Dlaczego modlimy się za kapłanów?
Redakcja Zofia Smęda Korekta Anna Śledzikowska Redakcja techniczna i przygotowanie do druku Anna Olek Projekt okładki Anita Boroń
Imprimi potest ks. Piotr Filas SDS, prowincjał l.dz. 845/P/2009 Kraków, 29 grudnia 2009
© 2010 Wydawnictwo SALWATOR
ISBN 978-83-7580-147-7
Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 260-60-80, faks (12) 269-17-32 e-mail: wydawnictwo@salwator.com www.salwator.com
Wprowadzenie U podstaw powstania niniejszej książki leżą trzy znaczące wydarzenia związane z kapłaństwem: przede wszystkim ogłoszony przez papieża Benedykta XVI Rok Kapłański (2009–2010), obchodzony w 2009 roku jubileusz 75-lecia praktyki Dnia Kapłańskiego, czyli szczególnej koncentracji w określony dzień miesiąca modlitw i ofiar wiernych Kościoła w intencji uświęcenia kapłanów, jak również uproszenia u Boga nowych powołań kapłańskich i zakonnych. Ostatnim wydarzeniem jest, związane z jubileuszem obchodzonym w 2009 roku, 50-lecie istnienia i działalności Salwatoriańskiego Ośrodka Powołań. Kapłaństwo i życie zakonne stanowią jeden z kluczowych problemów współczesnego Kościoła. Przekonują o tym częste wypowiedzi papieży na ten temat, uchwały Soboru Watykańskiego II, postanowienia synodu biskupów i synodów diecezjalnych, a także kongresy międzynarodowe i krajowe oraz liczne publikacje podejmujące tę tematykę. Wśród tych licznych wypowiedzi jedno z centralnych miejsc zajmuje kwestia świętości życia kapłanów, braci i sióstr zakonnych oraz potrzeba nowych powołań kapłańskich i zakonnych. Problem, który pojawił się obecnie z takim nasileniem, nie jest jednak czymś zupełnie nowym w historii Kościoła. Chrystusowe wołanie: „Żniwo wprawdzie wielkie, ale robotników mało. Proście Pana żniwa, żeby wyprawił robotników na swoje żniwo” (Mt 9,37-38), było aktualne w każdej epoce. Troska o nowe powołania kapłańskie i zakonne zawsze znajdo–7–
ten nie był jednak konsekwentnie przestrzegany. Rola komisji, które w imieniu biskupa przeprowadzały egzamin kandydata do święceń, polegała więc na dopilnowaniu procedury, sprawdzeniu prawomocności, zatwierdzeniu kandydata, ocenie wystarczalności uposażenia i wystawieniu odpowiedniego dokumentu. Środków zaradczych do przeciwdziałania wspomnianym zjawiskom negatywnym szukano w życiu wspólnym kleru. Vereecke nazywa to „monachizowaniem się kleru”, polegającym na włączeniu głównych zasad życia monastycznego w styl kapłański. Doświadczenie wspólnego zamieszkania odrodziło się w VIII wieku pod wpływem św. Chrodeganga (†766), który ok. 760 roku ułożył dla kleru diecezjalnego regułę. Nosiła ona nazwę Vita canonica lub Vita communis. Reguła św. Chrodeganga szybko rozprzestrzeniła się w Europie, a w kolejnych wiekach następowały jej modyfikacje11. W tym czasie były także podejmowane wysiłki mające na celu zreformowanie życia zakonnego. Schyłek średniowiecza i początek czasów nowożytnych to okres głębokiego kryzysu intelektualnego i moralnego duchowieństwa. Upadek ten związany był z zagubieniem eklezjalnego charakteru powołania kapłańskiego i zakonnego. Kapłaństwo pojmowano jako osobistą godność. Rozbicie przygotowania kandydatów do kapłaństwa na kilka ośrodków spowodowało, że wielu przyjmowało święcenia kapłańskie bez należytej formacji teologiczno-pastoralnej. Nie lepiej było w klasztorach. Przeważała miernota duchowa, skostniała liturgia, rozprzężenie w realizacji ślubów i dyscypliny zakonnej. To wszystko przyczyniło się do upadku znaczenia duchowieństwa w społeczeństwie, a w konsekwencji do zmniejszenia liczby powołań kapłańskich i zakonnych12. W XV i XVI wieku w episkopatach poszczególnych krajów zaczęło narastać przekonanie o potrzebie reformy w Kościele, w tym reformy mającej na celu uzdrowienie systemu kształcenia i wychowania ducho11 J. Kłoczowski, Vita communis kleru w XI i XII wieku, „Roczniki Humanistyczne” 10(1959), z. 2, s. 5–22. 12 M. Rechowicz, Rozwój seminariów duchownych w Polsce a II Sobór Watykański, „Ateneum Kapłańskie” 59(1967), z. 348–349, s. 13–14.
– 18 –
Geneza dnia kapłańskiego Dzieło ks. Paschalisa Schmida (1887–1957), salwatorianina24, trzeba widzieć w kontekście zarysowanej drogi rozwoju duszpasterstwa powołań. Zawdzięczamy mu trzy ważne inicjatywy: 1) miesięczny dzień modlitw i ofiar zanoszonych do Boga w intencji uświęcenia kapłanów i kandydatów do kapłaństwa, 2) rodzinny różaniec za kapłanów i 3) modlitwę dzieci za kapłanów, braci i siostry zakonne oraz o nowe powołania. Ważne jest prześledzenie i zrozumienie wewnętrznej drogi, jaką musiał przebyć „ojciec soboty kapłańskiej” (Priestersamstagpater)25, czyli ks. Paschalis, by dojrzały w nim wspomniane inicjatywy. Ważne jest ukazanie motywów, które temu towarzyszyły, oraz wydarzeń i ludzi, którzy pomogli mu rozeznawać i podejmować kolejne kroki. Interesująca jest wreszcie odpowiedź na pytanie, co sprawiło, że inicjatywa soboty kapłańskiej znalazła tak wielkie uznanie i oddźwięk wśród duchowieństwa i wiernych.
24
Pater Paschalis Schmid, „Annales Societas Divini Salvatoris” 6 (1958), nr XI, s. 514–517; interesujące informacje biograficzne, zwłaszcza dotyczące dzieciństwa, zawiera także okolicznościowa gazetka parafialna wydana z okazji wmurowania 12 września 2004 r. w Scheffau tablicy dedykowanej ks. Schmidowi. Zob. Pfarrbrief Scheidegg-Scheffau, nr 2, 2004. 25 Sam ks. Schmid tak się często określał, podpisując w ten sposób m.in. niektóre swoje pisma i listy.
– 27 –
Rozmowa z Kallerem utwierdziła Schmida w przekonaniu o potrzebie niesienia pomocy kapłanom. Wniosła też bardzo istotną korektę do jego zamierzeń: sprawa dzieła dla ubogich chłopców zaczęła schodzić na drugi plan, a na czoło wysunęła się myśl o uświęceniu kapłanów, o modlitwie i ofiarach zanoszonych do Boga w ich intencji. Ksiądz Paschalis doszedł do przekonania, że gdzie jest pozyskane serce dla modlitwy i ofiary, tam również jest otwarta droga do pomocy materialnej. Po latach, w pierwszym numerze wydawanego od 1953 roku czasopisma „Priestersamstag”, napisał, że w trosce o kapłanów i powołania kapłańskie pieniądze są dobre i konieczne, ale nie mogą odgrywać decydującej roli. Bowiem to nie pieniądze same w sobie są inspiracją dla powołań kapłańskich i zakonnych, lecz łaska Boga39. W listopadzie 1932 roku w Lucernie doszło do pierwszego spotkania ks. Paschalisa ze wspomnianą już księżną Marią Immaculatą. W trakcie rozmowy ks. Paschalis przedstawił księżnej swoje poszukiwania. Zasugerował też, że założone przez nią Dzieło Pomocy Kapłańskiej winno się stać dziełem wszystkich katolików i całego Kościoła. W następnym okresie doszło do kolejnych spotkań i rozmów ks. Paschalisa z księżną. W czerwcu 1933 roku ks. Schmid spotkał się z ks. Czesławem Małysiakiem, członkiem Rady Prowincjalnej Salwatorianów Prowincji Polskiej. Pragnął bowiem dowiedzieć się, jak ta sprawa wygląda w Polsce. W swoich zapiskach Schmid nie podaje szczegółów rozmowy. Można o nich wnioskować z listu, jaki z datą 19 sierpnia 1933 roku przesłał Małysiak do Schmida po rozmowie z kard. Augustem Hlonnächsten Jahren in verschiedenen Ländern sehr Schweres über uns Priester, wo wir etwas Besonderes nötig haben werden, das uns alle die Gnaden vermittelt, auf daß wir Priester selbst ganz auf der Höhe unseres Berufes stehen und unseren Gläubigen den Glauben zu erhalten vermögen, tamże, s. 276–277. 39 Geld ist gut und notwendig – wir danken allen für jede, auch alle kleinste Gabe – aber es darf sich nicht vordrängen und das erste werden. Geld an sich macht nicht Priesterberufe, nicht Ordensberufe und nicht Schwesternberufe, sondern Gottes Gnade allein. P. Schmid, Zur Einführung, „Priestersamstag” 1(1953), nr 1, s. 3.
– 35 –
potwierdził ponownie swoje uznanie dla inicjatywy soboty kapłańskiej w liście do Schmida z 31 grudnia 1934 roku58. Liczba dostojników kościelnych i wiernych opowiadających się za sobotą kapłańską ciągle wzrastała. Na podstawie ilości rozprowadzonych obrazków z objaśnieniem i modlitwą na sobotę kapłańską uważano, że liczba osób praktykujących ją wynosi trzy miliony. Trudno jednak stwierdzić, ile osób faktycznie ją podjęło. Mając na uwadze dalszy rozwój praktyki i stanowisko Stolicy Apostolskiej w tej sprawie, ks. Pfeiffer zwrócił się do papieża z prośbą o oficjalną aprobatę soboty kapłańskiej w piśmie z 11 października 1935 roku. W odpowiedzi nadeszło pismo z Sekretariatu Stanu z 23 października 1935 roku podpisane przez kard. Eugeniusza Pacellego, sekretarza stanu59. Kardynał poinformował, że papież udziela sobocie kapłańskiej swojego błogosławieństwa i wyraża życzenie, aby ta praktyka, będąca tak aktualna, stała się źródłem obfitych łask dla wszystkich kapłanów i dusz im powierzonych. Pismo to miało duże znaczenie dla dalszego rozwoju praktyki. W nowe stadium rozwoju wkroczyła praktyka w grudniu 1935 roku. Wtedy to bowiem, z datą 20 grudnia, została ogłoszona encyklika Piusa XI z okazji jego jubileuszu 56-lecia kapłaństwa zatytułowana Ad catholici sacerdotii 60. Papież ukazał w niej godność kapłaństwa i spoczywający na księżach obowiązek troski o odpowiednią wiedzę i własne 58 Hlond wyraził wyraził w liście życzenie, dass das katholische Laikat durch diese Andacht der Kirche Christi heilige, opferfreudige Heldengestalten von Priestern erbittet und mit ihnen apostolisch zusammenwirkend, das Leben der ratlosen Völker in letzter Stunde vor satanische Apostasie bewahrt. APSM, Hlond do Schmida, Poznań 31.12.1934. W liście tym kardynał zaznacza również, że Schmid może powołać się na to pismo. 59 APSM, Pacelli do Pfeiffera, Dal Vaticano, Segreteria di Stato No 149028. 23.10.1935. W liście czytamy m.in.: L’ Augusto Pontefice pertanto, facendo voti che tale opportuna pratica diventi sorgente di abbondanti grazie per tutti i sacerdoti e per le anime a loro affidate, di cuore imparte l’ implorata Apostolica Benedizione. 60 „Acta Apostolicae Sedis” 28(1936), s. 5–53. Tłumaczenie encykliki w języku polskim bpa Stanisława W. Okoniewskiego: Encyklika papieża Piusa XI O kapłaństwie katolickim, Poznań 1936. W dalszej części pracy cyt. za tłum. polskim.
– 45 –
do komunii św. w sobotę, to mógł zadośćuczynić tej intencji w dzień poprzedni lub w niedzielę. Ułożona przez ks. Paschalisa w 1934 roku Modlitwa na sobotę kapłańską zawierała w sobie bardzo ważne przesłanie. Brzmiała ona następująco: O Boski Zbawicielu, Jezu Chryste, który powierzyłeś kapłanom, jako Twoim zastępcom, całe dzieło odkupienia, ratowania i uświęcania świata, ofiaruję Ci wszystkie modlitwy, prace, radości, ofiary i cierpienia dnia dzisiejszego, przez ręce Twej Przenajświętszej Matki, w intencji uświęcenia kapłanów i kandydatów do stanu kapłańskiego. Daj nam kapłanów prawdziwie świętych, pałających ogniem Twej Boskiej miłości, którzy by szukali jedynie Twojej większej czci i zbawienia naszych dusz. Strzeż ich od niebezpieczeństw duszy i ciała, a ochraniaj ich szczególniej od tego, co zagraża ich cnocie i obniża w nich ideał świętości kapłańskiej. A Ty, o Maryjo, dobra Matko kapłanów, ochraniaj ich w niebezpieczeństwach ich świętego powołania i przyprowadź do Dobrego Pasterza także tych biednych kapłanów, którzy zbłądzili i sprzeniewierzyli się przyjętym na siebie obowiązkom. Amen94.
Modlitwa wyraża prośbę o uświęcenie kapłanów i kandydatów do stanu kapłańskiego oraz wołanie o świętych i gorliwych kapłanów. Zawiera też prośbę – którą naniósł do tekstu sam biskup Bares – za kapłanów, którzy sprzeniewierzyli się łasce powołania. Drugi istotny element Modlitwy na sobotę kapłańską to wola ofiarowania w tej intencji wszystkiego w danym dniu: modlitw, prac, radości i cierpienia. Znajdujemy tu echo modlitwy Jezusa Chrystusa z Wieczernika w intencji uczniów: „Uświęć ich w prawdzie. Słowo Twoje jest prawdą. Jak Ty Mnie posłałeś na świat, tak i Ja ich na świat posłałem. A za nich Ja poświęcam w ofierze samego siebie, aby i oni byli uświęceni w prawdzie” (J 17,17-18). Znakiem miłości Chrystusa do uczniów, do Kościoła, jest wydanie „w ofierze samego siebie”. Także 94
S. Październiok, W służbie nowego apostolstwa, Wyd. 2, Mikołów 1937, s. 67–68.
– 62 –
i modlitwy. Dokonuje się ono wprawdzie w odosobnieniu, jest jednak wyrazem najściślejszej łączności ze społecznością Kościoła. W takim nastawieniu godziny choroby nabiorą głębokiej i bogatej treści. Sobota kapłańska może powołać chorych do wielkich czynów, do których jest zdolny tylko człowiek na łożu boleści107. Nie ma kapłanów bez kapłanów. Dlatego w rozszerzaniu i praktykowaniu soboty kapłańskiej nie mogło również zabraknąć kapłanów i osób zakonnych. Ich uczestnictwo w modlitwach i ofiarach nie powinno wynikać z przymusu, ale z głębokiego przekonania i z potrzeby serca108. Życie ks. Paschalisa Schmida do końca było wypełnione miłością Kościoła, szczególną troską o świętość kapłanów i osób zakonnych oraz budzenie nowych powołań. Wielokrotnie powtarzał, że Zbawiciel zachęca do modlitwy w tej intencji i jeżeli nie będziemy prosić, nic też nie otrzymamy. Był przekonany, że dzień kapłański jest darem łaski i trzeba bacznie czuwać, by nie została zagubiona jego pierwotna myśl. To przekonanie zawarł w obszernej pisemnej relacji z 12 grudnia 1954 roku, którą sporządził na polecenie ks. Bonawentury Schweizera, ówczesnego przełożonego generalnego salwatorianów. Sam nazwał ją duchowym testamentem109.
107
W. Menke, Sobota Kapłańska i chorzy, Mikołów 1937. G. Hegele, Kapłan a Sobota Kapłańska, w: Święte kapłaństwo..., s. 73–85; F. Baumann, Kapłan i osoby Bogu poświęcone, w: tamże, s. 161–169. 109 Archiwum Generalne Salwatorianów w Rzymie. Nach 20 Jahren Priestertag (Bericht von Pater Paschalis Schmid SDS vom 12. Dezember 1954 an das Generalat in Rom) (mps). W zakończeniu pisze: Zum Schluß möchte ich alle, die diese Zeilen lesen, bitten, es mir zu glauben: Der Priestertag, (d.h. die Übung jeden Monat einen Tag mit allem Verdienstlichen für Priesterheiligung und Priesternachwuchs aufzuopfern) ist nicht etwas von mir Ausgedachtes; der Ewige Hohepriester gab plötzlich diesen Gedanken, und ich mußte ihn ausführen, sonst wäre etwas in mir zerbrochen. Er ist Gottes Werk; ich war nur unwürdiges, armseliges Werkzeug bis zur Stunde. 108
się bezpośrednio do osób konsekrowanych, by uświadomiły sobie dar powołania i „swą niezastąpioną misję w Kościele i w świecie”138. Współczesne przemiany społeczno-kulturowe zaznaczają się we wszystkich dziedzinach życia i aktywności ludzi. Wywierają one wpływ na postawę religijną wiernych i stanowią wyzwanie dla działalności Kościoła. Dotyczą także kapłaństwa i życia zakonnego, skłaniając do stawiania pytań o status i rolę kapłana, brata i siostry zakonnej w Kościele i społeczeństwie. Wielka liczba publikacji poświęconych kapłaństwu i życiu zakonnemu, które ukazały się w czasie trwania Soboru Watykańskiego II i po jego zakończeniu, jest próbą zrozumienia tych zagadnień i owocem studium różnych dyscyplin teologicznych, psychologii i socjologii. Trzeba także nadmienić, że w tym czasie odbywały się synody biskupów, kongresy krajowe i międzynarodowe oraz liczne sympozja na ten temat. Wobec tak licznych dokumentów i wypowiedzi zrozumiałe staje się, że nie sposób je wszystkie omówić i scharakteryzować. Zostaną tutaj zasygnalizowane tylko najważniejsze wytyczne Kościoła, i to te, które odnosiły się w jakiś sposób do założeń praktyki dnia kapłańskiego. Chodzi więc o nauczanie Kościoła dotyczące całościowej formacji kapłańskiej i zakonnej, obejmujące duszpasterstwo powołań, troskę o świętość kapłanów i osób zakonnych oraz zaangażowanie wszystkich wiernych w tę sprawę. Syntezę nauczania Kościoła poświęconego formacji kapłańskiej podaje adhortacja Jana Pawła II z 25 marca 1992 roku zatytułowana Pastores dabo vobis (PDV), natomiast dla życia konsekrowanego istotna jest adhortacja Vita consecrata z 25 marca 1996 roku. Każde powołanie pochodzi od Boga i żaden człowiek nie może sobie rościć prawa, by być powołanym. Pozytywna i wolna odpowiedź człowieka jest odczytywaniem Bożego wezwania. Prymat łaski w powołaniu potwierdza bardzo wyraźnie sam Jezus Chrystus (J 15,16). Bóg przy tym obiecuje swojemu ludowi, że nie pozostawi go nigdy 138
Jan Paweł II, Orędzie Papieża z okazji obchodów I Dnia Życia Konsekrowanego, „L’Osservatore Romano” (ed. pol.) 18(1997), nr 3, s. 5–7.
– 84 –
w Warszawie. Od numeru 4 z 1949 roku „Salwator” nosił podtytuł: Organ Diecezjalnych Dzieł Powołań Kapłańskich, i był organem prasowym tychże dzieł w Polsce. Jak już było wspomniane, uczestnicy Ogólnopolskiego Zjazdu w Sprawie Powołań, który odbył się 20 sierpnia 1948 roku w Częstochowie, postulowali w końcowych uchwałach wprowadzenie dnia kapłańskiego we wszystkich parafiach w Polsce. Trzeba nadmienić, że żył wtedy jeszcze ks. Paschalis Schmid (†1957), który wraz z ks. Gabrielem Vögele SDS gorliwie zabiegał o właściwy rozwój praktyki. Do praktykowania soboty kapłańskiej przez cierpiących zachęcał ks. Michał Rękas, dyrektor Apostolstwa Chorych156. Niektórzy rządcy diecezji wydali w sprawie dnia kapłańskiego specjalne rozporządzenia mające na celu zaznajomienie duszpasterzy i wiernych z głównymi założeniami praktyki i wprowadzenie jej we wszystkich parafiach i kościołach diecezji czy administracji157. Trzeba mieć też i to na uwadze, że do praktykowania sobót kapłańskich byli zobowiązani, zgodnie ze statutami, członkowie Diecezjalnych Dzieł Powołań Kapłańskich. Dostrzegając istotną rolę modlitwy w budzeniu powołań i aktualność dnia kapłańskiego, kard. August Hlond, prymas Polski, na mocy specjalnych uprawnień otrzymanych od Stolicy Apostolskiej wydał 8 stycznia 1948 roku dekret o sobocie kapłańskiej158. Dokument ten zezwalał na przeniesienie soboty kapłańskiej na drugą sobotę miesiąca wraz z wszystkimi odpustami, jakie Stolica Apostolska związała z tą praktyką, ilekroć sobota kapłańska przypadała w pierwszy dzień miesiąca. Chodziło o to, by jak największa liczba wiernych mogła w tym dniu przystąpić do komunii św. w czasie mszy. Nie trzeba było wtedy 156
M. Rękas, Sprawa powołań kapłańskich i chorzy, „Apostolstwo Chorych” 19(1948), nr 9, s. 1–5. Artykuł został następnie przedrukowany w wielu wiadomościach diecezjalnych. 157 Uczynili to: ks. Bolesław Kominek, administrator apostolski w Opolu, ks. bp Józef Kowalski w diecezji chełmińskiej, ks. bp Tadeusz Zakrzewski w diecezji płockiej, ks. bp Edmund Nowicki z Gdańska. 158 „Kielecki Przegląd Diecezjalny” 32(1946), nr 4, s. 116.
– 101 –
zjawiska pozytywne sprzyjające budzeniu nowych powołań oraz realizacji już podjętych. Obok objawów pozytywnych istnieje jednak wiele zjawisk negatywnych, utrudniających pełnienie posługi kapłańskiej i życie zakonne oraz niesprzyjających, a czasem wręcz uniemożliwiających zrodzenie się nowych powołań. Bogaty młodzieniec z Ewangelii, który nie poszedł za wezwaniem Chrystusa, przypomina o przeszkodach, jakie mogą utrudniać odpowiedź człowieka na Boże wezwanie (por. Mk 10,22). Za Janem Pawłem II można wymienić następujące objawy negatywne, utrudniające pozytywną odpowiedź: racjonalizm, przesadne podkreślanie podmiotowości osoby, ateizm praktyczny i egzystencjalny, rozpad rodziny, wypaczenie prawdziwego sensu ludzkiej płciowości (PDV 7), zniekształcone koncepcje człowieka (PDV 37). Konsekwencją tych przemian stała się deformacja ludzkich sumień. Socjologowie religii wskazują na dwa podstawowe procesy w przemianach religijności prowadzące skutecznie do gwałtownego spadku tradycyjnej wiary społeczeństw, do rozluźnienia więzi z Kościołem. Chodzi o proces subiektywizacji wiary i proces selektywności. Kryzys powołań kapłańskich i zakonnych ma swój początek w środowisku kulturowym oraz w kryzysie wiary i w życiu chrześcijan (PDV 37). W związku z tym całościowo rozumiane duszpasterstwo powołań musi obejmować „odbudowę «mentalności chrześcijańskiej», zrodzonej i podtrzymywanej przez wiarę” (PDV 37). Trosce o powołania musi towarzyszyć wychowanie do wiary, tylko wiara bowiem może uzasadnić sensowność wyboru powołania kapłańskiego lub zakonnego. Wychowaniu do wiary musi towarzyszyć troska o właściwe formowanie sumień. Rodzi to kolejny postulat kierownictwa duchowego, podejmowanego na płaszczyźnie sakramentalnej i pozasakramentalnej. W wychowaniu do wiary chodzi o wierność łasce powołania wynikającej z przyjęcia sakramentu chrztu św. Z powołaniem chrzcielnym jest bowiem ściśle związane powołanie do świętości, powołanie do odpowiedzialności za własne i innych zbawienie, za cały Kościół. Odpowiedź na te wyzwania stanowi podjęta przez Kościół nowa ewangelizacja, która obejmuje – jak naucza Jan Paweł II w encyklice – głoszenie – 114 –
ZAKOŃCZENIE Od zapoczątkowania przez ks. Paschalisa Schmida w 1934 roku dnia kapłańskiego w Kościele powszechnym minęło wiele lat. W tym czasie zostały podjęte w Kościele powszechnym, w Kościołach lokalnych czy wspólnotach kościelnych różnorakie inicjatywy związane z budzeniem nowych powołań do służby Bożej, troską o świętość kapłanów i osób zakonnych. Należy przyjąć je z uznaniem, gdyż dotyczą bardzo istotnej sprawy dla żywotności Kościoła. Jednakże inicjatywa ks. Paschalisa Schmida zachowuje wciąż swoją aktualność nie tylko ze względu na szacunek dla historii, lecz także dlatego, że dotyka newralgicznego elementu duszpasterstwa powołań. Jest nim uświęcenie kapłanów i kandydatów do stanu kapłańskiego oraz zwrócenie uwagi na fundamentalną (wiodącą) rolę modlitwy. Należy pamiętać, że ks. Schmid pragnął na wiele lat przed Soborem Watykańskim II, by wszyscy katolicy włączyli się w to dzieło. Dziś wydaje się to normalne, ale w jego czasach było to spojrzenie nowatorskie i pionierskie. Uważał on, że każdy uczeń Chrystusa – począwszy od dzieci, przez młodzież, rodzinę, a na chorych i cierpiących skończywszy – winien włączyć się w ten apostolat dla apostołów. Prostota i głębia dnia kapłańskiego nie stoją w opozycji, ale wciąż zachwycają i zapraszają do włączenia się kolejnych pokoleń w najbardziej istotne dla Kościoła Chrystusowego dzieło. Powołania kapłańskie i zakonne pozostają wciąż darem Boga dla Kościoła. Są warunkiem jego żywotności i zarazem wyrazem, sprawdzianem tejże żywotności. – 127 –
Modlitwa Ojca Świętego Pawła VI Jezu, Pasterzu naszych dusz, Ty powołałeś Apostołów, by głosili Twoje Orędzie. Prowadź gorące i szlachetne serca młodych do Boga, by stawali się Twoimi naśladowcami i posłańcami. Napełnij ich Twym pragnieniem powszechnego zbawienia, za które każdego dnia ponawiasz Twą ofiarę. Panie, Ty, który jesteś zawsze gotów wstawiać się za nami, otwórz horyzonty całego świata, gdzie tylu braci w niemym błaganiu woła o światło prawdy i ciepło miłości, aby odpowiadając na Twe wezwanie, przedłużali tu Twą misję, budowali Twe ciało mistyczne, jakim jest Kościół, i byli solą ziemi i światłością świata. Amen.
Modlitwa Ojca Świętego bł. Jana XXIII Odkupicielu nasz i Pośredniku, Jezu Chryste. Zechciej powołać wielu młodych ludzi na drogę kapłańskiego życia. Wzmocnij ich wolę, aby umieli pokonywać zasadzki zła, pokusy egoizmu, ociężałości, lenistwa. Napełnij ich tą mocą, która stworzyła apostołów, męczenników i wyznawców. Spraw, by mogli zdziałać wiele dobra dla Ciebie, Kościoła i swoich braci w człowieczeństwie. Amen.
Modlitwa Ojca Świętego św. Piusa X O Boże, Pasterzu i Nauczycielu wiernych. Przystępujemy do Ciebie z gorącym pragnieniem i błagamy Cię usilnie, racz zesłać robotników na żniwo swoje, ześlij godnych kapłanów do świętego Twojego Kościoła. Daj, Panie, aby wszyscy, których wybrałeś od wieków do swojej świętej służby, chętnie słuchali Twego głosu i z całego serca za nim postępowali. Strzeż ich od niebezpieczeństwa świata, udziel im ducha swej świętej bojaźni, ażeby obdarzeni łaską kapłaństwa, słowem i przykładem nauczali, jak postępować drogą Twoich przykazań i doprowa– 133 –
Spis treści
WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Rozwój duszpasterstwa powołań w Kościele powszechnym . . . . . . . . 13 Geneza dnia kapłańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Kościelna aprobata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Propagowanie dnia kapłańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Istotne elementy dnia kapłańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Kolejne inicjatywy i chwalebne zwieńczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Dzieła powołań w kontekście aktualnych zasad duszpasterstwa powołań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Rozwój dnia kapłańskiego w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Działalność Salwatoriańskiego Ośrodka Powołań . . . . . . . . . . . . . . . 105 Perspektywy rozwoju duszpasterstwa powołań i dnia kapłańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Wnioski i postulaty dotyczące duszpasterstwa powołań . . . . . . . . 113 Wnioski i postulaty dotyczące dnia kapłańskiego . . . . . . . . . . . . . 121 ZAKOŃCZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 Modlitwy ks. Paschalisa Schmida SDS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Modlitwy za kapłanów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 – 141 –