K S . DA R I U S Z S O N A K
Czułość aż po krzyż ROZ WA Ż AN IA DROGI KRZYŻOWEJ ROK
C
W Y D A W N I C T W O S A L W AT O R KR AKÓW
Redakcja Magdalena Mnikowska Korekta Anna Śledzikowska Projekt okładki Artur Falkowski Redakcja techniczna i przygotowanie do druku Artur Falkowski Zdjęcie na okładce CDD20 – Pixabay
Imprimi potest ks. Józef Figiel SDS, prowincjał
© 2022 Wydawnictwo SALWATOR
ISBN 978-83-7580-867-4 (wersja drukowana) ISBN 978-83-7580-868-1 (wersja elektroniczna)
Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. 12 260-60-80 e-mail: wydawnictwo@salwator.com www.salwator.com
Wstęp
Czas Wielkiego Postu wzywa nas do nawrócenia i kontemplacji męki Pańskiej. Oba zadania są wciąż żywe i mamy je uaktualniać w swoim życiu wiary. W jaki sposób? Pierwszą i najważniejszą rzeczą jest podążanie w tych dniach za Jezusem jak uczniowie, których On wybrał, „aby Mu towarzyszyli” (Mk 3,14)1. Bycie uczniem, tym, który idzie za Mistrzem, staje się łatwiejsze, gdy sięgamy do fragmentów opisujących Zbawiciela i Jego uczniów. A jak mamy wejść na drogę ucznia, rozważając mękę Pańską, skoro wiemy, że w tamtej chwili pozostali z Nim tylko św. Jan, Maryja i kilka kobiet? Rozważając stacje drogi krzyżowej, musimy pamiętać o jednej podstawowej sprawie – życie Jezusa zmierzało ku krzyżowi i nie było ono oddzielone od tej godziny. Wielokrotnie z ust Mistrza słyszymy, że żyje On ze świadomością nadchodzącej godziny męki. Zaskakujące jest Jego osamotnienie w tym czasie krzyża. Hans Urs von Balthasar pisał: „W tym tkwi nierozwiązalny paradoks: Jego droga krzyżowa jest w swojej istocie niepowtarzalna, na jej rozstrzygającym odcinku naśladownictwo jest chwilowo niemożliwe (J 13,33), co więcej, ci, którzy usiłują naśladować i obiecują to (Mt 26,33; J 11,16), «muszą» stracić wiarę w Niego 1
Cytaty biblijne za: Pismo Święte Starego i Nowego Testamen tu. Biblia Tysiąclecia, wyd. 5, Poznań 2007. 5
i zdradzić Go. Dopiero po hiatusie śmierci, kiedy On sam wypełni całe dzieło, otrzymają możliwość naśladowania Go jako świadkowie swoim życiem”2. Nie możemy rozważać drogi krzyżowej, pozostawiając w cieniu naukę, która przygotowywała Jezusa na ten moment. Dlatego w Twoje ręce trafiają rozważania drogi krzyżowej ułożone na podstawie niedzielnych Ewangelii Wielkiego Postu. Dzięki temu będziesz mógł wejść przez to nabożeństwo w rozważanie Bożego słowa, które usłyszysz w niedzielę, bądź skorzystać z tych rozważań jako komentarza po niedzielnej liturgii. Wejdź w dynamikę Bożego słowa, które będzie Cię prowadzić przez najbliższe czterdzieści dni Wielkiego Postu. Bądź uczniem, który swoją postawą odpowie na podstawowe zadanie, a jest nim towarzyszenie Jezusowi. Ewangelie przeznaczone na rok C w cyklu czytań liturgicznych ukazują nam przede wszystkim czułość Jezusa prowadzącą człowieka do Ojca, która najpełniej ujawnia się w godzinie krzyża. Jezus przygotowuje swoich uczniów do tajemnicy swojej męki i śmierci, których „miał dopełnić w Jeruzalem” (Łk 9,31) w całkowitej wolności oddania siebie w ofierze krzyża. Na drodze tego przygotowania niezmiennie ukazuje czułość, jaką Bóg obdarza człowieka, dlatego poznajemy zatroskanego ogrodnika, który do ostatniej chwili walczy o drzewo figowe (por. Łk 13,6-9), czy też miłosiernego ojca przygarniającego swojego marnotrawnego syna 2
6
H.U. von Balthasar, Teologia Misterium Paschalnego, tłum. E. Piotrowski, Kraków 2001, s. 87.
(por. Łk 15,11-32). Ogrodnik i ojciec są uosobieniem czułości Boga, który nie przekreśla człowieka i okazuje łaskę cierpliwości, gdy ten przestaje wydawać owoce czy też oddala się od Niego. Treści zawarte w tych przypowieściach wyraźnie nawiązują do postawy Jezusa, który nie potępia jawnogrzesznicy, co więcej, staje w jej obronie (por. J 8,1-11). W godzinie śmierci Zbawiciel oddaje się w ręce Ojca (por. Łk 23,46), co poprzedza ostatni gest Jego czułości, jakim jest obietnica królestwa niebieskiego dana skruszonemu łotrowi: „Dziś będziesz ze Mną w raju” (Łk 23,43). Bohaterowie tych scen ewangelicznych rodzą w nas tęsknotę za relacją z Bogiem, który troszczy się o człowieka jak o drzewo figowe i czeka na nas z otwartymi ramionami jak ojciec z przypowieści. Rodzą tęsknotę, by usłyszeć słowa: „Ja ciebie nie potępiam” (J 8,11) czy też: „Dziś będziesz ze Mną w raju” (Łk 23,43) i cieszyć się pełnią życia. Zostaje nam dany klucz zarówno do tajemnicy czułości Boga, jak i wypełnienia tej tęsknoty, a wskazał nam go Jezus w słowach: „Jeśli się nie nawrócicie, wszyscy podobnie zginiecie” (Łk 13,3). Życie w pełni z Nim jest w twoim zasięgu. Wejdź na drogę nawrócenia i daj się poprowadzić przez słowo Boże w tym czasie Wielkiego Postu, by w dzień poranka wielkanocnego powtórzyć za św. Piotrem słowa wypowiedziane na Górze Przemienienia: „Mistrzu, dobrze, że tu jesteśmy” (Łk 9,33).
Pustynia poznania (I NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU)
Potrójne kuszenie Jezusa, które ukazuje św. Łukasz, niepodważalnie zaprasza nas na drogę walki z naszymi pokusami. Jednak musimy pamiętać, że ta walka ma swoje zasadnicze etapy, a pierwszym z nich jest wyjście na pustynię, tak jak Jezus. Czy chodzi o to, by wystawić się na pokuszenie? Nie, chodzi o to, byś poznał sam siebie, rozpoznał swoje słabości i spotkał Tego, który w tobie chce przezwyciężyć każdą słabość. Daj się wyprowadzić na pustynię, czyli wprowadzić w czas Wielkiego Postu. Jeszcze jeden warunek – Jezus „w Duchu Świętym przebywał na pustyni” (por. Łk 4,1), tak więc i ty proś, by On prowadził cię w tym szczególnym czasie łaski. Duchu Święty, ożywiaj ten czas modlitwy drogi krzyżowej. Wyprowadź mnie na pustynię, bym w Tobie odnalazł siłę do walki z pokusą. Wprowadź mnie w czas Wielkiego Postu, bym umiał towarzyszyć Jezusowi w Jego męce i odnalazł siebie w Jego przebitym sercu.
9
EWANGELIA ŁK 4,1-13
Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu, a wiedziony był przez Ducha na pustyni czterdzieści dni, i był kuszony przez diabła. Nic przez owe dni nie jadł, a po ich upływie poczuł głód. Rzekł Mu wtedy diabeł: „Jeśli jesteś Synem Bożym, powiedz temu kamieniowi, żeby stał się chlebem”. Odpowiedział mu Jezus: „Napisa ne jest: Nie samym chlebem żyje człowiek”. Wówczas powiódł Go [diabeł] w górę, pokazał Mu w jednej chwili wszystkie królestwa świata i rzekł do Nie go diabeł: „Tobie dam potęgę i wspaniałość tego wszystkie go, bo mnie są poddane i mogę je dać, komu zechcę. Jeśli więc upadniesz i oddasz mi pokłon, wszystko będzie Two je”. Lecz Jezus mu odrzekł: „Napisane jest: Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i Jemu samemu służyć będziesz”. Zawiódł Go też do Jerozolimy, postawił na szczycie narożnika świątyni i rzekł do Niego: „Jeśli jesteś Synem Bożym, rzuć się stąd w dół! Jest bowiem napisane: Anio łom swoim da rozkaz co do ciebie, żeby cię strzegli, i na rękach nosić cię będą, byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień”. Lecz Jezus mu odparł: „Powiedziano: Nie będziesz wystawiał na próbę Pana, Boga swego”. Gdy diabeł dokończył całego kuszenia, odstąpił od Niego do czasu.
1. Pan Jezus na śmierć skazany Kłaniamy się Tobie, Panie Jezu Chryste, i błogosławimy Ciebie, żeś przez krzyż i mękę swoją świat odkupić raczył. Podczas kuszenia diabeł chce, by Jezus udowodnił swoją tożsamość Syna Bożego. Czyni to przez trzykrotne warunkowanie, które zawarte jest w słowie „jeśli”: „Jeśli jesteś Synem Bożym…” (Łk 4,3.9). Jezus odpowiada mu słowami Pisma Świętego. Nie musi niczego udowadniać. Gdy Jezus staje przed sądem, człowiek zaczyna warunkować Jego życie. Oskarżający i sądzący nie widzą, że On oddaje życie w wolności za człowieka. Nie stawia człowiekowi żadnego „jeśli”. Jak często warunkujemy nasze życie duchowe? Znasz zdania w stylu: Panie Jezu, jeśli wyzdrowieję, to zmienię swoje życie; jeśli pomożesz mi w pracy, to będę więcej się modlić itd. Ile razy powtarza się schemat: Panie Jezu, jeśli… to… Zaczynając Wielki Post, zatrzymaj się w swoim warunkowaniu relacji z Bogiem. Bądź wewnętrznie od tego wolny i chciej zwyczajnie z Nim być. Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami.
11
2. Pan Jezus bierze krzyż na swoje ramiona Kłaniamy się Tobie, Panie Jezu Chryste, i błogosławimy Ciebie, żeś przez krzyż i mękę swoją świat odkupić raczył. Początek działalności Jezusa to scena chrztu w Jordanie oraz kuszenia na pustyni. Pierwszą możemy potraktować jako przyjęcie określonego zwyczaju w tamtym czasie. Drugiej nie da się zamknąć w obrzędzie. Odzwierciedla ona początek dramatu kondycji ludzkiej, jaką Jezus przyjął z miłości do nas. Doświadcza tego, co człowiek – kuszenia. Doświadcza tego samego ciężaru krzyża bez jakiejś taryfy ulgowej. Bierze i dźwiga go na Golgotę. „Przecież Jezusowi było łatwiej, był w końcu Synem Bożym” – pomyślałeś tak kiedyś, uciekając od ciężaru swojego krzyża? Pomyśl inaczej: „Wziął swój krzyż, bo widział twój i wiedział, że chce z tobą go nieść”. Zatem komu jest łatwiej? Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami.
12
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Pustynia poznania (I niedziela Wielkiego Postu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Być świadomym wybrania i odejścia (II niedziela Wielkiego Postu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Czuły Boski Ogrodnik (III niedziela Wielkiego Postu) . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Czuły Ojciec (IV niedziela Wielkiego Postu) . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Czuły Obrońca (V niedziela Wielkiego Postu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Logika krzyża (VI niedziela Wielkiego Postu) . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Zamknięcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119