ئەنس���ۆلین‪ ،‬ك���ە لەپەنكری���اس‬ ‫دەردەچێ‪ ،‬ئیش���ی خۆی لەسەر خانەكان ناكات‪،‬‬ ‫لەبەرئەوە سوتانی ش���یرنیەكان (كاربۆهیدرات)‬ ‫روون���ادات‪ ،‬ش���ەكر لەن���او خوێ���ن كۆدەبێتەوە‪،‬‬ ‫ئەوەش پێی دەڵێن (شەكرە)‪ .‬جۆری دووەمیشی‬ ‫بەگەورەیی توش���ی بووە‪ ،‬هۆڕمۆنی ئەنس���ۆلین‬ ‫هەیە‪ ،‬بەاڵم لەسەر خانەكان ئیش ناكات‪.‬‬ ‫‪ .9‬ئەگەری توش���بوونی بەنەخۆشی دڵ هەیە‪،‬‬ ‫چونكە دڵەكە قورسایی لەسەرە‪.‬‬ ‫‪ .10‬لەب���ەر قەڵ���ەوی ئ���ەو ئافرەتان���ە هەردەم‬ ‫توش���ی هەوكردنی لەش���یان دەبن بەمیكڕۆب و‬ ‫كەڕوو‪.‬‬ ‫دەستنیشانكردنی ئەم نەخۆشیە‪:‬‬ ‫‪ .1‬بەگفتوگ���ۆ لەگ���ەڵ نەخۆش���ەكە و دایك���ی‬ ‫كچكەیە‪.‬‬ ‫‪ .2‬بە تەماشاكردنی هێلكەدان بەسۆنار‪.‬‬ ‫‪ .3‬پش���كنینی خوێن بۆ هۆڕمۆنەكان و رێژەی‬ ‫شەكرە‪.‬‬

‫‪ .4‬بەراوردكردن���ی كێش���ی لەگ���ەڵ ب���ااڵی و‬ ‫ناوق���ەدی كچەكە‪ ،‬بۆ ئەوەی كە چارەس���ەرمان‬ ‫دەستپێكرد بزانین چۆن سودی لێوەردەگرێ‪.‬‬ ‫چارەسەركردنی‪:‬‬ ‫‪ .1‬تێگەیش���تنی حاڵەتەكە و پشكنینی‪ ،‬نەوەك‬ ‫نەخۆش���یەكی دیك���ەی لەگەڵیداهەبێت (‪Cushing‬‬ ‫‪ )syndrome‬كە ئەوە زۆر كەمە‪ .‬بەاڵم هەیە‪.‬‬ ‫‪ .2‬نەخۆشی شەكرە لە منداڵیەوە‪.‬‬ ‫‪ .3‬نەخۆش���ی گورچیل���ە‪ ،‬كە زۆرجار لەش���ی‬ ‫ئافرەتەك ئەستور دەبێ‪.‬‬ ‫‪ .4‬ه���ەر كاتێ���ك دەستنیش���انی كیس���ەكانی‬ ‫هێلك���ەدان ك���را و رێژەی���ان ل���ە ‪ 9‬ت���ا ‪ 11‬ب���وو‪،‬‬ ‫هێلكەدانەكە گ���ەورە بووبوو‪ ،‬واتا (نۆرماڵ ‪3x4‬‬ ‫س���م)‪ ،‬ئەو حاڵەت���ە دەگاتە (‪ 10x12‬س���م)‪ ،‬ئەوە‬ ‫كیس���ـە و دەب���ێ نەخۆش���ەكە دڵنی���ا بكەینەوە و‬ ‫ئامۆژگاری بكەین‪.‬‬ ‫ئامۆژگاریەكان‪:‬‬ ‫‪ .1‬دابەزاندنی كێشی لەش بە كەمخواردن‪.‬‬ ‫‪ .2‬رۆیشتنی رۆژانە ‪ 2‬كاتژمێر‪.‬‬ ‫‪ .3‬جۆری خواردنەكەی بگۆڕی‪ ،‬قەت خواردنی‬ ‫دەرەوە نەخ���وات‪ ،‬چونكە چەوری���ە خراپەكان و‬ ‫خواردنی بەسەرچووی تێدایە‪.‬‬ ‫‪ .4‬حەب���ی دەدەین���ێ تاك���و رێژەی ش���ەكرەی‬ ‫داب���ەزێ‪ ،‬زۆر لەئافرەت���ان تەنه���ا بەدابەزین���ی‬ ‫كێش���ی لەشیان س���وڕی مانگانەیان دەگەڕێتەوە‬ ‫و موەكانی���ان سس���ت دەبێ و دەرونی���ان ئارام‬ ‫دەبێ‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئافرەتەكە چاوەڕوان���ی منداڵ بوو‪ ،‬بۆ‬ ‫م���اوەی ‪ 6‬مان���گ بەو چارەس���ەرانەی باس���مان‬ ‫ك���رد دووگی���ان نەب���وو‪ ،‬لێ���رەدا ئامۆژگاریم���ان‬ ‫ئەوەی���ە ب���ە الیرۆس���كۆپ هێلكەدانەكەی بچوك‬ ‫بكەینەوە بەكردنەوەی ئەو كیس���ۆكانە بەئامێری‬ ‫تایبەت‪ .‬شوێنە رەقەكانی هێلكەدان و پەنجەرەی‬ ‫لێبكەین���ەوە‪ .‬تاكو هێلكۆكە بە ئاس���انی دەربچێ‪،‬‬ ‫بەهیچ جۆرێك نابێ هێلكەدان بسوتێندرێت‪ ،‬تەنها‬ ‫مەگ���ەر ئامێ���ری لێزەری تایبەت ب���ۆ كردنەوەی‬ ‫پەنجەرە لەسەر هێلكەدانە هەبێت‪.‬‬ ‫نەش���تەرگەری كردنەوەی س���ك ب���ۆ البردنی‬ ‫كیس���ۆكەكان زۆر هەڵەی���ە‪ ،‬چونك���ە كاریگ���ەری‬ ‫خراپی لەس���ەر تەندروستی و دوارۆژی كچەكە‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫وردە كیس���ی هێلكەدان نەخۆشی نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دیاردەیە‪ ،‬لە رێژەیەكی ژناندا هەیە‪ ،‬بە بنەماڵەیە‪،‬‬ ‫زۆر لەنەخۆش���ەكان تەنیا ب���ە رجیم و وەرزش‬ ‫س���وڕی مانگانەی���ان گەڕاوەتەوە و منداڵیش���ان‬ ‫بووە‪ .‬ئەگ���ەر چارەس���ەری نەكەین‪ ،‬نەخۆش���ی‬ ‫شەكرە و دڵی بەدوادا دێت‪ ،‬كەواتە نەخۆشیەكە‬ ‫بەهاوكاری پزیشك بەچەند دەرمانێك چارەسەر‬ ‫دەكرێ‪.‬‬


‫ه ــون ــەری‬ ‫سەرپەرشتیار‪ :‬زانا دڵشاد دزەیی‬

‫كۆمسای‪:‬‬

‫(زرمە)م لێ كۆپی مەكەن‬ ‫سپۆنسەرم نیە!‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪37‬‬


‫هونەری‬

‫ائزەر قوبادی بۆ سڤیل‪:‬‬

‫مانای گۆرانیەكانم لەوە قوڵترە‬ ‫تەنیا سەما و هەڵپەڕكێی‬ ‫لەگەڵ بكرێت‬ ‫لەمنداڵیەوە حەزم لە‬ ‫گۆرانیەكانی كەریم‬ ‫كابان و تەحسین تەها و‬ ‫قادر كابان و مەرزیە بووە‬

‫من مرۆڤێكی سەرشێت‬ ‫و توندم لەكاركردندا‪،‬‬ ‫بۆیە بەردەوام براكەم‬ ‫پێمدەڵێ ائگاداری‬ ‫تەندروستی و ائرام��یی‬ ‫دەروونی خۆت بە‬ ‫‪ 38‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫بەهمەنی برام منی‬ ‫بەهونەرمەندی‬ ‫بەناوبانگی فارس "ائرش"‬ ‫ناساند و هاوكاری كردم‬

‫لە هەولێر خەرجی كاری‬ ‫هونەر��یی زۆر گرانە‪،‬‬ ‫لە ئەمریكا نیوەی ئەو‬ ‫پارەیەی تێدەچێت‬

‫ئازەر قوبادی‪ ،‬خوش���كی هەردوو دەرهێنەری سینەمایی‬ ‫كورد بەهمەن قوب���ادی و بەتین قوبادییە‪ ،‬بەاڵم ئەو وەكو‬ ‫براكانی نەبوو بەدەرهێنەر و فیلمس���از‪ ،‬بەڵكو ئەو عاشقی‬ ‫گۆرانیە و ئێس���تاش خاوەنی ش���ەش گۆرانی و سێ كلیپی‬ ‫باڵوكراوەی���ە‪ ،‬لەم چاوپێكەوتنەی لەگەڵ (س���ڤیل) بەوردی‬ ‫باسی خۆی و خانەوادەكەی و كارە هونەرییەكانی دەكات‪.‬‬

‫زانا دڵشاد دزەیی‬


‫هونەری‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪39‬‬


‫هونەری‬

‫ح���ەزی گۆرانی و مۆس���یقات چۆن‬ ‫لەال دروست بوو؟‬ ‫ئازەر قوب���ادی‪ :‬ئەوەی لەبیرم���ە لەتەمەنی‬ ‫‪ 12‬س���اڵیمەوە هەمیش���ە دەم بەگۆرانی بووم‬ ‫و گۆرانییەكانی كەریم كابان و تەحسین تەها‬ ‫و ق���ادر كابان و مەرزیەم زۆر پێخۆش���بووە‪.‬‬ ‫دوای ئ���ەوەی پێن���ج س���اڵ لەمەوب���ەر یەكەم‬ ‫گۆرانیی���م باڵوك���ردەوە‪ ،‬هاوڕێیەكی ئەوكاتی‬ ‫قوتابخان���ەم پێیگوت���م‪ :‬ئ���ازەر لەكۆتای���دا ئەو‬ ‫كارەتكرد ك���ە حەزت پێدەك���رد‪ ،‬منیش زۆرم‬ ‫بەالوە س���ەیر بوو ل���ە منداڵی���ەوە نەمبینیبوو‪،‬‬ ‫چۆن دەزانێ حەزم لەگۆرانی بووە؟ لێمپرسی‬ ‫چ���ۆن دەزانی؟ گوتی ئەی لەبی���رت نایەت كە‬ ‫لەقوتابخان���ە دەگەڕاین���ەوە بۆ ماڵ لێمپرس���ی‬ ‫ئ���ازەر كە گەورە بوویت ح���ەز دەكەیت ببیتە‬ ‫چ���ی‪ ،‬وامدەزان���ی ئێس���تا دەڵێ���ی دكت���ۆر یان‬ ‫موهەندی���س‪ ،‬كەچی تۆ گوتت حەز دەكەم ببم‬ ‫بەگۆرانیبێژ‪ .‬ئیتر من ناڕەحەت بووم كە بیرم‬ ‫ل���ەم قس���ەیەی هاوڕێكەم دەك���ردەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫لەتەمەنی ‪ 12‬س���اڵیەوە حەزم لەگۆرانی بووە‬ ‫كەچ���ی ت���ازە لەتەمەنێك���ی گەورەوە دەس���تم‬

‫بەهمەنی برام‬ ‫هەمیشە هاوكاریم‬ ‫دەكات‬ ‫پێك���ردووە‪ ،‬ئەویش لەبەر چەند هاوكارێك كە‬ ‫لەئێران ئەوكات بۆمن لەبارنەبوو گۆرانی بڵێم‬ ‫و هاتم بۆ ئەمەری���كا‪ ،‬لێرەش ژیانێكی نوێ و‬ ‫لەس���ەرەتاوە دەس���تم پێكرد‪ ،‬هاوسەرەكەشم‬ ‫لەبواری موزیكدا نییە تاوەكو هاوكاریم بكات‪،‬‬ ‫دوات���ر دوو منداڵ���ی دووانەم ب���وو (ئاتەش و‬ ‫ئاش���وور) ئەویش بەرپرس���یاریەتییەكی دیكە‬ ‫ب���وو‪ ،‬ئیتر بی���ری ماڵەوەم دەك���رد و بێتاقەتی‬ ‫كوردس���تان ب���ووم‪ ،‬لەبەرئ���ەوە دوو س���اڵ‬ ‫هاتمەوە بۆ هەولێر نیش���تەجێ بووم‪ ،‬ئەوە بۆ‬ ‫من شانس���ێكی باش بوو‪ ،‬ئیحساس���ی كوردی‬ ‫هات���ە ن���او دەروون���م و زانیم ك���ە حەزدەكەم‬ ‫بەك���وردی گۆرانی بڵێم‪ ،‬ئەوە بوو پێنج س���اڵ‬ ‫لەمەوبەر یەكەم كارم لەهەولێر دەستپێكرد‪.‬‬ ‫ك���ێ لەرووی تێكس���ت و موزیكەوە‬ ‫هاوكاری كردی؟‬ ‫ئازەر قوبادی‪ :‬ئەوكاتە من داوام لەبەهمەن‬ ‫قوب���ادی برام كرد هاوكاریم بكات‪ ،‬ئەویش كە‬ ‫هەمیشە یارمەتیدەری من و خوشكەكانی ترم‬ ‫ب���ووە و یارمەتیدەری ت���ەواوی خانەوادەكەم‬

‫‪ 40‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫ب���ووە‪ ،‬گوتی‪ :‬باش���ە هاوكاریت دەك���ەم‪ .‬منی‬ ‫بەهونەرمەن���دی بەناوبانگ���ی ف���ارس "ئارش"‬ ‫ناس���اند‪ ،‬ئەوی���ش بەڵێنی���دا گۆرانییەك���م ب���ۆ‬ ‫دروس���ت بكات‪ .‬رۆش���تم بۆالی ئەو لەسوید‪،‬‬ ‫لەستۆدیۆیەكەی ئەو گۆرانییەكەمان تۆماركرد‪،‬‬ ‫ئەگەر بەهمەن‪ ،‬ئارش���ی نەناسیبوایە‪ ،‬من قەت‬ ‫نەمدەتوان���ی لەگەڵ ئ���ارش كار بكەم‪ ،‬چونكە‬ ‫ئارش لەناو مۆسیقای فارسیدا گەورەیە و بۆ‬ ‫هەموو كەس كارناكات‪ ،‬ئیتر ئەوە یەكەم كارم‬ ‫بوو لەگ���ەڵ ئارش‪ .‬چەن���د گۆرانییەكی دیكەم‬ ‫لەگەڵ هاوڕێیەكی ئارش لەس���وید س���ازكرد‪،‬‬ ‫دانەیەك���ی دیكەم ئەمریكیەك بۆی س���ازكردم‬ ‫بەن���اوی (بۆن���ی ب���اران)‪ .‬ئێس���تا س���ەرجەم‬ ‫بەرهەمەكانم ‪ 6‬گۆرانییە‪.‬‬ ‫گۆرانیگوتن الی تۆ تەنیا حەزە؟‬ ‫ئازەر قوبادی‪ :‬ئێستا ئینتەرنێت و ئامرازی‬ ‫گوزارش���تكردن گەلێك زۆرن‪ .‬م���ن كە منداڵ‬ ‫بووم تەنیا دەمویست دەروونی خۆم دەرخەم‬ ‫و گۆرانی بڵێم و هاوار بكەم‪ ،‬ئەو فش���ارانەی‬ ‫ل���ەرووی كۆمەاڵیەتی���ەوە لەناو ئێم���ەدا‪ ،‬بوو‬ ‫بەتایب���ەت لەناو ژن���ان و كچاندا‪ ،‬دەمویس���ت‬ ‫بەدەنگێكی بەرز بەگۆرانی دەریبڕم‪ .‬ئێستاش‬ ‫لەناو ش���یعری گۆرانیەكانم مانای قوڵی ژیان‬ ‫و كێشە كۆمەاڵیەتیەكان و مەسەلەی سیاسی‬ ‫و ژن���ان رەنگیداوەتەوە‪ ،‬بەتایبەت من ئێس���تا‬ ‫هەم دایكم و هەم هاوسەرم‪ ،‬خوشكم‪ ،‬كوردم‪،‬‬ ‫ئێرانی���م‪ ،‬ئەمەریكایی���م‪ ،‬ئەزموون���ی غوربەتم‬ ‫هەی���ە‪ ،‬هەم���وو ئەوان���ە لەن���او گۆرانییەكان���م‬ ‫دەردەكەوێت‪ ،‬ئەگەر هەر كەسێك لەیانەیەكی‬ ‫شەوانەدا یا لەهەر ش���وێنێك بەگۆرانییەكانی‬ ‫من خەریكە رەقس دەكات هەڵدەپەڕێ و شایی‬ ‫دەكات‪ ،‬دەبێت باش���تر گ���وێ بگرێت بزانێ كە‬ ‫من خەریكم قسەیەكی قوڵتر لەوە دەكەم‪.‬‬ ‫تۆ ئەگەر ‪ 20‬س���اڵ زووتر دەس���تت‬ ‫بەگۆران���ی بكردایە دەتتوانی لەرووی ناوبانگ‬ ‫و فراوانی كارەكانتەوە ئازەرێكی دیكە بیت؟‬ ‫ئ���ازەر قوب���ادی‪ :‬وای���ە‪ ،‬زۆرج���ار لەگ���ەڵ‬ ‫هاوس���ەرەكەم قس���ە دەكەم‪ ،‬پێمدەڵێت ئازەر‬ ‫ئەگەر تۆ ئەو وەختە دەس���تت پێبكردایە‪ ،‬ئەم‬ ‫ش���یعرەت نەدەگوت و ئەم ئاوازەت نەدەگوت‬ ‫و ئ���ەم كلیپ���ەت نەدەك���رد‪ ،‬ئ���ەم ئیحس���اس‬ ‫و گرنگیی���ەی ئێس���تا بەكارەكانت���ی دەدەی���ت‬ ‫ل���ەرووی تێكس���ت و ئاواز و كلیپ���ەوە‪ ،‬رەنگە‬ ‫ئ���ەوكات بەو قوڵی���ەوە وەرمنەگرتبایە‪ ،‬رەنگە‬ ‫هاوس���ەرەكەم راس���ت ب���كات‪ ،‬م���ن ئ���ەوكات‬ ‫كچێك���ی تەم���ەن ‪ 20‬س���اڵەی جوانكیلە بووم‪،‬‬ ‫كە ش���تێك نازانێ و قواڵییەك���ی لەژیاندا نییە‪،‬‬ ‫تابتوانێ لەن���او گۆرانییەكانی دەریببڕێت‪ ،‬من‬ ‫ئێستا ئەزموونی غوربەت و شەڕ و ناخۆشیم‬

‫هیچ پەیوەندیەكی‬ ‫نزیك لەنێوان بەهمەنی‬ ‫قوبادی و هێلی لوڤدا نیە‬ ‫بینیووە‪ ،‬بۆ نموون���ە لەبەرچاوی خۆم خاڵ و‬ ‫مام ك���وژراون و بریندارب���وون‪ ،‬ئاوارەبوونی‬ ‫ك���ورد و كێش���ەی ژن لەن���او كۆمەڵگایەك���ی‬ ‫پیاوس���االرییمدا بینی���وە‪ ،‬بۆی���ە هەندێكج���ار‬ ‫پێموایە زووتر دەس���تم پێكردایە باش���تر بوو‪،‬‬ ‫هەندێجاریش دەڵێم نائێستا باشترە لەبەر ئەو‬ ‫شتانەی باسم كرد‪.‬‬ ‫بۆچ���ی گۆرانییەكان���ت ئاوازی���ان‬ ‫شادییە‪ ،‬بەاڵم مانای خەم دەدەن؟‬ ‫ئ���ازەر قوبادی‪ :‬من كاتێك گۆرانی ش���ادیم‬ ‫گوت���ووە مەبەس���تی م���ن تەنیا ئ���ەوە نەبووە‬ ‫گوێگ���ر بەبیس���تنی گۆرانییەكان���م هەڵپەڕێ���ت‬ ‫و برەقس���ێت‪ .‬رەنگ���ە مان���ای خەمناك���ی‬ ‫گۆرانیەكانیش���م لەدایكم���ەوە فێربووب���م‪ ،‬ئەو‬ ‫ك���ە برایەكی لەدەس���تدا‪ ،‬هەمیش���ە بەگریان و‬ ‫خەمەوە گۆرانی بۆ براكەی دەگوت‪.‬‬ ‫ئ���ەوە ك���ە خوش���كی دەرهێن���ەری‬ ‫ناسراو بەهمەنی قوبادیت‪ ،‬كارئاسانی بۆ كارە‬ ‫هونەریەكانت نەكردووە؟‬ ‫ئازەر قوبادی‪ :‬من و خوش���كەكەم و دایكم‬ ‫هەرچ���ی داوابكەی���ن بەهمەن���ی ب���رام دەڵێ���ت‬ ‫بەسەرس���ەر و بەس���ەرچاو‪ ،‬لەه���ەر بوارێكدا‬ ‫بێ���ت یارمەتیم���ان دەدات‪ ،‬هەروەه���ا لەبواری‬ ‫موزی���ك زۆر یارمەن���ی من���ی داوە و خەڵك���ی‬ ‫بەم���ن ناس���اندووە و ئامۆژگاری���م دەكات‪،‬‬ ‫ئەوی���ش بی���روڕای م���ن لەس���ەر كارەكان���ی‬ ‫وەردەگرێ‪ .‬هەروەها ب���را بچووكەكەم بەتین‬ ‫بەهەمانش���ێوە‪ ،‬هەموومان ئاوا بەیەكەوە قسە‬ ‫دەكەین و هەماهەنگی دەكەین‪ .‬بەهمەنی برام‬ ‫بەجۆرێكە‪ ،‬ئەس���ڵەن ئەگەر من خوشكی بم و‬ ‫گۆرانی منی پێخۆش نەبێ‪ ،‬ناڕوات گۆرانی من‬ ‫لەسەر پەیجی فەیس���بووكەكەی باڵوبكاتەوە‪.‬‬ ‫ن���ە بەتین و نە بەهمەن ئ���ەم كارە ناكەن‪ .‬لەم‬ ‫شەش گۆرانییەی من‪ ،‬بەهمەنی برام یەك دانە‬ ‫گۆرانی لەس���ەر فەیسبووكەی باڵوكردۆتەوە‪،‬‬ ‫ئەوی���ش گۆران���ی (دڵ���ە ش���كاوەكان)ـە‪ .‬بۆیە‬ ‫دەڵێ���م بەڵێ بەهمەن یارمەتی���م دەدات‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئ���ەو نەبوای���ە ئەس���ڵەن نەمدەتوان���ی دەس���ت‬ ‫بەگۆرانیگوتن بكەم‪.‬‬ ‫ئامۆژگاری ئەو بۆ تۆ چییە؟‬ ‫ئ���ازەر قوب���ادی‪ :‬هەم���ووكات دەڵ���ێ تكایە‬ ‫ئازەر خەفەت لەكارەكان���ت نەخۆیت و نەبێتە‬ ‫ه���ۆی پیربوون���ت‪ ،‬چونك���ە دەزانێ���ت ج���اری‬


‫هونەری‬

‫واهەب���ووە ئەوەن���دە توڕە و س���ەرقاڵ بووم‪،‬‬ ‫قسەكردنم لەگەڵ هەموویان وەستاندووە‪ .‬ئەم‬ ‫چەند س���اڵەی كاركردنم بۆ من زۆر س���ەخت‬ ‫و ق���ورس ب���ووە‪ .‬ب���ۆ نموونە بەهمەن���ی برام‬ ‫بۆ ئەوەی من خۆش���حاڵ ب���كات‪ ،‬دەڵێ ئەمڕۆ‬ ‫قس���ەم لەگەڵ ئ���ارش ك���ردووە‪ ،‬خەریكە ئەم‬ ‫كارەت بۆ دەكات و لەگەڵ فالن كەس قس���ەم‬ ‫كردووە بۆ ئەوەی كلیپەكەت بۆ بكات‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو دەزانێ مرۆڤێكی لەس���ەرم و سەرش���ێتم‬ ‫و لەكارك���ردن تون���دم‪ ،‬ئامۆژگاری ئەو بۆ من‬ ‫ئەوە بووە‪ ،‬ئارام بم و ئاگارداری تەندرس���تی‬ ‫و دەروون���ی خۆم بم‪ .‬بەاڵم م���ن ئارام نیم‪ .‬تا‬ ‫ئ���ەو گوتی یەك‪ ،‬من س���ێ دان���ەم ئامادە كرد‪،‬‬ ‫تا گوتی ئێس���تا كاتی دانەیەكی ترە‪ ،‬من س���ێ‬ ‫دانەی ترم دروست كرد‪.‬‬ ‫ل���ەرووی مادی���ەوە ك���ێ هاوكاریت‬ ‫دەكات؟ پشت بەسپۆنسەر دەبەستیت؟‬ ‫ئ����ازەر قوبادی‪ :‬لەگۆرانی یەكەمم بەهمەنی‬ ‫ب����رام ه����اوكاری ك����ردم‪ .‬هەروەه����ا كوڕێكی‬ ‫ئێرانی لەفەرەنسا سێ دانە گۆرانی دیكەی بۆ‬ ‫ئام����ادە كردم‪ ،‬بوون بەچ����وار گۆرانی‪ ،‬دەبوو‬ ‫من بڕۆم بۆ فەرەنس����ا ئ����ەم گۆرانیانە تۆمار‬ ‫بك����ەم و كلیپیان ب����ۆ بكەم‪ ،‬بیرم ك����ردەوە نە‬ ‫م����ن و نەهاوس����ەرەكەم پارەم����ان نییە‪ ،‬من و‬ ‫بەهمەن����ی ب����رام لەتوركیا بەیەكتر گەیش����تین‬ ‫لەفڕۆكەخان����ە‪ ،‬ب����ە بەهمەن����م گ����وت ئەگ����ەر‬ ‫لەگەڵ پارێزگای هەولێر قس����ە بكەم لەپاركی‬ ‫ش����اندەدەر و من����ارە گۆران����ی كوردس����تان‬ ‫كلی����پ بكەم‪ ،‬بەڵكو سپۆنس����ەرم بك����ەن؟ ئەو‬ ‫گوت����ی ئەوە بیرۆكەیەكی باش����ە و كاك تاهیر‬ ‫عەبدوڵاڵ دەناسم‪ ،‬هەم ئەو لەگەڵ كاك تاهیر‬ ‫قس����ەی كرد و هەم خۆم رۆیشتم بۆالی‪ ،‬لەم‬ ‫دانیش����تنەدا ئ����ەوان رەزامەندی����ان دا و بوونە‬ ‫سپۆنس����ەرم و ب����ەم هاوكاری����ەی پارێ����زگای‬ ‫هەولێر هەر چ����وار گۆرانیم تۆماركرد‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەراس����تی لە هەولێر خەرجی كاری هونەریی‬ ‫زۆر گرانە‪ ،‬ئەگەر ئەم دوو كارەم لەئەمەریكا‬ ‫بكردای����ە نی����وەی ئ����ەو پ����ارەی تێدەچ����وو كە‬ ‫لەهەولێ����ر خەرجم ك����رد‪ .‬بەاڵم ك����ە كلیپەكان‬ ‫ت����ەواو ب����وون‪ ،‬من لێی����ان را زی نەبووم‪ ،‬من‬ ‫چاوەڕێ بووم كارەكە زۆر جوانتر دەربچێت‬ ‫و الی پارێ����زگاری هەولێ����ر س����ەربەرز بم و‬ ‫هەر كەسێك سەیری بكات و بڵێ واو هەولێر‬ ‫جوانە و پێویس����تە گۆران����ی كوردی ئاوا بێت‪.‬‬ ‫لەئێستاشدا هیچ یارمەتیەكەم نییە و ئەگەریش‬ ‫كاری نوێم هەبێ پێویس����تە سپۆنس����ەر هەبێ‬ ‫و كەس����ێك یارمەتیم ب����دا‪ ،‬ئەگەرنا من پارەی‬ ‫ئەوەم نییە‪.‬‬ ‫پێتخۆشە كوڕ و كچەكەت (ئاشوور‬

‫و ئاتەش) لەداهاتوودا ببن بەهونەرمەند؟‬ ‫ئ����ازەر قوب����ادی‪ :‬بێگومان من ئ����ارەزووم‬ ‫ئەوەی����ە منداڵەكان����م كاری هون����ەری بك����ەم‪،‬‬ ‫بەتایب����ەت لەب����واری گۆران����ی و س����ینەمادا‪.‬‬ ‫هەردووكیان لەئێس����تاوە بەه����رەی هونەریان‬ ‫تێدای����ە‪ ،‬كچەك����ەم زۆر جوان وێنەدەكێش����ێ‪،‬‬ ‫هەركەس����ێك س����ەیری وێنەكان����ی دەكات‬ ‫ب����اوەڕ ناكات ئ����ەم منداڵە كێش����اویەتی‪ ،‬ئینجا‬ ‫هەردووكیان س����ەیرم دەكەن كاتێك لەماڵەوە‬ ‫راهێنانی دەنگ دەكەم و گۆرانی دەڵێم‪ ،‬ئەوان‬ ‫دەڵێ����ن دایە ئاوا ن����ا ئارامتر بخوێن����ە‪ ،‬دەنگت‬ ‫ب����ەرز نەكەیتەوە‪ ،‬كاتێ����ك دەنگم بەرزدەكەوە‬ ‫منداڵ����ەكان دەقیژێنن دەڵێ����ن ئاوانا‪ ،‬واملێهاوە‬ ‫كە راهێنان����ی دەنگم دەكەم و‬ ‫دەمەوێ����ت دەنگ����م بەرز‬ ‫بكەم����ەوە‪ ،‬دەچ����م ب����ۆ‬ ‫ش����وێنێك منداڵ����ەكان‬ ‫گوێیان لەدەنگی من‬ ‫نەبێت‪.‬‬ ‫نهێن���ی‬ ‫پەیوەندی بەهێزی‬ ‫هێل���ی‬ ‫نێ���وان‬ ‫ل���وڤ و بەهمەنی‬ ‫قوبادی چییە؟‬ ‫ئ���ازەر قوبادی‪:‬‬ ‫ن���ا نێوانیان نییە‪ ،‬من‬ ‫لەبیرم���ە یەكەمج���ار‬ ‫ك���ە بەتینی ب���رام رۆڵی‬ ‫كچەك���ەی لەفیلمەكەی���دا‬ ‫دان���ا لەبێخم���ە‪ ،‬دوو دانە‬ ‫دەستنیش���ان‬ ‫كچی���ان‬ ‫ك���ران ب���ۆ ئ���ەم رۆڵ���ە‪،‬‬ ‫یەكێكیان هێل���ی لوڤ بوو‪،‬‬ ‫ئەویت���ر كچێك���ی دیكە بوو‬ ‫لەئەڵمانیاوە هاتبوو‪ ،‬لەمنیان‬ ‫پرس���ی كامیان پێباش���ترە؟‬ ‫راس���تی من كچەك���ەی ترم‬ ‫پێباش���تر بوو‪ ،‬دواتر گوتیان‬ ‫ئاخ���ر لەب���ەردەم كامێر زۆر‬ ‫باش نیی���ە‪ ،‬ناچاربوون هێلی‬ ‫لوڤ هەڵبژێرن‪ ،‬بۆ فیلمەكەی‬ ‫دیك���ەش بەهمەن خەریك بوو‬ ‫لەسەر چەند كوردێك كاربكات‪،‬‬ ‫كە ئازاردراون لەشەڕدا‪ ،‬هێشتا‬ ‫خ���ۆم فیملەك���ەم نەبینی���ووە‪،‬‬ ‫نازان���م ئەو كچ���ە رۆڵی چییە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەوەی م���ن ئاگاداربم‬ ‫هی���چ پەیوەندییەك���ی نزیك‬ ‫لەنێوانیاندا نییە‪.‬‬

‫ئەوانەی لەگەڵ‬ ‫گۆرانیەكانی من سەما‬ ‫دەكەن و هەڵدەپەڕن‪،‬‬ ‫دەبێت باشتر گوێی بۆ‬ ‫بگرن و بزانن خەریكم‬ ‫قسەیەكی قوڵتر دەكەم‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪41‬‬


‫هونەری‬

‫سۆران ئیبراهیم دەچێتە مۆسكۆ‬

‫میكائیل‪ :‬بە خۆشەویستی‬ ‫هاوسەرگیرییمان كرد‬ ‫سڤیل‪ :‬زانا دزەیی‬ ‫هونەرمەن���دی گۆرانیبێ���ژ "میكائی���ل" دوای باڵوبوونەوەی‬ ‫وێن���ەی خۆی و هاوس���ەرە تازەك���ەی‪ ،‬بە(س���ڤیل)ـی راگەیاند‬ ‫"ئێمە بەخۆشەویستی بەیەك گەیشتین"‪.‬‬ ‫وێنەیەكی میكائیل و هاوسەرە تازەكەی لەتۆری كۆمەاڵیەتی‬ ‫فەیسبووك بەشێوەیەكی خێرا باڵوبوویەوە‪ ،‬كە هاوسەرەكەی‬ ‫خانمێكی رۆژهەاڵتی كوردستانە‪ .‬ئەم هاوسەرگیرییەش دوای‬ ‫ئەوەی دێت‪ ،‬كە میكائیل چەند س���اڵێكە لەهاوس���ەری یەكەمی‬ ‫جیابۆتەوە‪.‬‬ ‫لەوبارەیەوە میكائیل تایبەت بۆ (سڤیل) راگەیاند "ماوەیەك‬ ‫لەگەڵ هاوس���ەرە تازەك���ەم پەیوەندی خۆشەویس���تی و زۆر‬ ‫خاڵ���ی هاوب���ەش لەنێوانماندا هەب���وو‪ ،‬ئەوەش وایك���رد زیاتر‬ ‫لەیەكتر نزیك ببینەوە و لەكۆتاییدا بڕیاری زەواجمان دا"‪.‬‬ ‫هەروەه���ا لەب���ارەی كاری هون���ەری گوتیش���ی "لەگ���ەڵ‬ ‫هونەرمەن���د هەڵكەوت زاهیر خەریكی چەند كارێكی گەورەین‬ ‫بەیەك���ەوە ئەنجامی دەدەین و یەكێك ل���ەم كارانە بەمنزیكانە‬ ‫باڵو دەكەینەوە"‪.‬‬

‫‪ 42‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫پشتیوان‬ ‫فیلم���ی "ئافرەتی ژیانم" لەدەرهێنان���ی دەرهێنەری بولگاری‬ ‫"ئەنتۆن���ی دۆنش���یف" و ل���ە نواندن���ی "س���ۆران ئیراهیم" وەك‬ ‫پاڵەوان���ی س���ەرەكی‪ ،‬بەش���داری لەفیس���تیڤاڵی نێودەوڵەت���ی‬ ‫سینەمای مۆسكۆدا دەكات‪.‬‬ ‫فیلم���ی "ئافرەت���ی ژیان���م" بەرهەمی هاوبەش���ی بولگاری و‬ ‫كوردییە و لەكوردس���تانیش وێنەگیراوە‪" .‬شاخەوان ئیدریش"‬ ‫بەڕێوەب���ەری بەرهەمی الیەنی كوردس���تان ب���ووە و فیلمەكە‬ ‫بەدۆب�ل�اژی كوردی و بولگاری نیش���ان دەدرێ���ت‪ ،‬كە خانمە‬ ‫ئەكتەری كورد هێرۆ حەسەنزادە دۆبالژی كوردی كردووە‪.‬‬

‫مەملەكەتی مێروولەكان بە ئەكتەری‬ ‫خۆبەخش بەرهەههات‬ ‫پشتیوان‬ ‫وێنەگرتن���ی فیلم���ی س���ینەمایی ك���وردی "مەملەكەت���ی‬ ‫مێروول���ەكان" كۆتایی هات‪ ،‬ك���ە ئەكتەرەكانی بەش���ێوەیەكی‬ ‫خۆبەخشانە كاریان تێدا كرد‪.‬‬ ‫فیلم���ی مەملەكەت���ی مێرول���ەكان لەس���ناریۆ و دەرهێنان���ی‬ ‫عەدنان عوسمانە و هەفتەی رابردوو وێنەگرتنی كۆتایی هات‪،‬‬ ‫كە كۆمەڵێك هونەرمەندی كوردس���تان خۆبەخش���انە كاریان‬ ‫تێ���دا كرد‪ .‬فیلمەكە باس لەش���ەڕی داعش و خۆڕاگری خەڵكی‬ ‫شەنگاڵ و رفاندنی ئافرەتانی كوردی ئێزیدی دەكات‪.‬‬ ‫دەهێن���ەری فیلمەك���ە ب���ە (س���ڤیل)ـی راگەیان���د "هەرچەندە‬ ‫قەیران���ی دارای���ی هەی���ە و كاری هون���ەری وەس���تاوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەك���و خۆشەویس���تیم بۆ س���ینەمای كوردی و هەس���تكردن‬ ‫بە بەرپرس���یاریەت لەئاس���ت ب���ەم بارودۆخەی كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئەم فیلمەم دروس���ت كرد‪ .‬س���وپاس بۆ ئ���ەو هونەرمەندانەی‬ ‫خۆبەخشتانە بەشداریان تێدا كرد"‪.‬‬


‫هونەری‬

‫كۆمسای‪:‬‬

‫(زرمە)م لێ كۆ�پی مەكەن سپۆنسەرم نیە!‬ ‫سڤیل‪ :‬زانا دزەیی‬ ‫گۆرانیبێژی رۆژهەاڵتی كوردس���تان كۆسای ئەلبوومە تازەكەی‬ ‫بەن���اوی "زرم���ە" باڵوك���ردەوە و داواش لەهەواداران���ی دەكات‬ ‫ئەلبوومەكەی لێ كۆپی نەكەن‪.‬‬ ‫كۆمسای لەلێدوانێكیدا بۆ (سڤیل) گوتی "ئەلبومی تازەم‬ ‫ب���ە ن���اوی (زرمە) كەوت���ە ب���ازاڕەوە‪ ،‬لەس���ەنتەرەكانی‬ ‫كوردس���تان باڵۆكراوەت���ەوە‪ ،‬بۆی���ە ئەم ن���اوەم بۆی‬ ‫هەڵب���ژارد‪ ،‬چونك���ە تراكێ���ك لەم ئەلبووم���ە بەناوی‬ ‫(زرمە)یە‪ ،‬كە نامەی ش���ەهیدێكی جوانەمەرگە بۆ‬ ‫ئێمە‪ .‬هیوادارم هەوادارانم بەدڵیان بێت "‪.‬‬ ‫هەروەها كۆمسای گوتیشی "كۆپی مەكەن‪،‬‬ ‫دیس���ان سپۆنس���ەرم نەب���ووە و ب���ۆ خ���ۆم‬ ‫هەم���وو ئیش���ەكانیم ك���ردووە‪ .‬م���ن هەر‬ ‫بەردەوامم‪ ،‬هەرچەند دەزانم هەوادارانی‬ ‫من پشتگیریم دەكەن و كۆپی ناكەن"‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪43‬‬


‫رەنــگاوڕەنـ ــگ‬

‫كۆشكە قەشەنگەكەی بەریتانیا مەترسی لەسەرە‬ ‫كەوتۆتە داوی‬ ‫ملیاردێرێكی ئوسترالی‬ ‫دوای ئ����ەوەی خانمە گۆرانیبێژی ئەمریكی‬ ‫"ماری����ا كاری" ب����ە ش����ێوەیەكی فەرم����ی لە‬ ‫هاوس����ەرەكەی خ����ۆی (ئەكت����ەر و راپەڕی‬ ‫ئەمریكی نیل كانون) جیابوویەوە‪ ،‬زوومی‬ ‫كامێرای رۆژنامەنوس����ان ماریایان لە قافدا‬ ‫گرت‪ ،‬كاتێك دەس����ت لەناو دەس����ت لەگەڵ‬ ‫ملیاردێری ئوس����ترالی "جەیمس باركەر"دا‬ ‫لە شاری كابری لە ئیتاڵیا دەسوڕانەوە‪.‬‬ ‫س����ەرچاوە رۆژنامەوانی����ەكان ب����اس لەوە‬ ‫دەكەن‪ ،‬كە ماریای تەمەن ‪ 45‬سااڵن‪ ،‬دوای‬ ‫جیابوونەوەی لە هاوس����ەرەكەی‪ ،‬كەوتۆتە‬ ‫داوی خۆشەویس����تی بارك����ەری تەم����ەن‬ ‫‪ 47‬س����ااڵن‪ ،‬ك����ە چ����وارەم دەوڵەمەندترین‬ ‫س����ەرمایەداری ئوس����ترالیە‪ ،‬ماوەیەكیش����ە‬ ‫هەس����ت ب����ەو پەیوەندیی����ە س����ۆزدارییە لە‬ ‫نێوانیاندا دەكرێت‪.‬‬

‫‪ 44‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫كۆش���كە قەش���ەنگەكەی پەرلەمان���ی بەریتانی���ا (كۆش���كی ویستمنس���تر)‪ ،‬رووبەڕووی‬ ‫كۆمەڵێك كێشە و مەترسی بۆتەوە و نۆژەنكرنەوەشی پارەیەكی خەیاڵی تێدەچێت‪.‬‬ ‫دیارترین ئەو كێشانەی لەنێو ئەو باڵەخانەیەدا هەن و رۆژ لەدوای رۆژیش ئاڵۆزتر و‬ ‫زۆرتر دەبن بریتین لە‪ :‬دزەكردنی ئاو لەسیس���تەمی گواستەوەی ئاو و بۆڕیەكانی ناو‬ ‫باڵەخانەكە‪ ،‬كۆنی كێبڵ و وایەرەكانی كارەبا‪ ،‬كە مەترسیەكی گەورەیان دروستكردووە‪،‬‬ ‫هەروەك سەقف و سەربانی باڵەخانەكە لەزۆر شوێندا هێندە كۆن بووە‪ ،‬كە مەترسی‬ ‫رووخان���ی لێدەكرێت‪ ،‬س���ەرەڕای باڵوبوونەوەی مش���ك و جورج بەنێ���و باڵەخانەكەدا‬ ‫و مەترس���ی بەرزبوون���ەوەی ئاوی رووب���اری "تیمیس"یش لەئارادایە‪ ،‬ك���ە باڵەخانەكە‬ ‫دەكەوێتە كەناری ئەو رووبارەوە‪.‬‬ ‫ش���ارەزایان دەڵێن‪ ،‬دوو چارەس���ەر هەن‪ :‬یەكەمیان گواس���تنەوەی دوو هەزار ئەندام‬ ‫پەرلەم���ان (بەه���ەردوو ئەنجومەنەك���ەوە) و كارمەند و خزمەتگ���وزاری باڵەخانەكە بۆ‬ ‫شوێنێكی دیكە بۆ ماوەی شەش ساڵ‪ ،‬تاكو باڵەخانەكە نۆژەن دەكرێتەوە‪ ،‬كە لەم حاڵەتدا‬ ‫نزیكەی ‪ 6.2‬ملیار دۆالری تێدەچێت‪ .‬دووەمیش���ان گەر ئەو دوو هەزار پەرلەمانتار و‬ ‫كارمەن���دە هەر لەش���وێنی خۆیاندا بمێننەوە و كاری نۆژەنكردن���ەوەش بەڕێوە بچێت‪،‬‬ ‫ئەوكات نۆژەنكردنەوەكە نزیكەی ‪ 30‬ساڵ و ‪ 7.1‬ملیار دۆالری تێدەچێت!‬


‫رەنــگاوڕەنـ ــگ‬

‫ئاوی سازگار لە جیهاندا‬ ‫بە رێژەیەكی ترسناك‬ ‫كەمدەكات‬ ‫بەگوێ����رەی لێكۆڵین����ەوەی زانای����ان و ب����ە‬ ‫پش����ت بە س����تن بە زانیاریەكان����ی مانگێكی‬ ‫دەس����تكردی س����ەر بە ئاژانس����ی بۆش����ایی‬ ‫ئاس����مانی ئەمریكی (ناس����ا)‪ ،‬ئاس����تی ئاوی‬ ‫ژێرزەوی و رێژەی ئاوی س����ازگار لەسەر‬ ‫زەوی����دا بەرادەیەك����ی ترس����ناك ب����ەرەو‬ ‫كەمبوونەوە دەچێت‪.‬‬

‫لێكۆڵینەوەك����ە ماوەی ‪ 10‬س����اڵی پێچووە و‬ ‫تێی����دا ئاماژە ب����ەوە دراوە‪ ،‬كە ل����ە كۆی ‪37‬‬ ‫چینی بەردین����ی ئاویی لە جیهان����دا‪ ،‬نزیكەی‬ ‫‪21‬یان زۆر بەخێرایی ئاوەكەیان كەمدەكات‬ ‫و هی����چ ئومێدێك نی����ە جارێكی دیك����ە پڕئاو‬ ‫ببنەوە‪ ،‬بۆیە زانای����ان دۆخەكە بە‬ ‫"مەترسیدار" وەسف دەكەن‪.‬‬

‫پێش����تریش رێكخ����راوی "ئێڤ����ری لیت����ڵ‬ ‫درۆپ"ی تایب����ەت ب����ە پاراس����تنی ئ����اوی‬ ‫س����ازگار رایگەیاندبوو‪ ،‬كە لە ماوەی ‪100‬‬ ‫س����اڵی راب����ردوودا رێ����ژەی بەكارهێنان����ی‬ ‫ئ����اوی ژێرزەوی و ئاوی س����ازگار لەالیەن‬ ‫مرۆڤەوە ش����ەش هێندە‬ ‫زیادی كردووە‪.‬‬

‫كیدمان رەخنە لە نایەكسانی پیاوان و‬ ‫ئافرەتان لەهۆلیوودا دەگرێت‬ ‫"نیكۆڵ كیدمان"ی خانم���ە ئەكتەری ئەمریكی و خاوەن‬ ‫خەاڵت���ی "ئۆس���كار"یش چ���ووە ریزی ئ���ەو ئەكتەر و‬ ‫كەسایەتیە ئافرەتانەی بانگەشەی جیاوازیی و نەبوونی‬ ‫یەكسانی لەنێوان ژنان و پیاوان لەهۆلیوددا دەكەن‪.‬‬ ‫كیدم���ان لەوب���ارەوەوە بە روون���ی دەڵێت "پێویس���تە‬ ‫دەرفەتی زیاتر بۆ ئافرەتان بڕەخس���ێندرێت‪ ،‬بەراستی‬ ‫بواری سینەما بوارێكی زۆر ناهاوسەنگ و نایەكسانە‬ ‫سەبارەت بە پیاوان و ئافرەتان"‪.‬‬ ‫پێش���تریش چەندی���ن ئەكت���ەری ئافرەت���ی دیك���ەی وەك‬ ‫"میریل س���تریپ و كریستین س���تیوارت" و چەندینی تریش‬ ‫گوتبووی���ان‪ ،‬كە لە هۆلیوددا جیاوازی لەس���ەر بنەمای‬ ‫رەگ���ەز و تەم���ەن ل���ە نێ���وان هونەرەمەندەكان���دا‬ ‫دەكرێت‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪45‬‬


‫هاوێنە‬

‫ئەو شاكارە ئەدەبیەی كچێكی ‪ 18‬سااڵن نوسیویەتی‬

‫فرانكنشتاین‪ ..‬یاخیبوون لە خواوەند و‬ ‫حەزی زاڵبوون بەسەر مەرگدا‬ ‫لەزس���تانی س���اڵی ‪ ،1816‬كە زستانێكی‬ ‫ب���ێ خۆرەتاو و بێ هی���چ گەرمیەك بوو و‬ ‫ل���ە مێ���ژوودا بە ناوی "س���اڵی ب���ێ هاوین"‬ ‫ناس���راوە‪" ،‬فرانكنش���تاین"ی ئەفس���انەی‬ ‫خانم���ە نوس���ەری الوی بەریتان���ی "م���اری‬ ‫ش���ێلێی" لەدایكب���ووە‪ ،‬ك���ە چیرۆكێك���ی پڕ‬ ‫ل���ە ت���رس و جوانی و نەمرە‪ ،‬ت���ا ئەمڕۆش‬ ‫(دوای ‪ 200‬س���اڵ لە نوس���ینی) رۆشنبیران‬ ‫و نوس���ەران و تەنان���ەت س���ینەماكار و‬ ‫ش���انۆكار و كاریكاتێریستەكانیش دووبارە‬ ‫و چەند بارەی دەكەنەوە و ئەو كەسایەتیە‬ ‫بەكاردەهێننەوە‪.‬‬ ‫م���اری ش���ێلێی ل���ە س���اڵی ‪ 1979‬ل���ە‬ ‫خانەوادەیەك���ی رۆش���نبیر و بیرمەن���دی‬ ‫بەریتان���ی لەدایكب���ووە‪ ،‬لەوكاتەوە نوس���ەر‬ ‫و س���ینەماكاران و ناوەندە رۆشنبیرییەكان‬ ‫س���ەرنجی خۆیان داوەتە ئەو كچە نوسەرە‬

‫‪ 46‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫گەنج���ە و زۆر بەالیان���ەوە س���ەیرە‪ ،‬ك���ە‬ ‫چ���ۆن كچێك لە تەمەنی ‪ 18‬س���اڵیدا توانای‬ ‫نوس���ینی چیرۆكێكی قووڵ و پڕ لە داهێنان‬ ‫و رەزمكاریی وەهای هەبووە؟!‬ ‫دەرهێن���ەر و س���ینەماكاران ل���ە م���اوەی‬ ‫س���ەدەیەك دوای نوس���ینی ئ���ەم رۆمانەدا‪،‬‬ ‫س���ێ ج���ار كردویانەتە كەرەس���تەی فیلمی‬ ‫بێدەنگ‪ .‬دواتری���ش چەندین فیلم و زنجیرە‬ ‫درامای دیكەی لەبارەوە بەرهەمهاتووە‪ ،‬كە‬ ‫هەموویان ئیلهامیان لەم رۆمانەی ش���ێلێی‬ ‫وەرگرت���ووە‪ ،‬وەك‪" :‬بوكی فرانكنش���تاین‪-‬‬ ‫‪" ،"1935‬ك���وڕی فرانكنش���تاین‪،"1939-‬‬ ‫"توڕەیی فرانكنش���تاین‪ "1942-‬و "نەفرەتی‬ ‫"فرانكنش���تاین‪:‬‬ ‫فرانكنش���تاین‪،"1957-‬‬ ‫و‬ ‫راس���تەقینە‪"1973-‬‬ ‫چیرۆكێك���ی‬ ‫"فرانكنشتاین ‪."2007 ،2004 ،1994 ،1992-‬‬ ‫دواهەمینیشیان فیلمی "من فرانكنشتاینم" كە‬ ‫س���اڵی پار بەرهەمهات‪ .‬هەموو ئەو فیلمانە‬ ‫بیرۆكە سەرەكیەكەیان رۆمانەكەی شێلێی‬

‫ب���ووە‪ ،‬ب���ە هەندێ���ك وردە دەس���تكاریی و‬ ‫تێكەڵكردنی بە خەیاڵی زانستیەوە‪.‬‬ ‫فرانكنش���تاین الوێك���ی زان���ا و عاش���قی‬ ‫زانس���ت ب���ووە‪ ،‬جەس���تەی بونەوەرێك لە‬ ‫ش���ێوەی مرۆڤ (پیاوێك) دروست دەكات‬ ‫و گیانیش���ی وەبەردەهێنێ���ت‪ .‬ئینج���ا ئ���ەو‬ ‫بون���ەوەرە داوای لێدەكات‪ ،‬ك���ە ئافرەتێكی‬ ‫هاوش���ێوەی خۆش���ی ب���ۆ دروس���ت بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم فرانكنشتاین ئەم داخوازیەی جێبەجێ‬ ‫ن���اكات و گرنگی پێن���ادات و نایەوێت وەچە‬ ‫بخاتەوە‪ ،‬نەك هەر هێندە‪ ،‬بەڵكو لێشی بێزار‬ ‫دەبێ���ت و دەیەوێ���ت بەه���ەر جۆرێ���ك بێت‬ ‫ئ���ەو بونەوەرەی خۆی دروس���تی كردووە‬ ‫لەن���اوی ببات‪ ،‬بەاڵم س���ەركەوتوو نابێت و‬ ‫بوونەوەرەكە‪ ،‬فرانكنشتاین و هەموو كەسە‬ ‫خۆشەویستەكانیشی دەكوژێت‪.‬‬ ‫م���اری ش���ێلێی بەمەبەس���ت هەندێ���ك‬ ‫تایبەتمەندی و خەسڵەتی خواوەندی داوەتە‬ ‫پاڵەوان���ی رۆمانەك���ەی‪ ،‬ب���ۆ نمون���ە ن���اوی‬


‫هاوێنە‬

‫"ڤیكتۆر فرانكنش���تاین"ی ب���ۆ هەڵبژاردووە‪،‬‬ ‫ك���ە ڤیكتۆری���ش یەكێك���ە ل���ە ناوەكان���ی‬ ‫پەروەردەگار و ش���ێلێی لە كۆمەڵە شیعری‬ ‫"فیردەوس���تی ونبوو"ی "ج���ۆن میلتۆن"ەوە‬ ‫وەریگرت���ووە‪ ،‬دەق���ە ئەدەبیەك���ەی پ���ڕە لە‬ ‫ئام���اژەی ورد لەبارەی ڤیكتۆری داهێنەر و‬ ‫پاش���ان دەستەوەس���تانی لە كۆنتڕۆڵكردنی‬ ‫داهێنراوەك���ەی‪ ،‬وەك ئ���ەوەی لە داهاتوودا‬ ‫پێش���بینی ئ���ەوە ب���ۆ م���رۆڤ ب���كات‪ ،‬كە لە‬ ‫دەسەاڵتی گەردوونیی یاخی بێت و جۆرەها‬ ‫تاوان ئەنجام بدات‪.‬‬ ‫ئەو دەقە ئەدەبیەی ماری شێلێی حەزی‬ ‫كۆن و ئەزەلی مرۆڤ بۆ دەستڕاگەیش���تنی‬ ‫بە ئ���اوی حەیات و س���ەركەوتنی بەس���ەر‬ ‫مەرگ���دا دەردەخ���ات‪ .‬راس���تە كەش���ی‬ ‫رووداوەكان���ی نێ���و رۆمانەك���ە‪ ،‬كەش���ێكی‬ ‫مۆتەكەئامێ���زە‪ ،‬ب���ەاڵم بەدیوێك���ی دیك���ەدا‬ ‫حەزی قوڵی مرۆڤ ب���ۆ زانینی نهێنیەكانی‬ ‫دوای مردن و س���ەركەوتن بەسەر مردندا‬

‫نیشان دەدات‪ ،‬ئەو حەز و خولیایەی لەگەڵ‬ ‫"ئادەم" و "گلگامێش"ەوە دەس���تپێدەكات بۆ‬ ‫زانینی زیاتر‪ ،‬كەچی دواتر خواوەندەكانیان‬ ‫س���زایانداون‪ .‬بەاڵم ئەمج���ارە لەم رۆمانەدا‬ ‫دروس���تكراوەكە سزای دروس���تكەرەكەی‬ ‫خۆی دەدات!‬ ‫ش���ێلێی دەستەوەس���تانبوونی خ���ۆی لە‬ ‫دەستەوەس���تانبوونی ڤیكتۆر فرانكنش���تاین‬ ‫بەرامبەر بە مردن نیشان دەدات‪ ،‬هەروەك‬ ‫حەزی فرانكنش���تاینیش بۆ بازدان بەس���ەر‬ ‫مەرگ���دا و زیندووكردن���ەوەی رووح���ە‬ ‫ونبووەكان‪ ،‬هەمان حەزی شێلێیە‪ .‬ئەو خانمە‬ ‫نوس���ەرە الوە هەر ل���ە تەمەن���ی منداڵیەتی‬ ‫خۆی���دا مردن���ی ناس���یوە و زانیویەت���ی كە‬ ‫مەرگ و ژیان بەیەكەوە بەس���تراونەتەوە و‬ ‫تەنیا تاڵێكی باریك لەیەكتریان جیادەكاتەوە‬ ‫و ناش���توانرێت پەی بە كات���ی پچڕانی ئەم‬ ‫تاڵە ببرێت‪.‬‬ ‫لەگەڵ لەدایكبوونی ماری ش���ێڵێی‪ ،‬دایكی‬

‫گیانی لەدەس���تداوە‪ .‬پاش���انیش خوشكێكی‬ ‫دیكەی لەكاتی لەدایكبوونیدا مردووە‪ .‬ئەمە‬ ‫رەنگدانەوەی بەسەر ئەو خانمە نوسەرەوە‬ ‫هەبووە و هەمیش���ە لەنوسینەكانیدا هەست‬ ‫ب���ەو ح���ەزە ب���ۆ دۆزین���ەوەی دەرەتانێ���ك‬ ‫و رێگایەك���ی رزگارب���وون ل���ە م���ردن‬ ‫دەكرێ���ت‪ ،‬بۆی���ەش دەبینین ل���ەم رۆمانەدا‬ ‫توان���ای رۆحبەبەرداكردن���ی جەس���تەیەكی‬ ‫بێگیانی بە پاڵەوانەكەی بەخش���یووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تەنان���ەت ئەویش نەیتوانیوە ل���ەم ئەركەیدا‬ ‫سەركەوتوو بێت‪.‬‬ ‫فرانكنش���تاین چیرۆكێك���ی ت���ازەی‬ ‫برۆمیتیۆسە‪ ،‬كە ئاگری مەعریفە دەدزێت و‬ ‫بەهۆیەوە گیان وەبەر جەستەیەكی مردوو‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬پاشانیش س���زاكەی وەردەگرێت‬ ‫و هەموو كەس���وكار و خۆشەویس���تەكانی‬ ‫لەدەستدەدات و خۆشی بە داخ و حەسرەتی‬ ‫ئەو ئایندەیەی بەویس���تی خۆی لەدەستیدا‪،‬‬ ‫سەر دەنێتەوە‪.‬‬

‫ژمار ‌ه ‪283‬‬

‫‪2015/6/27‬‬

‫‪47‬‬


‫شەموان‬

‫(هەل)ی پارتی و (هەل)ی ئەوانی دیكە‬

‫بێستون نووری‬

‫‪23‬ی حوزەی����ران‪ ،‬ئەو رۆژەی ‪ 4‬حیزب‬ ‫بەدەس����تباری ش����یوعی و بزووتن����ەوەی‬ ‫ئیس��ل�امی‪ ،‬هەنگاوێكیان بەرەو ش����كاندنی‬ ‫پارتی نا‪ ،‬ش����تێك نییە جێی سەرسوڕمان‬ ‫بێ����ت‪ ،‬بەڵك����و زۆر چاوەڕوانكراویش بوو‪.‬‬ ‫چونكە ئەو رووداوە كتوپر و لەناكاو نییە‪،‬‬ ‫ئەم����ە رەگی لەنێو مێ����ژووی بزووتنەوەی‬ ‫سیاسیی كوردی لە نیو سەدەی رابردوودا‬ ‫هەیە و ئێستا بەرگێكی دیكەی پۆشیوە‪.‬‬ ‫راس����تە پارت����ی ب����ەوە ناس����راوە‪ ،‬كە بە‬ ‫بەراورد لەگ����ەڵ حیزبەكانی دیكە وردترە‬ ‫ل����ە بڕی����اردان و سیاس����ەتكردندا‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫پێكهێنانی كابینەی هەشتەمدا سەركەوتوو‬ ‫نەب����وو‪ .‬ئەو لەگەڵ هێزگەلێك ش����انی دایە‬ ‫بەر قۆناغەكە‪ ،‬كە هەرگیز نایانەوێت پارتی‬ ‫بگاتە ئەو سەری كاروانەكە‪ .‬هەشت مانگ‬ ‫زیات����ر پێكهێنانی كابینەی هەش����تەم لەبەر‬ ‫یەكێتی و گۆڕان دواكەوت‪ ،‬پارتی دەیتوانی‬ ‫لەگەڵ یەكێتی حكومەت پێكبێنێت و ئەوانی‬ ‫دیكە فەرامۆش بكات‪ ،‬دەش����یتوانی لەگەڵ‬ ‫گ����ۆڕان حكومەت پێكبێنێت و ئەوانی دیكە‬ ‫بخات����ە دەرەوەی حكوم����ەت‪ ،‬دەش����یتوانی‬ ‫تەنی����ا لەگ����ەڵ یەكگرت����ووی ئیس��ل�امی و‬ ‫كەمین����ەكان حكوم����ەت پێكبێنێ����ت‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫نەیكرد‪.‬‬

‫‪ 48‬ژمار ‌ه ‪2015/6/27 283‬‬

‫ل����ەو روانگ����ە و تێگەیش����تنەی كە قۆناغ‬ ‫و بارودۆخەك����ە وا دەخوازێ����ت ل����ەكاری‬ ‫سیاس����یی و حكومەتداری����دا تەواف����وق و‬ ‫پێكەوەبوون ب����ژاردە س����ەرەكییەكە بێت‪،‬‬ ‫رەنگە ئەوە سیاس����ەتێكی باش بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەگ����ەر تێگەیش����تنەكەش ب����ۆ قۆناغەك����ە‬ ‫هاوب����ەش نەبێت‪ ،‬ئەوكات ئ����ەو ئامانجەی‬ ‫تەوافوق نایەتەدی‪ ،‬كە دەبێتە هۆی پتەوی‬ ‫سیاس����ەت و نێو ماڵی ك����وردی‪ .‬یەكێتی و‬ ‫گۆڕان و یەكگرتووی ئیسالمی و كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی لەپۆست و ئیمتیازاتدا هاوبەشن‬ ‫و لەتەح����ەدی و گرفتەكان����ی حكوم����ەت‬ ‫خۆی����ان لەبەرپرس����یارێتی بەدووردەگرن‬ ‫و وەك ئۆپۆزس����یۆن رەفتار دەكەن‪ ،‬بۆیە‬ ‫پارتی پێویستی بەو هەموو حیزبە نەبوو‪،‬‬ ‫كە تەنیا لەدەسكەوتەكانی شەریكی بن ‪.‬‬ ‫راستییەكەی یەكێتی و گۆڕان هەمیشە‬ ‫لە هەلێك گەڕاون‪ ،‬تا پارتی شكستپێبینن‪،‬‬ ‫ك����ە تائێس����تا بۆیان نەچووەتە س����ەر‪ ،‬ئەو‬ ‫دەرفەتی����ان نەهاتۆتە پێش ت����ا بیقۆزنەوە‪،‬‬ ‫ی����ەك دەرفەتی����ان هات����ە پێ����ش‪ ،‬پش����تیان‬ ‫لەهەموو رێككەوتنێك كرد و تیری خۆیان‬ ‫هاویشت‪.‬‬ ‫ئ����ەو ج����ۆرە هەالن����ە لەدەس����ت پارت����ی‬ ‫زۆربوون‪ ،‬كاتێك نەوش����یروان مستەفا لە‬ ‫یەكێتی جیابووەوە و لیس����تی دروستكرد‪،‬‬ ‫پارت����ی دەیتوان����ی س����ود ل����ە (هەل)ەك����ە‬ ‫وەرگرێت و یەكێتی شپرزەتر بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بە پێچەوانەوە پش����تی گرت و نەیهێش����ت‬ ‫زیاتر بكەوێت‪.‬‬ ‫كاتێ����ك تاڵەبان����ی نەخ����ۆش ك����ەوت و‬ ‫هەرزوو تایەكەی كەوتە نێو یەكێتی‪ ،‬پارتی‬ ‫دەیتوان����ی وا ل����ە یەكێتی ب����كات‪ ،‬كە خۆی‬ ‫نەگرێتەوە‪ ،‬بەاڵم دیس����ان ب����ە پێچەوانەوە‬ ‫فریای كەوت و لەپشتییەوە وەستا‪.‬‬ ‫كاتێك لەسەر پۆستی جێگری سەرۆكی‬ ‫حكومەت كێشەیان بۆ دروستبوو‪ ،‬كە ئایا‬ ‫قوباد دەبێتە جێگری س����ەرۆكی حكومەت‬

‫یان حاكم قادر‪ ،‬پارتی سێ مانگ حكومەتی‬ ‫دواخست‪.‬‬ ‫كاتێ����ك ئەمریكییەكان و س����وننەكان و‬ ‫توركیا دژی ئەوەبوون تاڵەبانی بكرێتەوە‬ ‫س����ەرۆك كۆمار‪ ،‬بارزان����ی پێداگری كرد‪،‬‬ ‫كە دەبێت هەر تاڵەبانی ببێتەوە س����ەرۆك‬ ‫كۆمار‪ ،‬كردیشیەوە بە سەرۆك‪.‬‬ ‫كاتێك لەس����ەر پۆستی سەرۆك كۆمار‬ ‫كێش����ە كەوتە نێ����وان باڵەكان����ی یەكێتی و‬ ‫باڵی بنەماڵە پشتگیری فوئاد مەعسومیان‬ ‫ك����رد ل����ە دژی بەرهەم س����اڵح‪ ،‬پارتی ئەو‬ ‫هەل����ەی نەقۆس����تەوە بۆ زیات����ر لێككردنی‬ ‫باڵەكان����ی ناو یەكێت����ی‪ ،‬بەڵكو پش����تیوانی‬ ‫كاندیدی بنەماڵەی تاڵەبانیان كرد‪.‬‬ ‫چەندی����ن هەلی دیكە لەب����ەر دەم پارتی‬ ‫بوون‪ ،‬بۆ ئ����ەوەی نەی����ارە مێژووییەكەی‬ ‫بخات����ە دۆخێكەوە‪ ،‬كە بە ئاس����تەم نوزەی‬ ‫تێ����دا بمێنێت‪ ،‬كەچ����ی نەیكرد‪ ،‬ب����ەاڵم ئەو‬ ‫هەالنە ئەگەر بۆ یەكێتی و گۆران بهاتبانە‬ ‫پێش‪ ،‬بەسەریدا بازیان دەدا؟ رووداوەكەی‬ ‫‪23‬ی حوزەی����ران دوو ش����تی دەرخس����ت‪،‬‬ ‫یەك����ەم گ����ۆڕان و یەكێت����ی بچوكتری����ن‬ ‫دەرف����ەت ب����ۆ دژایەتی و پارتی لەدەس����ت‬ ‫نادەن‪ ،‬با ئەو هەلەش لەقازانجی نەیارانی‬ ‫كورد بێت و با هەر بارودۆخەكە گونجاو‬ ‫نەبێت‪ ،‬چونكە یەكێك لە ئامانجە سەرەكی‬ ‫و س����تراتیژییەكانی ئ����ەوان وەس����تاندنی‬ ‫پارتی و دژایەتیكردنی پرۆژەكانیەتی‪.‬‬ ‫دووەم پارت����ی هەڵ����ەی ك����رد متمانەی‬ ‫بەگ����ۆڕان ك����رد و ئەركەكان����ی لەگ����ەڵ‬ ‫دابەش����كرد‪ ،‬چونك����ە دەبوای����ە بزانێ����ت‪،‬‬ ‫نەوش����یروان مس����تەفای یەكێت����ی و‬ ‫نەوشیروان مستەفای گۆڕان‪ ،‬نەوشیروان‬ ‫مس����تەفای شەس����تەكان و حەفت����اكان و‬ ‫هەش����تاكان و ن����ەوەدەكان و ئێس����تاش‪،‬‬ ‫هەر یەك كەس����ە و یەكێكی����ش لە ئامانجە‬ ‫سەرەكیەكانی‪ ،‬شكس����تپێهێنان و رێگرتنە‬ ‫لە پارتی!‬


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.