ks. Eugeniusz Burzyk
Kazanie espresso KRÓTKIE, MOCNE, STAWIA NA NOGI Rok B
Wydawnictwo SALWATOR Kraków
Konsultacja wydawnicza bp dr Piotr Greger Korekta Agnieszka Ćwieląg Zofia Smęda Redakcja techniczna i przygotowanie do druku Anna Olek Projekt okładki Artur Falkowski
Imprimi potest ks. Piotr Filas SDS, prowincjał l.dz. 438/P/2011 Kraków, 28 września 2011
© 2012 Wydawnictwo SALWATOR
ISBN 978-83-7580-248-1
Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 260-60-80, faks (12) 269-17-32 e-mail: wydawnictwo@salwator.com www.salwator.com
WSTĘP Krótkie, mocne i stawiające na nogi są bez wyjątku wszystkie kazania księdza Burzyka. Reanimują w Adwencie, nie zanudzają, przełyka się je łatwo jak pigułki lub płyną prosto do wnętrza niczym wzmacniająca kroplówka. Codzienne i świąteczne. Na każdy dzień roku. Mają wielu zwolenników. Czy jednak w ostatnim czasie skrócił się w Polsce czas trwania mszy niedzielnych? Czy zarażeni nowym trendem kapłani serwują swoim wiernym kazania à la Burzyk? A może tylko traktują je jako punkt wyjścia do dłuższych rozważań? Czy ktoś w ogóle słyszał kiedyś kazanie w tak krótkiej formie? Albo podobny wykład? Może choć rozmowę – okrojoną ze zbędnych ozdobników, powtórzeń, niepotrzebnych wywodów? Niejeden z czytelników żałuje, że do Mikuszowic ma jednak trochę za daleko. To wciąż wyjątkowy punkt na mapie. W dalszym ciągu eksperyment polegający na wygłaszaniu nietypowych kilkuminutowych kazań. Wolimy bowiem powiedzieć więcej. Tak jest bezpieczniej. Boimy się ciszy. Wypowiadamy zbyt wiele słów i często nie słuchamy tego, co sami mówimy. Nieprzemyślane zdania. Puste. Złej jakości. Jak słaba letnia kawa, która zamiast pobudzać – usypia. Albo podrażnia żołądek. 5
Kazania espresso trafiają – bardziej lub mniej. Nie są obojętne. Nie pozostawiają nas ze słowami, które nie mówią nic. Zmuszają do myślenia. Czasem do działania. Mogą być jak gorąca kawa, ale mogą też być jak wyspa – czasem w samym środku wielkiego miasta. Miejscem, by zaczerpnąć oddech, uciec od zgiełku, posłuchać czegoś, co nie jest bełkotem. I móc pomyśleć, krótko i intensywnie, nabierając sił. Czy kazanie może być jak dobry wiersz, w którym nie ma zbędnego słowa? Który broni się sam, a interpretacji jest tyle, ile słuchaczy? Bo dobrze napisany lub powiedziany tekst pobudza do myślenia. Trzeba tylko na to pozwolić. Nie zanudzić. Nie zadręczyć. Nie podawać wszystkiego na tacy. Może zatem tak: trzy minuty kazania – trzy minuty ciszy. Ewentualnie pięć. I gdyby jeszcze podobnie dało się w codziennym życiu! Agnieszka Ćwieląg
OKRES ADWENTU
Ewangelia Jezus powiedział do swoich uczniów: „Uważajcie i czuwajcie, bo nie wiecie, kiedy czas ten nadejdzie. Bo rzecz ma się podobnie jak z człowiekiem, który udał się w podróż. Zostawił swój dom, powierzył swoim sługom staranie o wszystko, każdemu wyznaczył zajęcie, a odźwiernemu przykazał, żeby czuwał. Czuwajcie więc, bo nie wiecie, kiedy pan domu przyjdzie: z wieczora czy o północy, czy o pianiu kogutów, czy rankiem. By niespodzianie przyszedłszy, nie zastał was śpiących. Lecz co wam mówię, mówię wszystkim: Czuwajcie!”.
Komentarz wstępny Mimo iż przyjście w niedzielę do kościoła wiąże się z pewnym wysiłkiem czy rezygnacją, to jednak Bóg oczekuje od nas czegoś więcej.
Komentarz na rozesłanie Niech pierwszy dzień Adwentu będzie okazją do wznowienia wysiłków duchowych związanych z codziennym rachunkiem sumienia.
10
1. NIEDZIEL A ADWENTU Mk 13, 33-37
Bohater Śniadania mistrzów Kurta Vonneguta chciałby mieć na nagrobku takie motto: „Ur. pewnego dnia. Um. pewnego dnia. Starał się”1. Jednym z przejawów starania się może być chrześcijańska czujność, która związana jest z pracą nad sobą i kontrolą swojego postępowania. „Gdy ranek zaświta, pomyśl, że nie doczekasz wieczoru; a gdy wieczór nadejdzie, nie śmiej sobie obiecywać jutra”2 – pisał Tomasz à Kempis.
1 2
Kurt Vonnegut, Jr., Śniadanie mistrzów albo żegnaj, czarny poniedziałku!, przeł. Lech Jęczmyk, Warszawa 1977, s. 45. Tomasz à Kempis, O naśladowaniu Chrystusa, przeł. ks. Władysław Lohn, I, 23. 3, Kraków 1948, s. 65.
11
Ewangelia Początek Ewangelii o Jezusie Chrystusie, Synu Bożym. Jak jest napisane u proroka Izajasza: „Oto Ja posyłam wysłańca mego przed Tobą; on przygotuje drogę Twoją. Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, prostujcie ścieżki dla Niego”. Wystąpił Jan Chrzciciel na pustyni i głosił chrzest nawrócenia na odpuszczenie grzechów. Ciągnęła do niego cała judzka kraina oraz wszyscy mieszkańcy Jerozolimy i przyjmowali od niego chrzest w rzece Jordan, wyznając przy tym swe grzechy. Jan nosił odzienie z sierści wielbłądziej i pas skórzany około bioder, a żywił się szarańczą i miodem leśnym. I tak głosił: „Idzie za mną mocniejszy ode mnie, a ja nie jestem godzien, aby się schylić i rozwiązać rzemyk u Jego sandałów. Ja chrzciłem was wodą, On zaś chrzcić was będzie Duchem Świętym”.
Komentarz wstępny Trudno powiedzieć prawdę drugiemu człowiekowi, jednak trudniej stanąć w prawdzie przed Bogiem i samym sobą.
Komentarz na rozesłanie Spróbujmy poważnie potraktować ludzi, którzy nie oceniają nas zbyt dobrze, bo być może nie są to nasi wrogowie.
12
2. NIEDZIEL A ADWENTU Mk 1, 1-8
Jules Renard zanotował w swoim dzienniku: „Człowiek z charakterem nie ma pięknego charakteru”1. Jan Chrzciciel odznaczał się ascetycznym sposobem życia i głoszeniem prawdy, również władcom.
Szymon Hołownia twierdzi, że ludzie gotowi są płacić prorokom, by nie mówili rzeczy niewygodnych2.
1 2
Cyt. za: Gianfranco Ravasi, Moja księga przemyśleń. Prowokujące refleksje na każdy dzień roku, przeł. Andrzej Wojnowski, Kraków 2007, s. 398. Zob. Szymon Hołownia, Prorocy tacy jak my, „Więź”, 2007, nr 3 (581), s. 48.
13
Ewangelia Jezus powiedział do swoich uczniów: „Strzeżcie się, żebyście uczynków pobożnych nie wykonywali przed ludźmi po to, aby was widzieli; inaczej nie będziecie mieli nagrody u Ojca waszego, który jest w niebie. Kiedy więc dajesz jałmużnę, nie trąb przed sobą, jak obłudnicy czynią w synagogach i na ulicach, aby ich ludzie chwalili. Zaprawdę powiadam wam: ci otrzymali już swoją nagrodę. Kiedy zaś ty dajesz jałmużnę, niech nie wie lewa twoja ręka, co czyni prawa, aby twoja jałmużna pozostała w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie. (...) Kiedy pościcie, nie bądźcie posępni jak obłudnicy. Przybierają oni wygląd ponury, aby pokazać ludziom, że poszczą. Zaprawdę powiadam wam: już odebrali swoją nagrodę. Ty zaś, gdy pościsz, namaść sobie głowę i umyj twarz, aby nie ludziom pokazać, że pościsz, ale Ojcu twemu, który jest w ukryciu. A Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odda tobie”.
Komentarz wstępny Niestety, wielu ludziom dzisiejszy dzień kojarzy się głównie z posypaniem głowy popiołem, co traktują jak cudowny duchowy zabieg.
Komentarz na rozesłanie Posypanie popiołem przypomina o obowiązku wewnętrznej przemiany i nawróceniu; o tym, kim jesteśmy, co nas czeka i dokąd zdążamy.
34
ŚRODA POPIELCOWA Mt 6, 1-6. 16-18
Wojciech Bonowicz, nawiązując do zwyczaju posypywania głowy popiołem, twierdzi, że „człowiek czuje się «prochem», kiedy rozsypuje mu się w palcach jego własne życie”1. Praktykując post, jałmużnę i modlitwę, nie tylko pomagamy ludziom w trudnych sytuacjach, ale przede wszystkim odnajdujemy sens swojego, często pogmatwanego życia. „Twoja praca to nie ty. Ilość pieniędzy, jaką masz w banku, to nie ty. Samochód, jakim jeździsz, to też nie ty. Ani wartość twojego portfela”2 – mówi bohater filmu Podziemny krąg.
1 2
Wojciech Bonowicz, Żyjąc dajemy życie, „Tygodnik Powszechny”, 2004, nr 9 (2848), s. 1. Podziemny krąg, reż. David Fincher, USA 1999.
35
OKRES WIELKANOCNY I UROCZYSTOŚCI RUCHOME PO JEGO ZAKOŃCZENIU
Ewangelia Pierwszego dnia po szabacie, wczesnym rankiem, gdy jeszcze było ciemno, Maria Magdalena udała się do grobu i zobaczyła kamień odsunięty od grobu. Pobiegła więc i przybyła do Szymona Piotra i do drugiego ucznia, którego Jezus miłował, i rzekła do nich: „Zabrano Pana z grobu i nie wiemy, gdzie Go położono”. Wyszedł więc Piotr i ów drugi uczeń i szli do grobu. Biegli oni obydwaj razem, lecz ów drugi uczeń wyprzedził Piotra i przybył pierwszy do grobu. A kiedy się nachylił, zobaczył leżące płótna, jednakże nie wszedł do środka. Nadszedł potem także Szymon Piotr, idący za nim. Wszedł on do wnętrza grobu i ujrzał leżące płótna oraz chustę, która była na Jego głowie, leżącą nie razem z płótnami, ale oddzielnie zwiniętą na jednym miejscu. Wtedy wszedł do wnętrza także i ów drugi uczeń, który przybył pierwszy do grobu. Ujrzał i uwierzył. Dotąd bowiem nie rozumieli jeszcze Pisma, które mówi, że On ma powstać z martwych.
Komentarz wstępny Dzisiaj w kościele jest o wiele więcej ludzi; już jutro wszystko będzie po staremu, życie wróci do „normy”.
Komentarz na rozesłanie Niech Zmartwychwstanie pomaga przezwyciężyć pesymizm i zniechęcenie, niech nadaje sens naszemu życiu.
50
NIEDZIEL A ZMART W YCHWSTANIA PAŃSKIEGO J 20, 1-9
Małgorzata Baranowska przeprowadziła ankietę na temat: „Co ci się ostatnio przydarzyło szczęśliwego?”. Niemal każdy rozpoczynał swoją opowieść o nieszczęściu, które właśnie go dotknęło1. Kiedy Maria Magdalena zobaczyła kamień od grobu odsunięty, była przekonana, że ciało wykradziono. Czy dziś pomyślelibyśmy inaczej? Jezus nauczał nie tylko o śmierci, ale i o zmartwychwstaniu. Biskup Grzegorz Ryś twierdzi, że polski katolicyzm ma charakter pasyjny. W Wielkim Poście życie rozkwita, m.in. dzięki Drodze krzyżowej i Gorzkim żalom, by na powrót oklapnąć po Wielkanocy2.
1 2
Zob. Małgorzata Baranowska, Skutek uboczny, „Więź”, 2008, nr 11-12 (601-602), s. 6. Zob. Ks. Grzegorz Ryś, Droga światła, „Tygodnik Powszechny”, 2004, nr 21 (2863), s. 22.
51
SPIS TREŚCI WSTĘP
5
OKRES ADWENTU
9
1. NIEDZIELA ADWENTU 2. NIEDZIELA ADWENTU 3. NIEDZIELA ADWENTU 4. NIEDZIELA ADWENTU
11 13 15 17
OKRES BOŻEGO NARODZENIA
19
NARODZENIE PAŃSKIE, MSZA W DZIEŃ ŚWIĘTO ŚWIĘTEJ RODZINY 1 STYCZNIA, UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEJ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI 2. NIEDZIELA PO NARODZENIU PAŃSKIM 6 STYCZNIA, UROCZYSTOŚĆ OBJAWIENIA PAŃSKIEGO ŚWIĘTO CHRZTU PAŃSKIEGO
21 23 25 27 29 31
OKRES WIELKIEGO POSTU
33
ŚRODA POPIELCOWA 1. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU 2. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU 3. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU 4. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU 5. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU 6. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU, NIEDZIELA PALMOWA, CZYLI MĘKI PAŃSKIEJ
35 37 39 41 43 45 47
OKRES WIELKANOCNY I UROCZYSTOŚCI RUCHOME PO JEGO ZAKOŃCZENIU
49
NIEDZIELA ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO 2. NIEDZIELA WIELKANOCNA, CZYLI MIŁOSIERDZIA BOŻEGO
51 53
155
3. NIEDZIELA WIELKANOCNA 4. NIEDZIELA WIELKANOCNA 5. NIEDZIELA WIELKANOCNA 6. NIEDZIELA WIELKANOCNA UROCZYSTOŚĆ WNIEBOWSTĄPIENIA PAŃSKIEGO UROCZYSTOŚĆ ZESŁANIA DUCHA ŚWIĘTEGO UROCZYSTOŚĆ NAJŚWIĘTSZEJ TRÓJCY UROCZYSTOŚĆ NAJŚWIĘTSZEGO CIAŁA I KRWI CHRYSTUSA UROCZYSTOŚĆ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA PANA JEZUSA
55 57 59 61 63 65 67 69 71
OKRES ZWYKŁY
73
2. NIEDZIELA ZWYKŁA 3. NIEDZIELA ZWYKŁA 4. NIEDZIELA ZWYKŁA 5. NIEDZIELA ZWYKŁA 6. NIEDZIELA ZWYKŁA 7. NIEDZIELA ZWYKŁA 8. NIEDZIELA ZWYKŁA 9. NIEDZIELA ZWYKŁA 10. NIEDZIELA ZWYKŁA 11. NIEDZIELA ZWYKŁA 12. NIEDZIELA ZWYKŁA 13. NIEDZIELA ZWYKŁA 14. NIEDZIELA ZWYKŁA 15. NIEDZIELA ZWYKŁA 16. NIEDZIELA ZWYKŁA 17. NIEDZIELA ZWYKŁA 18. NIEDZIELA ZWYKŁA 19. NIEDZIELA ZWYKŁA 20. NIEDZIELA ZWYKŁA 21. NIEDZIELA ZWYKŁA 22. NIEDZIELA ZWYKŁA 23. NIEDZIELA ZWYKŁA 24. NIEDZIELA ZWYKŁA 25. NIEDZIELA ZWYKŁA 26. NIEDZIELA ZWYKŁA 27. NIEDZIELA ZWYKŁA 28. NIEDZIELA ZWYKŁA
75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99 101 103 105 107 109 111 113 115 117 119 121 123 125 127
156
29. NIEDZIELA ZWYKŁA 30. NIEDZIELA ZWYKŁA 31. NIEDZIELA ZWYKŁA 32. NIEDZIELA ZWYKŁA 33. NIEDZIELA ZWYKŁA UROCZYSTOŚĆ JEZUSA CHRYSTUSA KRÓLA WSZECHŚWIATA
129 131 133 135 137 139
UROCZYSTOŚCI
141
8 GRUDNIA, UROCZYSTOŚĆ NIEPOKALANEGO POCZĘCIA NMP 19 MARCA, UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTEGO JÓZEFA, OBLUBIEŃCA NMP 29 CZERWCA, UROCZYSTOŚĆ ŚWIĘTYCH APOSTOŁÓW PIOTRA I PAWŁA 15 SIERPNIA, UROCZYSTOŚĆ WNIEBOWZIĘCIA NMP UROCZYSTOŚĆ ROCZNICY POŚWIĘCENIA KOŚCIOŁA WŁASNEGO 1 LISTOPADA, UROCZYSTOŚĆ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH
143 145 147 149 151 153