Paradox Jaarverslag 2016

Paradox Jaarverslag 2016 Explore & Share

1

1. Voorwoord

5

2. Verslag & evaluatie programma 2016 7-41 2.1 Paradox projectlaunches in 2016 2.2 Reizende tentoonstellingen in 2016 2.3 Diverse projecten in 2016 2.4 Educatieve programmering 2.5 Onderscheidingen 2.6 Paradox producties in de pers 2.7 Paradox website gaat mobiel 2.8 Kwantitatieve analyse

7 17 23 27 33 35 37 40

3. Paradox producties in de pijpleiding 43-45 3.1 Projecten voor 2017-2019

4. Ydoc in 2015-2016 4.1 Recente ontwikkelingen 4.2 Ydoc in de ogen van Paradox 4.3 Haalbaarheidsstudie/businessplan 4.4 Aanpassingen in 2016: YdocStore koploper in webdocs, apps en VR

5. Organisatie 5.1 Bestuur en Raad van Commisarissen 5.2 Medewerkers: (te) grote dynamiek 5.3 Huisvesting 5.4 Netwerk 5.5 Bezoldiging

6. Profielschets Paradox 6.1 - 6.2 Historie - Missie 6.3 - 6.5 Projecten - Maatschappelijke onderwerpen 6.6 - 6.9 Platforms - Bereik 6.10 - 6.13 Footloose - Financiering

7. Jaarrekening

43

47-49 47 48 48 49

50-52 50 50 51 52 52

53-57 53 54 55 - 56 56 - 57

58-74

7.1 Toelichting financiĂŤn bestuur en Raad van Toezicht 2016 7.2 Vermogensopstelling per 31 december 2016 7.3 Categoriale exploitatierekening 2016 7.4 Toelichting op de vermogensopstelling per 31 december 2016 7.5 Toelichting op de exploitatierekening 2016 7.6 Totaaloverzicht exploitatie 7.7 Controle verklaring accountant

58 59 60 61 65 71 73

Bijlage I Bijlage II

75 77

1.

Voorwoord Met gepaste trots bieden wij u het jaarverslag 2016 van stichting Paradox aan. Het was een jaar van ups en downs.

Om met de ups te beginnen: nooit eerder namen in één jaar tijd zoveel mensen in binnen en (vooral) buitenland kennis van Paradox producties. In totaal ging het om 723.814 (+219%) mensen waarvan 75% in het buitenland. De samenstelling van de bezoekerstoestroom is te vinden in hoofdtuk 2.8 - Kwantitatieve analyse. Het behaalde aantal is een absoluut record dat niet zo snel overtroffen zal kunnen worden de komende jaren. Belangrijkste redenen van de groei: het overweldigende succes van de eind 2015 uitgebrachte film 9 Days - From My Window in Aleppo die in 2016 wereldwijd een zestigtal festivals aandeed en meerdere prijzen ontving waaronder een European Film Award (de ‘Europese Oscar’) voor een korte film. Na de tournee en met de prijs op zak werd de film in december door co-producent Deep Focus Web Docs aangeboden aan de Engelse televisie-distributeur Journeyman. Hun beleid is het om producties direct online te zetten voor het publiek. Veel kijkers op het web schrikt televisie-inkopers niet af maar vormt eerder een aanbeveling. Waarvan acte: in de laatste twee weken van het jaar zagen meer dan 280.000 mensen via het Journeyman YouTube kanaal de film; begin januari kocht het Engelse Channel 4 de productie en zond hem uit.

Maar belangrijke groei was er ook op het front van de (reizende) tentoonstellingen met 253.513 bezoekers (+ 193%). Deze stijging was vooral te danken aan het grote aantal festivalprogrammeringen van producties: goed voor het bereik maar slecht voor de portemonnee, festivals zijn notoire armoedzaaiers. Het is een realiteit waar we in toenemende mate mee te maken hebben.

In 2014 zetten we een koers in met meer aandacht voor kleinere projecten die sterk inspelen op de actualiteit. Het gerealiseerde bereik geeft aan dat we begrijpen hoe dat moet worden aangepakt. De financiële dekking van activiteiten wordt daarmee echter in veel hogere mate afhankelijk van programmasubsidies die voor een jaar of meer worden toegekend; er is in veel gevallen namelijk geen tijd voor het doen van projectaanvragen, ruimtes moeten soms worden gehuurd of zijn in het gunstigste geval (festivals) om niet beschikbaar. Gezocht dus: de subsidiënten en sponsors die bereid zijn bij te dragen aan het bereik van de maatschappelijke verhalen die Paradox voor het voetlicht brengt, ook op alternatieve locaties en (vooral ook) online (ons andere speerpunt) door middel van (liefst meerjarige) programmasubsidies. En daar wringt hem de schoen: het Mondriaan Fonds wenste m.b.t. 2016 slechts een éénjarige toezegging te doen en de aanvraag voor 2017 werd in november 2016 in eerste instantie zelfs afgewezen.

Daarmee is tegelijk de belangrijkste ‘down’ van 2016 gemeld, die veel (zo niet alles) te maken heeft met het onbegrip voor de essentie van de documentaire fotografie wanneer die wordt benaderd vanuit het perspectief van de beeldende kunst. Dat laatste is in het na-oorlogse bestel nog altijd het geval als gevolg van het feit dat de fotografie door de Nederlandse overheid administratief bij de beeldende kunst is ingedeeld. Daar waar de documentaire (zeker nu!) veel meer raakvlakken heeft met film, nieuwe media en traditioneel natuurlijk ook met de journalistiek en het medium ook maatschappelijk een zelfstandige positie in het kunstenveld heeft ingenomen.

De sector zal hiervoor de politieke barricaden opmoeten: fotografie dient een eigen ‘titel’ te krijgen in het overheidsbestel. Wij zullen daaraan ons steentje bijdragen. Niet alleen uit eigenbelang maar vooral uit de overtuiging dat de onafhankelijke documentaire praktijk een wezenlijke bijdrage levert aan het goed functioneren van democratieën. Zeker in tijden van ontsporende social media en ‘nepnieuws’.

Bas Vroege

5

Melle Smets / Joost van Onna

Turtle 1

boek / tentoonstelling

6

2. Verslag en evaluatie programma 2016 2.1 Paradox projectlaunches in 2016 De in dit stuk beschreven projecten werden in 2016 opgeleverd. De ontwikkelingstijd van Paradox producties varieert echer tussen 4 maanden en 4 jaar, met een gemiddelde van 2 tot 3 jaar. Onderstaande producties vormen dan ook het resultaat van een combinatie van programmasubsidies (over vaak meerdere jaren) en projectsubsidies.

Turtle 1 Melle Smets & Joost van Onna

- boek: Paradox & Kettler Verlag, ontwerp Ko Sliggers, launch juni 2016 - tentoonstelling: preview Museum Boijmans van Beuningen, 13/2-17/8/2016 - media: interview, Radio 1, VPRO Sportzomer 2016, 18/6/2016 Turtle 1 - Building a car in Africa vertelt het verhaal van de totstandkoming van Turtle 1, de eerste Ghanese auto volledig geproduceerd uit gerecyclede en lokaal geproduceerde onderdelen. In schril contrast met het westen - waar complexe, geautomatiseerde productieprocessen moeilijk te begrijpen zijn en niet-reparabele producten voortbrengen - leeft, studeert en werkt de meerderheid van de wereldbevolking in een do-it-yourself samenleving.

Om te onderzoeken hoe zo’n zelfgeorganiseerde gemeenschap functioneert, reisden Melle Smets en Joost van Onna af naar Suame Magazine, met 200.000 mensen en 12.000 bedrijfjes het grootste industriële cluster van Ghana. In samenwerking met lokale ondernemers en organisaties ontwikkelden en bouwden Smets en Van Onna in slechts 12 weken een prototype voor een Afrikaanse auto. Het resultaat was Turtle 1: een auto gebaseerd op een analyse van lokale omstandigheden, beschikbare materialen en het improvisatietalent van de daar opgeleide monteurs.

Na een inzegening door koning Otumfuo Nana Osei Tutu werd Turtle 1 als eerste ‘nieuwe’ Ghanese auto geëxporteerd naar het westen en tentoongesteld op autosalons, congressen en kunst- en designbeurzen. Ook werd de wagen het onderwerp voor de opleiding Automotive van de Hogeschool Arnhem Nijmegen om een alternatieve visie op autobouw te onderzoeken. Op het eind van de Europese tournee keerden Van Onna en Smets terug naar Suame Magazine met de auto en een businessplan voor Turtle 2.

Helaas kwam hun idee niet helemaal overeen met de plannen die de partners in Ghana voor ogen hadden. Waar de Nederlanders geloofden in het ontwikkelen van het concept dat gebaseerd was op het hergebruik van afgedankte auto-onderdelen, droomden de Ghanezen van luxueuze SUV’s.

Vijf jaar nadat Smets en Van Onna voet zetten op Ghanese bodem, werd het tijd om de balans op te maken en te leren uit dit bijzondere onderzoek. Het omvangrijke resulterende materiaal, bestaande uit film, fotografie tekeningen en tekst, is samengebracht in een reizende tentoonstelling en een boek. Op hun eigen manier reflecteren ze op de behaalde doelen, de problematiek en de successen van dit avontuurlijke project.

Het boek is ontworpen door Ko Sliggers. De tekst is geschreven door Melle Smets en Joost van Onna. Het concluderende interview van Warna Oosterbaan laat geen vraag

7

Issa Touma / Koos Breukel

Studio Aleppo tentoonstelling / website / editorial / media campagne

8

onbeantwoord. Voor lezers die de Ghanese auto-industrie graag zelf willen ontdekken, ontwierp Smets een uitvouw-kaart van Suame Magazine. Uniek in het boek zijn de 40 video’s, die op een tal van pagina’s kunnen worden opgeroepen met behulp van een QR code. De publicatie werd in juni 2016 nationaal gelanceerd in het Museum Boijmans van Beuningen. De internationale lancering vond plaats drie weken later tijdens Les Rencontres d’Arles, het gerenommeerde fotografiefestival in Zuid-frankrijk.

De preview tentoonstelling van Turtle 1 – Building a car in Africa was in 2016 gedurende zes maanden te zien als onderdeel van de groepsmanifestatie Project Rotterdam in Museum Boijmans van Beuningen. Een grotere (overzichts)tentoonstelling zal in de toekomst te vinden zijn bij internationale instellingen. Paradox is in gesprek met o.a. LagosPhoto in Nigeria. Op 19 april 2017 opent de Fondation Cartier in Parijs de tentoonstelling AutoPhoto waar Turtle 1 een prominente plaats in heeft.

Studio Aleppo Issa Touma, Koos Breukel

- tentoonstelling en fotostudio: Felix Meritis, Amsterdam, 17/9-25/9/2016; Unseen Photo Festival, Spaarndammerbuurt, Amsterdam, 16/9-25/9/2016; Gesellschaft für Humanistische Photographie, Berlijn (DE), 2017 o.v.

- website: www.studioalepo.eu - media campagne De vluchtelingenproblematiek staat wereldwijd hoog op de agenda. Nederland en Europa zijn tot op het bot verdeeld in het debat over migratie en asiel. In de emotionele debatten is de nuance vaak ver te zoeken: de asielzoeker is òf een ongewenste, vreemdeling (die een loopje neemt met de waarheid en parasiteert op onze rijkdom), òf een zielige vluchteling (die op ons medeleven moet kunnen rekenen). De werkelijkheid is in de meeste gevallen een hele andere.

Grootste probleem is dat ‘de asielzoeker’ niet bestaat en dat de meesten van ons geen asielzoekers kennen. Daar ligt de essentie van Studio Aleppo: door middel van identificatie met mensen en hun achtergronden ervoor zorgen dat het beeld in het publieke domein kantelt en we een menselijker toon aanslaan als het gaat om het opvangen van vluchtelingen uit conflictgebieden.

De aanleiding voor de ontwikkeling van Studio Aleppo is de vondst van de Syrische fotograaf Issa Touma, die in 2015 tussen het puin in de Bawabet Al Qassab straat in Aleppo de resten van het archief van een fotostudio vond: (glas)negatieven en afdrukjes, gemaakt tussen 1920 en 1970. Ze verwijzen op onnadrukkelijke maar pijnlijke wijze naar de burgers die zijn gevlucht, verwond of gedood en naar degenen die in weerwil van dat alles zijn gebleven. Aleppo is daarvan het grootste voorbeeld maar het project beperkt zich (uiteraard) niet tot Syrië en Syrische vluchtelingen. Dit gevonden materiaal is onderdeel van de tentoonstelling.

Voor alles is Studio Aleppo een pop-up fotostudio, waar de inwoners van een stad en vluchtelingen die recent op deze plek zijn aangekomen, worden uitgenodigd om geportretteerd te worden door een prominente (lokale) fotograaf. Vervolgens worden de portretten samengebracht in een portrettengalerij; als de locatie het toelaat fysiek in een tentoonstelling, maar altijd online. Daarnaast worden in de fotostudio korte interviews afgenomen met als doel de eigen identiteit van de deelnemers in te kleuren, de verhalen leggen overeenkomsten tussen de nieuwkomers en de zittende burgers bloot. Deze statements worden ook opgenomen op de website die daardoor tevens een manier is om deelnemers – en bezoekers van de site – met elkaar in contact te laten komen en ontmoetingen te stimuleren.

9

Borders Kill in samenwerking met het Thessaloniki Symphony Orchestra, Thessaloniki concert Hall, Thessaloniki (GR), 2016

Nikos Pilos

Borders Kill tentoonstelling

10

De impact op de publieke opinie door een project als Studio Aleppo wordt eerst en vooral veroorzaakt door zichtbaarheid in de media. De portretten zullen in 2017 (nadat ook materiaal van andere Europese steden beschikbaar is gekomen) in dat verband actief worden ingezet in een redactionele campagne. Met het jonge Amsterdamse bureau Lots of People ontwikkelt Paradox een redactioneel concept van beeld en tekst dat gedurende een langere periode internationaal kan worden ingezet.

De eerste (pilot)presentatie van Studio Aleppo vond plaats tijdens Unseen Photo Festival 2016, in Felix Meritis, Amsterdam. Fotograaf Koos Breukel portretteerde hier 50 deelnemers, zowel oorspronkelijke Amsterdammers als nieuwkomers. Deelnemers kregen een kleine afdruk direct mee naar huis en hun portretten werden ter plekke opgeblazen tot 110x140 cm. Deze kregen een plek in de concertzaal waar zij tezamen een monumentale portrettengallerij vormden van het nieuwe Amsterdam. Naast de portrettengalerij vond er een kleine presentatie plaats van het archiefmateriaal afkomstig uit Aleppo.

In de Spaarndammerbuurt (hart van het festival en buurt die zich voorbereid op de komst van een azc) portretteerde Issa Touma buurtbewoners en nieuwkomers op 19 en 20 september. Alle geportretteerden (en de media) werden tijdens het laatste weekend van Unseen uitgenodigd voor een afsluitende bijeenkomst in de tentoonstellingsruimte.

Studio Aleppo zal zich in 2017 e.v. manifesteren op meerdere (internationale) locaties (Thessaloniki, Berlijn, Guimaraes, Helsinki) en op meerdere platforms zoals hierboven besproken. Afhankelijk van de omstandigheden kan er modulair gebruik worden gemaakt van deze onderdelen.

Studio Aleppo werd ondersteund door de stichting Vluchtelingenwerk. De launch van de website is voorzien voor 2017.

Borders Kill Nikos Pilos

- tentoonstelling: editing - Peter Claassen, Tiago Rosado, Bas Vroege; première - Benaki Museum, Athene i.h.k.v. Athens Photo Festival (GR), 9/6-31/7/2016, - projection live concert (aangepaste versie): Symphony Orchestra of the Municipality of Thessaloniki, Thessaloniki Concert Hall, Thessaloniki (GR), 6/8/2016 Sinds 2014 volgt Paradox het werk van de Griekse fotojournalist Nikos Pilos. Hij is de absolute chroniqueur van de Griekse (economische) crisis en het voornemen is daarvan een overzicht te produceren onder de titel XΑΟΣ (Chaos). Aspecten van migratie speelden in dit verhaal altijd al een rol. De vluchtelingencrisis van 2015 is de grootste humanitaire crisis sinds de tweede wereldoorlog aldus de VN. Griekenland zat er middenin. Nikos Pilos was er getuige van. Gezien de urgentie van de situatie besloten we dit deel van XΑΟΣ (Chaos) eerder uit te brengen.

Van 2009 tot 2014 was Griekenland toegang en doorgang voor zo’n 2 miljoen migranten uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Als gevolg van de economische crisis waren de grenzen poreus, de opvangfaciliteiten gebrekkig en was het asielnetopvangwerk ineffectief. In 2015 explodeerden de aantallen migranten en vluchtelingen. Ze kwamen uit Syrië, Irak, Afghanistan en Afrika en probeerden via Turkije de oost-Aeolische eilanden te bereiken.

Wie de gevaarlijke overtocht naar Europa overleeft, kent nog geen rust. Ze lopen klappen op en worden met traangas belaagd in confrontaties met de politie die het gevolg zijn van vertragingen in het registratieproces en leggen onder soms extreme weersomstandigheden grote afstanden af om naar het noorden van Europa te ontkomen. Sinds 2016 zitten velen in Griekenland vast als gevolg van verscherpte grenscontroles uit angst voor terrorisme en massaliteit. Xenofobie en nationalisme bedreigen de democratie en de (interne) Europese grenspolitiek.

11

Hans van der Meer

Het moet anders tentoonstelling / app / online serie

12

Borders Kill is gebaseerd op het verhaal van Ali Jeyedad. Ali ondernam twee reizen om zijn Irakese familie in veiligheid te brengen. Hij verloor daarbij de twee jongsten: Hisen (4) en Zeyneb (6). Ze behoren tot de groep van meer dan 3600 mensen die sinds 2009 het leven verloor bij het zoeken naar opvang in Europa.

Met film-editor Peter Claassen werd door Tiago Rosado en Bas Vroege een uit twee schermen bestaande installatie gebouwd, waarvan het grote hoofdscherm eventueel solo kan worden getoond. Die laatste eigenschap was mede ingegeven door het verzoek van het Symfonie Orkest van Thessaloniki om een montage van Nikos Pilos’ beelden te leveren voor een live uit te voeren benefietconcert voor de opvang van vluchtelingen. De keuze van het muziekstuk lag (helaas) al maanden vast: het melodramatische Adagietto uit de vijfde symfonie van Mahler. Hoe beperkend de muziekkeuze in onze beleving ook was, de ontvangst was overweldigend en smaakt naar meer interactie met podiumkunsten.

De tentoonstellingsversie werd in de zomer van 2016 i.h.k.v. Athens Photo Festival getoond in het prestigieuze Benaki Museum.

Het moet anders Hans van der Meer

- tweewekelijkse serie in de Volkskrant, 30/3-2/8/2016 - app: archief van complete serie verhalen, 2016 - online: tweewekelijkse serie i.s.m. Mindshakes, www.mindshakes.com Het moet anders, maar wat precies en hoe? Welke ontwikkelingen en mogelijkheden biedt de toekomst op het gebied van voedselproductie, melkveehouderij, land- en tuinbouw? Het moet anders onderzoekt en ondervraagt de huidige stand van zaken in de voedselproductiesector, maar ook aangrenzende onderwerpen als de veranderende verhouding tussen mens en natuur door voortschreidende verstedelijking (met bijbehorende recreatiebehoeften). Over al deze onderwerpen moeten keuzes gemaakt worden. Boeren staan aan het begin van de voedselketen en maken hierdoor die keuzes (voor een deel) namens ons. Wij - in de stad - hebben de mond vol van dierenwelzijn en koeien in de wei. Maar we hebben geen/amper benul van het voortdurende debat onder melkveehouders en in de sector zelf. Maar juist in een periode van verandering is het belangrijk dat we met zijn allen nadenken over de richting die we inslaan.

In het voorjaar van 2015 werd Hans van der Meer gevraagd om deel te nemen aan De Mix, een initiatief van het Nederlands Fotomuseum en fotograaf RaphaĂŤl Philippen. Een fotograaf krijgt de opdracht om nieuw werk te maken naar aanleiding van historisch werk uit de museumcollectie. Van der Meer koos het boek Rundvee (1948) van Cas Oorthuys, dat in opdracht van het Agrarische Fonds en het Ministerie van Landbouw tot stand kwam. Het boek schetst een beeld van het Nederlandse landschap en de Nederlandse veestapel in 1948. Het jaartal 1948 is een interessant jaar, de industrialisatie moet nog op gang komen maar de transitie is al begonnen. De opdracht leidde tot de tentoonstelling De Koe in het Fries Museum (26 maart t/m 5 juni 2016), met zwart-wit beelden van Oorthuys en fotografie en teksten van Hans van der Meer, die als work in progress werden gepresenteerd.

Bas Vroege (Paradox) met wie Van der Meer eerder succesvol samenwerkte voor Europese Velden, Nederland - Uit voorraad leverbaar en de Noord Holland Biennale 2008 coachte Van der Meer bij de totstandkoming van de tentoonstelling. Voor de Noord Holland Biennale maakte Van der Meer destijds een aantal beelden over het verruigende polderlandschap. Net als bij Nederland - Uit voorraad leverbaar blijkt Hans van der Meer in de combinatie van kijken en schrijven een enorm vermogen tot empathie met de veelzijdigheid van de samenleving te bezitten. Dat alles verpakt in een droge ironische toon.

13

Olivier van Breugel & Simone Mudde

Mono Men tentoonstelling

14

Dat werd ook door de Volkskrant erkend met als gevolg dat tussen 26 maart en 2 augustus 2016 de krant tweewekelijks een aflevering van Het moet anders publiceerde.

Omdat het online-archief van de krant te wensen overlaat en het werk een goede eigen context verdient, besloot Paradox een app te (laten) bouwen.

Om publiek voor de app (en voor een latere tentoonstelling met publicatie) op te bouwen, werd contact gezocht met de op jongeren gerichte website Mindshakes voor een vervolgreeks van tien afleveringen waarin ook video en geluid een rol zal spelen. Daarmee landt de probleemstelling ook bij een omvangrijk en jong publiek. Het past bovendien in het streven van Paradox om onderwerpen nadrukkelijker ook een redactionele gedaante mee te geven om zo het bereik te vergroten.

De gesloten deal met Mindshakes werd doorkruist doordat moederbedrijf NRC de stekker uit het experimentele online platform trok.

Mono Men Olivier van Breugel & Simone Mudde

- tentoonstelling: BredaPhoto, 15/9-30/10/2016, Art Rotterdam, Prospects & Concepts, 9/2-12/2/2017 Overal in Tokyo kom je ze tegen, de bewakers van bouwplaatsen. In de regen of in de volle zon, ze staan er altijd. Hun volharding is even absurd als bewonderenswaardig.

De leeftijd voor teinen, het Japanse woord voor pensionering, ligt op 62 jaar. Tegelijkertijd betekent met pensioen gaan in Japan niet hetzelfde als in Europa of Amerika. Teinen houdt in dat je moet stoppen met je hoofdbaan, maar niet met werken an sich. Het is een traditionele regeling die ervoor zorgt dat er plaats wordt gemaakt voor jongere werknemers. Maar als je een leven lang zes dagen in de week gewerkt hebt en het grootste gedeelte van je sociale leven zich rond het werk heeft afgespeeld, staat stoppen met werken gelijk met de ramp van een sociaal isolement.

Een klein, alledaags onderwerp in beeld brengen dat een groter fenomeen aankaart is een aanpak die de jonge kunstenaars/fotografen Simone Mudde en Olivier van Breugel (1989) eerder toepasten in projecten als McHotel (2012) en Between Screens (2014).

Het laatste (boek)project was onderdeel van de overzichtstentoonstelling On the Move (2014-2015) in het Stedelijk Museum Amsterdam. Mono Men - Guardians of Time (2016) is een serie monumentale video’s die gaat over eindeloosheid en verveling. De toewijding waarmee de mannen dit monotone werk uitvoeren roept vragen op over zingeving en de beleving van tijd.

BredaPhoto toonde eind 2016 een tweeschermsversie van het werk. De definitieve versie van het werk zal 6-8 schermen omvatten. Deze zullen in een ruime labyrinth-achtige opstelling worden opgesteld en er zal gebruik worden gemaakt van monumentale doorzichtschermen en open geluid.

Voyage Ă Dakar Judith Quax

- tentoonstelling: preview Fotodok, Utrecht (NL), 3/4-5/6/2016; Kyotographie (festival), 2017 (o.v.)

- boek, 2017 - webapp In november 2014 koopt fotografe Judith Quax een 30 jaar oude Mercedes. Samen met haar vier jaar oude zoontje Noah gaat ze op weg naar zijn Senegalese opa en oma in Dakar. Van Parijs voert het naar de landbouwgebieden in het zuiden van Spanje.

Overal verblijven ze bij familie en vrienden uit Dakar, op verschillende trajecten nemen ze Senegalese migranten mee om ze weer af te zetten op plekken langs de route waar die op hun beurt weer familie hebben.

15

Judith Quax

Voyage Ă Dakar boek / tentoonstelling / webapp

16

Wat begonnen is als een wens haar zoon kennis te laten maken met zijn Senegalese familie en tweede vaderland, is uitgemond in een reis tegen de migratiestroom in, vol verhalen van mensen die de overtocht naar Europa inmiddels jaren geleden hebben gemaakt en noodgedwongen gescheiden leven van hun families. Een camera vastgemaakt op de voorruit legt het wisselende gezelschap en de gesprekken die ze voeren, vast.

Al sinds 2006 houdt Quax zich bezig met het transnationale leven van migranten die van West-Afrika naar Europa trekken. Fotografie is tot nu toe haar vertrekpunt geweest maar steeds meer is ze gaan experimenteren met film. Waar in eerdere projecten de nadruk lag op bijvoorbeeld hen die de overkant niet hebben gehaald (Washed up clothing of hoe geliefden blijven vasthouden aan herinneringen (Presence in Absence) vormt Amsterdam-Dakar een nieuw hoofdstuk in haar werk waarmee ze een vernieuwende, prikkelende blik biedt op migratie. Hier zit iemand aan het stuur die iedere Afrikaan op haar pad tegemoet treedt als potentiële familie of vriend (van een vriend). Een principieel andere attitude jegens de Afrikaanse ‘ander’ dan vrijwel iedereen van ons bewust of onbewust en al dan niet onder invloed van media of publieke opinie heeft en in die zin - in al de vriendelijkheid die het project kenmerkt - heel confronterend.

Zowel in het boek, de tentoonstelling als de webapp, die Paradox voornemens is met Judith Quax en filmeditor Peter Claassen te ontwikkelen, komen verschillende media en bronnen samen: film, fotografie, audio (in tekst en/of in geluid) maar ook het boek La belle histoire de Leuk-le-Lièvre (een Senegalees kinderboek). Het doel van de webapp is de mogelijkheid te creëren het werk op een eenvoudige manier te kunnen verspreiden.

Fotodok presenteerde in 2016 een paar elementen van de uiteindelijke installatie: een trailer van de roadmovie en een aantal fotocollages.

Judith Quax heeft een achtergrond in culturele sociologie en communicatie met een specialisatie in cultuur en identiteit. In 2001 maakte ze de switch naar fotografie. Ze studeerde in 2005 af aan de Fotoacademie Amsterdam.

2.2 Reizende tentoonstellingen in 2016 Paradox ziet het laten reizen van producties als een belangrijke taak. De redenen daarvoor zijn meerledig: - de thematiek is internationaal van karakter - het draagt bij aan de bekendheid van de (al dan niet NL) beeldmaker(s) - het vormt een verantwoording aan de gemeenschappen waarmee gewerkt is /waarvan een beeld wordt geschetst In 2015 merkten we al op dat het aantal reizende tentoonstellingen de afgelopen jaren gestaag was toegenomen maar dat de gemiddelde vergoeding die venues kunnen betalen was gedaald en dat daarnaast de mogelijkheden voor ondersteuning van de afnemers door het Mondriaan Fonds waren afgenomen. Dat maakt het moeilijk op dezelfde voet door te gaan.

De inhoudelijke keuze voor producties die aansluiten bij de actualiteit duwt ons in de richting van festivals ten koste van musea. Dat helpt in veel gevallen wel met het vergroten van het bereik maar niet in financiële zin: in vergelijking met de musea beschikken festivals slechts over beperkte middelen De uitzonderlijke (maar ook kostbare) tournee van Via PanAm vond in 2014 -2016 gelukkig steun van partijen als Hivos en de Nederlandse ambassade in Costa Rica (die een groot deel van midden Amerika bestrijkt). Maar Via PanAm bleek politiek kwetsbaar: de inhoud werd door het Salvadoraanse ministerie te expliciet gevonden

17

Reizende tentoonstellingen 2016 Vian PanAm tijdens Fotofestiwal Lodz, Lodz (PL) / 9 Days, Benaki Museum, Athene (GR / WWHNLY in Benaki Museum, Athene (GR) / Poppy, C|O Berlin, Berlijn (DE).

18

m.b.t. de weergave van het bendegeweld waarmee het land kampt en werd op het laatste moment de toegang geweigerd, alle inspanningen (ook van de ambassade) ten spijt. Maar ook Guatemala en Honduras bleken lastig; de volgorde van de tournee moest worden omgedraaid en in Honduras bereikte de tentoonstelling door corruptie nooit de venue (die weigerde smeergeld te betalen). De vertoning werd gered door het improvisatievermogen van Paradox-medewerker Tiago Rosado die ter plekke apparatuur ritselde en een nieuwe tentoonstelling (goedkoop) liet printen. Prachtige verhalen voor een jongensboek maar een nachtmerrie voor een kleine organisatie als de onze; het vreet tijd (en geld).

Paradox is in 2014 begonnen ook soloproducties met buitenlandse fotografen aan te gaan. Daarvoor gebeurde dat alleen in het kader van thematische groepsproducties.

De verwachting is dat dit op termijn het imago als zijnde NL-centric (dan wel een expliciet verlengde van het Nederlandse cultuurbeleid) zal doen kantelen naar een onafhankelijker profiel waarmee er (ook voor Nederlandse beeldmakers) internationaal meer deuren zullen opengaan. In het kader van dit beleid werd in 2015 zeer succesvol gewerkt met de Syrische fotograaf Issa Touma en ontwikkelden we in 2016 Borders Kill met de Griekse fotograaf Nikos Pilos.

De film 9 Days, een co-productie met Deep Focus Web Docs van Jos de Putter, is 2016 ingegaan als meest vertoonde Nederlandse film op internationale festivals. Het is voor het eerst sinds Britanya (2003) dat een film zozeer een rol speelt in onze statistieken.

Hieronder ook een zo compleet mogelijke weergave, met dank aan Wouter Jansen van Some Shorts die de festivalpromotie en administratie van 9 Days deed (en doet).

Via PanAm – Kadir van Lohuizen Lodz (PL), Fotofestiwal Lodz, 9/6-19/6/2016 Guatemala City (GT), Centro Cultural de España en Guatemala, 10/3-9/4/2016 Tegucigalpa (HN), Museo Para La Indentidad Nacional, 12/2015-1/2016 Poppy – Robert Knoth & Antoinette de Jong Berlijn (DE), C/O Berlin, 16/7-25/9/2016 Warschau (PL), Photofestival Warsaw, 14/5-14/6/2016 Krakau (PL), Photofestiwal Krakow (preview), 23/4-3/5/2016 9 Days – Issa Touma Festival/cinema screenings: Białystok (PL), ZubrOFFka International Short Film Festival, 7-11/12/2016 Leuven (BE), International Short Film Festival Leuven, 3-10/12/2016 (TR), Festival on Wheels, 25/11-7/12/2016 Bilbao, (ES), Zinebi International Festival of Documentary and Short Film of Bilbao, 1825/11/2016 Keulen (DE), Shortfilmfestival Cologne, 16-20/11/2016 Kassel (DE), Kassel Documentary Film and Video Festival, 15-20/11/2016 Calgary (CA), Marda Loop Justice Film Festival, 15-20/11/2016 Berlijn (DE), interfilm International Short Film Festival, 14-20/11/2016 Barcelona (ES), L’Alternativa - Festival de Cinema Independent de Barcelona, 14-20/11/ 2016 Tallinn (EE), Sleepwalkers International Short Film Festival, 12-16/2016 Bratislava (SK), Bratislava International Film Festival, 11-17/11/2016 Istanbul (TR), International Bosphorus Film Festival, 10-18/11/2016 Ljubjlana (SI), Ljubjlana International Film Festival, 9-20/11/2016 Sevilla (ES), Seville European Film Festival, 4-12/11/2016 Alcalá de Henares (ES), ALCINE - Festival de Cine de Alcalá de Henares, 4-11/2016 Milaan (IT), SOUQ Film Festival, 4-6/11/2016

19

9 Days

Festival screenings

20

St. Louis (USA), St. Louis International Film Festival, 3-13/11/2016 Uppsala (SE), Uppsala International Short Film Festival, 24-30/10/2016 Thessaloniki (GR), Thess International Short Film Festival, 17-22/10/2016 Buenos Aires (AR), Festival CineMigrante, 11-19/10/2016 Gent (BE), Film Fest Gent, 11-21/10/2016 San Fransisco (USA), Arab Film Festival, United States, 7-16/10/2016 Forlì (IT), Sedicicorto International Film Festival, 7-16/10/2016 Bern (CH), shnit International Shortfilmfestival, 5-16/10/2016 BFI London Film Festival, United Kingdom (5 - 16 October, 2016) Official Selection Won: Best Short Film Châlons-en-Champagne (FR), War on Screen Film Festival, 28/9-2/10/2016 Utrecht (NL), Nederlands Film Festival, 21-30/9/2016 Bristol (UK), Encounters Short Film and Animation Festival, 20-25/9/2016 Helsinki (FI),Helsinki International Film Festival, 15-25/9/2016 Limburg (NL), Docfest - Cross-Border Documentary Film Festival 15-18/9/2016 Buenos Aires (AR), Latin Arab International Film Festival, 1-12/9/2016 Odense (DK), Odense Internationale Film Festival, 29/8-4/9/2016) Sao Paolo (BR), Sao Paulo International Short Film Festival, 24/8-2/9/2016 Belo Horizonte (BR), Festcurtas BH - Belo Horizonte International Short Film Festival, 5-14/8/2016 Prizren (RKS), DokuFest – International Documentary and Short Film Festival, 5-13/8/2016 Lviv (UA), Lviv International Short Film Festival Wiz-Art, 4-7/8/2016 Arles (FR), Les Rencontres d’Arles, 9/7/2016 Espinho (PT), Fest – New Directors | New Films Festival, 20-27/6/2016 Huesca (ES), Huesca International Film Festival, 17-25/6/2016 Hamburg (DE), Hamburg International Short Film Festival, 31/5-6/6/2016 Split (HR), Festival mediteranskog filma Split, 6/6/2016 Wenen (AT), VIS Vienna Independent Shorts, 25-31/5/2016 Ankara (TR), Ankara International Film Festival, 28/4-8/5/2016 Maastricht (NL), WE Film Festival, 28-30/4/2016 Ismaïlia (EG), Ismailia International Film Festival for Documentaries & Shorts, 2026/4/2016 Graz (AT), Fragments – International Human Rights Filmfestival, 21-25/4/2016 Kiev (UA), Kyiv International Short Film Festival, 20-24/4/2016 St Petersburg (RU), Kinodot - International Minimalist Short Film Festival, 15-17/4/2016 Dresden (DE), Filmfest Dresden, 12-17/4/2016 Nijmegen (NL), Go Short – International Short Film Festival Nijmegen, 6-10/4/2016 Florence (IT), Middle East Now Festival, 5-10/4/2016 Vilnius (LT), Kino Pavasaris - Vilnius International Film Festival, 31/3-14/4/2016 Boekarest, (RO), One World Romania International Human Rights Documentary Film Festival, 21-27/3/2016 Québec (CA), REGARD - Saguenay International Short Film Festival, 16-20/3/2016 Glasgow, (SCH), Glasgow Short Film Festival, 16-20/3/2016 Amsterdam (NL), Film + Q&A, Pakhuis de Zwijger, 15/3/2016 Tampere (FI), Tampere Film Festival, 9-13/3/2016 Las Palmas (ES), Las Palmas International Film Festival, 2-13/3/2016 Clermont-Ferrand (FR), Clermont-Ferrand Short film Festival, 5-13/2/2016 Rotterdam (NL), International Film Festival Rotterdam, 27/1-7/2/2016 9 Days – Issa Touma Museum Screenings: Athene (GR), Benaki Museum - Athens Photo Festival, 9/6-31/7/2016 Eindhoven (NL), Donderdag Avond Open i.s.m. Go Short, Van Abbemuseum, 18/2/2016

21

Diverse projecten Borders Kill in Thessaloniki Concert Hall, Why Mister Why in VR

22

Women We Have Not Lost Yet – Issa Touma Gävle (SE), Gävle Konstcentrum, 7/12/2016-8/4/2017 Athene (GR), Photofestival Athens at Benaki Museum, 9/6-31/7/2016 Borders Kill – Nikos Pilos Athene (GR), Photofestival Athens at Benaki Museum, 9/6-31/7/2016 Thessaloniki (GR), A concert for the refugees (film screening and concert), Symphony Orchestra of the Municipality of Thessaloniki, Thessaloniki Concert Hall, 8/6/2016 Ebifananyi – Andrea Stultiens: Londen (UK), Camera Exposed, Victoria and Albert Museum, 23/7/2016-5/3/2017 Kampala (UG), HIPUganda exhibition, Makery Gallery 14/5-6/6/2016 Groningen (NL), City Remixing, Academie Minerva, 7-26/4/2016 Last Water War - Émeric Lhuisset Parijs, l’Histoire commence en Mésopotamie, Louvre Lens, 2/11/2016-23/1/2017 Parijs (FR), Institut du Monde Arabe, 29/9-22/1/2017 Beiroet (LB), Sursock Museum Beirut 14/7-18/10/2016

2.3 Diverse projecten in 2016 2.3.1 Installaties als VR Why, Mister Why? Geert van Kesteren VR productie: Ferenc Molnar, Wim van Eck

Met bescheiden eigen middelen onderzocht Paradox in 2016 de mogelijkheid om een installatie na te bouwen in VR (virtual reality). Op die manier is het mogelijkheid fysiek door de ruimte te bewegen en de installatie vanuit verschillende gezichtspunten te ervaren en zo de oorspronkelijke impact te benaderen. Het resultaat in VR van een eerste proef met de zesscherms installatie van Why, Mister Why? uit 2004 was bemoedigend (zij het dat de resolutie omhoog moet). Ook de 3D computervariant leverde een goede indruk op.

Wij hopen dat dit experiment aanleiding mag zijn voor fotografieverzamelende instellingen om hun beleid bij te stellen; het weinig kunnen tonen van monumentale installaties uit ruimtegebrek kan geen argument meer zijn om dergelijke installaties niet aan te kopen vanwege de beperkte mogelijkheden van opstelling (a.g.v. de schaal). Met deze resultaten in de hand verdient het de moeite een grotere studie op te zetten (of liever nog: te veroorzaken).

2.3.2 Samenwerking met Thessaloniki Symphony Orchestra

Bijzonder was de ervaring om samen te werken met het orkest van Thessaloniki voor een benefietconcert voor vluchtelingen. De ervaring met theater van editor Peter Claassen, bleek van onschatbare waarde. De vastliggende keuze voor de muziek waarop Paradox zijn beeldmontage moest afstemmen was het buitengewoon dwingende Adagietto uit Mahler 5. Geen sinecure. Alle beperkingen ten spijt stond er een stevige maar ook ontroerende productie die deed wat’ie moest doen in Thessaloniki: geld ophalen!

3.3.3 Hergebruik producties / samenwerking met theater ANGRY interviews Prospektor

Theater en web productie: Trouble Man

23

Diverse projecten Carel van Hees, Document Nederland, Rijksmuseum Amsterdam (NL) & Rotterdam Museum (NL)

24

Acteur: Sadettin Kirmiziyüz Regie interviews: Prospektor Voor het educatieve gebruik bij de theatervoorstelling De Radicalisering van Sadettin K. werd Paradox benaderd met de vraag of de in 2011 geproduceerde interviews met (voormalige) radicalen mochten worden hergebruikt. Met enkele beperkingen konden wij, zowel als de makers Prospektor, daar mee instemmen. Maar ontzettend fijn om te merken als werk van enkele jaten geleden niets van zijn relevantie heeft verloren.

2.3.4 Biennale Venezia

Nelly Voorhuis en Bas Vroege ontwikkelden op basis van de eerste plannen voor de tentoonstelling van White Spots een pitch voor het Nederlandse paviljoen tijdens de Biennale van Venetië van 2017. Het plan haalde de laatste ronde (helaas) niet.

2.3.5 Poppy als website

Film- en nieuwe mediaproducent Submarine benaderde Paradox met de vraag of de content van het uit 2014 stammende Poppy zou mogen worden hergebruikt voor een door hen met de auteurs (Robert Knoth & Antoinette de Jong) te ontwikkelen website.

Wij zijn benieuwd naar het resultaat.

2.3.6 Document Nederland Carel van Hees tentoonstelling: Rijksmuseum, 25/3-12/6/2016 publicatie: speciale uitgave Vrij Nederland

Sinds 1975 organiseert het Rijksmusem jaarlijks de tentoonstelling Document Nederland waarvoor een Nederlandse fotograaf wordt gevraagd een actueel maatschappelijk onderwerp centraal te stellen. In opdracht van het Rijksmuseum volgde Carel Van Hees een jaar lang alle typen onderwijs in Rotterdam. Jonge mensen op de rand van volwassenheid, vol van verwachting, bravoure en levenslust. Hij fotografeerde verschillende leeftijdsgroepen, de relatie tussen leraar en leerling en het proces van energie, frustratie en euforie.

‘Onderwijs is ontwikkeling en groei. Het overbrengen van kennis en begrip, maar ook het aanleren van vaardigheden. Een vrij abstract gebeuren om te visualiseren. Het zit in de taal en in het hoofd van de leraar en de leerling. Dat proces heb ik geprobeerd te vertalen naar beeld. Ik ben in het onderwerp gaan zitten als een flaneur en een jager; kijken, toeslaan en stelen.’

Carel van Hees (Rotterdam, 1954) kreeg bekendheid met boeken en exposities over o.a. saxofonist Piet le Blanc, films als Don’t catch my face (2004) en 2KM2- Het Heden van de stad (2007) en de tentoonstelling Eversteijn – bokser & herenkapper in Museum Boijmans Van Beuningen (2011). Met >Play (2001), een project ontwikkeld met Paradox, schetste hij een indringend beeld van jong zijn aan het eind van de 20ste eeuw. Voor Document Nederland keerde Van Hees in 2015 terug naar dit onderwerp en bezocht diverse Rotterdamse onderwijsinstellingen, van basisschool tot universiteit.

Paradox (Bas Vroege) maakte met Carel van Hees de edit voor de door Irma Boom ontworpen tentoonstelling. Om greep te krijgen op de betekenis van het materiaal en de mogelijkheden daarvan in boek- en tentoonstellingsvorm was Carel van Hees in 2016 ook één van de gasten cq klanten van Z_Lab, het interactie-programma van Paradox met de Universiteit Leiden (zie 2.4.1). Het project vormt daarmee een mooi voorbeeld van de diverse vormen van support, research en advies die Paradox met regelmaat aan diverse beeldmakers uit binnen- en buitenland biedt zonder dat de organisatie financieel instapt in de productie hiervan.

25

Diverse projecten EmĂŠric Lhuisset, The Last Water War, Sursock Museum, Beiroet (LB) en Institut du Monde Arabe, Parijs (FR).

26

2.3.7 The Last Water War Emeric Lhuisset

tentoonstelling: preview Sursock Museum, Beiroet (LB), 14/7-18/10/2016; Institut du Monde Arabe, Parijs (FR), 29/9-22/1/2017; Louvre Lens, 2/11/2016-23/1/2017 publicatie, 2016 website, 2017 Paradox produceerde in 2014 het boek en de tentoonstelling Maydan - Hundred Portraits, die in Nederland bij Framer Framed voor het eerst werd getoond. Met kunstenaar Emeric Lhuisset is -mede door het succes van het boek en de reizende tentoonstelling (op krantenpapier) - een regelmatig contact ontstaan. Daaruit is ook een samenwerking ten aanzien van nieuwe projecten van hem ontstaan, zo ook The Last Water War. Een preview van het project werd tot eind oktober getoond in het Sursock Museum in Beiroet als onderdeel van de tentoonstelling Let’s Talk about the Weather: Art and Ecology in a Time of Crisis. In november was de volledige productie vervolgens te zien zijn in het Institut du Monde Arabe in Parijs waar het werk interacteerde met delen van de vaste opstelling.

Tijdens Paris Photo organiseerde Paradox een goedbezochte public tour in het IMA met auteur Emeric Lhuisset. Delen van de tentoonstelling waren tevens te zien in het Louvre Lens.

Voor The Last Water War werkte Emeric Lhuisset zowel met een cameradrone als een middenformaat digitale camera. Daarmee reisde hij naar het zuiden van Irak waar hij de restanten van de historische stad Girsu vastlegde. Girsu was de religieuze hoofdstad van de Soemerische stadstaat Lagash in Mesopotamië die rond 2600 vChr in oorlog raakte met het naburige Umma. Inzet: de controle over de irrigatiekanalen verbonden met de Tigris. Het conflict sleepte zich eeuwen lang voort en leidde uiteindelijk tot de ondergang van de de stad. Het conflict geldt als de eerste oorlog die water tot inzet had.

Het aloude Mesopotamië (nu Irak) dreigt opnieuw het strijdtoneel te worden van een oorlog om water. Ditmaal als onderdeel van de strijd in de regio, mede veroorzaakt door het uiteenvallen van Irak en Syrië, waar IS van profiteert. De dammen in zowel de Eufraat en de Tigris zijn belangijke strategische doelen in een gebied dat, naast oorlog, te kampen heeft met de gevolgen van global warming en een sterke groei van de populatie.

In samenwerking met André Frère Éditions bracht Paradox een publicatie uit behorend bij het project.

2.4 Educatieve programmering Paradox ontwikkelt in principe alleen activiteiten voor een professioneel publiek. Daarbij gaat het eerst en vooral om het overdragen van de verworven inzichten in het vak in de afgelopen 23 jaar. Dat gebeurt incidenteel in grote samenwerkingsprojecten als Photostories dat eens per 2-3 jaar plaatsvindt, structureel in het samenwerkingsverband Z_Lab met de Universiteit Leiden en Fondazione Fotografia in Modena (IT).

Incidenteel, in de vorm van door ons geïnitieerde lezingen en debatten, richten we ons (ook) tot een meer algemeen publiek en participeren we graag in door derden georganiseerde evenementen.

In 2015 werd het fenomeen ‘lunch meetings’ voor het eerst geïntroduceerd. Dit zijn informele bijeenkomsten tussen de staf van Paradox en beeldmakers met betekenisvolle projecten ‘onder de arm’ waarin presentaties worden gevolgd door een uitgebreide uitwisseling van ideeën en standpunten over het werk. In de paragrafen 2.4.1 - 2.4.4 het overzicht aan activiteiten voor 2016.

27

Z_Lab Werken aan Studio Aleppo, KABK Den Haag

28

2.4.1 Z_Lab: interactie met onderwijs in de kunsten Paradox kent een nauwe samenwerking met de Master Film and Photographic Studies van de Universiteit Leiden (MaFPS). In het kader van het vak Editorial and Curatorial Training, gedoceerd door Bas Vroege, worden projecten die door fotografen bij Paradox worden aangemeld ingebracht in de onderwijssituatie. Teams van studenten werken in dit kader parallel aan mogelijke oplossingen voor het vertalen van het werk naar één of meer presentatieplatforms.

Deze interactie, aangeduid als Z_Lab, werd op verzoek van een nieuwe master-opleiding in Modena in januari 2014 voor het eerst ook daar toegepast. In 2016 werd in Modena bij Fondazione Fotografia gewerkt aan een project met de Syrische fotograaf Issa Touma.

Daar werd de basis van het idee voor Studio Aleppo geboren. Ook werd gewerkt aan Voyage à Dakar van de Nederlandse fotografe Judith Quax. Beide projecten kwamen in 2016 ook in Den Haag (de Leidse workshops vinden plaats aan de KABK) voorbij.

In Den Haag waren tevens te gast: fotograaf/filmmaker Carel van Hees voor een advies/ workshop met zijn materiaal voor Document Nederland en de artistiek leider van Fotodok, Femke Lutgerink met een researchvraag i.h.k.v. de door hun voorgenomen tentoonstelling over geloof.

Alexandra (Ola) Kononiuk (curator van Touma’s eerdere tentoonstelling in Nederland) was in Leiden/Den Haag fysiek aanwezig, in Modena werd gewerkt via Skype. Judith Quax en haar editor Peter Claassen kwamen in Den Haag naar de workshop, in Modena werd zij online vertegenwoordigd door assistent Lisette Swier.

2.4.2 Lezingen en debatten The Social Media War in Syria Debat: Humanity House, Den Haag (NL), 9/2/2016 Issa Touma / Esseline van de Sande / Ivonne Louw-Dekker / Huib de Zwaan / Ferry Biedermann Organisatie: Paradox (Ola Kononiuk) Tegenlicht MeetUp: Slimme Steden Debat en launch White Spots app: Pakhuis de Zwijger, Amsterdam (NL), 3/5/2016 Ger Baron / Wienke Giezeman / Marleen Stikker / Bas Boorsma / Robert Elbrink / Bregtje van der Haak / Jacqeline Hassink / Richard Vijgen Organisatie: Pakhuis de Zwijger i.s.m. VPRO Tegenlicht Tegenlicht MeetUp: Offline als luxe Debat: Pakhuis de Zwijger, Amsterdam (NL), 11/5/2016 Bregtje van der Haak / Jacqeline Hassink / Richard Vijgen Organisatie: Pakhuis de Zwijger i.s.m. VPRO Tegenlicht PhotoVoices: Considering the role of photography as a tool to stimulate cultural and social awareness Lezing: Benaki Museum, Athene (GR), Bas Vroege, 12/06/2016 Organisatie: Athens Photo Festival PhotoVoices: Considering the role of photography as a tool to stimulate cultural and social awareness Lezing: Benaki Museum, Athene (GR), Issa Touma, 12/06/2016 Organisatie: Athens Photo Festival

29

Athens Photo Festival 2016, Benaki Museum, Athene (GR)

30

Images of War and Crises: What is the impact of contemporary documentary photography on our perception of conflicts?

Debat: Gesellschaft für Humanistische Fotografie, Berlijn (DE), 13/9/2016 Bas Vroege / Kai Wiedenhöfer / Christoph Bangert Organisatie: Gesellschaft für Humanistische Fotografie De Donkere Kamer #29 Lezing en debat: Pakhuis de Zwijger, Amsterdam (NL), 19/9/2016 Issa Touma / Sterre Benjamins / Edie Peters / Merel Bem Organisatie: DuPho en Pakhuis de Zwijger To be an artist in Refuge Debat: Uppsala International Short Film Festival, Uppsala (SE), 28/10/2016 Issa Touma / Iman Al-Ghafari / Kerstin Brunnberg.

Organisatie: Uppsala International Short Film Festival en Uppsala kommun.

Dangerous Ideas - Freedom of expression and the right to culture Panel discussie: MR Dagarna, Malmö (SE), 19/11/2016 Issa Touma / Jude Dibia / Naimeh Doostdar Sanaye / Ramy Essam Organisatie: The Swedish Forum for Human Rights

2.4.3 Lunchmeetings Tijdens zgn. lunchmeetings met de staf van Paradox werden in 2016 de volgende beeldmakers ontvangen: - Olivier van Breugel & Simone Mudde, - Claire Felicie, - Meike Eggers & Michael Anhalt, - Corinne van Eegeraat, - Rein Jelle Terpstra, - Frederike Jochems, - Esther Polak & Ivar van Belkum, - Ad Nuis en - Désirée Hoek In het geval van Olivier van Breugel & Simone Mudde en Ad Nuis leidde dit tot een nadere samenwerking maar dit is zeker niet het enige criterium voor het ontvangen van mensen. De motivatie springt op een neer tussen het delen van kennis en inzicht met beeldmakers en het prikkelen en voeden van de creativiteit van de staf door de confrontatie met projecten die nogal eens aan de grenzen van de documentaire liggen.

2.4.4 Overig Bijna geen festival meer zonder uitwisseling van inzichten aan de hand van portfolio’s.

Paradox-medewerkers doen daar hartstochtelijk aan mee. In 2016 ging het om deelname aan:

- Porfolio reviews, Athens Photo Festival, Athene (GR), 13-14/6/2016 (Bas Vroege)

- Porfolio reviews, Les Rencontres d’Arles, Arles (FR), 4/7/2016 & 6/7/2016 (Bas Vroege a.o.)

- Portfolio reviews, Liège Photobook Festival, Luik (BE), 8-9/10/2016 (Bas Vroege)

31

Onderscheidingen Women We Have Not Lost Yet / 9 Days / Ebifananyi

32

Op 3/5/2016 ontving Paradox het eindexamenklasje van de Master Fotografie van Academie Sint Joost voor presentaties met aanvullend discussie en advies.

Tijdens Paris Photo 2016 organiseerde Paradox een drukbezochte public tour met auteur Emeric Lhuisset door zijn tentoonstelling The Last Water War, in het Institut du Monde Arabe in Parijs.

2.5 Onderscheidingen Ebifananyi In 2016 werd Andrea Stultiens’ Ebifananyi IV, Simuda Nyuma: Forward Ever Backward Never als een van de vijftien uit 839 boeken genomineerd voor de -Historical Book Award 2016 op Les Rencontres d’Arles.

Poppy Het boek Poppy (2012), ontworpen door Kummer & Herrman, is geselecteerd door Source Magazine als een van de - “The greatest Photobooks of All Time”, 5/12/2016.

Women We Have Not Lost Yet Het boek Women We Have Not Lost Yet van de Syrische fotograaf Issa Touma, ontworpen door Kummer & Herrman, werd genomineerd voor de - Kassel Book Awards 2016, op het Fotobookfestival in Kassel, 11/6-3/7/2016.

9 Days Issa Touma viel tevens meermaals in de prijzen met zijn korte film 9 Days, geregisseerd door Floor van der Meulen en Thomas Vroege: - Als klap op de vuurpijl van een zeer succesvol jaar voor 9 Days, won de film in december de European Film Award for Best Short Film 2016 (“Europese Oscar”).

- 9 Days werd genomineerd door het Encounters Short Film and Animation Festival Bristol (UK).

- Eind december werd 9 Days onderscheiden als Best Dcoumentary & Whole Wide World Winner op het ZubrOFFka International Short Film Festival (7-11/12/2016).

- In New York ontving 9 Days de Tribute Award for movies under 20 minutes op het Shnit Internatinal Short FIlm Festival (16/10/2016).

- In oktober werd 9 Days onderscheiden met de prestigieuze British Film Institute Short Film Award (15/10/2016).

- De film kreeg de Danzante Award for Best Short Documentary op het Huesca International Film Festival (ES, 17-25/6/2016).

- In St. Peterburg won 9 Days de publieksprijs op het Kinodot International Minimalist Short Film Festival (15-17/4/2016) en - het Tampere Film Festival in Finland gaf de film een Special Merit for Documentary & Honorable Mention International Competition (9-13/3/2016).

33

Paradox producties in de pers

- Het Parool, Confrontatie kan goed werken, 17/9/2016 - hardhoofd.com, Geschiedenis in ontwikkeling, 24/10/2016 - Financieel Dagblad, Echt alleen met je gedachten, 7/5/2016

34

2.6 Paradox producties in de pers 9 Days - De Volkskrant, Kunst in tijden van oorlog: het verhaal van achterblijvers, 10/2/2016 - OneWorld, Alleen kunst kan vertrouwen Aleppo herstellen, 7/4/2016 - Sveriges Radio (Zweden), Interview with Issa Touma, 26/9/2016 - BBC, Awards BFI London Film Festival, 16/10/2016 - De Correspondent, Prijzen in Londen en New York voor onze minidocumentaire 9 Days, 17/10/2016 Vermeldingen in onderstaande media n.a.v. het winnen van de Best Short Film op de European Film Awards (allen van de datum 11/12/2016): - Algemeen Dagblad, Toni Erdmann grote winnaar European film awards - De Volkskrant, Duitse komedie Toni Erdmann verovert Europese filmprijzen - De Standaard (België), Toni Erdmann zegeviert op European Film Awards Women We Have Not Lost Yet - NTR Podium Witteman , A postcard from Aleppo, met Merlijn Twaalfhoven en Abdelkader Benali, met foto’s van Issa Touma, 30/10/2016 - SVT tv (Zweden), twee keer nationaal nieuwsitem over de tentoonstelling in Gävle met Issa Touma, 5/12/2016 - Art for Amnesty (internationaal online platform), featured item met WWHNLY, 12/2016 Turtle 1 - Radio 1, interview Melle Smets & Joost van Onna: VPRO Sportzomer 2016, 18/6/2016 Studio Aleppo - Radio 1, interview Koos Breukel: VPRO Nooit Meer Slapen, 13/9/2016 - Het Parool, Confrontatie kan goed werken, 17/9/2016 - www.pf.nl , Studio Aleppo: fotografie als wapen, 22/9/2016 - vice.com/nl, Ik keek een middagje mee met de legendarische fotograaf Koos Breukel, 23/9/2016 White Spots - De Volkskrant, Digitaal detoxen? Dat kan alleen nog op de Veluwe, 2/5/2016 - Met het oog op morgen, Interview met Jacqueline Hassink en Bregtje van der Haak, 2/5/2016 - NOS op 3, Deze app loodst je naar plekken zonder mobiele ontvangst, 3/5/2016 - RTL Boulevard, app gebruikt in de uitzending, 5/5/2016 - Financieel Dagblad, Echt alleen met je gedachten, 7/5/2016 - VPRO Tegenlicht, tv-documentaire: Offline als luxe, 8/5/2016 - NRC & NRC next, Leven zonder internet, wat een luxe, 2/6/2016 - Marketing Tribune, VPRO innoveert met VR-app White Spots, 17/11/2016 - Metal Magazine, feature on IDFA including White Spots, 19/11/2016 - Nieuws.social, Wereldwijde release White Spots VR docu tijdens IDFA festival, 21/11/2016 The Last Water War - Le Figaro, Emeric Lhuisset : les ruines, loin des clichés, 13/10/2016 - artshebdomedias.com, Emeric Lhuisset. Last water war, ruins of a future, 15/10/2016 - L’oeil de la Photographie, Émeric Lhuisset, The last water war, 17/11/2016 - Le Monde, Emeric Lhuisset capte l’esthétique des ruines, 21/11/2016

35

36

Mono Men -BN DeStem, Een baantje tegen de eenzaamheid, 14/10/2016 The New Suez Canal - Abitare - International Architecture Magazine: artikel over het Suez Kanaal met fotoverslag van Luuk Kramer, 11/2016 Het moet anders - de Volkskrant, In een tweewekelijkse serie belicht Hans van der Meer in tekst en beeld de veranderende wereld van de Nederlandse koe, 30/3-2/8/2016􀀁 - NRC, De boer verandert meer dan de koe, 29/3/2016 - EenVandaag, Ode aan onze koe, 30/3/2016 - mindshakes.com, tweewekelijkse online serie Poppy - Deutschlandradio Kultur, Der zerstörerische Weg des Heroins nach Europa, 15/7/2016 - Neue Zurcher Zeitung, Storytelling ohne Geschichte, 6/8/2016 - Tagesspiegel, Machtgier kennt keine Grenzen, 18/8/2016 - Conflictfood, Vielseitige Abhängigkeiten vom afghanischen Mohn, 19/8/2016 - Berliner Zeitung, Die Spur des Heroins, 19/9/2016 Ebifananyi - hardhoofd.com, Geschiedenis in ontwikkeling - Andrea Stultiens over HIPUganda, 24/10/2016

2.7 Paradox website gaat mobiel - Functioneel ontwerp: Sara Kolster - Grafisch en interactief ontwerp: Kummer & Herrman (Robin Sluijs en Simon Burer) - Programmering: Studio Parkers (Edgar Vijgeboom & Thomas van der Meer) Zo’n 50.000 mensen bezoeken de Paradox website op jaarbasis. Aan het ontwerp van de door het Rotterdamse Antenna-men gebouwde site was sinds 2007 niets wezenlijks meer veranderd. Voor mobiel of iPad was’ie destijds niet ontworpen: de iPhone zou pas in hetzelfde jaar uitkomen, de iPad volgde pas in 2010. Het feit dat de site op mobiel (met voorzienende blik of op puur geluk...) bekijkbaar was en er eigenlijk nooit tijd en geld is om zo’n omvangrijke klus te klaren, maakte dat de site tot augustus 2016 heeft standgehouden.

De afgelopen jaren groeide het gevoel dat een nieuwe website nodig was, die beter paste bij het visuele tijdperk waarin we leven, responsief (geoptimaliseerd voor diverse platforms), die meer mogelijkheden zou bieden voor het presenteren van foto- en videomateriaal, die in de pas zou gaan lopen met de door Kummer & Herrman in 2012 ontwikkelde huisstijl en die het delen van projecten op social media gemakkelijk maakt.

En, van belang voor degenen achter de schermen: een gebruiksvriendelijk CMS om tijd te besparen bij het invoeren van informatie.

Beeld en inhoud De nieuwe website is niet alleen meer visueel georiënteerd, maar is inhoudelijk ook sterker. Er is niet alleen plaats voor het werk zelf maar ook voor de toepassing van het werk op de diverse platforms. De originele fotografie en soms ook filmfragmenten kunnen nu integraal opgenomen worden en desgewenst fullscreen bekeken worden zonder afleidende interface-elementen. Deze combinatie van mogelijkheden zorgt ervoor dat projecten, zowel in tekst als beeld, aanzienlijk gemakkelijker navigeerbaar geworden zijn, en ze ook beter tot hun recht komen dan voorheen. Hierdoor verwachten we

37

Sara Kolster, Kummer & Herrman, Studio Parkers

Paradox Website

38

bezoekers van de website meer te boeien, en ook langer vast te houden dan voorheen.

Er is meer ruimte voor het verhaal achter elk van onze projecten.

Multiplatform Het multiplatformdenken dat Paradox-eigen is, komt op de nieuwe website nog beter tot haar recht. Behalve dat in een overzichtelijke filter gezocht kan worden naar, bijvoorbeeld alleen tentoonstellingen of apps, is er op iedere projectdetailpagina een mooie presentatievorm gevonden voor alle verschillende manieren waarop projecten zich manifesteren.

Filters We ontwikkelden een gebruikersvriendelijke manier om de vele projecten te filteren op verschillende criteria. Zo is er net als in de 2007 website de mogelijkheid projecten op te roepen op basis van platform (tentoonstelling, boek, app, etc.). Maar nu ook op thematiek, geografie, auteur en titel. Daarnaast voegden we een vrij zoekveld toe om (be) zoekers de kans te geven zelf een zoekterm in te voeren. Deze functionaliteit is geheel in lijn met de documentaire traditie waarin de auteur, het onderwerp, en geografie centraal staan.

Mobile first Tijdens het ontwerpproces werd steeds sterk de nadruk gelegd op mobiele compatibiliteit. In een tijd waarin inmiddels de meerderheid van de gebruikers informatie tot zich neemt via de mobiele telefoon, is het essentieel de website daarop goed tot zijn recht te laten komen.

Doelgroep De doelgroep voor de website is primair business-to-business: we tonen onze projecten op deze website voornamelijk aan venues, fondsen en pers. Onze bussiness-toconsumer interactie verloopt voornamelijk via social media als Facebook, Instagram en Twitter, maar dat wil in dit geval niet zeggen dat de inhoud niet relevant is voor eindgebruikers: de site bevat een schat aan materiaal uit de 23-jarige (project)geschiedenis van Paradox.

About Paradox De website toont door Paradox ontwikkelde projecten, maar ook niet onbelangrijk is de toelichting op de werkwijze en geschiedenis van Paradox. Aan de nieuwe website voegden we om te beginnen onze meest recente jaarverslagen toe. Maar ook een wereldkaart met markers die laten zien waar Paradox-tentoonstellingen te zien waren, en welke gebieden of landen door Paradox-projecten worden belicht.

Werkwijze De ontwikkeling van de website bestond in essentie uit drie fasen, alles uiteraard in nauwe onderlinge samenwerking: - Functioneel ontwerp door Sara Kolster, die ervoor zorgde dat de user interactie optimaal efficiĂŤnt en logisch ingericht werd. Hierdoor is de website vriendelijk in haar navigatiestructuur en is overzichtelijkheid gegarandeerd.

- Visueel ontwerp door Kummer & Herrman, die in 2012 de Paradox huisstijl neerzetten die overal werd doorgevoerd (behalve op de site). Kummer & Herrman maakten een visueel ontwerp dat door middel van kleurgebruik en vlakverdeling een gevoel van hardheid en nieuwswaarde uitstraalt dat past bij Paradox als organisatie.

- Development en bouw door Studio Parkers.

Het projectmanagement was in handen van Vian Paashuis (Paradox). Zij werd bijgestaan door Floor van den Elsen (PR). Het resultaat is sinds 25 augustus 2016 online te bekijken op www.paradox.nl.

39

2.8 Kwantitatieve analyse In 2016 vonden vier launches van nieuwe projecten plaats (Studio Aleppo, Borders Kill, Turtle 1 en Mono Men) en tevens een tweetal pre-launches op bescheiden schaal (Voyage a Dakar en Het moet anders). Alle zes kenden ze een tentoonstellingscomponent. Naast het boek Turtle 1 - Building a Car in Africa en de publicatie The Last Water - Ruins Of a Future werden twee nieuwe deeltjes (vijf en zes) uit de Ebifananyireeks van Andrea Stultiëns gepresenteerd.

In totaal zeven verschillende Paradox tentoonstellingsprojecten waren in 2016 op (vervolg) locaties te zien, waarvan vier in het buitenland (Studio Aleppo, Borders Kill, Turtle 1, Mono Men, Via Pan Am, Poppy en WWHNLY). Daarnaast vormden vier Paradox projecten een bijdrage aan tentoonstellingsproducties van derden (Last Water War, Document NL, Het moet anders en Voyage a Dakar. Ook waren er drie aan de Ebifananyi-reeks gerelateerde presentaties te zien. Een tweetal boektitels werden opgenomen in twee internationale tentoonstellingen over fotoboeken.

In totaal namen naar schatting in 2016 121.238 bezoekers kennis van Paradox tentoonstellingsproducties met een solo-karakter, ca. 27.719 van solo-installaties in een overzichtstentoonstellingsverband (2015: 26.112 resp. 60.333). Van het totale aantal bezoeken van 253.513 aan Paradox tentoonstellingen in 2016 (incl. coproducties) vond 62% plaats in het buitenland.

Aan academische onderwijsactiviteiten werd door 17 (Leiden) en 12 (Modena) studenten deelgenomen, het door Paradox georganiseerde debat rond Syrië bij Humanity House trok ca. 100 mensen.

De film 9 Days deed in 2016 60 andere internationale locaties aan en was daarmee de meest vertoonde Nederlandse festivalproductie van 2016. De film ontving meerdere nominaties en awards (zie 2.5 Onderscheidingen), waaronder de prestigieuze European Short Film Award 2016. Op meer dan de helft van de festivals was Issa Touma en/of Thomas Vroege of Floor van der Meulen aanwezig voor Q&A’s. Vaak was er een spinoff in de vorm van media-optredens en publicaties. Het is voor het eerst sinds Britanya (2003) dat een film zozeer een rol speelt in onze statistieken. Getalsmatig leveren de filmfestivals slechts een bescheiden bijdrage: ca. 16850 mensen woonden in 2016 een festival/bioscoopscreening bij (96% buitenland).

Via het YouTube kanaal van de in de arm genomen Engelse televisiedistributeur Journeyman werden in de laatste twee weken van 2016 alleen al 281.453 kijkers bereikt.

Bij De Correspondent stond de film sinds eind 2015 online. Toch werden hier ook nog 8999 kijkers geteld. In totaal haalde de film daarmee 290.452 bezoekers.

Paradox beheert naast de eigen website 9 projectwebsites. In totaal kenden de projectsites in 2016 111.441 bezoekers (waarvan 54.108 voor Ydoc) waarvan 53% afkomstig was uit het buitenland. Wonderlijk genoeg ligt het aandeel buitenlandse bezoekers aan de Paradox site substantieel hoger: 68% van de in totaal 51.558 in 2016 (+12%).

In combinatie met de webviews van 9 Days komt het totaal aantal online bezoekers voor 2016 uit op het fenomenale getal 453.451 (+ 225%). In Nederland namen daarmee in 2016 184.071 mensen kennis van een Paradox productie, in het buitenland 539.743 wat een totaal oplevert van 723.814 bezoekers. Hierin zijn de bezoekers van boektentoonstellingen en de kopers van boeken en/of apps niet meegenomen.

Afsluitend: de totale bezoekersaantallen in 2016 zijn daarmee 219% hoger dan in 2015 (227.222). Zoals eerder opgemerkt: “de output van Paradox gemeten over kalenderjaren

40

zal altijd pieken en dalen kennen. De afhankelijkheid van de planning bij venues is daar nu eenmaal debet aan. Met een gemiddelde ontwikkelingstijd van 2-3 jaar per project geven metingen over periodes van vier jaar dan ook een beter beeld.” 2016 was uitzonderlijk goed, mede als gevolg van een groter aantal festival vertoningen van projecten en een prijswinnende film die online ‘los’ ging.

Een gedetailleerde verantwoording van bezoekersaantallen is te vinden in Bijlage 1.

Visitors Visitors Paradox Paradox

2016 2016 NL NL

Other Other

All All Change Change

2015 2015 NL NL Other Other

All All

Websites Websites Total project sites Total project sites

51558 51558

59883 59883 111441 111441 34%34%

40757 40757 42714 42714 83471 83471

paradox.nl paradox.nl

16241 16241

35317 35317 51558 51558 12%12%

18494 18494 27510 27510 46004 46004

Total Total online online movies movies

20102 20102 270350 270350 290452 2904522848% 2848%

Total Total visitors visitors online online

87901 87901 365550 365550 453451 453451 225% 225% 19%19%

81%81%

100% 100%

6967 6967

2885 2885 9852 9852

66217 66217 73110 73110139327 139327 48%48%

52%52% 100% 100%

0 0

1450 1450 1450 1450

Film Film screenings screenings Total visitors filmfilm screenings Total visitors screenings

750750 4% 4%

16100 16100 16850 168501062% 1062% 96%96%

100% 100%

0% 0% 100% 100% 100% 100%

Exhibitions Exhibitions Total solo exhibitions or full installations partpart of group show or festival Total solo exhibitions or full installations of group show or festival

26974 26974

94264 94264 121238 121238 364% 364%

1000 1000 25112 25112 26112 26112

Total Total smaller smaller presentations presentations or installations or installations partpart of group of group show show

27719 27719

0 0 27719 27719 -54% -54%

35333 35333 25000 25000 60333 60333

Total Total coproductions coproductions or contributions or contributions to 3rd to 3rd party party productions productions

40728 40728

Total Total other other presentations presentations Total Total visitors visitors exhibitions exhibitions

0 0

1400 1400

1400 1400

95420 95420 158093 158093 253513 253513 193% 193% 38%38%

Total Total webweb + exhibitions + exhibitions + screenings + screenings

62429 62429 103156 103156

62%62%

100% 100%

184071 184071 539743 539743 723814 723814 219% 219% 25%25%

75%75%

100% 100%

36333 36333 50112 50112 86445 86445 42%42%

58%58% 100% 100%

102550 102550124672 124672227222 227222 45%45%

55%55% 100% 100%

41

Jaqueline Hassink / Bregtje van der Haak / Richard Vijgen Sherry Turkle psychologist MIT

42

White Spots app / website / film / tentoonstelling

3. Paradox producties in de pijpleiding 3.1 Projecten voor 2017-2019 Kansrijke projecten worden gedurende kortere of langere tijd door Paradox gemonitord en worden meestal ook actief onderzocht. Het besluit tot realisering is vervolgens het resultaat van het vinden van het ultieme concept en een venue, het krijgen van uitzicht op financiering, het vinden van de juiste vormgevers, schrijvers of kunstenaars. Dat betekent dat de lijst met projecten zoals hieronder gepresenteerd moet worden gezien als een longlist. Sommige projecten komen snel tot ontwikkeling (en hebben concrete partners), andere hebben meer tijd nodig, weer andere vallen definitief af.

Sinds 2014 ligt de nadruk op flexibel inzetbare, middelgrote en kleinere projecten en online en/of mobiele projecten waarbij alert inspelen op actuele kwesties centraal staat.

Het aantal grote multiplatform-producties is teruggebracht.

Ter voorbereiding op de programmering 2017-2019 is in 2016 gewerkt aan:

Greetings From Aleppo Issa Touma, Floor van der Meulen, Thomas Vroege - launch: International Film Festival Rotterdam (IFFR), 26/1/2017 - film: Producent: Jos de Putter / DeepFocus WebDocs, Paradox

White Spots Jacqueline Hassink, Bregtje van der Haak, Richard Vijgen

launch: Tegenlicht MeetUp Slimme Steden, Pakhuis de Zwijger, Amsterdam, 3/5/2016 app:ontwerp en datavisualisaties: Richard Vijgen tv uitzending: VPRO Tegenlicht: Access to Africa, 19/4/2015 tv uitzending: VPRO Tegenlicht: Offline als luxe, 8/5/2016, discussie: Tegenlicht MeetUp: Offline als luxe, 11/5/2016 film: Bregtje van der Haak, BALDR, najaar 2017 boek: Jacqueline Hassink (fotografie), ontwerp Irma Boom, Hatje Cantz Verlag, najaar 2017 - tentoonstelling: onbekend -

Alone Together - The First 25 Years of Digital Storytelling - research: 2014-2016, i.s.m. Universiteit Leiden - tentoonstelling: onbekend - ontwikkeling database: YdocDB

Building / Image Frank van der Salm, MVRDV e.a.

- boek: Paradox & Kehrer Verlag, ontwerp Irma Boom, 2018 (o.v.)

- tentoonstelling, Nederlands Fotomuseum Rotterdam, 2018 (o.v.)

Ebifananyi Andrea Stultiens

- boekenreeks: deel 1-8, Paradox & HIPUganda, 2014-2017 - app: deel 1 en 2, Paradox_YdocPublishing - tentoonstelling; delen op diverse locaties 2014-2016, overzicht in FoMu, Antwerpen (BE), 2017

43

Ad van Denderen, Lebohang Tlali

Welkom Today tentoonstelling / boek / film / educatie

44

Voyage à Dakar Judith Quax

- tentoonstelling: preview Fotodok, Utrecht (NL), 3/4-5/6/2016; Kyotographie (festival), 2017 (o.v.)

- boek, 2017 - web/app

Studio Aleppo (the sequel) diverse fotografen -

fotostudio: diverse internationale initiatieven editorial: samenwerking met diverse media website: www.studioaleppo.eu straatcampagne: Centercom (afgewezen)

Het moet anders Hans van der Meer -

app: archief van complete serie verhalen, 2016-2018 web: tweewekelijkse serie i.s.m. Mindshakes, www.mindshakes.com (gecancelled) boek: Paradox, 2018 tentoonstelling: Museum Alkmaar (o.v.), 2018

48 Stories – Mapping the Palestinian Diaspora

Nina Berman, Laura Boushnak, Andrea Bruce, Stanley Greene, Tanya Habjouqa, Rula Halawani, Khaled Jarrar, Kadir van Lohuizen, Ali Noureldine, Asim Rafiqui, Bénédicte Kurzen, Francesco Zizola - research en productie: Laura van Rijs, Kaat Celis (Sluitertijd), 2015-2017 - app/web: ontwerp Kummer & Herrman met support van Fonds Creatieve Industrie - publicatie, Paradox i.s.m. nader te bepalen co-publisher, 2018 - partners: NOOR Foundation, Prins Claus Fonds, Zochrot - tentoonstelling: Palestine Museum, Ramallah, 2018; Tropenmuseum Amsterdam (o.v.) resp. Prins Claus Fonds, 2018-2019

Welkom Today Ad van Denderen & Lebohang Tlali - research en productie 2016-2017 - preview tentoonstelling + educatie 2017 - overzichtstentoonstelling, boek en film, 2018-2019

XAOΣ, The Greek Crisis Nikos Pilos

- tentoonstelling, Benaki Museum, Athene (GR), 2019 (o.v) - boek, app, 2019

45

Restyling YdocStore 2016

Ydoc

46

4. Ydoc in 2015-2016 4.1 Recente ontwikkelingen Ydoc is een platform in ontwikkeling, oftewel in bètafase. De ontwikkeling van de YdocBookapps en YdocFilmApps werd in 2015 afgerond (zie jaarverslag 2015). Ydoc manifesteerde zich in het openbaar op festivals en evenementen als de Rencontres d’Arles en Unseen om relaties met mogelijke partners te leggen en te onderhouden, en de YdocStore zowel voor professionele partijen als het publiek onder de aandacht te brengen.

Ydoc kiosk in plaats van losse boek- en filmapps Maar in 2015 werden ook de beperkingen van het huidige Ydoc-platform en de organisatie duidelijk. De opzet van het verdienmodel voor YdocBook- en FilmApps bleek gezien het beleid van de dominante partij in de mobiele markt Apple, niet goed haalbaar.

Het vermarkten van content met visual storytelling die rechtstreeks door gebruikers moeten worden gekocht (al dan niet via in-app aankopen) wordt door Apple vaak verhinderd. Apple wil dat dergelijke content in de Apple kiosk voor boeken en films wordt aangeboden. Maar die route houdt voor boeken in dat ze moeten worden heropgemaakt om te voldoen aan de iBook standaard: dat is zowel onwenselijk als soms ook technisch onhaalbaar om van de financiële kant maar te zwijgen. De onafhankelijke arthouse film of indie waartoe de documentaires behoren worden niet eens toegelaten tot het mainstream filmpodium dat de iTunes Store kennelijk verkiest te zijn.

In 2016 werden de boek- en filmapps van Ydoc getroffen door incompatibiliteit met het nieuwe iOS 9 waardoor ze stuk voor stuk moesten worden geüpgrade. Dat is met nog geen twintig titels in de store al een ondankbare tour maar is - met de marges die kunnen worden verdiend - volstrekt onhaalbaar wanneer het om grote aantallen (voor derden) gaat.

Ook deze ervaring stuurt ons voor Ydoc in de richting van de ontwikkeling van een kiosk waarbinnen films en boeken als zgn. in-app purchase kunnen worden aangeboden. Bij een vereiste systeemupgrade hoeft in dat geval alleen de schil te worden aangepast, de daarbinnen functionerende componenten blijven in principe gewoon draaien.

De ontwikkeling van de kiosk is voor 2015-2016 aangehouden tot na de oplevering van het door de Adessium Foundation gefinancierde onderzoek (zie verderop). Net als de release van nieuwe apps. Er verscheen nog welgeteld één YdocBookApp die al in de pijpleiding zat.

YdocAgenda De YdocAgenda app werd uitgebreid met toegang tot de YdocStore (voorheen alleen via de PC bereikbaar) zodat de diverse producten ook mobiel kunnen worden gekocht. Bij die vertaalslag werd duidelijk dat serieus moet worden geïnvesteerd in de database backbone van Ydoc. De technische basis van het platform - ontwikkeld voor testdoeleinden - kent te veel beperkingen. Dat is geen schande, zonder dit houtje touwtje model was het denken over een online infrastructuur voor de documentaire überhaupt niet op gang gekomen. Voor de ontwikkeling van een robuuste databasestructuur werd het Eindhovense bedrijf Cell-0 in de arm genomen. Hun werkzaamheden aan de volgende generatie van het platform werden in 2016 on hold gezet in afwachting van de uitkomsten van het onderzoek.

47

YdocStore De kern van Ydoc is de vorming van een moderne, digitale community die zich op alle platforms eenduidig manifesteert en makkelijk toegankelijk is voor aanbieders en afnemers. De basis wordt gevormd door een integrale database worden die een gebruikershistorie vasthoudt en producten, events en overige content, koppelt. In deze community kunnen alle stakeholders, van professionals (fotografen, uitgevers, musea) tot de eindgebruiker-fotoliefhebbers elkaar ontmoeten. Een succesvolle YdocStore moet voor de professionele stakeholders de voornaamste trekker zijn om actief aan de community te gaan bijdragen.

Organisatorische aanpassingen Het bestuur van Paradox werd in 2015 aangevuld tot drie personen: Mike Ackermans (toen Azx Media, inmiddels hoofdredacteur CBS) en Willem Woudenberg (Brand Dialogue) traden toe. Mike Ackermans beheert de portefeuille Ydoc en opereerde enkele maanden als meewerkend bestuurslid. Het resulteerde in een aantal belangrijke beleidsen uitvoeringsbijstellingen (zie boven) maar ook in concreet zicht op een nieuwe partner voor de financiële ondersteuning van Ydoc. De Adessium Foundation vroeg Paradox in 2015 een plan in te dienen voor de professionalisering en verzelfstandiging van Ydoc.

4.2 Ydoc in de ogen van Paradox Het door Paradox in 2015 bij Adessium ingediende plan voor Ydoc schetste de haalbaarheid van een zelfstandige toekomst van het platfom op basis van een investering van ca. €200.000 die gedurende drie jaar zou moeten worden volgehouden.

Hieronder een aantal kernpunten uit het plan: - financiële continuïteit op basis van de exploitatie van de store en van het leveren van betaalde diensten op maatschappelijk-cultureel gebied die duurzame ondersteuning uit de sector en/of overheid krijgen (vb: de ‘erfgoedfunctie’ m.b.t. digitale publicaties zoals webdocs) - rijk en uitgebreid aanbod voor de YdocStore: enige honderden titels met veel verversing - keuzes noodzakelijk voor: de techniek van verkoop (in-app, kiosk etc), de wijze van samenwerking met de stakeholders (direct aanbod in YdocStore dan wel in eigen omgeving) en over de afhandeling/fulfillment (distributeur Hexspoor) - aanbieden van meer relevante functies zoals bv. sector-nieuws via de YdocAgenda (dan wel de kiosk) - verkoop van (minimaal) 30.000 titels op jaarbasis, leidend tot omzet van €100.000 tot €150.000 - actieve community nodig met geregistreerde gebruikers; ca. 1,5 mln op jaarbasis en veel dynamiek.

- inzet moderne digital marketing en social media technieken o.b.v. effectieve strategie - investeren in de human resources: structurele professionele leiding

4.3 Haalbaarheidsstudie/businessplan De Adessium Foundation reageerde positief op het plan maar achtte een gedegen onafhankelijk onderzoek op zijn plaats. Begin 2016 werd een budget van €25.000 toegekend voor het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek uitmondend in de uitwerking van een businessplan.

48

Het vinden van een geschikte partij voor het onderzoek bleek nog niet zo eenvoudig: voor grote(re) partijen als Deloitte Digital en Spark Optimus was de opdrachtstelling te zwaar in relatie tot het beschikbare budget. Maar eind februari kon worden aanbesteed, de opdracht werd gegund aan Triggertales (Rob van Bracht - onderzoek) in combinatie met Fabrique (Gert Hans Berghuis - buisinessplan). Planning: oplevering fase 1 per eind april en fase 2 uiterlijk eind juni.

Begin april ontvingen we echter het bericht van een ernstige, acute medische aandoening bij de onderzoeker waardoor het proces stil kwam te liggen. Op basis van een aangepast plan - ingebracht door nu hoofdaannemer Fabrique - is na goedkeuring door Adessium per oktober 2016 de draad weer opgepakt. Uitgangspunt is afronding in 2016 met een actieve rol van een stuurgroep bestaande uit vertegenwoordigers van een sectororganisastie (World Press Photo), een foto-agentschap (Noor) en een producent (Paradox). De leiding bij Fabrique is in handen van oprichter Paul Stork en strateeg Valentijn Webbers.

4.4 Aanpassingen in 2016: YdocStore koploper in webdocs, apps en VR Hangende het onderzoek werd in 2016 uiterst gedoseerd geïnvesteerd in Ydoc. De focus lag daarbij op de verbetering van de website met als speerpunt de ‘open’ YdocStore zoals die in 2015 was doorgevoerd. ‘Open’ staat in dit geval voor het loskoppelen van de zichtbaarmaking van items in de store en de verkoop via ons eigen distrtibutiecentrum Hexspoor. Uitgevers die ervoor kiezen alles zelf af te handelen cq de verkoop via de eigen store te laten lopen zijn net zo.

Onder leiding van tijdelijk projectmanager Chee Yee Tang werd samen met vormgever Paul Swagerman een store ontwikkeld die veel meer ruimte biedt aan de beleving van de visuele kwaliteiten van producties en die tevens een getrapt betaalmodel introduceert, gebaseerd op twee niveaus van aanwezigheid van producten in de store: Quickview of Full Entry.

Essentieel voor de documentaire is ook de uitgebreide zoekfunctionaliteit. Er kan niet alleen gezocht worden op maker, titel, uitgever en prijs maar bijvoorbeeld ook op onderwerp (conflict, global warming, geopolitics, etc) en platform (boek, app, webdoc, film en nu ook: VR).

Door de mogelijkheid producten te delen op social media (voorheen alleen Facebook en Twitter, nu ook het bij fotografen populaire Instagram en Pinterest) staat Ydoc niet alleen dichter bij de gebruiker, maar ook bij potentiële partners.

Inmiddels maken 10 internationale uitgevers en een handvol self-publishers gebruik van de diensten van de YdocStore waaronder André Frère Editions, The Eriskay Connection, Verlag Kettler, Paradox, Schilt Publishing, Alauda Publications, L’Artiere, Witty Kiwi, Aperture en Environmental Issues.

De site biedt momenteel 177 publicaties aan. Een relatief klein deel daarvan (71) betreft fysieke boeken, de rest betreft vooral apps, webdocs en VR-projecten. Het aantal boeken moet vanzelfsprekend sterk omhoog maar het is verheugend te melden dat YdocStore op dit moment wereldwijd het allerbeste aanbod kent van de (uiterst kwetsbare) webdocs, apps en VR-producties en dat is bemoedigend!

49

5. Organisatie 5.1 Bestuur en Raad van Commissarissen Paradox is een stichting opgezet via het zgn. ‘cultural governance’ model. Het kent daarmee het fenomeen van aan programma’s meewerkende (en bezoldigde) bestuurders. Dit eerstelijns bestuur wordt bijgestaan en gecontroleerd door een Raad van Commissarissen. De organisatie is klein en plat. De penningmeester van het bestuur draagt de stichting in het dagelijks functioneren en wordt bijgestaan door junior en senior projectmanagers, één of meer stagiaires of een incidentele projectmedewerker.

De Raad van Commissarissen van de stichting bestaat momenteel uit Bert Mennings (senior relatiemanager Cobra Museum, Amstelveen, voorzitter), Monique de Ruiter (v.m. hoofdredacteur VT Wonen) en Rob van der Laarse (hoogleraar Erfgoed van de Oorlog ‘Westerbork leerstoel’ aan de Vrije Universiteit en universitair hoofddocent Cultureel erfgoed aan de Universiteit van Amsterdam).

Curator/producent Bas Vroege (oprichter in 1993) vormt samen met Mike Ackermans (hoofdredacteur CBS), Willem Woudenberg (Brand Dialogue) en Agnes Wijers (toegetreden in 2015) het (dagelijks) bestuur van de stichting. Ackermans heeft de functie van voorzitter, Vroege is penningmeester, Wijers is secretaris. De laatste twee zijn zgn. meewerkende bestuursleden.

5.2 Medewerkers: (te) grote dynamiek Gemiddeld over de periode 2015-2016 waren 7-11 verschillende mensen (parttime) actief (16 in totaal), vormgevers en editors betrokken bij projecten niet meegerekend.

Werkzaamheden zijn direct gekoppeld aan onderhanden projecten. Zonder uitzondering zijn medewerkers op freelancebasis actief, Paradox kent geen (vaste) arbeidscontracten.

De achtergrond van de freelancemedewerkers varieert van mensen die een eigen kunstenaarspraktijk hebben, dan wel een voltooide universitaire opleiding en die zich als researcher, freelance curator, communicatiemedewerker of tekstschrijver op de markt begeven.

Paradox vervult een niet onbelangrijke rol in het introduceren van jonge mensen in het veld. Sterk aanwezig onder de (ex-)medewerkers zijn afgestudeerde master studenten Film- en Photographic Studies van de Universiteit Leiden (MaFPS). Dit houdt direct verband met de interactie van Z_Lab, de samenwerkingsprojecten van Paradox en het editorial/curatorial programma (ECTP) van die opleiding dat wordt gedoceerd door Paradox bestuurslid Bas Vroege. Het verloop van medewerkers is relatief groot, wat verband houdt met de schaal van de organisatie, de arbeidsvoorwaarden en, tot op zekere hoogte ook, de goedkope maar excentrische ligging. Financiering op één tot tweejaarsbasis maakt verbetering daarvan echter lastig.

In 2015-2016 waren de volgende personen actief betrokken bij Paradox projecten: - Bas Vroege, curator/producent, (meewerkend) bestuurslid.

- Mike Ackermans, was in 2015 (meewerkend) bestuurslid Ydoc.

- Agnes Wijers (ex reizende tentoonstellingen NAI, ex hoofd PR Bouwkunde Delft)

50

is sinds eind 2015 hoofd Sales & Reizende tentoonstellingen.

- Tiago Rosado werkte in 2015 als projectmanager voor Ydoc, in 2016 werd hij projectmanager bij Paradox. Hij studeerde architectuur.

- Kelly James (MaFPS, Universiteit Leiden) was in 2015 verantwoordelijk voor de PR van Ydoc.

- Heleen Peeters (MaFPS, Universiteit Leiden) tekende voor de PR van Paradox tot begin 2015 en is nu projectmanager.

- Christophe Collas (MaFPS, Universiteit Leiden) was tot begin 2016 verantwoordelijk voor de reizende tentoonstellingen. Agnes Wijers volgde hem op. Collas werkt nu voor het Fotofestival Liège.

- Laura van Rijs (MaFPS, Universiteit Leiden) werkte sinds december 2014 aan het project 48 Stories en doet nu een (deel van) het officemanagement.

- Hannah Hagen (MaFPS, Universiteit Leiden) werkte aanvankelijk als stagiaire Alone Together – The first 25 Years of Digital Storytelling en is nu asssistent project manager.

- Aleksandra (Ola) Kononiuk (ex ICP, NYC; MaFPS, Universiteit Leiden) werkte als projectmanager aan Women We Have Not Lost Yet. - Lisette Swier, startte als stagiaire en werkt nu als assistent project manager aan Voyage à Dakar.

- Kaat Celis (v.m. beeldredacteur van De Morgen) trad in 2016 aan als projectleider voor 48 Stories.

- Vian Paashuis studeerde aan de Master in Film and Photographic Studies in Leiden en werkt als freelance beeldredacteur bij NRC. Zij begeleidde in 2015-2016 de bouw van de nieuwe Paradox website.

- Floor van den Elsen (Buro Dertig) werd in 2016 aangesteld voor de PR en Communicatie.

- Chee Yee Tang was in 2016 projectmanager voor Ydoc en begeleidde de nieuwe Ydoc website.

- Lise Straatsma studeerde fotografie aan de KABK en assisteerde bij de transitie van de Ydoc website.

Regelmatig kloppen stagiaires van diverse opleidingen bij Paradox aan. In 2016 ging het om Veronica Daltri, master student aan de Fondazione Fotografia in Modena.

5.3 Huisvesting: Edam of Amsterdam?

De stichting is gehuisvest op het industrieterrein van Edam waar een opslag/kantoorunit voorziet in de huisvestings- en een deel van de opslagbehoeften. Grote tentoonstellingen staan (nabij) opgeslagen bij de firma Yusen.

De boekenvoorraad is verdeeld over de eigen opslag, het CB (via een collectieve aansluiting van de Vrije Uitgevers) en Hexspoor (Boxtel) dat de YdocStore (fysiek en administratief) beheert en de verzending regelt.

Het boven de opslag gelegen kantoor met eenvoudige montagestudio c.q. multimedia testruimte in Edam voorziet adequaat in de ruimtebehoefte. Maar de huisvesting is bovenal goedkoop. Daarmee gaan de beschikbare middelen vóór alles in de producties zitten en niet in overhead. Grote handicap is evenwel de ligging: op één enkele persoon na (Bas Vroege) reizen medewerkers allemaal vanuit Amsterdam (een enkeling verder: Rotterdam, Leiden, Den Haag, Utrecht of zelfs België) naar Edam. Uiteraard wordt thuiswerken 24/7 ondersteund. Maar de afstand kost tijd, geld en (een stukje) motivatie.

Bijkomend nadeel van de excentrische ligging vormt de verminderde spontane interactie met professionele partners in het veld zowel als de mogelijkheid te kunnen aanhaken bij een gemeentelijk kunstbeleid. Als gevolg daarvan gaan kansen verloren. Na meer dan twintig jaar bestaat dan ook de wens met het kantoor te verkassen naar Amsterdam.

51

Medio 2015 leek zich een unieke kans voor te doen op het v.m. marineterrein gelegen naast het Scheepvaartmuseum. Paradox werd benaderd door een klein cluster van verwante organisaties waarin: Free Press Unlimited, de kritische internetprovider Greenhost, het fotoagentschap NOOR, World Press Photo en de Stichting Democratie en Media. Met hen werd gekeken naar de mogelijkheid van huisvesting in één van de historische gebouwen op het inspirerende (en buitengewoon goed gelegen) terrein.

Het gezamenlijke belang werd vervat in een notitie met de titel Free Expression Lab Amsterdam. Het idee daarachter is veel meer dan louter huisvesting in elkaars nabijheid; het plan voorziet in de totstandkoming van een labfaciliteit voor vernieuwende producties in combinatie met een bescheiden presentatiefunctie en horeca. Met de totstandkoming van het lab werd een oude wens van Paradox tot leven gewekt. De presentatiefunctie zou ons tegelijkertijd iets minder afhankelijk maken van externe venues wat een voordeel kan zijn wanneer sterk op de actualiteit moet worden gestuurd.

De keerzijde wordt echter gevormd door belangrijk hogere huisvestingslasten. Van €60-100/m2 in Edam naar minimaal €150/m2 in Amsterdam. Dat kan alleen op basis van additionele middelen die niet (alleen) van het Mondriaan Fonds afkomstig kunnen zijn. De aanvullende fianciering van de Adessium Foundation zou dit mede mogelijk moeten kunnen maken.

Vooralsnog echter is de kans verkeken. Het gebouw in kwestie - in gebruik in het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de EU - zou eind 2016 vrijkomen. Het bleek evenwel te klein waardoor een noodgebouw voor de EU werd opgetuigd en het gebouw zelf per onmiddellijk diende te worden aanvaard. Dat was voor (nagenoeg) alle partijen met het oog op lopende contracten onhaalbaar.

Met het cluster werd in 2016 nog twee andere gebouwen bekeken maar voor Paradox lijkt e.e.a. alweer buiten bereik. In de toezeggingsbrief voor de subsidie 2016 reageerde het Mondriaan Fonds opgetogen over het voornemen maar besloot tegelijkertijd Paradox geen tweejarige subsidie meer toe te kennen maar een éénjarige en schaafde bovendien 10% van het budget weg. Weg basis voor verhuizing naar Amsterdam.

5.4 Netwerk Bestuurs- en raadsleden maar ook de bovengenoemde freelancers brengen hun netwerken mee die van groot belang zijn voor Paradox en waaruit meer dan eens kruisbestuivingen plaatsvinden.

- Bas Vroege is lid van de Raad van Advies van het Three Shadows Photography Art Centre (Beijing), lid van de adviesraad van de Fondazione Fotografia in Modena en tevens als docent verbonden aan de Master Film and Photographic Studies van de Universiteit Leiden (MaFPS).

5.5 Bezoldiging De stichting kent geen vaste arbeidscontracten en werkt uitsluitend op projectbasis met freelancers. De algemene leiding van de stichting is in handen van meewerkend bestuurslid Bas Vroege (penningmeester). Voor zijn werkzaamheden in dat kader ontving hij in 2016 €49.880 (ex BTW).

Het tweede meewerkende bestuurslid is Agnes Wijers (secretaris), verantwoordelijk in 2016 voor verkoop en HRM. Zij ontving in 2016 voor haar activiteiten in totaal €43.900 (ex BTW).

52

6. Profielschets Paradox 6.1 Korte historie en doelstelling Paradox werd in 1993 in Rotterdam opgericht. Doelstelling van de organisatie is de bevordering van ontwikkelingen in de fotografie en daarmee verwante media en de internationale uitwisseling van inzichten op dit gebied. Als instrumenten daartoe worden in de statuten genoemd: -

het organiseren van tentoonstellingen en manifestaties het organiseren van educatieve activiteiten het uitgeven, of doen uitgeven van publicaties en audiovisuele programma’s het uitbrengen van beleidsadviezen het initiÍren, bemiddelen, begeleiden en adviseren met betrekking tot opdrachten het optreden als oprichtster en/of bestuurslid van andere rechtspersonen

De stichting werkte aanvankelijk samen met de stichting Perspektief Magazine, die een tijdschrift onder dezelfde naam publiceerde. Reden voor oprichting van Paradox was de overtuiging dat in combinatie met nieuwe media voor de fotografie een tijdperk zou aanbreken met heel andere mogelijkheden om met publiek in dialoog te gaan.

Tegelijkertijd leefde de verwachting dat de grotere instellingen op het vakgebied niet geĂŤquipeerd zijn op intensieve productionele samenwerking met beeldmakers om zo met regelmaat zelfstandig richtinggevende projecten te ontwikkelen.

6.2 Missie en visie: explore & share Sinds 2014 wordt de missie van Paradox samengevat met de begrippen: Explore & Share. Die staan voor het streven om door middel van vernieuwende en verrassende documentaire fotografie op een kritische maar genuanceerde manier doelgroepen kennis te laten maken met actuele maatschappelijke fenomenen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van relevante multimediale technieken en communicatiemiddelen.

Lens-based slow journalism vormt het belangrijkste voertuig.

Explore & Share geldt zowel voor de maatschappelijke onderwerpen in binnen- en buitenland die worden benoemd en ondervraagd (local to global), het geldt nadrukkelijk ook voor de wijze waarop verhalen worden verteld: vernieuwing van het vakgebied staat hoog in het vaandel. De inzichten die op dat punt zijn verworven worden via educatieve trajecten, waarin de uitwisseling met professionals voorop staat, gedeeld.

Dat laatste aspect sluit nauw aan bij de visie van de instelling: vanuit de noodzaak tot voortdurende vernieuwing van de documentaire fotografie, streeft Paradox er naar, om met een internationaal netwerk van professionals, voor visual storytellers de best denkbare (multimediale c.q. multiplatform) oplossingen te realiseren. Dat kan uitsluitend op basis van matchmaking van professionals afkomstig uit diverse disciplines onderling, zowel als in de online en offline ontmoetingen met de bezoeker.

Of in andere woorden: Paradox ontwikkelt projecten met (documentaire) auteurs over maatschappelijke onderwerpen die zich middels diverse, vaak met elkaar verbonden, platforms (website, tentoonstelling, boek, film, DVD, educatief programma, app) tot

53

een breed publiek verhouden. Publicaties worden bij voorkeur uitgezet bij uitgevers.

Tentoonstellingen hebben een internationaal bereik.

Sinds 2012 ontwikkelt Paradox het online platform voor de documentaire Ydoc.

6.3 Projecten Projecten kunnen ontstaan op initiatief van de organisatie zelf, vaak ligt daaraan een plan (in welke staat van uitwerking ook) van een beeldmaker aan ten grondslag.

Samenwerking ontstaat als het vertrouwen bestaat dat dit een inhoudelijke, communicatieve of artistieke meerwaarde oplevert voor de betrokkenen. De samenwerking is intensief en beloopt 1 tot 3 jaar voor wat betreft de ontwikkeling, daarna gaat het project in diverse gedaantes de wereld in.

Naast de projecten die een tamelijk concreet maatschappelijk thema als uitgangspunt hebben, is de stichting actief in de ontwikkeling van (overzichts)tentoonstellingen die de vinger proberen te leggen op maatschappelijke ontwikkelingen die hand in hand gaan met artistieke ontwikkelingen en waarbij ook op een meta-niveau naar het vak wordt gekeken. Daarmee kennen ze een (neven)focus op professioneel geïnteresseerden.

Een andere terugkerende activiteit is het restaureren of digitaal reconstrueren van audiovisuele producties die voor de ontwikkeling van het vak en de relatie met andere media (i.c. film) van grote betekenis zijn maar niet of moeilijk meer kunnen worden getoond als gevolg van fysieke achteruitgang of de niet, of steeds moeilijker beschikbare analoge apparatuur.

6.4 Auteurs Als producent hecht Paradox aan de intensieve samenwerking met kwalitatief sterke auteurs (kunstenaars, fotografen, filmmakers, vormgevers, onderzoeksjournalisten).

Mensen moeten niet alleen in staat zijn een verhaal neer te zetten, ze moeten ook de ambitie en de capaciteiten bezitten daarvoor eigentijdse vormen te bedenken en conventies te heroverwegen. Daarnaast moeten ze in staat en bereid zijn in teamverband te opereren. Per project wordt gekeken naar de juiste samenstelling van de crew: welke beeldmakers, welke vormgevers te benaderen? Wat verhoudt zich inhoudelijk en artistiek op interessante wijze tot elkaar, welke combinatie levert een meerwaarde op en – last but not least in het leven van iedere producent- welke ego’s kunnen met elkaar door één deur?

6.5 Maatschappelijke onderwerpen Fotografie is in de plaatjesmaatschappij waarin wij leven alomtegenwoordig. De grenzen tussen journalistieke, artistieke, commerciële toepassingen en het explosief gegroeide aantal registraties van ons dagelijkse bestaan via kiekjes zijn moeilijk meer te trekken.

Dat heeft grote consequenties voor betekenisgeving en beeldvorming. Paradox probeert op basis van visueel prikkelende montages van qua herkomst vaak ongelijksoortig beeld- en tekstmateriaal vragen op te roepen. Niet onbelangrijk is dat (jonge) kijkers via het onderwerp worden geconfronteerd met het werk van getalenteerde beeldmakers en vormgevers en daarmee ook met de kunsten in bredere zin.

54

6.6 Platforms (website, tentoonstelling, boek, film, DVD, educatief programma, app) Paradox is producent van lens-based documentaire projecten met de nadruk op fotografie, die zich manifesteren in de vorm van boeken, tentoonstellingen, websites, films, educatieve programma’s, apps, lezingen en workshops.

De krantenwereld en de commercie noemt de interactie tussen print, internet en televisie een multimedia-aanpak. Omdat onderdelen als tentoonstellingen en websites in onze producties op zichzelf al een multimedia-aanpak kennen, spreken wij van een multi-platform benadering van onze producties. Projecten bestaan vaak èn als tentoonstelling èn als website èn als boek èn als DVD/film en worden voorzien van een educatief programma. Essentieel daarbij is dat al deze uitingen op zichzelf moeten kunnen functioneren en elkaar daarnaast als aanvullende betekenisdragers binnen de constellatie van een tentoonstelling moeten kunnen versterken.

6.7 Breed publiek Voor alle producties geldt dat veel aandacht wordt besteed aan concept en vormgeving.

Niet alleen dienen alle onderdelen dezelfde visuele identiteit te bezitten, ze moeten vooral ook een jonge doelgroep aanspreken. In het algemeen kan worden gesteld dat wordt gekozen voor een heldere vorm met nadruk op de beleving van beelden. Door het hanteren van montageprincipes, het combineren van media of bronnen, worden vragen opgeroepen die mensen nieuwsgierig maakt naar de achtergronden van het getoonde. Zaalteksten worden bij voorkeur tot een minimum beperkt, achtergrondinformatie wordt bij voorkeur interactief (en dus gelaagd) aangeboden.

Vrijwel zonder uitzondering wordt bij de grotere projecten gebruik gemaakt van gespecialiseerde ontwerpers (grafisch, 3D en interactief) voor de afzonderlijke platforms.

De visuele identiteit per project is doorgaans in handen van de grafisch vormgever.

Kenmerk van zowel de vormgevers als curator/producer is de bereidheid èn behoefte om over de grenzen van hun discipline te kijken. Daarmee ontstaat een interessante dialoog en staan de gehanteerde platforms niet alleen naast elkaar maar raken ze ook op een interessante manier met elkaar verknoopt.

6.8 Museaal en vakinhoudelijk bereik Paradox projecten weten door hun maatschappelijke oriëntatie, in combinatie met het auteurschap van de beeldmakers en de actualiteit van de vormgeving hun weg te vinden naar fotografie - en kunstinstellingen, fotografie-, mediakunsten filmfestivals, historische en volkenkundige musea, (wetenschappelijke) congressen, erfgoedorganisaties en scholen. De combinatie van de platforms zorgt bovendien voor een veel groter publieksbereik dan afzonderlijke onderdelen ooit kunnen behalen.

Met de ontwikkeling van apps (in het kader van Ydoc) is ook het zich vernieuwende journalistieke terrein onderdeel van het manifestatiebereik.

Met recht kan gesteld worden dat Paradox producties zich bevinden in de driehoek tussen de visuele kunsten (film, fotografie, beeldende kunst), de journalistiek en de geschiedenis/het erfgoed.

55

6.9 Internationaal bereik Paradox was in de afgelopen 23 jaar als zelfstandig producent verantwoordelijk voor 55 projecten en/of publicaties en trad in 19 situaties op als co-producent. In totaal ging het om 161 tentoonstellingen, waarvan 93 in het buitenland. Van het totaal van 54 tentoonstellingsproducties, kenden 12 (meestal door hun opzet) een vertoning die zich tot Nederland beperkte. Kortom 78% van de producties bereikt het buitenland en wordt daar twee tot drie keer getoond (naast een vertoning in Nederland). Daarmee kan gesteld worden dat Paradox producties (voor een beperkte groep) Nederlandse beeldmakers en vormgevers een substantiële bijdrage leveren en hebben geleverd aan hun internationale carrière.

6.10 Footloose De productie van de projecten vindt plaats in c.q. vanuit het kantoor van de stichting in Edam. Geprogrammeerd wordt er niet in Edam, dat gebeurt uitsluitend bij externe partijen (venues) in binnen- en buitenland, variërend van klein, kritisch en alternatief tot prestigieus en/of mainstream. Het programmeren op verschillende locaties is ons dierbaar, het programma vaart er wel bij.

Maar het footloose-karakter dat Paradox uniek maakt, kent ook schaduwkanten: het is met tentoonstellingen lastig/onmogelijk een eigen publiek op te bouwen, de zichtbaarheid van Paradox - te gast bij instellingen- laat regelmatig te wensen over, educatieve programma’s van instellingen worden vaker niet dan wel scherp aangepast op de inhoud van een reizende tentoonstelling, etc.

De wens bestaat daarom om – aanvullend aan deze footloose werkwijze - een bescheiden eigen plek te kunnen programmeren op een goed bereikbare publiekslocatie.

6.11 Verbondenheid met educatie: Z-Lab Paradox kent een sterke verbondenheid met het academisch onderwijs. Bas Vroege doceert het vak editorial and curatorial training dat onderdeel is van de Master in Film and Photographic Studies van de Universiteit Leiden. Onder de naam Z-Lab dragen teams van studenten ieder studiejaar bij aan een aantal projecten van beeldmakers die met Paradox in zee willen of dat al zijn. Ze opereren als praktische researchers en adviseurs voor projecten in wording: hoe kan een verhaal worden neergezet, met welke middelen, via welke platforms.

Sinds 2014 wordt de Z_Lab formule ook toegepast bij curatorenopleiding van Fondazione Fotografia in Modena (IT).

6.12 Bevordering en vernieuwing vakgebied: boekenlobby, Photostories en Ydoc Bij gelegenheid of wanneer daar aanleiding toe bestaat, zet de stichting zich in voor de positie van het vak. In 2014 was de stichting nauw betrokken bij de lobby van collega-uitgevers en het Mondriaan Fonds om het Ministerie van OCW te overtuigen van de noodzaak van het herstel van de bijdragen aan kunst- en fotografiepublicaties.

56

De lobby was uiteindelijk succesvol, sinds mei 2015 verstrekt het Mondriaan Fonds weer bijdragen aan de totstandkoming van kunst- en fotografiepublicaties.

De vernieuwing van het vakgebied en het nadenken daarover is een wezenlijk kenmerk van Paradox. Dit vertaalde zich in het verleden concreet in het participeren in de congressen PhotoStories 1 en 2 en de oprichting van Ydoc, beide gericht op de zich vernieuwende storytelling praktijk.

6.13 Financiering: programmasubsidies steeds belangrijker De non-profit organisatie functioneerde tot 2009 volledig op basis van projectfinanciering. Voor de periode 2009-2011 ontving de stichting een programmeringssubsidie van de Mondriaan Stichting. Deze vormde in de periode 2009-2011 een kwart van de inkomsten. De bijdrage werd in 2012 resp. 2013-2014 gecontinueerd. Het aandeel kwam in die laatste periode uit rond de 45%. Hierbij moet worden opgemerkt dat de berekening van dit percentage door de kostenstructuur bij Paradox sterk afwijkt van die van de reguliere presentatie-instellingen (met eigen vertoningsplek met bijkomende kosten en inkomsten). Voor de opstellingen vanaf 2014 is – na overleg met de registeraccountant en het Mondriaan Fonds - een correctie in de opstelling doorgevoerd. Daarmee komt instellingsbegroting meer in lijn met de gang van zaken bij onze projectbegrotingen voor de fondsen, bovendien zijn de kosten beter vergelijkbaar met andere presentatie-instellingen.

Projecten worden gefinancierd op basis van (aanvullende) projectaanvragen bij andere fondsen en sponsoren. Het VSBfonds, SNS Reaal fonds / Fonds 21, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de stichting Sem Presser Archief (inmiddels opgeheven) komen op de lijst van financiers prominent voor. Het Fonds BKVB leverde tot 2011 substantiële bijdragen via de fotografen en kunstenaars.

De overige inkomsten van de organisatie komen uit de verhuuropbrengst van tentoonstellingen, bijbehorende apparatuur en de verkoop van boeken, DVD’s en apps. Incidenteel draagt de verkoop van werken of installaties, gecoproduceerd met kunstenaars, bij aan de inkomsten.

In het najaar van 2015 werd Paradox uitgenodigd een aanvraag in te dienen bij de Adessium Foundation voor steun aan twee achtereenvolgende jaarprogramma’s met een bedrag van €100.000 op jaarbasis, alsmede een bedrag van €25.000 voor het ontwikkelen van een businessplan voor Ydoc t.b.v. een diepgaand en geactualiseerd haalbaarheidsonderzoek.

Voor Paradox verstevigde de Adessium toezegging voor 2016-2017 het fundament onder de stichting; het is een zeer welkome vorm van capacity building die mag worden gezien als waardering voor de projecten die Paradox sinds 1993 ontwikkelt. Het maakt investeringen in personeel en huisvesting reëel en het steunt de wens om nadrukkelijker in te spelen op de actualiteit. In dergelijke situaties is aanvullende fundraising bij fondsen onhaalbaar en moet manifestatieruimte soms worden gehuurd.

Om inhoudelijk op de ingeslagen weg voort te gaan moet Paradox de komende jaren op zoek naar meer programmasubsidies en zich daarbij sterker oriënteren op andere sectoren dan de beeldende kunst (i.c. film en journalistiek).

57

7.2 Vermogensopstelling per 31 december 2016 *

* Na toevoeging overschot aan reserves

59

7.3 Categoriale exploitatierekening 2016

60

7.4 Toelichting op de vermogensopstelling per 31 december 2016 7.4.1 Waarderingsgrondslagen Algemeen De jaarrekening is gebaseerd op de Richtlijn uit het Handboek verantwoording cultuursubsidies instellingen. Alle bedragen zijn in gehele euro’s.

Waarderingsgrondslagen voor de vermogensopstelling MateriĂŤle vaste activa De materiĂŤle vaste activa zijn gewaardeerd op verkrijgingsprijs verminderd met lineaire afschrijvingen welke zijn gebaseerd op de geschatte economische levensduur en rekening houdend met eventuele restwaarden.

Onder handen werken Onder handen werken is het verschil tussen de reeds gerealiseerde opbrengsten minus de kosten uit hoofde van een project. De kosten worden uitsluitend verantwoord indien er zekerheid bestaat omtrent de dekking.

Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid.

Liquide middelen en kortlopende schulden Liquide middelen en kortlopende schulden worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Schulden Schulden worden gewaardeerd op nominale waarde tenzij anders is bepaald.

Grondslagen voor resultaatbepaling Ten aanzien van de posten begrepen in het resultaat geldt dat baten slechts zijn genomen indien en voor zover deze in het boekjaar zijn verwezenlijkt en dat met lasten is rekening gehouden die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar.

De toerekening van de uitvoeringskosten naar de hoofdactiviteiten geschiedt op basis van een schatting van de urenbesteding per medewerker per project, gecorrigeerd voor magazijnruimte en/of kapitaalsbeslag.

61

7.4.2 Toelichting op de afzonderlijke posten van de vermogensopstelling MateriĂŤle vaste activa De mutaties in 2016 van de vaste activa worden als volgt weergegeven:

62

63

7.4.3 Niet uit balans blijkende rechten en verplichtingen Huurovereenkomst kantoor- en opslagruimte Er is een huurovereenkomst aangegaan voor het bedrijfspand aan de Nijverheidsstraat 24 in Edam. De jaarlijkse huurlast bedraagt op dit moment 11.330 euro. De huurovereenkomst is in 2009 geformaliseerd en heeft een looptijd tot 1 mei 2017.

64

7.5 Toelichting op exploitatierekening 2015 7.5.1 Toelichting opbrengsten

65

66

7.5.2 Toelichting per kostensoort

67

68

69

7.5.3 Projectoverzicht 2016

70

7.6 Totaaloverzicht exploitatie

71

72

7.7 Controleverklaring accountant

73

74

Bijlage I

75

76

Bijlage II Tentoonstellings venues: Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam (NL) Pakhuis de Zwijger, Amsterdam (NL) Felix Meritis, Amsterdam (NL) Academie Minerva, Groningen (NL) Fotodok, Utrecht (NL) Benaki Museum, Athene (GR) Centro Cultural de España en Guatemala (GT) Museo Para La Indentidad Nacional, Tegucigalpa (HN) C/O Berlin, Berlijn (DE) Institut du Monde Arabe, Paris (FR) Gävle Konstcentrum, Gävle (SE) Sursock Museum, Beiroet (LB) Louvre Lens, Parijs (FR) Makery Gallery, Kampala (UG)* Academie Minerva, Groningen (NL)* Victoria and Albert Museum, Londen (UK)* * boektentoonstelling Fotografie festivals: Unseen Photo Festival, Amsterdam (NL) BredaPhoto, Breda (NL) Athens Photo Festival, Athene (GR) Fotofestiwal Lodz, Lodz (PL) Photofestival Warsaw, Warschau (PL) Photofestiwal Krakow, Krakau (PL) Film festivals: +60 filmfestivals wereldwijd, waaronder: Rotterdam (NL), International Film Festival Rotterdam Florence (IT), Middle East Now Festival St Petersburg (RU), Kinodot - International Minimalist Short Film Festival Kiev (UA), Kyiv International Short Film Festival Graz (AT), Fragments – International Human Rights Filmfestival Ankara (TR), Ankara International Film Festival Wenen (AT), VIS Vienna Independent Shorts Hamburg (DE), Hamburg International Short Film Festival Huesca (ES), Huesca International Film Festival Arles (FR), Les Rencontres d’Arles Sao Paolo (BR), Sao Paulo International Short Film Festival Buenos Aires (AR), Latin Arab International Film Festival Helsinki (FI),Helsinki International Film Festival Utrecht (NL), Nederlands Film Festival Bern (CH), shnit International Short Film Festival San Fransisco (USA), Arab Film Festival, United States Sevilla (ES), Seville European Film Festival Istanbul (TR), International Bosphorus Film Festival Berlijn (DE), interfilm International Short Film Festival Kassel (DE), Kassel Documentary Film and Video Festival, Leuven (BE), International Short Film Festival Leuven

77

Co-uitgevers boeken: André Frère Editions (FR) HIPUganda (UG) Kettler Verlag (DE) Co-producenten online: DeepFocus WebDocs (NL) De Correspondent (NL) Submarine (NL) De Volkskrant (NL) Mindshakes.com (NL) Journeyman.tv (UK) Overige partners: - Symphony Orchestra of the Municipality of Thessaloniki (GR) - Donderdag Avond Open i.s.m. Go Short, Van Abbemuseum (NL) - Trouble Man, Theater maker (NL) - Humanity House (NL)

78

Paradox - Postbus 113 - 1135 ZK Edam (NL)