Powtórnie się narodzić by Wydawnictwo Salwator

Współpraca PASCALE MARSON

Tłumaczenie Justyna Polony-Poluk

Wydawnictwo SALWATOR Kraków

Tytuł oryginału Renaître. Un cheminement pour se laisser aimer et découvrir son être profond Redakcja Marta Stęplewska

Korekta Zoﬁa Smęda

Redakcja techniczna i przygotowanie do druku Anna Olek

Projekt okładki Artur Falkowski

ISBN 978-83-7580-371-6

Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 260-60-80, faks (12) 269-17-32 e-mail: wydawnictwo@salwator.com www.salwator.com

Wprowadzenie Niniejsza książka, pogłębiająca tematykę poruszoną w poprzedniej publikacji mojego autorstwa, zatytułowanej Choisis la vie1, jest owocem prawie dwudziestu lat cyklu audycji Wiara i psychologia, emitowanego przez różne chrześcijańskie rozgłośnie radiowe obszaru francuskojęzycznego. Swoją treść zawdzięcza ona także setkom osób, którym udzielałem psycho-duchowego wsparcia, oraz szkoleniom w przedsiębiorstwach. Jaki jest cel tej książki? Ma się ona przyczynić do tego, abyśmy zrzucili okowy przeszłości i wyswobodzili się od jej ciężaru; ma pomóc w przeprowadzeniu selekcji naszych przeżyć, w wyzwoleniu wewnętrznego dziecka Światłości i w zapewnieniu mu rozwoju, a także w zjednoczeniu naszej osobowości mającym początek w głębi serca. Podobnie jak Choisis la vie, niniejsza książka zachęca do codziennej reﬂeksji, począwszy od 1 stycznia, a kończąc na 31 grudnia. Wychodzę z założenia, że wewnętrzna transformacja wymaga czasu oraz że dzięki codziennym ćwiczeniom i pogłębionej reﬂeksji uda nam się zmienić i być prawdziwie sobą (niektóre tematy są również z tego względu celowo poruszane kilkakrotnie, jednak pod innym kątem). Książka ta stanowi więc swego rodzaju zaproszenie do trwającej rok duchowej wędrówki. Będzie ona rozwijać się dzień po dniu, a dla czytelników, którzy przeczytali również poprzednią książkę, rozciągnie się ona nawet do dwóch lat, przeznaczonych na budowanie i umacnianie własnej osobowości w Bogu, w oparciu o nowe podstawy. Można oczywiście otwierać tę książkę na przypadkowych stronach, pod datą swoich imienin czy urodzin, lub szukać w niej odpowiedzi na 1 Yves Boulvin, Anne Villemin, Choisis la vie, Éditions des Béatitudes, Nouan-Le-Fuzelier 2001.

konkretne pytanie. Chciałbym również poprowadzić z czytelnikiem prawdziwy dialog, do którego – mam nadzieję – będzie ona natchnieniem. Najważniejsze jest, aby w ciągu dnia pozwolić dojrzeć w sobie tym kilku przeczytanym linijkom. Lepiej pogłębić jedną czy dwie ścieżki, niż rozpraszać się, wędrując jednocześnie wieloma drogami. Słowo Boże jest zawsze krótkie i dotyka serca. Często streszcza się w jednym wyrazie lub krótkim zdaniu. W czasie tej duchowej wędrówki przeżyjemy pewien wewnętrzny wstrząs: zapomniane już cierpienia mogą znowu wypłynąć na powierzchnię, pojawią się różne pytania, zaczniemy sobie uświadamiać pewne rzeczy, zajaśnieje nowe światło. Przyjmijmy je z całą prostotą, nie odczuwając żadnych obaw, nie tracąc przy tym wewnętrznego pokoju, który zamieszkuje głęboko w nas. Nie wahajmy się również korzystać z pomocy innych, dzielić się wszystkimi rozterkami z kimś kompetentnym i roztropnym za każdym razem, gdy będzie to konieczne. Jeżeli każdego dnia stawiamy przed sobą jakieś zadanie do wykonania, książka Powtórnie się narodzić prowokuje także swego rodzaju progresję, wychodząc od zagadnień psychologicznych2, aby dojść do rozważań o duchowości. Każdy miesiąc jest skupiony wokół pewnej osi, wewnątrz ogólnego tematu wybranego na kwartał. Pierwszy kwartał: Wyzwolenie się od przeszłości styczeń: Zrozumienie swojej przeszłości luty: Twoje najgłębsze zranienia marzec: Jak zbudowałeś swoją osobowość? Drugi kwartał: Powtórne narodziny jako dziecko Światłości kwiecień: Możesz powtórnie się narodzić maj: Proste sposoby na odkrycie w sobie dziecka Światłości czerwiec: Jak sprawić, by dziecko Światłości wzrastało w tobie Trzeci kwartał: Nabieranie zaufania do siebie, odnawianie swoich sił lipiec: Pozytywne myślenie 2 W szczególności pragnąłbym podziękować moim prowadzącym szkolenia przyjaciołom za wyjaśnienia, jakich dostarczyli mi na temat analizy transakcyjnej Erica Berne’a w chwili, gdy została ona wprowadzona we Francji.

sierpień: Umiejętność odpoczywania i cieszenia się życiem wrzesień: Odbicie się od dna – wewnętrzny bodziec Czwarty kwartał: Otwarcie się na życie wieczne październik: Dokonanie przeobrażenia i przyzwolenie na zmiany listopad: Życie trwa po śmierci grudzień: Wejście do wieczności Miłej lektury. Do zobaczenia wkrótce, do zobaczenia zawsze! Yves Boulvin

Pierwszy kwartał

Wyzwolenie się od przeszłości

STYCZEŃ Zrozumienie swojej przeszłości

1 STYCZNIA

Powitanie Czytelniku, chciałbym, żebyś na kartach tej książki odnalazł siebie. Chciałbym, żeby ta książka do ciebie przemawiała, wzruszała cię, pomagała w twej wędrówce. Jednocześnie chciałbym ci powiedzieć: „Witaj u siebie samego! Witaj w twoim domu!”, nie tylko tym duchowym czy też tym, w którym mieszkasz. Mówiąc „witaj w domu”, mam na myśli także cud, jakim jest zamieszkiwane przez ciebie ciało. Często krytykujesz swą ﬁzyczność. Lekceważysz ją, deprecjonujesz, zmieniasz, ponieważ – jak uważasz – nie odpowiada ona twoim pragnieniom lub estetycznym kryteriom mody. I przestajesz być sobą. Zastanów się więc, czy w tych okolicznościach naprawdę mieszkasz we własnym domu? Co z nim zrobiłeś do tej pory? Ogarnij przez chwilę swoje ciało nowym spojrzeniem. Zdobądź się na odwagę, by w jego najmniejszym ruchu, w wyciągniętej dłoni, w myślącej głowie, w krążeniu krwi, w kochającym sercu dostrzec niezwykłe dzieło stworzenia oddane ci do dyspozycji. I teraz odkryj swoje ciało takie, jakim jest. Niezależnie od tego, czy jesteś chory, czy niepełnosprawny, poświęć swojemu ciału chwilę uwagi i spojrzyj na nie z podziwem, by poczuć wdzięczność za wszystko, co ci ono daje, i by mu pobłogosławić. Nawet sobie nie wyobrażasz, jak dobroczynny wpływ mogą na nie mieć wysyłane mu przez ciebie pozytywne sygnały. Lekarze, pielęgniarki czy terapeuci wiedzą, że w naszym ciele zapisują się gorzkie myśli o innych ludziach, samym sobie lub własnej przeszłości. Przywołajmy choćby takie powiedzenia, jak: „napsuć sobie krwi”, „zalać się żółcią”, „zaznać goryczy”. Czy wiesz, że ciało jest przystosowane do pełnienia powołania człowieka? Zostało stworzone, by pełnić misję, którą sobie wybrałeś. Każdy z nas ma swoją misję do spełnienia, ty również. Niektórzy ludzie mają powołanie, do którego niezbędna jest siła ﬁzyczna; inni pełnią misję 13

bardziej intelektualną, która wymaga mniejszego wysiłku ﬁzycznego; życie jeszcze innych osób będzie bardziej zinterioryzowane, bardziej duchowe. Ale ciało, dusza i umysł są zawsze nierozerwalnie ze sobą związane. To powinno nas zachęcać do zrównoważenia między sobą tych trzech płaszczyzn, które wykorzystujemy w niejednakowym stopniu. Naucz się więc doceniać swój dom takim, jaki jest. Nawet jeżeli nie masz silnie rozwiniętego poczucia własności, twoje ciało jest należącym do ciebie dobrem. Zostało ci oﬁarowane. Może się zdarzyć, że uważasz się wyłącznie za jego lokatora, oczekując na wejście do twego duchowego ciała w wieczności. Ale kochaj je mimo wszystko, ponieważ im bardziej będziesz je kochał i im dłużej będziesz w nim zamieszkiwał, tym lepiej będzie ci służyło. Jeżeli promieniuje z ciebie miłość, jeżeli miłość Boga rozświetla twój byt, w tym lepszym będziesz zdrowiu, a twoja uroda rozkwitnie. Ciało do ciebie przemawia. Obudź swoje zmysły, by zrozumieć, jakim językiem mówi.

2 STYCZNIA

Bądź błogosławiony! Czytelniku, który zagłębiasz się w lekturze tej książki, czy zdarza ci się pomyśleć, że Bóg cię kocha i ci błogosławi? Przypomnij sobie, że w Księdze Rodzaju Bóg obdarowuje człowieka i czyni to w nieskończoność: „Idźcie i rozmnażajcie się”, „Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania”. Z rodzicielskiej troski nakazuje nie spożywać owoców drzewa poznania dobra i zła, ponieważ konsekwencje tego czynu byłyby dla człowieka szkodliwe. Bóg wie, że człowiekowi brakuje miłości i mądrości potrzebnej do przyswojenia i użycia tej wiedzy. Jednakże człowiek nie rozumie troski Ojca i ustępuje złej i oskarżycielskiej logice węża. My dzisiaj postępujemy podobnie. Nasze wzajemne stosunki częściej rządzą się kłótniami, krytyką, osądem, potępianiem innych, zamiast błogosławieństwem, tolerancją, otwartością serca. Bóg kocha cię i błogosławi ci niezależnie od tego, jaki teraz jesteś, jakie masz za sobą przeżycia, jakich dokonałeś uczynków czy też jaki masz obraz własnej osoby. Bóg kocha cię nie dlatego, że na to zasługujesz, ale dlatego, że jesteś Jego dzieckiem, że ty – to w ł a ś n i e t y. Wszyscy byliśmy kochani, bardziej lub mniej mądrze, przez naszych rodziców i krewnych. Każdy z nich obdarzał nas uczuciem na miarę swoich możliwości, swej tożsamości, wrażliwości, zranień, jakie w sobie nosił. Ale nikt nie potraﬁł nas obdarzyć bezwarunkową miłością. Jedynie Bóg kocha nas, nie oczekując niczego w zamian, niezależnie od naszych uczynków. Nieustająco daje nam ż y c i e, nieustająco pomaga nam iść do przodu, gdy upadamy lub się zniechęcamy. Od tej chwili nauczymy się robić dla innych ludzi to, co Bóg czyni dla nas. I każdy z nas będzie mógł wreszcie powiedzieć: „Bądź błogosławiony, mój bracie”.

„Panie, błogosław w tej właśnie chwili wszystkim ludziom, których spotkałem w ciągu dnia, wszystkim, o których pomyślałem, i tym, którzy pomyśleli o mnie, tym, którzy do mnie zadzwonili lub napisali kilka słów, tym, z którymi łączą mnie więzy zawodowe, uczuciowe lub rodzinne. Niezależnie od tego, czy wszyscy ci ludzie żyją na ziemi, czy też kroczą drogą pośmiertnej ewolucji lub są już w niebiosach, błogosław im, Panie. Daj im swoje namaszczenie. Błogosław szczególnie tym, z którymi pozostawałem z konﬂikcie, wobec których zabrakło mi zrozumienia, którzy nie potraﬁli mi zaufać. Błogosław ludziom, do których wciąż zachowuję urazę, na których chciałem się zemścić, nie zdając sobie sprawy z tego, że w rzeczywistości – gdy trawi mnie gorycz – wyrządzam krzywdę sobie i tylko sobie. I wreszcie, Panie, błogosław także mnie, ze wszystkimi moimi wadami, myślami i przepełniającą mnie złością, ponieważ Ty wszystko przekształcasz w dobro”.

LU T Y Twoje najgłębsze zranienia

1 LUTEGO

Czy przeprowadziłeś selekcję? Umiejętność dokonania rozróżnienia i przeprowadzenia selekcji we wszystkim, co otrzymaliśmy niejako w spadku, poprzez wychowanie, jest zadaniem o fundamentalnym znaczeniu, jeżeli tylko chcemy odkryć, kim naprawdę jesteśmy. Aby pozwolić Bogu na to, by odkrył cię przed samym sobą, musisz uświadomić sobie, jakie wzorce wpoili ci ojciec, matka, bracia, siostry lub inni ludzie. Czy wychowywano cię z czułością, surowością czy oziębłością? Czy rodzice byli obecni, czy nieobecni w twoim życiu? Jaki był ich system wartości, jakim hołdowali przekonaniom? Jakiego dostarczyli ci wzorca związku dwojga ludzi, roli ojca, roli matki? Wszystkie te reﬂeksje prowadzą do tego, abyś dzisiaj przesiał cały życiowy bagaż przez sito własnych doświadczeń i potraﬁł zachować to, co jest w nim dobre, prawdziwe i pożyteczne, a pozostawił za sobą te rzeczy, które takie nie są. Niektórzy ludzie odrzucają wszystko, czego ich nauczono. Zdarza się również odwrotnie, niektórzy tak idealizują otrzymane przez siebie wychowanie, że czuliby się wręcz winni, przeprowadzając jakąkolwiek selekcję wartości. Tymczasem miłość do ojca i matki oraz oddawanie im należnego szacunku polega na tym, by znaleźć dla nich właściwe miejsce. Twoi rodzice byli w najlepszym wypadku pewnym pomostem, łącznikiem prowadzącym cię do Boga. Ukazali ci po części drogę, jaka do Niego prowadzi. Ale jednocześnie, jak wszyscy rodzice, przyczynili się do zdeformowania Jego oblicza. Zresztą, właściwie mówiąc, sami nie będąc Stwórcą, nie dali ci także życia. Ustawianie rodziców na boskim piedestale byłoby oddawaniem im niedźwiedziej przysługi oraz przeszkadzałoby w wyrażeniu twojej oryginalności. Dzisiaj zdobądź się na odwagę, by przeprowadzić selekcję.

2 LUTEGO

Czy ulegasz presji innych? Często mówisz, że chciałbyś pomagać innym w realizowaniu się, że chciałbyś wyciągnąć do nich pomocną dłoń. Zdarza ci się nawet myśleć całkiem serio, że na tym polega zasadnicza misja człowieka wierzącego. Ale bycie sobą, przebudzenie swojego wnętrza, jest równie niezwykłym dziełem, jakiego można dokonać. Zresztą będziesz mógł uczestniczyć w wyzwoleniu innych tylko pod warunkiem, że udało ci się rozkuć niewidzialne więzy łączące cię z rodzinnym lub społecznym wzorcem. Od najwcześniejszego dzieciństwa wpajano ci taką ilość wzorców, że narażasz się na bezwiedne przechodzenie od jednego do drugiego. Najpierw bowiem wywarli na ciebie wpływ rodzice i wychowawcy, a potem, w okresie dojrzewania, koledzy, którzy sami podlegali uwarunkowaniom mediów, telewizji, kolorowej prasy. Na przykład w przeszłości wspominanie o pozamałżeńskich związkach seksualnych należało do złego tonu. W obecnych czasach wręcz przeciwnie, trudno jest mówić o pragnieniu zachowania dziewictwa, dochowania wierności i atencji w środowiskach, w których każdy aﬁszuje się rozlicznymi przygodami i partnerami. Czy twój sposób myślenia, odczuwania i działania wypływa na pewno z twojego przekonania? Czy jesteś prawdziwie sobą, podejmując decyzje?13 Czy działasz w zgodzie ze swoją prawdziwą osobowością? Naturalnie musisz się dostosować, by nie szokować swojego otoczenia, nie prowokować go ani nie ranić. Ale niezmiernie ważne jest, abyś w każdej sytuacji, wobec każdego człowieka zachowywał wolność wyboru. Dokładnie tak, jak wówczas, gdy zabierasz się za porządki w szafach, wybierasz rzeczy, które na ciebie pasują i wyrzucasz te, których już nie będziesz nosił, musisz teraz podjąć się przeprowadzenia selekcji we własnych myślach, uczuciach i zachowaniach, rozróżniając te, w których nie czujesz się w pełni sobą, od tych, z którymi możesz się identyﬁkować. 13

Jacques Salomé, T’es toi quand tu parles, Albin Michel, Paris 1991.

11 MARCA

Przeciwko czemu najbardziej się buntowałeś? Czy należysz do ludzi, którzy łatwo okazują swoje niezadowolenie, wpadając w złość? A może raczej jesteś z tych, którzy poddają się biegowi wypadków, są bardzo grzeczni, a wręcz podporządkowani? Niezależnie od tego, czy należysz do pierwszej, czy do drugiej grupy osób, naturalnie przeżyłeś napady buntu przeciwko jakiejś niesprawiedliwości, niedotrzymanemu słowu, poglądom sprzecznym z wyznawanym przez ciebie systemem wartości, twoimi przekonaniami, bądź przeciwko karze, na którą nie zasługiwałeś… Czy znasz historię Dominika Savio, który jako dziecko został w klasie niesłusznie oskarżony o włożenie kamieni do pieca? Dominik przyjął na siebie karę nałożoną przez nauczyciela, nie buntując się przeciwko niej. Krocząc drogą ku świętości, nie wskazał winnych. Dokonał rozmyślnego wyboru, by sprawę przemilczeć, ponieważ nie chciał, aby jego koledzy zostali ukarani, nie poddał się jednak cierpiętniczo sytuacji. Być może próbowałeś podążać za jego przykładem, ale twoje serce napełniało się goryczą i miałeś pretensję do tych, dla których się poświęciłeś. Stłumiłeś swój gniew i popadłeś w rozgoryczenie. Co sprawia, że się buntujesz? Za wielkimi i pięknymi sprawami jak pokój i poszanowanie życia, o które walczą niektórzy ludzie, kryją się często doznane w dzieciństwie krzywdy, wyrażające się w gwałtownym lub zbyt osobistym stopniu zaangażowania. Jeżeli, dajmy na to, walczysz przeciwko aborcji, czy jesteś pewien, że sam pozwoliłeś żyć dziecku, którym jesteś w głębi duszy? Jeżeli tak rzeczywiście jest, będziesz umiał wypowiadać się z większym współczuciem i szacunkiem. Jakie decyzje podejmiesz, by mieć mniej powodów do buntu, aby inni lepiej wiedzieli, co myślisz, abyś nie musiał poddawać się biegowi wypadków i wypowiadał zarówno prawdziwe „tak”, jak i prawdziwe „nie” za każdym razem, kiedy będziesz sobie tego życzył?

116

Drugi kwartał

Powtórne narodziny jako dziecko Światłości

KWIECIEŃ Możesz powtórnie się narodzić

1 KWIETNIA

Powtórne narodziny Najważniejszą chwilą naszej egzystencji jest moment, w którym się odradzamy, stajemy się nareszcie sobą. W ludzkim życiu istnieją trzy momenty narodzin: pierwszy następuje, gdy rodzimy się ﬁzycznie, trzeci – gdy wchodzimy do życia wiecznego; pomiędzy nimi zaś następuje ta chwila, w której świadomie i dzięki Bogu wkraczamy do naszego prawdziwego wymiaru: są to powtórne narodziny, o których Jezus mówił do Nikodema29. Jest to ta chwila naszego życia, w której z własnego wyboru stajemy się na powrót małymi dziećmi Bożymi30 i umacniamy swoje „ja” na nowych fundamentach. Kiedy przychodzimy na świat, zstępujemy z nieba na ziemię. W chwili naszej śmierci zachodzi odwrotne zjawisko. Powtórne narodziny łączą niebo i ziemię. Dziecko, które zstępuje z nieba, zachowuje w sobie jego ślad. Mawia się często, że uśmiecha się do aniołów oraz że najwyżsi z nich roztaczają nad nim pieczę. Dlatego właśnie w pierwszych latach życia dziecko wierzy w istnienie świata cudów. Potem następuje upadek, kiedy spostrzega ono, że świat jest twardy, że samo żywi uczucie zazdrości do młodszego braciszka lub siostrzyczki, że w stosunku do rodziców miewa całkiem sprzeczne uczucia. Dziecko tłumi swoją agresję, ale czuje się winne, co może po latach stać się przyczyną zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, skłonności do bulimii, anoreksji… Oznacza to, że dziecko źle przyswoiło sobie tę część osobowości, którą uważało za mało świetlaną. Przez długi czas błądzi ono między dwoma światami: nieubłaganym światem ucieleśnionym oraz światem marzeń i magii, w którym 29 30

Por. J 3. Por. Mt 18,3.

151

unosi się w obłokach jak Piotruś Pan. Odczuwa tę dychotomię i w ten sposób może także rozwinąć rodzaj odcieleśnionej duchowości, rozdzielającej życie codzienne od wiary. Tymczasem celem naszej egzystencji jest połączenie nieba i ziemi oraz nasączenie ziemi tym niebem, które w sobie nosimy. Tak jak wszyscy ludzie, początkowo poddawałeś się życiu, rozdarty między podporządkowaniem się a buntem. Miałeś trudności z przyswojeniem sobie wszystkiego tego, co „wysokie”: ideału, marzenia, oraz tego, co niskie: ucieleśnienia wraz ze wszystkimi niesionymi przez nie trudnościami. Teraz odnajdziesz w sobie miejsce, w którym niebo i ziemia połączą się ze sobą. To miejsce będzie najpierw maleńkie jak ziarenko, ale będzie ośrodkiem twojej integracji. Poprzez analogię do stanu błogosławionego można porównać je do nowego zapłodnienia, gdyż twoje niebo zakorzenia się wówczas w ziemi, która ci odpowiada, na której znajdujesz swoje miejsce. Powoli to ziarenko wzrasta, staje się embrionem. Wówczas doświadczasz, czym jest stan błogosławiony: powtórne narodzenie się trwa kilka miesięcy. Daje ci ono wrażenie, że nowa część ciebie została zrodzona przez Matkę w Bogu: naprawdę masz uczucie, że zrodził się nowy byt, dysponujący prawami i przywilejami, których ty sam sobie nie dawałeś, granicami, których przed sobą dotąd nie stawiałeś, zupełnie nieznaną równowagą. Wreszcie odnalazłeś swoją wewnętrzną oś.

152

11 CZERWCA

Odpowiedzialny za jedyny na świecie kwiat Podobnie jak Mały Książę jesteś odpowiedzialny za jedyny na świecie kwiat. Podobnie jak on pochodzisz z innej planety, ale zgadzasz się na życie na Ziemi, ponieważ tutaj masz czegoś się nauczyć, coś ofiarować, otrzymać, spełnić. Nosisz w sobie oryginalny kwiat, jakiego nie posiada nikt inny. Niekiedy przedstawia się świętych trzymających w dłoni różę czy lilię – oznacza to, że misją każdego jest dbanie o rozwój należącego do niego kwiatu, bukietu, który jest jedyny na świecie. Nimb świętości, jakim tchną niektóre ikony, miejsca święte, niektóre istoty, jest zapachem ich wewnętrznego kwiatu. Aby rozkwitnąć, potrzebuje on Bożego słońca. W zakamarkach twojej psychiki zamieszkują zarówno „dobre” istoty, jak i „rzezimieszki”. Znajdują się tam też wszelkiego rodzaju zapachy. Jezus, przybywając na świat nie tylko jako człowiek, ale przede wszystkim jako Bóg, urodził się wśród ostrych, zwierzęcych zapachów stajenki i wniósł do niej zapach swojej świętości. Kwiat dziecka Światłości pachnie pięknie. Niektóre części ludzkiego ciała niekiedy pachną nieprzyjemnie. Tak samo może być z naszą duszą. Oczywiście, możemy w jakiś sposób maskować te zapachy, używać perfum, stwarzać pozory. Ale czyż nie byłoby lepiej przyjmować w coraz większych ilościach delikatny i wyrafinowany zapach Bożej świętości i zupełnie tak jak twórcy perfum, dokonać ekstrakcji subtelnej esencji tego jedynego na świecie kwiatu, który jest nam ofiarowany? Bądźmy dla niego dobrym ogrodnikiem, dbajmy o niego z nieskończoną delikatnością, czułością, troską i przezornością, chrońmy go i pozwólmy mu rozkwitnąć jak najpiękniej.

246

22 LIPCA

Bycie czujnym Wiele z domowych urządzeń pozostaje zawsze w trybie czuwania: telewizor, radio, budzik. Aby je uruchomić, wystarczy nacisnąć guzik. Ty również pozostajesz w takim trybie, na ciągłym stand by, w stanie pogotowia. Bądź gotowy, by odebrać impuls. Nie wyczekuj na niego obsesyjnie, ponieważ nie wiesz, w której chwili „urządzenie będzie miało się włączyć”. Pozostań po prostu czujny, ponieważ nie wiesz, kiedy będziesz musiał podjąć działanie, kiedy spłynie na ciebie natchnienie – przecież nie chcesz tego momentu przegapić. Pozostawanie czujnym polega na uwolnieniu się od wszelkich ograniczeń, całkowitym zawierzeniu się. Aby ci się to udało, skoncentruj się na sobie, pozostaw za sobą natłok myśli, postaraj się wznieść ponad powody do zdenerwowania czy zmartwień. Niech twoja antenka zawsze pozostaje włączona, bądź gotów do działania, do reagowania. O niektórych ludziach mówi się, że obudzili się z uśpienia. Udało im się wydobyć ze stanu ospałości, do którego prowadzi nas psychika, przyzwyczajenia, dziedziczność, wszystko, co nam w życiu ciąży i co jest powtarzalne. Ludzie ci obudzili się dzięki pocałunkowi księcia, zupełnie jak Królewna Śnieżka lub Śpiąca Królewna. Jeżeli jakaś część ciebie nadal pozostaje w uśpieniu, postaraj się przynajmniej pozostawać w trybie stand by. Twój książę przybędzie. Oblubieniec jest już blisko. Dbaj o to, by twoje światełko lśniło!

304

23 LIPCA

Zarysowują się nowe kierunki Teraz, gdy narodziłeś się ponownie, nic w twoim życiu nie jest już z góry określone. Odrzuciłeś powtarzające się scenariusze i dostąpiłeś do wolności dzieci Bożych. Twój nowy sposób myślenia i działania będzie generował różnorakie sytuacje, które stopniowo nauczysz się pozytywnie wykorzystywać, podobnie jak ma to miejsce w przypadku sztuk walki. Nowe kierunki zarysowują się poprzez wybory, inspiracje, wydarzenia, które wytyczają twoją życiową drogę. Pozwalasz, by dojrzewały w tobie dzień po dniu: powoli zarysowuje się wewnętrzna ścieżka, którą będziesz podążał. Odczytujesz swoje życie w całkiem nowy sposób. Czyż to, co nazywa się „czynieniem woli Bożej”, nie jest odkrywaniem głębokiego sensu swoich przeżyć, dzięki czemu powoli wyłania się noszony w głębi duszy obraz powołania, które Bóg pomaga wypełnić? Jeżeli na przykład przebywało się w więzieniu lub przez jakiś czas było uzależnionym od narkotyków, alkoholu, obsesji czy natrętnych myśli, jest się w stanie zrozumieć innych i pomóc tym wszystkim, którzy w chwili obecnej pozostają w rzeczywistym lub symbolicznym zamknięciu. Życie jest piękne i płodne. Zachęca cię, byś podejmował działania, które najlepiej przysłużą się budowaniu twojej osobowości, zgodne z tym, kim jesteś w głębi duszy, i tym, co chcesz w sobie rozwinąć. Korzystaj z nadarzających się okazji. Jeżeli jesteś pewien Bożej miłości oraz tego, że wszystko przyczynia się do twego dobra, będziesz nieustannie odkrywał nowe bogactwa i przestaniesz obawiać się zmian, lecz będziesz realizował je wraz z Bogiem w czasie podyktowanym przez Niego: w tym czasie, który kiedyś wydawał ci się płynąć zbyt wolno, ale teraz zaczynasz doceniać jego prawdziwą wartość. Zachwycasz się tym, co się przed tobą zarysowuje. Możesz powiedzieć i będzie to najszczersza prawda: „Nigdy nie byłem wewnętrznie tak szczęśliwy jak dzisiaj”.

305

26 WRZEŚNIA

Prawdziwy sukces Co jest sukcesem twojego życia? Bycie bogatym, sławnym, posiadanie rodziny, coraz lepsze wypełnianie misji, którą w sobie nosisz? „Wykonało się” – powiedział Jezus na krzyżu. A ty czego chcesz dokonać? Pewien człowiek ciężko pracował przez całe życie. Swoją fortunę przekazał jeszcze za życia jedynemu synowi, który roztrwonił ją w kilka lat. Rozgoryczony ojciec poprosił, aby po jego śmierci umieścić na grobie przejmujące epitaﬁum: „Na marne”. To, co pozornie było sukcesem, obróciło się dla niego w dotkliwą porażkę. W pewnej wiosce mieszkał mędrzec, który również miał jednego syna. Jedynym zaś dobrem, jakie posiadał, był koń. Pewnego dnia zwierzę uciekło. Wówczas przyszli do niego sąsiedzi i powiedzieli: „Biedaku, naprawdę nie masz szczęścia. Cóż takiego uczyniłeś Bogu, że cię tak pokarał?”. Staruszek nic nie odpowiedział. Jakiś czas później koń powrócił do domu, prowadząc za sobą stado kilkunastu dzikich zwierząt. Do mędrca przyszli inni mieszkańcy wioski ze słowami: „Ależ ty masz szczęście, ależ ci się udało, dobry Bóg cię wynagrodził!”. I tym razem staruszek nic nie odpowiedział. Później jedyny syn staruszka, dosiadając dzikiego konia, złamał obydwie nogi. Wtedy mieszkańcy wioski użalali się nad staruszkiem: „Naprawdę masz pecha, dlaczegóż dobry Bóg…?”. Staruszek wciąż zachowywał milczenie. W końcu wybuchła wojna i wszyscy mężczyźni z wioski wyjechali na front, z wyjątkiem niepełnosprawnego syna staruszka. Wtedy wszyscy zazdrościli staremu ojcu: „Ty to masz szczęście, jesteś wybrańcem bogów!”. Lecz staruszek nie powiedział ani słowa… Nawet jeżeli masz kłopoty lub stajesz wobec nieprzewidzianych okoliczności, wszystko możesz przekuć w sukces, zależnie od sposobu, w jaki pojmujesz rzeczywistość: niektóre boleśnie przeżywane rozstania okazują się mieć dobroczynny wpływ na płaszczyźnie wolności, 389

prawdziwej miłości, odnalezionego powołania69…; lub, wręcz przeciwnie, ludziom zdarza się zarobić bardzo dużo pieniędzy, ale w zamian za to utracić spokój i prostotę ducha… To ty i tylko ty możesz przekuć dane wydarzenie w sukces lub porażkę. Począwszy od tej chwili, pragniesz prawdziwego sukcesu, czyli spełnienia siebie w pokoju, radości i miłości…

Zob. przypis 68.

390

27 WRZEŚNIA

Odnalezienie swojej kreatywności Kreatywność charakteryzuje się umiejętnością wychodzenia poza ramy, w których zazwyczaj się zamykamy, łączenia ze sobą elementów, pozornie niemających ze sobą żadnego związku. Twórca pozostawia z boku obiekt poszukiwań, pogrąża się w rozmyślaniach, biegnie myślami gdzie indziej, aż wreszcie znajduje rozwiązanie, którego szukał. Często cytuje się Archimedesa, który rozwiązał zagadkę wyporności, biorąc kąpiel, lub przypadek Augusta Kekulego, który odkrył strukturę benzenu, znajdując się w stanie między marzeniem a snem: patrząc na nogi od stołka zobaczył w swojej wyobraźni, jak przeobrażają się one w dwa węże gryzące swoje ogony. Każdy z nas posiada ogromny potencjał kreatywności, który często bywał tłumiony krytycznymi lub pełnymi wątpliwości uwagami, typu: „Udowodnij to…; no chyba nie myślisz, że…; gadasz głupoty…”. Owe uwagi odebrały twórczą inwencję dzieciom, które je usłyszały. Aby odnaleźć w sobie na powrót ten potencjał, trzeba nauczyć się oddzielać fazę początkową – werbalizowania pomysłów bez żadnej krytyki czy cenzury, czyli fazę wolnych skojarzeń (zielone światło), od fazy kolejnej, polegającej na organizacji pomysłów (żółte światło), i fazy końcowej, w której dokonuje się selekcji i wyboru spośród wyrażonych pomysłów (czerwone światło). Zbyt wielu spośród nas, gdy tylko wpadnie na jakiś pomysł, natychmiast go krytykuje i w ten sposób uniemożliwia jakiekolwiek jego opracowanie (a co zrobiłby kierowca na światłach, jeżeli zielone i czerwone zapalałyby się jednocześnie?). Podczas szkoleń tworzy się grupy kreatywne lub zajmujące się rozwiązywaniem problemów, proponując ćwiczenia, jak choćby utworzenie czterech równobocznych, przylegających do siebie trójkątów z sześciu zapałek70, które mają na celu odkrycie nowego sposobu my70

Por. 19 sierpnia.

391

ślenia na innej płaszczyźnie. Taki sam mechanizm działa w przypadku wszystkich zagadek lub wieloznacznych figur, które pozwalają na zobaczenie wielu przedmiotów lub twarzy. Znakomitą ilustracją tego przykładu jest historyjka o Janie. „Włamywacz wchodzi do pokoju Jana. Kradnie cenny przedmiot. Jan obserwuje scenę kradzieży. Niemniej jednak rankiem następnego dnia nie jest w stanie opowiedzieć o tym zdarzeniu policji. Dlaczego?”. Ludzie, którym zadaje się to pytanie, zazwyczaj odpowiadają: „Ponieważ to Jan ukradł ten cenny przedmiot…; ponieważ to tylko mu się przyśniło…; ponieważ był martwy…”. Pojawia się mnóstwo interesujących rozwiązań, ale wszystkie wychodzą z założenia, że Jan jest osobą dorosłą. A gdyby Jan był niemowlęciem, któremu ukradziono butelkę, a więc przedmiot szczególnie dla niego cenny? Dojście do tego rodzaju rozwiązania wymaga całkowitego zwrotu w sposobie myślenia, uświadomienie sobie przekonań powziętych a priori i szukania śmiałych rozwiązań poza ramami wyjściowymi. Czy potrafisz zmienić płaszczyznę, abstrahować od tradycyjnie przyjętych sposobów myślenia? Otwarcie się na kreatywność polega na poszerzeniu swoich horyzontów, wyjściu poza jakikolwiek rasizm, zaprzestaniu szufladkowania, a więc lepszym zrozumieniu innych ludzi we wszystkich ich odmiennościach.

392

22 PA Ź D Z I E R N I K A

Dozór dla ust, dozór dla uszu Szczęśliwy człowiek, który potrafi zachować milczenie! Szczęśliwy ten, który nie potrafi zachowywać w sobie i podsycać złych, oszczerczych słów, niezależnie od tego, czy bezpośrednio go one dotyczą czy nie, który potrafi trzymać się na uboczu psychologicznych gier, kiedy inni ludzie chcą go do nich wciągnąć. Szczęśliwy człowiek, który potrafi strzec swoich uszu: nic nie zmusza go wszak do wysłuchiwania plotek. Uprzejme, lecz stanowcze usunięcie się na bok jest najlepszym sposobem, by się od nich uchronić. O ile „mowa jest srebrem”, „milczenie jest złotem”. Szczęśliwy człowiek, który dobiera słowa w zależności od tego, jaki mają wydźwięk, jak mogą zostać zrozumiane, jaki mogą wywrzeć wpływ na innych, w zależności od ich słuszności; który używa słów życia, czyniących dobro… Oto uświęcająca droga: umieć słuchać i zachować milczenie; ośmielać się zabierać głos, ale czynić to w sposób pozytywny, nie używając raniących czy toksycznych sformułowań; przyjmować, szanować, pocieszać, dawać dobre rady, dodawać otuchy i sił. W którym miejscu na tej drodze się znajdujesz? Jaki wyznaczasz przed sobą cel?

427

23 PA Ź D Z I E R N I K A

Nie pozwól narastać problemom Kiedy pojawia się jakiś problem, rozwiąż go zaraz, jak tylko będzie to możliwe, natychmiast albo po kilkugodzinnym, a jeżeli to konieczne – po kilkudniowym zastanowieniu, ale nie pozwól mu narastać! Większość konfliktów bierze się ze źle odebranego spostrzeżenia, gestu, postawy, kiedy zamiast porozmawiać z osobą, której to zdarzenie dotyczy, rozpamiętujemy je na osobności, wyolbrzymiamy konflikt, aż wreszcie pewnego dnia wybuchamy, gdyż nie jesteśmy już w stanie powstrzymać emocji, które przybrały przesadne rozmiary. Nie pozwalaj, by problem narastał. Kiedy coś układa się nie po twojej myśli, potraktuj to jak zachętę do poszukiwania rozwiązań, powzięcia postanowień. Dawniej niektórzy handlowcy dawali swoim klientom karty lojalnościowe, na których należało przyklejać znaczki wydawane przy każdym zakupie, w ilości zależnej od wysokości rachunku. Kiedy karta była zapełniona znaczkami, klient udawał się z nią do sklepu i w zamian otrzymywał prezent. Niektórzy ludzie tłumią w sobie emocje i przyklejają sobie punkty ujemne przy okazji każdej urazy, każdego nieporozumienia, każdego zarzewia konfliktu82. Kiedy ich „kolekcja” jest już skompletowana, przestają się kontrolować, pozwalają sobie na gwałtowne wybuchy złości lub zrywają stosunki towarzyskie. O ileż skuteczniejsze byłoby przyjęcie postawy polegającej na zastanowieniu się nad problemem i stopniowym „odklejaniu” punktów ujemnych, zamiast doprowadzać do takiej dramatyzacji zdarzeń! W przeciwieństwie do tych ludzi, niektóre osoby zbierają punkty dodatnie, ale nie zwracają się do innych ze słowami pociechy czy zachęty. Kiedy zbiorą już całą „kolekcję” i wreszcie przyznają sobie prawo do wartościowania, często 82

Analiza transakcyjna określa to mianem „kolekcji znaczków”.

428

jest już za późno, by pokonać dystans, jaki w międzyczasie wytworzył się pomiędzy nimi a otoczeniem. Naucz się wartościować pozytywnie, gratulować sukcesów, wskazywać, co ci się podoba w drugim człowieku. Naucz się także w pozytywny sposób mówić o tym, co ci się nie podoba, nie zwlekając z tym zbytnio i przekazując treści jak człowiek d o r o s ł y. Unikniesz tym samym wielu niepotrzebnych konﬂiktów!

429

5 L I S T O PA D A

W każdym cierpieniu jest dar i obecność Nie istnieje takie cierpienie, w którym Bóg nie byłby obecny. Często odcinamy się od Stwórcy, otaczając się obronnym murem, izolując się, zachowując zupełnie jak wtedy, gdy byliśmy dziećmi i zamykaliśmy się obrażeni w swoim pokoju. We wszystkich bolesnych chwilach naszego życia była obecność, która usiłowała nam pomóc przez nie przejść i wyciągnąć z nich tyle dobrego, ile tylko się dało. Ta obecność pokazywała nam, jaki dar znajduje się w naszym wnętrzu: większa otwartość, lepsze zrozumienie, lekkość, wejście do innej czasoprzestrzeni, przeczucie tego, co „potem”… Utrata ukochanej istoty rozdarła ci serce, ale spotykając się z nią wewnętrznie, przeżywasz już teraz razem z nią wejście do świata duchowego. W każdym cierpieniu zawsze jest obecność Boga, osób, które nas kochają i nam pomagają, także tych, których nie znamy, zarówno w niebie, jak i na ziemi: czy wiesz, jaki jest naprawdę zasięg twojej modlitwy? W każdym cierpieniu znajduje się także pewien dar. Kiedy jedno z twoich dzieci jest chore, opiekujesz się nim, ale masz także ochotę sprawić mu przyjemność, przynosząc kolorową gazetkę lub coś słodkiego. Bóg w taki sam sposób postępuje z tobą. Nie chce, byś zaznał smutku: „każdą łzę otrze Bóg z ich oczu”84. Ale Pan wie także, że niektóre próby, jakim jesteś poddawany, sprawią, że pójdziesz naprzód, jeżeli tylko dobrze je zrozumiesz. Bóg pomoże ci przez nie przejść i będzie obdarowywał cię prezentami. Naucz się je dostrzegać i przyjmować!

Ap 7,17; 21,4.

446

6 L I S T O PA D A

Wykonało się! Oto zdanie wypowiedziane przez Jezusa, które sami chcielibyśmy móc wypowiedzieć: „Wykonało się!”85. W ludzkiej skali dzieło nigdy nie jest dokończone i kompletne: jesteś jednym z kwiatów w bukiecie, jednym z muzyków w orkiestrze, jednym z ogniw w długim łańcuchu dziedziczności, które uwalnia się, by iść coraz dalej, w kierunku prawdziwej miłości, w kierunku nieba… To zajmie trochę czasu, ale się dokona! I właśnie dlatego masz do spełnienia ważną misję. Czy masz poczucie, że zrealizowałeś to, co miałeś do zrobienia, że spełniłeś się jako badacz, odkrywca, jako ojciec rodziny czy matka, w pracy, w życiu uczuciowym, dając innym coś od siebie? Jeżeli kochasz podróżować, nigdy nie uda ci się odwiedzić wszystkich zakątków ziemi, nawet na krótko, ale możesz czuć się nasycony i usatysfakcjonowany tym, co udało ci się zobaczyć i przeżyć. Jeśli w duchu jesteś zapalonym czytelnikiem, nigdy nie uda ci się przeczytać wszystkich interesujących cię książek, ale możesz czuć się bogatszy o wszystko to, czego nauczą cię te pozycje, które przeczytałeś… Czasami dla wewnętrznego rozwoju lepiej jest przeczytać kilka książek, które prawdziwie się zgłębi, niż mnóstwo innych, które przejrzy się pobieżnie. Bądź szczęśliwy każdego dnia, stwierdzając drobne, czynione przez siebie postępy. Wystarczyłoby, żebyś zakosztował próbki wszystkiego, czego pragniesz, wszystkiego, czego potrzebujesz, aby poczuć się w pełni usatysfakcjonowany. Wystarczyłoby wytrwać i trzymać się drogi, na której uświadamiasz sobie, kim jesteś, i co dajesz z radością innym, aby wszystko „wykonało się”.

J 19,30.

447

13 GRUDNIA

Miłość, wolność, wzajemne uzupełnianie się Różne stowarzyszenia czy kraje obierają dewizy, które wyrażają ich cel, ideał lub też porządek życia. Francja na przykład wybrała za swoje motto słowa: „Wolność, równość, braterstwo”, Belgia zaś: „W jedności siła”. Gdyby istniała jakaś dewiza dla niebios, dlaczego nie miałaby ona brzmieć: „Miłość, wolność, wzajemne uzupełnianie się”? Jeżeli przeżywamy wyłącznie miłość, nie szanując wolności drugiego człowieka, możemy stać się zaborczy lub natrętni. W odwrotnej sytuacji, gdy na pierwszym miejscu stawiamy wyłącznie wolność, stajemy się indywidualistami i pojawia się ryzyko, że „zapomnimy” o bliźnim. Łącząc ze sobą miłość i wolność, doświadczamy prawdziwej miłości, która żywi szacunek dla każdego człowieka, dla jego postępowania, jego drogi, jego wyborów. Miłość, wolność, wzajemne uzupełnianie się! Nikt z nas nie jest wszystkim. Nikt z nas nie ma wszystkiego. Nasze ograniczenia pozwalają nam potrzebować się wzajemnie. W niebie odkryjemy w zachwycie pełnię miłości, wolności i komplementarności.

487

14 GRUDNIA

Szczerozłote serce Czasami mawia się o kimś, że ma szczerozłote serce, ponieważ jest hojny, pełen troski, delikatności, współczucia, ponieważ rozumie. Boże serce jest ze złota. Wznosząc się ponad wszystkie nasze bezecności, ekscesy, grzechy, stopniowo będziemy spotykać się ze złotem Bożej świętości. Bóg tchnie je w nas w ciągu całego naszego życia, we wszystko, co czynimy, we wszystko, co Mu oﬁarowujemy. Nasze własne serce może przemienić się w złoto, gdy pozostajemy w kontakcie z sercem Boga; nie we wzbudzający pożądanie twardy metal, lecz żywe złoto, które oddycha i dzieli się swym ogniem. Bóg przyjmuje nasze małe serduszko do swego serca, tak jak mówią słowa dziecięcej modlitwy: „Dałem moje serduszko Jezusowi, mojemu słodkiemu Zbawicielowi”96. Pewnego dnia będziemy mieli pełne hojności, szczerozłote serce. Dając przykład innym, zachęci ono także serca innych ludzi do przeobrażenia się. Jeżeli narodziłeś się powtórnie, jakaś część szczerozłotego serca już w tobie jest. Z radością dziel się nią z innymi! Prawdziwe złoto ulega rozmnożeniu, podobnie jak płomień ognia, który można przekazać kolejnej osobie, zachowując jednocześnie swój znicz.

Francuska piosenka ludowa, tłum. JPP (przyp. tłum.).

488

Spis treści Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Pier wszy kwartał Wyzwolenie się od przeszłości STYCZEŃ Zrozumienie swojej przeszłości 1. Powitanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2. Bądź błogosławiony!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3. Powtarzamy to, co już przeżyliśmy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 4. Czy nauczono cię smakować życie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 5. Czy pokładano w tobie wiarę? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 6. Co mówisz o sobie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 7. Czy znasz swoje zalety?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 8. Brzydkie kaczątko. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 9. Jakie jest twoje prawdziwe imię? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 10. Mieszka w tobie kilka osobowości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 11. Czy masz poczucie humoru? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 12. Czy ktoś potraﬁł dodawać ci otuchy i doceniać twoje zalety? . . . . . . 32 13. Czy słuchano cię, gdy byłeś dzieckiem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 14. Czy mogłeś swobodnie się wypowiadać?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 15. Czy twoi rodzice byli rzeczywiście obecni w twoim życiu? . . . . . . . . 36 16. Czy zaznałeś czułości?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 17. Jaki masz stosunek do autorytetów?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 18. Czy przyznawano ci prawo do popełniania błędów?. . . . . . . . . . . . . . 40 19. Czy jakaś cząstka ciebie chciałaby mieć innych rodziców? . . . . . . . . 42 20. Jak przeżyłeś przyjście rodzeństwa na świat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 21. Jakie wpojono ci wartości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 22. Czy doceniano twoje talenty artystyczne?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 23. Czy wiesz jaki, typ inteligencji posiadasz?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 24. Czy w domu rodzinnym mogłeś dawać wyraz swojej radości? . . . . . 48

507

25. Czy miałeś nauczycieli mistrzów?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 26. Z jakich wzorców korzystałeś? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 27. Jakim wpływom podlegałeś? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 28. Czy planowano twoją przyszłość?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 29. Czy w twojej rodzinie istniał rodzinny sekret? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 30. Co powiedziano ci o seksualności?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 31. Jak określiłbyś otrzymane przez siebie wychowanie? . . . . . . . . . . . . . 56

LUTY Twoje najgłębsze zranienia 1. Czy przeprowadziłeś selekcję? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 2. Czy ulegasz presji innych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 3. Czy pozostało ci jakieś tabu, zakazy, przekonania powzięte a priori?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 4. Mężczyźni i kobiety są…. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 5. A gdzie w tym wszystkim jest miejsce dla Boga? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 6. Czy często masz wrażenie, że nikt cię nie rozumie? . . . . . . . . . . . . . . . 68 7. Czy czujesz się prześladowany? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 8. Czy masz jakieś przesądy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 9. Jakim zdarzeniom z przeszłości nie powiedziałeś „tak”? . . . . . . . . . . . 71 10. Co wciąż ci tkwi „ością w gardle”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 11. Jak postępowałeś ze swoją złością? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 12. W jakich sprawach jeszcze czujesz się winny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 13. Najgłębsze zranienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 14. Lęk przed opuszczeniem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 15. Odrzucenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 16. Zdrada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 17. Niesprawiedliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 18. Wstyd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 19. Czy pozostał ci jakiś niesmak?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 20. Jakie zranienia odniosłeś na tle seksualnym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 21. Jakie są twoje najgorsze wspomnienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 22. Jakie są twoje najlepsze wspomnienia?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 23. Czy potraﬁsz płakać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 24. Czy potraﬁsz się bawić i odprężyć?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

508

25. Co z twoimi lękami? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 26. Bądź doskonały! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 27. Bądź silny! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 28. Sprawiaj przyjemność!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 29. Jaką lekcję wyciągnąłeś ze swojego życia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

MARZEC Jak zbudowałeś swoją osobowość? 1. Jaką wizję miłości posiadasz dzisiaj?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2. Z jakimi wzorcami związku się spotkałeś? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 3. Odnalezienie prawdziwej miłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 4. Co sądzisz o swoim życiu emocjonalnym, uczuciowym, małżeńskim? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 5. A co z twoimi przyjaźniami? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 6. Czy lękasz się intymności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 7. Czy dzisiaj masz poczucie wolności we własnym ciele? . . . . . . . . . . . 109 8. Czy często chorowałeś w dzieciństwie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 9. Uodpornienie się na truciznę. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 10. Czy czujesz się wciąż od kogoś zależny, z kimś złączony? . . . . . . . . 114 11. Przeciwko czemu najbardziej się buntowałeś? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 12. Do kogo jeszcze masz pretensje?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 13. Czy masz jakieś obsesje, natrętne myśli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 14. Co takiego przeżyłeś, czego wolałbyś nigdy nie przeżywać? . . . . . . 121 15. Czego nie przeżyłeś, choć pragnąłbyś przeżyć? . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 16. Jakie były najważniejsze wybory w twoim życiu?. . . . . . . . . . . . . . . . 124 17. Jakie odniosłeś sukcesy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 18. Jakie poniosłeś porażki? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 19. Czy twoja droga zawodowa jest dla ciebie źródłem satysfakcji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 20. Jak widzisz swoją przyszłość?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 21. Czy myślisz, że będziesz długo żyć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 22. Czy masz jakieś ulubione zdania? Czy używasz wyświechtanych frazesów? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 23. Słowa, których używasz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 24. Jakie słowa opisują cię najlepiej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137

509

25. Jaki potencjał widzisz w sobie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 26. Nad jakimi wadami musisz popracować w pierwszej kolejności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 27. W jakich dziedzinach nie zachowywałeś umiaru?. . . . . . . . . . . . . . . 140 28. Na jakiej skale się opierasz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 29. Czy jesteś dobrze zorganizowany? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 30. Czy potraﬁsz się nie spieszyć? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 31. Czy masz zdrowy stosunek do pieniędzy?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

Drugi kwartał Powtórne narodziny jako dziecko Światłości KWIECIEŃ Możesz powtórnie się narodzić 1. Powtórne narodziny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 2. Prawdziwa ciąża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 3. We wnętrzu Matki w Bogu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 4. Bóg jest twoim Ojcem i Matką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 5. Odkrycie maleństwa w tobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 6. Umiejętność oczekiwania na rozwiązanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 7. Złota cyfra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 8. Jakaż radość w niebiosach towarzyszy każdym narodzinom! . . . . . . 163 9. Nadanie imienia twojemu wewnętrznemu dziecku. . . . . . . . . . . . . . . 165 10. Dostąpienie do swojej słabości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 11. Ponownie odnaleziona niewinność. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 12. Umiejętność chronienia samego siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 13. Nowe, pełne zachwytu spojrzenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 14. Jesteś wdzięczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 15. Od marionetki do prawdziwego chłopca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 16. Odkrycie swoich prawdziwych pragnień i rzeczywistych potrzeb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 17. Jesteś kochany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 18. Miejsce ciszy i skupienia, abyś mógł się narodzić się ponownie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 19. Pełne pokoju miejsce, w którym się odnawiasz . . . . . . . . . . . . . . . . . 179

510

20. Wolne tempo, muzyka sakralna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 21. Nigdy więcej sam!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 22. Odnajdujesz swoje miejsce w społeczeństwie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 23. Masz misję. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 24. Robienie wszystkiego razem z Bogiem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 25. Nic nie będzie już takie jak wcześniej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 26. Wszystko przyczynia się do twojego dobra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 27. Wszystko nabiera sensu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 28. Zawsze otwarte ramiona. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 29. „Paś baranki moje, paś owce moje”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 30. Życie jest piękne! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192

MAJ Proste sposoby na odkrycie w sobie dziecka Światłości 1. Jaka jest twoja wewnętrzna oś? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 2. Jakie były twoje najbardziej szalone marzenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 3. W co lubiłeś się bawić w dzieciństwie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 4. Jakie spośród twoich ważnych pragnień natraﬁły na przeszkody? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 5. Spełniamy się poprzez cierpienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 6. Co wstrząsa tobą do głębi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 7. Co podziwiasz u innych ludzi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 8. Jakie dary i talenty w sobie odnajdujesz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 9. Jakie działania przychodzą ci naturalnie i z łatwością?. . . . . . . . . . . . 208 10. Najpełniej czujesz się sobą, gdy… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 11. Co w tobie jest naprawdę oryginalne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 12. Skąd czerpiesz najwięcej sił, co cię regeneruje? . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 13. To, co cię zachwyca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 14. Czy czujesz, jak coś porusza się w tobie i chciałoby żyć? Co to jest?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 15. To, czego ci najbardziej potrzeba do szczęścia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 16. Co daje ci poczucie pełni szczęścia?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 17. Jakie wady wyrzucasz sobie najbardziej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 18. Czujesz się rozumiany, jeżeli mówi się o tobie, że… . . . . . . . . . . . . . 217 19. Jakim wartościom byłeś zawsze wierny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218

511

20. Na czym mogłeś się wesprzeć, by ruszyć naprzód po ciężkiej próbie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 21. Co mówią o tobie najważniejsze wybory, jakich w życiu dokonałeś? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 22. Co pozwala ci odbić się od dna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 23. Twoje życie byłoby w pełni udane, gdyby… . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222 24. Kim chciałeś być? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 25. Co byś zrobił, gdyby wszystko było możliwe?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 26. Jakie miałbyś priorytety, gdyby pozostał ci tylko rok życia? . . . . . . 225 27. Jaki napis chciałbyś widzieć na swoim grobie?. . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 28. Jaki ślad chciałbyś pozostawić po sobie na ziemi? . . . . . . . . . . . . . . . 227 29. Co chciałbyś przeżyć w niebie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 30. Twoja nowa rodzina. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 31. Sporządźmy bilans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

CZERWIEC Jak sprawić, by wzrastało w tobie dziecko Światłości 1. Przypominanie sobie każdego dnia, kim naprawdę jesteś . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 2. Nigdy nie opuszczaj głębi swojej człowieczej istoty. . . . . . . . . . . . . . . 234 3. Wszystko wypływa z wnętrza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 4. Umiejętność przeprowadzenia selekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 5. Budowanie siebie na nowych podstawach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 6. Rozwijanie uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 7. Życie w Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 8. Mały witraż . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 9. Dwóch dłużników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 10. Zrozumienie, zawsze zrozumienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 11. Odpowiedzialny za jedyny na świecie kwiat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 12. Dawanie pożywki temu, co w tobie najlepsze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247 13. Przypominanie sobie o tym, jak piękny jest dzień . . . . . . . . . . . . . . . 248 14. Wspominanie pięknych rzeczy, jakie wydarzyły się w twoim życiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 15. Wizualizowanie celu przed sobą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 16. Każdego dnia po trochu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 17. Regularne dokonywanie podsumowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254

512

18. Umiejętność dowartościowywania, dodawania sobie otuchy . . . . . 255 19. Zaprzestanie gromadzenia dóbr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 20. Wewnętrzna lekkość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 21. Runęły mury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 22. Wyrzucenie z siebie całej złości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 23. Odmowa brnięcia w ślepą uliczkę: wyrzuty, poczucie winy, agresja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 24. Od logiki winy do lepszej organizacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 25. To jest piękne, a więc prawdziwe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 26. Wszystkie twoje bogactwa zostają odnalezione . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 27. Dziecko Światłości jednoczy wszystko. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 28. Dziecko Światłości oczyszcza psychikę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 29. Dziecko Światłości integruje i ożywia ciało. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 30. Dziecko światłości czerpie inspirację z nieba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273

Tr z e c i k w a r t a ł Nabieranie zaufania do siebie, odnawianie swoich sił LIPIEC Pozytywne myślenie 1. Nic samo w sobie nie jest złe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 2. Otwierasz się na życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 3. Być źródłem błogosławieństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 4. Koniec z porównaniami! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 5. Każdego dnia budujesz swoją osobowość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 6. Pokonujesz przeszkody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284 7. Śmiałość pójścia naprzód . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 8. Od zwycięstwa do zwycięstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 9. Masz w sobie ufność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287 10. Nabierasz dystansu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 11. Znalezienie dla rzeczy właściwego miejsca. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289 12. Czytasz między wierszami, postrzegasz przekrojowo. . . . . . . . . . . . 290 13. Opierasz się na konkretnych faktach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 14. Odnajdujesz właściwe miejsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 15. Naprzód! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293

513

16. Używaj zdań twierdzących! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 294 17. Myślisz pozytywnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 18. Wyrażasz się pozytywnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 19. Rozsiewanie pozytywnych myśli wokół siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 20. Dostrzeganie pozytywnych aspektów w miarę pojawiania się wydarzeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 21. Dostosowujesz się do rozmówcy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 22. Bycie czujnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 23. Zarysowują się nowe kierunki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305 24. Wyostrzasz swoje zmysły, rozwijasz zmysły duchowe . . . . . . . . . . . 306 25. Zdrowe zaufanie do samego siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 26. Twoje słabości to majątek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 27. Pozwól się kochać. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 28. Prosta modlitwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 29. Szerzysz miłość wokół siebie, promieniejesz miłością . . . . . . . . . . . 312 30. Światłość, która mieszka w tobie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 31. Odnajdujesz smak świętowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

SIERPIEŃ Umiejętność odpoczywania i cieszenia się życiem 1. Chwila wytchnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 2. Złapanie oddechu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 3. Głęboki oddech. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321 4. Umiejętność odpoczywania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 5. Umiejętność spania zdrowym snem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 6. Koniec z mentalnymi wędrówkami! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 7. Rozrywka i rekreacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 8. Ciało w dobrym zdrowiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 9. Wsłuchaj się w swoje ciało . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 10. Odżywiasz się inaczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 11. Ładujesz baterie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 12. Słońce duszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334 13. Przechadzka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 14. Kąpiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 15. Umiejętność kontemplacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 16. Odkrywanie na nowo natury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338

514

17. Zmiana rytmu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 18. Bawić się jak dziecko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 19. Odkrywanie nowych horyzontów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 20. Zwiedzanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 21. Spotykanie się z innymi ludźmi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 22. Uroda każdej pogody. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 23. Przemiany pór roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 24. Tryskające źródło . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 25. Łagodność ognia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 26. Pogodzenie się z czterema żywiołami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 27. Mocno zapuszczone korzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 28. Dlaczego aż tyle zmartwień? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 29. Wewnętrzny uśmiech . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353 30. Właściwa równowaga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 31. Nowa higiena życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355

WRZESIEŃ Odbicie się od dna: wewnętrzny bodziec 1. Podejmowanie decyzji na początek roku szkolnego . . . . . . . . . . . . . . 359 2. Jakie były twoje odczucia po powrocie z wakacji? . . . . . . . . . . . . . . . . 360 3. Rozdźwięk między codziennością a twoimi głębokimi pragnieniami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 4. Czy dobrze czujesz się na swoim miejscu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 5. Zbliżasz się do swojego życiowego planu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 6. Kto trzyma stery twojego okrętu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 7. Co zmienisz w swoim życiu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 8. Nie pozwalaj, by przeszłość ciągnęła cię wstecz. . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 9. Zaakceptowanie niezrozumienia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368 10. Umiejętność odcięcia się. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 11. Wyjście ze swojego więzienia, uwolnienie się od uzależnień i kompensacji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 12. Koniec z fałszywymi przekonaniami! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 13. Bycie sobą to nie egoizm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 14. Koniec z psychologicznymi grami! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 15. Wyzwalające słowo „nie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 16. Koncentracja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377

515

17. Uporządkowanie pewnych spraw w głowie i w życiu . . . . . . . . . . . . 378 18. Wiedzieć dobrze, czego się chce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 19. Podejmujesz decyzje, dokonujesz rozstrzygnięć . . . . . . . . . . . . . . . . 381 20. Teraz podejmujesz działanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 21. Przestajesz sabotować własne decyzje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 22. Co robisz, aby niczego nie zmieniać? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 23. Dokonywanie wyborów wraz z Bogiem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385 24. Olśnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 25. Odbicie się od dna: niewidoczny, wewnętrzny bodziec . . . . . . . . . . 387 26. Prawdziwy sukces. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389 27. Odnalezienie swojej kreatywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 28. Zmiana płaszczyzny, zmiana poziomu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 29. Wprowadzanie innowacji, bycie pionierem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 30. Czy dokonałeś podsumowania?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396

Czwarty kwartał Otwarcie się na życie wieczne PAŹDZIERNIK Dokonanie przeobrażenia i przyzwolenie na zmiany 1. Pokój płynący z głębi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 2. Wybierasz radość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 3. Niech twoja radość będzie doskonała! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 4. Płacz i dostąpienie do szczęścia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 5. Złóż swoją głowę na sercu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 6. Rozpoznanie głosu Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 7. Czas miłości z Bogiem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408 8. Chwila obecna, chwila drogocenna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 9. Błogosławiona intymność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 10. Droga harmonii dla związku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 412 11. W stronę nowych relacji pomiędzy mężczyznami a kobietami . . . 414 12. Wewnętrzny związek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 13. Bycie szczęśliwym w samotności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 14. Bycie w pełni sobą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 15. Dobre samopoczucie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418

516

16. Płodna rysa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 17. Przeobrażone słabości. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421 18. Samotny i solidarny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 19. Wierne zwierzęta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423 20. Odnalezienie duchowej rodziny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424 21. Szacunek dla przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 426 22. Dozór dla ust, dozór dla uszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 427 23. Nie pozwól narastać problemom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 24. Prawdziwe zaangażowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430 25. Podejmujesz działanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431 26. Prawdziwe życie jest przed tobą!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 27. Wszystko rozstrzyga się właśnie dzisiaj! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433 28. A gdybyś miał umrzeć dzisiaj wieczorem? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 434 29. Przed śmiercią i po niej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 30. Już nie lękasz się śmierci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 31. Nie! Nigdy nie odbierzesz sobie życia! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437

LISTOPAD Życie trwa po śmierci 1. Bóg nie rozdziela tych, którzy się kochają . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 2. Etapy żałoby. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 3. Zawsze istnieje jakieś „potem” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 4. Lepsze przeżywanie każdego rozstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445 5. W każdym cierpieniu jest dar i obecność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 446 6. Wykonało się! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 7. „Wniebowzięcie”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448 8. Inna przestrzeń, inny czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 9. Wszystko, czego nie mogłeś przeżyć na ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 10. Uświadomienie sobie, czego pragniesz od zawsze. . . . . . . . . . . . . . . 451 11. Od odkrycia do odkrycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452 12. Piękno niebios. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453 13. Przeobrażona natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454 14. Świat Światłości, świat muzyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 15. Ciało odnowione . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 16. Nie istnieją już przeszkody ﬁzyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457

517

17. Spotkanie ze wszystkimi, których kochasz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458 18. Spotkanie z tymi, którzy ci pomagali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 19. Masz tak wielu przyjaciół! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 20. Zrozumienie błogosławieństw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 21. „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462 22. „Błogosławieni cisi, albowiem oni na własność posiądą ziemię”. . . 463 23. „Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 24. „Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 25. „Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 26. „Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 27. „Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 28. „Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem do nich należy królestwo niebieskie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 29. „Błogosławieni jesteście, gdy [ludzie] wam urągają i prześladują was. […] Cieszcie się i radujcie, albowiem wasza nagroda wielka jest w niebie”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 30. Wasz Ojciec wie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471

GRUDZIEŃ Wejście do wieczności 1. Życie wieczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 2. Dostąpienie do wymiaru „zawsze” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476 3. Nowe wymiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477 4. Prawdziwe spełnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478 5. Nieskończoność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479 6. Miriady gwiazd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480 7. Promienna teraźniejszość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481 8. Uniwersalny braciszek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482 9. W łączności duchowej z wami wszystkimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 10. Błogosławić!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484

518

11. Twoja misja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485 12. Twoje miejsce w kosmicznym koncercie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486 13. Miłość, wolność, wzajemne uzupełnianie się . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 487 14. Szczerozłote serce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488 15. Wielka miłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 489 16. Miłość bezgraniczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490 17. Błogosławiona szczęśliwość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491 18. Święto kwiatów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492 19. Nowa harmonia dzieła stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 493 20. Zachwyt i oczarowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 494 21. Chóry anielskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495 22. Pan nieba i ziemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496 23. Taneczny krąg dzieci Światłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497 24. Alleluja, krzyczę z radości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498 25. Niepokalany Baranek. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 26. Hosanna na wysokości! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500 27. Mój przyjacielu, zbliż się do Mnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501 28. Oto jestem! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502 29. Niebiańskie wesele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 503 30. Obdarowałeś mnie ponad wszelkie oczekiwania . . . . . . . . . . . . . . . . 504 31. Z Bogiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505

519