Εκδότης – Διευθυντής: Βαγγέλης Δαβιτίδης Φωτογραφίες: Πρακτορείο PHASMA, Άγγελος Χριστοφιλόπουλος, Λάμπρος Χειμωνάς, Γιώργος Μάκκας, Γιάννης Λεφάκης, Μάριος Λώλος, Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης, Κική Παπαδοπούλου, Κώστας Χατζηδάκης, Γιάννης Καλογρίδης, Στάμος Αμπάτης Εξώφυλλο: Sereal Designers
τεύχος 69
COMPASSION Cam3dat Του Βαγγέλη Δαβιτίδη Το χρήμα που είχε επινοηθεί Του Βασίλη Καραγιάννη Future Library Unconference 2013 Γιάννης Χαριτίδης Ναι, υπάρχει ελληνικό underground Συνέντευξη στην Ευγενία Μίγδου TEDxAthens «Σε αχαρτογράφητα νερά» της Δημήτρη Καλαβρού curator του TEDxAthens Connect2Collaborate Γιατί η ομάδα είναι πάντα πιο δυνατή από την μονάδα Orange Grove «Ένας πορτοκαλεώνας στην Αθήνα» Συνέντευξη του ολλανδού πρέσβη Γιαν Φερστεϊχ στον Βαγγέλη Δαβιτίδη
Αφιέρωμα
Θιβέτ Αποστολή: Βαγγέλης Δαβιτίδης
Το πλήρωμα Psithu
Σχεδιασμός: Γραμματοσειρές: Parachute [mostly] Υπεύθυνος Διαφήμισης Χάρης Καπλανίδης
Γράψε στ facebo ο ok “Perio YPOVR diko IXIO κάνε li ” και k fan pa e στο ge μας !
Μόδα: Photo: Παναγιώτης Κάτσος Styling: Δημήτρης Γραμματικογιάννης Συνερ[γάτες]: Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λεωνίδας Αντωνόπουλος, Θοδωρής Γεωργακόπουλος, Βασιλική Γραμματικογιάννη, Χριστίνα Ζέκκου, Δημήτρης ΚαλαβρόςΓουσίου, Βασίλης Καραγιάννης, Αλεξάνδρα Κατσαρού, Παναγιώτης Κετίκης, Νατάσσα Κεφαλληνού, Εβίτα Κολοκούρη, Αλέξης Κομσέλης, Ελένη Κριετσέπη, Ελίνα Μανιάτη-Κωνσταντίνου, Νίκος Λεγάκης, Αλέξανδρος Ρωμανός-Λιζάρδος, Μαίρη Λιούγκου, Ευγενία Μίγδου, Χάρης Μυλωνάδης, Ελένη Νάτση, Γιώργος Παπαθωμάς, Τζίνα Παπαμιχαήλ, Κυριάκος Πιερρακάκης, Αχιλλέας Πεκλάρης, Ανδρέας Πετράκης, Psithu, Δημήτρης Τζιμέας, Γιώργος Τσαλκίδης, Ελισάβετ Τσιδεμιάδου, Μανώλης Οικονόμου, Γιάννης Ραουζαίος, Νίκος Σωτηρακόπουλος, Ελένη Ψυχούλη, Πέτρος Ψωμάς Agenda: Άγγελος Παπαπετρίδης
Περιοδικό Υποβρύχιο Διμηνιαία έκδοση / Κ.Ε.: 016989 Μαυρογένους 6, Γαλάτσι, Τ.Κ.: 11146 Τ: 210-2131127 / Fax: 210-2131503 info@ypovrixio.gr www.ypovrixio.gr Ιδιοκτησία: SUB PRESS Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Β. Δαβιτίδης Επιτρέπεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή ή μετάδοση των κειμένων του περιοδικού εφόσον αναφέρεται η πηγή. Άλλωστε δε ντρεπόμαστε γι’ αυτά που γράφουμε. Το υπόλοιπο περιοδικό προστατεύεται από τους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας και απαγορεύεται η αναπαραγωγή του με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη γραπτή έγκριση του εκδότη.
Βρείτε το αντίδοτο στα παρακάτω μέρη: Αθήνα Φοιτητές Σε όλα τα πανεπιστήμια Διδασκαλείο ξένων γλωσσών Ιπποκράτους 7 Πανεπιστημιακή Λέσχη Ιπποκράτους 15 Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών Σίνα 31, Βιβλιοπωλεία Ιανός [Σταδίου 24], Έκφραση [Κύπρου 26α], Παπασωτηρίου: Αθήνα: [Πανεπιστημίου 37 & Κοραή], [Στουρνάρη 35 & Τζώρτζ], Γλυφάδα: [Α.Παπανδρέου 13], Ζωγράφου: [Ε.Μ.Πολυτεχνείο], Κηφισιά: [Κολοκοτρώνη 10], Μαρούσι: [Εμπορικό Κέντρο “The Mall”], Περιστέρι: [Εθνικής Αντιστάσεως 55], Solaris Μπόταση 6, Βαβέλ Λόντου 1 & Ζωοδ. Πηγής, Ναυτίλος Χαριλάου Τρικούπη 28, Πολιτεία Ασκληπιού 1, Πρωτοπορία Γραβιάς 3-5, Λεμόνι Ηρακλειδών 22, FREE THINKING ZONE Σκουφά 64 & Γριβαίων, Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης Ανδρέα Παπανδρέου 8, Βολτα στα συννεφα.gr Αβυδου 80 και Παπακωνσταντινου,
Γλυφάδα Mosaico Λαοδίκης 30, Pere Ubu Bar Κύπρου 74
Πειραιάς LEMON Ακτή Θεμιστοκλέους 154 Πειραϊκή
Εξάρχεια Σβούρα Χαρ. Τρικούπη 170, Blue fox cafe Ασκληπιού 91, Circus Ναβαρίνου 11, Closer Ιπποκράτους 150, Cusco Κωλέττη 8, Floral Θεμιστοκλέους 80, Ginger ale Θεμιστοκλέους 74, La Poderosa Ασκληπιού & Βαλτετσίου, Playhouse Βαλτετσίου 49, Rockin’ the Casbah Χαριλάου Τρικούπη 13, Studio Οικονόμου 3, Underground café Α. Μεταξά 19 – 21, VaBenE Βαλτετσίου και Εμ. Μπενάκη 78, Διπλό Θεμιστοκλέους 70, Πλ. Eξαρχείων, Καφεκούτι Σόλωνος 123, Καφετί Ζ. Πηγής 29, Κόκκοι καφέ Aσκληπιού 39, Ποδήλατο Θεμιστοκλέους 48, Πολυχώρος Άγκυρα Σόλωνος 124, Τρα λα λα Ασκληπιού 45, Υποβρύχιο Ασκληπιού 53, Χάρτες Βαλτετσίου 35 & Ζ. Πηγής 41β, Ο Αγκλέουρας Κωλέττη 9, Το Υπόγειο Σόλωνος 140, Verve Σόλωνος 94, SKULLBAR Ιπποκράτους και Λάμπρου Κατσώνη 11, Νεάπολη Εξαρχείων
Ν. Πεντέλη Coupepe Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου
Κολωνάκι Δισκοπωλεία Discobole Χαρίλαου Τρικούπη 24, Rhythm Records LOW PROFILE CAFE Λυκαβηττού 6, PaPlou Bar Πατριάρχου Ιωακείμ 45 και Πλουτάρχου, Rosebud Εμμ. Μπενάκη 74, Vinyl Διδότου 34 Σκουφά 40 και Ομήρου 60, Tribeca Σκουφά 46 & Ομήρου, γκαλερί M art Σόλωνος 10 & Ηρακλείτου, Εν Δελφοίς Café - Bar – Restaurants Δελφών 5, Σκουφάκι Σκουφά 47-49 Αθήνα - Κέντρο (Σύνταγμα, Μοναστηράκι, Πλ.Καρύτση, Πλ. Κοτζιά, Κουκάκι Ψυρρή), Baba Au Rum Κλειτίου 6, Dude Bar Καλαμιώτου Tiki Φαλήρου 15, Κούκλες Ζαν Μωρεας 32, Μικρές 14, Ippo Bar Θησέως 11, KEY BAR Πραξιτέλους Πατρίδες Γ.Ολυμπίου 14 37, Magaze Αιόλου 33, SEVEN JOKERS Βουλής 7, Αμπάριζα Στοά Λέκκα 12, ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ Πραξιτέλους Παγκράτι - Μετς 33, Faust Καλαμιώτου 11 & Αθηναϊδος 12, Barley Colibri Αναπαύσεως 9, Colibri Εμπεδοκλέους 9-13, Cue Cargo Κολοκοτρώνη 6, Osterman Πλατεία Αγ. Ειρήνης Σπύρου Μερκούρη 31 10, 42 Bar Κολοκοτρώνη 3, TAF Νορμανού 5, TROVA Αθηνάς & Βλαχάβα 9, BARTESSERA Κολοκοτρώνη 25, Πλ. Μαβίλη Booze Κολοκτρώνη 57, Six D.O.G.S. Aβραμιώτου 6-8, FLOWER Δορυλαίου 2, ΜΠΡΙΚΙ Δορυλαίου 6 Throubi Πλατεία Αγίας Ειρήνης 2 & Βασιλικής 1, Dos Agaves Αβραμιώτου 12, Capu Στοά Λέκκα 14, Tailor Πανόρμου Made Πλατεία Αγίας Ειρήνης 2, PAIRIDAEZA Παρνασσού Alegria Πανόρμου 113, Caliente Πανόρμου & Αλέξη 3, Πλ. Καρύτση, TOY CAFE Καρύτση 10, Πλ. Καρύτση, Παυλή 37α, Dunkel Πανόρμου 117, Kasbah Αλέξη Παυλή HIGGS Ευπολίδος 4 & Απελλού 2, Πλ. Κοτζιά, Aperitif 35 β & Πανόρμου, Marabou Πανόρμου 113, Menundo Καλαμιώτου 4, Huge Λέκκα 10, Pure Bliss Ρόμβης 24A, Αλέξη Παυλή 38 & Πανόρμου, Santa Botella Πανόρμου 115 Α, Ποτοπωλείον Πανόρμου 113 Τρανζίστορ Πρωτογένους 10, Ψύρρα Μιαούλη 19 Γαλάτσι Cafepolis Πασσωβ 11 & Ριζου Νερουλου 37 Γκάζι – Βοτανικός – Μεταξουργίο Soirre de Votanique Καστοριάς 37, Shamone Κωνσταντινουπόλεως 46, A liar man Σωφρονίου 2, Bios Πειραιώς 84, Hoxton Βουτάδων 42, Koo Koo Ιάκχου 17, Schweinchen Dick Ιάκχου 9-11, Tramp Βουτάδων 36 & Τριπτολέμου, Κ44 - ΤΩΡΑ Κωνσταντινουπόλεως 44, @Rouf Κωνσταντινουπόλεως 10 & Ανδρονίκου 18, Almodobar Κωνσταντινουπόλεως 60, Ginger Τριπτολέμου 46 & Περσεφόνης, Intrepid Fox Τριπτολέμου 30, Mish mash Βουτάδων 50, Tapas Bar Τριπτολέμου 44 & Περσεφόνης, Βουτάδων 48 Βουτάδων 48, Δυάρι Μεγάλου Αλεξάνδρου 124 και Αρτεμισίου, NIXON Αγησιλάου 61Β, Lost & Found Κεραμεικού 53, «π» Ευπατριδών 7
Χαλάνδρι Blue Μεσολογγίου 8, bside cafe Ιφικράτους3, El Rey Alobar Θουκυδίδου 7, Le petit Fleur Πλατεία Ελευθερωτών 2, Mosaic Ρωμανού Μελωδού 7, Think(+) Ανδρέα Γκίνη & Ασπ. Κανατσούλη 2, Ερατεινός Αγ.Παρασκευής 17, Κόκκινη σβούρα Αγ. Γεωργίου 17, Σπόρος Κατσουλιέρη 4, USED Γρ. Γυφτοπούλου 6 Μόδα Kulte Μητροπόλεως 40, Ορφανιδης Κολοκοτρώνη 27 και Θησεως, New Cult Extreme Μεταξά 9, PHAT SOLES Α. Μεταξά 27-29 Εμπορικό κεντρο EuroCenter, Ministry Of Concrete Κωνσταντινουπόλεως 42, Kifisia 21 Λεωφωρος κηφισίας 265, New Cult Extreme Λ. Βουλιαγμένης 22, Faint Ηφαίστου 10, Stratigos Ηφαίστου 1-3, Danny Shop Ψυχάρη 1 Ποδήλατα Tsirikos Bikes Περικλέους 2 & Λεωφ. Κηφισίας 212, Color Skates Πρωτογένους 5, VCA – Vicious Cycles Athens Urban Bike Shop Μελάνθου 8 Συναυλιακοί Χώροι Gagarin Λιοσίων 203-205, After dark Διδότου 31 & Ιπποκράτους, Half note Τριβωνιανού 17 Επίσης Stigma lab Ανδρέα Μεταξά 4, Ιδρυμα εικαστικών τεχνών & Μουσικής Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν, Orange Grove Λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου 5-7, 10674, Hair Voulalas Ιαλέμου 35 & Θύσσου, Ταινιοθήκη Ελλάδος Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, Found.ation Ευρυσθέως 2 & Πειραιώς 123, CM Τattoo Λασκαρίδου 100, Αίθουσα Τέχνης «Αστρολάβος» Ξανθίππου 11, Δεξαμενή, Alba Graduate Bussines School Ξενίας 6-8, Αθήνα, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς Αχαρνών 417, Terra Petra Θέατρο Πέτρας, Colab Πετράκη 28, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Πειραιώς 206, (ύψος Χαμοστέρνας), RABBITHOLE Γερμανικού 20, Ash In Art Hρακλέους 10 & Λαχούρη 1
Πετράλωνα – Θησείο Επαρχία Αλουστίνες Ηρακλειδών 5, Βραζιλιάνα Αρκάδων 4, Θεσσαλονίκη, Cantina Tropican [Εγνατία 31, Στοά Σταύλος Ηρακλειδών 10 Αγοράς Κολόμβου], καφέ Αμάν [Φλογιτών 2, Νεάπολη], Spoon [Λεωφόρος Στρατού 8], Armadillo [Αγ. Σοφίας Α. Πατήσια 3], Urban [Ζεύξιδος 7], Μπορντ-ε-λό [Εγνατία 45], Strange fruit Πατησίων 354, Τάρ Λ. Ηρακλείου 34, DEVICE ONE [Παύλου Μελά 38], INTERVISTA [Τσιμισκή Πευκάκια, EGALITE Γ. Αβέρωφ 36 (σταθμός ηλεκτρικού 71], MicroXtreme [Αιμιλιανού Γρεβενών 5, πλατεία Πευκάκια) Ναβαρίνου], ΑΖΑ cinema club [Σβώλου 6] Ικαρία, Rififi Λιμάνι Ευδήλου Ικαρίας, Ιωάννινα, Θυμωμένο Πορτραίτο Περιστέρι – Πετρούπολη – Κολωνός – Αγ. Ανάργυροι Καπποδιστρίου 20, Κάρυστος, Καφέ Αερικό Παραλία Συνεργατικό Καφενείο Μοναστηρίου 140, Ακ. Καρύστου, Καβάλα, Η Αλίκη έχει λάθος αγόρι Πλατεία Πλάτωνος, Igodo Μεγάλου Αλεξάνδρου 75, Μπουρνάζι, Δημητρίου Καραολή 36, Κέρκυρα, Άρωμα Θεσσαλονίκης INTRO COFFEE BAR Κ. Βάρναλη 30 & Μεγ. Αλεξάνδρου, Αγίου Βασιλείου 13, Κυθήρα, Καφέ Αστικόν Ποταμός Kika Αιμιλίου Βεάκη 35, ΜΙΚΡΟ CAFE Αιμιλίου Βεάκη Κυθήρων, Λιβαδειά, Art Cafe Αστραδενή Έρκυνας 5, 36, Shelter Τίρυνθος 8, Woltz 25ης Μαρτίου 75, Πλ. Πάρος, Planet Mushroom Κεντρική αγορά Νάουσας, Πετρούπολης, ΚΑΚΟΦΩΝΙΞ Κολοκοτρώνη 22 Χαλκίδα, Azul Café Αγ. Νικολάου (Μπούρτζι), Χίος, ΟΖ Cocktail bar Στοά Φραγκάκη
σαμιζντάτ= ο παράνομος και αυτοσχέδιος Τύπος σε περιόδους ύφεσης και παρακμής
Compass(ion) at uncharted waters Τα νερά που κινούμαστε είναι αχαρτογράφητα. Πόσο άραγε μας ικανοποιούσαν όσο ήταν «χαρτογραφημένα»; Η πορεία μας άρεσε; Έχουμε αναλωθεί τόσο στο παρελθόν που θυσιάζουμε το μέλλον. Γι’ αυτό στα αχαρτογράφητα νερά που πλέουμε τώρα χρειαζόμαστε άμεσα μια πυξίδα, έναν μαγνητικό βορρά που θα αποτελέσει μια σταθερά. «Μερικές φορές συνδέουμε λαθεμένα τη συμπόνια με ένα αίσθημα λύπησης. Θα πρέπει να αναλύσουμε σε βάθος τη φύση της πραγματικής συμπόνιας. Αισθανόμαστε κοντά με τους φίλους μας αλλά αυτό δεν είναι αυθεντική συμπόνια. Είναι ένα αίσθημα μερικό ενώ η αληθινή συμπόνια είναι οικουμενική. Η αληθινή συμπόνια δεν πηγάζει από την ευχαρίστηση του να νοιώθεις κοντά με κάποιον άλλο αλλά από την πεποίθηση ότι οι άλλοι είναι σαν και εμένα και θέλουν να είναι χαρούμενοι αντί να υποφέρουν. Πηγάζει από τη δέσμευση να τους βοηθάς να ξεπεράσουν όσα τους κάνουν να υποφέρουν. Πρέπει
να συνειδητοποιήσω ότι όντως μπορώ να τους βοηθήσω να υποφέρουν λιγότερο. Αυτή είναι η πραγματική συμπόνια. Αυτή η συμπεριφορά δεν περιορίζεται στον κύκλο των φίλων και συγγενών. Πρέπει να επεκτείνεται και στους εχθρούς μας επίσης. Η αληθινή συμπόνια δεν κάνει διακρίσεις. Φέρει μαζί της ένα αίσθημα ευθύνης για το καλό και την ευτυχία των άλλων. Η αληθινή συμπόνια έχει σαν αποτέλεσμα τη χαλάρωση των εσωτερικών εντάσεων μας, και κατ’ επέκταση τη γαλήνη και την ηρεμία. Αποδεικνύεται πολύ χρήσιμη στην καθημερινή ζωή όταν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις οι οποίες απαιτούν αυτοπεποίθηση. Ο φιλεύσπλαχνος άνθρωπος δημιουργεί μια ζεστή ατμόσφαιρα αποδοχής και κατανόησης γύρω του. Η συμπόνια συμβάλει στην αρμονία των ανθρώπινων σχέσεων. Ο θυμός και το μίσος είναι τα κύρια εμπόδια της συμπόνιας.
Αυτά τα δυνατά συναισθήματα έχουν την ικανότητα να υπερνικήσουν το μυαλό. Όμως μπορούμε να τα χαλιναγωγήσουμε. Αν δεν τα ελέγξουμε θα μας ταλαιπωρούν συνεχώς αποτρέποντάς μας να κατακτήσουμε τη μακαριότητα ενός νου που αγαπάει.
Είναι καλό να αναρωτηθούμε αν ο θυμός έχει κάποια αξία. Μερικές φορές όταν αντιμετωπίζουμε μια δύσκολη κατάσταση ο θυμός μοιάζει να φέρνει μια έξτρα ενέργεια, αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα. Αυτή η ενέργεια όμως είναι τυφλή γιατί ο θυμός θολώνει τη λογική. Γι αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την ενέργεια που παράγεται από τον θυμό. Μπορεί να προκαλέσει μια ιδιαίτερα καταστρεπτική και ατυχή συμπεριφορά. Φτάνοντας στα άκρα μπορεί να σε τρελάνει ώστε να βλάψεις ακόμα και τον ίδιο σου τον εαυτό. Μπορούμε να αναπτύξουμε μια τέτοια εξίσου δυνατή ενέργεια αλλά πολύ καλύτερα κοντρολαρισμένη από τον θυμό για να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις. Αυτή η ελεγχόμενη ενέργεια έρχεται από μια ευσπλαχνική συμπεριφορά συνδυασμένη με υπομονή. Αυτά είναι αποτελεσματικά αντίδοτα στον θυμό.
Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι υποτιμούν αυτές τις αξίες συνδέοντας τες με αδυναμία. Αντιθέτως πιστεύω ότι είναι πραγματικά σημάδια εσωτερικής δύναμης. Η συμπόνια είναι από τη φύση της ευγενική, ειρηνική και ιπποτική. Οι άνθρωποι που χάνουν εύκολα την ψυχραιμία τους είναι ασταθείς και ανασφαλείς. Ένα ξέσπασμα είναι κατά τη γνώμη μου σημάδι αδυναμίας. Όταν αντιμετωπίζεις ένα πρόβλημα, προσπά-
θησε να παραμείνεις ταπεινός, κρατώντας μια ειλικρινή στάση σκεπτόμενος παράλληλα την κατάλληλη λύση. Αναμφισβήτητα κάποιοι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν αυτή σου την συμπεριφορά. Αν η ηρεμία σου ενθαρρύνει άδικη επιθετικότητα, να δείξεις σθεναρότητα αλλά με συμπόνια. Αν αναγκαστείς να απαντήσεις με σοβαρά αντίμετρα κάντο χωρίς κακές προθέσεις ή εκδικητικότητα. Πρέπει να καταλάβεις ότι ακόμα και αν οι αντίπαλοί σου θέλουν να σου κάνουν κακό, στο τέλος η καταστρεπτική τους δύναμη θα στραφεί εναντίoν τους. Για να συγκρατήσεις την εσωτερική σου παρόρμηση να αντεπιτεθείς, θυμήσου την επιθυμία σου να εξασκείς τη συμπόνια και την ευθύνη σου να βοηθήσεις τους άλλους να αποφύγουν τις οδυνηρές συνέπειες των ίδιων τους των πράξεων. Μέτρα που έχεις επιλέξει σε κατάσταση ηρεμίας θα είναι πιο αποτελεσματικά ενώ η αντεκδίκηση που βασίζεται στον τυφλό θυμό σπάνια πετυχαίνει το στόχο της.» Δαλάι Λάμα Ο μαγνητικός βοράς είναι μια σταθερά. Και όλες οι σταθερές είναι σταθερές γιατί είναι απλές. Σαν τα παραπάνω λόγια του Δαλάι Λάμα που μοιάζουν ίσως κοινότυπα σε εμάς τους κυνικούς δυτικούς. Ίσως η μεγαλύτερη ήττα μας είναι όχι η ματαιοδοξία μας αλλά ο κυνισμός μας. Η συμπόνια είναι η πυξίδα που έχω να προτείνω στα αχαρτογράφητα νερά. Αν είναι να μοιραστούμε σε δύο στρατόπεδα ας είναι εκείνα του μίσους και της συμπόνιας.
Του Βασίλη Καραγιάννη
Μιλώντας με έναν τραπεζίτη ο κύριος Κ ανέπτυξε μιά παραδοξη θεωρία: «αφού οι οικονομικοί πόροι δεν χρησιμοποιούνται πια παρά μόνο για μη οικονομικούς σκοπούς, γιατί να μη θεσμοποιηθεί μιά φαντασιακή σφαίρα όπου άνθρωποι σαν κι εσάς θα διαχειρίζονται όλα τα άυλα αγαθά κι αυτά με τη σειρά τους θα προσμετρώνται επίσημα στο παγκόσμιο ΑΕΠ;» Ο τραπεζίτης που είχε εισηγηθεί πρόσφατα τον διαχωρισμό πραγματικών και τοξικών κεφαλαίων σε καλή και κακή τράπεζα, δεν θέλησε να απαντήσει γιατί γνώριζε ότι το πρόβλημα είχε σχέση με την άσκηση ελέγχου. Ο κύριος Κ συνέχισε. «Αφού οι πλούσιοι σήμερα είναι πολύ πλούσιοι, γιατί να μην επενδύσουν το μεγαλύτερο ποσοστό των χρημάτων τους στην πραγματική οικονομία και να τους δωθεί η ευκαιρία να πάρουν ανάλογες μετοχές στην φαντασιακή οικονομία, όπου θα υπάρχει πλήρης ελευθερία να κάνουν παιχνίδι»; Ο τραπεζίτης δεν ήταν αναρχικός και δεν είχε διαβάσει καν Πεσόα, παρ όλα αυτά μόλις είχε εγκρίνει ένα επικοινωνιακό πρόγραμμα για την υποτιθέμενη ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας, όπου νέοι άνθρωποι θα κατέθεταν τις ιδέες τους για να πάρουν μια φανταστική [ανύπαρκτη] αμοιβή. Ο κύριος Κ μιλούσε με τα επιχειρήματα του τραπεζίτη, παρ όλα αυτά το πρόβλημα δεν ήταν επικοινωνιακό, αλλά αφορούσε το χρήμα που είχε επινοηθεί αλλά δεν είχε θεσμοποιηθεί. «Γνωρίζω πως τους τραπεζίτες δεν τους διακρίνει ούτε σκέψη, ούτε στοχασμός, ούτε τήρηση των αναλογιών, ούτε καν άποψη» έκλεισε τη συζήτηση ο κύριος Κ. «Στην πραγματικότητα είστε μοναχοί του ΖΕΝ και το ΖΕΝ διδάσκει ότι όταν ΕΙΝΑΙ ένα αντικείμενο εκεί εγείρεται η σκέψη, μπορεί λοιπόν η σκέψη να εξετάσει τη σκέψη;» Οπως η λάμα του σπαθιού δεν μπορεί να κόψει τον εαυτό της, όπως η άκρη του δακτύλου δεν μπορεί να αγγίξει τον εαυτό της, έτσι μια σκέψη δεν μπορεί να δει τον εαυτό της, άρα αυτά που σας λέω τώρα θα γίνουν από μόνα τους…
Πηγές: Εντγκαρ Μορέν, Αλέν Τουρέν, Φ.Πεσόα, Τιλόπα, Σιξασαμουκκαγια, Μ.Μπρεχτ.
FREE
Can’t get
MORE Το Office 365 Ακαδημαϊκή έκδοση είναι μια συνδρομή τεσσάρων ετών η οποία απευθύνεται σε εγγεγραμμένους φοιτητές και σπουδαστές κανονικής ή μερικής φοίτησης, στο διδακτικό και το διοικητικό προσωπικό πιστοποιημένων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Με το Office 365 Ακαδημαϊκή έκδοση, μπορείτε να εγκαταστήσετε το Office σε δύο PC ή Mac και δύο smartphone ή tablet, για να έχετε πάντα στη διάθεσή σας τις πιο πρόσφατες εκδόσεις των εφαρμογών Word, Excel, PowerPoint, Outlook, OneNote, Publisher και Access για τον υπολογιστή σας Mac ή PC. Τώρα μπορείτε να επεξεργαστείτε τα έγγραφά σας χρησιμοποιώντας πληκτρολόγιο, γραφίδα ή οθόνη αφής.
Επικοινωνία με όλο τον κόσμο σαN να είσαι σπίτι σου!
Κάντε κλήσεις προς τηλέφωνα σε περισσότερες από 40 χώρες με 60 δωρεάν λεπτά διεθνών κλήσεων στο Skype ανά μήνα. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε τα λεπτά διεθνών κλήσεων Skype, για να καλείτε τους φίλους και την οικογένειά σας είτε διαθέτουν λογαριασμό Skype ή όχι, στο κινητό ή το σταθερό τηλέφωνό τους. Χρησιμοποιήστε τα λεπτά διεθνών κλήσεων Skype από οποιαδήποτε συσκευή στην οποία υπάρχει εγκατεστημένο το Skype, είτε πρόκειται για το κινητό σας τηλέφωνο, το tablet, την τηλεόρασή σας ή κάποια άλλη συσκευή.
Αποθηκευτικός Χώρος σα να έχεις τον εξωτερικό σου σκληρό μαζί! Όλοι οι χρήστες του SkyDrive λαμβάνουν δωρεάν 7 GB χώρου αποθήκευσης στο SkyDrive. Με κάθε ενεργή συνδρομή στο Office 365
than that
Ακαδημαϊκή Έκδοση λαμβάνετε επιπλέον 20 GB χώρου αποθήκευσης στο SkyDrive, έχοντας συνολικά 27 GB χώρου αποθήκευσης. Χρησιμοποιήστε τα επιπλέον 20 GB χώρου αποθήκευσης online για έγγραφα, φωτογραφίες και βίντεο, ώστε να μπορείτε να τα επεξεργάζεστε και να τα μοιράζεστε από σχεδόν όπου κι αν βρίσκεστε.
Εφαρμογές Office σε όποια συσκευή θες! Το Office κατ' απαίτηση σας επιτρέπει να χρησιμοποιείτε τις εφαρμογές του Office σε υπολογιστές που δεν έχουν εγκατεστημένο το Office. Για παράδειγμα, σε έναν υπολογιστή στη βιβλιοθήκη, σε ένα επιχειρηματικό κέντρο ή σε κάποιον υπολογιστή που δανειστήκατε από ένα φίλο. Επιπλέον, έχετε τη δυνατότητα πρόσβασης, επεξεργασίας και προβολής των εγγράφων του Office σε iPhone ή Windows Phone.
Μετά την αγορά του Office 365 Ακαδημαϊκή έκδοση από κάποιον συνεργαζόμενο αντιπρόσωπο, θα πρέπει να συνδεθείτε στο Internet για να επαληθεύσετε την καταλληλότητά σας, προκειμένου να ενεργοποιήσετε το Office. Για να εκτελέσετε με επιτυχία το Office σε υπολογιστή PC ή Mac, θα χρειαστείτε Windows 7, Windows 8 ή Mac OS X 10.6 ή μεταγενέστερες εκδόσεις. Το Office Mobile υποστηρίζει συσκευές Windows Phone με λειτουργικό σύστημα Windows Phone OS 7.5 ή μεταγενέστερες εκδόσεις
Angostura Global Cocktail Challenge Η ελληνική σχολή του bartending είναι εδώ! Ο διαγωνισμός Angostura Global Cocktail Challenge, που έχει γίνει θεσμός, βάζει νέα standards στην αγορά και εξελίσσει την τέχνη του bartending, δημιουργώντας ένα περιβάλλον συναγωνισμού και ευγενούς άμιλλας μεταξύ των πιο εμπνευσμένων bartenders! Κάτι σαν haute-couture των cocktail - όπου οι δημιουργοί φτάνουν σε νέα άκρα, προτείνοντας ευφάνταστους συνδυασμούς υλικών και γεύσεων! Στο φετινό διαγωνισμό, μας δώθηκε η ευκαιρία να δοκιμάσουμε cocktails που δύσκολα θα παρήγγειλε κανείς στην έξοδό του σε ένα bar, μιας και η παρασκευή τους είναι αφενός περίτεχνη και χρονοβόρα, αφαιτέρου υψηλή σε κόστος. Ωστόσο η επίδειξη νέων τάσεων και ιδεών, ανοίγει τον δρόμο για δημιουργία μιας «ελληνικής σχολής του bartending». Η εποχή που ο πελάτης θα επισκεπτόταν ένα bar για μερικά whiskey-cola (gin-tonic για τους πιο ψαγμένους...) έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Στις μέρες μας, τα bars συναγωνίζονται πλέον στη παρουσίαση νέων ιδεών, συνταγών με λεπτές ισορροπίες, όπου ο τρόπος παρασκευής, η παρουσίαση αλλά και η γευστική τους απόδοση έχουν στόχο να εκπλήξουν. Ομολογουμένως αυτή η εξέλιξη δίνει ένα έξτρα κίνητρο για τις εξόδους μας, ενώ παράλληλα δημιουργεί διαφορετικού τύπου επιλογές, καθώς ο καταναλωτής πλέον μπορεί να αναγνωρίσει ποιοτικά προϊόντα και να γνωρίζει τι πίνει. Πως όμως από το απλό vodka-πορτοκάλι φτάσαμε ως εδώ; Η αναζήτηση των επαγγελματιών του χώρου ώστε να προσφέρουν κάτι διαφορετικό αλλά και οι εταιρίες ποτών που στήριξαν τέτοιες ανησυχίες, προωθώντας το επάγγελμα και μέσα από διαγωνισμούς, ήταν μάλλον καταλύτες αυτής της εξέλιξης. Η προετοιμασία για έναν τέτοιο διαγωνισμό είναι συνεχής και επίπονη, εμείς μιλήσαμε με τους διακριθέντες ώστε να μάθουμε τι χρειάζεται για λάβει μέρος κανείς, καθώς και να δούμε τις σκέψεις τους γύρω από ένα …ποτήρι! www.apolafste.ypefthina.eneap.gr
Παναγιώτης Γιοβάνης Νικητής Who is Who? Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στο Bar Venezia, στην Λαμία. Ασχολούμαι από το 1997 με το χώρο. Έχω ξεκινήσει από σερβιτόρος μετά μπουφέ και τέλος τα τελευταία 6 χρόνια ασχολούμαι με το χώρο του bartending και τα cocktails. Αγαπημένο cocktail είναι το Daiquiri με Angostura Bitters γιατί μου θυμίζει το καλοκαίρι. Έμπνευση μου ήταν οι πειρατές της Καραϊβικής και απλά ήθελα να φτιάξω cocktail που θα τους άρεσε. Βιβλίο που προτείνω είναι το “Handcrafted” του κ. Θάνου Προυνάρους. Μέλλον Πιστεύω πως ζούμε στην χρυσή εποχή του cocktail και εξελισσόμαστε μαζί του. Οπότε κι εγώ προσπαθώ να γίνομαι καλύτερος μέρα με τη μέρα και να φτιάχνω γευστικά ποτά που θα ικανοποιήσουν τους πελάτες μου.
Ο διαγωνισμός Angostura global Cocktail Challenge λαμβάνει χώρα για 4η συνεχόμενη χρονιά με τη συμμετοχή 40 bartenders από όλη την Ελλάδα. O νικητής θα βρεθεί στην Σουηδία για να διεκδικήσει μία θέση ως φιναλίστ του μεγάλου παγκόσμιου τελικού στο Trinidad & Tobago για τον τίτλο του Brand Ambassador και το έπαθλο των 10.000$!
Στέλιος Μαγουλας Who is Who?Στο χώρο είμαι 12 χρόνια και τώρα εργάζομαι στο Χαλανδρι στο 9BHTA Home Bar ως Head Bartender. Για τον διαγωνισμό δεν έκανα ιδιαίτερη προετοιμασία, απλά διαβάζω, ενημερώνομαι και προετοιμάζομαι γενικότερα πολλά χρόνια! Αγαπημένο cocktail είναι το MAI TAI με μια γενναία δόση Angostura 5 ετών. Έμπνευση μου ήταν ο μέσος ελληνικός ουρανίσκος και οι αναμνήσεις που σου προκαλεί μία γεύση! Βιβλίο Εγώ έχω αδυναμία στα tiki cocktails και στα βιβλία του Jeff Berry! Μέλλον Στο μέλλον ο διαγωνισμός Angostura Global Cocktail Challenge θα μας εκπλήξει! Είμαστε ακόμα στην αρχή μιας μεγάλης ελληνικής παράδοσης πάνω στα cocktail...
Αλέξανδρος Σουρμπάτης Who is Who? Εργάζομαι στο Local στην Θεσσαλονίκη ενώ έχω εργαστεί στο Shepheard bar, βραβευμένο ως καλύτερο μπαρ στην Γερμανία ! Επίσης εργάστηκα στην Βασιλική Ακαδημία των Τεχνών στο πλαίσιο ενός pop up restaurant δίπλα σε σεφ βραβευμένους με αστέρια michelin. Αγαπημένο cocktail είναι το “Last Word”, για την ισορροπημένη οξύτητά του και την ιδιότητά του ως ο καλύτερος καθαριστής γευστικής παλέτας. Έμπνευση μου ήταν η ιδέα δημιουργίας ενός cocktail ως συνοδεία φαγητού. Ήθελα λοιπόν συνοδεύσω γευστικά ένα rib eye χωρίς να το υπερκαλύψω. Βιβλίο Το “Handcrafted” του Θάνου Προυνάρους. Μέλλον Το μέλλον του διαγωνισμού και του κοκτέιλ διαφαίνεται λαμπρό. Οι εμπνεύσεις και παρουσίες των διαγωνιζομένων ήταν πολύ πρωτότυπες. Το bartending δεν είναι πια σε βρεφική ηλικία κι αυτό φαίνεται από τις διακρίσεις διαγωνιζομένων παγκοσμίως. Όσοι περισσότεροι επαγγελματίες του χώρου ασχολούνται με τον διαγωνισμό, τόσο περισσότερο το επίπεδο ανεβαίνει. Καλό θα ήταν λοιπόν να μην σνομπάρεται καμία προσπάθεια εταιριών ποτών και οι εμπλεκόμενοι να το βλέπουν σαν ευκαιρία για διάκριση.
Μανος Λυκιαρδοπουλος Who is Who? Τα τελευταία χρόνια εργάζομαι στο Monas Bar στο Χαλάνδρι ενώ έχω περάσει από τα Alley bar, Details Cafe bar, Portes Restaurant, κ.α. Στον χώρο εργάζομαι 13 χρόνια έχοντας υπάρξει και μάγειρας σε κουζίνες εστιατορίων. Αγαπημένο cocktail είναι ένα καλοφτιαγμένο Rum Rum Fashioned ή ένα Sazerac γιατί μου αρέσουν τα βάρια ποτά με χαρακτήρα, έντονα αρώματα και ο συνδυασμός τους με τα αρωματικά Angostura Bitters. Έμπνευση Η έμπνευση μου για το cocktail ήρθε από την αγάπη μου για τα αποστάγματα, τις γεύσεις και τα αρώματα έτσι ήθελα να δημιουργήσω κάτι εύγεστο που να αρέσει στον κόσμο. Βιβλίο “A Spirited History of a Classic Cure All” by Brad Thomas Parson Το μέλλον Ο Διαγωνισμός Angostura Global Cocktail Challenge θα πηγαίνει συνεχώς καλύτερα αναδεικνύοντας συνεχώς νέα ταλέντα, ενώ το κοκτέιλ γενικότερα πιστεύω ότι έχει πολύ μέλλον και έχουμε να δούμε πολλά νέα πράγματα, καταστάσεις και εμπνεύσεις με αναπάντεχα υλικά σε συνδυασμό με τα αποστάγματα και νέες τεχνικές.
! #symvainei_twra νω πά ρα πα Όσο γράφτονταν οι νισμό γω δια τον γραμμές σχετικά με ηνή σκ ή νικ λη ελ και την νεοσύστατη βάΓιο της γιώ να του bartending, ο Πα ού νικ λη ελ του νης, φετινός νικητής ώτη θέση τελικού, κέρδισε την πρ γωνισμό στην δια στον πανευρωπαϊκό τις βαλίτσες ζει Στοκχόλμη και ετοιμά ! Παναγιώτη go ba του για Trinidad & To ρή πορεία μπ λα συγχαρητήρια για την ι! νο σου! Είμαστε περήφα
Κωνσταντίνος Μούχαλος Who is Who? Είμαι στον χώρο από το 1999 (Παλιά Βουλή, Alba, Taj Majal κ.α), και από το 2011 βρίσκομαι στο Dante’s bar στο Κορωπί ως συνιδιοκτήτης. Αγαπημένο cocktail Αγαπημένο cocktail αυτήν την περίοδο είναι το Grog το οποίο φτιάχνω με Angostura bitters, Kozel dark beer και ρούμι Angostura 5 ετών. Έμπνευση Η έμπνευση μου προήλθε από τον πειρατή Calicko Jack του οποίου η ιστορία με κέρδισε και έτσι ονόμασα το ένα από τα cocktails με το οποίο διαγωνίστηκα. Βιβλίο “The Craft of the Cocktail” του Dale DeGroff. Μέλλον Είναι η 2η συμμέτοχη μου στον διαγωνισμό Angostura Global Cocktail Challenge και βλέπω πως βελτιώνεται με την πάροδο αρκετά. Όσο πάει γίνεται ένας θεσμός με όλο και περισσότερες συμμέτοχες. Τα cocktails όπως και τα ποτά βρίσκονται σε άνθιση τα τελευταία χρόνια. Αναφέρομαι στο πιο προσεκτικό σερβίρισμα αυτών και γενικά στο κομμάτι του bartending. Αν το παρομοίαζα με κάποια περίοδο, τότε θα έλεγα πως βρισκόμαστε στην Aναγέννηση!
Future Library Unconference 2013 400 δημιουργικοί άνθρωποι από όλο τον κόσμο συναντιόνται για ένα πρωτοποριακό κοινωνικό project! Με αφορμή την έναρξη λειτουργίας των πρωτοποριακών χώρων δημιουργικότητας Media Lab σε εννέα τοπικές βιβλιοθήκες, το Future Library διοργανώνει το Unconference 2013, που ουσιαστικά είναι ένας Μαραθώνιος Δημιουργικότητας, με ειδικά σχεδιασμένες δράσεις από το κοινό, που θα εκπέμπουν καινοτομία, παιχνίδι και διάδραση. Τι είναι όμως τα Media Lab;
Future Library / Το μέλλον είναι εδώ Πως θα σου φαινόταν αν στην γειτονιά σου είχες έναν interactive χώρο όπου θα μπορούσες να δημιουργήσεις, να διαβάσεις, να μοιραστείς, να επικοινωνήσεις; Το Future Library είναι αυτό ακριβώς! Όλα ξεκίνησαν πριν από δύο χρόνια, όπου το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος συνέβαλε στο όραμα του Γιάννη Τροχόπουλου, διευθυντή της τοπικής βιβλιοθήκης της Βέροιας, για έναν χώρο πολιτισμού και μάθησης που να αποτελεί σημείο αναφοράς της τοπικής κοινωνίας ενώ ταυτόχρονα να είναι ένα ζωντανό κομμάτι της. Σκοπός τους ήταν να ενισχυθεί στη συνείδηση του κόσμου η σπουδαιότητα των βιβλιοθηκών ως κέντρων μάθησης, χώρων δημιουργικότητας και διάδρασης. Έτσι, το 2011 γεννήθηκε στη Βέροια το Future Library, το οποίο έχοντας αποκλειστικό δωρητή του το Ίδρυμα, γρήγορα αναδείχθηκε σε ζωντανό οργανισμό που αγκαλιάζει διαρκώς νέες πόλεις, εξοικειώνει τους κατοίκους τους με τις βιβλιοθήκες τους και φιλοδοξεί να συνδεθεί με την Εθνική Βιβλιοθήκη στις νέες της εγκαταστάσεις, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Media Lab Για να παραμείνει ζωντανή και ενεργή η παρουσία της κάθε βιβλιοθήκης στην τοπική κοινωνία πρέπει να δίνει «κάτι» πίσω σε αυτήν. Να καλύπτει τις σύγχρονες ανάγκες των πολιτών, και όχι απλά να αποτελεί έναν απαρχαιωμένο φορέα μακριά από καινοτομίες που να τον καθιστούν πρακτικό και χρήσιμο. Στο πλαίσιο αυτό δημιουργούνται τα Media Lab. Τα Media Lab έρχονται να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως «έχεις σκεφτεί τη Δημόσια Βιβλιοθήκη του μέλλοντος;» ή «Τι θα ήθελες να κάνεις μέσα σε μια σύγχρονη Βιβλιοθήκη;». Έτσι ανακαλύπτουν ποιος είναι ο ρόλος της Βιβλιοθήκης σήμερα και ποιες ανάγκες της τοπικής κοινωνίας καλείται να καλύψει. Το Future Library με σύνθημα Δημιουργώ, μαθαίνω, παίζω, χαλαρώνω, μοιράζομαι διαμορφώνει νέους ελκυστικούς και άνετους χώρους δημιουργικότητας μέσα στο 2013 σε συνεργασία με εννέα Δημόσιες/Δημοτικές Βιβλιοθήκες της χώρας, με την αποκλειστική χρηματοδότηση του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» και την υποστήριξη της Google στη σχεδίαση των χώρων και την εκπαίδευση των βιβλιοθηκονόμων.
Future Library in numbers Δημιουργήθηκε το 2011 Διοργάνωσε 5.800 εκδηλώσεις σε 100 πόλεις της χώρας με 115.000 συμμετέχοντες συνολικά (παιδιά, εφήβους και ενήλικες) Έχει δωρίσει 36.160 βιβλία σε 117 Βιβλιοθήκες
Τo project μεταλλάσει τις τοπικές βιβλιοθήκες στην σύγχρονή μορφή τους όπου πλέον είναι κάτι πολύ περισσότερο. Πλέον είναι συνεργατικοί χώροι συναντήσεων, ανάγνωσης, χαλάρωσης, πλοήγησης στο διαδίκτυο ενώ διαθέτουν μέχρι και studios, όπου μπορεί κανείς να κάνει ηχογράφηση, να επεξεργαστεί και να δημιουργήσει το δικό του βίντεο! Με αυτόν τον τρόπο, οι τοπικές βιβλιοθήκες εισάγουν την γνώση και την δημιουργία στο σύγχρονο multimedia πλαίσιο ενώ ταυτόχρονα γίνονται πιο ελκυστικές στους νέους δημιουργώντας νέα σημεία συνάντησης και επικοινωνίας. Ο Μαραθώνιος Δημιουργικότητας θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα στους εννέα σταθμούς, στις 6 & 7 Δεκεμβρίου και θα κορυφωθεί στο δεύτερο Future Library Unconference 2013, στις 9 & 10 Δεκεμβρίου στο Μουσείο Μπενάκη, με καλεσμένους πάνω από τετρακόσιους δημιουργικούς ανθρώπους από την παγκόσμια κοινότητα, που βρίσκονται στην πρωτοπορία των εξελίξεων. Το πρόγραμμα θα ανακοινώνεται σταδιακά και θα κρύβει πολλές εκπλήξεις. Για να μάθετε περισσότερα επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://2013.futurelibrary.gr/medialab/
Ποστάροντας με στυλ H Peroni Nastro Azzurro αποτελεί την μετουσίωση του Ιταλικού στυλ. Αυτό το καταλαβαίνει κανείς εύκολα ρίχνοντας μια ματιά στη σελίδα της στο Facebook, Peroni Greece. Ξεφεύγοντας από την καθιερωμένη αντίληψη για την μπύρα, ένας γοητευτικός κόσμος γεμάτος design, μόδα, υψηλή γαστρονομία, ταξίδι κοσμεί τη σελίδα της Peroni Nastro Azzurro στο Facebook.
Alex Κάβδας
O πρώτος ήταν ο Ελληνοϊταλός Alex Κάβδας. Πολυπράγμων, συχνάζει στα πιο αυθεντικά μέρη, και ξετρυπώνει τα πιο απίθανα parties. Δεν είναι άλλωστε τυχαία ο content editor του Athens Daily Secret. “Οι δύο απόλυτοι σταρ της ιταλικής κινηματογραφικής βιομηχανίας συμπρωταγωνιστούν! Ένα κινηματογραφικό ζευγάρι που μένει αξέχαστο, η Sofia Loren και ο Marcello Mastroianni, αφηγούνται μικρές ιστορίες ιταλικού έρωτα και ταξιδεύουν τη χώρα, σκιαγραφώντας ιταλικά κλισέ υπό την καθοδήγηση του νεορεαλιστή Vittorio De Sica. “Χθες, Σήμερα και Αύριο” (1963)...”
www.apolafste.ypefthina.eneap.gr
Μαργαρίτα Γουργουρίνη Την επόμενη εβδομάδα η founder του wearthistoday. com Μαργαρίτα Γουργουρίνη ήταν η κατάλληλη για να μας ταξιδέψει στο μαγικό κόσμο της ιταλικής μόδας. Η Μαργαρίτα έχει σπουδάσει ιστορία της μόδας και κοστούμια θεάτρου στη Φλωρεντία. “Εάν νομίζετε ότι το “made in Italy” ξεκίνησε από την Ρώμη ή το Μιλάνο, κάνετε λάθος. Οι πρώτες σελίδες της Ιταλικής Μόδας γράφτηκαν το 1954 στη Φλωρεντία, στη διάσημη “Sala Bianca” του Palazzo Pitti όπου ένας ευφυής κύριος με το όνομα Giovanni Battista Giorgini καταφέρνει να κλείσει την πολυτελή αυτή αίθουσα για να παρουσιάσει σε Αμερικανούς buyers δημιουργίες Ιταλών σχεδιαστών όπως οι Sorelle Fontana και ο Emilio Pucci. Εκεί, για πρώτη φορά η Ιταλία μπαίνει και επισήμως στο χάρτη της μόδας αντιμετωπίζοντας κατά μέτωπο την ήδη εδραιωμένη Γαλλία. Σήμερα η υπέροχη παράδοση του Pitti συνεχίζει, αφού το Pitti Uomo είναι ένας πλέον διεθνής πόλος έλξης κάθε σεζόν για την ανδρική ένδυση, γεμίζοντας συγχρόνως την πόλη με εκθέσεις, συναυλίες, πάρτι και πολλούς, μα πάρα πολλούς, απίστευτα καλοντυμένους κυρίους. Η Φλωρεντία είναι μια πόλη που δεν σε απογοητεύει ποτέ!»
Το ταξίδι της Peroni Nastro Αzzurro ξεκινά από ένα τοπικό ζυθοποιείο της αιώνιας πόλης, της Ρώμης. Η συνταγή της παραμένει ένα μυστικό καλά κρυμμένο εδώ και 162 χρόνια, από την εποχή που ο εμπνευστής της, Francesco Peroni, τη δημιούργησε και την παρουσίασε στο κοινό. Σήμερα, η Peroni είναι ένα από τα πιο hot brands μπύρας στον κόσμο, διατίθεται σε περισσότερες από 60 χώρες παγκοσμίως και αποτελεί την μετουσίωση του Ιταλικού στυλ στην μπύρα. Ξεφεύγοντας από την καθιερωμένη αντίληψη για την μπύρα, καθιερώνεται ως ένα σύμβολο της Ιταλικής φινέτσας, συνδέοντας το όνομα της με τη μόδα, το στιλ και το πάθος, καθώς και με την υψηλή αισθητική. Η Peroni Nastro Azzurro, με την μοναδικά δροσιστική της γεύση και το ντελικάτο άρωμα, απευθύνεται σε όσους αναζητούν την ποιότητα και την αισθητική σε ό,τι κάνουν.
Νιλέτα Κοτσίκου Τη σκυτάλη στη συνέχεια πήρε η η Νιλέτα Κοτσίκου, αρχιτέκτονας, λάτρης της φωτογραφίας και ο άνθρωπος πίσω από την υπέροχη πλατφόρμα imatiothiki.com. «Ο Joe Colombo ξεκίνησε την καριέρα του ως ζωγράφος και το 1955 στράφηκε στο design. Συνεργάστηκε με κολοσσούς της ιταλικής βιομηχανίας όπως την Kartell και την Alessi, ενώ τα σερβίτσια που σχεδίασε για λογαριασμό της Alitalia χρησιμοποιούνται μέχρι και σήμερα. Όραμά του να επανασχε-
Claudia Matola
διάσει τους καθημερινούς χώρους και τα αντικείμενα, ώστε να γίνουν κάτι παραπέρα. Ο ίδιος θεωρούσε το design ως το μέσο να κάνει κανείς ηθικά και φυσικά την ζωή πιο απολαυστική. Στην δεκαετία του 60, όπου το «μέλλον» κυριαρχεί σαν τάση στον σχεδιασμό και τα νέα προϊόντα μοιάζουν να βγήκαν από σκηνικά της Οδύσσειας του Διαστήματος ή του Star Trek, ο Joe Colombo κατάφερε να μεταφράσει το μέλλον στο παρόν, σχεδιάζοντας απλά καθημερινά αντικείμενα με διαχρονική αισθητική. Κάντε ένα ταξίδι στην Ιταλία της δεκαετίας του 60, που κοιτάει λαίμαργα το μέλλον και επαναπροσδιορίζει το παρόν, εδώ: http://goo.gl/Rh9nD»
Το κλείσιμο της ενέργειας ανέλαβε η ελληνοϊταλίδα μουσική παραγωγός του Εν Λευκώ 87,7 Claudia Matola. Με ένα roadtrip στην Ιταλία μας ταξίδεψε στις πιο όμορφες γωνιές της. “Italian road trip 5. Αυτά τα 40 χλμ της θρυλικής Stada Statale 163 η οποία διατρέχει από άκρη σε άκρη «πετώντας» πάνω από την Costiera Amalfitana είναι αποκαλυπτικά σε κάθε τους στροφή. Στα μάτια σου ξεδιπλώνονται εικόνες μαγικές. To ταξίδι μας τελειώνει εδώ. Ίσως γι’ αυτό η Nina Zilli τραγουδά «πενήντα χιλιάδες δάκρυα» στο “50 mila”. Arrivederci!”
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΡΙΤΙΔΗΣ
Ναι, υπάρχει ελληνικό underground Συνέντευξη στην Ευγενία Μίγδου
Την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο του κινηματογραφικού Φεστιβάλ «Νύχτες Πρεμιέρας», η Ταινιοθήκη της Ελλάδας ήταν ασφυκτικά γεμάτη. Το ντοκιμαντέρ του Γιάννη Χαριτίδη «Φωνές από το Υπόγειο» προσέλκυσε τόσο κόσμο, που χρειάστηκε να ανοίξει και δεύτερη αίθουσα, ώστε κανείς από τους συγκεντρωμένους θεατές να μη χάσει την προβολή.
Ο
Γιάννης Χαριτίδης, μόλις τριάντα ετών και με ελάχιστο budget, καταπιάστηκε με μια δύσκολη και κοπιαστική καταγραφή: να φέρει στο φως για πρώτη φορά έργα και ημέρες μιας καλλιτεχνικής πρωτοπορίας που έδρασε στον ελληνικό χώρο για τρεις περίπου δεκαετίες (1950-1980), περιθωριακά, ανορθόδοξα και υπογείως. Λογοτεχνία, ποίηση, εικαστικά, μουσική, κινηματογράφος, εκδόσεις, ανέκδοτες και ενίοτε εξωφρενικές ιστορίες παρεών και προσώπων. Δύσκολο στοίχημα, που μάλλον το κέρδισε, κρίνοντας από τις αντιδράσεις του κοινού, τόσο κατά τη διάρκεια της προβολής, όπου η προσήλωση ήταν αμείωτη, όσο και στο τέλος της, όταν η ταινία χειροκροτήθηκε από όλους, γνώστες του αντικειμένου και μη.
Με τη λήξη της προβολής, απευθυνόμενος στο κοινό, είπες αυθόρμητα ότι θέλεις η ταινία να φτάσει στα πέρατα του κόσμου και ότι η Ελλάδα δεν βγάζει μόνο μαλάκες! Πώς σου ήρθε; Το πιστεύω γι’ αυτό το είπα. Είναι πολύ σημαντικό να αναδειχτούν αυτά τα πρόσωπα, τα οποία με τη στάση ζωής και το έργο τους έδειξαν έναν άλλο δρόμο, θέλανε να αλλάξουν τον κόσμο, να ζήσουν με άλλους όρους. Στην Ελλάδα έχουν γίνει σε επίπεδο κουλτούρας εξαιρετικά πράγματα που είναι άγνωστα και τα οποία πρέπει να διαδοθούν. Η ταινία ξεδιπλώνει στη διάρκεια μιάμισης ώρας ένα πολύπλοκο και εν πολλοίς αχαρτογράφητο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι που άνθισε στη σκιά της επίσημης κουλτούρας στην Ελλάδα. Από τη δεκαετία του ’50 και την Παράγκα του Σίμου του Υπαρξιστή μέχρι τους beat και το Rock n’ Roll, τους κύκλους των σουρεαλιστών, την ψυχεδέλεια και το underground των ’70s. Τεράστιος όγκος δουλειάς αφενός και μεγάλο στοίχημα αφετέρου, να βγει προς τα έξω ένα επαρκές και τεκμηριωμένο όσο γίνεται αποτέλεσμα. Πώς ξεκίνησαν όλα; Η ταινία αυτή είναι η διπλωματική μου εργασία στο μεταπτυχιακό της Σχολής Καλών Τεχνών. Είχα την επιλογή να κάνω fiction και είχα αρκετά σενάρια. Εντωμεταξύ, στηνόταν και η έκθεση στο Camp της Πλατείας Κοτζιά για το Αθηναϊκό Underground (σημ.: η εν λόγω έκθεση πραγματοποιήθηκε Ιούνιο – Σεπτ. 2012). Τότε ακόμα δεν ήμουν σίγουρος, δεν το είχα αποφασίσει. Αναρωτιόμουν αν μπορώ να καταπιαστώ με το συγκεκριμένο θέμα γιατί ήμουν εκτός αντικειμένου και ούτε καν 30 ετών. Σε όσους το έλεγα, όμως, θεωρούσαν ότι αυτό τελικά μπορεί να είναι πλεονέκτημα, με την έννοια ότι μπορεί να αποδοθεί καλύτερα από κάποιον που θα δει την όλη υπόθεση απ’έξω. Κάπως έτσι ξεκίνησα. Ξεκινάς λοιπόν να συγκεντρώνεις το υλικό και να καταγράφεις σε συνεντεύξεις μαρτυρίες
από τα πρόσωπα-πρωταγωνιστές. Πόσο καιρό σου πήρε αυτή η έρευνα μέχρι την ολοκλήρωση της ταινίας; Η όλη διαδικασία μου πήρε δύο χρόνια. Το υλικό που συγκέντρωσα είναι τεράστιο. Κάθισα μήνες να το επεξεργαστώ, ώστε να γίνει η τελική επιλογή. Για να πει κάποιος, όμως, ότι ξέρει καλά και σε βάθος αυτή τη σκηνή και τη δράση της, θα πρέπει να αφιερώσει τουλάχιστον μια πενταετία. Έχω αυτή τη στιγμή ένα πολύ μεγάλο αρχείο, με το οποίο μπορώ να δουλεύω για χρόνια. Αυτή η δουλειά, δεν είναι μια αισθητική ανάλυση, είναι μια μικρή εισαγωγή, μια πρώτη καταγραφή. Ουσιαστικά, από δω και πέρα ξεκινάει το θέμα. Πόσο εύκολο ήταν να προσεγγίσεις τα πρόσωπα της ταινίας ώστε να σου εμπιστευθούν τις ιστορίες τους και να ανοιχτούν; Στην αρχή ήταν όλοι πολύ διστακτικοί. Δεν τους ενδιέφερε. Η Μήτσορα, ας πούμε, μου έλεγε: «Ήρθε η ώρα να γίνουμε ντοκιμαντέρ;» και γέλαγε. Και είναι λογικό. Μετά από μια τέτοια πορεία και ζωή, όταν έρχεται ένας τύπος και σου λέει έλα να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ, σου φαίνεται αστείο. Γιατί κανείς από αυτούς δεν πιστεύει ότι έκανε κάτι τόσο ενδιαφέρον, ώστε να αποτελέσει αιτία για ντοκιμαντέρ. Χρειάστηκαν αρκετές επαφές ώστε να δεχθούν τελικά να μιλήσουν. Αλλά αφού βρεθήκαμε όλα πήγαν μια χαρά. Ήταν όλοι πολύ γενναιόδωροι και ανοιχτοί μαζί μου. Μου εμπιστεύτηκαν τρομερές ιστορίες που δεν τις έχει ακούσει κανένας και θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό. Ο Βαλαωρίτης π.χ. μου είπε όλη την ιστορία της ποίησης στην Ελλάδα. Από ένα σημείο και μετά, οι ερωτήσεις που είχα ετοιμάσει δεν με ενδιέφεραν. Τι εντυπώσεις αποκόμισες από την επαφή με αυτούς τους ανθρώπους; Σας χωρίζει ηλικιακά και μόνο ένας ολόκληρος κόσμος. Ήταν μια αποκάλυψη. Η ζωή και η τέχνη τους ήταν ένα πράγμα. Επιζητούσαν την απόλυ-
τη ελευθερία πνεύματος και έκφρασης και παραμένουν ανυποχώρητοι, με συνέπεια λόγων και έργων. Άνθρωποι υπέρ-ενεργητικοί,
ανήσυχοι και ταλαντούχοι, με τεράστιο εύρος γνώσεων. Σα να έχουν ζήσει από δέκα ζωές ο καθένας. Δεν πήγαν για τα φράγκα ούτε για τη δόξα, δεν εξαγοράστηκαν. Επίσης, πιστεύω ότι η στάση ζωής που ακολούθησαν δικαιώνεται σήμερα. Μπορεί η κοινωνία να τους περιθωριοποίησε, αλλά αποδεικνύεται ότι κράτησαν σωστή θέση στα πράγματα και δεν γελοιοποιήθηκαν όπως τόσοι άλλοι. Τους βλέπω σαν αιώνιους εφήβους. Αυτό είναι ένα στοίχημα που λίγοι το κερδίζουν.
Η ταινία ξεκινάει με τον πολυσχιδή και αμφιλεγόμενο Λεωνίδα Χρηστάκη (σημ.: Λ. Χρηστάκης [1928-2010], ζωγράφος, συγγραφέας και εκδότης. Εξέδωσε τα περιοδικά Κούρος, Panderma και Ιδεοδρόμιο, μέσα από τα οποία αναδείχθηκαν συγγραφείς, ποιητές και εικαστικοί της εν λόγω underground Σκηνής), μέσα από ένα footage που είχε τραβήξει ο Τέο Ρόμβος το 2001. Βίος και πολιτεία. Τον είχες γνωρίσει; Όχι. Είχα δει μόνο διάφορα τεύχη από τα περιοδικά του. Είναι εντυπωσιακό πόσα πράγματα μπορεί να κάνει κανείς στη ζωή του. Αν σκεφτείς τη δράση του από τότε που ήταν πιτσιρικάς με τη μουσική μέχρι και το θάνατό του, είναι κάτι απίστευτο. Αν δεν υπήρχε αυτό το ντοκουμέντο για τον Χρηστάκη, η ταινία θα χώλαινε σε μεγάλο βαθμό. Εντυπωσιακή προσωπικότητα η οποία δεν είναι ευρέως γνωστή. Σήμερα δεν βγαίνουν τέτοιες φυσιογνωμίες. Η ταινία σε μεγάλο βαθμό επικεντρώνεται στη λογοτεχνία, την ποίηση και τα εικαστικά, για τα οποία μέχρι σήμερα ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Το περιοδικό ΠΑΛΙ, τα κείμενα ή τα ποιήματα του Γιώργου Μακρή παλιότερα, τα κεί-
Πολλοί από εμάς τους νέους, από τη γενιά μας είμαστε γέροι. Δηλαδή, ήδη, τα μυαλά από τα 25 είναι συντηρητικά μενα του Πάνου Κουτρουμπούση, του Δημήτρη Πουλικάκου και της Μαρίας Μήτσορα, η ποίηση του Σπύρου Μεϊμάρη και του Τάσου Δενέγρη, τα κόμιξ και τα σχέδια των Λυμπερόπουλου, Ταμπουρά, Πολίτη. Αναφέρω όσα θυμάμαι. Έχουν γίνει εξαιρετικά πράγματα και πρέπει να γίνουν γνωστά και να διαδοθούν, να μεταφραστούν, να μελετηθούν σε βάθος. Οι παλιότεροι ας πούμε έδειχναν ενδιαφέρον για όσα είχαν προηγηθεί. Ο Κουτρουμπούσης, ο Φέρρης κ.α. έψαξαν το ρεμπέτικο, κατέγραψαν μαρτυρίες οι οποίες διασώζονται σήμερα εξαιτίας τους. Έχω μια ανησυχία ότι πολύ σημαντικά πράγματα κινδυνεύουν να χαθούν ανεπιστρεπτί αν οι νεότερες γενιές δεν δείξουν ενδιαφέρον. Ελπίζω να υπάρξουν και πάλι πνευματικοί πυρήνες, συσπείρωση ανθρώπων που θα ασχοληθoύν σοβαρά. Με αφορμή την ταινία γνώρισα παιδιά, που το παλεύουν με μεγάλη ζέση. Υπάρχει ένα έμπρακτο ενδιαφέρον από κάποιους νεότερους οι οποίοι αναζητούν πλέον μια ταυτότητα. Μιας και το θέτεις και έχοντας από την ταινία ένα μέτρο σύγκρισης, πώς βλέπεις τη δική σου γενιά; Έζησα ως νέος την απόλυτη βλακεία. Μιλάμε για άλλο κόσμο. Πολλοί από τους παιδικούς μου φίλους δεν θα μπορούσαν να δουν αυτή την ταινία, γιατί δεν τους αφορά καθόλου. Όχι μόνον η συγκεκριμένη ταινία, αλλά καμιά ταινία για ποιητές. Το χρήμα και η κατανάλωση είναι οι δεδομένες και αναμφισβήτητες αξίες με τις οποίες μεγαλώσαμε. Δεν έχω δει τίποτε διαφορετικό. Πολλοί από εμάς τους νέους, από τη γενιά μας είμαστε γέροι. Δηλαδή, ήδη, τα μυαλά από τα 25 είναι συντηρητικά. Πόσο σε επηρέασε αυτό το ντοκιμαντέρ; Με άλλαξε ως άτομο. Τελείως. Αναθεώρησα οτιδήποτε σκεφτόμουν πριν. Είναι τελείως διαφορετικό να βλέπεις τη ζωή με μια ματιά, όπου έννοιες όπως ωφελιμισμός και ιδιοτέλεια δεν
υπεισέρχονται σε κανένα σημείο. Το ελεύθερο, ανυποχώρητο και ζωντανό πνεύμα είναι το ζητούμενο όπου κι αν εκφράζεται. Είχα ήδη αρχίσει να κάνω τέτοιες σκέψεις όταν παράτησα την πρώτη μου δουλειά (προγράμματα για εταιρείες του χρηματιστηρίου), τώρα όμως είμαι σίγουρος ότι είναι σωστός ο δρόμος που επέλεξα. Γιατί παραλείφθηκε το κομμάτι που έχει να κάνει με τα ναρκωτικά που, ως γνωστόν, έπαιζαν στην εν λόγω σκηνή; Αν βάζαμε τα drugs θα έπρεπε να πετάξουμε κάποια άλλα πράγματα που υπήρχαν ήδη. Το είχαμε πιάσει το θέμα και είχαμε κάνει σχετικό κομμάτι. Δεν αυτολογοκριθήκαμε σε καμία περίπτωση, αλλά πλέον δεν χώραγε στο μοντάζ. Μου μίλησαν όλοι για αυτό. Κανείς δεν κρύφτηκε. Ωστόσο, η ταινία θα έχανε τον ρυθμό της. Επέλεξα στο ντοκιμαντέρ να μιλήσω για το έργο τους, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις, μέσα από ένα ποίημα λ.χ., αποκαλύπτει την επιρροή του LSD.
σεις και τη σιγουριά ότι κινούμαστε σε σταθερό έδαφος για να προχωρήσουμε. Από κει και μετά ξαναείδαμε το υλικό 2-3 φορές και γράψαμε το σενάριο. Στη συνέχεια χρειάστηκε το μάτι του μοντέρ, του Γιώργου Ζαφείρη. Αφού είδαμε μαζί πολλές φορές το υλικό, κάναμε την τελική επιλογή. Από ποιόν χρηματοδοτήθηκε; Υπήρχε παραγωγή; Όχι με την κλασική έννοια του όρου. Χρηματοδοτήθηκε από μένα και το Νίκο Δαλέζιο που έβαλε και προσωπική εργασία και λεφτά από την τσέπη του. Κόστισε συνολικά 5.000 ευρώ, τα οποία ήταν πολλά για την τσέπη μας. Ό,τι χρήματα είχα αυτό το διάστημα τα έβαλα σ’αυτή την ταινία. Ουσιαστικά, αυτοχρηματοδοτήθηκα να ζήσω μια εμπειρία τρομερά πολύτιμη. Πώς είδες την ανταπόκριση του κοινού στις Νύχτες Πρεμιέρας; Συνομήλικοι και άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση με την τέχνη είδαν την ταινία και τους άρεσε πολύ, πράγμα που μου έκανε εντύπωση. Αυτό ήταν για μένα το ζητούμενο: να ερεθίσει την περιέργεια για τους ανθρώπους αυτούς που τόσο ήθελα να αναδειχθούν μέσα από το ντοκιμαντέρ. Από αυτή την άποψη είμαι ευχαριστημένος.
Ένα από τα βασικά συστατικά της ταινίας ήταν και η μουσική επένδυση με πρωτότυπη μουσική του Τέρρυ Παπαντίνα. Η μουσική του Παπαντίνα βοήθησε πάρα πολύ. Έχει μια μελαγχολία, μια ατελείωτη δύναμη και ένταση, η οποία συνυπάρχει με το θέμα της ταινίας. Νομίζω ότι αυτό το ένιωσαν όλοι
Πιστεύεις ότι η χρονική συγκυρία, εν μέσω κρίσης, ευνοεί την ταινία; Ναι. Αν η ταινία έβγαινε το 2004 δεν ξέρω αν θα είχε ιδιαίτερο νόημα. Υπάρχει ένα παγκόσμιο ενδιαφέρον για τις underground σκηνές. Όλοι βλέπουν την παρακμή, την πλήρη κατάρρευση, τον ολοκληρωτισμό που απειλεί την ανθρωπότητα και γυρίζουν πίσω να δουν κάποια πράγματα, που αν και σημαντικά, πέρασαν απαρατήρητα.
Παρόλο διατρέχει μια μεγάλη περίοδο στην οποία συνυπάρχουν πολλά ετερόκλητα στοιχεία, η ταινία κατορθώνει να παρουσιάσει τα καλλιτεχνικά φαινόμενα με συνοχή και ειρμό. Πόσο δύσκολη ήταν αυτή η δουλειά; Δουλέψαμε πάνω σε ένα υλικό 200 ωρών συν τα ατελείωτα έντυπα και φωτογραφικά ντοκουμέντα, μαζί με τον Θανάση τον Μουτσόπουλο και τον Νεκτάριο Παπαδημητρίου, οι οποίοι χρόνια τώρα ερευνούν όλη αυτή τη σκηνή. Η βοήθειά τους ήταν πολύτιμη. Μου δώσανε τις κατευθύν-
Ποια βλέπεις να είναι η πορεία της ταινίας; Θα φτάσει στα «πέρατα του κόσμου»; Πιστεύω ότι θα βγει η ταινία στις αίθουσες. Είμαι θετικός. Υπάρχει ενδιαφέρον και νομίζω πως υπάρχει και κοινό. Εμείς θα προσπαθήσουμε να την πάμε παντού και παράλληλα να σταλεί στο εξωτερικό, σε φεστιβάλ. Είχαμε πει ότι θα το κάνουμε αυτό στην περίπτωση που η κόπια που έχουμε στα χέρια μας είναι ακριβώς αυτό που θέλουμε.
Το TEDxAthens σε «Αχαρτογράφητα νερά» Το TEDxAthens διοργανώθηκε πρώτη φορά το 2009, με θέμα “Mind The Idea” και με τελείως διαφορετική μορφή από αυτή που έχει σήμερα. Φέτος, το TEDxAthens συμπληρώνει 5 χρόνια παρουσίας στα κοινωνικά και πολιτιστικά δρώμενα της Αθήνας, θίγοντας ένα απόλυτα επίκαιρο, κατά την άποψή μας, θέμα. Αυτό των «Αχαρτογράφητων Νερών», ή αλλιώς “Uncharted Waters”.
Του Δημήτρη Καλαβρού, curator του TEDxAthens
Ζούμε σε μία εποχή που τίποτα δεν παραμένει στάσιμο και τον μόνο κοινό παρονομαστή αποτελούν οι συνεχείς αλλαγές από μέρα σε μέρα. Τα δεδομένα που δημιουργούνται καθημερινά για τη χώρα μας, αλλά και για εμάς τους ίδιους μέσα στην εποχή της κρίσης, της μετάβασης σε κάτι διαφορετικό, σε κάτι καινούριο, είναι δύσκολο να ερμηνευτούν μονόπλευρα και με απόλυτη σαφήνεια και ακρίβεια. Στις μέρες μας, δεν υπάρχει ο «σωστός» και ο «λάθος» δρόμος, αλλά μια συνεχής πορεία προς έναν ανεξερεύνητο κόσμο που ξετυλίγεται μπροστά μας με ταχύτατους ρυθμούς. Καλούμαστε πλέον να αντιληφθούμε τις αλλαγές και να αντιδράσουμε σε αυτές σε χρόνο μηδενικό. Παρόλο που η ιστορία επαναλαμβάνεται σε βάθος χρόνου, πιστεύουμε ακράδαντα ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη για πρώτη φόρα με τις σημερινές συνθήκες, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Ζούμε στην εποχή που η οικονομική και κοινωνική κρίση έχει επηρρεάσει τα πάντα γύρω μας αλλά ταυτόχρονα ζούμε την εποχή που η πληροφορία είναι πιο προσβάσιμη από ποτέ χάρη στο διαδίκτυο ενώ οποιοδήποτε σημείο του κόσμου απέχει μερικές ώρες, όπου κι αν βρισκόμαστε. Δεν μπορούμε να μένουμε ακίνητοι. Δεν επιτρέπεται να είμαστε απρόθυμοι. Επιβάλλεται να δεχτούμε τις μικρές και μεγάλες αλλαγές με τις οποίες βρισκόμαστε αντιμέτωποι. Θέλοντας και μη, είμαστε αναγκασμένοι να προσαρμοζόμαστε συνεχώς σε νέες συνθήκες. Δεν μπορεί κανένας μας να πει “αρνούμαι να αλλάξω”. Οφείλουμε όλοι μας να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε την εποχή που βρισκόμαστε, την εποχή των συνεχών αλλαγών. Όσο νωρίτερα αρχίσει η προσαρμογή μας σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, τόσο ευκολότερα και γρηγορότερα θα ωφεληθούμε από αυτή. Πλέον είναι ζητούμενο να αφεθούμε σ’ αυτό το ταξίδι, να παλέψουμε με τους φόβους και τις αγωνίες μας, να πάρουμε ριψοκίνδυνες αποφάσεις, να εξερευνήσουμε τα όρια μας και να δημιουργήσουμε. Οι φετινοί ομιλητές του TEDxAthens θα γίνουν οι οδηγοί μας σ’ αυτό το ταξίδι. Τα προσωπικά τους παραδείγματα, οι ιστορίες και τα διδάγματά τους, τα παραμύθια τους, θα είναι η απόδειξη ότι δεν πρέπει να βλέπουμε τα Αχαρτογράφητα Νερά σαν απειλή, αλλά σαν ευκαιρία για επαναπροσδιορισμό των αντιλήψεών μας και δημιουργική αλλαγή. «Τα πλοία μπορεί να είναι πιο ασφαλή στο λιμάνι, αλλά δεν είναι φτιαγμένα γι’ αυτό».
TEDxAthens2013 Uncharted Waters Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών 29 & 30 Νοεμβρίου http://2013.tedxathens.com/ https://www.facebook.com/tedxathens https://twitter.com/tedxathens
γιατί η ομάδα είναι πάντα πιο δυνατή από την μονάδα!
Το περιοδικό Υποβρύχιο σε συνεργασία με το co-working space Found.ation δημιούργησε την πλατφόρμα Connect2Collaborate όπου ανήσυχοι νέοι με ιδέες γνωρίζουν στo απόλυτο ραντεβού στα τυφλά τους μελλοντικούς τους συνεργάτες!
Σ
το τετραήμερο workshop του C2C πριν λίγες ημέρες, νέοι με όραμα και διάθεση να αλλάξουν τους όρους του παιχνιδιού είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν κόσμο σαν κι αυτούς, διαφορετικό, που πηγαίνει αντίθετα με το ρεύμα. Να μοιραστούν τις ιδέες τους και να διερευνήσουν με ποιους ταιριάζουν και αλληλοσυμπληρώνονται ώστε να φτιάξουν ομάδες οι οποίες να περιλαμβάνουν προγραμματιστές, marketeers, designers και business development guys. Ομάδες δηλαδή με μέλη από όλα τα γνωστικά αντικείμενα οι οποίες έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να φέρουν εις πέρας ένα project κοινωνικής επιχειρηματικότητας ή ένα επιτυχημένο start up.
Γιατί στο C2C έρχεσαι μόνος σου, αλλά φεύγεις με ομάδα! Έτσι από τις 12 ως τις 15 Οκτωβρίου στο workshop του Connect2Collaborate στο Τhe HUB Events αρκετοί νέοι, φοιτητές, απόφοιτοι και μεταπτυχιακοί είχαν την ευκαιρία να πάρουν μέρος σε μια σειρά από δραστηριότητες ώστε να διαμορφωθούν οι ομάδες με τους μελλοντικούς τους συνεργάτες. Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα όπου δυστυχώς το εκπαιδευτικό σύστημα δεν δίνει την απαραίτητη αξία στην έννοια της ομάδας, μια από τις βασικές προτεραιότητες του C2C είναι να δώσει έμφαση στο ότι φτιάχνοντας μια δυνατή ομάδα με την κατάλληλη χημεία είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα σε ό,τι και να επιλέξεις να ξεκινήσεις.
Δε θα μπορούσαμε να βρούμε καλύτερο παράδειγμα από την Glovo, μια παρέα νέων παιδιών όπου στα πλαίσια του περσινού Start up Weekend University κατάφεραν να φτιάξουν μια επιτυχημένη πλατφόρμα η οποία φέρνει εθελοντές σε επαφή με events. O co founder της Glovo Άρης Κωνσταντινίδης σε μια πολύ inspirational παρουσίαση εξήγησε στους μελλοντικούς startupers του C2C ότι το κλειδί της επιτυχίας της Glovo ήταν ουσιαστικά η δύναμη της ομάδας. Ακολούθησαν ειδικά σχεδιασμένα «speed dates» από την ομάδα των “Meet in 5’” ώστε να γίνει η πρώτη γνωριμία μεταξύ των συμμετεχόντων στο C2C. Στην συνέχεια όλοι έλαβαν μέρος σε μια σειρά από team building sessions, στήνοντας μικρές και ευέλικτες ομάδες οι οποίες δοκιμάστηκαν σε μικρές αποστολές και tasks. Και επειδή δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσεις έναν μελλοντικό συνεργάτη από το να πιείς μερικές μπύρες μαζί του ακολούθησε πάρτυ! Παρότι το λήξαμε στις 4 το πρωί την επόμενη ημέρα όλοι ήταν ξανά στις θέσεις τους με όρεξη ώστε να σχηματιστούν οι τελικές ομάδες! Η μεγάλη καινοτομία του Connect2Collaborate ήταν ότι οι ομάδες είχαν την ευκαιρία να πάρουν μέρος στον επιχειρηματικό προσομοιωτή 3ης γενιάς Business Simulator. Ο state of the art επιχειρηματικός προσομοιωτής της εταιρίας Praxis παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα στα πλαίσια του C2C. Eίναι ένα «επιχειρηματικό παιχνίδι» όπου οι συμμετέχουσες ομάδες
Μάθετε περισσότερα για το C2C > http://connect2collaborate.gr,
δουλεύουν σε ένα άκρως ρεαλιστικό virtual επιχειρηματικό περιβάλλον λανσάροντας ένα «πραγματικό» προϊόν στην αγορά! Κατά την διάρκεια του εξομοιωτή καλούνται να πάρουν αποφάσεις, να εκπονήσουν στρατηγικές marketing, να βρουν χρηματοδότηση, να οργανώσουν την παραγωγή και τις πωλήσεις, και στο τέλος, αφού στείλουν τα δεδομένα τους στον κεντρικό server, να πάρουν τα αποτελέσματα. Το «παιχνίδι» είχε τρεις γύρους που αντιστοιχούν σε τρία συνεχόμενα οικονομικά έτη. Έτσι οι ομάδες, αφού πήραν το brief και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ξεκίνησαν να δουλεύουν τις virtual εταιρείες τους για τις επόμενες τρεις ημέρες. Οι ανατροπές και οι εκπλήξεις δεν έλειψαν (όπως δεν λείπουν στον πραγματικό κόσμο των επιχειρήσεων) και ομάδες που την πρώτη χρονιά τους έδειχναν να έχουν απώλειες βρέθηκαν τελικά νικήτριες έχοντας το πιο κερδοφόρο business plan. Τα έπαθλα για τις δύο πρώτες ομάδες ήταν η φιλοξενία τους στο Orange Grove και στο Founda.tion για δύο μήνες, ώστε να μπορούν να δουλέψουν τις (πραγματικές) ιδέες τους στο κατάλληλο περιβάλλον, ενώ η 3η ομάδα είχε την δυνατότητα να λάβει μέρος δωρεάν στο Athens Startup Weekend University. Στο τέλος ενός κοπιαστικού αλλά γεμάτου ενέργεια τετραημέρου όλοι οι συμμετέχοντες ανανέωσαν το ραντεβού τους για την επόμενη δράση του C2C!
Connect2Collaborate
Ένας πορτοκαλεώνας στην καρδιά της Αθήνας! Αφού η αγορά εργασίας έχει πραγματικά καταντήσει μια εξαιρετικά δυσεπίλυτη εξίσωση ειδικά για τους νέους, θυμήσου την παροιμία. «Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια». Μια νέα πρωτοβουλία προστέθηκε πριν δύο μόλις μήνες στο ελληνικό start up οικοσύστημα. Η ολλανδική πρεσβεία στην Αθήνα αποφάσισε να μετατρέψει το ισόγειο της σε ένα co-working –και όχι μόνο-space όπου συμβαίνουν πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα ειδικά για τους νέους. Ο πρέσβης Γιάν Φέρστεϊχ δεν είναι ο τυπικός και απόμακρος πρέσβης. Αν μπεις στο site http:// www.orangegrove.biz/ θα τον δεις να ετοιμάζεται να κάνει σερφ σε μια παραλία της Αττικής ενώ σου εξηγεί λεπτομέρειες για το Orange Grove. Είπαμε λοιπόν να κάνουμε μια επίσκεψη απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο όπου «ανθεί» ο πορτοκαλεώνας (σ.σ. αυτό σημαίνει το Orange Grove στα ολλανδικά) και να τον ανακρίνουμε.
κ. Πρέσβη τί είναι το Orange Grove; Το Orange Grove είναι ένας χώρος εργασίας για νέους επιχειρηματίες ο οποίος ταυτόχρονα προσφέρει μια σειρά από διασυνδέσεις με ελληνο-ολλανδικές εταιρείες, οργανισμούς και πανεπιστήμια. Σκοπός του είναι να προσφέρει ένα δίκτυο σε νέους ανθρώπους που δε θέλουν να φύγουν από την Ελλάδα, αλλά να ξεκινήσουν κάτι εδώ και να πάρουν το μέλλον στα χέρια τους.
σε ωθήσει να προσπαθήσεις ξανά, πιο ώριμα, με μεγαλύτερη εμπειρία. Γενικά θεωρώ πως είναι καλό για κάποιον να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερο περιθώριο να κερδίσει εμπειρία μέσα από μία ή δύο αποτυχημένες προσπάθειες. Φυσικά κάποιοι μπορεί να επιτύχουν εξ’ αρχής και αυτό θα είναι καταπληκτικό! Δε λέγεται μάλιστα ότι οι μεγάλες εφευρέσεις συνήθως προκύπτουν από άτομα κάτω των 30; Γι ‘αυτό, δεν πρέπει να χάνονται αυτά τα χρόνια!
Ποιος είχε την ιδέα; Και γιατί μια πρεσβεία να ασχοληθεί με κάτι τέτοιο; Πρόκειται για μια πραγματικά συλλογική προσπάθεια. Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από την πρεσβεία, αλλά από την πρώτη στιγμή προσπαθήσαμε να εμπλέξουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Έλληνες που έχουν σπουδάσει στην Ολλανδία, ανθρώπους από την ελληνική startup κοινότητα, ολλανδικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, ελληνικά πανεπιστήμια, αλλά και πολλούς εθελοντές, ανθρώπους από το δίκτυό μας, οι οποίοι άκουσαν για την πρωτοβουλία και είπαν «Mοιάζει ενδιαφέρον! Θέλουμε να βοηθήσουμε!» Το Orange Grove είναι πραγματικά μια συνδημιουργία.
Ποια στοιχεία της ολλανδικής νοοτροπίας πιστεύετε ότι είναι χρήσιμα για τους νέους φιλόδοξους επιχειρηματίες στην Ελλάδα και μπορούν να καλλιεργηθούν μέσα στο Orange Grove; Nομίζω πως οι Ολλανδοί γενικά γνωρίζουν πώς να εκτελούν μια ιδέα. Αποτελεί ένα προτέρημα, το οποίο σίγουρα μπορεί να βοηθήσει startups από την Ελλάδα. Ακόμη η Ολλανδική κοινωνία είναι μία σχετικά ανοικτή κοινωνία. Σε μεγάλο βαθμό δεν έχει τόση σημασία το πού έχει γεννηθεί ο καθένας, υπάρχουν πολλές ευκαιρίες για τους νέους. Επιπλέον, στην Ολλανδία επικρατεί ιδιαίτερα η κουλτούρα της συνεργασίας, πράγμα που επίσης μπορεί να φανεί πολύ χρήσιμο.
Ποιο είναι το στοίχημα για το Orange Grove; Για μένα επιτυχία θα είναι, όταν σε δύο, τρία χρόνια, εκατό ή διακόσιοι άνθρωποι που ξεκίνησαν από το Orange Grove, θα έχουν αποκτήσει την πρώτη τους επιχειρηματική εμπειρία και θα έχουν διδαχθεί από αυτήν. Εύχομαι όλα τα παιδιά να είναι επιτυχημένα και οι επιχειρήσεις τους να είναι ανθηρές. Ωστόσο κάποιοι θα γνωρίσουν και την αποτυχία. Όμως και αυτή είναι χρήσιμη αν
Αντίστοιχα, ποια πιστεύετε ότι είναι τα ελληνικά στοιχεία , τα οποία αξίζει να υιοθετηθούν από τους Ολλανδούς; Σίγουρα θαυμάζω τις ικανότητες των Ελλήνων στην αφήγηση και το storytelling, αλλά και τον αυτοσχεδιασμό! Οι Έλληνες ξέρουν πώς να πουλήσουν κάτι, και αυτό είναι πολύ σημαντικό όταν θέλεις να επιτύχεις ως νέος επιχειρηματίας. Επίσης η δημιουργικότητα! Eίναι αξιοθαύ-
Το Orange Grove είναι πραγματικά μια συνδημιουργία. μαστο όταν οι άνθρωποι είναι δημιουργικοί και βρίσκουν ασυνήθιστες λύσεις. Πώς φαντάζεστε το Orange Grove σε δύο χρόνια από τώρα; Ελπίζω ότι μέχρι τότε θα έχουμε ήδη ένα ιστορικό, με τουλάχιστον ένα ή δύο success stories τα οποία θα έχουν προκύψει από το Orange Grove. Eλπίζω ότι το δίκτυο μας θα είναι ισχυρότερo, η ομάδα των ανθρώπων οι οποίοι συνδέονται με το Orange Grove θα είναι μεγαλύτερη, και ότι θα βρισκόμαστε σε πλήρη δυναμικότητα, δηλαδή κοντά στα πενήντα άτομα. Δεν έχουμε τη φιλοδοξία να μεγαλώσουμε αμέσως, στόχος μας είναι άλλωστε και η ποιότητα. Πώς καταφέρνετε να γίνει η κατάλληλη καθοδήγηση των νέων ανθρώπων, εν δυνάμει επιχειρηματιών, οι οποίοι έρχονται εδώ στο Orange Grove; Αρχικα δημιουργήσαμε ένα ειδικό πρόγραμμα. Ένα speed dating session για την πρώτη παρτίδα των συμμετεχόντων, όπου όλοι είχαν τη δυνατότητα να μιλήσουν ο ένας με τον άλλο για 4’, και να μας δείξουν στο τέλος τις προτιμήσεις τους για μέντορα και coach. Έπειτα κάναμε το match και όλοι οι συμμετέχοντες έμειναν πολύ ευχαριστημένοι από το αποτέλεσμα. Φυσικά δίνουμε και εξειδικευμένες συμβουλές σε πιο συγκεκριμένα πεδία. Έτσι, εάν κάποιος, ας πούμε, χρειάζεται συμβουλή σχετικά με το marketing ενός ποτού ή αφεψήματος τότε μπορούμε να τον στείλουμε σε μεγάλη εταιρία ζυθοποιίας προκειμένου να λάβει συμβουλές, και ούτω καθεξής. Έχουμε μία λίστα ανθρώπων με ειδικές δεξιότητες και γνώσεις, οι οποίοι μπορούν, κατά περίπτωση, να δώσουν
εξειδικευμένες συμβουλές. Επίσης οργανώνουμε και εκπαιδευτικές δραστηριότητες. Κάθε εβδομάδα υπάρχει ένα masterclass πάνω σε συγκεκριμένες θεματικές, οι οποίες είναι αναρτημένες στη σελίδα μας στο διαδίκτυο. Έπειτα έχουμε και κάποια πιο εντατικά boot camps, πενθήμερης διάρκειας κατά το οποία, ειδικοί από το Πανεπιστήμιο του Amsterdam, το Πανεπιστήμιο του Delft και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, αναλαμβάνουν την οργάνωση ενός προγράμματος ενίσχυσης των business plans των νέων επιχειρηματιών. Πιστεύετε ότι το Orange Grove μπορεί να βοηθήσει πραγματικά τους νέους στην Ελλάδας; Ορισμένες φορές τα αποτελέσματα φαίνονται άμεσα. Υπάρχουν για παράδειγμα δύο παιδιά τα οποία, μόλις δέκα ημέρες αφού ξεκίνησαν στο Orange Grove μας είπαν ότι ήδη είδαν τη διαφορά καθώς έχουν γνωρίσει κάποιους καινούργιους πελάτες ή τους ήρθαν κάποιες πολύ καλές ιδέες. Είμαστε μια μικρή πρεσβεία, οπότε δεν έχουμε ψευδαισθήσεις ότι πάμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Ωστόσο θέλουμε να κάνουμε μια μικρή συνεισφορά, κάτι θετικό, και απλώς ελπίζουμε ότι αυτό που κάνουμε θα είναι μεταδοτικό. Ίσως κάπως έτσι ξεκινήσει να κυλάει η μπάλα και για τους υπόλοιπους. Τι είδους σχόλια έχετε λάβει μέχρι τώρα; Πάρα πολύ θετικά. Είναι καταπληκτικό. Ακόμη και στα social media, όπου οι άνθρωποι αισθάνονται ελεύθεροι να πουν ό, τι θέλουν, όλα όσα έχουμε διαβάσει είναι θετικά. Στη συνέντευξη Τύπου που δώσαμε ξεκινώντας τον Ιούλιο, κάποιοι ρώτησαν «Τι κρύβεται
πίσω από αυτό; Τι πραγματικά προσπαθείτε να επιτύχετε;» Δεν έχουμε καμία κρυφή ατζέντα! Το κάνουμε επειδή πιστεύουμε ότι αυτό είναι το σωστό. Όχι μόνο εμείς, οι εκπρόσωποι της ολλανδικής κυβέρνησης, αλλά και οι ολλανδικές εταιρείες που είναι εδώ. Επίσης μας ρωτούν σχετικά με τα όρια ηλικίας που έχουμε θέσει στο Orange Grove. Αυτή τη στιγμή το όριο είναι 35. Tο project μας αφορά την ανεργία των νέων και τo brain drain οπότε χρειάζεται να υπάρχει focus. Ωστόσο κάνουμε και σκέψεις να το επεκτείνουμε στοχευμένα στο μέλλον. Για παράδειγμα υπάρχουν γυναίκες οι οποίες μένουν εκτός αγοράς εργασίας για μερικά χρόνια και στη συνέχεια, όταν θέλουν να επιστρέψουν είναι πλέον 45. Το κύριο πράγμα που ελπίζω, είναι ότι θα καταφέρουμε να φτάσουμε σε ένα ακόμη πιο ευρύ κοινό. Νομίζω ότι στην Αθήνα πρέπει να υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι οι οποίοι εξετάζουν το ενδεχόμενο να ξεκινήσουν μια επιχείρηση. Και πολλοί οι οποίοι έχουν καλές ιδέες και είναι δημιουργικοί και με άριστες δεξιότητες Πρέπει να τους δείξουμε ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατόν. Ότι υπάρχει ένα οικοσύστημα να τους υποστηρίξει καθώς και παραδείγματα άλλων οι οποίοι τα κατάφεραν από μόνοι τους – άρα γιατί να μην το δοκιμάσουν και αυτοί. Δε χρειάζονται πάντα τόσα πολλά χρήματα στην αρχή. Υπάρχουν αρκετές πρωτοβουλίες, οι οποίες δεν είναι εντάσεως κεφαλαίου. Με σχετικά περιορισμένα μέσα μπορείς να ξεκινήσεις την ανάπτυξη της ιδέας σου, και στη συνέχεια, όταν είσαι πραγματικά καλός σε αυτό που κάνεις, τα χρήματα θα έρθουν από τους επενδυτές. Τουλάχιστον από αυτά που ακούω οι καλές ιδέες είναι ακόμη σε θέση να προσελκύσουν κεφάλαια.
Αποστολή: Βαγγέλης Δαβιτίδης Στους μέντορές μου Bruce Chatwin & Ryszard Kapuscinski
«Ο Δαλάι Λάμα σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικούς ανθρώπους. Για μερικούς είμαι ένας ζωντανός Βούδας, η γήινη εκδήλωση του Avalokiteshvara, του Bodhisattva* της συμπόνιας. Για άλλους είμαι ένας «Θεός-Βασιλιάς». Τίποτα από αυτά δεν είναι δικές μου ιδέες. Για μένα «Δαλάι Λάμα» είναι ένας τίτλος ο οποίος υποδηλώνει το γραφείο που κατέχω. Είμαι απλά ένα ανθρώπινο πλάσμα και συμπτωματικά ένας Θιβετιανός που επέλεξε να είναι Βουδιστής μοναχός».** Δαλάι Λάμα, από την αυτοβιογραφία του «Freedom in Exile”
* Bodhisattva, πιο ευκολα κατανοητό αν χωρίσεις τις δύο λέξεις. Bodhi: η κατανόηση ή σοφία της υπέρτατης φύσης της πραγματικότητας. Sattva: σημαίνει κάποιος που παρακινείται από τη οικουμενική συμπόνια. ** Τα περισσότερα από τα είκοσι –και βάλε- βιβλία που έχει ο γράψει ο Tenzin Guatso, ο δέκατος τέταρτος Δαλάι Λάμα ξεκινάνε με αυτή την παράγραφο.
27 Αυγούστου 2013, Νταραμσάλα, Ινδία Εκείνο το πρωινό της Τρίτης ήταν το ίδιο με τα δύο προηγούμενα εκτός από τα ρούχα μου. Περίμενα τον Δαλάι Λάμα μαζί με άλλες πέντε χιλιάδες κόσμου μπροστά από τον κατάμεστο ναό Tsuglagkhang στην Νταραμσάλα στα πλαίσια μιας τριήμερης δημόσιας διδασκαλίας του. Λίγα δευτερόλεπτα πριν εμφανιστεί, το πλήρες όνομα του διέσχισε σαν αστραπή το μυαλό μου. Gelung (κίτρινο καπέλο), Gyalwa Rinpoche (“πολύτιμος νικητής”), Kundun (“παρόντας”), Yishin Norbu (ο πολύτιμος λίθος που εκπληρώνει επιθυμίες), η γήινη εκδήλωση του Avalokiteshvara, του Bodhisattva* της συμπόνιας, ο φέρον το λευκό λωτό… Ήταν τόσο μακράς διαρκείας λοιπόν η αστραπή που έμεινα κεραυνοβολημένος. Και όταν επιτέλους εκείνος έφτασε στα δέκα μέτρα και είχα πια το πολυπόθητο πλάνο για το οποίο πάλευα τρεις μέρες, χαμήλωσα την κάμερα, ένωσα τα χέρια σε στάση προσευχής και υποκλίθηκα. Ξαφνικά ο Δαλάι Λάμα, σα να αισθάνθηκε κάτι, σταμάτησε το βήμα του, γύρισε, με έδειξε ανάμεσα στο πλήθος, με φώναξε στο μέρος του ενώ ταυτόχρονα άρχισε να έρχεται κοντά μου. Πριν βγάλεις το κυνικό «δυτικό» εαυτό σου
στην επιφάνεια και ειρωνευτείς τα περί ενεργειών, οφείλω να ομολογήσω τι φορούσα. Ένα t-shirt με τον Big Lebowski ντυμένο με χιτώνα, φωτοστέφανο κρατώντας ένα μπουκάλι γάλα. Έμοιαζε τόσο με τον Χριστό που εκείνο το πρωινό αποφάσισα να το φορέσω επίτηδες για να του τραβήξω την προσοχή. Μάλλον έπιασε. Όταν την ίδια μέρα σκέφτηκα πιο ψύχραιμα τα πράγματα ανακάλυψα και έναν άλλο λόγο, τον οποίο θα σας αποκαλύψω στο τέλος της ιστορίας. Προς το παρόν έπρεπε να του απαντήσω και είχα παγώσει εντελώς.
«You, where are you from?» με ρώτησε με τη γλυκιά αλλά τραχιά ταυτόχρονα φωνή του. Υπάρχει ένα πρωτόκολλο όταν συναντάς τον Δαλάι Λάμα. Δεν τον κοιτάς στα μάτια και δεν τον ακουμπάς. Το πρώτο ήταν πολύ εύκολο επειδή απλά δεν… μπορούσα. Αλλά όταν μου έδωσε το χέρι του κάνοντας για ακόμη φορά κατά τη διάρκεια της θητείας του το πρωτόκολλο κουρελόχαρτο ο χρόνος στάθηκε ακίνητος. Αυτή είναι η ιστορία της γνωριμίας μου με έναν άλλο, εντελώς διαφορετικό κόσμο που ζει και αναπνέει παράλληλα, στη σκιά του δικού μας δυτικού κόσμου.
«Ο Πρόεδρος Μάο
κάποτε είπε ότι η πολιτική δύναμη πηγάζει από την κάννη ενός όπλου. Είχε μερικώς δίκιο: Η δύναμη η οποία πηγάζει από την κάννη ενός όπλου είναι αποτελεσματική μόνο για κάποιο καιρό. Στο τέλος η αγάπη των ανθρώπων για την αλήθεια, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και τη δημοκρατία θα θριαμβεύσει.
Ό,τι και να κάνουν οι κυβερνήσεις, το ανθρώπινο πνεύμα θα επικρατεί πάντα. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, οι πόλεμοι, η καταστροφή της φύσης, η φτώχια, η πείνα είναι κυρίως προβλήματα που δημιουργήθηκαν από τους ανθρώπους. Μπορούν να επιλυθούν αλλά μόνο μέσω προσπάθειας, κατανόησης και της ανάπτυξης ενός αισθήματος αδερφότητας. Για να γίνει αυτό, είναι ανάγκη να αναπτύξουμε μια οικουμενική υπευθυνότητα ο ένας απέναντι στον άλλο και στον πλανήτη που όλοι μοιραζόμαστε βασισμένη στην καλή καρδιά και την επίγνωση. Όλη αυτή η κουβέντα περί οικουμενικής υπευθυνότητας μπορεί να ακούγεται απελπιστικά αφελής. Αν και είναι δύσκολο να φέρεις θετικές αλλαγές στην κοινωνία, αναμφισβήτητα αξίζει να το προσπαθήσουμε. Μπορεί να γίνει. Αυτή είναι το σταθερό πιστεύω μου. Το αν θα τα καταφέρουμε ή όχι είναι διαφορετικό θέμα: Αυτό που είναι σημαντικό είναι να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε.» Δαλάι Λάμα
Δραπετεύοντας από το Θιβέτ 31 Μαρτίου 1959, Πεκίνο, Κίνα «Τότε χάσαμε» ήταν τα πρώτα λόγια του πάντα ψύχραιμου Προέδρου Μάο στο άκουσμα της είδησης για την απόδραση του Δαλάι Λάμα. Αν και καταδιωκόμενος από τον κινεζικό στρατό είχε καταφέρει να περάσει τα σύνορα και να ζητήσει άσυλο στην Ινδία.
17 Μαρτίου, 1959, Λάσα, Θιβέτ
Δ
εκατέσσερα βράδια πριν ο νεαρός Δαλάι Λάμα είχε αντικαταστήσει για πρώτη φορά την πορτοκαλί-πορφυρή ρόμπα του βουδιστή μοναχού με ένα φθαρμένο παντελόνι και ένα χοντρό μαύρο παλτό. Έκρυψε στην τσέπη του τα χαρακτηριστικά γυαλιά του, ζώστηκε ένα τουφέκι και βγήκε από το παλάτι Νορμπουλίνγκα στη Λάσα για να ξεγλιστρήσει ινκόγκνιτο μέσα στην ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα της δραματικής αυτής νύχτας και του συγκεντρωμένου πλήθους Θιβετιανών το οποίο είχε περικυκλώσει εδώ και μέρες το παλάτι για να προστατεύσει τον πολιτικό και πνευματικό του ηγέτη από τον κινεζικό στρατό. Το πρωί της ίδιας μέρας ο Δαλάι Λάμα, προβληματισμένος περίμενε στο ναό υπομονετικά να ξεκινήσει το αλλόκοτο τελετουργικό αφού είχε ζητήσει για μια ακόμη φορά τη συμβουλή-χρησμό του μεγάλου Μάντη του Θιβέτ. Ο Μάντης φορώντας όπως επιβάλει το πρωτόκολλο το βάρους εξήντα κιλών χρυσό κράνος του έπεσε σε τρανς. Και όταν πια έφτασε στο σημείο να χτυπιέται στο πάτωμα και να κουνά δαιμονισμένα πάνω κάτω το κεφάλι του σα να φορά πούπουλο γύρισε και του φώναξε: «Φύγε! Φύγε απόψε κιόλας! Κινδυνεύεις εδώ!» Πριν λιποθυμήσει του έδωσε αναλυτικά οδηγίες για το δρόμο που θα ακολουθούσε φεύγοντας από την πρωτεύουσα Λάσα μέχρι τα σύνορα με την Ινδία. Δεν ξέρω αν υπάρχει μοίρα ή όχι, σίγουρα πάντως μερικοί άνθρωποι φαίνεται να διαθέτουν μια ιδιαίτερη σχέση μαζί της. Ο Tenzin Guatso είναι αναμφισβήτητα ένας από αυτούς. Γεννημένος το 1935, παιδί μιας εννεαμελούς σχετικά φτωχής αγροτικής οικογένειας από την επαρχεία του Amdo έμελλε να αναγνωριστεί ως η μετενσάρκωση του Δαλάι Λάμα. Όμως
η μοίρα επέλεξε να μην είναι μόνο πλουσιοπάροχη μαζί του. Ο Tenzin ακόμα λάμβανε την εκπαίδευσή του ως βουδιστής μοναχός ώστε να προκηρυχτεί ως ο 14ος Δαλάι Λάμα όταν ο κινεζικός στρατός εισέβαλλε στο Θιβέτ. Στους Κινέζους πήρε σχεδόν δύο χρόνια όχι να κάμψουν την αντίσταση του υποτυπώδους θιβετιανού στρατού αλλά να εγκλιματιστούν στη «στέγη του κόσμου» και να διανύσουν τα ατέλειωτα κοπιαστικά χιλιόμετρα σε μια χώρα που άνηκε ακόμα στον 19ο αιώνα και δεν είχε ούτε μισό μέτρο δρόμου κατάλληλου για μετακίνηση μηχανοκίνητου οχήματος. Με μέσο υψόμετρο τα 5.000 μ το Θιβέτ είναι η υψηλότερη περιοχή του κόσμου. Ένα οροπέδιο περιστοιχισμένο από τα ψηλότερα βουνά του κόσμου καθιστώντας το ένα από τα πιο δυσπρόσιτα μέρη στον κόσμο. Το τέλειο παρατηρητήριο για ολόκληρη την Ασιατική ήπειρο. Αρκετά χρόνια αργότερα, ο Δαλάι Λάμα ο οποίος είχε αποδεχθεί το άσυλο που του πρόσφερε η κυβέρνηση της Ινδίας και είχε εγκατασταθεί πια στην Νταραμσάλα μαζί με την εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ, θα μάθαινε ότι οι ακριβείς οδηγίες του Μάντη για την απόδραση του από τη Λάσα , είχαν υπαγορευθεί από ένα μυστικό πράκτορα της CIA… Εγώ από την άλλη αγνοούσα τη συναρπαστική αυτή ιστορία όταν αποφάσισα να ταξιδέψω στην Ινδία κατά την περίοδο των μουσώνων αυτό το καλοκαίρι. Ήξερα μόνο ότι η έδρα του εξόριστου Δαλάι Λάμα και της κυβέρνησης του βρίσκεται σε μια γραφική κωμόπολη στους πρόποδες των Ιμαλαϊων ονόματι Νταραμσάλα. Τον Αύγουστο η ποσότητα της βροχής που πέφτει στη Νταραμσάλα είναι επτά φορές περισσότερη από τον πιο υγρό μήνα της Αθήνας που είναι ο Δεκέμβριος. Πρακτικά όταν ανοίξουν οι ουρανοί παρακαλάς απλά να βρίσκεσαι σε κάποιο υπόστεγο. Όταν ξεκίνησα αυτό το ταξίδι στην Ινδία, εκεί στα τέλη Ιουλίου, δεν ήξερα σχεδόν τίποτα για το βουδισμό και την ιστορία του Θιβέτ. Αλλά το κυριότερο ήταν ότι ούτε που υποψιαζόμουν τι θα μου συνέβαινε τις επόμενες πέντε εβδομάδες. Ξεκινώντας από το Κασμίρ θα διέσχιζα το ψηλότερο πέρασμα στα Ιμαλάια που μπορεί να διασχίσει τετράτροχο στον κόσμο για να φτάσω στην Ινδία, θα έκανα ένα ταξίδι αστραπή στο γειτονικό Νεπάλ, θα διέσχιζα μια ζούγκλα με ρινόκερους και τίγρεις, θα έφτανα στην απόμακρη Μαλάνα γνωστή και σαν Αθήνα των Ιμαλάιων -είναι μια από τις παλαιότερες δημοκρατίες του κόσμου – ενώ παράλληλα παράγει την καλύτερη ίσως μαριχουάνα παγκοσμίως -πωλείται για περισσότερα από διακόσια ευρώ στα coffe shop του Άμστερνταμ- και τελικά με ένα παράξενο παιχνίδι της μοίρας θα γνώριζα από κοντά τον ίδιο τον Δαλάι Λάμα. Πέντε εβδομάδες μετά, τίποτα δε θα ήταν πια το ίδιο.
25 Ιουλίου 2013, Leh, επαρχία Λαντάκ, Κασμίρ, Ινδία Προσγειώθηκα στο αεροδρόμιο του Leh στο Κασμίρ, δεκαέξι ώρες αφού είχα αφήσει το Ελ. Βενιζέλος και τρεις πτήσεις αργότερα. Τα 3.256 μέτρα στα οποία βρίσκεται το καθιστούν ένα από τα ψηλότερα αεροδρόμια στον κόσμο. Η πτήση Δελχί-Leh είναι μια εμπειρία που σου μένει για πάντα χαραγμένη. Οι χιονισμένες και δυσπρόσιτες κορυφές των Ιμαλάϊων κείτονται μόλις μερικές εκατοντάδες μέτρα από τα πόδια σου. Η εικόνα που αντικρίζεις είναι ονειρεμένη. Όλες οι πτήσεις στο αεροδρόμιο του Leh πραγματοποιούνται νωρίς το πρωί γιατί από το μεσημέρι οι άνεμοι που έρχονται από τα βουνά καθιστούν την προσγείωση και την απογείωση εξαιρετικά επικίνδυνες. Για λόγους ασφαλείας οι χειραποσκευές απαγορεύονται σε όλες τις πτήσεις από το Κασμίρ.
Τ
ο οροπέδιο του Leh δε μοιάζει απλά σεληνιακό τοπίο, είναι παντελώς απόκοσμο. Μια στενή λωρίδα μερικών μέτρων πρασίνου ακολουθεί σαν φίδι την πορεία του Ινδού ποταμού και σου δίνει την εντύπωση, η οποία δεν απέχει και πολύ από την πραγματικότητα, ότι τίποτε δεν είναι δυνατό να ζήσει έξω από αυτή. Η χερσαία πρόσβαση είναι δυνατή μόνο από Μαίο μέχρι αρχές Οκτώβρη. Μετά τα περάσματα των Ιμαλαΐων κλείνουν για το χειμώνα. Και τότε ξεκινά το γλέντι. Γιατί μην έχοντας τι άλλο να κάνουν οι είκοσι επτά χιλιάδες όλοι κι όλοι κάτοικοι του Leh το ρίχνουν στα –εσωτερικού χώρου- φεστιβάλ και γιορτές. Άλλωστε έξω έχει μείον δεκαπέντε βαθμούς κελσίου. Το καλοκαίρι όμως ο καιρός είναι ιδανικός,
ηλιόλουστος με μια ευχάριστη ψυχρούλα τα βράδια. Το Κασμίρ, βόρειο σύνορο της ινδικής επικράτειας, είναι και το μόνο μέρος της που δεν επηρεάζεται από τους μουσώνες. Αυτός ήταν ο δεύτερος λόγος που ξεκίνησα το οδοιπορικό μου από εκεί αφού ήξερα καλά ότι το μεγαλύτερο μέρος αυτού του ταξιδιού θα το περνούσα ανακαλύπτοντας τις πιο απίθανες καβάτζες για να προφυλαχθώ από τους μουσώνες που τον Ιούλιο και τον Αύγουστο μαστιγώνουν την Ινδία. Ο πρώτος είναι ότι η επαρχία του Λαντάκ όπου βρίσκεται η παραμυθένια πόλη του Leh, με το κάστρο –σχεδόν πιστή αντιγραφή του παλατιού του Δαλάι Λάμα στη Λάσα, της περίφημης Ποτάλα, σε μικρότερο βέβαια μέγεθος- είναι το μόνο μέρος που στην πραγματικότητα είναι 100% Θιβέτ και είναι ελεύθερο, δεν έχει καταληφθεί από την Κίνα. Ίσως δεν υπάρχει καταλληλότερο
και ταυτόχρονα πιο όμορφο μέρος στον κόσμο για να έρθεις σε επαφή με τον θιβετιανό βουδισμό. Και αφού ήξερα ότι ο τελικός μου προορισμός ήταν η έδρα του Δαλάι Λάμα, η Νταρμάσαλα στην Ινδία, αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα πιο νότια, με απόκρυφη επιθυμία να καταφέρω να τον γνωρίσω και να του πάρω συνέντευξη, η πιο σωστή αφετηρία έπρεπε να είναι το Leh. Υπήρχε όμως και τρίτος λόγος, εξαιρετικά σοβαρός και ακόμα πιο συναρπαστικός, τον οποίο επιτρέψτε μου να σας αποκαλύψω στη συνέχεια. Προς το παρόν προσπαθούσα να συνέλθω από το συναίσθημα μέθης και την κόπωση που νιώθεις όταν φτάνεις αεροπορικώς στα 3500 μέτρα. Άλλους τους επηρεάζει περισσότερο και άλλους λιγότερο, σίγουρα πάντως όλοι φροντίζουν να το πάνε μαλακά τις δύο πρώτες μέρες γιατί αλλιώς τα βλέπεις όλα κωλυόμενα.
Κασμίρ,
μια μπερδεμένη ιστορία Όπως στις περισσότερες περιπτώσεις έτσι και σε αυτή του Κασμίρ την αποχώρηση των αποικιοκρατών ακολούθησε το μπάχαλο της αναδιανομής της εξουσίας. Όταν λοιπόν η Ινδία κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Μεγάλη Βρετανία το 1947, το ανεξάρτητο βασίλειο του Κασμίρ που μέχρι τότε δήλωνε υποταγή στο Στέμμα ήταν ένα μεγάλο ερώτημα που θα προσαρτηθεί. Ενώ η πλειονότητα του ήταν μουσουλμάνοι, είχε Ινδουιστή βασιλιά και ένα αξιοσέβαστο πληθυσμό τόσο ινδουιστών όσο και βουδιστών. Οι τελευταίοι βέβαια ως γνωστόν
δεν πολυασχολούνται με τέτοια πεζά και γήινα θέματα όπως η εξουσία όμως η Ινδία και το Πακιστάν διεξήγαγαν τρεις πολέμους με μήλον της έριδος το Κασμίρ. Και το σκέφτονται και για τέταρτο ο οποίος βέβαια θα είναι και ο τελευταίος γύρος, για όλους μας, αφού αμφότερες διαθέτουν πυρηνικά. Και ενώ τα τελευταία χρόνια η ένταση έμοιαζε να καταλαγιάζει, δέκα μέρες πριν ξεκινήσω μερικοί Ουκρανοί τουρίστες εκτελέστηκαν από φονταμενταλιστές στο πακιστανικό τμήμα του Κασμίρ ενώ στο ινδικό και την πρωτεύουσα Srinagar η κατάστα-
ση παρέμενε χαοτική με απαγωγές, διαδηλώσεις, βασανισμούς από την αστυνομία και ταξιδιωτικές οδηγίες που απέτρεπαν τους επισκέπτες. Αποφάσισα λοιπόν να ασχοληθώ μόνο με το ανατολικό κομμάτι του Κασμίρ, την επαρχία του Λαντάκ, που έχει σχεδόν αμιγώς βουδιστικό πληθυσμό και μια υπέροχη πόλη, το Leh, βγαλμένη από παραμύθι. Βέβαια και εκεί η περιοχή είναι διαφιλονικούμενη μεταξύ Ινδίας και Κίνας αλλά επικρατεί ηρεμία. Στην πραγματικότητα αυτή η περιοχή και ο πληθυσμός της είναι μια προέκταση του Θιβέτ.
«Τζουλιιί» είναι η λέξη που ακούς πιο συχνά στο Leh. Σημαίνει «Γειά», -είτε όταν έρχεσαι είτε όταν φεύγεις- και επίσης «ευχαριστώ» και «παρακαλώ» ταυτόχρονα. Μπορείς να καταλάβεις πολλά για το σκεπτικό των ανθρώπων από τη γλώσσα τους. Αυτή η λέξη ήταν η πρώτη επαφή ενός άσχετου όπως εγώ με την κουλτούρα και τον τρόπο σκέψης του θιβετιανού βουδισμού.
27 Ιουλίου 2013, μοναστήρι Thiksey, Λαντάκ, Κασμίρ, Ινδία
Μ
ετά από δύο μέρες προσαρμογής στο υψόμετρο του Λαντάκ επισκέφθηκα το μοναστήρι Thiksey, καμιά ώρα από το Leh. Στο γρανιτένιο λόφο με την υπέροχη θέα σε όλη την κοιλάδα του Λαντάκ δεσπόζει το θιβετιανής αρχιτεκτονικής δημιούργημα του 15ου αιώνα με φόντο τις βουνοκορφές των Ιμαλαιων. Στα κάτασπρα σπιτάκια που απλώνονται στα πόδια του μοναστηριού και κατακλύζουν το λόφο μένουν οι εκατοντάδες βουδιστές μοναχοί του. Μόλις είχε χαράξει όταν ξεκίνησα για να προλάβω μια από τις πιο μυσταγωγικές τελετές που έχω παρευρεθεί στη ζωή μου. Γιατί μια τελετή δεν την
παρακολουθείς ποτέ. Στην πραγματικότητα είτε είσαι μυημένος είτε όχι, από την στιγμή που παρευρίσκεσαι, συμμετέχεις.
Ανεβαίνοντας το λόφο λαχανιασμένος ήταν ήδη επτά το πρωί –δηλαδή αργά- όταν πέρασα την πύλη του Thiksey. Ήταν η πρώτη φορά που βρισκόμουν σε βουδιστικό μοναστήρι και όλα ήταν πέρα για πέρα άγνωστα. Άρχισα να ανεβαίνω το φιδωτό μονοπάτι ακολουθώντας όπως η κόμπρα τη φλογέρα του φακίρι το απόκοσμο μουρμούρισμα των μοναχών που ερχόταν σαν από άλλο κόσμο. Η πρωινή προσευχή, puja –η κυριολεκτική μετάφραση είναι σεβασμός- είχε μόλις ξεκινήσει και στο μοναστήρι δεν φαινόταν ψυχή. Ούτε καν στην είσοδο όπου υποτίθεται ότι οι ξένοι πλήρωναν είκοσι ρούπιες, δεκαπέντε λεπτά του ευρώ δηλαδή. Όσο πλησίαζα το ναό διασχίζοντας τα δαιδαλώδη περάσματα του μοναστηριού, οι ψαλμωδίες από τα sutras –τα βουδιστικά βιβλία- δημιουργούσαν ένα αλλόκοτο ηχοτοπίο το οποίο ενισχυόταν από το βαθύ ήχο τυμπάνων και άλλων μουσικών οργάνων τα οποία δεν είχα ιδέα πως μπορεί να μοιάζουν. Στην ημιφωτισμένη από τις πρώτες αχτίδες του ήλιου αίθουσα όπου επτά σειρές βουδιστών μοναχών κάθονταν οκλαδόν ψέλνοντας, μόλις που μπορούσες να διακρίνεις τις περίτεχνες τοιχογραφίες. Η ενέργεια που πήγαζε από το βουητό τους ήταν καθηλωτική. ‘Εκατσα αποσβολωμένος, μισός ξύπνιος μισός κοιμισμένος ακόμα στη γωνία της αίθουσας προσπαθώντας να συνειδητοποιήσω που είμαι. Στην άκρη ή για να ακριβολογώ στην κορυφή του κόσμου βιώνοντας κάτι που ούτε σε ταινία δεν είχα δει ποτέ. Τα παράξενα όργανα ήταν τελικά κάτι σαν μπουρού
τις οποίες φυσούσαν μερικοί μοναχοί καθισμένοι στην άλλη γωνία της αίθουσας. Τα παλαιοκαιρισμένα ξύλινα δοκάρια που κρατούσαν αυτό το οικοδόμημα όρθιο σου έδιναν την εντύπωση ότι ήταν έτοιμα να σωριαστούν θάβοντας όλη αυτή τη γαλήνια ατμόσφαιρα. Ήταν τόσο παράξενο. Για πρώτη φορά σε εκείνη την κατανυχτική ατμόσφαιρα βίωνα ένταση και ηρεμία μαζί σα να είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Έκλεισα τα μάτια και αναρωτιόμουν ποια ναρκωτικά των δυτικών μεγαλουπόλεων μπορούν να σου προσφέρουν την αίσθηση που είχα εγώ τώρα… Τρία πιτσιρίκια βγαλμένα από τον «τελευταίο αυτοκράτορα» του Μπερτολούτσι σηκώθηκαν και ήρθαν προς το μέρος μου. Έπιασαν τις τεράστιες συγκριτικά με το δικό τους μέγεθος στάμνες ενώ οι υπόλοιποι μοναχοί ξετρύπωσαν κάτω από τις πορφυρές και πορτοκαλί ρόμπες τους μικρά ξύλινα μπολ. Μερικές ημέρες αργότερα σε αυτό το ταξίδι, διαβάζοντας την αυτοβιογραφία του Δαλάι Λάμα με τίτλο «Freedom in Exile» θα καταλάβαινα τι ήταν αυτό που έβλεπα. Το πιο σύνηθες γεύμα των Θιβετιανών είναι το περίφημο tsampa. Οι μοναχοί έριξαν μια λευκή πούδρα, σκόνη από κριθάρι όπως θα μάθαινα αργότερα, στα μπολ τους ενώ τα πιτσιρίκια περνούσαν και ασθμαίνοντας να σηκώσουν τις τεράστιες κανάτες, έριχναν σε άλλα τσάι και σε άλλα ζεστό γάλα. Στη συνέχεια οι μοναχοί άρχισαν να τρίβουν κυκλικά και στωικά με τα δάχτυλα τους το μπολ μέχρι η σκόνη και το υγρό να σχηματίσει σβολάκια τα οποία έτρωγαν με ευλάβεια. Μου πρόσφεραν και εμένα. Το μόνο που μπορώ να θυμηθώ δεν είναι η γεύση που ήταν κάπως ουδέτερη αλλά το συναίσθημα ότι μοιραζόμουν κάτι μαζί τους. Όπως και στις τελετές με
πεγιότ στη Λατινική Αμερική, έτσι και εδώ η τελετή τελείωνε με γεύμα.
Βγαίνοντας από την αίθουσα του ναού μένω να κοιτάω από το μπαλκόνι του τα Ιμαλάια στο βάθος. Σε μια άλλη αίθουσα δίπλα, νεαροί μοναχοί μαθαίνουν πως φτιάχνουν mandalas από χρωματιστή άμμο. Για βδομάδες καρτερικά δημιουργούν στο δάπεδο περίτεχνες γεωμετρικές κατασκευές εκπληκτικής ακρίβειας, πραγματικά έργα τέχνης. Και μόλις τα τελειώσουν, μετά από όλο αυτό τον κόπο, εξίσου τελετουργικά το διαλύουν και μεταφέρουν την άμμο σε ένα ποτάμι όπου τη διασκορπίζουν. Αυτό ίσως είναι το αγαπημένο τους χόμπυ. Να εμπεδώνουν την παροδικότητα της ζωής καθημερινά αποδομώντας τη ματαιοδοξία της .
«Τα Ιμαλάια είναι η σύνθεση όλων των θρησκειών και διδασκαλιών» «Πού μπορεί κανείς να νιώσει μεγαλύτερη ευτυχία, απ’ όταν ο ήλιος κρέμεται πάνω από τα Ιμαλάια, το βαθύ μπλε είναι πιο έντονο από αυτό των ζαφειριών και οι παγετώνες ακτινοβολούν από απόσταση σαν απαράμιλλα πολύτιμα πετράδια; Τα Ιμαλάια είναι η σύνθεση όλων των θρησκειών και διδασκαλιών». Nicholas Roerich
Τ
α Ιμαλάια είναι η υψηλότερη οροσειρά της Γης και χωρίζει την ινδική υποήπειρο από το οροπέδιο του Θιβέτ. Στα σανσκριτικά Himalaya σημαίνει η κατοικία του χιονιού (Him=χιόνι, alaya=κατοικία). Στα
Ιμαλαΐα βρίσκονται όλες οι βουνοκορφές της Γης (πάνω από 140 συνολικά) οι οποίες είναι υψηλότερες από 7.000μ και βέβαια η υψηλότερη όλων, το Έβερεστ (8.848 μ.). To υψηλότερο σημείο του πλανήτη έξω από τα Ιμαλάια είναι η κορυφή Ακονκάγκουα στις Άνδεις (6.962 μ.). Τα Ιμαλάια εκτείνονται σε πέντε χώρες, Κίνα (Θιβέτ), Ινδία, Πακιστάν, Μπουτάν, Νεπάλ. Από την οροσειρά των Ιμαλαίων πηγάζουν τρία από τα μεγαλύτερα συστήματα ποταμών της Γης: του Ινδού ποταμού, του Γάγγη-Βραχμαπούτρα και του Γιανγκτσέ. Περίπου 750 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν από αυτό το ποτάμιο σύστημα, το οποίο εξαρτάται μερικώς από το λιώσιμο των χιονιών των Ιμαλαΐων. Στο μέλλον τα χιόνια των Ιμαλαΐων θα περιορισθούν σημαντικά από το συνεχώς εντεινόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου... 31 Ιουλίου 2013, Νάγγαρ, Himachal Pradesh, Ινδία Στους πρόποδες των Ιμαλαίων, βρίσκεται κρεμασμένο το χωριό Νάγγαρ ατενίζοντας την κοιλάδα Κούλου. Εκεί είχα την τύχη να επισκεφθώ το σπίτι-στρατηγείο μιας τεράστιας μορφής, ενός από τους τελευταίους παν-επιστήμονες του 20ου αιώνα, του Ρώσου Νίκολας Ραίριχ (N. Roerich). Γεννημένος στην Αγία Πετρούπολη το 1874, ο ζωγράφος, φιλόσοφος, συγγραφέας και ποιητής, αρχαιολόγος και αποκρυφιστής, προτάθηκε πολλές φορές για Νόμπελ Ειρήνης αφού η πρωτοβουλία του για τη διαφύλαξη αρχαιολογικών και αρχιτεκτονικών μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια πολέμων και συγκρούσεων απέκτησε διεθνείς διαστάσεις με την υπογραφή του Συμφώνου Ραίριχ. Έχοντας εξερευνήσει ένα μεγάλο μέρος της κεντρικής Ασίας και των Ιμαλαίων ο Ραίριχ εγκαταστάθηκε μόνιμα τελικά εκεί. Λαμπερή φυσιογνωμία παγκόσμιου βεληνεκούς, είχε φτιάξει τα σκηνικά και τα κουστούμια της περίφημης «Ιεροτελεστίας της Άνοιξης- του Ιγκόρ Στραβίνσκι, αν και μέλος της επιτροπής Γκόρκι ως εξέχουσα μορφή των σοβιετικών τεχνών αποφάσισε να εγκαταλείψει τελικά την ΕΣΣΔ και μετά από μια στάση στη Νέα Υόρκη ίδρυσε με τη γυναίκα του Έλενα τη θεοσοφιστική σχολή πνευματικών μελετών, Agni Yoga (Απoκρυφιστική Γιόγκα). Ίσως κανείς δεν έχει αποτυπώσει καλύτερα από τον Ραίριχ τι είναι πραγματικά τα Ιμαλάια. «Σαν ανεβαίνεις στις κορυφές των Ιμαλαίων και ατενίζεις πάνω από τον κοσμικό ωκεανό των σύννεφων από κάτω σου, αντικρίζεις σαν οχυρά τα ατελείωτα βραχώδη κορδόνια και τις μαργαριταρένιες αρμαθιές από μικρά σύννεφα που τα στεφανώνουν. Πίσω τους βαδίζουν οι γκρι ελέφαντες του παραδείσου, τα βαριά σύννεφα των μουσώνων. Είναι μια κοσμική εικόνα η οποία σου φανερώνεται προσφέροντας την κατανόηση μιας μεγαλειώδους δημιουργικής αποκάλυψης.» Μια παρόμοια αποκάλυψη θα ζούσα και γω διασχίζοντας τα…
Χωρίς
ανάσα
Είχα υποσχεθεί να αποκαλύψω τον τρίτο λόγο που με έστειλε στο Κασμίρ. Για να μπω λοιπόν από το Κασμίρ στην Ινδία και να κατευθυνθώ προς την έδρα του Δαλάι Λάμα στην Νταραμσάλα έπρεπε να διασχίσω αυτό που για πολλούς ταξιδιώτες θεωρείται το ιερό δισκοπότηρο. Τα Ιμαλάια.
Σ
ε ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία, τα «Βουνά της τρέλας», ο H. P. Lovecraft αναφέρεται στους «παράξενους και ενοχλητικούς» πίνακες του Ραίριχ οι οποίοι απεικονίζουν τα Ιμαλάια. Ο θρύλος λέει ότι πέρα από τις χιονισμένες βουνοκορφές τους βρίσκεται το μυθικό βασίλειο της Σάνγκρι Λα. Είναι οι ίδιες σπηλιές στα ίδια βουνά που επισκέφθηκε ο βασιλιάς Αλομπάρ του Τομ Ρόμπινς στο Άρωμα του Ονείρου. Είχα ξαναβρεθεί σε τόπο που βρίσκεται στα όρια του πραγματικού και της φαντασίας, στην Παταγονία. Και όπως συμβαίνει σε όλα αυτά τα μέρη ο χρόνος διαστέλλεται, γίνεται τόσο πλατύς που ενώνεται με το αιώνιο και ασάλευτο τοπίο γύρω του. Έχοντας σπουδάσει Φυσική σε τέτοια μέρη νοιώθω ότι επιτέλους αντιλαμβάνομαι την έννοια του χωρόχρονου ως ενιαία.
ρισήμισι μήνες το χρόνο, τέλη Μαΐου με αρχές Οκτώβρη. Στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής το υψόμετρο ξεπερνά τα τέσσερις χιλιάδες μέτρα.
Μεσάνυχτα 26ης προς 27η Ιουλίου 2013, Leh, Λαντάκ, Κασμίρ, Ινδία
ξημερώσει αγκομαχούσε να σκαρφαλώσει πιο ψηλά από τα βουνά. Διασχίσαμε την ατελείωτη ευθεία ενός οροπεδίου, εκεί στα 5.500 χιλιάδες μέτρα σχεδόν, η οποία φάνταζε βάλσαμο μετά από τόσες ώρες στροφών. Σε ένα τέτοιο υψόμετρο αισθάνεσαι την ατμόσφαιρα τόσο αραιή, απολύτως διάφανη. Πασχίζεις να αναπνεύσεις λίγο οξυγόνο αλλά μάταια. Οι περισσότεροι διανυκτερεύουν λίγο μετά τη μέση της διαδρομής στα χάνια του Κέιλονγκ ωστόσο ο οδηγός μας επέμενε να το πάμε σερί και να φτάσουμε στο Μανάλι στην επαρχία του Himachal Pradesh κατά το απόγευμα και πάντως πριν νυχτώσει ξανά. Είχε δίκιο. Όσοι κάνουν τη διαδρομή με την αντίθετη φορά ξεκινώντας από τα 1950 μέτρα υψόμετρο στο Μανάλι έχουν κάθε λόγο να κοιμηθούν στο Κέιλονγκ ώστε να εγκλιματιστούν πριν αποπειραθούν να περάσουν τα επικίνδυνα περάσματα των 5.000 μέτρων και άνω. Εμείς ξεκινώντας από τα 3.500 μέτρα του Leh δεν είχαμε να κερδίσουμε τίποτα από αυτό το stop over πέρα από μια βραδιά γεμάτη πονοκεφάλους και
Ήταν ένα ακόμα δροσερό και ξάστερο βράδυ στο Κασμίρ. Τα αστέρια, τρεισήμισι χιλιάδες μέτρα πιο κοντά απ’ ότι συνήθως, σχεδόν μπορείς να τα πιάσεις. Φόρτωσα τα πράγματα μου στην οροφή του SUV. Μέσα θα έπρεπε να στριμωχτούμε επτά ψυχές και δε χωρούσε τίποτα περιττό. Για τις επόμενες δεκαοκτώ ώρες αυτό το όχημα και ο επιδέξιος οδηγός του θα μας περνούσαν από το δεύτερο πιο ψηλό πέρασμα στον κόσμο που μπορεί να περάσει όχημα. Και το πρώτο ήταν εκεί κοντά αλλά ευτυχώς μπορούμε να το αποφύγουμε.
Η διαδρομή Leh-Manali είναι τετρακόσια ενενήντα κοπιαστικά, ατελείωτα αλλά απερίγραπτης ομορφιάς χιλιόμετρα. Διασχίζει τα Ιμαλάια στον άξονα Βορράς -Νότος και έχει τον μάλλον ειρωνικό τίτλο highway. Θεωρείται μια από τις πιο επικίνδυνες διαδρομές στον κόσμο. Παραμένει ανοιχτή μόνο τεσσε-
Αφήνοντας το παλάτι του Leh πίσω μας να φωτίζει σα φάρος μέσα στη σκοτεινή μεσαιωνική πόλη αρχίσαμε να ανηφορίζουμε τον φιδωτό δρόμο για το ψηλότερο σημείο της διαδρομής, το φοβερό και τρομερό πέρασμα Τάνγκλανγκ Λα στα 5.328μ. Το πρώτο φως λίγο πριν τις έξι το πρωί μας βρήκε ακριβώς εκεί χαρίζοντας μας ένα οξύμωρο θέαμα. Στο βάθος όπως ακριβώς το περιγράφει ο Ραίριχ απλώνονταν αιώνιες βουνοκορφές μόνο που πια δεν έπρεπε να σηκώσεις το κεφάλι για να τις αντικρίσεις αλλά να σκύψεις.
Γιατί όλα αυτά τα άγρια και αγέρωχα βουνά κείτονται στα πόδια σου. Είναι ένα θέαμα τόσο ριζικά διαφορετικό που δεν το ξεχνάς ποτέ. Ο ήλιος αν και είχε
ναυτία στην καλύτερη και σοβαρά συμπτώματα της νόσου των ψηλών όρεων ή Acute Mountain Sickness στη χειρότερη. Όσο πιο γρήγορα ανεβαίνεις υψόμετρο τόσο πολλαπλασιάζεται ο κίνδυνος από το διαβόητο AMS. Πολύ σύντομα οι μισοί από τους επιβάτες του SUV παρακαλούσαν για στάση για να ξεράσουν. To AMS μπορεί να είναι θανατηφόρο χωρίς να σου έχει δώσει πριν αρκετά σημάδια για να ανησυχήσεις. Μόλις όμως τα πρώτα συμπτώματα διαφανούν πρέπει να αρχίσεις να κατεβαίνεις υψόμετρο. Και εμείς για τις επόμενες δέκα ώρες αναγκαστικά θα ήμασταν «παγιδευμένοι» μέσα στα ψηλά περάσματα των Ιμαλαίων καταδικασμένοι να καταπίνουμε τα σκληροτράχηλα χιλιόμετρα μέχρι να φτάσουμε στο Μανάλι που πλέον φάνταζε ο παράδεισος της σωτηρίας. Ακόμη και όσοι ήμασταν σε καλύτερη κατάσταση από τους υπόλοιπους απλά είχαμε θέση εαυτόν σε mode επιβίωσης. Πάλευες
με την έντονη ζαλάδα και τις ανακατωσούρες στο στομάχι, το mp3 καρφωμένο στα αυτιά συγκεντρώνοντας το μυαλό σου σε κάτι όμορφο όπως το απόκοσμο τοπίο γύρω σου που πλέον είχε αρχίσει να ντύνεται με τα πρώτα χρώματα της ανατολής. Στην πραγματικότητα νιώθεις σαν αστροναύτης. Κλεισμένος μέσα στο «σκάφανδρο» του AMS προσπαθείς μέσα από τη γυάλα σου να θαυμάσεις αυτά που τα μάτια σου αντικρίζουν για πρώτη φορά με τις κινήσεις σου να γίνονται νωχελικές, σχεδόν υποτονικές. Είχα ξαναζήσει το σφυροκόπημα του AMS στα βουνά του Περού. Αν εξαιρέσεις τα αίματα και τους
μώλωπες, το AMS είναι σα να βρίσκεσαι μέσα στο ρινγκ με τον Μωχάμεντ Άλι. Απλά ήλπιζα να φτάσουμε όλοι σώοι. Κατηφορίζαμε στην κοιλάδα του Ζάνσκαρ όταν αρχίσαμε να συναντάμε τα πρώτα οχήματα να έρχονται με αντίθετη φορά. Κάθε χιλιοστό του επικίνδυνου χωματοδρόμου ή ακριβέστερα
βραχόδρομου αποδείχθηκε πολύτιμο με τον γκρεμό να χάσκει απειλητικά στο πλάι μας. Κατά τις δέκα το πρωί κάναμε αναγκαστική στάση σε ένα checkpoint του ινδικού στρατού ο οποίος είναι επιφορτισμένος με το δύσκολο έργο να κρατάει τους «δρόμους» ανοιχτούς παλεύοντας με τα στοιχεία της φύσης. Ο οδηγός δε μας άφησε να κατέβουμε καν για ξεμούδιασμα. Γνώριζε ότι θα σταματήσουμε να υποφέρουμε μόνο όταν φτάσουμε σώοι στο Μανάλι μετά από πολλές πολλές ώρες. Στο επόμενο πέρασμα του Λατσλούνγκ Λα στα 5.060μ βλέποντας την κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι συνεπιβάτες μου, άρχισα πια να αμφιβάλλω γι’ αυτό. Στα σύνορα του Κασμίρ με την Ινδία κάναμε επιτέλους την πρώτη στάση. Όλοι σωριάστηκαν ημιλιπόθυμοι στα σκισμένα στρώματα των dharbas, των πρόχειρων τεντών με τα πανιά των αλεξιπτώτων τα οποία σερβίρουν ζεστό τσάι και αυτοσχέδια γεύματα. Αν και νηστικοί κανείς δεν
μπορούσε να κατεβάσει τίποτα. Μόνο ο οδηγός μας και οι έμπειροι φορτηγατζήδες έφαγαν κανονικά. Συναντήσαμε τις πρώτες σοβαρές ενδείξεις πολιτισμού κατά μήκος της διαδρομής Leh-Manali σχεδόν δώδεκα ώρες από τότε που ξεκινήσαμε. Το τελευταίο πέρασμα, του Ρόχτανγκ Λα στα 4.000μ ήταν και το πιο δύσκολο. Βλέπαμε από μακριά το βουνό να χάνεται μέσα στα σύννεφα. Σε λίγο θα μπαίναμε μέσα τους, η ορατότητα μειώθηκε στα ούτε δέκα μέτρα από την μύτη μας. Ρόχτανγκ Λα σημαίνει
«σωρός από πτώματα» και πήρε το όνομά του εις μνήμη των εκατοντάδων ταξιδιωτών που πάγωσαν εδώ πάνω προσπαθώντας να το διασχίσουν. Ένα τεράστιο κομβόι ακινητοποιημένων οχημάτων παντός είδους είχαν μπλοκαριστεί εκεί από τις κατολισθήσεις. Ξαφνικά μια τεράστια έκρηξη δόνησε τα πάντα. Και αμέσως μετά ακόμα μια. Σε πέντε λεπτά το αργοκίνητο καραβάνι άρχισε να κινείται. Ο ινδικός στρατός είχε μόλις
ανοίξει στο «πιτς φυτίλι» -κυριολεκτικά- το πέρασμα με δυναμίτες. Είναι
η καθημερινότητα τους. Μήπως άραγε έτσι εφευρέθηκε αυτή η φράση, αναρωτιέμαι. Στην επόμενη στροφή νιώσαμε όπως οι βεδουίνοι όταν αντικρίζουν όαση. Το τοπίο άλλαξε εντελώς. Μια καταπράσινη εύφορη κοιλάδα απλωνόταν μπροστά μας. Ήταν η δική μας γη της επαγγελίας. Η κοιλάδα Κούλου και το Μανάλι
Μέσα στην εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ
28 Ιουλίου 2013, Manali, Κοιλάδα Κullu, Himachal Pradesh, Ινδία Καθισμένος στο ξύλινο μπαλκόνι της έπαυλης του Βρετανού πρώην κυβερνήτη της κοιλάδας του Kullu, το κορμί μου απολάμβανε την ξεκούραση μετά την καταπόνηση της δεκαοκτάωρης διάσχισης των Ιμαλαΐων ενώ το μυαλό μου σημείωνε τις ερωτήσεις που ήθελα να κάνω στο Δαλάι Λάμα. «Πώς πολεμάει και πότε ένα βουδιστής;» «Μπορεί ο ηγέτης ενός λαού να ασκεί εξουσία χωρίς να παραβαίνει τις αρχές και αξίες του βουδισμού;» «Ποιο είναι το αγαπημένο σας καλλιτεχνικό ρεύμα ή πολιτικό κίνημα;»
Τ
ο υγρό καλοκαίρι των ινδικών μουσώνων με τύλιγε. Ήταν οι πρώτες μου καταγραφές από Ινδία. Γιατί το Κασμίρ είναι Θιβέτ, δεν είναι Ινδία. Το άρωμά της μου τρυπάει τα ρουθούνια. Οι μηλιές της κοιλάδας, τα καυτερά φαγητά, τα στικ από κέδρο που προσπαθούσαν να καλύψουν την έντονη μυρωδιά του charas. Όμως δεν μπορούσα να απολαύσω όλα αυτά για πολύ. Είχα ένα μεγαλεπίβολο στόχο, μια εμμονή, να καταφέρω να του πάρω συνέντευξη. 1 Αυγούστου 2013, Νταρμασάλα, Himachal Pradesh, Ινδία Στο Κασμίρ δε ρίχνει ποτέ ούτε σταγόνα, εδώ όμως είναι το δεύτερο πιο βροχερό μέρος της Ινδίας, το άντρο των μουσώνων. Εδώ επίσης βρίσκεται τα τελευταία πενήντα τέσσερα χρόνια η έδρα της εξόριστης κυβέρνησης του Θιβέτ. Περισσότεροι από ογδόντα χιλιάδες Θιβετιανοί βρίσκονται διασκορπισμένοι στην ευρύτερη περιοχή. Όλοι πέρασαν με χίλια βάσανα τα σύνορα με την Ινδία διασχίζοντας τα Ιμαλάια και έφτασαν εδώ μετά από πορεία μηνών. Χιλιάδες και αυτοί που πέθαναν στα παγωμένα περάσματα προσπαθώντας. Η συγκίνησή μου ήταν μεγάλη. Μερικά μόνο μέτρα με χώριζαν από τον Δαλάι Λάμα. Ήταν άραγε εφικτό να τον συναντήσω αναρωτιόμουν; Αργότερα θα καταλάβαινα ότι το εφικτό ήταν η λάθος λέξη… 2 Αυγούστου 2013 Δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο. Σε ένα υπέροχο λόφο έξω από την κωμόπολη βρίσκεται η κυβέρνηση του Θιβέτ. Κάθε υπουργείο έχει και
με τα ονόματα… Τα μάτια όμως και τα δάχτυλα δεν τα ξεχνάω ποτέ.
ένα, παλαιοκαιρισμένο, κτίριο. Πήγα κατευθείαν στη βιβλιοθήκη. Εδώ βρίσκεται ο θησαυρός του Θιβετιανού πολιτισμού. Μεταφέρθηκε πάνω στις πλάτες μουλαριών τη δεκαετία του πενήντα κάτω από τη μύτη του κινεζικού στρατού. Μοναστήρια από όλα τα μήκη και τα πλάτη του Θιβέτ πρόλαβαν να στείλουν εδώ πριν τα καταστρέψουν οι Κινέζοι κατά τη διάρκεια της πολιτιστικής Επανάστασης ανεκτίμητης αξίας χειρόγραφα, κειμήλια, αντικείμενα των προηγούμενων δεκατριών Δαλάι Λάμα και τα μεταξένια thangka, ζωγραφική σε πάπυρο, μια τεχνική που περνάει από γενιά σε γενιά. Όταν μπήκα μέσα ένιωσα ένα περίεργο ρίγος σε όλο μου το σώμα. Κατέβασα τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία του Δαλάι Λάμα και άρχισα μανιωδώς να διαβάζω. Από εκείνη τη στιγμή διάβαζα συνέχεια όπου και να βρισκόμουν. Το μόνο που μπόρεσε να μου αποσπάσει την προσοχή, άλλοτε ευκαιριακά και άλλοτε πιο μόνιμα, ήταν όταν εμφανίζονταν όμορφες γυναίκες στο χώρο. Η Μαρία Τζούλια από την Τοσκάνη, η Αλίσια από το Μιλάνο, η Γιαρντέν από το Ισραήλ, η Τζούλια από την Ελβετία, γενικά τα πάω χάλια
Μετά από ώρες μελέτης στη βιβλιοθήκη βγήκα για ένα τσιγάρο και τσάι στην πρόχειρη καφετέρια της κυβέρνησης. Πιάνω την κουβέντα με ένα συμπαθητικό πιτσιρικά θιβετιανό. Του εκμυστηρεύομαι τον σκοπό της επίσκεψής μου και εκείνος ότι δουλεύει για το Υπουργείο Τύπου. Ο άνθρωπός μου δηλαδή! «Πω, πω τι κρίμα» λέει ξαφνικά. «Τι τρέχει» του λέω. «Μια μύγα έπεσε στον καφέ μου». Έμοιαζε πραγματικά συντετριμμένος με την απώλεια. Της μύγας, όχι του καφέ του. Κατάλαβα ότι εδώ που ήρθα κάτι ήταν πολύ διαφορετικό από εκεί που ερχόμουν. Ήταν η πρώτη επαφή στη ζωή μου με Βουδιστή. Με πήγε σούμπιτο στον προϊστάμενο του. Στο διάδρομο αναμονής καθόταν ένας Γάλλο. Ήταν δημοσιογράφος. Μόλις είχε γυρίσει από το Θιβέτ. Ήταν εκεί ινκόγνιτο γιατί οι Κινέζοι δεν επιτρέπουν την είσοδο σε δημοσιογράφους. Στην πραγματικότητα κάνουν ότι μπορούν για να αποτρέψουν οποιονδήποτε ξένο να το επισκεφθεί. Το προορίζουν για εσωτερικό τουρισμό και μόνο. Οι τιμές είναι πανάκριβες, χρειάζεται να είναι τουλάχιστον ένα γκρουπ τεσσάρων τουριστών ώστε να χορηγηθεί βίζα – μάλλον σκέφτονται «άμα στέλνουν κατασκόπους να τους στέλνουν τέσσερις τέσσερεις, να ξοδεύονται»- και συνοδεύεσαι πάντα όπου και να πας, ή για την ακρίβεια όπου σου επιτρέπεται να πας, από έναν κινέζο «ξεναγό». Μόλις είχα γνωρίσει τον αντίστοιχο Γάλλο Αυγερόπουλο… «Λάδωσα κάτι διεφθαρμένους αξιωματούχους και κατάφερα να μπω. Αυτό
που κάνουν οι Κινέζοι στο Θιβέτ, είναι αυτό που έκαναν οι άποικοι στους Ινδιάνους στην Αμερική» μου λέει. Και ξεκίνησε να μου εξιστορεί όσα είχαν δει τα μάτια του. Μου έδειξε το ρολόι του. «Είναι κρυφή κάμερα, με αυτό κατάφερα να πάρω υλικό χωρίς να με πάρουν είδηση οι Κινέζοι! «Ρε μήπως είναι ο Τριανταφυλλόπουλος τελικά και όχι ο Αυγερόπουλος τελικα;» σκέφτηκα. Ετοίμαζε ένα ντοκυμαντέρ για το Θιβέτ. «Το βράδυ έχω δείπνο με την πρόεδρο του Ινστιτούτου για τα Ανθρώπινα δικαιώματα στο Θιβέτ. Θες να έρθεις;» Μπορούσα να του
χαλάσω το χατίρι; Το βράδυ της ίδιας μέρας συνειδητοποίησα ότι μέσα σε λίγες ώρες είχα μάθει από πρώτο χέρι για το τι παίζει στο Θιβέτ και είχα αποκτήσει πρόσβαση σε όποιον από το υπουργικό συμβούλιο ήθελα. Την προηγούμενη ημέρα ο Γάλλος τους είχε δείξει το αποκλειστικό υλικό από τη χώρα τους. Οι περισσότεροι έκλαιγαν με λυγμούς. Βλέπε-
τε, όσοι ήταν μικρότεροι από πενήντα είχαν γεννηθεί στην Ινδία. Και δεν θα πάνε στο Θιβέτ ποτέ στη ζωή τους. Τουλάχιστον όσο διαρκεί η κινεζική
κατοχή. Τα σύνορα γι’ αυτούς είναι κλειστά. Για μένα όμως και τον νέο μου φίλο το Γάλλο όλες οι πόρτες της κυβέρνησης ήταν πλέον διάπλατα ανοιχτές. «Ώστε ήρθες να πάρεις συνέντευξη από το Δαλάι Λάμα, ε; Πολύ δύσκολο. Πριν τρεις μέρες αποσύρθηκε για τρεις εβδομάδες στο Κασμίρ.» μου λέει στο γεύμα η πρόεδρος. «Πριν τρεις μέρες έκανα την ίδια διαδρομή αλλά αντίθετα.» «Ε, συναντηθήκατε τότε αλλά δεν το κατάλαβες.»
Κινέζοι προδότες, ο επίμονος ανιψιός, ο δικηγόρος του ΟΗΕ που έγινε φωτογράφος και η πτήση για Κατμαντού 4 Αυγούστου 2013, Νταραμσάλα, Himachal Pradesh, Ινδία Όσο ο Δαλάι Λάμα έκανε διαλογισμό στο Leh, στο Κασμίρ, στα ίδια μοναστήρια που είχα βρεθεί μια εβδομάδα πριν, εγώ περνούσα τις μέρες μου δουλεύοντας με τον Γάλλο δημοσιογράφο πάνω στο ντοκιμαντέρ του για το Θιβέτ. Μου ζήτησα ευγενικά να μην αναφέρω το όνομά του επειδή φοβόταν τους Κινέζους και δεν ήθελε με τίποτα να μπει στη μαύρη λίστα τους. Ο φίλος είχε γυρίσει όλο τον κόσμο, δεν υπήρχε καμία χώρα όπου να υπάρχει ένοπλη σύρραξη και να μην έχει κάνει ντοκιμαντέρ για αυτή. Ωστόσο το ντοκιμαντέρ για το Θιβέτ θα το υπέγραφε με ψευδώνυμο. Εδώ μπορείτε να δείτε το teaser της γαλλικής τηλεόρασης που μου έστειλε πριν 2 εβδομάδες http://goo.gl/w4fpGM
Π
ερνούσαμε τα πρωινά βλέποντας «απόρρητα» βίντεο της κινεζικής αστυνομίας από τις ανδραγαθίες των ανδρών της στο Θιβέτ διαλέγοντας τα λιγότερο σκληρά ώστε να μπορούν να μεταδοθούν από τη δυτική τηλεόραση. Γιατί δεν είναι εύκολη εικόνα τα ανοιγμένα μυαλά στην τηλεόραση του Γάλλου ή του Αμερικανού αμέσως μόλις έχει πάρει το δείπνο του. Το πιο ενδιαφέρον όμως ήταν το πώς είχε καταφέρει αυτό το υλικό να φτάσει στα χέρια των Θιβετιανών. Μερικά στελέχη της κινεζικής αστυνομίας ήταν περισσότερο άνθρωποι παρά… στελέχη και είχαν απηυδήσει να βλέπουν στρατιώτες να κυνηγάνε σαν τα πρόβατα βουδιστές μοναχούς και να τους ξυλοκοπούνε μέχρι θανάτου… Το εστιατόριο του Ηotel Tibet, το οποίο ανήκει στην εξόριστη κυβέρνηση του Θιβέτ, είναι ένα από τα λίγα μέρη στην Νταραμσάλα όπου μπορείς να πιείς μπύρα και το μοναδικό μέρος που σερβίρει χοιρινό. Υπό την έννοια αυτή είναι μακράν το πιο κοσμοπολίτικο μέρος της (κωμό)πολης. Στο μπάρ του δε, μπορείς να κάνεις όλα αυτά καπνίζοντας ταυτόχρονα. Μοιραία έγινε το στέκι μας. Άλλωστε κάθε σωστός γραφιάς οφείλει να συχνάζει στα μέρη που πηγαίνουν οι πηγές του. Και εδώ σύχναζαν όλα τα στελέχη της κυβέρνησης. Του χύμα αυτού πράγματος που ονομάζεται κυβέρνηση του Θιβέτ. Ο άνθρωπος μέσα από τον οποίο περνούσε ο δρόμος για τη συνέντευξη με τον Δαλάι Λάμα ονομαζόταν Τένζιν Τάκλα. Ήταν ο ανιψιός του. Σπουδαγμένος στην Αμερική ο νεαρός έμπιστος του Θιβετιανού ηγέτη ήταν ένα αδιαπέραστο φράγμα σε όσους ήθελαν να τον πλησιάσουν. Και ήταν πολλοί. Πάρα πολλοί. Τόσοι πολλοί που ο Τάκλα είχε και βοηθούς. Είχε τη φήμη έξυπνου ανθρώπου και έχαιρε το σεβασμό τουλάχιστον όλων όσων από την κυβέρνηση του θιβέτ είχα γνωρίσει. 7 Αυγούστου 2013, Νταραμσάλα, Himachal Pradesh, Ινδία «Ξέρετε, το πρόγραμμα του είναι πολύ βαρύ και είναι και μεγάλος άνθρωπος πια». Είχα καταφέρει να εξασφαλίσω ένα ραντεβού με τον Τάκλα αλλά η απάντηση που πήρα ήταν πέρα για πέρα απογοητευτική. Το κακό είναι ότι δεν έμοιαζε να υπάρχουν περιθώρια εναλλακτικής. Ο Δαλάι Λάμα θα επέστρεφε γύρω στις 22 Αυγούστου αφού στις 25 ξεκινούσε μια τριήμερη δημόσια διδασκαλία στο ναό του στη Νταραμσάλα. Το plan B ήταν να μιλήσω με το προξενείο του Θιβέτ στη Γενεύη επειδή η Ελλάδα άνηκε στη δική τους αρμοδιότητα. Και αυτοί όμως με παρέπεμψαν στον Τάκλα. Κάθε μέρα μελετούσα αρκετές ώρες τα βιβλία που είχε γράψει. Αρκετές από τις ερωτήσεις που είχα στο μυαλό μου να του κάνω έβρισκαν στις σελίδες τους την απάντησή τους. «Από την κινέζικη εισβολή και έπειτα, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Θιβετιανοί σκοτώθηκαν ή πέθαναν εξαιτίας των πολιτικών του Πεκίνου. Δεν μπορώ να κατανοήσω το κίνητρο της κινεζικής ηγεσίας να εξαλείψει τη φυλή μας. Δεν μπορώ να εξηγήσω πως τα ευγενή ιδανικά καλών ανθρώπων μετατράπηκαν σε αλόγιστη βαρβαρότητα στο όνομα του κομμουνισμού. Παρόλα αυτά η επιδίωξη του κομμουνισμού
υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα πειράματα όλων των εποχών και δεν αρνούμαι ότι εντυπωσιάστηκα αρχικά. Ένα μερίδιο ευθύνης για τις ακρότητες του κομμουνισμού βαραίνει και τη Δύση. Η εχθρότητα με την οποία υποδέχθηκε τις μαρξιστικές κυβερνήσεις προκάλεσε συχνά τις υπερβολικές προφυλάξεις που αναγκάστηκαν να πάρουν εκείνες για να προστατευθούν. Άρχισαν να υποπτεύονται τους πάντες και τα πάντα. Θυμάμαι ακόμα την παράλογη εκείνη σκηνή στο δωμάτιο του Λένιν στο Κρεμλίνο όταν επισκέφθηκα τη Μόσχα το 1982. Με επιτηρούσε ένας βλοσυρός πράκτορας ο οποίος φαινόταν έτοιμος να πυροβολήσει ανά πάσα στιγμή ενώ μια ξεναγός μηχανικά αφηγούταν την ιστορία της Οκτωβριανής επανάστασης. Παρόλα αυτά παραμένω μισός Μαρξιστής. Δε διαφωνώ με τον καπιταλισμό, αρκεί να εφαρμόζεται με ουμανιστικό τρόπο, όμως
τα θρησκευτικά μου πιστεύω με τραβάνε προς τον Σοσιαλισμό και τον Διεθνισμό. Ένα πράγμα που με ελκύει στον Μαρξισμό είναι ο ισχυρισμός του ότι ο άνθρωπος είναι τελικά υπεύθυνος για την ίδια του τη μοίρα. Αυτό αντανακλά ακριβώς τη βουδιστική σκέψη. Ενάντια στα παραπάνω, οι χώρες που εφάρμοσαν καπιταλιστικές πολιτικές μέσα σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο ήταν πολύ πιο ελεύθερες από εκείνες που κυνήγησαν το κομμουνιστικό ιδεώδες. Τελικά είμαι υπέρ των ανθρωπιστικών κυβερνήσεων οι οποίες φροντίζουν για το καλό ολόκληρης της κοινότητας. Όντως ο μισός μαρξιστής, σήμερα θα ψήφιζα υπέρ των Πρασίνων.» Όσο μελετούσα τα βιβλία του Δαλάι Λάμα τόσο ανακάλυπτα έναν άνθρωπο με εξαιρετικό χιούμορ. Δεν είχα ιδέα πόσο πνευματώδης άνθρωπος ήταν. Η αυτοβιογραφία του ήταν τόσο καλογραμμένη που ένοιωθα ότι είχα αρχίσει να τον γνωρίζω. Είχε απαντήσει σε όλα τα σημαντικά ζητήματα της ζωής όχι με ένα δογματικό τρόπο αλλά με μια ανοιχτή ερμηνεία που δεν έκανε απέκλειε τη διαφορετική άποψη από τη δική του. Παράλληλα είχα ξεκινήσει να κάνω κάθε απόγευμα γιόγκα στην τάξη ενός από τους πιο αξιοσέβαστους δασκάλους στην Ινδία, του Vj. Είχα κάνει γιόγκα για πρώτη φορά στη ζωή μου δύο μήνες πριν πάω στην Ινδία και μου άρεσε τόσο πολύ που αν δεν ήταν η γιόγκα δεν ξέρω αν θα είχα αποφασίσει καν να κάνω αυτό το ταξίδι. Πολλές συμπτώσεις είχαν αρχίσει να μαζεύονται τελικά. Τόσες που στο τέλος αυτού του ταξιδιού είχα πειστεί ότι τίποτα δε είχε γίνει τυχαία… Ο Γάλλος φίλος μετά τη Λάσα είχε πάει στο Νεπάλ, στους προσφυγικούς καταυλισμούς των Θιβετιανών. Επί τη ευκαιρία ανέβηκε και στο Base camp στο Έβερεστ. Εκεί γνώρισε έναν καταπληκτικό τύπο, έναν φωτογράφο από την Κολομβία, τον Andy VC ο οποίος είχε κάνει το εξής απίθανο. Ενώ ήταν δικηγόρος, απεσταλμένος του Ο.Η.Ε. στη Γενεύη στην επιτροπή για τα ναρκωτικά, είχε παρατήσει την καλοπληρωμένη πλην γραφειοκρατική θέση του για να ακολουθήσει τα δύο μεγάλα του πάθη. Τη φωτογραφία και το αίσθημα δικαιοσύνης. Πλέον γύριζε τον κόσμο με μια μηχανή και έγραφε ιστορίες που άξιζε να δημοσιευθούν στο προσωπικό του ιστολόγιο andyvc.com. Αξίζει τον κόπο να ρίξετε μια ματιά. O Γάλλος έφευγε τον επόμενη ημέρα, επέμενε ότι έπρεπε να γνωρίσω τον Andy, ο Τέκλα μου είχε πει ό,τι ήθελε να μου πει, ο Δαλάι Λάμα θα έλειπε για τις επόμενες δύο εβδομάδες και γω είχα αρχίσει να φρικάρω λίγο με τους μουσώνες στη Νταρμασάλα σε συνδυασμό με τις δικές σας φωτογραφίες που γέμιζαν το timeline μου από το χαρωπό Αιγαίο. Έστειλα ένα mail στον Andy Vc και εκείνος με κάλεσε στο Νεπάλ. Το ίδιο βράδυ πήρα το λεωφορείο για το Νέο Δελχί και το επόμενο πρωί προσγειώθηκα στο Κατμαντού. 9 Αυγούστου 2013, Κατμαντού, Νεπάλ Ίσως ήμουν ο μόνος ξένος που δεν πήγε στο Νεπάλ και δεν έκανε trekking.
Το άγγιγμα του Δαλάι Λάμα
10 Αυγούστου 2013, Πόκαρα, Νεπάλ Δουλέψαμε παρέα με τον Andy VC για μια εβδομάδα. Μόλις είχε τελειώσει ένα θέμα για τα πιτσιρίκια στο Κατμαντού που σνιφάρουν κόλλα. Ένα θέμα που αφήσαμε σε εκκρεμότητα για την επόμενη φορά ήταν ένα από τα πιο δύσκολα επαγγέλματα στον κόσμο. Τροχονόμος στο Κατμαντού.
Ο
Andy έκανε παρέα με έναν άλλο Λατινοαμερικάνο, τον Τονάτιου από το Εκουαδόρ, φοιτητή Φυσικής στην Καλιφόρνια, συνάδελφο δηλαδή γιατί και γω πτυχίο Φυσικού έχω. Όλη η οικογένεια του Τονάτιου ήταν κινηματογραφιστές. «Από τότε που εκλέχθηκε ο Κορέα, μια χρυσή περίοδος ξεκίνησε για τους κινηματογραφιστές του Εκουαδόρ» και απ’ ότι ισχυριζόταν ο Τονάτιου όχι μόνο για εκείνους. Το κράτος τους χρηματοδότησε γενναία για να κάνουν ντοκιμαντέρ πάνω στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας τους. Ο πατέρας του και ο θείος του, όντας γεννημένοι στην καρδιά της ζούγκλας του Αμαζονίου γύριζαν από άκρη σε άκρη ανακαλύπτοντας και φέρνοντας στο φως την πλούσια κουλτούρα των φυλών του Αμαζονίου. Τα Ηνωμένα Έθνη μόλις είχαν σταματήσει τη χρηματοδότηση του Εκουαδόρ σε αντιστάθμισμα της μη εκμετάλλευσης των τεράστιων πετρελαϊκών κοιτασμάτων του Αμαζονίου και την προστασία της παρθένας περιοχής. Ο Τονάτιου ήταν πολύ ανήσυχος για αυτό. Εκείνος και η οικογένεια του είχαν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα και να μεταναστεύσουν στην Καλιφόρνια εξαιτίας του ταραγμένου πολιτικά βίου της χώρας που περιελάμβανε δολοφονίες και διακρίσεις ενάντια στο ιθαγενές κομμάτι του πληθυσμού όπως αυτοί. Μπόρεσαν να επιστρέψουν στη χώρα μόλις εκλέχθηκε ο Ραφαέλ Κορέα. Ο Τονάτιου μόλις είχε γυρίσει από το Θιβέτ.
Στα σύνορα οι Κινέζοι κατάσχουν τα Lonely Planet και όποιον άλλο τουριστικό οδηγό ή χάρτη του Θιβέτ βρουν πάνω στους τουρίστες, επιτρέπουν την είσοδο μόνο στα οργανωμένα γκρουπ και γυρίζουν πίσω όλους τους μεμονωμένους ταξιδιώτες. Έτσι ο μικρός από το Εκουαδόρ είχε περάσει παράνομα τα σύνορα κρυμμένος μέσα σε ένα τρένο και τριγυρνούσε το Θιβέτ με κίνδυνο να συλληφθεί ανά πάσα στιγμή. Μια νεαρή
Κινέζα τον είχε πάρει υπό την προστασία της στη Λάσα και αυτός ήταν ο μόνος λόγος που δεν είχε μπλέξει άσχημα. «Που πας μετά το Νεπάλ» με ρώτησε ο Τονάτιου. «Πρέπει να γυρίσω στην Ινδία, στη Νταραμσάλα για τη δημόσια διδασκαλία του Δαλάι Λάμα.» «Οk brother, νομίζω πως θα έρθω μαζί σου.» 16 Αυγούστου 2013, Κατμαντού, Νεπάλ Η πλατεία Ντουρμπάρ στην καρδιά του Κατμαντού, μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας της Unesco, είναι ένα από ομορφότερα πράγματα που έχω δει στη ζωή μου. Εντυπωσιακές πανύψηλες ξύλινες μεσαιωνικές παγόδες που μπορείς να απολαύσεις το ηλιοβασίλεμα από τα σκαλιά που οδηγούν στην κορυφή τους και το παλάτι της πριγκίπισσας Κούμαρι. Ένα κοριτσάκι δύο, τριών χρονών επιλέγεται μέσα από μια ειδική διαδικασία για πριγκίπισσα, τη μεταφέρουν στο παλάτι και αρχίζουν να την αναθρέφουν με βασιλικά προνόμια. Μια δεκαετία αργότερα, όταν της έρχεται το πρώτο αίμα της δίνουν σύνταξη εφ όρου ζωής και βρίσκουν την επόμενη! Μετά από αρκετούς αιώνες υπάρχουν αρκετά στατιστικά για να υποστηρίξουν ότι οι άντρες που παντρεύονται μετέπειτα οι πρώην πριγκίπισσες είναι εξαιρετικά κακότυχοι. Ίσως δεν υπάρχει τίποτα μεταφυσικό σε αυτό. Φαντάσου να παντρευτείς μια γυναίκα που έχει αναθραφεί ως πριγκίπισσα και μετά βρέθηκε με προίκα μεν αλλά στα κρύα του λουτρού. Εδώ το σύνδρομο της πριγκίπισσας ζει και βασιλεύει και χωρίς να έχεις κάτσει ποτέ σε θρόνο… 26 Αυγούστου 2013, ναός του Δαλάι Λάμα, Νταραμσάλα, Ινδία Οι μουσώνες είχαν αρχίσει να υποχωρούν δειλά δειλά. Επιτέλους έβλεπα για πρώτη φορά ήλιο στην Νταραμσάλα. Εντωμεταξύ η ενέργεια της κωμόπολης είχε αλλάξει εντελώς από
την τελευταία φορά που ήμουν εκεί. Τέσσερις με πέντε χιλιάδες κόσμου είχαν συρρεύσει από όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης για να ακούσουν το Δαλάι Λάμα. Τα πανδοχεία, τα καφέ και τα εστιατόρια ήταν ασφυκτικά γεμάτα από κόσμο που είχε ένα διάπλατο γαλήνιο χαμόγελο στα χείλη. Ένοιωθες τη συσσωρευμένη θετική ενέργεια σαν ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί. Τα μέτρα ασφαλείας στο ναό του Δαλάι Λάμα ήταν εξαιρετικά αυστηρά. Ενδεχόμενη δολοφονία του θα σήμαινε ότι το Θιβέτ θα έχανε το χαρισματικό εκπρόσωπό του μέχρι η επόμενη μετενσάρκωσή του να έφτανε σε μια ικανοποιητική ηλικία για να αρθρώσει πειστικό πολιτικό λόγο. Αυτό είχαν εκμεταλλευτεί οι Κινέζοι όταν εισβάλλανε στο Θιβέτ το 1949. Ο Δαλάι Λάμα ήταν τότε μόλις δεκατεσσάρων χρονών. Είχα
δει με τα ίδια μου τα μάτια το απόρρητο έγγραφο της μυστικής αστυνομίας της Ινδίας η οποία προειδοποιούσε για ενδεχόμενο τρομοκρατικό χτύπημα με στόχο τη ζωή του.
Ήταν η δεύτερη ημέρα της πολύωρης διδασκαλίας του Δαλάι Λάμα. Στην τουαλέτα του ναού πέτυχα έναν γέρο δυτικό με δυσάρεστη όψη, τον οποίο δυστυχώς συναντούσα συνέχεια μπροστά μου όλες τις μέρες που έμενα στην Νταραμσάλα. Είχε πάντα κάποιον μαζί του να τον βοηθάει γιατί μάλλον είχε Πάρκινσον. Δίπλα του στεκόταν αποσβολωμένος ένας από τους συνήθεις βοηθούς του. Άκουσα τον γέρο να προσπαθεί να μου ψελλίσει κάτι. Πήγα κοντά. «Μπορείς να με βοηθήσεις;» Ο νεαρός πίσω στεκόταν παγωμένος, ανήμπορος να κάνει οτιδήποτε. Οι στιγμές που περνάς τις κόκκινες γραμμές σου ίσως είναι και εκείνες που σε σημαδεύουν για πάντα. Είμαι βέβαιος ότι αν αυτό μου τύχαινε στη Δύση απλά θα είχα κάνει μεταβολή. Ένας μήνα με τους βουδιστές όμως στάθηκε ικανός για να του ξεκουμπώσω το φερμουάρ χωρίς δεύτερη σκέψη. Σα να ήταν το πιο φυσιολογικό πράγμα στον κόσμο, έπιασα
για πρώτη φορά ανδρικό όργανο εκτός από το δικό μου. 27 Αυγούστου 2013, ναός του Δαλάι Λάμα, Νταραμσάλα, Ινδία Τρίτη και τελευταία ημέρα της δημόσιας διδασκαλίας του Δαλάι Λάμα
“You, where are you from?” Κανένας Τάνζιν Τάκλα δε στεκόταν πια εμπόδιο ανάμεσα σε εμένα και τον Δαλάι Λάμα. Μόνο που ήταν τόσο αναπάντεχο το γεγονός ότι
είχε έρθει μόνος του να μου μιλήσει ανάμεσα σε πέντε χιλιάδες κόσμο. Είχα κάνει τόσες χιλιάδες χιλιόμετρα για να τον συναντήσω. Είχα την ευκαιρία να του πω ό,τι ήθελα, έχω έρθει για να σας πάρω συνέντευξη και τα ρέστα. Ήταν η ευκαιρία που ζητούσα. Όμως η μακρά λίστα των ερωτήσεων που είχα ετοιμάσει ήταν όλες απαντημένες, είχα ήδη διαβάσει σχεδόν τα πάντα στα βιβλία του. Ο μόνος λόγος να τον συναντήσω ήταν η ματαιοδοξία μου. Ένοιωσα ότι είχα πάρει το μάθημά μου.
“Athens, Greece” του απάντησα. Με κοίταξε ξαφνιασμένος. Ο χρόνος είχε όντως παγώσει. “Plato, Aristotle” ένοιωσα την ανάγκη να συμπληρώσω. Ένα χαριτωμένο χαμόγελο σχηματίστηκε στα χείλη του. Μου άπλωσε το χέρι. Ανάμεσα στα δέκα χιλιάδες χέρια που βρίσκοταν εκείνη την ημέρα στο ναό, ο Δαλάι Λάμα είχε επιλέξει να ακουμπήσει εκείνο που είχε πιάσει τον πούτσο του άρρωστου γέρου την προηγούμενη ημέρα…
Μαλάνα,
η Αθήνα των Ιμαλαΐων (bonus track)
27 Αυγούστου 2013, ναός του Δαλάι Λάμα, Νταραμσάλα, Ινδία Το επόμενο πράγμα που θυμάμαι ήταν κόσμος να με αγκαλιάζει, να μου ακουμπάει τα χέρια και να με φιλάει. Μια Ισπανίδα μου έχωσε στην τσέπη ένα ραβασάκι με το mail της, μια Μεξικάνα το ίδιο. Ένας Γερμανός ήρθε κοντά μου. «Είναι απίστευτο. Έρχομαι εδώ δέκα χρόνια για να πάρω την ευλογία του αλλά δεν τα έχω καταφέρει.» Του χαμογέλασα και όταν έμαθα από πού ήταν έκανα τους αναπόφευκτους συνειρμούς…
Έ
φερα στο μυαλό μου τη συζήτηση που είχαμε το προηγούμενο βράδυ με τον Τονάτιου και ένα παλικάρι από τη Καλιφόρνια που έμοιαζε καταπληκτικά με τον Κερτ Κομπέιν και είχα γνωρίσει στα Ιμαλάια πριν ένα μήνα αλλά τον ξαναπέτυχα στην Νταραμσάλα. Ήταν αρχαιολόγος. Ο Τονάτιου ήταν αστροφυσικός. Για διαβολική σύμπτωση τα σπίτια τους στην Καλιφόρνια ήταν μερικά τετράγωνα μακριά αλλά έμελλε να γνωριστούν στην Ινδία. «Εμείς οι αστροφυσικοί στην πραγματικότητα είμαστε οι αρχαιολόγοι του σύμπαντος αφού ό,τι παρατηρούμε είναι η εικόνα του μακρινού παρελθόντος. Μιλάμε σε χρόνο past-present συνέχεια. Αυτό με κάνει συχνά να σκέφτομαι ότι δεν υπάρχει παρόν, μόνο παρελθόν.» είπε ο Τονάτιου.
«Σωστά, μέχρι να αδράξεις τη στιγμή, εκείνη σου έχει ξεγλιστρήσει και έχει γίνει παρελθόν.» συμπλήρωσα. «Όταν οι βουδιστές κάνουν διαλογισμό, προσπαθούν να αδειάσουν από τα πάντα. Πιστεύουν ότι μόνο όταν καταφέρουν να αδειάσουν θα είναι πραγματικά στο Παρόν.» είπε ο φίλος μας από την Καλιφόρνια. Μια εντυπωσιακή μελαχρινή κοπέλα από την Τοσκάνη, η Μαρία Τζούλια με την οποία είχαμε γνωριστεί στην τάξη της γιόγκα του Vj ήταν και εκείνη στο ναό και είχε δει τι είχε συμβεί πριν μερικά λεπτά. «Πού θα πας μετά από την Νταραμσάλα;» μου είπε. Η Ινδία είναι γεμάτη από δυτικούς ταξιδιώτες που μετακινούνται συνεχώς. «Πετάω πίσω στην Αθήνα σε μερικές μέρες και αναζητώ την τελευταία καλή ιστορία που μπορώ να γράψω μετά. Νομίζω ότι αυτή βρίσκεται στη Μαλάνα. Στην κοιλάδα Παρβάτι –σ.σ. Παρβάτι λεγόταν η γυναίκα του Σίβα- στα Ιμαλάια φυτρώνει παντού άγρια μαριχουάνα.
Στην πραγματικότητα πρόκειται μια τεράστια χασισοφυτεία. Η Μαλάνα είναι ένα από τα πιο απομονωμένα χωριά της Ινδίας. Μέχρι και πριν από δέκα χρόνια μπορούσες να φτάσεις εκεί μόνο από ένα μονοπάτι μετά από περπάτημα τεσσάρων ημερών. Πριν δύο χρόνια φτιάχτηκε ένας δρόμος που μείωσε την ανάβαση στις δύο μόνο ώρες. Οι κάτοικοι της Μαλάνα πιστεύουν ότι είναι απόγονοι των στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, δεν υπακούν στους νόμους του ινδικού κράτους, έχουν τις δικές τους θεότητες, τη δική τους Άνω και Κάτω Βουλή και θεωρούνται μια από τις αρχαιότερες δημοκρατίες στον κόσμο. Γι αυτό και η Μαλάνα είναι γνωστή ως η Αθήνα των Ιμαλαΐων. Παράγουν την περίφημη “malana cream” που θεωρείται το καλύτερο charas της Ινδίας και πωλείται σχεδόν 200 € το γραμμάριο στα coffe shop του Άμστερνταμ.» «Σε πειράζει να έρθω μαζί σου;» 28 Αυγούστου 2013, Μαλάνα, κοιλάδα Παρβάτι, Ινδία Αυτό που είχα ξεχάσει να πω στη Μαρία Τζούλια είναι ότι οι ξένοι, ακόμα και οι Ινδοί, δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη Μαλάνα. Οι δύο, τρεις πρόχειροι ξύλινοι ξενώνες που μπορείς να διανυκτερεύσεις είναι έξω από το χωριό. Μπορείς να διασχίσεις το χωριό ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο μονοπάτι από το οποίο απαγορεύεται να βγεις. Επίσης απαγορεύεται
να ακουμπήσεις τους κατοίκους, τα σπίτια τους και οποιοδήποτε κτήριο.
Θεωρούν τους εαυτούς τους αμόλυντους. Στο στενό ανηφορικό μονοπάτι προς το χωριό συναντήσαμε δεκάδες γυναίκες φορτωμένες με τα ζώα τους. Προτιμούσαν να περπατήσουν σύριζα στο γκρεμό παρά να ρισκάρουν μια τυχαία επαφή μαζί μας. Εγώ γνωρίζοντας την κατάσταση κολλούσα πάνω στο βράχο για να τους
παραχωρήσω το μέγιστο δυνατό χώρο. Η Μαρία Τζούλια όμως συγκέντρωνε τα υποτιμητικά και επιθετικά βλέμματα τους γιατί μην γνωρίζοντας περπατούσε στη μέση. Τότε συνειδητοποίησα τη μαλακία που είχα κάνει. Της εξήγησα. Σοκαρίστηκε στην αρχή αλλά το τοπίο ήταν τόσο μαγικό με τα σύννεφα των μουσώνων να μας τυλίγουν υγρά, να κρύβουν κάθε σπιθαμή ορατότητας και μετά να αποκαλύπτουν σταδιακά όσες εικόνες επέλεγαν εκείνα που έμοιαζε σαν ένας ιάπωνας ζωγράφος να έσβηνε με σφουγγάρι και να ξαναζωγράφιζε το τοπίο του ξανά και ξανά. Είχαμε ανταλλάξει τη θετική ενέργεια της Νταραμσάλα με την επιβλητική εχθρότητα της Μαλάνα όπου ένοιωθες ξεκάθαρα ανεπιθύμητος. 29 Αυγούστου 2013, Μαλάνα, κοιλάδα Παρβάτι, Ινδία Όσο η Μαρία Τζούλια αγνάντευε από το μπαλ-
κόνι μας το μαγικό τοπίο το οποίο κάθε πέντε λεπτά άλλαζε εντελώς σα ζωντανός πίνακας, ένα αληθινό tambleau vivant, εγώ προσπαθούσα να ανακαλύψω ανάμεσα στα πανύψηλα δενδρύλλια της κάνναβης τον άνθρωπο που θα μου μιλούσε για αυτό το απίστευτο μέρος. Στις τρεις μέρες που είχα στη διάθεσή μου έμαθα τα εξής καταπληκτικά. Η δεκαετία του 70 ήταν εκείνη που άλλαξε μια για πάντα τη Μαλάνα. Και αυτό γιατί ένας Ιταλός και ένας Έλληνας, καλή ώρα σαν εμένα με τη Μαρία Τζούλια τώρα, εκπαίδευσαν τους ντόπιους να εξάγουν το λάδι μόνο από τον ανθό και όχι από ολόκληρο το φυτό. Και εγένετο η «malana cream” η φήμη της οποίας θα ταξίδευε σε ολόκληρο τον κόσμο. Η «σοκολάτα» αυτή όπως την λέμε εμείς εδώ στην Ελλάδα είναι τόσο υγρή που μπορείς να την καπνίσεις μόνο μέσα σε τσίλουμ (ξύλινο σωλήνα). Μια, δυό τζούρες αρκούν για να σε κάνουν να μην μπορείς να σηκωθείς από τη θέση σου…
Το εμπόριο όμως δεν είναι κάτι που ωφελεί τους χωρικούς οι οποίοι μηδενός εξαιρουμένου είναι καλλιεργητές. Η αστυνομία έχει στήσει μπλόκα και ουσιαστικά ελέγχει εκείνη τη διακίνηση. Έτσι το γραμμάριο κοστίζει 1€ στο χωρίο, 20 στο γειτονικό Μανάλι, 60 στο Δελχί και 100 στη Γκόα. Παρόλα αυτά οι κάτοικοι της Μαλάνα συνεχίζουν να ζουν σε συνθήκες φτώχιας αν και τα χέρια τους είναι φαγωμένα από το τρίψιμο που απαιτείται για να έρθει το προϊόν στην τελική του μορφή. Την 1η Σεπτεμβρίου πετούσα πίσω για Αθήνα. Το εισιτήριο της Μαρία Τζούλια ήταν για λίγες μέρες αργότερα. «Αγάπη μου, μπορείς να μου αλλάξεις το εισιτήριο μου τώρα που θα κατέβεις στο Δελχί»; μου είπε όσο δίναμε ο ένας στον άλλο τη σφιχτή αγκαλιά του αποχαιρετισμού. «Για πότε» τη ρώτησα.
«Άστο ανοιχτό».