W okresie kształtowania się naszej osobowości, pod wpływem nauki i socjalizacji, pojawia się pewien impuls, ruch od wewnętrznego ja w stronę świata – tego, co znane. Choć stan ten daje nam poczucie komfortu, to jednocześnie przysłania nam świat pytań, zdolność do podejmowania ryzyka i otwartość na nieznane. Kiedy żyjemy w tym, co znane, prawowite odczucia, które podsycają i nadają kierunek naszemu dążeniu do zrozumienia własnego życia, ulegają atrofii. W tym przejściu od nieznanego do znanego można upatrywać upadku kultury i społeczeństwa.
I oto jest
Rafał Olbiński Rafał to jeden z nielicznych, który znalazł właściwą drogę w życiu – dzięki swoim plakatom. Uwodzicielskimi, tajemniczymi, prowokującymi, pełnymi magii pracami porusza miliony ludzi na całym świecie. Olbińskiemu udało się osiągnąć coś niezwykłego, jego plakaty momentalnie zaskakują, otwierając nas na refleksję, wgląd w samych siebie i zadawanie pytań, a jednocześnie stanowią pokarm dla naszego jestestwa. To ruch z powrotem w stronę nieznanego. Sztuka plakatu stała się w swoim czasie nowatorskim wizualnym środkiem przekazu dla mas i właśnie tę dziedzinę obrał Olbiński, rozwijając ją w bardzo wyjątkowy, celowy sposób. Jego plakaty bez względu na tematykę mają zdolność szokowania i zadziwiania, która służy przyciąganiu uwagi. Przeciętny człowiek bombardowany jest komunikatami wizualnymi w liczbie przekraczającej 1800 obrazów dziennie. Stworzenie dzieł, które przebijają się przez szum tej wizualnej ofensywy informacyjnej, jest nie lada wyczynem. Niejasność, dwuznaczność, przetwarzanie motywów, złowieszcze i kuszące zarazem podteksty, aluzje seksualne, niuanse, upodobanie do kobiecej formy, klasycznych kompozycji i przekształcania jednego przedmiotu w inny oraz nawiązania do surrealizmu – wszystko to sprawia, że przesłanie wypływające z dzieł Olbińskiego domaga się dopełnienia przez udział widza. 5
Jak te fantastyczne światy wymyślane przez Olbińskiego mogą poszerzać naszą wiedzę – a może są bliższe rzeczywistości, niż nam się wydaje? Podtrzymaniu świata magii i cudów służą chwile zadumy przesycone metaforyką Rafała prowadzącą do nowego pojmowania, które jest darem Rafała Olbińskiego dla nas wszystkich. Ci, którzy mieli szczęście zetknąć się z plakatami Olbińskiego, stają przed wyjątkowym wyzwaniem. Każdy z nas odbiera informacje werbalne i wizualne na swój własny sposób, każdego bowiem kształtują wcześniejsze doświadczenia życiowe, które różnią się zasadniczo od doświadczeń innych. Nie ma dwóch takich samych kompozycji psychologicznych. Dlatego nie ma dwóch takich samych osób. Jak zatem dotrzeć do publiczności, kiedy komunikaty podlegają niezliczonym interpretacjom? Plakaty Rafała przełamują jednak ten problem, ponieważ jego głównym celem nie są właśnie te subiektywne interpretacje. Jego prawdziwym celem jest skłonienie publiczności, czasami choćby tylko na chwilę, do refleksji nad swoim wewnętrznym jestestwem. Trafiamy w ten sposób na zasadnicze pytania, które nieuchronnie prowadzą nas do innych pytań dotyczących sensu życia. Stan zadawania pytań to wyższy stan świadomości, który jest strawą dla naszego jestestwa i lekarstwem dla społeczeństwa. Wyidealizowane kobiety, łabędzie, morze, drzewa, chmury, statki i klasyczne motywy architektoniczne to powtarzające się metafory wizualne, które stanowią graficzny język Olbińskiego. Można stwierdzić, że właśnie te obrazy, przekształcające formy realne w surrealne i przedstawiające niemożliwości, przystają do bardziej prawdziwego doświadczenia życia. Akt nadawania sensu temu, co absurdalne, poszerza nasz świat nieznanego, niemożliwego, który jest 6
na wskroś podszyty tajemnicą. Samo życie jest tajemnicą i Rafał Olbiński wyraża tę prawdę w niezwykle poetycki sposób. W młodości często używał gotowych krojów pisma, by dopełnić swoje obrazy, ale w miarę jak jego plakaty stawały się coraz bardziej osobiste i jak coraz bardziej rozwijał własny styl typograficzny w duchu tradycji wielkiej sztuki plakatu, Rafał wypracował piękną, niezwykle organiczną w charakterze typografię ręczną. Za sprawą koloru, ekspresyjnej formy, manipulowania czcionką i eksperymentów ze skalą jego litery odzwierciedlają podejmowany temat, zachowując jednocześnie własną indywidualność. Zadanie polega na połączeniu dwóch sprzecznych elementów – czcionki i obrazu. Rafał z powodzeniem włącza typografię do ogólnej kompozycji w taki sposób, że stanowi ona integralną część całości. Ale pomimo wspólnego mianownika w postaci odręcznej formy liter elementy typograficzne wyraźnie zaznaczają swoją odrębność i różnią się na poszczególnych plakatach. Cokolwiek zdoła sobie wyobrazić, potrafi przedstawić w niezwykle urzekający sposób. Rafał Olbiński jest mistrzem zaskoczenia, Panem niespodziewanego.
Kierownik Katedry Projektowania Graficznego BFA Kierownik Katedry Reklamy BFA School of Visual Arts, Nowy Jork Richard Wilde jest kierownikiem-założycielem Katedry Projektowania Graficznego BFA (studia pierwszego stopnia) w nowojorskiej School of Visual Arts, kieruje również Katedrą Reklamy BFA. Należy do Galerii Sław prestiżowego Art Directors Club i został uhonorowany miejscem w Galerii Sław Edukacji przez One Club. Zdobył złote medale w większości najważniejszych profesjonalnych konkursów i napisał kilka książek na temat kształcenia w dziedzinie projektowania. Od 12 lat jest dyrektorem kreatywnym dorocznego, liczącego ponad 500 stron kompendium prac studentów, a prowadzony przez niego kurs Visual Literacy (Alfabetyzm wizualny) w SVA określany jest mianem nowego Bauhausu XXI wieku.
7
WCZESNE PRACE
11
SPOﾅ・CZNE I POLITYCZNE
PLAKATY OPEROWE
61
BALET I TEATR
153
MISCELLANEA
187
Olbiński potrafi z piekielnym polotem i dowcipną precyzją uchwycić w jednym obrazie całą złożoność arcydzieła, nie tracąc jednocześnie werwy i wigoru, które stanowią nieodłączny element wszelkiego procesu twórczego. Lawrence Weschler Dyrektor, New York Institute for the Humanities, Uniwersytet Nowojorski
14
20
21
Rafał Olbiński jest obecnie jednym z najbardziej znanych na świecie malarzy surrealistycznych. Jego niesamowite prace zdobią okładki czołowych czasopism, takich jak „Der Spiegel”, „Newsweek” czy „Time”, i prezentowane są w najlepszych galeriach sztuki na świecie. Piękny obraz artysty Stolica świata trafnie oddaje ducha i witalność Nowego Jorku. Rudolph W. Giuliani Burmistrz Nowego Jorku
44
45
Rafał Olbiński to współczesny surrealista, którego prace uświetniają okładki takich czasopism jak „Time”, „Newsweek” czy „Der Spiegel” (...) Artysta porusza wielkie, abstrakcyjne tematy, skrystalizowane w obrazach zaskakujących swoją celnością. Choć późno zajął się operą, ma niesamowity talent do oddawania istoty dzieł Mozarta czy Verdiego z taką samą zadziwiającą precyzją, jaka wyróżnia jego okładki, które oglądamy w kioskach. Matthew Gurewitsch „New York Times”
I N S P I R A C J E
Gustave Moreau, Zjawa (Salome i widmo głowy Jana Chrzciciela), 1876
Éder Gyula, Salomé (Salome trzymająca ściętą głowę Jana Chrzciciela), 1907
Franz von Stuck, Salome, 1906
K O N C E P C J E
62
Gustav Klimt, Judyta II (Salome), 1909
63
64
65
86
87
128
Luminescencyjne dzieła Olbińskiego są starannie dopracowane i stanowią przeciwieństwo wszystkiego, co pośpieszne i powierzchowne. Co ważne, Olbiński z uporem pozostaje wierny własnym przekonaniom. Zdołał ocalić rzadko spotykany w dzisiejszej plastyce stopień ekspresji osobistej, zachowując zarazem integralność i konsekwencję, które uodparniają go na przelotne mody. Christopher Mount Kurator, Muzeum Sztuki Nowoczesnej, Nowy Jork
I N S P I R A C J E
John William Waterhouse, Miranda, scena z Burzy Williama Shakespeare'a, ok. 1916
William Hamilton, scena z Burzy Williama Shakespeare'a, ok. 1790
K O N C E P C J E
154
Henry Fuseli, Ariel, scena z Burzy Williama Shakespeare'a, ok. 1800–1810
162
163
164
Poetycki humor to jakość rzadko spotykana w sztukach pięknych. Rafał Olbiński ma ten dar. Żartobliwie przekształca linie i wymyśla dowcipne, pikantne sytuacje, tworząc kompozycje graficzne, które zaskakują nasze oczy. Artysta chce pokazać, że nasza wyobraźnia to magiczny świat zdolny do nieustannego stwarzania się na nowo. André Parinaud Dyrektor Międzynarodowego Salonu Plakatu i Street Artu, Paryż
202
203
215
Tekst i koncepcja albumu Rafał Olbiński
Słowo wstępne Richard Wilde Tłumaczenie na język polski Anna Binder / ExLibro Redakcja Sabina Niedzielska Korekta Beata Kowalczyk Projekt graficzny Szymon Zaremba Zdjęcia Jacek Poremba (strona 2) Richard Wilde (strona 7)
Druk Drukarnia PERFEKT S.A., Warszawa Printed in Poland Wydanie pierwsze Olszanica 2016 ISBN 978-83-7576-276-1 © Copyright by BOSZ / Olszanica 2016 © Copyright for posters by Rafał Olbiński
Żadna część niniejszej publikacji nie może być powielana i rozpowszechniania bez pisemnej zgody Wydawcy.
Wydawca Wydawnictwo BOSZ BOSZ Szymanik i wspólnicy spółka jawna 38-722 Olszanica Biuro: ul. Przemysłowa 14 38-600 Lesko tel. +48 13 469 90 00, +48 13 469 90 10 fax: +48 13 469 61 88 e-mail: biuro@bosz.com.pl www.bosz.com.pl