Słowo na niedzielę - Rok A by Wydawnictwo Salwator

K S . H E N RY K S Ł AW I Ń S K I

SŁOWO N A NI E D ZIE LĘ ROK LITURGICZNY

Wydawnictwo SALWATOR Kraków

Redakcja Zofia Smęda

Korekta Aneta Tkaczyk

Redakcja techniczna i przygotowanie do druku Anna Olek

Projekt okładki Artur Falkowski

Imprimi potest ks. Piotr Filas SDS, prowincjał l.dz. 401/P/2013 Kraków, 3 października 2013

ISBN 978-83-7580-374-7

Wydawnictwo SALWATOR ul. św. Jacka 16, 30-364 Kraków tel. (12) 260-60-80, faks (12) 269-17-32 e-mail: wydawnictwo@salwator.com www.salwator.com

Słowo wstępne Homilia jest wydarzeniem niepowtarzalnym. Można ją zapisać przed wygłoszeniem albo po wygłoszeniu, ale ona sama dzieje się wówczas, gdy jest głoszona. Współtworzą ją głosiciel słowa, słuchacze, kontekst Mszy Świętej, określony moment roku liturgicznego, a także wydarzenia dokonujące się w ciągu tygodnia na świecie, ojczyźnie i w parafii. Nie da się więc wygłosić homilii, która będzie pasować w każdym momencie i w każdym miejscu. Homilia jest aktem liturgicznym, integralną częścią Mszy Świętej, a w związku z tym – głoszeniem kontekstualnym, w którym ważną rolę odgrywa aktualny moment w życiu Kościoła, parafii oraz globalnej i lokalnej społeczności. Proponowane tu homilie nie są gotowymi tekstami do odczytania na ambonie. Mają one służyć raczej jako źródło inspiracji dla głosicieli słowa Bożego oraz jako pomoc dla wierzących w chrześcijańskim przeżyciu niedzieli, w rytmie tekstów biblijnych, które zostały przyjęte przez Kościół po II Soborze Watykańskim. Do istoty homilii należy aktualizowanie zbawczego orędzia zapisanego na kartach Pisma Świętego, „ażeby wierni mogli odkryć obecność i skuteczność słowa Bożego w swoim codziennym życiu”1. Homilia chce służyć „pełnemu zrozumieniu oraz oddziaływaniu słowa Bożego na życie wiernych”2. Jej skuteczność zależy od łaski Bożej i od wiary słuchaczy, a także od świadectwa życia jej głosiciela. Święty Hieronim tak apelował do tych, którzy otrzymali 1 2

Benedykt XVI, Verbum Domini, nr 59. Por. tamże; por. tenże, Sacramentum caritatis, nr 46.

łaskę głoszenia słowa Bożego: „Twoje czyny niech nie zadają kłamu twym słowom, aby nie zdarzyło się tak, że kiedy głosisz nauki w kościele, ktoś skomentuje w duchu: «Dlaczego więc ty sam tak nie postępujesz?»”3. Człowiek mówi najwięcej przez to, kim jest. To zaś zależy w dużym stopniu od tego, czym się karmi i czym karmi innych. Niech naszym pokarmem będzie Chrystus obecny w słowie, w Eucharystii i we wspólnocie ludzkiej. Jego głosimy jako źródło naszej nadziei. Ks. Henryk Sławiński Kraków, 13.09.2013 Wspomnienie św. Jana Chryzostoma

3 Św. Hieronim, Epistula 52, 7, CSEL 54, 426-427; cyt. za: Benedykt XVI, Verbum Domini, nr 60.

O KRES A DWENTU

1. NIEDZIELA ADWENTU

Czas dla Boga wypełniony pracą nad sobą Motywacja do pracy nad sobą Pochodzący z Jamajki wielokrotny mistrz świata w sprincie Usain Bolt trenuje niemal do utraty przytomności. Do podjęcia takiego wysiłku potrzebna jest ogromna motywacja. Skąd ją brać? Każdy sportowiec żyje nadzieją na zwycięstwo i to ona daje mu wiarę w siebie i motywację do przezwyciężenia bólu i słabości. Rozkoszowanie się smakiem wygranej: uroczystość wręczenia złotego medalu przy melodii hymnu narodowego, a potem sława i pieniądze, rekompensują ogromny wysiłek i przekonują, że warto go podjąć. Zwycięzca jest zapraszany na turnieje sportowe, bo jego nazwisko wypełnia widownię i zapowiada interesujące wydarzenie. Otrzymuje wiele propozycji od poważnych przedsiębiorców, by wystąpił w reklamie ich produktów. Warto podejmować wysiłek. Warto podejmować pracę nad sobą i to nie tylko po to, by zdobyć olimpijskie złoto. Warto podejmować pracę nad sobą, by osiągnąć życie wieczne. Już filozofowie greccy zauważyli, że najpiękniejsza z ludzkich prac to praca nad sobą. Często przypominał tę myśl Jan Paweł II: czy to w adhortacji o pracy ludzkiej Laborem exercens, czy też w rozmowach zatytułowanych Pamięć i tożsamość. Dlaczego mamy nad sobą pracować? Dlatego, że nasze życie nie jest przypadkiem. Cały kosmos został uporządkowany, nie jest chaosem, istnieje tu pewna logika. Wszystko w nim ma swój początek i kres, ku któremu zmierza. Również nasze życie nie jest przypadkowe. Albo współpracujemy z Bogiem i zbliżamy się do celu, albo przez swoje grzechy sprzeciwiamy się Bożemu planowi. Bóg nawet wbrew naszym grzechom przeprowadzi swój plan. Dla naszego dobra ważne jest to, byśmy znaleźli się po właściwej stronie historii: po stronie Boga, a nie Jego przeciwników. 9

4. NIEDZIELA ADWENTU

Dziewica, Jej dziecko – Emmanuel, i Józef oblubieniec Bezprecedensowa interwencja Boga w ludzką historię Tuż przed świętami, gdy otaczają nas dekoracje bożonarodzeniowe, gdy myślimy o prezentach dla najbliższych i o zakupach niezbędnych do przygotowania wieczerzy wigilijnej i potraw świątecznych – w tym czasie i w tej atmosferze zwracamy dzisiaj uwagę na wydarzenie, które legło u podstaw narodzin Jezusa w Betlejem. Było nim fiat Maryi, czyli Jej zgoda na poczęcie i zrodzenie Syna Bożego, a także decyzja Józefa z Nazaretu, który również powiedział swoje fiat i zdecydował się przyjąć za żonę Maryję z nie swoim dzieckiem. Przyjął, niejako zaadoptował, dziecko, Syna Maryi. Fiat Maryi i fiat Józefa W książce Jezus z Nazaretu. Dzieciństwo papież Benedykt XVI zauważa, że mamy dwie relacje na ten temat: Mateuszową i Łukaszową. „Zarówno u Mateusza, jak i u Łukasza wydarzenia z dzieciństwa Jezusa są bardzo ściśle – chociaż u każdego z nich w odmienny sposób – powiązane ze słowami Starego Testamentu”12. Mateusz ukazuje te związki za pomocą cytatów ze Starego Testamentu, a Łukasz posługuje się słowami ze Starego Testamentu, wprowadzając osobiste aluzje13. Ponadto „Łukasz aluzyjnie nawiązuje niekiedy do faktu, że sama Maryja, Matka Jezusa, była jednym z jego źródeł (...). Tylko Ona mogła opowiedzieć o wydarzeniu zwiastowania, przy którym nie było żadnych ludzkich świadków”14. Mateusz, 12

J. Ratzinger (Benedykt XVI), Jezus z Nazaretu. Dzieciństwo, dz. cyt.,

s. 27. 13 14

Por. tamże, s. 28. Tamże, s. 29.

O KRES B OŻEGO N ARODZENIA

UROCZYSTOŚĆ N A R O D Z E N I A PA Ń S K I E G O M S Z A Ś W I Ę TA W N O C Y

Bóg jest najważniejszym reżyserem dziejów świata Paradoks Bożego działania Czy kiedyś zastanawialiście się nad tym, że Dobra Nowina o narodzeniu Jezusa w Betlejem została objawiona ludziom nieodgrywającym żadnej ważnej roli w ówczesnym społeczeństwie? A co by się stało, gdyby adresatami tej nowiny byli ludzie mający wówczas wpływ na dzieje świata? Czy w ogóle dopuszczali oni do swych myśli istnienie Boga, który rządzi światem, od którego również oni byli zależni? Ówcześni władcy polityczni domagali się dla siebie boskiej czci i posłuszeństwa poddanych. Bezlitośnie rozprawiali się z każdym, kto stawał na drodze ich politycznej kariery. W obawie przed utratą władzy uciekali się nawet do zabijania dzieci, jak na przykład Herod. Czy dla takich osób Bóg był partnerem? Czy potrafiliby zrozumieć paradoksalny sposób Jego działania? Przecież Bóg, wszechpotężny, dzierżący władzę nad światem, Pan, który zna wszystkie nasze myśli i czyny, stał się narażonym na cierpienie i śmierć człowiekiem. Jego sposób wkroczenia w ludzkie dzieje nie miał w sobie nic spektakularnego. Nie było to oczywiste pojawienie się Mesjasza, niepodważalne dla każdego człowieka na ziemi. Przeciwnie: objawił się, ukrywając siebie. Na tym właśnie polega paradoks Jego działania. Bóg-Człowiek wśród nas Paradoksalna interwencja Boga w ludzkie dzieje została znakomicie wyrażona słowami polskiej kolędy: „Bóg się rodzi, moc truchleje, Pan niebiosów obnażony (…), ma granice Nieskończony. 31

NIEDZIELA ŚWIĘTEJ RODZINY J E Z U S A , M A RY I I J Ó Z E FA

Im ciemniejsza noc, tym jaśniej świecą gwiazdy Współczesna walka o rodzinę Najważniejsza walka współczesnej cywilizacji dotyczy małżeństwa tworzonego przez jedną kobietę i jednego mężczyznę oraz rodziny, którą małżeństwo staje się przez wydanie na świat lub adopcję dzieci. W ostatnich latach jesteśmy świadkami bezprecedensowych ataków na małżeństwo i rodzinę zarówno w Europie, jak i w Ameryce. Ich wyrazem są między innymi próby nadania związkom homoseksualnym takiego samego statusu prawnego i społecznego, jakim cieszy się rodzina naturalna. Jej zagrożenie świadczy o potężnym kryzysie społecznym i cywilizacyjnym. Najlepszą zaś odpowiedzią na wszelkie ataki w nią wymierzone jest konsekwentnie realizowana polityka prorodzinna i promocja rodziny złożonej z kobiety, mężczyzny i ich dzieci. Jako chrześcijanie jesteśmy przekonani, że to właśnie taka i tylko taka rodzina jest podstawą wszelkich innych społeczności. Jej dobrobyt jest gwarantem dobrobytu narodu. Mamy też świadomość, że nie da się wszystkiego rozstrzygnąć na poziomie polityki i przepisów prawnych. Każdy chrześcijanin i każda poszczególna rodzina chrześcijańska jest powołana do nieustannej troski o wierność Bożym przykazaniom, nawet wówczas, gdy prawo stanowione przez ludzi podsuwa inne rozwiązania. Dzisiejsza niedziela, obchodzona jako święto Najświętszej Rodziny z Nazaretu, służy promocji rodziny. Dzisiejsza liturgia pozwala nam odkryć w tej rodzinie wzór dla wszystkich rodzin chrześcijańskich: dla rodziców i dla dzieci.

Ś W I Ę T O C H R Z T U PA Ń S K I E G O

Publiczne wyznanie więzi z Bogiem Chrzciny z polecenia Pana Jezusa Chrzest kojarzy się nam najczęściej z małym dzieckiem, ubranym w białe szaty, przyniesionym przez rodziców w towarzystwie chrzestnych, rodziny i przyjaciół. Tak zwykle wyglądają chrzty w naszej ojczyźnie. Przyjmujemy chrzest i chrzcimy dzieci, bo sam Pan Jezus dał nam do zrozumienia, że tak należy czynić, by osiągnąć zbawienie. Okazujemy posłuszeństwo wiary wobec Jego polecenia skierowanego do apostołów tuż przed wniebowstąpieniem: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28, 19; por. Mk 16, 15-16). Chrzest dziecka jest wydarzeniem publicznym. Rodzice wyznają wiarę Kościoła i wraz z chrzestnymi zobowiązują się do wychowania dziecka w tej wierze. Chrzest Pana Jezusa z rąk Jana Chrzciciela Chrzest, który my przyjmujemy, różni się od tego, który przyjął Pan Jezus od Jana Chrzciciela. Jego chrzest był, tak samo jak nasz, wydarzeniem publicznym. Od niego zaczęło się publiczne życie Pana Jezusa (por. KKK 1223). Chrzest, jakiego św. Jan udzielał w Jordanie, „był przeznaczony dla grzeszników” (KKK 1223), Pan Jezus przyjął go dobrowolnie, choć nie popełnił żadnego grzechu; przyjął go, solidaryzując się z grzesznymi ludźmi, aby „wypełnić wszystko, co sprawiedliwe” (Mt 3, 15). Dla Pana Jezusa był to gest „ogołocenia” (Flp 2, 7) i uniżenia. „Syn Boży (…), urodzony z Maryi Dziewicy, stał się prawdziwie jednym z nas, we wszystkim do nas podobnym, oprócz grzechu” (KDK 22). Wydarzeniu temu towarzyszyła interwencja z nieba. Duch Święty, który u początku świata unosił się nad wodami, zstąpił na Chry55

O KRES W IELKIEGO P OSTU

Ś R O DA P O P I E L C O WA

„To, o co kołata modlitwa, zjednywa post, a osiąga miłosierdzie” Walka postu z karnawałem Zakończył się karnawał. Rozpoczynamy dzisiaj nowy czas w roku liturgicznym. To przejście z jednego okresu do drugiego znakomicie przedstawił Pieter Bruegel w obrazie Walka postu z karnawałem znajdującym się w wiedeńskim muzeum sztuki (Kunsthistorisches Museum). Na obrazie artysty jedni oddają się zabawom i obżarstwu, inni zaś poszczą i pokutują. Kontrast jest widoczny. Obraz można rozumieć jako metaforę różnych okresów w życiu człowieka i społeczeństwa. Jest czas zabaw i czas pokuty; czas uroczystych posiłków i czas postu. Z chrześcijańskiego życia nie można wykluczać radości i zabaw: one mają swój sens, pozwalają chociażby na relaks po pracy czy umacniają więzi społeczne. Nie można także wyeliminować ze swego życia okresu umartwienia i pokuty. Praktyki pokutne są lekarstwem dla człowieka, chronią przed popadaniem w konsumizm, uczą panowania nad sobą i rezygnacji nawet z tego, co dobre. W ten sposób człowiek rozwija sztukę zachowywania umiaru w każdym czasie. Praktyki pokutne ukryte przed ludźmi, podejmowane, by przypodobać się Bogu Dziś jesteśmy zachęcani do podejmowania praktyk pokutnych z właściwą motywacją. Prorok Joel woła w imieniu Boga: „Nawróćcie się do Mnie całym swym sercem, przez post i płacz, lament. Rozdzierajcie jednak serca wasze, a nie szaty!” (Jl 2, 12-18). Również św. Paweł zachęca: „W imię Chrystusa prosimy: pojednajcie się z Bogiem” (2 Kor 5, 20) i przynagla: „Oto teraz czas upragniony, oto teraz dzień zbawienia” (2 Kor 6, 2). Pan Jezus z kolei nie 61

3. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU

Jezus, Samarytanka i woda życia Spotkanie z Chrystusem, wiara i chrzest drogą do życia wiecznego W pierwszą niedzielę Wielkiego Postu towarzyszyliśmy Jezusowi na pustyni. Wraz z Nim podjęliśmy walkę z szatańskimi pokusami. W ubiegłą niedzielę zostaliśmy zapewnieni, że po cierpieniach tego życia dla tych, którzy są wierni Chrystusowi, przygotowana jest chwała. Dziś wsłuchujemy się w wyjaśnienia Chrystusa na temat żywej wody (por. J 4, 5-42). Jezus przekazał nam naukę o wodzie życia podczas spotkania z Samarytanką przy studni Jakuba w pobliżu miasteczka Sychar (por. J 4, 3). Kobieta przychodziła do studni, by czerpać niezbędną do życia wodę. Wszyscy wiemy, że bez wody nie ma życia. Jest tylko pustynia i nieugaszone pragnienie. Bez pokarmu można przeżyć kilka tygodni, bez wody nie jest to możliwe. Bez wody nie ma życia ani teraźniejszego, ani wiecznego, bo zwyczajną drogą do życia wiecznego jest wiara i chrzest z wody w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Trzeba by jeszcze dodać, że drogą do życia wiecznego jest spotkanie z Chrystusem, zjednoczenie z Nim. Życiodajne spotkania: sługa Abrahama i Rebeka – Jezus i Samarytanka Samarytanka miała wielkie szczęście, że w samo południe spotkała zmęczonego Jezusa przy studni Jakuba. Jej spotkanie z Jezusem przypomina podobne spotkanie z historii zbawienia opisane w Księdze Rodzaju – sługi Abrahama z przyszłą żoną Izaaka Rebeką, wnuczką Nachora, brata Abrahama (Rdz 24, 15; por. Rdz 24, 1-27). Abraham posłał swego sługę w swoje rodzinne strony, do Aram-Naharaim, by ów sługa stamtąd przyprowadził żonę dla syna obietnicy, Izaaka. Sługa ten przybył na wskazane miejsce. „Tam rozsiodłał wielbłądy przy studni poza miastem w porze wieczornej, 73

T RIDUUM P ASCHALNE

W I E L K I C Z WA RT E K

Światło z tabernakulum Światło z nieba przenikające przez witraże do wnętrza świątyni Okna w gotyckich katedrach zdobiono witrażami, na których przedstawiano najważniejsze wydarzenia w historii zbawienia. Światło dochodzące do wnętrza katedry przez te witraże podkreślało ich piękno. Z zewnątrz widać jedynie poszarzałe okna. Ktoś, kto patrzy na nie z zewnątrz, nie dostrzega treści ukrytej w misternie dobranych, kolorowych okienkach. By odczytać utrwalone w nich opowiadanie o interwencji Boga w ludzką historię, trzeba wejść do wnętrza świątyni. W przeciwnym razie poszczególne elementy historii pozostaną dla nas niezrozumiałe, jak puzzle w pudełku. Misterium można zrozumieć, będąc wewnątrz Kościoła. Światło przy tabernakulum Oprócz światła wpadającego do świątyni z zewnątrz jest też inne światło – „wieczne”, płonące w każdym kościele. Oznacza ono i wyraża cześć dla obecności Chrystusa61. Zwyczaj zapalania światła w miejscu przechowywania Eucharystii wywodzi się z tradycji zapalania świateł na grobach męczenników. Znana ona była na Wschodzie w V wieku, bo pisali o niej Jan Chryzostom i Paulin z Noli. W XII wieku zwyczaj zapalania wiecznej lampki został 61 „Przed tabernakulum, w którym jest przechowywana Najświętsza Eucharystia, powinna stale świecić się specjalna lampa, oznaczająca i wyrażająca cześć dla obecności Chrystusa”; Kodeks prawa kanonicznego, 1983, kan. 940. Nowy kodeks zachował zwyczaj odnotowany w kodeksie z 1917, kan. 1271. Coram tabernaculo, in quo sanctissimum Sacramentum asservatur, una saltem lampas diu noctuque continenter luceat, nutrienda oleo olivarum vel cera apum; ubi vero oleum olivarum haberi nequeat, Ordinarii loci prudentiae permittitur ut aliis oleis commutetur, quantum fieri potest, vegetabilibus.

O KRES

WIELKANOCNY

UROCZYSTOŚĆ Z M A RT W Y C H W S TA N I A PA Ń S K I E G O

Zmartwychwstanie Chrystusa podstawą chrześcijańskiego świętowania Gdyby Chrystus nie zmartwychwstał, niedziela nie byłaby naszym świętem To, co się wydarzyło dzisiejszej nocy, jest wydarzeniem przełomowym. „Chrystus prawdziwie zmartwychwstał, Alleluja. Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki, Alleluja” (antyfona na wejście; por. Łk 24, 34; Ap 1, 6). Gdyby było inaczej, nie spotkalibyśmy się dzisiaj. Nie świętowalibyśmy niedzieli. Nie byłoby świąt Bożego Narodzenia ani Wielkanocy. Nie byłoby chrzcin, bierzmowania, Pierwszej Komunii Świętej ani sakramentalnej spowiedzi. Nie byłoby sanktuariów, świątyń, sztuki ani muzyki chrześcijańskiej. Przykazanie miłości zostałoby pozbawione swojego fundamentu; chorzy nie byliby nazywani skarbem Kościoła. Życie ludzkie pozbawione byłoby nadziei; byłoby życiem bez sensu, a śmierć byłaby ostatecznym końcem człowieka. Jezus pozostałby jedynie bohaterem z przeszłości, przywódcą religijnym, który poniósł porażkę. Chrześcijaństwo byłoby co najwyżej wzniosłym systemem etycznym. W tym duchu św. Paweł pisał do Koryntian: „A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara. Okazuje się bowiem, żeśmy byli fałszywymi świadkami Boga, skoro umarli nie zmartwychwstają, przeciwko Bogu świadczyliśmy, że z martwych wskrzesił Chrystusa” (1 Kor 15, 14-15). Tuż po tym jednak św. Paweł dodał: „Tymczasem jednak Chrystus zmartwychwstał, jako pierwszy z tych, co pomarli” (1 Kor 15, 20). A skoro tak, to zmienia się całkowicie rozumienie świata i ludzkich dziejów. Zmartwychwstanie Chrystusa „zmienia 107

3. NIEDZIELA WIELKANOCNA

Spotkanie zmartwychwstałego Pana w drodze do Emaus Oczy niejako na uwięzi Pewnego razu zostałem poproszony o odprawienie Mszy Świętej w miejscowości, której dobrze nie znałem. Z daleka widać było wieżę kościoła, ale gdy wjechałem do miasta, widok kościoła został zasłonięty przez wysokie budynki. Zamiast wprost trafić do kościoła, musiałem krążyć po mieście. Okazało się, że przejechałem obok kościoła znajdującego się na wzgórzu, ale go nie zauważyłem. Dopiero z pewnego dystansu znów go zlokalizowałem i odnalazłem. Przyszła mi do głowy myśl, że przecież to częste doświadczenie w naszej relacji do Pana Boga. On jest tak bliski, a my nie zauważamy Jego obecności. Potrzebny jest pewien dystans, by się przekonać, że rzeczywistość jest bogatsza, niż nam się wydaje, że aktualne cierpienia i przeciwności, choć przygniatają nas w danym momencie, później okazują się ograniczone i do przezwyciężenia. Żeby nabrać takiego dystansu do siebie i do przeżywanych przeciwności, potrzebne jest spotkanie z kimś, kto poszerzy nam perspektywę patrzenia. Ostatecznie zaś potrzebne jest spotkanie z Chrystusem zmartwychwstałym, wsłuchanie się w Jego słowa i przyjęcie Jego perspektywy widzenia świata, Jego spojrzenia na to, co się dzieje. Odzyskiwanie poprawnego widzenia świata Uczniowie pokonujący drogę do Emaus byli pogrążeni w smutku. Ta ich droga jest symbolem zniechęcenia, rozczarowania i zawodu. Mówili: „A myśmy się spodziewali” (Łk 24, 21). Jednak ich melancholijny pesymizm zamienił się w radosny optymizm. Stało się to po spotkaniu ze zmartwychwstałym Chrystusem, którego na początku nie rozpoznali. Ten nieznajomy rozpalił ich serca. „I mówili 117

7. NIEDZIELA WIELKANOCNA. UROCZYSTOŚĆ W N I E B O W S TĄ P I E N I A PA Ń S K I E G O

Odejście, które jest przyjściem Zaskakująca radość podczas rozstania Jeśli kogoś bardzo lubimy, to spotkanie z taką osobą dostarcza nam radości. Z trudem się rozstajemy i czasem jest to nawet bolesne. Co przedziwnego stało się w dniu Wniebowstąpienia, że uczniowie Jezusa nie zasmucili się Jego odejściem, nie ogarnęła ich ani melancholia, ani rozczarowanie, które kiedyś towarzyszyło uczniom idącym z Jerozolimy do Emaus (por. Łk 24, 21). Uczniowie uradowali się. Święty Łukasz opowiedział, że Jezus zmartwychwstały „wyprowadził ich ku Betanii i podniósłszy ręce, błogosławił ich. A kiedy ich błogosławił, rozstał się z nimi i został uniesiony do nieba. Oni zaś oddali Mu pokłon i z wielką radością wrócili do Jerozolimy, gdzie stale przebywali w świątyni, <wielbiąc i> błogosławiąc Boga” (Łk 24, 50-53). To zaskakujące, że rozstanie z Jezusem sprawiło im radość. Rozstanie z Jezusem i życie w Jego ciągłej obecności Mateusz Ewangelista, którego relację o Wniebowstąpieniu Jezusa słyszeliśmy przed chwilą, nie wspominał o radości rozpierającej uczniów, ale o wątpliwościach niektórych spośród nich, a także o przedstawieniu władzy Jezusa, o rozesłaniu misyjnym uczniów, zapewnieniu o Jego stałej obecności pośród uczniów aż do skończenia świata. Ponadto Mateusz zlokalizował Wniebowstąpienie w Galilei, a więc w innym miejscu niż Łukasz, w którego relacji najważniejsze wydarzenia z życia Jezusa łączone były z Jerozolimą. Ewangeliści relacjonowali to samo wydarzenie, ale z innej perspektywy teologicznej. Relacja dotycząca miejsca Wniebowstąpienia podporządkowana była myśli teologicznej. 132

O KRES

ZWYKŁY

W CIĄGU ROKU

2. NIEDZIELA ZWYKŁA

Jezus namaszczony Duchem Świętym przyniósł nam Boga „Emmanuel” – Bóg z nami Mamy już za sobą okres Bożego Narodzenia. Jednak wciąż jeszcze śpiewamy kolędy i w ten sposób wydłużamy radość z bliskości Emanuela, „Boga z nami”. Wciąż też możemy stawiać sobie pytanie, co się zmieniło na świecie wraz z przyjściem Chrystusa. Mogłoby się wydawać, że w wymiarze zewnętrznym zmieniło się niewiele: ludzie rodzą się i kochają, czynią dobre uczynki i popełniają przestępstwa, cierpią i umierają. Powszechne doświadczenia ludzkie są takie same. A jednak coś zmieniło się w życiu ludzi. Otóż pośród ludzi znalazł się ktoś, kto czynił tylko dobro. Nikogo nie skrzywdził. Służył wszystkim, którzy prosili o pomoc. Uczył mądrości życia. Nie był filozofem, który by przekazywał ludziom jedynie swoje czysto rozumowe przemyślenia i mądrości życiowe. On pokazywał na własnym przykładzie, jak żyć. Był i pozostaje Synem Bożym. Jego ziemskie posłannictwo ma o wiele istotniejsze znaczenie, aniżeli tylko pouczenie ludzi. Oprócz pouczenia i przykładu Chrystus zaofiarował nam zbawienie. Jezus namaszczony Duchem Świętym Objawił się jako zapowiadany przez proroków Sługa Jahwe, a zarazem jako „Baranek Boży, który gładzi grzech świata” (J 1, 29). O Nim Jan Chrzciciel prorokował: „To jest Ten, o którym powiedziałem: Po mnie przyjdzie Mąż, który mnie przewyższył godnością, gdyż był wcześniej ode mnie. Ja Go przedtem nie znałem, ale przyszedłem chrzcić wodą w tym celu, aby On się objawił Izraelowi” (J 1, 30-31). Znakiem dla Jana miało być ujrzenie „Ducha zstępującego i spoczywającego [nad obiecanym Mesjaszem, Synem 141

4. NIEDZIELA ZWYKŁA

Chrystusowe błogosławieństwa „Wielka karta” chrześcijan Do mów, które zmieniły świat, z pewnością należy kazanie Jezusa Chrystusa na górze. Zainspirowało ono wielu ludzi do życia według zawartych w nim błogosławieństw. Po Soborze Watykańskim II w 1973 roku powstało nawet stowarzyszenie osób, które rozprzestrzeniło się na pięciu kontynentach i przyjęło w 1991 roku nazwę Wspólnota Błogosławieństw. Kazanie Jezusa na górze to jakby konstytucja Jego królestwa, zbiór najważniejszych myśli z całego Jego publicznego nauczania, „wielka karta” chrześcijan, zawierająca zasady życia chrześcijańskiego103. Podane w niej wskazania stanowiły kontrast i wyzwanie dla panujących wówczas stosunków społecznych. Prowokują one także dzisiaj. Jakże bardzo logika Jezusa różni się od tej, z którą mamy do czynienia na co dzień, w miejscu pracy, nauki czy w reklamie! W świecie najwięcej do powiedzenia mają bogaci, nie biedni. W społeczeństwie nastawionym na konsumpcję liczy się zadowolenie, nie smutek. Jeśli chce się być w tym świecie zauważonym, to trzeba zabiegać o rozgłos: ludzie cisi i skromni nie stają się VIPami. Łaknący sprawiedliwości są marginalizowani jako fundamentaliści, miłosierni są ignorowani, a czystego serca – ośmieszani. Ci, którzy wprowadzają pokój, nie są mile widziani w studiach telewizyjnych, bo tam najciekawiej jest wtedy, gdy adwersarze skaczą sobie do gardeł. Cierpiący prześladowanie dla sprawiedliwości nader często są osamotnieni.

103 Por. św. Augustyn, De sermone Domini in monte 1,1, PL 34,1229-1231; KKK 1966.

150

10. NIEDZIELA ZWYKŁA

Powołanie Mateusza Klęska Narcyza Hiszpański surrealista Salvador Dali (1904-1989) nadał jednemu ze swoich obrazów z 1937 roku tytuł Metamorfoza Narcyza. W poemacie towarzyszącym obrazowi artysta napisał, że Narcyz był powoli wchłaniany przez swe odbicie. Pozostała jeszcze owalna głowa, z której miał rozkwitnąć nowy narcyz artysty. Według mitologii greckiej Narcyz nie odwzajemnił uczuć nimfy Echo, dlatego Nemezis, bogini przeznaczenia, ukarała go miłością do własnego odbicia w tafli wody. Niezaspokojona tęsknota za swym obliczem doprowadziła Narcyza do śmierci. Ta mitologiczna opowieść niesie ze sobą ludową mądrość: człowiek zapatrzony w siebie skazany jest na samounicestwienie. W kolejnych epokach Narcyz przeżywa metamorfozy i znajduje tych, którzy się do niego upodobniają. Prawdziwym ratunkiem dla niego byłaby nie metamorfoza, ale konwersja – odwrócenie się od własnego oblicza i zwrócenie ku komuś piękniejszemu. Nie metamorfoza, ale konwersja Konwersja oznacza radykalną zmianę priorytetów życiowych. W życiu wielu ludzi zwanych konwertytami można wyróżnić dwie fazy, jak dwie ery: przed Chrystusem i po Chrystusie. W pierwszej fazie dominuje narcyzm – zapatrzenie w siebie. Centralnym punktem wszelkich odniesień i wartościowań jest sam człowiek. W drugiej wszystko radykalnie się zmienia, bo człowiek dostrzega skierowane na siebie pełne miłości spojrzenie Jezusa i zaczyna również siebie postrzegać niejako Jego oczami. Spojrzenie z tej perspektywy nie pomniejsza go, ale niezwykle ubogaca. Człowiek oceniający siebie jedynie w kategoriach horyzontalnych, ziemskich, degraduje się do poziomu natury, nawet jeśli w świecie natury zajmuje najwyższe 175

15. NIEDZIELA ZWYKŁA

„Na żyznej ziemi ziarno wyda plony” Skuteczność słowa Bożego Autor Listu do Hebrajczyków zapisał wymowne zdanie: „Żywe bowiem jest słowo Boże, skuteczne i ostrzejsze niż wszelki miecz obosieczny, przenikające aż do rozdzielenia duszy i ducha, stawów i szpiku, zdolne osądzić pragnienia i myśli serca” (Hbr 4, 12). Jest ono echem słów proroka Izajasza, które słyszeliśmy, o tym, że „jak ulewa i śnieg spadają z nieba i tam nie powracają, dopóki nie nawodnią ziemi, nie użyźnią jej i nie zapewnią urodzaju, tak iż wydaje nasienie dla siewcy i chleb dla jedzącego” (Iz 55, 10), tak też słowo Boże nie wraca do Niego, zanim „nie spełni pomyślnie swego posłannictwa” (Iz 55, 11). Skoro słowo Boże jest tak skuteczne, dlaczego wciąż tylu jest niewierzących. Przecież nawet Syn Boży nie odnosił samych sukcesów w posłudze głoszenia słowa Bożego. Już na początku swojej Ewangelii św. Jan zawarł smutną konstatację o tym, że Słowo „przyszło do swojej własności, a swoi Go nie przyjęli” (J 1, 11). Jezus miał świadomość, że Jego słowa nie zawsze padały na dobry grunt. Z tą świadomością stawiał swym rozmówcom pytanie: „Jeżeli prawdę mówię, dlaczego Mi nie wierzycie?” (J 8, 46b). Wolność człowieka względem Bożej propozycji Czy Pan Jezus nie powinien zadziałać w świecie z większą mocą, tak by skłonić ludzi do wiary? Gdyby jednak tak zrobił, spotkałby się z innym zarzutem: że nie zostawia człowiekowi wystarczającej przestrzeni wolności. Bóg więc czyni wystarczająco dla tych, którzy chcą uwierzyć, i okazuje szacunek tym, którzy nie chcą wierzyć, pozostawiając im wolność wyboru. Według ludowej mądrości: „Zadowolony koń lepiej ciągnie”. Bóg nie potrzebuje niewolników. On 196

20. NIEDZIELA ZWYKŁA

Wielka wiara Kananejki Prawo do nauki dla wszystkich Wiemy dobrze, że „nie samym chlebem żyje człowiek” (Mt 4, 4b), ale chleb jest konieczny na co dzień. Aby jeść chleb, trzeba na niego zapracować. Do podjęcia pracy z kolei niezbędne jest odpowiednie przygotowanie. Tymczasem według UNICEF pięćdziesiąt siedem milionów dzieci w wieku szkolnym nie ma żadnych szans na pobieranie jakiejkolwiek nauki. Dnia 12 lipca 2013 roku, w dniu swoich urodzin, w siedzibie ONZ w Nowym Jorku przemawiała, jako najmłodsza mówczyni w historii tego zgromadzenia, szesnastoletnia Malala Yousufzai (ur. 1997). W swoim piętnastominutowym wystąpieniu postulowała dowartościowanie prawa do nauki i kształcenia dla wszystkich ludzi. Na końcu swojego wystąpienia przekazała przewodniczącemu ONZ Ban Ki-moon’owi petycję, w której wezwała wszystkie kraje członkowskie do przeznaczenia większych funduszy na nauczycieli, szkoły i książki. Pochodząca z północnozachodniego Pakistanu Malala już jako jedenastoletnia dziewczynka opisała dla BBC, jak wygląda jej zwykły dzień. Opowiedziała o okrucieństwie ekstremistów islamskich, o trupach na ulicy, o rozbojach tych, którzy mówili o sobie jako o „bojących się Boga”, a także o swoim pragnieniu chodzenia do szkoły. W grudniu 2011 roku otrzymała pakistańską młodzieżową nagrodę pokojową. Dnia 9 października 2012 roku została postrzelona w głowę przez radykalnych islamistów, gdy wraz z koleżankami wracała autobusem ze szkoły. Przeżyła i stała się symbolem walki o prawa dzieci do nauki142. W dniu 6 września 2013 roku otrzymała w Hadze Międzynarodową Nagrodę Pokoju dla Dzieci. 142 Auch der Kopfschuss konnte sie nicht stoppen. Taliban-Opfer kämpft weiter für Bildung für alle, „ÖNachrichten”, 161(2013), s. 7.

211

U ROCZYSTOŚCI W OKRESIE ZWYKŁYM W CIĄGU ROKU

UROCZYSTOŚĆ TRÓJCY PRZENAJŚWIĘTSZEJ

Nie wyznajemy trzech bogów, ale jednego Boga w trzech Osobach Tajemnica Trójcy Przenajświętszej W różne uroczystości roku liturgicznego świętujemy jakieś wydarzenie zbawcze, coś co Bóg uczynił przez swojego Syna Jezusa Chrystusa, czy to w Kościele, czy też przez Maryję, czy też w życiu świętych. W dzisiejszą uroczystość zanurzamy się natomiast w tajemnicę samego Boga, który jest jeden, ale w trzech osobach. Zanurzamy się więc w tajemnicę Trójcy Świętej. Nie mogę powiedzieć, że poznajemy tajemnicę Trójcy Świętej, bo to dla nas, ludzi, jest niemożliwe. Bóg sam daje nam się poznać na tyle, na ile jesteśmy w stanie przyjąć Jego objawienie, Jego autoprezentację. Przyjmując prawdę o Trójjedynym Bogu, pozwalamy się ogarnąć przez dynamikę miłości, która łączy Ojca, Syna i Ducha Świętego. Bóg jest miłością i dobrem, a dobro udziela się innym. Ze swej obfitej miłości Bóg zaprasza nas do udziału w Jego boskiej naturze. Jesteśmy dziećmi Bożymi, braćmi Jezusa Chrystusa i świątynią Ducha Świętego. Autoprezentacja Boga Wielokrotnie w ciągu dzisiejszej liturgii akcentowana jest jedyność Boga, a zarazem fakt, że Bóg jest jeden w trzech Osobach. „Nie wyznajemy trzech bogów, ale jednego Boga w trzech Osobach” (KKK 253). Rozpoczynając Mszę Świętą i każdą inną modlitwę, kreślimy znak krzyża i wypowiadamy słowa: „W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”. Niekiedy Msza Święta jest rozpoczynana słowami św. Pawła z jego Drugiego Listu do Koryntian, które dzisiaj słyszeliśmy: „Łaska Pana Jezusa Chrystusa, miłość Boga i dar jed269

UROCZYSTOŚĆ NAJŚWIĘTSZEGO C I A Ł A I K RW I PA Ń S K I E J

Chrystus naszym chlebem Geneza uroczystości Gromadzimy się w kościele nie jak zwykle w niedzielę, ale w czwartek, który poświęcony został kultowi Najświętszej Eucharystii. Dosyć dziwny jest początek obchodów tej uroczystości w Kościele. W XIII wieku, kiedy trwały debaty nad tym, czy Chrystus jest obecny w Eucharystii, czy też nie, kiedy nie brakowało ateistów i ludzi negujących prawdy głoszone przez Kościół, sam Chrystus ukazał się zakonnicy, św. Juliannie niedaleko Liège w Belgii i poprosił przez nią, żeby zostało ustanowione specjalne święto ku czci Ciała i Krwi Pańskiej. Kilkadziesiąt lat później, gdy wiadomość o tych widzeniach rozszerzała się, rzeczywiście biskup Robert z Liège ustanowił tę uroczystość dla swej diecezji (1247). W międzyczasie archidiakon w Liège Jacques Pantaleon, który był powiernikiem Julianny, został wybrany na papieża i przyjął imię Urban IV. Za jego pontyfikatu miało miejsce cudowne zdarzenie. Pewien ksiądz, Piotr z Pragi, udał się z pielgrzymką do Rzymu. Księża też miewają wątpliwości. Podczas pielgrzymki ksiądz Piotr zatrzymał się w miejscowości Bolsena niedaleko Orvieto koło Rzymu i w czasie odprawiania Mszy Świętej przyszły mu na myśl różne wątpliwości. Wtedy zdarzył się cud, który jest związany z dzisiejszą uroczystością. Oto z Hostii, którą kapłan trzymał w ręku, popłynęły krople krwi. Zmieszany ksiądz chciał pójść do zakrystii, ale zobaczył, że kilka kropli upadło na posadzkę. Przeraził się i zemdlał. Wtedy wierni podeszli ratować księdza i zobaczyli, co się stało. Donieśli o tym wydarzeniu papieżowi Urbanowi IV, który akurat w tym czasie przebywał w Orvieto. Wysłał on teologów w celu zbadania sprawy, a ci przekonali się, że było tak, jak opowiadali 272

Spis treści Słowo wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Okres Adwentu 1. NIEDZIELA ADWENTU Czas dla Boga wypełniony pracą nad sobą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Motywacja do pracy nad sobą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Adwent – czas wzmożonego czuwania i pracy nad sobą . . . . . . 10 Adwent – czas oczekiwania na Mesjasza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Adwent – czas rozpoznawania bliskości Boga . . . . . . . . . . . . . . 11 Teraz nastał czas czuwania, teraz zbawienie jest bliżej nas . . . . 12 2. NIEDZIELA ADWENTU Nawrócenie przez odkrycie bliskości Boga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Kontynuacja adwentowego wezwania do nawrócenia . . . . . . . . 14 Jan Chrzciciel – zwiastun bliskości Boga i przewodnik na drodze nawrócenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Nawrócenie – odkrycie bliskości Boga i doświadczenie Jego miłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Nasza modlitwa o zjednoczenie z Chrystusem . . . . . . . . . . . . . 17 3. NIEDZIELA ADWENTU Znaki potwierdzające tożsamość Mesjasza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Znaki bliskości królestwa Bożego i wezwanie do nawrócenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Weryfikacja mesjańskiej tożsamości Jezusa – Jan szuka potwierdzenia dla swojej wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Rozumna wiara w słowo Boże i znaki potwierdzające bliskość Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Wiara w Jezusa obecnego pośród nas w sakramentalnych znakach. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

283

4. NIEDZIELA ADWENTU Dziewica, Jej dziecko – Emmanuel, i Józef oblubieniec . . . . . . . . . 24 Bezprecedensowa interwencja Boga w ludzką historię . . . . . . . 24 Fiat Maryi i fiat Józefa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Spełnienie proroctwa o Dziewicy, która poczęła Emmanuela . . 26 Nasze posłuszeństwo Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

Okres Bożego Narodzenia UROCZYSTOŚĆ NARODZENIA PAŃSKIEGO. Msza Święta w nocy Bóg jest najważniejszym reżyserem dziejów świata. . . . . . . . . . . . 31 Paradoks Bożego działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Bóg-Człowiek wśród nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Bóg wkraczający w nasze życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 UROCZYSTOŚĆ NARODZENIA PAŃSKIEGO. Msza w dzień Chrystus stał się jednym z nas, by zjednoczyć nas ze sobą . . . . . . 33 Poszukiwanie celu życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Chrystus stał się człowiekiem, by dać nam udział w naturze Boga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 „Chrystus narodził się w żłobie, biada, jeśli nie narodzi się w tobie” (A. Mickiewicz) . . . . . . . . . . . . . . 35 ŚWIĘTO ŚW. SZCZEPANA, PIERWSZEGO MĘCZENNIKA 26 grudnia Bóg zstąpił na ziemię, by człowiek mógł wstąpić do nieba . . . . . . 36 Nieprzypadkowy związek świąt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Świętowanie i codzienne cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Świętowanie uwrażliwia nas na ludzi cierpiących . . . . . . . . . . . 38 NIEDZIELA ŚWIĘTEJ RODZINY JEZUSA, MARYI I JÓZEFA Im ciemniejsza noc, tym jaśniej świecą gwiazdy . . . . . . . . . . . . . . 39 Współczesna walka o rodzinę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 Pierwszy „Kościół domowy” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Życie w świetle pośród ciemności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 UROCZYSTOŚĆ BOŻEJ RODZICIELKI MARYI 1 stycznia Bogurodzica ikoną nadziei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Kobieta z dzieckiem ikoną pomyślnej przyszłości . . . . . . . . . . . 43

284

Hodegetria – ikona nierozerwalnego związku Boga z ludźmi . . 44 Płodne życie w mocy Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 2. NIEDZIELA PO BOŻYM NARODZENIU Nie oszczędzajmy miłości na kolejne Boże Narodzenie, bo „Słowo Wcielone wśród nas zamieszkało” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Miłość na co dzień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 „Słowo Wcielone wśród nas zamieszkało” . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 „Nie oszczędzaj wszystkiego na Boże Narodzenie” . . . . . . . . . . 49 UROCZYSTOŚĆ OBJAWIENIA PAŃSKIEGO Światło gwiazdy prowadzące do Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Rozmaite gwiazdy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Fascynująca opowieść o magach ze Wschodu . . . . . . . . . . . . . . 50 Jezus narodzony w Betlejem objawieniem Boga poganom . . . . 51 Od koniunkcji Jowisza z Saturnem i „Gwiazdy z Jakuba” do Jeruzalem i Betlejem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Gwiazda – światło, za którym idziemy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 ŚWIĘTO CHRZTU PAŃSKIEGO Publiczne wyznanie więzi z Bogiem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Chrzciny z polecenia Pana Jezusa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Chrzest Pana Jezusa z rąk Jana Chrzciciela . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Jezus namaszczony Duchem Świętym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Chrzest wydarzeniem publicznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Chrzest radosnym świętem wspólnoty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

Okres Wielkiego Postu ŚRODA POPIELCOWA „To, o co kołata modlitwa, zjednywa post, a osiąga miłosierdzie” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Walka postu z karnawałem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Praktyki pokutne ukryte przed ludźmi, podejmowane, by przypodobać się Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 Nierozdzielność modlitwy, postu i jałmużny . . . . . . . . . . . . . . . 63 1. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU Praktyka postu i posłuszeństwo Bożemu słowu . . . . . . . . . . . . . . 65 Post środkiem walki z szatanem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

285

Chrystus posłuszny Bogu zwycięża nad zbuntowanym szatanem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Post w praktyce Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Nasza praktyka postu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 2. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU Nadzieja chwały umocnieniem w czasie próby . . . . . . . . . . . . . . . 69 Słuchanie słowa Bożego podstawą wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 Mesjasz większy od Mojżesza i Eliasza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Dobra Nowina dla chrześcijan poddanych próbie . . . . . . . . . . . 71 3. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU Jezus, Samarytanka i woda życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Spotkanie z Chrystusem, wiara i chrzest drogą do życia wiecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Życiodajne spotkania: sługa Abrahama i Rebeka – Jezus i Samarytanka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Nasze życiodajne spotkanie z Jezusem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Ciągłe wołanie do Jezusa „daj mi pić” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU Jezus jest światłością świata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Czy jesteśmy światłem świata? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Światło wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Niewidomy przejrzał, widzący pogrążyli się w ciemnościach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Oświecenie przez chrzest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Jezu, Tyś jest światłością mej duszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 5. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU Jezus jest zmartwychwstaniem i życiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Zasmuca nas nieunikniona konieczność śmierci . . . . . . . . . . . . 83 Znajdujemy pociechę w Jezusie, który jest „zmartwychwstaniem i życiem” (J 11, 25). . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Spełnienie starotestamentalnej zapowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Odrodzenie chrzcielne udziałem w Chrystusowym przejściu ze śmierci do życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 6. NIEDZIELA WIELKIEGO POSTU NIEDZIELA PALMOWA, CZYLI MĘKI PAŃSKIEJ Zawsze masz wybór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87

286

Krzyż Chrystusa kwintesencją Ewangelii i najlepszym wyborem człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 Człowiek zawsze ma wybór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Wybory Jana Pawła II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

Triduum Paschalne WIELKI CZWARTEK Światło z tabernakulum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Światło z nieba przenikające przez witraże do wnętrza świątyni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Światło przy tabernakulum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Uklęknąć przed obecnym Bogiem-Człowiekiem . . . . . . . . . . . . 95 Światło Eucharystii promieniujące na naszą codzienność . . . . . 96 WIELKI PIĄTEK. MĘKA PAŃSKA Cierpienie, które ma sens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Życie ludzkie naznaczone cierpieniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Niewystarczalność odpowiedzi na pytanie o przyczynę cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Sens cierpienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Cierpienie włączone w paschalne misterium Chrystusa – przykład Jana Pawła II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 WIGILIA PASCHALNA Narodzeni z wody i Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Bogata symbolika liturgii Wigilii Paschalnej . . . . . . . . . . . . . . 101 Ambiwalentna symbolika wody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Podwójne znaczenie chrztu: wyrzeczenie się i wyznanie wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Lekarstwo na śmierć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

Okres wielkanocny UROCZYSTOŚĆ ZMARTWYCHWSTANIA PAŃSKIEGO Zmartwychwstanie Chrystusa podstawą chrześcijańskiego świętowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Gdyby Chrystus nie zmartwychwstał, niedziela nie byłaby naszym świętem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Co to znaczy „powstać z martwych”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Nasze świętowanie Zmartwychwstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

287

PONIEDZIAŁEK WIELKANOCNY Świadectwo o Chrystusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Europejska przestrzeń do zagospodarowania przez nasze świadectwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Świadectwo niewiast o zmartwychwstałym Panu . . . . . . . . . . 111 Koloryt chrześcijańskiego świadectwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Posłuszeństwo słowu Chrystusa istotą chrześcijańskiego świadectwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 2. NIEDZIELA WIELKANOCNA Miłosierdzie Boże objawione przez Chrystusa. . . . . . . . . . . . . . . 114 Jezus objawił miłosiernego Ojca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Miłosierny Jezus pośród zatroskanych apostołów . . . . . . . . . . 114 Orędzie miłosierdzia dla dzisiejszego świata . . . . . . . . . . . . . . 115 Bądźmy świadkami miłosierdzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 3. NIEDZIELA WIELKANOCNA Spotkanie zmartwychwstałego Pana w drodze do Emaus . . . . . . 117 Oczy niejako na uwięzi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Odzyskiwanie poprawnego widzenia świata . . . . . . . . . . . . . . 117 Wiara obiektywnym światłem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Dzielenie się z innymi paschalnym spojrzeniem na świat . . . . 119 4. NIEDZIELA WIELKANOCNA Dobry Pasterz, Brama owiec – jedyny zbawiciel człowieka . . . . . 121 Po głosie można rozpoznać mówcę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Dobry Pasterz zna swoje owce, a one słuchają Jego głosu . . . . 121 Modlitwa o dobrych pasterzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 5. NIEDZIELA WIELKANOCNA Rozumna wiara w Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Wiara w Boga nie jest łatwowiernością . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Wiara domaga się pytań i poszukiwań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 Wiara jest rozumną odpowiedzią człowieka na objawienie Boże. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Wiara podtrzymywana chlebem słowa Bożego i Eucharystii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Wiara domaga się diakonii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6. NIEDZIELA WIELKANOCNA Zmartwychwstały Chrystus obecny w Kościele . . . . . . . . . . . . . . 128

288

Obecność Chrystusa na świecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Obecność Chrystusa zmartwychwstałego w Kościele . . . . . . . 128 Obecność Chrystusa w świecie poprzez nas . . . . . . . . . . . . . . 130 Zgromadzenie eucharystyczne świadectwem obecności Chrystusa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 7. NIEDZIELA WIELKANOCNA. Uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Odejście, które jest przyjściem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Zaskakująca radość podczas rozstania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Rozstanie z Jezusem i życie w Jego ciągłej obecności . . . . . . . 132 Rozesłanie uczniów Jezusa na misje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 UROCZYSTOŚĆ ZESŁANIA DUCHA ŚWIĘTEGO „Wierzę w Ducha Świętego, Pana i Ożywiciela”. . . . . . . . . . . . . . 135 Wielki nieznany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Biblijne obrazy Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Duch Święty w życiu Kościoła i poszczególnych chrześcijan . . 136 Modlitwa do Ducha Świętego i wyznanie wiary . . . . . . . . . . . 137

Okres zwykły w ciągu roku 2. NIEDZIELA ZWYKŁA Jezus namaszczony Duchem Świętym przyniósł nam Boga . . . . . 141 „Emmanuel” – Bóg z nami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Jezus namaszczony Duchem Świętym . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Jezus przyniósł nam Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Modlitwa o Jezusowy dar Ducha Świętego . . . . . . . . . . . . . . . 143 3. NIEDZIELA ZWYKŁA Powołanie do udziału w misji Jezusa i Kościoła. . . . . . . . . . . . . . 146 Powołanie do przyjaźni z Jezusem w Kościele . . . . . . . . . . . . . 146 Powołanie apostołów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Odkrycie powołania przez św. Teresę z Lisieux . . . . . . . . . . . . 148 Nasze powołanie w Kościele . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 4. NIEDZIELA ZWYKŁA Chrystusowe błogosławieństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 „Wielka karta” chrześcijan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 Preferencyjna opcja na rzecz ubogich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

289

Chrystus wcieleniem błogosławieństw . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Pójście za Chrystusem drogą błogosławieństw . . . . . . . . . . . . 153 5. NIEDZIELA ZWYKŁA Sól ziemi i światło świata. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Przestroga przed fanatyzmem religijnym . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Radykalizm ewangeliczny wprowadzony w życie. . . . . . . . . . . 156 Publiczne ujawnienie swej chrześcijańskiej tożsamości . . . . . 157 „Twoje słowo jest lampą dla moich stóp i światłem na mojej ścieżce” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 6. NIEDZIELA ZWYKŁA Jezus przyszedł wypełnić Prawo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Zdrowy rozsądek (Common sense) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Sprawiedliwość większa niż uczonych w Piśmie i faryzeuszów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Sprawiedliwość ubogacona przez miłosierdzie . . . . . . . . . . . . 161 7. NIEDZIELA ZWYKŁA Gotowość do przebaczenia probierzem chrześcijaństwa . . . . . . . 163 Bez gotowości do przebaczenia ludzie gotują sobie piekło . . . 163 Chrystus wzorem przebaczenia winowajcom . . . . . . . . . . . . . 163 Modlimy się słowami Chrystusa o przebaczenie winowajcom. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 Komunia z Chrystusem wyrazem akceptacji Jego nauki . . . . . 165 8. NIEDZIELA ZWYKŁA Prymat szukania królestwa Bożego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Troska doktora Fausta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Zasadnicza troska Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 Troska o sprawiedliwość społeczną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Bóg troszczy się o nas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 Troszczmy się o królestwo Boże i o życie wieczne . . . . . . . . . . 170 9. NIEDZIELA ZWYKŁA Wiara bez uczynków jest bezowocna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Wiara i życie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 Budowanie życia na Skale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Zgodność wiary z codziennym postępowaniem . . . . . . . . . . . . 173 10. NIEDZIELA ZWYKŁA Powołanie Mateusza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175

290

Klęska Narcyza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 Nie metamorfoza, ale konwersja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 Pseudomesjanizm, w którym człowiek uwielbia samego siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Lekarstwo przeciw narcyzmowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 11. NIEDZIELA ZWYKŁA Wierzę w Kościół apostolski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Dynamizm Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Misja dwunastu apostołów Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Misja pierwotnego Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Misja współczesnego Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 12. NIEDZIELA ZWYKŁA Bojaźń Boża źródłem mądrości i męstwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Ośrodki terapeutyczne zamiast klasztorów . . . . . . . . . . . . . . . 183 Bojaźń Boża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Męstwo tych, którzy boją się Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Przezwyciężyć wstyd wyznawania Pana Jezusa . . . . . . . . . . . . 186 13. NIEDZIELA ZWYKŁA Nie ma chrześcijaństwa bez krzyża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Bez pracy nie ma kołaczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Priorytet Ukrzyżowanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 Bez dźwigania krzyża nie można być uczniem Jezusa . . . . . . . 190 Męstwo dźwigania krzyża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 14. NIEDZIELA ZWYKŁA Słodkie jarzmo, lekkie brzemię . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Niepotrzebny balast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192 Jezus uwalnia nas od niepotrzebnych ciężarów . . . . . . . . . . . . 192 Prostota uczniów Jezusa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 Uwielbienie Boga za wywyższenie pokornych . . . . . . . . . . . . . 194 15. NIEDZIELA ZWYKŁA „Na żyznej ziemi ziarno wyda plony” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 Skuteczność słowa Bożego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 Wolność człowieka względem Bożej propozycji . . . . . . . . . . . . 196 Pozytywny bilans zasiewu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 Modlitwa do Siewcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198

291

16. NIEDZIELA ZWYKŁA Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Przeżył wyrok śmierci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Bóg jest cierpliwy i miłosierny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 Bóg jest sędzią sprawiedliwym, który za dobre wynagradza, a za złe karze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 Modlitwa o uwolnienie od pochopnych sądów . . . . . . . . . . . . 201 17. NIEDZIELA ZWYKŁA Odkryty skarb. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Niewidzialne bogactwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Skarb wiary. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 Ile jest wart skarb wiary? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 18. NIEDZIELA ZWYKŁA Jezus karmi nas swoim słowem i eucharystycznym chlebem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Pismo Święto to nie podręcznik przedsiębiorczości . . . . . . . . 205 „Otwierasz rękę, karmisz nas do syta” . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Jezus karmił tych, którzy przychodzili Go słuchać. . . . . . . . . . 206 Pokarm na życie wieczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 19. NIEDZIELA ZWYKŁA Jezus z Piotrem kroczą po wodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Akrobatyczny spektakl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 Zaufanie zdobyte w doświadczeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 „Pokładam nadzieję w Panu, ufam Jego słowu” (Ps 130, 5) . . 209 Ufność poddana próbie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 20. NIEDZIELA ZWYKŁA Wielka wiara Kananejki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Prawo do nauki dla wszystkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 Prawo do wiary. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 Wolność aktu wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 21. NIEDZIELA ZWYKŁA Wyznanie Piotra i oświadczenie Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Etapy wzajemnej zażyłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Wyznanie tożsamości Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Wybór pierwszego papieża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Następcy Piotra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Modlitwa za papieża i za Kościół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217

292

22. NIEDZIELA ZWYKŁA Pójście za Jezusem drogą krzyża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Krzyż Chrystusa kluczem interpretacji ludzkich dziejów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Paradoks krzyża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 Imperatyw krzyża . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 23. NIEDZIELA ZWYKŁA „Grzeszących upominać” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 Życie ze świadomością własnej grzeszności . . . . . . . . . . . . . . 223 Otwartość na krytyczne napomnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223 Wdzięczność wobec upominających . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 Msza Święta szkołą braterskiego napomnienia . . . . . . . . . . . . 225 24. NIEDZIELA ZWYKŁA Przebaczanie bez końca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 Ludzkie zranienia i potrzeba przebaczenia . . . . . . . . . . . . . . . 226 „Odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 Nieodwracalne skutki działania pod wpływem gniewu . . . . . . 227 25. NIEDZIELA ZWYKŁA „Ostatni będą pierwszymi, a pierwsi ostatnimi” . . . . . . . . . . . . 229 Różne punkty widzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Wszyscy jednakowo otrzymali po denarze . . . . . . . . . . . . . . . . 229 Otwarte drzwi dla konwertytów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230 Czas wypłaty jest nieuchronny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 26. NIEDZIELA ZWYKŁA Dwóch synów: spolegliwy hipokryta i nawrócony leniuch . . . . . 232 Wzloty i upadki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 „Celnicy i nierządnice wchodzą przed wami do królestwa niebieskiego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 „Unikać aroganckiej pozy sędziów” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 Modlitwa o nawrócenie grzeszników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 27. NIEDZIELA ZWYKŁA Niewdzięczni wybrani . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236 Odpowiedzialność za zabicie syna gospodarza winnicy . . . . . . 236 Pieśń o winnicy i grzechy Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237 Pokuta i pokorna służba drogą ratunku . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239

293

28. NIEDZIELA ZWYKŁA Uczta dla odzianych w strój weselny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 Uczta szczytem świętowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241 Przypowieści z katastroficznym zakończeniem . . . . . . . . . . . . 241 Zachęta do współpracy z łaską Boga, który pragnie zbawić wszystkich ludzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 29. NIEDZIELA ZWYKŁA Prymat Boga w ludzkim życiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Starożytne monety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Pieniężna pułapka faryzeuszy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244 Pieniądze i kult Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 30. NIEDZIELA ZWYKŁA Najważniejsze przykazanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 Okna życia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 Miłość Boża źródłem ludzkiej miłości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 248 „Kochaj i czyń, co chcesz” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 Jezus pomnaża naszą miłość . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 31. NIEDZIELA ZWYKŁA Bóg wywyższa pokornych, a pysznym się sprzeciwia . . . . . . . . . 252 Wielkość zdobyta pokorą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Przestroga przed pychą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 Pokorna niewolnica z Sudanu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 Modlitwa o łaskę pokory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 32. NIEDZIELA ZWYKŁA Panny mądre i głupie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Autostradą słońca bez paliwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Lampa bez oliwy jest bezużyteczna, a wiara bez uczynków bezowocna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 Mądrość Boża pozwala czuwać i czynić to, co się podoba Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 33. NIEDZIELA ZWYKŁA Talenty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Nikt z nas nie ma tego, co mamy razem . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Obdarzeni talentami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Jesteśmy niepowtarzalni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 Niepowtarzalna, dzielna niewiasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261

294

34. NIEDZIELA ZWYKŁA Niebawem Chrystus objawi nam się w chwale . . . . . . . . . . . . . . 263 Chrystus wkrótce przyjdzie w chwale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Nadejście królestwa Chrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 Modlitwa do Chrystusa Króla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264

Uroczystości w okresie zwykłym w ciągu roku UROCZYSTOŚĆ TRÓJCY PRZENAJŚWIĘTSZEJ Nie wyznajemy trzech bogów, ale jednego Boga w trzech Osobach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Tajemnica Trójcy Przenajświętszej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Autoprezentacja Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Analogie Trójcy Świętej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 Inicjacja naszego zjednoczenia z jednym Bogiem w trzech osobach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 UROCZYSTOŚĆ NAJŚWIĘTSZEGO CIAŁA I KRWI PAŃSKIEJ Chrystus naszym chlebem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Geneza uroczystości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Słowa Jezusa – ewangeliczne źródło uroczystości . . . . . . . . . . 273 Nasz chleb codzienny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 UROCZYSTOŚĆ ŚW. PIOTRA I PAWŁA Kościół Chrystusa to Kościół apostolski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Kościół współtworzony przez świeckich i duchownych . . . . . 276 Kościół apostolski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276 Kościół hierarchiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 UROCZYSTOŚĆ WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH Życie pośród świętych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Ukryty i odsłonięty święty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Komunia świętych i wymiana dóbr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Tajemnica świętości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280