3 minute read
Κόσμος χωρίς ήλιο: Jacques-Yves Cousteau
ΚΌΣΜΌΣ ΧΩΡΊΣ ΗΛΊΌ
JACQUES-YVES COUSTEAU
Advertisement
του Μισέλ Νικολαρέα
Υπήρξε με το δικό του τρόπο ένας μοντέρνος θαλασσοπόρος, εξερευνητής, καινοτόμος εφευρέτης του scuba
diving και μας αποκάλυψε τον εκπληκτικό κόσμο των ωκεανών. Γιγάντια καλαμάρια, πολύχρωμες μέδουσες και κοράλλια, εξωτικά είδη ψαριών, σαλάχια, καρχαρίες, φάλαινες είναι οι ήρωες-πρωταγωνιστές στα υποβρύχια ντοκιμαντέρ του, τα οποία μέσα από τις μοναδικές εικόνες και την καθηλωτική αφήγησή του εμπεριέχουν και μια διάσταση μυθοπλασίας. Ο λόγος για τον Jacques-Yves Cousteau (1910-1997).
Ο ίδιος ήδη από το 1936 κατασκεύασε μόνος του την πρώτη μάσκα καταδύσεων που υπήρξε ποτέ, εμπνευσμένος από τα γυαλιά των αλιέων μαργαριταριών. Μετά, συνέχισε με το σχεδιασμό της υποβρύχιας στολής και τον τρόπο που αυτή θα διατηρούσε το σώμα ζεστό. Παράλληλα, ανέπτυξε τη συσκευή παροχής αέρα, καθώς και μια αδιάβροχη θήκη για την κάμερα ώστε να κινηματογραφεί απρόσκοπτα το βυθό. Με τη βοήθεια του μηχανικού Émile Gagnan το 1943, διαρκούντος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου, ολοκλήρωσε την πρώτη στολή αυτόνομης κατάδυσης. Έκτοτε δεν σταμάτησε να εξελίσσει τις τεχνικές εξερεύνησης κάτω από το νερό. Το 1948, μαζί με τον Philippe Tailliez, πραγματοποίησε την πρώτη υποβρύχια αρχαιολογική αποστολή στο ναυάγιο του ρωμαϊκού πλοίου Mahdia, στα ανοιχτά της Τυνησίας, σηματοδοτώντας έτσι την έναρξη της εποχής της ενάλιας αρχαιολογίας.
Έπεισε τη γαλλική κυβέρνηση να δημιουργήσει μια υποβρύχια ερευνητική ομάδα και το 1950 ιδρύθηκε η Γαλλική Ωκεανογραφική Υπηρεσία. Δύο χρόνια αργότερα, ιδρύθηκε το Κέντρο Εξελιγμένων Θαλασσίων Ερευνών και ο Cousteau διετέλεσε πρόεδρος και των δύο. Παράλληλα, είχε ξεκινήσει τα γυρίσματα των πρώτων ντοκιμαντέρ και βραβεύτηκε γι' αυτά στο φεστιβάλ των Καννών. Τον ίδιο χρόνο αγόρασε ένα παλιό ναρκαλιευτικό σκάφος, το οποίο μετέτρεψε σε εξερευνητικό. Το ονόμασε «Καλυψώ» και μ’ αυτό άρχισε να εξερευνά το βυθό της θάλασσας. Το 1955 ξεκίνησε ένα ταξίδι 13.800 μιλίων που τον οδήγησε στα βάθη όλων των ωκεανών του πλανήτη. Κατέγραψε με την κάμερά του τη θαλάσσια ζωή, εξερεύνησε ναυάγια και προσπάθησε να βρει απαντήσεις στα μυστήρια της αβύσσου.
Το 1953 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Ο σιωπηλός κόσμος, το οποίο γίνεται best seller, ξεπερνά σε πωλήσεις τα 5 εκατομμύρια αντίτυπα και μεταφράζεται σε 22 γλώσσες. Ακολουθεί το βιβλίο Κόσμος χωρίς Ήλιο (1965) και η εγκυκλοπαίδεια 21 τόμων Ο κόσμος του ωκεανού (1973-1978). Πολλά από αυτά βραβεύτηκαν (2 Όσκαρ και 10 Έμμυ) όπως Ο σιωπηλός κόσμος (Βραβείο Όσκαρ το 1956), Κόσμος χωρίς Ήλιο (Βραβείο Oscar το 1964), Ναυάγια (1971) και Δελφίνια και κήτη (1975).
Το 1966 ξεκινά τη συνεργασία του με το αμερικάνικο τηλεοπτικό δίκτυο ABC. Η ωριαία εκπομπή «Ο κόσμος του Jacques-Yves Cousteau» επιτυγχάνει πολύ υψηλά ποσοστά τηλεθέασης και εκατομμύρια τηλεθεατές καθηλώνονται εντυπωσιασμένοι μπροστά στις οθόνες. Ο ίδιος αντιλαμβάνεται τη δύναμη που έχει η τηλεόραση ως μέσο και αποφασίζει να περάσει μηνύματα για την καταστροφή του θαλάσσιου οικοσυστήματος και την άμεση ανάγκη προστασίας του. Για τον ίδιο σκοπό ιδρύει το 1973 την Cousteau Society.
Το 1975 μετά από πρόσκληση της Ελληνικής κυβέρνησης άρχισε καταδύσεις στο Αιγαίο, κυρίως μεταξύ Σαντορίνης και Κρήτης και απέκλεισε την ύπαρξη της χαμένης Ατλαντίδας στη συγκεκριμένη περιοχή. Επίσης, εξερεύνησε το αρχαίο ναυάγιο του μηχανισμού των Αντικυθήρων, ενώ ανακάλυψε έξω από το Λαύριο τον βυθισμένο «Βρετανικό», αδελφό πλοίο του Τιτανικού.
Ο Jacques-Yves Cousteau γεννήθηκε στο SaintAndré-de-Cubzac, μια μικρή κωμόπολη κοντά στο Μπορντώ της Γαλλίας. Ο πατέρας του εργαζόταν ως νομικός σύμβουλος Αμερικανού επιχειρηματία που είχε πάθος με τα ταξίδια κι έτσι, έζησε τα παιδικά του χρόνια ταξιδεύοντας διαρκώς. Το 1930, σε ηλικία 20 ετών, εισήχθη στη Ναυτική Ακαδημία της Βρέστης και στο πρώτο του εκπαιδευτικό ταξίδι με την κινηματογραφική μηχανή του κατέγραψε τους αλιείς μαργαριταριών στη Νότια Θάλασσα. Υπηρέτησε ως πλοίαρχος στο Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, παρασημοφορήθηκε και αποστρατεύτηκε το 1948 με το βαθμό του αρχιπλοιάρχου. Πέθανε το 1997, αφήνοντας πίσω του σημαντικό έργο για τις επόμενες γενιές. Όπως και ο ίδιος είχε πει: «Στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας ο άνθρωπος έπρεπε να πολεμήσει τη φύση για να επιβιώσει. Τον 20ό αιώνα αρχίζει να συνειδητοποιεί ότι για να επιβιώσει, πρέπει να την προστατεύσει».
