Ypovryxio 70

Εκδότης – Διευθυντής: Βαγγέλης Δαβιτίδης Φωτογραφίες: Πρακτορείο PHASMA, Άγγελος Χριστοφιλόπουλος, Λάμπρος Χειμωνάς, Γιώργος Μάκκας, Γιάννης Λεφάκης, Μάριος Λώλος, Αλέξανδρος Λαμπροβασίλης, Κική Παπαδοπούλου, Κώστας Χατζηδάκης, Γιάννης Καλογρίδης, Στάμος Αμπάτης

τεύχος 70

UNCHARTED WATERS Cam3dat Του Βαγγέλη Δαβιτίδη “Movember” Άσε το μουστάκι σου να ανθήσει για καλό σκοπό… Του Χάρη Καπλανίδη Knowmads, η νέα γενιά των τσιγγάνων της Βασιλείας Πανέλη Chaperdona. Ένα κορίτσι με μαγικά χέρια αποφασίζει να μοιραστεί την τέχνη της. Του Δημήτρη Κωνσταντινίδη

Αφιέρωμα TEDxAthens

«Σε αχαρτογράφητα νερά» Roman Krznaric Το να μη μιλάς στο ξένους είναι η χειρότερη συμβουλή Amelia Showalter Συνηθίσαμε να είμαστε διάφανοι Σπύρος Βελλινιάτης Όταν έχεις βιώσει την πιθανότητα να πεθάνεις από την πείνα, δεν υπάρχει χειρότερος τρόπος για να καταλάβεις την ζωή. Για αυτό λένε ότι η φτώχεια γεννά ταλέντα.

Florian Schmitt Οι άνθρωποι έχουν μια Lessez Faire συμπεριφορά απέναντι στα προσωπικά τους δεδομένα Χρήστος Αλεφάντης Εθνική Αστέγων γεια σου Δημήτρης Κατσαχνιάς Προστιθέμενη αξία έχει μόνο μια μάρκα που είναι αληθινή Dr Κώστας Συνολάκης Πότε πήγες τελευταία φορά σε παραλία χωρίς ξαπλώστρα; Alistair Knott Οι γλωσσολόγοι είναι οι σταυροφόροι της διάσωσης των διαλέκτων Psithu Το πλήρωμα

Εξώφυλλο: Sereal Designers Σχεδιασμός: Γραμματοσειρές: Parachute [mostly] Υπεύθυνος Διαφήμισης Χάρης Καπλανίδης

Γράψε στ facebo ο ok “Perio YPOVR diko IXIO κάνε li ” και k fan pa e στο ge μας !

Μόδα: Photo: Παναγιώτης Κάτσος Styling: Δημήτρης Γραμματικογιάννης Συνερ[γάτες]: Θοδωρής Αντωνόπουλος, Λεωνίδας Αντωνόπουλος, Θοδωρής Γεωργακόπουλος, Βασιλική Γραμματικογιάννη, Χριστίνα Ζέκκου, Δημήτρης ΚαλαβρόςΓουσίου, Βασίλης Καραγιάννης, Αλεξάνδρα Κατσαρού, Παναγιώτης Κετίκης, Νατάσσα Κεφαλληνού, Εβίτα Κολοκούρη, Αλέξης Κομσέλης, Ελένη Κριετσέπη, Ελίνα Μανιάτη-Κωνσταντίνου, Νίκος Λεγάκης, Αλέξανδρος Ρωμανός-Λιζάρδος, Μαίρη Λιούγκου, Ευγενία Μίγδου, Χάρης Μυλωνάδης, Ελένη Νάτση, Γιώργος Παπαθωμάς, Τζίνα Παπαμιχαήλ, Κυριάκος Πιερρακάκης, Αχιλλέας Πεκλάρης, Ανδρέας Πετράκης, Psithu, Δημήτρης Τζιμέας, Γιώργος Τσαλκίδης, Ελισάβετ Τσιδεμιάδου, Μανώλης Οικονόμου, Γιάννης Ραουζαίος, Νίκος Σωτηρακόπουλος, Ελένη Ψυχούλη, Πέτρος Ψωμάς Agenda: Άγγελος Παπαπετρίδης

Περιοδικό Υποβρύχιο Tριμηνιαία έκδοση / Κ.Ε.: 016989 Μαυρογένους 6, Γαλάτσι, Τ.Κ.: 11146 Τ: 210-2131127 / Fax: 210-2131503 info@ypovrixio.gr www.ypovrixio.gr Ιδιοκτησία: SUB PRESS Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Β. Δαβιτίδης Επιτρέπεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή ή μετάδοση των κειμένων του περιοδικού εφόσον αναφέρεται η πηγή. Άλλωστε δε ντρεπόμαστε γι’ αυτά που γράφουμε. Το υπόλοιπο περιοδικό προστατεύεται από τους νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας και απαγορεύεται η αναπαραγωγή του με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη γραπτή έγκριση του εκδότη.

Βρείτε το αντίδοτο στα παρακάτω μέρη: Αθήνα Φοιτητές Σε όλα τα πανεπιστήμια Διδασκαλείο ξένων γλωσσών Ιπποκράτους 7 Πανεπιστημιακή Λέσχη Ιπποκράτους 15 Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών Σίνα 31, Βιβλιοπωλεία Ιανός [Σταδίου 24], Έκφραση [Κύπρου 26α], Παπασωτηρίου: Αθήνα: [Πανεπιστημίου 37 & Κοραή], [Στουρνάρη 35 & Τζώρτζ], Γλυφάδα: [Α.Παπανδρέου 13], Ζωγράφου: [Ε.Μ.Πολυτεχνείο], Κηφισιά: [Κολοκοτρώνη 10], Μαρούσι: [Εμπορικό Κέντρο “The Mall”], Περιστέρι: [Εθνικής Αντιστάσεως 55], Solaris Μπόταση 6, Βαβέλ Λόντου 1 & Ζωοδ. Πηγής, Ναυτίλος Χαριλάου Τρικούπη 28, Πολιτεία Ασκληπιού 1, Πρωτοπορία Γραβιάς 3-5, Λεμόνι Ηρακλειδών 22, FREE THINKING ZONE Σκουφά 64 & Γριβαίων, Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης Ανδρέα Παπανδρέου 8, Βολτα στα συννεφα.gr Αβυδου 80 και Παπακωνσταντινου,

Γλυφάδα Mosaico Λαοδίκης 30, Pere Ubu Bar Κύπρου 74

Πειραιάς LEMON Ακτή Θεμιστοκλέους 154 Πειραϊκή

Εξάρχεια Σβούρα Χαρ. Τρικούπη 170, Blue fox cafe Ασκληπιού 91, Circus Ναβαρίνου 11, Closer Ιπποκράτους 150, Cusco Κωλέττη 8, Floral Θεμιστοκλέους 80, Ginger ale Θεμιστοκλέους 74, La Poderosa Ασκληπιού & Βαλτετσίου, Playhouse Βαλτετσίου 49, Rockin’ the Casbah Χαριλάου Τρικούπη 13, Studio Οικονόμου 3, Underground café Α. Μεταξά 19 – 21, VaBenE Βαλτετσίου και Εμ. Μπενάκη 78, Διπλό Θεμιστοκλέους 70, Πλ. Eξαρχείων, Καφεκούτι Σόλωνος 123, Καφετί Ζ. Πηγής 29, Κόκκοι καφέ Aσκληπιού 39, Ποδήλατο Θεμιστοκλέους 48, Πολυχώρος Άγκυρα Σόλωνος 124, Τρα λα λα Ασκληπιού 45, Υποβρύχιο Ασκληπιού 53, Χάρτες Βαλτετσίου 35 & Ζ. Πηγής 41β, Ο Αγκλέουρας Κωλέττη 9, Το Υπόγειο Σόλωνος 140, Verve Σόλωνος 94, SKULLBAR Ιπποκράτους και Λάμπρου Κατσώνη 11, Νεάπολη Εξαρχείων

Ν. Πεντέλη Coupepe Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου

Κολωνάκι Δισκοπωλεία Discobole Χαρίλαου Τρικούπη 24, Rhythm Records LOW PROFILE CAFE Λυκαβηττού 6, PaPlou Bar Πατριάρχου Ιωακείμ 45 και Πλουτάρχου, Rosebud Εμμ. Μπενάκη 74, Vinyl Διδότου 34 Σκουφά 40 και Ομήρου 60, Tribeca Σκουφά 46 & Ομήρου, γκαλερί M art Σόλωνος 10 & Ηρακλείτου, Εν Δελφοίς Café - Bar – Restaurants Δελφών 5, Σκουφάκι Σκουφά 47-49 Αθήνα - Κέντρο (Σύνταγμα, Μοναστηράκι, Πλ.Καρύτση, Πλ. Κοτζιά, Κουκάκι Ψυρρή), Baba Au Rum Κλειτίου 6, Dude Bar Καλαμιώτου Tiki Φαλήρου 15, Κούκλες Ζαν Μωρεας 32, Μικρές 14, Ippo Bar Θησέως 11, KEY BAR Πραξιτέλους Πατρίδες Γ.Ολυμπίου 14 37, Magaze Αιόλου 33, SEVEN JOKERS Βουλής 7, Αμπάριζα Στοά Λέκκα 12, ΠΡΑΞΙΤΕΛΟΥΣ Πραξιτέλους Παγκράτι - Μετς 33, Faust Καλαμιώτου 11 & Αθηναϊδος 12, Barley Colibri Αναπαύσεως 9, Colibri Εμπεδοκλέους 9-13, Cue Cargo Κολοκοτρώνη 6, Osterman Πλατεία Αγ. Ειρήνης Σπύρου Μερκούρη 31 10, 42 Bar Κολοκοτρώνη 3, TAF Νορμανού 5, TROVA Αθηνάς & Βλαχάβα 9, BARTESSERA Κολοκοτρώνη 25, Πλ. Μαβίλη Booze Κολοκτρώνη 57, Six D.O.G.S. Aβραμιώτου 6-8, FLOWER Δορυλαίου 2, ΜΠΡΙΚΙ Δορυλαίου 6 Throubi Πλατεία Αγίας Ειρήνης 2 & Βασιλικής 1, Dos Agaves Αβραμιώτου 12, Capu Στοά Λέκκα 14, Tailor Πανόρμου Made Πλατεία Αγίας Ειρήνης 2, PAIRIDAEZA Παρνασσού Alegria Πανόρμου 113, Caliente Πανόρμου & Αλέξη 3, Πλ. Καρύτση, TOY CAFE Καρύτση 10, Πλ. Καρύτση, Παυλή 37α, Dunkel Πανόρμου 117, Kasbah Αλέξη Παυλή HIGGS Ευπολίδος 4 & Απελλού 2, Πλ. Κοτζιά, Aperitif 35 β & Πανόρμου, Marabou Πανόρμου 113, Menundo Καλαμιώτου 4, Huge Λέκκα 10, Pure Bliss Ρόμβης 24A, Αλέξη Παυλή 38 & Πανόρμου, Santa Botella Πανόρμου 115 Α, Ποτοπωλείον Πανόρμου 113 Τρανζίστορ Πρωτογένους 10, Ψύρρα Μιαούλη 19 Γαλάτσι Cafepolis Πασσωβ 11 & Ριζου Νερουλου 37 Γκάζι – Βοτανικός – Μεταξουργίο Soirre de Votanique Καστοριάς 37, Shamone Κωνσταντινουπόλεως 46, A liar man Σωφρονίου 2, Bios Πειραιώς 84, Hoxton Βουτάδων 42, Koo Koo Ιάκχου 17, Schweinchen Dick Ιάκχου 9-11, Tramp Βουτάδων 36 & Τριπτολέμου, Κ44 - ΤΩΡΑ Κωνσταντινουπόλεως 44, @Rouf Κωνσταντινουπόλεως 10 & Ανδρονίκου 18, Almodobar Κωνσταντινουπόλεως 60, Ginger Τριπτολέμου 46 & Περσεφόνης, Intrepid Fox Τριπτολέμου 30, Mish mash Βουτάδων 50, Tapas Bar Τριπτολέμου 44 & Περσεφόνης, Βουτάδων 48 Βουτάδων 48, Δυάρι Μεγάλου Αλεξάνδρου 124 και Αρτεμισίου, NIXON Αγησιλάου 61Β, Lost & Found Κεραμεικού 53, «π» Ευπατριδών 7

Χαλάνδρι Blue Μεσολογγίου 8, bside cafe Ιφικράτους3, El Rey Alobar Θουκυδίδου 7, Le petit Fleur Πλατεία Ελευθερωτών 2, Mosaic Ρωμανού Μελωδού 7, Think(+) Ανδρέα Γκίνη & Ασπ. Κανατσούλη 2, Ερατεινός Αγ.Παρασκευής 17, Κόκκινη σβούρα Αγ. Γεωργίου 17, Σπόρος Κατσουλιέρη 4, USED Γρ. Γυφτοπούλου 6 Μόδα Kulte Μητροπόλεως 40, Ορφανιδης Κολοκοτρώνη 27 και Θησεως, New Cult Extreme Μεταξά 9, PHAT SOLES Α. Μεταξά 27-29 Εμπορικό κεντρο EuroCenter, Ministry Of Concrete Κωνσταντινουπόλεως 42, Kifisia 21 Λεωφωρος κηφισίας 265, New Cult Extreme Λ. Βουλιαγμένης 22, Faint Ηφαίστου 10, Stratigos Ηφαίστου 1-3, Danny Shop Ψυχάρη 1 Ποδήλατα Tsirikos Bikes Περικλέους 2 & Λεωφ. Κηφισίας 212, Color Skates Πρωτογένους 5, VCA – Vicious Cycles Athens Urban Bike Shop Μελάνθου 8 Συναυλιακοί Χώροι Gagarin Λιοσίων 203-205, After dark Διδότου 31 & Ιπποκράτους, Half note Τριβωνιανού 17 Επίσης Stigma lab Ανδρέα Μεταξά 4, Ιδρυμα εικαστικών τεχνών & Μουσικής Βασ. Σοφίας 9 & Μέρλιν, Orange Grove Λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου 5-7, 10674, Hair Voulalas Ιαλέμου 35 & Θύσσου, Ταινιοθήκη Ελλάδος Ιερά Οδός 48 και Μεγάλου Αλεξάνδρου 134-136, Found.ation Ευρυσθέως 2 & Πειραιώς 123, CM Τattoo Λασκαρίδου 100, Αίθουσα Τέχνης «Αστρολάβος» Ξανθίππου 11, Δεξαμενή, Alba Graduate Bussines School Ξενίας 6-8, Αθήνα, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς Αχαρνών 417, Terra Petra Θέατρο Πέτρας, Colab Πετράκη 28, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης Πειραιώς 206, (ύψος Χαμοστέρνας), RABBITHOLE Γερμανικού 20, Ash In Art Hρακλέους 10 & Λαχούρη 1

Πετράλωνα – Θησείο Επαρχία Αλουστίνες Ηρακλειδών 5, Βραζιλιάνα Αρκάδων 4, Θεσσαλονίκη, Cantina Tropican [Εγνατία 31, Στοά Σταύλος Ηρακλειδών 10 Αγοράς Κολόμβου], καφέ Αμάν [Φλογιτών 2, Νεάπολη], Spoon [Λεωφόρος Στρατού 8], Armadillo [Αγ. Σοφίας Α. Πατήσια 3], Urban [Ζεύξιδος 7], Μπορντ-ε-λό [Εγνατία 45], Strange fruit Πατησίων 354, Τάρ Λ. Ηρακλείου 34, DEVICE ONE [Παύλου Μελά 38], INTERVISTA [Τσιμισκή Πευκάκια, EGALITE Γ. Αβέρωφ 36 (σταθμός ηλεκτρικού 71], MicroXtreme [Αιμιλιανού Γρεβενών 5, πλατεία Πευκάκια) Ναβαρίνου], ΑΖΑ cinema club [Σβώλου 6] Ικαρία, Rififi Λιμάνι Ευδήλου Ικαρίας, Ιωάννινα, Θυμωμένο Πορτραίτο Περιστέρι – Πετρούπολη – Κολωνός – Αγ. Ανάργυροι Καπποδιστρίου 20, Κάρυστος, Καφέ Αερικό Παραλία Συνεργατικό Καφενείο Μοναστηρίου 140, Ακ. Καρύστου, Καβάλα, Η Αλίκη έχει λάθος αγόρι Πλατεία Πλάτωνος, Igodo Μεγάλου Αλεξάνδρου 75, Μπουρνάζι, Δημητρίου Καραολή 36, Κέρκυρα, Άρωμα Θεσσαλονίκης INTRO COFFEE BAR Κ. Βάρναλη 30 & Μεγ. Αλεξάνδρου, Αγίου Βασιλείου 13, Κυθήρα, Καφέ Αστικόν Ποταμός Kika Αιμιλίου Βεάκη 35, ΜΙΚΡΟ CAFE Αιμιλίου Βεάκη Κυθήρων, Λιβαδειά, Art Cafe Αστραδενή Έρκυνας 5, 36, Shelter Τίρυνθος 8, Woltz 25ης Μαρτίου 75, Πλ. Πάρος, Planet Mushroom Κεντρική αγορά Νάουσας, Πετρούπολης, ΚΑΚΟΦΩΝΙΞ Κολοκοτρώνη 22 Χαλκίδα, Azul Café Αγ. Νικολάου (Μπούρτζι), Χίος, ΟΖ Cocktail bar Στοά Φραγκάκη

σαμιζντάτ= ο παράνομος και αυτοσχέδιος Τύπος σε περιόδους ύφεσης και παρακμής

Serendipity Σε κανένα εκπαιδευτικό σύστημα του δυτικού κόσμου αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε ένα παιδί που να διδάσκεται κάτι που να μπορεί να υποστηρίξει ως επάγγελμα μέχρι το τέλος τη ζωής του. Ζούμε σε ένα κόσμο που εξελίσσεται ραγδαία. Οι έρευνες δείχνουν ότι τα δυτικά πανεπιστήμια, συνεχίζοντας να εφαρμόζουν τα τρέχοντα εκπαιδευτικά προγράμματα, σύντομα δε θα μπορούν να καλύψουν ούτε το 25% της ανάγκης της παγκόσμιας αγοράς σε προγραμματιστές.

Τ

ο κυριότερο όμως είναι ότι δεν καλλιεργούμε τη μεταγνώση. Δηλαδή το να μαθαίνουμε στα παιδιά πώς να μαθαίνουν μόνα τους. Αν θέλεις να λύσεις το πρόβλημα κάποιου που πεινάει μάθε τον να ψαρεύει λέει η παροιμία. Μαζί με τα λεγόμενα soft skills είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που θα έπρεπε να εστιάζει η εκπαίδευση. Επικοινωνιακή επιδεξιότητα, επίλυση συγκρούσεων και δυνατότητα διαπραγμάτευσης, δημιουργική επίλυση προβλημάτων, στρατηγική σκέψη, συνεργασία στα πλαίσια μας ομάδας, δεξιότητες πώλησης, για να αναφέρω μερικά. Τι έχουμε καταφέρει εμείς; Ένα τόσο ενδιαφέρον μάθημα όπως η Φυσική να είναι τόσο εχθρική με τον τρόπο που διδάσκεται ώστε να γίνεται απωθητική για το πιο περίεργο πλάσμα του κόσμου μετά τη γάτα. Τη γυναίκα. Στο μεταπτυχιακό μου πάνω στη διδακτική των φυσικών επιστημών, όλες οι έρευνες έδιναν τα σκήπτρα στη Φυσική σαν το μάθημα εκείνο που μισούσαν τα κορίτσια παγκοσμίως. Ο λόγος που καταπιάνομαι με την εκπαίδευση είναι γιατί αποκρυσταλλώνει τον τρόπο που σκέφτεται μια κοινωνία. Παίρνοντας τις συνεντεύξεις του παρόντος τεύχους από τους ομιλητές του TEDxAthens είχα την ευκαιρία για μια ακόμα φορά να γνωρίσω μερικούς ξεχωριστούς ανθρώπους. Ο πρώτος ομιλητής που συνομίλησα όλως τυχαία ήταν και εκείνος που άνοιξε και την αυλαία του φετινού event. Ο φιλόσοφος Roman Krznaric. Οι συμπτώσεις όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Μου μίλησε για το κεντρικό ρόλο που μπορεί να παίξει η ενσυναίσθηση (empathy στα αγγλικά) στο να κάνουμε τον κόσμο μας καλύτερο. Κρατούσα στο χέρι το προηγούμενο τεύχος του Υποβρυχίου-εκείνο που μοιράστηκε στο TEDxAthens- και το οποίο πρότεινε ως πυξίδα μας στα «αχαρτογράφητα νερά» -το concept του φετινού TEDx Athens- τη συμπόνοια (compassion στα αγγλικά). Η ενσυναίσθηση – εί-

ναι στην πραγματικότητα όταν μπαίνεις στα «παπούτσια του άλλου» - είναι το πιο καθοριστικό βήμα για να φτάσουμε τελικά στο “compassion”. Έγραφα στο προηγούμενο τεύχος ότι η μεγαλύτερη ήττα της δυτικής κοινωνίας, μεγαλύτερη ίσως και από τη ματαιοδοξία της –λίγες μέρες αργότερα το selfie θα ανακηρυσσόταν ως η λέξη της χρονιάς από το λεξικό της Οξφόρδης και ο Ομπάμα θα το επικύρωνε χαριεντιζόμενος με τη Δανή πρωθυπουργό – είναι ο κυνισμός μας. Παίρνοντας λίγο αργότερα συνέντευξη από δύο άλλους ομιλητές του φετινού TEDx Athens, τον προπονητή Σπύρο Βελλινιάτη, τον άνθρωπο που ανακάλυψε τον Γιάννη Αντετοκούμπο στις γειτονιές των μεταναστών και τον Χρήστο Αλεφάντη, το δημοσιογράφο που οραματίστηκε και υλοποίησε το περιοδικό δρόμου «Σχεδία», δε συνάντησα ίχνος κυνισμού.

O Δρ. Κώστας Συνολάκης, ειδικός στη μελέτη της συμπεριφοράς των ανθρώπων κατά τη διάρκεια φυσικών καταστροφών, λίγο πριν τη δική του ομιλία, μου αποκάλυπτε πόσο καλύτερα αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες του αναπτυσσόμενου κόσμου τις θεομηνίες από εκείνες του δυτικού. «Τη μεγάλη διαφορά κάνει η αλληλεγγύη που τις χαρακτηρίζει». Η Amelia Showalter, director of digital analytics στην τελευταία καμπάνια του Ομπάμα, όταν την ρώτησα τι της έχει κάνει μεγαλύτερη εντύπωση στη συμπεριφορά του κόσμου αυτά τα χρόνια που αναλύει δεδομένα στις πολιτικές καμπάνιες, μου απάντησε ότι οι περισσότεροι πλέον έχουν συνηθίσει να είναι «διάφανοι» και δεν τους κάνει αίσθηση η συγκέντρωση προσωπικών δεδομένων που τους αφορούν. Λίγα λεπτά αργότερα ο στενός συνεργάτης του σκηνοθέτη Darren Aranofksy, ο creative director της πολυφημισμένης Hi-ReS! μου έλεγε ότι διέγραψε το προφίλ του στο Facebook. Αυτή η «έκθεση» δεν τον αφορούσε καθόλου. Στη συνέντευξη του μερικές σελίδες παρακά-

τω ο Roman Krznaric προτείνει μια πολύ ωραία άσκηση «ενσυναίσθησης». Να σηκώσουμε το ακουστικό και να σχηματίσουμε έναν τυχαίο αριθμό τηλεφώνου και να μιλήσουμε με τον άνθρωπο στην άλλη άκρη της γραμμής επί παντός επιστητού. Ή ακόμα καλύτερα να μιλήσουμε επι τούτου με τους ανθρώπους που δεν έχουμε καλή σχέση ώστε να δούμε τα πράγματα μέσα και από τα δικά τους μάτια. Βρήκα την ιδέα υπέροχη. Τόσο υπέροχη που αν υπήρχε όντως αυτή περίφημη Karma Police από το τραγούδι των Radiohead θα έπρεπε να την καθιερώσει. Φαντάζομαι π.χ. όλους εκείνους που επιχαίρουν με τις απολύσεις, να πρέπει να περάσουν υποχρεωτικά ένα απόγευμα στο σπίτι της οικογένειας κάποιου απολυμένου.

Οι αλγόριθμοι του Facebook πασχίζουν να μας φέρουν σε επαφή με ανθρώπους και προϊόντα που ταιριάζουν στο προφίλ μας. Πόσο βαρετό και μονότονο. Βρίσκω απείρως μεγαλύτερη χαρά να συνομιλώ με ανθρώπους που δε θα γνωριζόμουν ποτέ μέσα από το «δίκτυο» του οικοσυστήματός μου. Πόσα περισσότερα πράγματα μαθαίνω τότε. Υπάρχει μια υπέροχη λέξη του αγγλικού λεξιλογίου, το serendipity. Σημαίνει κάτι μεταξύ σε «δημιουργικό ατύχημα» και «ευτυχές λάθος». Λίγο πριν αλλάξει ο χρόνος έκανα έναν απολογισμό και συνειδητοποίησα πως όλα αυτά τα «ατυχήματα» διαμόρφωσαν σε μεγάλο βαθμό την πορεία μου. Πολύ περισσότερο από τις συνειδητές επιλογές μου. Σαν τις περισσότερες από είκοσι συμπτώσεις που χρειάστηκαν για να ανακαλύψει ο Βελλινιάτης εκείνη την ημέρα τον Αντετοκούμπο. Η πορεία του Γιάννη προς το NBA αλλά και το μέγαρο Μαξίμου ήταν μια διαδρομή γεμάτη “serendipity”. Είναι ένα καλό παράδειγμα να έχουμε υπόψη μας όλοι ώστε να μην καταντήσουμε αλγόριθμοι. Και όσοι θέλουν να φτάσουν στο Μέγαρο Μαξίμου και όσοι θέλουμε να φτάσουμε οπουδήποτε αλλού…

Knowmads η νέα γενιά των τσιγγάνων Το να έχεις γεννηθεί σε μια χώρα με τόσο δυνατή εθνική ταυτότητα όπως η Ελλάδα καθιστά πολύ δύσκολο να μην αισθάνεσαι ότι ανήκεις κάπου συγκεκριμένα. Να μιλάς για έναν πλανήτη χωρίς χώρες, σύνορα, θρησκείες. Το να αισθάνεσαι ότι ανήκεις στον πλανήτη και όχι σε ένα συγκεκριμένο τόπο είναι κάτι που φέρνει διαφωνίες και δυσαρέσκειες! Της Βασιλείας Πανέλη

Ε

υτυχώς μεγαλώνοντας διαμόρφωσα το περιβάλλον εκείνο το οποίο αγκάλιασε και αποδέχτηκε το γεγονός ότι δεν ένιωθα να έχω αλλά ούτε και ήθελα να αποκτήσω ρίζες. Ταξιδεύοντας ανακάλυψα ότι δεν είμαι μόνη! Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι χρειάζονται να έχουν εθνικά χαρακτηριστικά οι knowmads δεν ασχολούνται! Αυτή η κατηγορία των ανθρώπων έχει ατομική και όχι εθνική ταυτότητα και προσδιορίζεται μέσα από τα ταυτόχρονα ταξίδια στον έσω και έξω κόσμο! Γιατί δεν μπορείς να ανταπεξέλθεις στις προκλήσεις του έξω κόσμου όταν ταξιδεύεις αν δεν τα έχεις βρει με τους έσω δαίμονες.

Knowmads είναι ο όρος που έδωσε ο ερευνητής και συγγραφέας Jοhn Μoravec στην νέα αυτή φυλή των ανθρώπων που είναι πέρα από εθνικότητες, και οργανισμούς! Είναι η δημιουργική φυλή που ενδιαφέρεται να μάθει και να εμπειραθεί την αλήθεια του κόσμου! Γνώρισα αρκετούς τέτοιους ανθρώπους ταξιδεύοντας. Αναγνωρίζονται μεταξύ τους. Είναι ήρεμοι, ανοιχτοί, ξέρουν ότι ο πλανήτης είναι πιο ασφαλής από ότι φαντάζει από τις οθόνες της τηλεόρασης. Θέλουν να σε βοηθήσουν γιατί έχουν βρεθεί και οι ίδιοι στην ανάλογη θέση. Είναι πιο μοναχικοί και δεν χρειάζονται πολλά. Ένα

σακίδιο πλάτης είναι όλος τους ο κόσμος και πλανήτης το σπίτι τους! Υπέροχα πλάσματα δημιουργικά, έξυπνα, μελαγχολικά χωρίς ταμπού! Δε σε προσδιορίζουν από το τι κατέχεις! Ανοιχτά μυαλά και καρδιές! Πως ζούνε; Ο καθένας έχει την δική του ιστορία. Σίγουρα είναι ευέλικτοι, ταπεινοί και δημιουργικοί. Άλλος πούλησε ή νοίκιασε το σπίτι του, άλλος βρίσκει δουλειά στην χώρα που επιλέγει να ζήσει, άλλος φτιάχνει τα πράγματα του σε μια χώρα και τα πουλάει σε μια άλλη! Νιώθω τόσο μικρή όταν συναντάω τέτοιους ανθρώπους που μου ανοίγουν το μυαλό και μου δείχνουν πως υπάρχουν πολλοί τρόποι να ζήσουμε τις ζωές μας. Μπορούμε να ζήσουμε όπως ακριβώς θέλουμε αλλά χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια κυρίως για να επανεκπαιδεύσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, να πάμε αντίθετα στις συνήθειες μας κ να ακολουθήσουμε τα θέλω μας. Οι knowmads δεν έχουν συμβόλαια με την ζωή, κάνουν ότι κάνουν για όσο το θέλουν και ξέρουν ότι είναι ελεύθεροι να αλλάξουν γνώμη όταν κάτι δεν λειτουργεί πια. Όλα ακούγονται μαγικά σε αυτόν τον κόσμο! Είναι, αλλά έχει κι αυτός ο κόσμος τα σκοτεινά του σημεία και είναι πολλά. Το σημαντικότερο νομίζω είναι ότι βρίσκεσαι πάντα στην αρχή! Με το που δημιουργείς

κάτι τα πόδια σου σε φαγούριζουν και σου ζητάνε να πάρεις πάλι τους δρόμους! Έτσι πάντα σπέρνεις και θερίζουν άλλοι! Απλά δεν μπορείς να κανείς αλλιώς, η φαγούρα και η περιέργεια είναι δυνατότερες! Οι knowmads δεν έχουν προσκολλήσεις. Η γνώση και η ελευθερία είναι εκείνο που τους ενδιαφέρει πραγματικά! Ψάχνουν για διαφορετικότητα και δεν ένιωσαν ποτέ να νικούν στην χώρα που γεννήθηκαν. Φαίνεται να έχουν έναν ρόλο να παίξουν στη νέα οικονομία που διαμορφώνεται. Αναζητούν πιο ελεύθερες μορφές εργασίας, νέες ιδέες έρχονται από αυτούς, δημιουργούν κοινότητες στα μέρη που ζουν ώστε ο κάθε νέος knowmad να έχει υποστήριξη αλλά τόσο τα νέα όσο και οι δραστηριότητες να απλώνονται και να γίνονται γνωστές. Διαμορφώνουν μια οπτική για τα πράγματα όπου οι γνωστές κοινωνικές δομές απουσιάζουν. Τη θέση τους παίρνουν οι απλές ανθρώπινες αλήθειες! Πέρα από την επιρροή των δομών αφού αυτοί οι άνθρωποι δεν εντάσσονται πουθενά ούτε στον τόπο καταγωγής ούτε στο τόπο που ζουν μένει η ουσία της ανθρώπινης απλότητας. Όταν τους ρωτάς από που είσαι, σου απαντούν απλά γεννήθηκα εκεί, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν είμαι από πουθενά και είμαι από παντού! Γιατί δεν ενδιαφέρονται να είναι από κάπου!

Ένα βράδυ του Νοέμβρη, βαδίζω προς το Κολωνάκι, φτάνω έξω από το Salon de Bricolage, ανοίγει η μεγάλη πόρτα και με υποδέχεται ένα κύμα γλυκιάς μουσικής από το soundtrack της ταινίας 2046. Η πρόσκληση που είχα λάβει σε έβαζε από πριν στο κλίμα μιας φαντασιακής καθημερινότητας ενός διαφορετικού κόσμου. Τόκιο, σωτήριον έτος 1930, το Salon de Bricolage είχε μεταμορφωθεί σε ένα σκοτεινό κλαμπ μιας άλλης εποχής. Του Δημήτρη Κωνσταντινίδη Φωτό: Βάσια Αναγνωστοπούλου

Chaperdonna... Ένα κορίτσι με μαγικά χέρια αποφασίζει να μοιραστεί την τέχνη της. Η Ηλένια Δουλαδίρη από τον κόσμο του θεάτρου και την ενδυματολογία μπορεί πια να μοιραστεί την αίσθηση της σκηνής και του όχι και τόσο καθημερινού με τον υπόλοιπο κόσμο, εμάς. Ξεπερνά τα όρια του συμβατού, άλλωστε το όνομα Chaperdonna τα λέει όλα, ρούχα με παιχνιδιάρικη διάθεση αλλά και μια σοβαρότητα που εμπνέει κύρος. Ράβει στο χέρι τα ρούχα της ένα ένα με μεράκι χρησιμοποιεί υφάσματα όπως ζέρσεϊ, μεταξωτά, βισκόζ, γούνες και έχει λατρεία στις φλοράλ φόδρες που τείνουν να γίνουν το σήμα κατατεθέν της. Μας παρουσιάζει μια σειρά ρούχων διαφορετική από τις άλλες. Εμπνέεται από την μακρινή Ασία, έτσι βγαίνει και το όνομα της σειράς winters blossom in asia 2013 που σας παρουσιάζουμε μέσα από τον φακό της Βάσιας Αναγνωστοπούλου και που εσείς μπορείτε να βρείτε μέσα από το site www.chaperdonna.com Γι’ αυτή την υπέροχη βραδιά ήταν

υπεύθυνος ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης που έκανε την σκηνοθετική επιμέλεια. Κορίτσια ντυμένα με φορέματα, παλτό, μπλούζες, παντελόνια όλα με περίεργα δεσίματα που θυμίζουν κιμονό και εξαιρετικά κοσμήματα μαλλιών και καπέλα από την Βάσω Φυτιλή ξεπροβάλλουν πίσω από μια μακριά βελούδινη κουρτίνα, περπατούν ανάμεσα μας, μας μιλάνε, μας προκαλούν να τις ακουμπήσουμε και να γίνουμε ένα με την παρουσίαση, χαϊδεύουμε τα ρούχα τα περιεργαζόμαστε, η αφή γίνεται η πιο δυνατή από τις αισθήσεις μας και μετά έρχεται ο χορός, οι ηθοποιοί στον ρόλο των μοντέλων μας παίρνουν έναν έναν και χορεύουμε, καβαλιέροι και ντάμες στροβιλίζονται σε ρυθμούς βαλς τα υφάσματα αγκαλιάζουν τα σώματα, κι έτσι ταξιδέψαμε όλοι μαζί σε έναν κόσμο διαφορετικό. Έφυγα με την καλύτερη των εντυπώσεων και μ’ ένα χαμόγελο γιατί ξάφνου θυμήθηκα ότι οι Έλληνες τολμούν ακόμα να δημιουργούν κάτω από όλες τις συνθήκες. Καλό ταξίδι Chaperdonna!

…άσε το μουστάκι σου να «ανθήσει» για καλό σκοπό!

Move Ο Το μουστάκι, ένα χαρακτηριστικό σύμβολο αρρενωπότητας και στυλ. Στο παρελθόν αποτέλεσε μόδα, μετά ξεχάστηκε και σιγά σιγά επανέρχεται. Στο κίνημα του Movember όμως επιστρατεύεται για να ευαισθητοποιήσει το κοινό σε θέματα ανδρικής υγείας. Κάθε χρόνο, τον μήνα Νοέμβριο, καλούνται οι συμμετέχοντες ή αλλιώς Mo Brothers (Mo στην Αυστραλέζικη αργκό σημαίνει μουστάκι) να αφήσουν το μουστάκι τους να μεγαλώσει! Του Χάρη Καπλανίδη φωτογραφίες: Παντελής Ζερβός

σκοπός αυτής της κίνησης δεν είναι καλλωπιστικός αλλά στοχεύει να προκαλέσει την περιέργεια του περίγυρου. Έτσι όταν σε ρωτούν «γιατί άφησες μουστάκι (αφού δεν σου πάει)», ενημερώνεις ότι είναι ένα παγκόσμιο κίνημα ενάντια στον καρκίνο του προστάτη και έτσι το μήνυμα διαδίδεται!

Και φέτος ο Γιάννης Κοροβέσης (Brand Ambassador του κινήματος στην Ελλάδα), κατάφερε και «έψησε» διάφορους ωραίους τύπους της πόλης, όπως ο chef του εστιατορίου Premiere Jean Charles Metayer ή ο δημοσιογράφος Θοδωρής Κανελλόπουλος από το Popaganda. Πιθανό επίσης να εκπλαγήκατε βλέποντας τον Δημοσιογράφο/Food Editor Θύμιο Βούλγαρη, ή τον σχεδιαστή μόδας Βασίλη Μπαρμπαρήγο να κυκλοφορούν περήφανοι με το μουστάκι τους. Όλοι οι παραπάνω καθώς και οι Δημήτρης Παπαϊωάννου διοργανωτής του Synch Festival και ιδιοκτήτης του Σπίτι Coctail Bar, όπως και ο δημοσιογράφος της Athens Voice και του Protagon.gr ,Νίκος Ζαχαριάδης, αλλά και ο dj Zώης Χαλκιό-

πουλος περιποιήθηκαν το μουστάκι τους στο 1900 Barber Shop το vintage ανδρικό κουρείο του Παναγιώτη Γρηγορίου, που φυσικά συμμετείχε και αυτός. Τέλος την 1η Δεκεμβρίου, γιόρτασαν όλοι με ένα πάρτι στο Apsendi του οποίου μέρος των εσόδων πήγε σε οργανισμούς που διασφαλίζουν την αντρική υγεία!

Συμφώνα με τον Γιάννη Κοροβέση, «Το κίνημα που ακούγεται πάρα πολύ τελευταία στη χώρα μας είναι στην πραγματικότητα κάτι το οποίο διοργανώνεται πάνω από δέκα χρόνια στο εξωτερικό και κυρίως στη Μεγάλη Βρετανία, στις ΗΠΑ αλλά και στην Αυστραλία από όπου ξεκίνησε. Κάθε χρόνο λοιπόν εκατομμύρια δολάρια συγκεντρώνονται μέσα από δράσεις του Movember και διατίθενται σε ενημερωτικές καμπάνιες ή/ και ιδρύματα που αφορούν ανδρικά θέματα υγείας και κυρίως αυτό του καρκίνου του προστάτη. H αφύπνιση του κόσμου εδώ αλλά και όλα τα fundraising events που διοργανώνονται έχουν όλα σαν κύριο στοιχείο το μουστάκι, ένα ανδρικό χαρακτηριστικό περασμένων δεκαετιών που επανέρχεται και γίνεται παντιέρα σε αυτό το κίνημα.»

mber

y a . . . w S a A r M u T t S s I o R g H n C the a

Premium Rums Τα αποστακτήρια της Angostura είναι γνωστά για το ρούμι και τα αρωματικά τους. Το “House of Angostura” είναι o μοναδικός παραγωγός ρούμι στο Trinidad and Tobago με ιστορία που ξεκινάει περίπου διακόσια χρόνια πριν. Φέτος οι άνθρωποι πίσω το αγαπημένο και πολυβραβευμένο ρούμι μας συστήνουν με την premium σειρά των Angostura Rums. Το αποτέλεσμα πληθωρικό και πολύπλοκο ικανό να σε ταξιδέψει γευστικά είτε απολαμβάνοντάς το σκέτο είτε σε μια καλό-εκτελεσμένη συνταγή εξωτικού κοκτέιλ!

Ο Μύθος Ο μύθος των Angostura® aromatic Bitters αρχίζει με τον Johann Gottlieb Benjamin Siegert, Γερμανό γιατρό, ο οποίος συναρπασμένος από το κλίμα εξερεύνησης της εποχής του, άφησε πίσω τη Γερμανία για να αναλάβει καθήκοντα Αρχίατρου στο στρατό του Bolivar στη Βενεζουέλα.

Η Ιστορία

Johann Gottlieb Benjamin Siegert

www.apolafste.ypefthina.eneap.gr

Το 1824 έφτιαξε ένα μοναδικό μείγμα από βότανα που το ονόμασε “Amargo Aromatico” ή aromatic bitters για την αντιμετώπιση των στομαχικών διαταραχών των στρατιωτών. Κλειδί στην επιτυχία αυτού του μοναδικού γιατρικού, ήταν η πόλη Angostura (σήμερα Ciudad Bolivar), στις όχθες του ποταμού Orinoco, η οποία ήταν σημαντικό λιμάνι της εποχής. Από εκεί ξεκίνησε το ταξίδι του στον κόσμο αυτό το μοναδικό ποτό. Έως το 1830, η φήμη του Angostura® bitters είχε φτάσει έως

τη Μ. Βρετανία. Το 1850 ο Dr. Siegert είχε ήδη παραιτηθεί από τη θέση του στο στρατό του Bolivar, για να αφοσιωθεί την παραγωγή των bitters. Με τον θάνατο του, το 1870, την επιχείρηση ανέλαβαν οι γιοι του, οι οποίοι άφησαν την πολιτικά ασταθή Βενεζουέλα και μεταφέρθηκαν στο νησί Trinidad για να ιδρύσουν την Angostura Βitters Limited. Από τα bitters στο ρούμι: Με τη μεταφορά της εταιρίας στο Trinidad στα τέλη του 19ου αιώνα, άρχισε και ο πειραματισμός της με το Ρούμι. Η ιστορία των Angostura Rums, όμως ξεκινάει γύρω στα μέσα του 20ου αιώνα, όταν χτίστηκε το αποστακτήριο και ξεκίνησε η εμπορική παραγωγή τους… το 1973 είναι σημαντική ημερομηνία για την εταιρία, διότι τότε αγοράζεται η εταιρία Fernandes Distillers Limited, η εταιρία που πρωτοέφτιαξε το αγαπημένο Premium Rum 1919.

Angostura No.1 Cask Collection Το Angostura No.1 αποτελεί φόρο τιμής για τον Don Carlos Siegert, γιο του ιδρυτή της μάρκας, ο οποίος ονειρευόταν να κάνει το «ομαλότερο μείγμα ρούμι στο νέο κόσμο.» Το Νο 1 προέρχεται από την ανάμειξη προσεκτικά επιλεγμένων παλαιωμένων ρούμι, ηλικίας οκτώ έως δέκα χρόνων, που στη συνέχεια αφήνονται να «δέσουν» για 12 μήνες σε βαρέλια όπου παλαιωνόταν Bourbon. Αυτή η προσέγγιση δημιουργεί ένα αποτέλεσμα πληθωρικό, όπου κάθε ρούμι συμβάλλει στο τελικό γευστικό προφίλ, χωρίς να είναι κυρίαρχο. Η μοναδική αυτή εμφιάλωση αριθμεί μόνο 9.600 μπουκάλια παγκοσμίως, ενώ στην ελληνική αγορά είναι διαθέσιμα μόνο 300. Χρώμα: Πλούσιο κεχριμπαρένιο χρώμα με αποχρώσεις της σοκολάτας. Μύτη: Μια λεπτή μύτη από φρεσκοκομμένα αμύγδαλα, τραγανό πράσινο μήλο και μια νύξη καραμέλας. Στόμα: Εξαιρετικά ομαλό και στρογγυλό με τις ευχάριστες γεύσεις που εκρήγνυνται στη γλώσσα σας. Το τελείωμα είναι μικρό, απαλό και εξωτικό με ξυλώδεις νότες.

Angostura 1919 Το Angostura 1919 γεννήθηκε το 1932, όταν μια φωτιά κατέστρεψε τις κρατικές αποθήκες Ρούμι του Trinidad. Τότε ο Master Distiller της εταιρίας Fernades, αγόρασε τα μισό-καμένα βαρέλια και ανακάλυψε ότι το Ρούμι που διασώθηκε είχε πάρει μοναδικά αρώματα καπνού. Τα βαρέλια αυτά είχαν γεμίσει το 1919, και έτσι πήρε το όνομά του αυτό το χαρμάνι. Η εταιρία Fernandes αργότερα αγοράστηκε από την Angostura, και έτσι το 1919 έγινε μέλος της οικογένειας της Angostura. Χρώμα: εξαιρετικά διαυγές, λαμπερό κεχριμπάρι Μύτη: πολύπλοκο μπουκέτο που ξεχειλίζει από αρώματα καραμέλας, βανίλιας, κακάο και καμένης μελάσας. Στόμα: ιδιαίτερα απαλό και στρογγυλό, ανοίγει σε γλυκιά γεύση με έντονη την καραμέλα, τη βανίλια και τους ξηρούς καρπούς. Το μακρύ, ζεστό και απολαυστικό τελείωμα κλείνει με μια νότα καπνισμένου ξύλου. Αναδεικνύει υπέροχα ένα Premium Daiquiri με Angostura bitters αλλά κανείς δεν θα σας παρεξηγήσει αν το απολαύσετε σκέτο!

Angostura Premium 1824 Limited Reserve– 12 ετών Πρόκειται για ένα χαρμάνι των καλύτερων παλαιωμένων ρουμιών, διαλεγμένα από τον Master Blender από επιλεγμένα βαρέλια. Τα ρούμια αυτά παλαιώνονται σε μισοκαμμένα Αμερικάνικα δρύινα βαρέλια από bourbon για τουλάχιστον 12 χρόνια, στη συνέχεια αναμειγνύονται και ξαναμπαίνουν σε βαρέλια για να δέσουν σε αυτό το μοναδικό χαρμάνι. Χρώμα: Πλούσιο, βαθύ χάλκινο με χρυσές ανταύγειες. Μύτη: Έντονη και πληθωρική, με αρώματα γλυκιάς μελάσας, μελιού και βανίλιας που δίνουν τη θέση τους σε πικάντικες νότες Στόμα: μέλι, ώριμα φθινοπωρινά φρούτα, πικάντικα μπαχαρικά και ένα απολαυστικά βαθύ τελείωμα. Απολαύστε το γουλιά γουλιά, σκέτο με έναν πάγο, συνοδευμένο ίσως με λίγη μαύρη σοκολάτα 70% κακάο ή από το αγαπημένο σας πούρο για να δέσει με την ελαφρά καπνιστή του επίγευση.

φιλόσοφος

Roman Krznaric

Empathy, μφρ. στα ελληνικά Ενσυναίσθηση. Η τοποθέτηση στη θέση του άλλου ή κατανόηση της θέσης του άλλου, ή ακόμα και πλήρης κατανόηση.

Το να μη μιλάς στους ξένους είναι η χειρότερη συμβουλή Empathy είναι η κεντρική έννοια στη φιλοσοφία του κυρίου Roman Krzaric. Σύμφωνα με τον κ. Μπαμπινιώτη «η λέξη εμπάθεια σήμαινε αρχικά «το έντονο πάθος» για να εξελιχθεί στη σημασία «κακότητα, προκατειλημμένη αρνητική ή εχθρική στάση». Η λέξη ελήφθη από την Αγγλική ως empathy για να δηλώσει «τη συμμετοχή στο πάθος, σ’ αυτό που παθαίνει κάποιος και υποφέρει, στη δυστυχία τού άλλου μέχρι πλήρους ταυτίσεως» και, τελικά, «τη συμπάθεια, τη συμπόνια». Έφτασε δηλ. να δηλώνει το ακριβώς αντίθετο της ελληνικής λέξης εμπάθεια!» Η ομάδα του TEDxAthens είχε τη φαεινή ιδέα ο Roman Krzaric να ανοίξει με την ομιλία του τη φετινή εκδήλωση. Δικαίως νομίζω. Όσο για μένα ήταν η πρώτη συνέντευξη που έπαιρνα μετά τη συνάντηση μου με τον Δαλάι Λάμα. Διαβάστε και πείτε μου μετά αν είναι τυχαίο ή όχι…

Πρόσφατα ο βρετανικός Observer σε ανακήρυξε εξέχοντα «Lifestyle philosopher”. Ποιος είναι λοιπόν ο τρόπος ζωής για τον οποίο μιλάς; Φιλόσοφος του lifestyle δεν είναι όρος που δημιούργησα εγώ αλλά οι δημοσιογράφοι. Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να ανακαλύψω διαφορετικές προσεγγίσεις της «τέχνης της ζωής» οι οποίες μπορούν να φέρουν κοινωνική αλλαγή. Και πιστεύω ότι αυτά τα δύο βρίσκονται στην ενσυναίσθηση. Γιατί η ενσυναίσθηση, δηλαδή η τέχνη του να μπαίνεις στα παπούτσια του άλλου και να βλέπεις τον κόσμο με τα δικά του μάτια, είναι κάτι που μας κάνει καλό. Μας κάνει να νοιαζόμαστε για τον άλλον, αλλά είναι επίσης καλό γιατί δημιουργεί τους κοινωνικούς δεσμούς που όλοι επιθυμούμε. Η ενσυναίσθηση αν εφαρμοστεί στην καθημερινότητά μας προσφέρει προσωπική ευχαρίστηση και παράλληλα αλλαγή του κόσμου. Είναι πηγή κοινωνικής αλλαγής. Αν κοιτάξεις στην ιστορία, η ικανότητα να μπορείς να δεις τον κόσμο με τα μάτια του άλλου είναι ο τρόπος που μας κάνει να ξεπερνάμε τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Συνήθως βλέπουμε κάποιον και αμέσως βγάζουμε συμπεράσματα. Αυτό γίνεται σε μαζικό βαθμό. Τον 18ο αιώνα υπήρξε ένα μαζικό κίνημα ενάντια στην σκλαβιά στην Βρετανία. Οι υποστηρικτές του προσπάθησαν να κάνουν τους Βρετανούς να καταλάβουν, πως είναι να είσαι σκλάβος. Πρώην σκλάβοι που μιλούσαν δημόσια, τύπωσαν αφίσες που έδειχναν πόσοι σκλάβοι χωράνε σε ένα πλοίο και όλο αυτό οδήγησε τελικά στο πρώτο κίνημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Χρειαζόμαστε ένα μαζικό κίνημα για την ενσυναίσθηση σήμερα ώστε να ξεπεράσουμε τους κοινωνικούς διαχωρισμούς μεταξύ πλουσίων και φτωχών, μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές θρησκείες ή διαφορετική προέλευση, μεταξύ των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών. Ήδη υπάρχουν άνθρωποι που το κάνουν αυτό. Για παράδειγμα στη Μέση Ανατολή υπάρχει ο οργανισμός «The Parents Circle» ο οποίος έχει δημιουργηθεί από οικογένειες που έχουν χάσει μέλη τους στην εμπόλεμη διένεξη. Προσπαθούν να δημιουργήσουν τη συμφιλίωση φέρνοντας σε επαφή τους Ισραηλινούς με τους Παλαιστίνιους. Έχουν κάνει απίθανα πράγματα, όπως το “Hello Peace Telephone Line”, μια δωρεάν τηλεφωνική γραμμή όπου ένας Ισραηλινός μπορεί να μιλήσει με έναν εντελώς άγνωστο Παλαιστίνιο. Στα πέντα χρόνια λειτουργίας της έχουν γίνει περισσότερες από ένα εκατομμύριο κλήσεις. Με τέτοιες δράσεις μπορούμε να διευρύνουμε την ενσυναίσθηση ώστε να έχει αποτέλεσμα στην κοινωνία μας.

Συνήθως αυτές δεν είναι οι ιστορίες που κάνουν πρωτοσέλιδο τα ΜΜΕ. Όμως τα κοινωνικά δίκτυα ίσως είναι ένας πιο προνομιακός χώρος για να ανθίσει ένα τέτοιο κίνημα. Υπάρχει πρόσφορο έδαφος στην εποχή μας για την καλλιέργεια της ενσυναίσθησης; Πρέπει να μάθουμε να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία έξυπνα. Ζούμε μια μοναδική στιγμή στην ιστορία αυτήν την στιγμή. Δύο κόμμα επτά δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο ενώ υπάρχουν περισσότερα κινητά τηλέφωνα στην υποσαχάρια Αφρική από ότι στην Ευρώπη. Η προοπτική να δημιουργήσεις επαφή με άγνωστους από άλλες κοινωνικές και πολιτισμικές ομάδες είναι τεράστια. Κατά κάποιο τρόπο το είδαμε να λειτουργεί στο «Occupy movement» ή στην Αραβική άνοιξη. Ξέρουμε ότι μπορεί κάποιος να φωτογραφήσει μια γυναίκα στην Τεχεράνη και μέσα σε μερικές ώρες να την γνωρίζει όλος ο κόσμος και να είναι στους δρόμους να διαμαρτύρεται. Γνωρίζουμε ότι τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να διασπείρουν δυνατά συναισθήματα όπως ο θυμός ή η ενσυναίσθηση. Aπό την άλλη τα περισσότερα κοινωνικά δίκτυα έχουν σχεδιαστεί με σκοπό την γρήγορη ανταλλαγή πληροφορίας και όχι την οικεία ενσυναίσθηση. O πραγματικός κίνδυνος είναι ότι δημιουργούμε επιπόλαιες σχέσεις όπου ο αριθμός των κοινωνικών επαφών μετράει περισσότερο από την ποιότητα τους. Αν το καλοσκεφτούμε τα κοινωνικά δίκτυα είναι πλατφόρμες που σε φέρνουν σε επαφή με ανθρώπους που τους μοιάζεις, έχετε κοινά ενδιαφέροντα, κοινό γούστο στην μουσική. Πιστεύω ότι μιας νέας γενιάς κοινωνικά δίκτυα που θα μας έφερναν σε επαφή με αγνώστους, με διαφορετικούς ανθρώπους από εμάς θα βοηθούσαν πολύ την ενσυναίσθηση. Αυτό είναι πολύ εφικτό, απλά πρέπει να φτιάξουμε περισσότερες πλατφόρμες και εφαρμογές. Σκεφτείτε κάτι σαν το «chatroulette». Aυτό το ξεκίνησε ένα ρώσος έφηβος και η ιδέα ήταν ότι όλοι μπορούν να συμμετάσχουν αρκεί να έχουν μία webcam. Μπαίνεις λοιπόν στη σελίδα και μπορείς να δεις το σπίτι κάποιου στην Σαγκάη ή την κουζίνα κάποιου άλλου στην Μινεσότα και να μιλήσεις μαζί τους. Πώς χρησιμοποιήθηκε τελικά το Chat-roulette; Κατά μέσο όρο κάθε δύο δευτερόλεπτα οι χρήστες πήγαιναν στον επόμενο χρήστη χωρίς να συζητήσουν. Το χειρότερο είναι ότι η συγκεκριμένη σελίδα είναι γεμάτη πορνογραφικό περιεχόμενο από τους χρήστες ή ανθρώπους που επιτίθενται φραστικά σε άλλους. Γενικότερα

βγήκε η χειρότερη εικόνα της ανθρώπινης φύσης εκεί μέσα. Ενώ αυτή η τεχνολογία είναι απίστευτη. Θα μπορούσαμε να έρθουμε σε επαφή με παιδιά στο Θιβέτ ή με φύλαρχους Tuareg και να συζητήσουμε. Έχουμε τη δυνατότητα με τη χρήση της τεχνολογίας να κάνουμε την επανάσταση της ενσυναίσθησης. Τι ακριβώς κάνει η οργάνωση «school of life» της οποίας είσαι ιδρυτικό μέλος;

Η ιδέα του «school of life» βασίζεται στο πρόβλημα που έχουν τα σύγχρονα σχολεία. Δε σου διδάσκουν την τέχνη της ζωής. Πηγαίνεις στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο και ενώ μαθαίνεις ένα σωρό πράγματα, δεν μαθαίνεις πως να αντιμετωπίζεις βασικά προβλήματα της συναισθηματικής σου ζωής ή ακόμα και της επαγγελματικής σου σταδιοδρομίας. Για παράδειγμα πώς να βρεις μία δουλειά που να σε γεμίζει. Ή ακόμα πως διαχειρίζεσαι ζητήματα όπως ο θάνατος ή πώς να είσαι δημιουργικός ή τέλος πώς να αλλάξεις την πορεία της ζωής σου. Αυτή η γνώση υπάρχει στην ψυχολογία, την ιστορία, την λογοτεχνία. Το «school of life» δημιουργήθηκε για να γίνει ένα νέου είδους πανεπιστημίου με μαθήματα για την καθημερινή μας ζωή. Κάτι σαν την ακαδημία του Πλάτωνα στην αρχαία Ελλάδα όπου δεν μάθαινες απλά γεωμετρία αλλά για τη φιλία, την ηθική και γενικότερα την τέχνη της ζωής. Σε αυτά τα ζητήματα πρέπει να επικεντρωθούμε στην σύγχρονη παιδεία. Είναι λυπηρό που δεν έχουμε ιδέα γύρω από αυτά. Πώς το πετυχαίνετε αυτό στο “school of life”; Μου πήρε δύο χρόνια για να σχεδιάσω το μάθημα «πώς να βρεις μία δουλειά που σε γεμίζει». Χρειάστηκαν πολλές συναντήσεις και συζητήσεις με φιλοσόφους και συγγραφείς ώστε να δημιουργήσουμε το ανάλογο «εκπαιδευτικό» υλικό και να ανοίξουμε το «school of life» το 2009. Από τότε έχουμε χιλιάδες ανθρώπους που ενδιαφέρθηκαν από τη Μ. Βρετανία μέχρι τη Βραζιλία, την Αυστραλία, την Νότιο Κορέα και τις ΗΠΑ. Ανοίξαμε στο Λονδίνο αλλά είπαμε ότι θα είμαστε όπου οι άνθρωποι ενδιαφέρονται. Σχεδόν αμέσως λάβαμε email που μας ρωτούσαν αν μπορούν να ανοίξουν το «school of life» στο Άμστερνταμ. Αυτό έγινε γιατί ζούμε μια κρίση σε ότι αφορά στην τέχνη της ζωής. Ο κόσμος αλλάζει γρηγορότερα από όσο μπορούμε να προσαρμοστούμε. Σκέψου πως κάνουμε

φίλους online. Αυτό είναι εντελώς καινούργιο. Έχουμε νέες προσδοκίες από τη δουλειά μας, ζούμε περισσότερο από ποτέ και αυτό δημιουργεί το ερώτημα για το πώς θα ζούμε τα τελευταία χρόνια της ζωής μας. Επίσης έχει υπάρξει μια αντίδραση απέναντι στην υπερκατανάλωση ως λύση για καλύτερη ζωή. Πλέον ξέρουμε ότι ο πλούτος δεν σε κάνει πάντα πιο ευτυχισμένο. Οι άνθρωποι ψάχνουν εναλλακτικές. Υπάρχει μια αύξηση στα κινήματα που απαιτούν απλούστερο τρόπο ζωής. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αναζητούν τρόπους να ζήσουν μία καλύτερη και πιο ουσιαστική ζωή. Το school of life είναι ίσως μία απάντηση σε αυτήν την ανάγκη ή επιθυμία. Πως μπορείς να διδάξεις την τέχνη της ζωής; Καλή ερώτηση! Πώς μπορείς να διδάξεις την ενσυναίσθηση λοιπόν; Στο school of life προτρέπω τον κόσμο να είναι περίεργος και να ενδιαφέρεται για τους αγνώστους. Γενικά έχουμε χάσει την περιέργεια που είχαμε σαν παιδιά. Θα μπορούσαμε να έχουμε μια συζήτηση με έναν ξένο μια φορά την εβδομάδα, όχι να μιλάμε για τον καιρό αλλά για θέματα που έχουν ουσία όπως η αγάπη ή ο θάνατος. Η ενσυναίσθηση είναι μία ικανότητα, σαν να κάνεις ποδήλατο, πρέπει να την καλλιεργείς. Αν είσαι σταθερά επικεντρωμένος στα συναισθήματα μου και τις ανάγκες μου, ενδιαφέρεσαι για εμένα και άρα είναι πιο πιθανό να δράσεις για εμένα. Επίσης κάνω μαθήματα για τα διαφορετικά είδη αγάπης. Στην αρχαία Ελλάδα υπάρχουν πολλές λέξεις για να την εκφράσεις. Έρωτας ή φιλία ή αγάπη. Ενώ στα αγγλικά μόνο η λέξη «love» χρησιμοποιείται για τα πάντα. Από ένα email «Lots of love», μέχρι τον σύντροφό σου σε ένα ρομαντικό δείπνο. Μπορείς να μάθεις πολλά για την αγάπη από τους Έλληνες φιλόσοφους. Εξηγούσα τα διαφορετικά είδη της αγάπης σε μερικούς δεκατετράχρονους μαθητές, και έμειναν έκθαμβοι, γιατί μπόρεσαν να αντιληφθούν τη διάφορά μιας πραγματικής φιλίας από μια φιλία στο Facebook. Είναι δύσκολο να διδάξεις την τέχνη της ζωής, πιστεύω ότι γίνεται κυρίως με τρεις τρόπους. Ο πρώτος είναι μέσα από λογοτεχνικά βιβλία ή ταινίες. Αυτό λειτουργεί για πολλούς ανθρώπους. Ο δεύτερος είναι μέσα από συζητήσεις. Ο τρίτος είναι εμπειρικός γιατί η εμπειρία πάντα μας αλλάζει. Πας στην Ινδία για έξι εβδομάδες και βλέπεις τον κόσμο διαφορετικά, δεν το ξεχνάς ποτέ. Το School of Life δεν μπορεί να σου δώσει

όλα αυτά αλλά τουλάχιστον σου δίνει τη δυνατότητα της συζήτησης και της σοφίας που βγαίνει από αυτήν. Τι πραγματεύονται τα βιβλία που έχετε γράψει; Ξέρεις, τα περισσότερα «βιβλία αυτοβοήθειας» βασίζονται σε μία «εύκολη» ψυχολογία και φιλοσοφία. Το “The wonderbox, curious histories of how to live” μιλάει για το τι μπορούμε να διδαχθούμε από την ιστορία ώστε να μας βοηθήσει. Για παράδειγμα από τους αρχαίους Έλληνες για την αγάπη, από την Αναγέννηση για τον θάνατο, και πως επαναπροσδιορίσαμε την οικογενειακή ζωή μετά την βιομηχανική επανάσταση. Βουτάει στο παρελθόν ώστε να δει τι μας περιμένει στο μέλλον. Το άλλο βιβλίο που έγραψα πρόσφατα είναι το «How to find a fulfilling work» και μιλάει για το πώς θα μπορέσεις να οδηγήσεις την επαγγελματική ζωή σου σε νέες κατευθύνσεις, ακόμα και σε περίοδο ύφεσης. Πιστεύεις ότι η θρησκεία βοηθά τους ανθρώπους να καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση; Πιστεύω ότι η απόλυτη πλατφόρμα καλλιέργειας της ενσυναίσθησης είναι η τέχνη της συζήτησης, ειδικότερα με κάποιον άγνωστο. Οι άνθρωποι λατρεύουν να ταξιδεύουν σε διάφορα μέρη. Όμως το πιο ενδιαφέρον ταξίδι είναι στην ζωή κάποιου άλλου. Τα πραγματικά μνημεία είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι. Πρέπει να αλλάξουμε νοοτροπία, να σκεφτούμε την ενσυναίσθηση σαν ένα μεγάλο περιπετειώδες ταξίδι, σαν να είμαστε ανθρωπολόγοι που ανακαλύπτουμε τους αγνώστους που περνούν από μπροστά μας καθημερινά. Αυτόν που μας πουλάει ψωμί ή εκείνον που καθαρίζει το γραφείο μας. Αυτοί οι άνθρωποι κρατούν τη σοφία της ζωής μας και ανακαλύπτοντάς τους επεκτείνουμε την ενσυναισθηματική μας φαντασία. Οι σκέψεις στο μυαλό των γύρω μας είναι το μεγάλο σκοτάδι που μας περικυκλώνει. Η συζήτηση με αυτούς μας βοηθά να μπούμε με σε αυτό το σκοτάδι. Πιστεύω πως πρέπει να γίνουμε περίεργοι στο να καταλάβουμε ποιοι είναι οι άλλοι. Έτσι με μία συζήτηση κάθε φορά μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας. Είστε θρήσκος; Όχι, θα έλεγα ότι είμαι ουμανιστής. Οι άνθρωποι ψάχνουν να βρουν απαντήσεις γιατί η θρησκεία έχει σταματήσει πλέον να τους καλύπτει. Γι αυτό υπάρχουν άνθρωποι

που ενδιαφέρονται για το “School of Life” και τα βιβλιοπωλεία είναι γεμάτα με βιβλία αυτοβοήθειας. Η Βίβλος δεν έχει πολλές πληροφορίες για το πώς θα βρεις την αγάπη στην εποχή του Facebook και του Twitter, οπότε πρέπει να βρούμε άλλες πηγές. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας για το πώς θα είναι ο κόσμος σε δέκα χρόνια από τώρα; Αμφιβάλλω αν θα είναι τόσο όμορφος όσο θα ήθελα. Πρέπει να κάνουμε την επανάσταση της φαντασίας και να μπούμε στα παπούτσια των μελλοντικών γενεών. Το θεωρώ κρίσιμο ειδικά τώρα με την οικολογική κρίση που βιώνουμε. Αν δεν φανταστούμε πως θα είναι ο κόσμος στο μέλλον θα τον καταστρέψουμε. Από την άλλη προσπαθώ να διατηρήσω τις ελπίδες μου ζωντανές γιατί η ιστορία έχει δείξει ότι οι μεγάλες αλλαγές έρχονται σε περιόδους κρίσης. Η κρίση αυτή δημιούργησε τουλάχιστον μία κοινωνική κίνηση που ακόμα δεν έχει αγγίξει τα οικολογικά θέματα. Αλλά θα γίνει και αυτό. Προς το παρόν είμαστε σαν μία αυτοκρατορία που πεθαίνει και τις τελευταίες μας στιγμές τρώμε το καλύτερο φαγητό και καταναλώνουμε όσο περισσότερο μπορούμε. Όπως συνέβη στην Αυστρο-Ουγγρική αυτοκρατορία και μετά ακολούθησε ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος. Ποια τρία βιβλία θα μας πρότεινες να διαβάσουμε; Ή θεωρείς ότι προτείνουν κάποιες σκέψεις κοντά στις δικές σου; Το “Down and out in Paris and London” του George Orwell μιλάει για την περίοδο της ζωής του που ντυνόταν σαν ιερόδουλη ή σαν ζητιάνος και περιφερόταν στους δρόμους του ανατολικού Λονδίνου την δεκαετία του 20. Είναι ένα βιβλίο που μιλάει για το πώς είναι να μπαίνεις στα παπούτσια του άλλου. Το άλλο βιβλίο το “Walden” του Henry David Thoreau. Γράφτηκε το 1850 περίπου και μιλάει για έναν άνδρα που έζησε δύο χρόνια σε μια καλύβα που έφτιαξε μόνος του στο δάσος και νομίζω ότι ορίζει τον απλό τρόπο ζωής. Ο David Thoreau λέει πως κάποιος είναι πλούσιος αν έχει πολλά πράγματα τα οποία μπορεί να αφήσει, και πιστεύω πως αυτό είναι ένα μεγάλο κομμάτι της DIY κουλτούρας και έναν νέο τρόπο ζωής που πρέπει να υιοθετήσουμε. Το τρίτο βιβλίο που θα πρότεινα θα ήταν μία οποιαδήποτε βιογραφία του Leon Tolstoy. Πάντα πάλευε να βρει το νόημα της ζωής, να ξεφύγει από την προνομιακή κοινωνική και οικονομική θέση του και να βάλει τα πιστεύω του σε πράξη.

Χρειαζόμαστε ένα μαζικό κίνημα για την ενσυναίσθηση σήμερα ώστε να ξεπεράσουμε τους κοινωνικούς διαχωρισμούς μεταξύ πλουσίων και φτωχών, μεταξύ ανθρώπων με διαφορετικές θρησκείες ή διαφορετική προέλευση, μεταξύ των Παλαιστινίων και των Ισραηλινών. Πολύ συχνά αποτύγχανε και για αυτό μου αρέσει. Η ζωή του είναι γεμάτη αντιθέσεις. Παρότι πέθανε σε ένα μεγάλο σπίτι γεμάτο υπηρέτες πάντα προσπαθούσε να μείνει πιστός στις αντιλήψεις του. Το να προσπαθείς να γεφυρώσεις το κενό μεταξύ όσων κάνεις και όσων πιστεύεις είναι η μεγάλη πρόκληση στην τέχνη της ζωής. Με ένα πολύ πρακτικό τρόπο, ποια πράγματα θα μπορούσαμε να κάνουμε ώστε να βελτιώσουμε την ενσυναίσθησή μας; Το πρώτο θα ήταν μία συζήτηση με έναν άγνωστο μια φορά την εβδομάδα. Δευτερευόντως πάρτε τηλέφωνο κάποιον που δεν συμπαθείτε και μιλήστε προσπαθώντας να καταλάβετε την δική του ματιά. Θα το κάνω πιο εύκολο, δείτε μια ταινία για το πώς ζει μια γυναίκα στην Τεχεράνη ή κάποιος σε αναπηρικό καροτσάκι. Τον Ιανουάριο θα δημιουργήσω ένα website που λέγεται “empathylibrary.org” και θα είναι η πρώτη ψηφιακή βιβλιοθήκη για την ενσυναίσθηση. Παράλληλα θα φέρνει σε επαφή ανθρώπους από όλο τον κόσμο οι οποίοι αντιλαμβάνονται ότι η ενσυναίσθηση είναι ένας τρόπος για μια καλύτερη ζωή.

Amelia Showalter «Συνηθίσαμε να είμαστε διάφανοι» Σε ηλικία μόλις είκοσι εννέα ετών διετέλεσε director of digital analytics στην καμπάνια του Ομπάμα για τις εκλογές του 2012 με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Εργάζεται ως freelance πολιτικός σύμβουλος για τους Δημοκρατικούς, και ειδικεύεται στα ψηφιακά δεδομένα και γενικά στο digital. Με τη βοήθεια τη δικής της και της ομάδας της, ο Ομπάμα κατόρθωσε να συγκεντρώσει σχεδόν 30 εκατομμύρια δολάρια περισσότερα για την καμπάνια του. Ευκαιρία να μάθετε πως.

Στην καμπάνια του 2008, όταν στέλναμε email προκειμένου να μαζέψουμε δωρεές, η λίστα μας χωρίστηκε σε 4-5 γενικά γκρουπ ανάλογα με την πιθανή συνεισφορά του κάθε πολίτη. Το 2012 τα γκρουπ αυτά χωρίστηκαν σε 300-400 κατηγορίες!

Σε μια συνέντευξη ο Joe Tripi (σ.σ. θεωρείται ο άνθρωπος που πρώτος χρησιμοποίησε το διαδίκτυο σε πολιτική καμπάνια, ομιλητής του TEDxAthens 2011) μου είπε ότι η καμπάνια του Ομπάμα το 2012 ήταν πολύ πιο «εξελιγμένη» σε σχέση με την προηγούμενη, του 2008, η οποία είχε θεωρηθεί τότε state of the art από τους ειδικούς. Τι άλλαξε; Και οι δύο καμπάνιες είχαν παρόμοιες τεχνικές σε ότι αφορά τη διαχείριση δεδομένων και τα social media. Όμως στην καμπάνια του 2012 καταφέραμε να ανεβάσουμε ένα επίπεδο σε όλα. Ένα καλό παράδειγμα είναι το εξής. Στην καμπάνια του 2008, όταν στέλναμε email προκειμένου να μαζέψουμε δωρεές, η λίστα μας χωρίστηκε σε 4-5 γενικά γκρουπ ανάλογα με την πιθανή συνεισφορά του κάθε πολίτη. Το 2012 τα γκρουπ αυτά χωρίστηκαν σε 300-400 κατηγορίες! Οπότε μιλάμε για την ίδια λογική, δηλαδή να χρησιμοποιήσεις αλγόριθμους για να ομαδοποιήσεις τους δωρητές, απλά το κάναμε σε ένα πολύ πιο εξελιγμένο επίπεδο. Αυτό συνέβη σε όλο το online targeting όπου γνωρίζαμε ποιοι ήταν πιθανοί δωρητές, ποιοι όχι, ή ποιοι ήταν πιο εύκολοι να πείσεις. Επίσης μια μεγάλη αλλαγή ήταν ότι ενώ το Facebook και το Twitter το 2008 έπαιξαν σχετικά μικρό ρόλο, το 2012 αποτέλεσαν πολύ σημαντικά εργαλεία. Μιλάμε λοιπόν για micro-targeting; Micro-targeting έκανα πριν την συγκεκριμένη καμπάνια. Στου Ομπάμα έκανα κυρίως digital analytics τα οποία είναι περισσότερο επικεντρωμένα σε τεστ ώστε να προβλέψεις τι είδους μηνύματα αρέσουν σε ποιους. Στέλνουμε σε ένα μικρό μέρος της λίστας διαφορετικά μηνύματα και από το feedback που λαμβάνουμε είμαστε σε θέση να δούμε ποια άρεσαν και ποια όχι. Αυτό είναι λίγο διαφορετικό από το micro-targeting. Ωστόσο και το micro-targeting ήταν πολύ σημαντικό και αποτελεσματικό στο να πείσουμε τους ανθρώπους να μας ψηφίσουν. Τι είναι ακριβώς το micro-targeting λοιπόν; Στο micro-targeting φτιάχνουμε ένα μοντέλο μέσω μιας μαζικής έρευνας για να υπολογίσουμε αν ο Χ ψηφοφόρος είναι υπέρ του Ομπάμα ή του Ρόμνεϊ. Αφού πάρουμε τις απαντήσεις των πολιτών δημιουργούμε ένα

μοντέλο, όπου το εφαρμόζουμε σε όλη την χώρα και βλέπουμε ποιοι τύποι ανθρώπων πρόσκεινται στο κάθε κόμμα. Αυτό είναι πολύ αποτελεσματικό ακόμα και για τις επιχειρήσεις. Εκτός από την πρόβλεψη της υποστήριξης τους, μπορείτε να προβλέψετε και πόσα χρήματα μπορούν να δώσουν σαν δωρεά; Ναι, μπορείς να χρησιμοποιήσεις μοντέλα για αυτό, αλλά στην πραγματικότητα δεν το χρειάζεσαι γιατί έχεις το ιστορικό της συμπεριφοράς τους. Είναι ο πιο αξιόπιστος δείκτης. Το μοντέλα απλά μαντεύουν. Μπορώ λοιπόν να μαντέψω ότι ένας που μένει στην ακριβή περιοχή της τάδε πόλης μπορεί να δωρίσει περισσότερα χρήματα, αλλά αν αυτός στο παρελθόν είχε δώσει μόνο 5$ τότε πιθανότατα δεν θα δώσει πολλά περισσότερα. Ήδη μου έχει πει ότι «είμαι ο τύπος των 5$». Οπότε για την συγκέντρωση χρημάτων κοιτάμε την συμπεριφορά και όχι τα μοντέλα πρόβλεψης. Συλλέγετε δεδομένα από τα Social Media; Ναι φυσικά, ωστόσο τα πιο χρήσιμα δεδομένα προέρχονται από την αλληλεπίδραση των πολιτών με εμάς. Για παράδειγμα βλέπουμε ποιοι ανοίγουν τα email μας ή ποιοι κάνουν click, αν κάποιος έκανε δωρεά ή πως απάντησε σε κάποιο αίτημά μας για εθελοντική εργασία. Αν έπρεπε να διαλέξεις τα τρία πιο σημαντικά δεδομένα που μπορείς να πάρεις από τα Social Media ποια θα ήταν αυτά; Μπορεί να ακουστεί βαρετό αλλά μάλλον τα βασικά δημογραφικά στοιχεία, δηλαδή ηλικία, φύλο, περιοχή κατοικίας και ίσως φυλή. Το θέμα με το micro-targeting σε οποιοδήποτε μοντέλο είναι ότι τα πιο «basic» στοιχεία είναι και τα σημαντικά. Εντάξει, υπάρχουν και άρθρα σε εφημερίδες με τίτλους όπως «προβλέπουν τι θα ψηφίσεις βλέποντας τα περιοδικά που είσαι συνδρομητής» αλλά στην πραγματικότητα αυτά τα δεδομένα δεν είναι και τόσο χρήσιμα. Αυτές είναι πολύ εξεζητημένες πληροφορίες και έχουν μικρό ρόλο στο όποιο μοντέλο. Συνήθως είναι τα βασικά στοιχεία που παίζουν ρόλο όπως η ηλικία, και στην περίπτωση των ψηφοφόρων σημαντικό είναι πόσο συχνά ψηφίζεις.

Οι επιστήμονες που ασχολούνται με τα λεγόμενα big data υποστήριζoyν ότι το 90% των δεδομένων έχει προκύψει τα τελευταία 2 χρόνια μέσα από τα Social Media και πως ακόμα δεν ξέρουν πώς να το διαχειριστούν… Ναι, ο τεράστιος όγκος δεδομένων είναι πρόβλημα. Στο τομέα τις ανάλυσης δεδομένων υπάρχει μεγάλη έλλειψη ανθρώπων, οπότε αν είναι κάποιος άνεργος, στον συγκεκριμένο τομέα υπάρχουν πολλές ευκαιρίες, τουλάχιστον στις ΗΠΑ! Διαχειρίζεσαι feedback από έναν πολύ μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Έχεις παρατηρήσει αλλαγή στη συμπεριφορά τoυς τα τελευταία χρόνια; Την καμπάνια του Ομπάμα το 2012 μπορέσαμε να την κάνουμε εντελώς προσωποποιημένη. Για παράδειγμα στέλναμε email που λέγαμε «ξέρουμε ότι έκανες μια δωρεά πρόσφατα, μπορείς να ξανακάνεις μία δωρεά;» ή «ξέρουμε ότι σε ενδιαφέρουν τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, γιατί είχες υπογράψει μια σχετική διαμαρτυρία…» κλπ. Εκείνο που με εντυπωσίασε περισσότερο

είναι ότι οι άνθρωποι που έλαβαν τέτοιου είδους email δεν το θεώρησαν παράξενο ούτε τους φόβισε. Φαντάζο-

μαι αν λάμβαναν κάτι τέτοιο πέντε ή δέκα χρόνια νωρίτερα θα τους ενοχλούσε πολύ. Ενώ τώρα πια ξέρουν ότι υπάρχουν πληροφορίες για αυτούς σε κάποια βάση δεδομένων. Αυτό νομίζω ότι είναι μια τεράστια αλλαγή. Οι ρεπουμπλικάνοι συχνά διαμαρτύρονται ότι οι άνθρωποι του Facebook υποστηρίζουν τους δημοκρατικούς, ισχύει; Νομίζω ότι η κοινότητα της Silicon Valley είναι πιο κοντά στους δημοκρατικούς, αλλά γενικά οι άνθρωποι εκεί δεν ενδιαφέρονται τόσο για την πολιτική. Πολλοί είναι κοινωνικά φιλελεύθεροι, δεν θέλουν μια κυβέρνηση να αποφασίζει για παράδειγμα για τους γάμους των ομοφυλοφίλων ή για θέματα όπως η έκτρωση. Επίσης εκεί βγάζουν πολλά χρήματα και δεν θέλουν υψηλούς φόρους. Ναι, η κοινότητα της τεχνολογίας είναι πιο κοντά στους δημοκρατικούς, σίγουρα εμείς τα πάμε καλύτερα εκεί από ότι οι ρεπουμπλικάνοι. Αλλά σε γενικές γραμμές η τεχνολογική κοινότητα αντιστέκεται σε ό,τι πολιτικό. Φυσικά και δουλεύουμε με ανθρώπους του Facebook αλλά στο πλαίσιο που δουλεύουν όλοι. Αν κάνω Facebook Ads είμαι σίγουρη ότι το ίδιο κάνουν και οι ρεπουμπλικάνοι. Πιστεύεις ότι οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν μείνει πίσω σε θέματα τεχνολογίας και ότι έχουν χάσει το τρένο των Social Media; Νομίζω ότι δεν είναι πάρα πολύ πίσω. Δουλειά μας είναι να είμαστε πάντα ένα βήμα μπροστά. Έχουμε ένα μικρό πλεονέκτημα, γιατί είμαστε πιο δυνατοί στην τεχνολογική καθώς επίσης και στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Οι περισσότεροι από αυτές τις κοινότητες λοιπόν που είναι διατεθειμένοι να δουλέψουν για ένα πολιτικό κόμμα συνήθως έρχονται στους δημοκρατικούς. Ποιο ήταν το μεγαλύτερο επίτευγμα της ομάδας σου στην τελευταία καμπάνια του Ομπάμα; Είμαι περήφανη για ένα πείραμα που κάναμε. Τεστάραμε πόσα

email πρέπει να στέλνουμε. Ανακαλύψαμε ότι παρότι τα περισσότερα email ενοχλούν τον κόσμο, είναι πιο αποτελεσματικά. Συνεπώς βάσει αυτού, αλλάξαμε την πολιτική μας και προγραμματίσαμε να στείλουμε περισσότερα email. Αυτό βοήθησε να μαζέψουμε τριάντα εκατομμύρια δολάρια περισσότερα. Είμαι πολύ περήφανη για αυτό γιατί απαιτούσε πειραματικούς σχεδιασμούς και βοήθεια από άλλα τμήματα αλλά και πολύ διπλωματία στις εσωτερικές συνεννοήσεις. Ήταν δύσκολο να πείσω ανθρώπους της καμπάνιας να ρισκάρουν και να το δοκιμάσουν. Το email μάρκετινγκ δε θεωρείται spamming; Ναι, αλλά πρέπει να το κάνουμε! Πόσο μεγάλη είναι η βάση δεδομένων σας; Έχουμε πολλά εκατομμύρια email χωρισμένα σε πολλές διαφορετικές βάσεις δεδομένων. Εξαρτάται από το τι ζητάμε κάθε φορά. Πόσοι από αυτούς θεωρείτε ότι σας είναι πιστοί; Είχαμε τέσσερα εκατομμύρια δωρητές στην εκστρατεία και για το μεγαλύτερο μέρος αυτών έχουμε τα email τους. Έχουμε επίσης εκατοντάδες χιλιάδες που έδωσαν το χρόνο τους ως εθελοντές στην εκστρατεία. Υπάρχουν επίσης άνθρωποι που υπογράφουν κάποιο ψήφισμα ή διαμαρτυρία ή ακόμα και οι άνθρωποι από την εκστρατεία του 2008. Το οικοσύστημα που υποστηρίζει τον Ομπάμα είναι πολύ μεγάλο. Τι θα ήθελες να κάνεις στα social media και δεν είναι ακόμα τεχνολογικά εφικτό; Το όνειρό μου είναι να κάνω A-B τεστ στα Social Media! Όταν θες να κάνεις ένα post, να μπορείς να ζητήσεις από το Facebook να σου δώσει μια περιορισμένη ομάδα fans στην οποία στη συνέχεια να δοκιμάσεις διαφορετικά posts ώστε να ελέγξεις ποιο ήταν περισσότερο αποδεκτό με likes, shares κλπ. Τώρα δεν μπορείς να το κάνεις αυτό πραγματικά επειδή δεν μπορείς να κάνεις randomize όπως θα το ήθελα. Aκόμα τα Social Media είναι λίγο περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη. Πρέπει να ξέρεις ποια φωτογραφία ή ποιο άρθρο πρέπει να ανεβάσεις ώστε να έχεις το επιθυμητό αποτέλεσμα. Και θα πρέπει κατά κάποιο τρόπο να το μαντέψεις. Εγώ απλά θα ήθελα να έχω την δυνατότητα να κάνω ένα τεστ πριν και όχι να το αφήνω στην τύχη. Ποιο είναι το επόμενο βήμα για την επεξεργασία των δεδομένων; Νομίζω ότι ίσως η ενοποίηση των δεδομένων μεταξύ όλων των διαφορετικών βάσεων θα βοηθούσε. Το κάναμε αυτό προς το τέλος της εκστρατείας. Είχαμε διαφορετικές βάσεις δεδομένων των ψηφοφόρων, των δωρητών, κλπ. Είχαμε όλα αυτά τα πράγματα που όταν τα βάλαμε να «μιλούν» μεταξύ τους, προέκυψαν ενδιαφέροντα αποτελέσματα. Νομίζω ότι υπάρχουν περισσότερα που μπορούμε να κάνουμε σε αυτό τον τομέα. Πιστεύω ότι θα μπορούσε να υπάρξει μεγαλύτερη ρευστότητα και αλληλεπίδραση μεταξύ όλων των διαφορετικών δεδομένων που έχουμε για κάποιον. Αυτό θα ήταν μια μεγάλη αλλαγή.

Σπύρος Βελλινιάτης Π ροπονητής μπάσκετ

«Όταν έχεις βιώσει την πιθανότητα ακόμα και να πεθάνεις από την πείνα, δεν υπάρχει σκληρότερος τρόπος να καταλάβεις τι είναι η ζωή. Γι αυτό λένε ότι η φτώχεια γεννά ταλέντα.» Ο Σπύρος Βελλινιάτης είναι ο άνθρωπος που «χρεώνεται» την ανακάλυψη των αδερφών Αντετοκούμπο. Αντί για γοβάκι γυρνάει ακούραστα τις γειτονιές με μια πορτοκαλί μπάλα του μπάσκετ για να εντοπίσει Σταχτομπούτες. Όταν ένας πρωθυπουργός αντί να βραβεύει τις λαμπερές εξαιρέσεις μπροστά στις κάμερες αξιοποιήσει πίσω από αυτές το μεράκι ανθρώπων σαν το Βελλινιάτη τότε θα ξέρεις ότι αυτή η χώρα είναι επιτέλους στο σωστό δρόμο…

Στο περιθώριο της ομιλίας σου στο TEDxAthens μου αποκάλυψες τη σειρά των συμπτώσεων για να ανακαλύψεις τον Αντετοκούμπο… Δεν νομίζω ότι υπάρχει όμοια περίπτωση, μιλάμε για πάνω από είκοσι συμπτώσεις που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην περίπτωση του Γιάννη! Για παράδειγμα τόσο εκείνος όσο και ο αδελφός του ο Θανάσης εργάζονταν και δεν ήταν συχνά στη γειτονιά. Πήγαιναν στα χωριά της Θήβας και πουλούσαν διάφορα, γυαλιά κομπολόγια κλπ. Έτυχε εκείνη την ημέρα να μην πάνε. Τα παιδιά δεν έπαιζαν μπάσκετ, έπαιζαν κυνηγητό ή άλλα παιχνίδια. Απλά ήταν στον χώρο του Τρίτωνα όπου υπάρχει μια παιδική χαρά και δύο γήπεδα μπάσκετ. Κι εγώ τυχαία εκείνη τη μέρα πήγαινα να δω ένα φίλο μου που είχε προπόνηση. Εκεί τους είδα λοιπόν. Είμαι άνθρωπος που κοιτάει τις λεπτομέρειες. Πρόσεξα ότι πέρα από ψηλά παιδιά, είχαν μια ελαστικότητα, μια ευκινησία, μια έκρηξη. Για πόσα χρόνια πριν μιλάμε; Πριν έξι χρόνια είδα τον Γιάννη, αλλά είχα παρατηρήσει τον Θανάση, τον μεγάλο του αδερφό του πριν οκτώ χρόνια. Είναι τέσσερα αδέλφια στην Ελλάδα και ένα στην Αφρική. Τον Θανάση τον παρακολουθούσα σιωπηλά γιατί ήξερα ότι μέχρι τα δεκαπέντε τα παιδιά μεταναστών μπορούν να βγάλουν δελτίο αθλητή. Επειδή δεν μπορούσα να βρω κάποια ομάδα που θα στήριζε ένα παιδί οικονομικά, απλώς παρακολουθούσα. Έπαιζαν ήδη σε κάποια ομάδα τότε; Μπάσκετ όχι, απλά ήταν στην γειτονιά. Ο Θανάσης και ο Κώστας έκαναν στίβο, η νονά τους τους πλήρωνε την συνδρομή στον Πανελλήνιο και ο Γιάννης ποδόσφαιρο. Αυτά τα έμαθα μετά. Παρακολουθούσα τον Θανάση να παίζει στη γειτονιά και δεν ήξερα για τα αδέρφια του. Τότε ήμουν στην Δάφνη. Έτυχε να περνάω από τη γειτονιά του Τρίτωνα, έτυχε τα παιδιά να είναι εκεί, έτυχε εκείνη την περίοδο η ομάδα μου να ψάχνει να βρει ταλέντα, έτυχε η ομάδα να έχει ήδη χρηματοδοτήσει ένα παιδί από την επαρχία. Επίσης εγώ είχα εμπειρία με Αφρικάνους, δεν είναι τα μοναδικά παιδιά που έχω φέρει στο μπάσκετ. Έπεσαν σε έναν άνθρωπο που έψαχνε παιδιά αφρικανόπουλα στις γειτονιές. Άρα ασχολείσαι με μετανάστες και αθλητισμό; Ναι. Είναι και αυτό σύμπτωση γιατί στην περιοχή των Πατησίων που ζούσα τότε, θέλοντας και μη θα ασχοληθείς. Εγώ δεν το βάζω σαν παντιέρα στην δουλειά μου, ότι ασχολούμαι μόνο με μετανάστες, για μένα όλα είναι παιδιά. Απλώς όταν δω ότι ένα παιδί

είναι ταλαντούχο και είναι δύσκολο να το προσεγγίσω θα κάνω την υπέρβαση. Θα το έκανα για οποιοδήποτε παιδί, το έχω κάνει και με παιδιά που δεν ήταν μετανάστες. Απλά πολλές φορές τα Ελληνόπουλα και οι γονείς τους έχουν διαμορφωμένη άποψη για το τι θα κάνουν ήδη από τα δώδεκά τους χρόνια και δεν μπορείς να τους πείσεις για κάτι άλλο. Ενώ ένα παιδί μεταναστών ψάχνει πιο έντονα μια διέξοδο. Δεν είναι μόνο ο Γιάννης, αλλά και πολλά άλλα παιδιά όπως ο Μιχάλης Αφολάνιο που είναι στην Καλών Τεχνών. Είναι πολύ καλός αθλητής, μαζί μου ξεκίνησε. Όπως και ο αδερφός του MC Yinka, όπως ο Zero των Vegas…

πτώσεις που είναι χιλιάδες και δεν μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα. Δηλαδή υπάρχουν παιδιά που είναι ταλαντούχα και ζουν σε ορφανοτροφείο και δεν μπορώ να τα χρηματοδοτήσω για να φύγουν και να κάνουν μια καριέρα αθλητή. Είναι αναγκασμένα να μπουν στην τροχιά της καθημερινότητας ενώ έχουν μεγάλο ταλέντο. Με στενοχωρούν αυτές οι περιπτώσεις. Αφού δεν μπορώ να έχω κάποια χρηματοδότηση ή κάποιο τρόπο οργάνωσης με βοήθεια ιδιωτική ή της πολιτείας ώστε να στηρίξω αυτά τα παιδιά, απλά δεν μπορώ να κάνω κάτι παραπάνω. Κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου, γιατί βλέπω μπροστά μου παιδιά φαινόμενα.

Έχουμε κοινωνικοποιήσει μέσα από το μπάσκετ στα κάτω Πατήσια πολλά παιδιά. Και αυτή είναι η ουσία. Και

Άρα οι περισσότερες περιπτώσεις «χάνονται» δηλαδή.

εκείνα ξεκίνησαν μέσα από τον ίδιο μηχανισμό, απλώς δεν έκαναν αυτό το «μπραφ». Το να έρθεις από μία οικογένεια που πραγματικά βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού και να πηγαίνεις στο ΝΒΑ με αυτές τις απολαβές αποφέρει δημοσιότητα. Τι κάνει τον Γιάννη Αντετοκούμπο τόσο ξεχωριστό; Το μπάσκετ είναι εύκολη υπόθεση. Οποιο παιδί και να πάρω μπορώ να του μάθω το άθλημα. Για να πρωταγωνιστήσεις χρειάζονται κάποιες ικανότητες πάνω από τον μέσο όρο. Αυτό το διέκρινα από την πρώτη στιγμή στον Γιάννη αλλά και στα αδέρφια του. Τον Γιάννη τον κάνει τόσο ξεχωριστό πιστεύω ο χαρακτήρας του. Είναι ένα παιδί που το έχει σφυρηλατήσει η ζωή. Δε δίνει δεύτερες ευκαιρίες, δε χαρίζεται. Είναι ιδιαίτερα έξυπνος και πολύ αποφασιστικός. Έχει μια ωριμότητα πολύ μεγαλύτερη από την ηλικία του και αυτό το διαπίστωσαν και οι Αμερικάνοι. Αν διαβάσεις τις συνεντεύξεις του προπονητή του στο NBA λέει ότι έχει εκπλαγεί με την ωριμότητα του. Πιστεύω ότι αυτό του το έχει κάνει η ζωή. Ο Γιάννης ήξερε ότι αν δεν πουλήσει μια μέρα, το βράδυ ο αδερφός του δεν θα είχε φαγητό. Αυτό πιστεύω είναι που τον έκανε τόσο σκληρό μέσα του και ξεχωριστό. Έχει αντικρίσει την πιθανότητα να πεθάνει από την πείνα. Δεν υπάρχει σκληρότερος τρόπος για να καταλάβεις τι είναι η ζωή. Όλες του οι αισθήσεις δουλεύουν στο έπακρο. Πόσο δύσκολο είναι να ζουν αυτά τα παιδιά σε μια Ελλάδα που ειδικά την εποχή της κρίσης ο ρατσισμός βρίσκει πρόσφορο έδαφος; Πολύ δύσκολο! Δεν μου αρέσει να μιλάω για τις επιτυχείς περιπτώσεις γιατί αυτές κατά κάποιο τρόπο είναι καθήκον μας. Άσχετο το ότι είναι ξεχωριστές και τις χρειαζόμαστε γιατί παίρνουν προβολή και χρησιμεύουν ως παράδειγμα. Με απασχολούν οι άλλες περι-

Όσο πιο δύσκολες είναι οι καταστάσεις από τις οποίες προέρχονται τα παιδιά τόσο πιο ευδιάκριτες είναι οι δυνατότητές τους. Είναι αυτό που λένε ότι τα ταλέντα βγαίνουν από την φτώχεια. Υπάρχουν ελληνόπουλα που είναι ταλαντούχα αλλά πολλές φορές δεν εξωτερικεύουν το ταλέντο τους, το καταπιέζουν. Οι δυσκολίες πολλές φορές δημιουργούν ένα πλεονέκτημα. Το να τα έχεις όλα έτοιμα σε μικρή ηλικία πολλές φορές είναι ένας τρόπος καταπίεσης του παιδιού. Είναι καλό να υπάρχει μια δυσκολία γιατί τότε μπορείς να διακρίνεις εύκολα ποιά είναι η φυσική σου κλίση. Αν έχεις και τον κατάλληλο άνθρωπο να σου πει πήγαινε εκεί να γίνεις ντράμερ ή γιατρός, όπως είναι η Τζέσικα, μετανάστρια εδώ στην Ελλάδα, όπου ήταν πολύ καλή και πήγε στην Αμερική με υποτροφία και μπασκετική και ακαδημαϊκή. Ενώ το ελληνόπουλο θα πει, γιατί να πιεστώ; Δεν είναι ότι είναι λιγότερο ταλαντούχο, είναι ότι δεν ζει στα άκρα την ζωή του. Είχα ακούσει μια ομιλία εκπαιδευτή πιλότων της πολεμικής αεροπορίας. Έλεγε «Ποιος είναι ο πιο καλός υποψήφιος για πιλότος πολεμικού αεροσκάφους; Ο αλήτης του δρόμου που δεν φοβάται να κάνει σφήνες με το μηχανάκι του, αλλά ταυτόχρονα είναι καλός μαθητής». Ε, αυτόν τον συνδυασμό ψάχνουμε κι εμείς! Με τον Γιάννης πόσο καιρό δούλεψες; Ήμουν προπονητής του μόνο τρεις μήνες γιατί η φιλοσοφία του Φιλαθλητικού ήταν να αλλάζεις προπονητή όταν αλλάζει και η ηλικία σου. Εγώ είχα τότε την ομάδα μίνι. Μετά ο Γιάννης ανέβηκε στο παιδικό, μετά στο εφηβικό αλλά και με το αντρικό έκανε προπονήσεις, ταυτόχρονα. Έκανε προπόνηση με όλα τα τμήματα επειδή είχε ζήλο, ακόμα και με το γυναικείο! Για να συμπληρώσει ώρες μπάσκετ, να γίνει καλύτερος, Ήθελε να πάει μπροστά, το ίδιο έκανε και ο Θανάσης. Στα κλιμάκια της

Ο Γιάννης ήξερε ότι αν δεν πουλήσει μια μέρα, το βράδυ ο αδερφός του δεν θα είχε φαγητό. Αυτό πιστεύω είναι που τον έκανε τόσο σκληρό μέσα του και ξεχωριστό. Έχει αντικρίσει την πιθανότητα να πεθάνει από την πείνα. Δεν υπάρχει σκληρότερος τρόπος για να καταλάβεις τι είναι η ζωή. Όλες του οι αισθήσεις δουλεύουν στο έπακρο. εθνικής δεν μπορούσαν να παίξουν γιατί ήταν μετανάστες. Τι χαρτιά είχαν τα παιδιά, ήταν στον αέρα; Η νομοθεσία τι προβλέπει; Το ελληνικό κράτος δεν έχει κανένα όραμα. Όπως δεν έχει για την οικονομία, δεν έχει ούτε για τους ανθρώπους. Δείχνει ότι είναι ένα ακυβέρνητο καράβι. Δεν μπορούσε να καταλάβει ότι μετά τον ψυχρό πόλεμο, η Ελλάδα θα γίνει μια πύλη εισόδου ανθρώπων. Δεν έχει καμία φιλοσοφία για το πώς θα διαχειριστεί όλες αυτές τις περιπτώσεις. Είμαστε μια πύλη εισόδου καλώς ή κακώς και πρέπει να έχουμε μια φιλοσοφία για αυτό. Δεν υπάρχει καμία φιλοσοφία στο κράτος. Για χρόνια τα παιδιά μεταναστών άμα δεν έμπαιναν σε μια ομάδα πριν γίνουν δεκαπέντε χρονών δεν θα μπορούσαν να παίξουν οποιοδήποτε άθλημα. Έχουν χαθεί εκατοντάδες παιδιά έτσι! Οι ομάδες ήξεραν τον νόμο και δεν το λέγανε για να μη βγει ένας καλός παίκτης σε άλλη ομάδα, τον έκρυβαν. Δεν είναι μόνο το κράτος. Φυσικά πολλές φορές οι μετανάστες δεν αντιλαμβάνονται τους κανόνες. Έπρεπε εμείς να κλέψουμε την πληροφορία ώστε να μπορούν να παίξουν τα παιδιά. Είμαστε κάτι μεταξύ Πουαρό, προπονητή και κοινωνιολόγου. Μετά πρέπει να πλησιάσεις τα παιδιά που έχουν πρόβλημα επιβίωσης και να βρεις λύση για την οικογένεια. Να τους βρεις μια δουλειά ώστε να δουν ότι είσαι ένα άνθρωπος που πραγματικά ενδιαφέρεται για το παιδί τους, ώστε να σε εμπιστευτούν και να δεχτούν να στείλουν το παιδί τους στην ομάδα. Επειδή προερχόμουν από το εξωτερικό, είχα

παίξει στην Αμερική και στην Γερμανία, ήξερα το μοντέλο και το προσάρμοσα στην ελληνική πραγματικότητα όσο γινόταν. Τι έκανες δηλαδή; Υπήρχαν παιδιά που δεν είχαν να φάνε. Είχα έναν φίλο που ήταν από την Νότιο Αφρική, είχε μεγαλώσει στο απαρτχάιντ που μου έλεγε. «Μη σου λέω ψέματα, με μεγάλωσαν να είμαι ρατσιστής». Αυτό τον ενοχλούσε βαθύτατα και γι αυτό μας βοηθούσε. Έπαιρνε τα τρόφιμα που περίσσευαν από το τυροπιτάδικό του και τα δίναμε στα παιδιά. Και άλλες τέτοιες παρόμοιες περιπτώσεις. Χύμα πήγαινα στην γειτονιά και έβρισκα ανθρώπους να βοηθήσουν. Είναι όμως ο αριθμός των παιδιών στην Κυψέλη τόσο μεγάλος που δεν γίνεται με μεμονωμένες προσπάθειες να λυθεί το πρόβλημα. Δεν μπορείς να φτιάξεις έναν εύρυθμο τρόπο λειτουργίας της κοινωνίας χωρίς τη σχετική μέριμνα από την πολιτεία. Τώρα για παράδειγμα έχει αρχίσει να έρχεται αναπόφευκτα κόσμος από τη Συρία. Όταν επικρατεί αυτή η κατάσταση χάους μπορεί να συμβαίνει οτιδήποτε. Πώς λειτουργεί το Αμερικάνικο μοντέλο που ανέφερες πριν; Όταν η ομάδα εντόπιζε ένα ταλέντο έκανε οτιδήποτε για να μπορέσει να δώσει λύσεις στα προβλήματα του. Εκεί πιστεύω ότι είναι το κλειδί. Το ίδιο έκανα κι εγώ, απλώς με τα μέσα που έχει ο καθένας. Τα κολλέγια για παράδειγμα το κάνουν με τον σύλλογο αποφοίτων τους. Πετυχημένοι άνθρωποι, απόφοιτοι του κολλεγίου έχουν φοροαπαλλαγές ώστε να δώσουν χρήματα πίσω στο κολλέγιο. Έτσι

το κολλέγιο κάνει πράγματα είτε ακαδημαϊκά είτε μπασκετικά. Ορθώς είπαν κάποιοι ότι αν ο Αντετοκούμπο ήταν ο… Αϊνστάιν, θα χανόταν. Εμείς είχαμε ένα μηχανισμό στο μπάσκετ και δεν χάθηκε αυτό το ταλέντο. Αν ήταν μαθηματικός π.χ. θα τον χάναμε. Δεν υπάρχει ούτε υποδομή ούτε όραμα από την πολιτεία. Δεν ξέρουν τι θέλουν να κάνουν με αυτά τα παιδιά. Αυτή η συζήτηση που κάνουμε τώρα δεν γίνεται πουθενά στον κόσμο. Τα θέματα είναι ουσιαστικά και φλέγοντα και τα κόμματα συζητάνε πόσους δικούς τους θα βολέψουν στον τάδε οργανισμό. Κάποια απλά πράγματα θα μπορούσαν εύκολα να γίνουν. Η Κυψέλη για παράδειγμα έχει πολύ φτηνά νοίκια και άδειους χώρους που θα μπορούσαν να γίνουν πολιτιστικοί ώστε τα παιδιά να μην είναι στον δρόμο. Μετά λέμε ότι υπάρχει εγκληματικότητα και έχει ανέβει η Χρυσή Αυγή. Υπάρχει ένα πρόβλημα εδώ και είκοσι χρόνια και δεν έχει έχει γίνει τίποτα γι’ αυτό. Εγώ είχα παραστάσεις από το εξωτερικό από πολύπολιτισμικά περιβάλλοντα, εδώ οι άνθρωποι δεν είχαν. Ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη κατάσταση, πρέπει να προσαρμοστούμε για να επιβιώσουμε αλλιώς θα πνιγούμε. Με ενδιαφέρει το πρακτικό, αυτό που έλεγε ο Αριστοτέλης, «πως θα διαχειριστούμε την πραγματικότητα», όχι το ιδανικό του Πλάτωνα. Δεν υπάρχει ιδανικό, πρέπει να διαχειριστούμε τις καταστάσεις όσο το δυνατό καλύτερα. Ούτε ο Αφρικανός θέλει να έχει την πορνεία έξω από το σπίτι του. Προφανώς και αυτός έχει πρόβλημα. Σε κατάσταση χάους κέρδος έχουν μόνο οι «πονηρές» ομάδες και οι επιτήδειοι.

E x ec u tive C reative D irector of H i - R e S !

Florian Schmitt

Οι άνθρωποι έχουν μια laissez faire συμπεριφορά απέναντι στα προσωπικά τους δεδομένα. Αυτό με τρομάζει To να σε επιλέξει ο τελειομανής Darren Aronofsky (Ρεκβιεμ για ένα Όνειρο, π, Fountain) για μόνιμο συνεργάτη του δεν είναι μικρό πράγμα. Όταν γνωριστήκαμε από κοντά με τον Florian, ιδρυτή του περίφημου creative agency Hi-ReS! κατάλαβα γιατί. Γιατί τι πιο σημαντικό από το να κάνεις το hobby σου επάγγελμα;

έκανα, ωστόσο δεν είναι πολύ εύκολο να διαλέξω. Η δουλειά για την οποία είμαι περήφανος είναι το “Requiem for a Dream” παρότι έγινε πριν από δεκατέσσερα χρόνια. Η ταινία αυτή μας έβαλε σε ένα δρόμο και μας επέτρεψε να εκφραστούμε όπως θέλαμε. Επίσης ήταν το πρώτο project για το οποίο πληρωθήκαμε ενώ όλα δούλεψαν τέλεια. Οι άνθρωποι, το μέρος και το timing. Υπάρχουν πολλές άλλες δουλειές μας που ξεχωρίζω όπως για παράδειγμα εκείνες που έχουμε κάνει για την Greenpeace. Γενικά προτιμώ δουλείες που δεν εμπεριέχουν hard sale και κινητοποιούν τον κόσμο ή περνούν κάποιο μήνυμα.

Παλαιότερα τα brands μπορούσαν να είναι αισιόδοξα, έφτιαχναν το image τους εύκολα και ο κόσμος «προσκυνούσε». Πλέον αυτό δεν είναι πολύ εύκολο γιατί ο κόσμος θα μιλήσει για εσένα και αυτό δεν μπορείς να το ελέγξεις. Ποια είναι η ιστορία πίσω από την Hi-Res; Ξεκινήσαμε πριν δεκαπέντε χρόνια γιατί δεν θέλαμε να δουλεύουμε για κανέναν άλλον! Για να πω την αλήθεια δεν είχα ποτέ μου μια κανονική δουλειά! Αφού τελείωσα σπουδές δούλεψα σαν intern σε μια εταιρεία post-production και σύντομα έγινα διευθυντής εκεί. Αγαπώ πολύ ό,τι έχει να κάνει με ταινίες και visual effects. Η Hi-Res νομίζω ότι ήταν ένας τρόπος να κάνω τα πράγματα που μου αρέσουν χωρίς να δουλεύω για κανέναν. Ακόμα και μετά από δεκαπέντε χρόνια διατηρούμε το πάθος μας και προσπαθούμε να κάνουμε μόνο αυτά που μας αρέσουν. Μου έκανε εντύπωση το όνομα της εταιρίας σου, «Handsome Information». Ναι είναι αστείο, γιατί όλοι πιστεύουν ότι το Hi-Res σημαίνει High Resolution αλλά στην πραγματικότητα είναι «Handsome Information & Radical Entertainment Systems» και είναι η ουσία αυτού που από την αρχή θέλαμε να κάνουμε. Θέλαμε να έχουμε «όμορφες πληροφορίες», δηλαδή υλικό που αξίζει να επικοινωνήσεις, αλλά παράλληλα να ψυχαγωγήσουμε το κοινό με έναν ενδιαφέροντα και ριζοσπαστικό τρόπο. Όποιος εξετάσει την πορεία μας τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια νομίζω ότι θα διαπιστώσει ότι παραμένουμε σταθεροί σε αυτήν την ιδέα.

Έχετε τη δυνατότητα να επιλέγετε τους πελάτες σας; Αυτό είναι δύσκολο. Πολλές φορές ξεκινάς με ένα πελάτη και λες αυτό το project θα είναι φανταστικό. Στην πορεία καταλαβαίνεις ότι δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Πάντα στην αρχή υπάρχουν πολλές υποσχέσεις και ελπίδες που στην πορεία αλλάζουν. Έχουμε πελάτες με τους οποίους έχουμε εξαιρετική επαφή, και project που λες στην αρχή ότι θα είναι δύσκολα και στην πορεία γίνονται ενδιαφέροντα και ευχάριστα. Αλλά πολλές φορές λειτουργεί και ανάποδα. Σε γενικές γραμμές προσπαθούμε να επιλέγουμε τους πελάτες μας αλλά ρεαλιστικά για μια εταιρεία αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Νομίζω ότι η ισορροπία είναι σημαντική, πρέπει να οδηγείς το καράβι με ασφάλεια. Κάποια στιγμή είχαμε κάνει τόσα πολλά websites και στην αγορά ήμασταν γνωστοί για αυτό, πράγμα που με φόβισε γιατί δεν ήθελα να κάνω μόνο websites. Οπότε συνεχίσαμε να δουλεύουμε με κινηματογραφικές εταιρείες παραγωγής αλλά επικεντρωμένοι σε διαφορετικού είδους projects ώστε να αλλάξουμε την εικόνα μας στην αγορά. Ποια είναι τα τρία projects για τα οποία είσαι περήφανος; Λογικά θα έλεγα τα τελευταία τρία που

Τι είναι για σένα μεγαλύτερο μήνυμα …. Όχι απαραίτητα μεγαλύτερο, ίσως διαφορετικό. Μισώ την διαφήμιση, θεωρώ πολύ περίεργο το ότι δουλεύω στον χώρο, γιατί στην πραγματικότητα δεν παρακολουθώ τηλεόραση. Η διαφήμιση είναι σαν μία ψεύτικη υπόσχεση ευτυχίας που δεν με αγγίζει. Μου αρέσει να έχω να περάσω ένα μήνυμα που αξίζει. Εντάξει την μία φορά μπορεί να είναι κάτι μεγάλο όπως ο πλανήτης αλλά άλλες φορές είναι κάτι μικρότερο. Υπάρχουν πολλά μηνύματα που μπορούν να αγγίξουν τον κόσμο, να σε κάνουν να χαμογελάσεις και να σκεφτείς. Πως είναι να δουλεύεις με τον Aronofsky; Φανταστικά, είναι φοβερός τύπος! Ο Aronofsky είναι πολύ αξιαγάπητος, πολύ ευθύς και έχει ξεκάθαρο το τι θέλει να κάνει. Αν δεις την καριέρα του έχει παρεκκλίνει ελάχιστα. Nομίζω έχει κάνει μόνο ένα βίντεο κλιπ και μερικά διαφημιστικά κοινωνικού χαρακτήρα ενάντια στα ναρκωτικά. Είναι πολύ συγκεντρωμένος σε αυτό που κάνει, δεν παίρνει προμήθειες, και θέλει να κάνει την δική του δουλειά. Εκείνο που μου

αρέσει περισσότερο τον Aronofsky είναι το ότι δουλεύει με τους ίδιους ανθρώπους και πάντα τους αφήνει ελεύθερους να δημιουργήσουν.

Μπορείς να μας πεις μερικά περιστατικά από τη συνεργασία σας; Δουλεύαμε για το “Requiem for a Dream” για πέντε μήνες. Δεν είχα διαβάσει το βιβλίο και ήταν ενδιαφέρον να συζητάμε μέσω mails για την γενική αίσθηση που ήθελε να περάσει από το website αλλά και από την ταινία. Παραδόξως δεν μας έστειλε κάποιο DVD για να δούμε την ταινία αλλά μία κόπια από τα φίλμ των 35mm. Oπότε αναγκαστήκαμε να νοικιάσουμε μία κινηματογραφική αίθουσα στις εννιά το πρωί. Εκείνη ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που είδα την ταινία. Συνεχίσαμε να επικοινωνούμε μέσω mail ώσπου

γνωριστήκαμε από κοντά στην πρεμιέρα στο Λονδίνο. Με το που με βλέπει λέει “What?

I thought you were a hot design chick”.

Tου λέω συγνώμη που σε απογοήτευσα! Γενικά είναι ένας άνθρωπος που θέλει να σε εμπλέκει στα projects του. Για το “Fountain” θυμάμαι με κάλεσε στην Νέα Υόρκη να μου το δείξει σε πολύ αρχικό στάδιο. Είναι άνθρωπος που αφήνει χώρο στους άλλους να συμμετέχουν και να δώσουν ιδέες. Για μένα είναι από τις πιο «κερδοφόρες» επαγγελματικές σχέσεις που έχω. Έχεις δουλέψει με πολλά brands όπως το Jagermeister, Chanel, κλπ. Ποιο ήταν το αγαπημένο σου project στη διαφήμιση; Ευχαριστηθήκαμε πολύ το project με το Jagermeister, είναι ένα ωραίο προϊόν όπως και η ομάδα που το δουλεύει. Γουστάρουμε να δουλεύουμε μαζί τους. Θα ήθελα να τονίσω ότι με ευχαριστεί ιδιαίτερα να δουλεύω με Ιαπωνικές εταιρείες γιατί έχουν ένα επίπεδο αφαιρετικότητας που δεν έχουμε εμείς. Τους δείχνεις έναν κύκλο και αυτοί βλέπουν την γη! Έχουμε κάνει πολλές δουλειές ειδικά με αυτοκίνητα. Ένα πολύ ενδιαφέρον project ήταν με την Mitsubishi. Λεγόταν “I move you” και ήταν όλο βασισμένο στην ιδέα της κίνησης. Η κίνηση μπορεί να έχει πλάκα, χοροπηδάς, τρέχεις κλπ και όλη η ιδέα ήταν γύρω από την απόλαυση της διαδρομής και της οδήγησης. Έτσι φτιάξαμε ένα website για την εταιρεία όπου δεν εμφανιζόταν κανένα αυτοκίνητο! Δεν μιλούσαμε για αυτοκίνητα καθόλου, απλά δημιουργήσαμε μικρούς χαρακτήρες που κινούνταν άναρχα και μπορούσες να τους καθοδήγησεις σε διαφορετικούς κόσμους. Για εμένα αυτές εί-

ναι οι πιο ενδιαφέρουσες δουλειές. Όταν έχεις πελάτες με φαντασία που σε αφήνουν να κάνεις ό,τι θες και το feedback τους είναι πάντα καλοπροαίρετο και εποικοδομητικό. Πάντα τα καλύτερα αποτελέσματα έρχονται όταν ο πελάτης σου σε εμπιστεύεται και σε αφήνει να κάνεις αυτό που σκέφτεσαι. Έχεις δουλέψει και με άλλους πελάτες από την Ιαπωνία; Ναι έχουμε δουλέψει κα με την Toyota όπως και με εταιρείες τηλεπικοινωνιών και μας ήταν επίσης ευχάριστο. Για να είμαι ειλικρινής είμαι μεγάλος θαυμαστής της κουλτούρας τους και κάποια στιγμή σκεφτόμουν να ζήσω εκεί. Η διαφορά κουλτούρας αλλάζει και όλη την οπτική επικοινωνία λοιπόν; Αν έχεις μια γραπτή γλώσσα που βασίζεται σε σύμβολα, μια εικονογραφική γλώσσα, μπορείς να δεις πολλά περισσότερα σε ένα

απλό σχέδιο ή γραφικό. Δε χρειάζεται να υπάρχει επεξήγηση, βάζεις την φαντασία σου να δουλέψει. Αυτό μου αρέσει πολύ στην κουλτούρα τους. Παράλληλα αναγνωρίζω ότι ο πολιτισμός τους είναι πολύπλοκος και δεν προσπαθώ να τον απλοποιήσω. Πως επηρεάζει η εποχή των Social Media την δουλειά σου; Πλέον έχουμε αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ καταναλωτή και brand και όχι μονόδρομη όπως παλιά. Είναι πραγματικά ενδιαφέρον. Προσωπικά δεν έχω καλή σχέση με τα Social Media. Για παράδειγμα δεν είμαι στο Facebook γιατί πιστεύω ότι έφτασε σε ένα σημείο όπου έγινε μια μηχανή αναβολής για εμένα. Ήταν κάτι που με βοηθούσε να μην δουλεύω και έτσι το έκλεισα. Μου αρέσει το Instagram γιατί εμπεριέχει δημιουργικότητα και το Twitter. Το χρησιμοποιώ απλά για να διαβάζω έξυπνες ατάκες. Οπότε δεν είμαι ο καλύτερος χρήστης όλων αυτών. Τα brands είναι καλό που είναι εκεί γιατί πρέπει να ξανασκεφτούν τι πραγματικά είναι. Παλαιότερα τα brands μπορούσαν να είναι αισιόδοξα, έφτιαχναν το image τους εύκολα και ο κόσμος «προσκυνούσε». Πλέον αυτό δεν είναι πολύ εύκολο γιατί ο κόσμος θα μιλήσει για εσένα και αυτό δεν μπορείς να το ελέγξεις. Οπότε πρέπει να μπεις στην συζήτηση, να εστιάσεις σε αυτό που είσαι και να πεις στους ανθρώπους κάτι που έχει ενδιαφέρον με τρόπο τέτοιο ώστε να είναι καλό αυτό τελικά και για το brand αλλά και για τους καταναλωτές. Είναι μια περιοχή όπου βρίσκεται ακριβώς ανάμεσα στον καταναλωτή και το προϊόν. Εκεί υπάρχει κάτι που μπορείς να επικοινωνήσεις. Όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς θόρυβος. Το βρίσκω ενδιαφέρον γιατί οι εταιρείες πρέπει να επαναπροσδιορίσουν τι είναι και τι θέλουν να ακούγεται για αυτές. Στην εποχή των social media εφαρμόζονται οι ίδιες αρχές στην επικοινωνία ή τώρα που ο βασιλιάς είναι το περιεχόμενο και δη το shareable έχει αλλάξει ριζικά το τοπίο; Δέκα χρόνια πριν τα πράγματα ήταν πιο εύκολα. Είχαμε ένα προαίσθημα, λέγαμε αυτό θα βγει πολύ καλό, και όντως κέρδιζε την προσοχή. Πλέον το κλάσμα σήμα/θόρυβος είναι πολύ διαφορετικό. Υπάρχει τόση πολύ πληροφορία που πρέπει να σκεφτείς πολύ προσεκτικά ένα project. Έχουμε πολύ καλύτερη πληροφόρηση και έρευνα με focus groups, τεστ κλπ. Μερικοί πελάτες λένε έχουμε μια ιδέα ελάτε να κάνουμε ένα viral. Θα γίνει viral αν είναι καλό, κανείς δεν έρχεται να μας ζητήσει κάτι κακό! Για εμάς έχει γίνει πολύ πιο δύσκολο γιατί πρέπει να κάνουμε harder selling προς τον πελάτη. Στο τέλος πάντως αν ξέρεις σε ποιον απευθύνεσαι και το μήνυμα

σου είναι καλό θα προχωρήσει. Ποια τάση τελευταία που σου έκανε εντύπωση; Θα ακουστεί λίγο προβλέψιμο, αλλά το 3d printing έχει πολύ ενδιαφέρον. Στην αρχή δεν ήμουν πολύ σίγουρος για το τι μπορεί να κάνει αλλά πλέον έχω εντυπωσιαστεί. Πάντα με ενδιέφερε η εικονογράφηση μέσω υπολογιστών όπως επίσης και η γλυπτική. Πλέον αυτά τα δύο γίνονται ένα με τους 3D εκτυπωτές. Επίσης βρίσκω ενδιαφέρον αλλά ταυτόχρονα λίγο τρομακτικό το θέμα με τις μεγάλες βάσεις δεδομένων. Αν τις χειριστούμε σαν μια πηγή πληροφόρησης με σκοπό να βοηθηθούμε στην καθημερινότητά μας θα είναι καλό. Απλά θεωρώ ότι το σημαντικότερο δεν είναι να αναλύσουμε τις βάσεις δεδομένων, αλλά να έχουμε έναν άνθρωπο από πίσω που να αποφασίζει για την ορθή χρήση αυτών, γιατί δεν μπορείς να ψηφιοποιήσεις τα πάντα και να λειτουργούν όλα με κώδικες και στατιστικά. Το θεωρώ σημαντικό γιατί μπορεί να έχεις τεράστιους όγκους δεδομένων και να τους χρησιμοποιείς λάθος ή για κακό σκοπό. Σε κάποια στιγμή θα έχουμε τόσο τεράστιους όγκους δεδομένων που θα νομίζουμε ότι μας δίνουν τις απαντήσεις για όλα αλλά αυτό τελικά θα είναι άστοχο. Μόλις τελείωσα τη συνέντευξη με την Amelia Showalter, σύμβουλο του Ομπάμα σε θέματα digital και μου έλεγε ότι οι άνθρωποι πλέον δεν νοιάζονται που η ζωή τους είναι διάφανη…. Με φοβίζει πολύ που οι άνθρωποι έχουν μια laissez faire συμπεριφορά απέναντι στα προσωπικά τους δεδομένα, ενώ σέβομαι απόλυτα αυτούς που θέλουν να τα προστατεύσουν. Έχω παιδιά και δεν ξέρω πώς να τα εντάξω σε αυτόν τον κόσμο. Στην πραγματική ζωή επειδή έρχεσαι σε επαφή με τον άλλον και τις αντιδράσεις του, είσαι πιο συγκρατημένος και πολιτισμένος. Στον ψηφιακό κόσμο γίνεσαι αγενής και επιθετικός επειδή ακριβώς δεν φοβάσαι την αντίδραση του άλλου. Αυτό το κάνει πολύ επικίνδυνο. Από πού αντλείς έμπνευση; Ένας πελάτης με ρώτησε τις προάλλες για τις πιο επιτυχημένες καμπάνιες του 2013. Δεν είχα ιδέα ποιες είναι αυτές, δεν τις παρακολουθώ. Παρακολουθώ μικρά blogs και art sites που δεν μιλούν για καμπάνιες αλλά για ιδέες. Από αυτά αντλώ έμπνευση αλλά και από άλλα καθημερινά μικρά πράγματα και πάντα από διαφορετικό πεδίο από αυτό στο οποίο καλούμε να είμαι δημιουργικός. Το να προσπαθείς να αντλήσεις έμπνευση από το ίδιο πεδίο είναι πολύ επικίνδυνο γιατί καταλήγεις να αντιγράφεις.

δημοσιογράφος

Χρήστος Αλεφάντης

Μακάρι να βυθιστεί η «Σχεδία», σημαίνει ότι δε θα υπάρχουν άστεγοι! Για πολλά χρόνια τα περιοδικά δρόμου όπως το ιστορικό Big Issue στη Μ. Βρετανία έβγαζαν από το περιθώριο ανθρώπους που οι περισσότεροι φρόντιζαν να τους θεωρούν αόρατους. Από τα χαρτόκουτα βρίσκονταν στο κέντρο μιας πλατείας με το φωσφοριζέ γιλέκο τους και το περιοδικό στο χέρι. Αλλά κυρίως τους έδιναν αξιοπρέπεια, είχαν πια ταυτότητα, μια σταθερή δουλειά. Ο Χρήστος Αλεφάντης ήταν ο άνθρωπος που πέρυσι έκανε μερικούς συμπολίτες μας ορατούς και στα δικά μας μάτια. Η «Σχεδία», το ελληνικό περιοδικό δρόμου ξεκίνησε το ταξίδι της στην αξιοπρέπεια μέσα στις Συμπληγάδες της κρίσης.

Χρήστο πως προέκυψε η «Σχεδία»; Το 2005 ζούσα στην Αυστραλία. Όταν διάβασα σε μια εφημερίδα ότι υπάρχει εθνική ομάδα ποδοσφαίρου που απαρτίζεται από άστεγους της Αυστραλίας μου έκανε φοβερή εντύπωση. Έτσι πήγα στην προπόνηση να τους δω και έπαθα πλάκα. Είδα το ποδόσφαιρο

αλλιώς, ως κοινωνική διαδικασία. Πετάς ένα τόπι σε ένα γήπεδο και μεμιάς αλλάζουν τα πρόσωπα, φωτίζονται! Δεν θα ξεχάσω ποτέ την εικόνα

μιας κοπελίτσας γύρω στα είκοσι η οποία δεν είχε ξαναπαίξει ποτέ ποδόσφαιρο στην ζωή της και είχε έρθει από έναν ξενώνα αστέγων. Της είχαν πάρει καινούργια ποδοσφαιρικά παπούτσια και ήταν σαν να της είχαν πάρει το καλύτερο δώρο στον κόσμο. Έγραψα λοιπόν ένα θέμα στο Ε της Ελευθεροτυπίας γι’ αυτό. Ο σπόρος φυτεύτηκε στην Αυστραλία λοιπόν; Ναι, μετά από ένα μήνα ήρθα στην Ελλάδα. Έκανα θέματα για την Ελευθεροτυπία από τα μέσα της δεκαετίας του 90 ως freelancer. Όταν ήρθα στην Ελλάδα πήγα στο περιοδικό Γαλέρα. Τα γραφεία ήταν στα Εξάρχεια και ακριβώς απέναντι από το παράθυρό μου υπήρχε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο. Κάθε πρωί έβλεπα να ανοίγει ένα παράθυρο, να βγαίνουν τρεις άνθρωποι, να κλείνουν το παντζούρι, να βάζουν ένα τούβλο, πως λέμε το κλειδί στην πόρτα, να φεύγουν και να γυρίζουν το βράδυ. Και πάντα αναρωτιόμουν που πάνε, που τρώνε, τι κάνουν. Το καλοκαίρι του 2006 ήταν το παγκόσμιο κύπελλο της Γερμανίας, και είπαμε τότε στην Γαλέρα να κάνουμε ένα θέμα για το παγκόσμιο κύπελλο αστέγων. Όταν βγήκε το θέμα, έτσι πολύ χαλαρά σε μια κουβέντα, λέω, δεν κάνουμε κι εμείς μια ποδοσφαιρική ομάδα αστέγων; Έστειλα ένα γράμμα στους διοργανωτές του Παγκόσμιου Κυπέλλου Αστέγων και δέχτηκαν. Ύστερα ξεκίνησα τις επαφές με φορείς που παρέχουν υποστήριξη σε αστέγους, πρόσφυγες, παιδιά στην απεξάρτηση. Μετά από μερικούς μήνες, τον Μάρτιο του 2007 στο Ρουφ βρέθηκαν δεκαέξι άνθρωποι με παπούτσια και κάλτσες που αγοράσαμε βερεσέ από ένα μαγαζί στην Θεμιστοκλέους για να ξεκινήσει η πρώτη προπόνηση της Εθνικής Ποδοσφαιρικής Ομάδας Αστέγων! Τον Ιούλιο του 2007 ήταν η πρώτη μας συμμετοχή στο παγκόσμιο κύπελλο. Πήγαμε, φάγαμε πολλά

γκολ, γουστάραμε, αλλά πήραμε το κύπελλο fair play. Ίσως και να μας το έδωσαν για παρηγοριά!

Ακόμα δεν έχεις φτάσει στη Σχεδία πάντως! Γιατί στην Ελλάδα έγινε το αντίστροφα απ’ ότι σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο! Η ιδέα του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου Αστέγων προέκυψε σε ένα συνέδριο των περιοδικών δρόμου στο Κέιπταουν το 2001. Αποφάσισαν σε συνέχεια του συνθήματός τους που ήταν «Βάζουμε γκολ στην φτώχεια» να ξεκινήσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο. Εμείς στην Ελλάδα το πήγαμε ανάποδα! Είχαμε πρώτα ομάδα και μετά περιοδικό. Μας πήρε έξι χρόνια να βγάλουμε τη «Σχεδία». Υπόψη ότι η «Σχεδία» είναι πρωτίστως ένα κοινωνικό project και μετά ένα εκδοτικό. Αντιλαμβάνεσαι ότι το 2013 δεν βγάζει κανείς περιοδικό για να ζήσει από αυτό. Είναι η κοινωνική διάσταση που δίνει κίνητρο. Τα περιοδικά δρόμου είναι οι άνθρωποι που τα πουλάνε, και όχι οι δημοσιογράφοι. Μας ενδιαφέρει να έχουμε ένα αξιοπρεπές προϊόν για να υποστηρίξουμε τον άνθρωπο. Να έχει μια αξία που θα το πάρεις στα χέρια σου. Γιατί αν δεν είναι καλό θα το πάρεις μία, δύο φορές και μετά θα σταματήσεις. Πώς πάει η Σχεδία τώρα που σχεδόν κλείσατε ένα χρόνο; Η πρόβλεψή ήταν ότι στο τέλος του 2013 θα φτάσουμε να πουλάμε πέντε χιλιάδες τεύχη το μήνα. Από το τρίτο τεύχος φτάσαμε να πουλάμε δέκα χιλιάδες! Το αγκάλιασε η ελληνική κοινωνία από την πρώτη στιγμή. Στα τεύχη δύο και τρία κάναμε επανεκτυπώσεις! Μερικά τεύχη πούλησαν και δεκαπέντε χιλιάδες φύλλα! Η δική μας ερμηνεία για αυτή την επιτυχία είναι ότι υπάρχει αλληλεγγύη στην κοινωνία πέρα από όσα μας εξοργίζουν. Αν κάτσεις εδώ μια εβδομάδα θα ακούσεις συγκλονιστικές ιστορίες αγάπης και αλληλεγγύης. Θα σου πω ένα περιστατικό. Σε μια πορεία των δημοτικών αστυνόμων προς το Σύνταγμα, στην Βουκουρεστίου ήταν το σημείο ένας πωλητή της σχεδίας. Πήγαν κοντά του οι δημοτικοί και με δάκρυα στα μάτια αγόραζαν τη Σχεδία. Προφανώς έβλεπαν τον εαυτό τους την επόμενη μέρα να είναι στην θέση του πωλητή της Σχεδίας. Αυτό που έχει καταλάβει πλέον ο κόσμος είναι ότι οι πωλητές της Σχεδίας δεν ανήκουν στο περιθώριο. Είναι όντως οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, είναι μια πραγματικότητα αυτό! Ποιο είναι το οικονομικό μοντέλο λειτουργίας της Σχεδίας; Το περιοδικό κοστίζει 3€. Τα μισά είναι καθαρά για τον πωλητή. Καταλαβαίνεις ότι αν αφαιρέσεις τον ΦΠΑ και τους υπόλοιπους φόρους, στην πραγματικότητα είναι 70% του πωλητή και 30% του περιοδικού. Αν υπολογίσεις τα έξοδα, εκτυπωτικά κλπ. η οικονομική πίεση για το περιοδικό είναι μεγάλη. Ωστόσο εσύ που θες να βοηθήσεις ξέρεις ότι θα

δώσεις 3€ στον πωλητή και τα μισά θα πάνε κατευθείαν στην τσέπη του και όχι σε κάποιο λογαριασμό. Νομίζω ότι η Σχεδία έδειξε

έναν τρόπο αλληλοβοήθειας πολύ εύκολο και άμεσο. Γιατί στην ουσία κάτι

κάνεις, βοηθάς έναν άνθρωπο. Πόσους πωλητές έχετε αυτή τη στιγμή και ποια είναι η διαδικασία για να γίνει κανείς πωλητής της Σχεδίας; Έχουμε πάνω από εκατόν σαράντα. Η διαδικασία είναι πολύ απλή. Το μόνο που ζητάμε από τους πωλητές είναι να υπογράψουν ένα κανονισμό εσωτερικής λειτουργίας. Είναι στην ουσία μια ηθική δέσμευση μεταξύ μας, που λέει ότι δε θα είσαι πιωμένος, δεν θα είσαι επιθετικός, θα βάζεις πάντα το γιλέκο της Σχεδίας και θα δίνεις την απόδειξη. Από την στιγμή που κάποιος θα συμφωνήσει σε αυτά μπορεί να ξεκινήσει ανά πάσα στιγμή. Από τον πρώτο μήνα και μετά, το σύστημα μπλόκαρε επειδή ήρθαν τόσοι πολλοί άνθρωποι που δεν είχαμε πόστα να τους στείλουμε. Τώρα έχουμε σχεδόν 100 σημεία. Πως άλλαξε η Σχεδία τη ζωή των ανθρώπων αυτών; Όλοι μας έχουμε αλλάξει. Όταν ένας εξηνταπεντάχρονος σου λέει, «Χρήστο, μέχρι χθες έκανα τράκα και έψαχνα για γόπες και σήμερα μπόρεσα και κέρασα τσιγάρο» σε κολλάει. Πλέον άνθρωποι λένε «δεν τρώω από το συσσίτιο, αγοράζω από τον μανάβη φρούτα». Ο άλλος σου λέει «πλέον δεν κοιμάμαι σε χαλάσματα αλλά σε σπίτι με αυτό το μικρό εισόδημα. Δεν υπάρχει κάτι πιο σημαντικό από αυτό για εμένα. Στέγη, τα αυτονόητα. Πολλές τέτοιες νίκες έχουμε. Αυτά μας συγκινούν, γιατί μέχρι να φτάσουμε εδώ έχουμε περάσει από συντριπτικές ήττες. Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή της Σχεδίας; Όταν πηγαίνεις για χρόνια σε έναν φορέα και σου λέει «ωραία ιδέα αλλά ποιον υπουργό ξέρεις;» Είναι ήττα. Φέτος και μέχρι του χρόνου μας χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τους υποβάλαμε ένα πλάνο ότι σε δύο χρόνια θα είμαστε οικονομικά ανεξάρτητοι. Όταν μου ήρθε το μήνυμα τέτοια εποχή πέρυσι ότι το Ίδρυμα θα μας υποστηρίξει, έκλαψα από την συγκίνηση. Ήταν ηθική δικαίωση. Το 2011 στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Αστέγων στο Παρίσι, μου λέει μια κυρία «γιατί δεν απευθύνεστε στο ΙΣΝ; Εμάς έχουν δώσει χρήματα να κάνουμε περιοδικά δρόμου στην Αφρική. Πήγαμε λοιπόν στο ΙΣΝ ένα χρόνο μετά, όταν νιώσαμε έτοιμοι. Το ΙΣΝ για 6 μήνες μας έσκισε! Ποιοι είστε; Φορολογικές δηλώσεις; Γιατί πενήντα έξι σελίδες το περιοδικό; Γιατί έγχρωμο; Τα πάντα, εκθέσεις βιωσιμότητας, προϋπολογισμούς κλπ. Σε όλη

αυτήν την διαδικασία οι άνθρωποι δεν μας ρώτησαν αν ξέρουμε κάποιον. Είχα δεχθεί στην Biennale μια κακοπροαίρετη ερώτηση ότι και καλά τα παίρνουμε από τους εφοπλιστές κλπ. Τους απάντησα ότι «εγώ δεν θα υπερασπιστώ το ΙΣΝ, ούτε ότι έχει υποκαταστήσει το κράτος σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας. Αυτό που θα υπερασπιστώ είναι η διαδικασία του. Έξι μήνες μας ξεψάχνισαν γιατί τους νοιάζει το έργο που θα παρουσιάσεις.» Ο κόσμος κρίνει αρκετές φορές εξ ιδίων τα αλλότρια. Δεν πουλάω ηρωισμό. Ούτε ήρωας είμαι, ούτε ευεργέτης, ούτε φιλάνθρωπος. Είμαστε μια παρέα ανθρώπων που πιστεύουμε αυτό που κάνουμε. Μία συνάντηση με τους πωλητές μας είναι εμπειρία ζωής. Να βλέπεις έναν άνθρωπο να μπαίνει ηττημένος και φοβισμένος εδώ μέσα και μετά από δέκα ημέρες να χαμογελάει. Η σχεδία είναι μόνο Αθήνα; Ναι, αλλά από τον Φεβρουάριο θα είμαστε και στην Θεσσαλονίκη!

Μία συνάντηση με τους πωλητές μας είναι εμπειρία ζωής. Να βλέπεις έναν άνθρωπο να μπαίνει ηττημένος και φοβισμένος εδώ μέσα και μετά από δέκα ημέρες να χαμογελάει. Πόσοι είναι οι μετανάστες που έχετε στην ομάδα; Στην ομάδα είναι πολλοί, οι πωλητές είναι λιγότεροι. Ποιο είναι το εγχειρίδιο του πωλητή της Σχεδίας; Λέμε στους πωλητές «μην πουλάτε την κατάστασή σας, πουλήστε το περιοδικό». Δεν είναι ελεημοσύνη, δεν είναι επαιτεία, είναι μια δουλειά.

Πόσο δύσκολο είναι να έρχεστε σε επαφή με αυτούς τους ανθρώπους που πριν βάλουν το γιλέκο ήταν αόρατοι; Με κάποιους που το βράδυ δεν έχουν να πάνε κάπου να κοιμηθούν; Πρώτα βλέπουμε ποιες είναι οι στεγαστικές ανάγκες του καθενός. Υπάρχουν άνθρωποι που κοιμούνται στον δρόμο, σε αποθήκες ή σε ξενώνες. Άλλοι φιλοξενούνται, άλλοι έχουν να πληρώσουν νοίκι οκτώ μήνες και αύριο θα είναι άστεγοι. Άνθρωποι που έχουν ένα σπίτι στο όνομά τους αλλά δεν έχουν ούτε ρεύμα. Η Σχεδία είναι θετική ιστορία, γιατί ο άνθρωπος που μπαίνει εδώ πολύ σύντομα χαμογελάει. Είτε γιατί έβγαλε ένα ευρώ είτε γιατί κάποιος στο δρόμο τον είδε να πουλάει τη Σχεδία και του είπε καλημέρα. Δεν είμαστε κοινωνικοί λειτουργοί, είμαστε απλά συναισθηματικοί, αυτοματοποιημένα προσπαθούμε να βοηθήσουμε. Έχετε δει αύξηση του κόσμου που θέλει να γίνει πωλητής της Σχεδίας; Ναι, στην αρχή ήταν είκοσι άνθρωποι και σύντομα θα είναι διακόσιοι. Έρχονται ασταμάτητα. Τον περασμένο μήνα συνέβη, και κάποιος βρήκε δουλειά… ΠΑΡΤΥ! Θρίαμβος! Ο

Μιχάλης, ένα άλλο παιδί έλεγε στην παρουσίαση που κάναμε στην Bienale, ότι η Σχεδία τον έβγαλε από την κατάθλιψη. Είχε να μιλήσει σε άνθρωπο οκτώ μήνες πριν γίνει πωλητής μας. Φαντάζομαι την έχεις ακούσει αρκετές φορές. Λέει κάποιος «καλά αυτοί δεν έχουν να φάνε, και παίζουν μπάλα;» Είναι αυτό που είπα και στο TEDxAthens. Καταρχήν η μπάλα δεν είναι απλά σπορ, είναι πάνω από όλα παιχνίδι και κοινωνική διαδικασία. Αν έρθεις στις προπονήσεις μας θα δεις ότι εντάσσεσαι σε ένα μικρό κοινωνικό σύνολο. Είναι ένα βήμα προς την κοινωνική ένταξη. Αν δεν ήσουν στην μπάλα, θα γυρόφερνες στην Ζήνωνος και θα έψαχνες να βρεις καμιά γόπα να καπνίσεις. Είναι το ποδόσφαιρο όπως θα έπρεπε να είναι, μια κοινωνική διαδικασία. Δεν είναι τυχαίο που σε επτά χρόνια προπονήσεων μία μόνο φορά έχει γίνει μια μικρή μανούρα. Υπάρχει σεβασμός, γιατί στην ουσία η ομάδα όπως και η Σχεδία δημιουργήθηκαν από έναν θυμό που έχουμε για αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Με τσαντίζει ο ρατσισμός, η φτώχεια, η ανισότητα, για αυτό τα κάνω όλα αυτά.

Πώς ονειρεύεσαι τη Σχεδία; Μακάρι να κλείσει! Σημαίνει ότι δε θα υπάρχουν άστεγοι! Το σίγουρο είναι ότι θα το πολεμάμε όσο είμαστε καλά στην υγεία μας. Οφείλουμε να προστατεύσουμε την αξιοπρέπεια τη δική μας και του διπλανού μας. Πιστεύω πολύ στην αγάπη και την αλληλεγγύη. Αν τα βρούμε αυτά τα πράγματα μεταξύ μας, εμείς οι απλοί άνθρωποι θα γίνουν πολύ καλύτερα τα πράγματα. Το συζητούσα και με τους φίλους μου όταν ξέσπασε η κρίση. Έλεγα ότι αν δεν έχω ψωμί να φάω, δεν πρέπει να ντραπώ να έρθω να σου το ζητήσω. Γενικά αυτή η αγάπη και η αλληλεγγύη δεν είναι θεωρητικολογίες. Ποιος περιμένουμε να μας σώσει αν δεν βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο; Άρα το σχέδιο είναι «Βυθίστε την Σχεδία»… Ναι αυτό είναι το σχέδιο, «Βυθίστε την Σχεδία»! Πριν δέκα χρόνια ήταν αυτονόητο ότι δεν θα υπάρξει Σχεδία στην Ελλάδα. Τα «δρομολόγια» ήταν το πρώτο περιοδικό δρόμου στην Ελλάδα το 1999. Είχε μια εξαιρετική ομάδα που το εξέδιδε αλλά βυθίστηκε γιατί ήταν σε μια εποχή που πήγαινες στο καφενείο και έβλεπες τον κόσμο να κοιτάει το χρηματιστήριο! Τότε ο κόσμος έπαιρνε διακοποδάνεια για να πάει να κάνει ανάσταση στην Μύκονο.

Δ ιαφημιστής

Δημήτρης Κατσαχνιάς

Προστιθέμενη αξία έχει μόνο μια μάρκα που είναι αληθινή Ο Δημήτρης Κατσαχνιάς ακολούθησε μια πορεία που ελάχιστοι στο χώρο της επικοινωνίας και του marketing τολμούν. Άφησε τις υψηλόβαθμες θέσεις που κατείχε στη L’ Oreal και Lancome για να κάνει τη δική διαφημιστική εταιρία. Η Air Paris, την οποία συνίδρισε το 2002 και διευθύνει, έχει γραφεία στο Παρίσι, την Νέα Υόρκη και την Σαγκάη και αποζητά κάτι που δεν είναι ο κανόνας στον κόσμο της διαφήμισης. Να ανακαλύψει το ίδιο το νόημα της μάρκας του πελάτη της.

Τι ακριβώς κάνει η Air Paris, ακούγεται σαν αεροπορική εταιρία! Κάνουμε διαφήμιση και brand development. Οι εταιρείες που συνεργαζόμαστε, είτε πολυεθνικές ή μικρές τοπικές, αποζητούν μια προστιθέμενη αξία στο νόημα της επικοινωνίας και της διαφήμισης του προϊόντος τους. Οι πελάτες μας είναι καλλυντικά, κοσμήματα, ποτά, τα αξεσουάρ μόδας, φαγητά, πρόσφατα και συμπληρώματα διατροφής. Την εποχή που ξεκινήσαμε την Air Paris ήμασταν ίσως οι μόνοι που μιλούσαμε για το νόημα της μάρκας. Εύλογα μάλλον ήρθαν σε εμάς μάρκες με υψηλό added value και ήθελαν να

τις εκφράσουν όσο πιο σωστά γίνεται. Η δουλείας σας είναι δημιουργήσετε θετική αντίληψη στο μυαλό του καταναλωτή για μια μάρκα. Πόσο δύσκολο είναι αυτό για ένα προϊόν που δεν είναι αυτό που λέμε value for money; Ο καταναλωτής πια είναι υποψιασμένος και καλά κάνει. Άλλες φορές δικαιότατα και άλλες άδικα. Και γω υποψιασμένος είμαι. Αυτή είναι μια πραγματικότητα που τη δημιούργησε ο χώρος μας. Αλλά δε με απασχολεί σε αυτήν την διαδικασία τόσο ο καταναλωτής. Εμένα με ενδιαφέρει να δω ποια είναι η πραγματική αξία εκείνου που

δημιουργεί το προϊόν. Το price positioning που θα το βάλει είναι δευτερεύον στον δικό μου προβληματισμό. Ψάχνω να βρω ποια είναι η αλήθεια στην όλη ιστορία, ένα ταλέντο, μια δημιουργία, μια εμμονή που αξίζει να επικοινωνήσει στον κόσμο και να την υποστηρίξω όσο πιο πολύ μπορώ. Από εκεί και πέρα αν η εταιρεία νομίζει ότι θα κοροϊδέψει τον καταναλωτή χρεώνοντας το πιο ακριβά από όσο θα άξιζε είναι δικό της λάθος. Αλλά δε νομίζω να γίνεται πλέον αυτό. Πότε έγινε αυτή η αλλαγή γιατί αυτό δεν ίσχυε πιστεύω μέχρι πρόσφατα.

Μετά την κρίση του 2008, τα πραγματικά ποιοτικά προϊόντα δεν καταστράφηκαν, τα φτηνά επίσης δεν καταστράφηκαν, πολλά ενδιάμεσα όμως χάθηκαν! Από τα ακριβά κάποια εξέλειψαν αλλά αυτά που έμειναν ήταν αυτά που πραγματικά ανταποκρίνονταν σε μία ποιοτική ανάγκη. Δηλαδή αν θες να πιείς την πιο καλή βότκα και είσαι διατεθειμένος να δώσεις τα 3 ευρώ παραπάνω, εάν η βότκα δεν είναι όντως πολύ καλή κανείς δε θα μπορέσει να σου κλέψει τα 3 ευρώ. Αυτό ισχύει παντού. Παλιότερα ίσως να αγοράζαμε ακριβά νομίζοντας ότι προσθέταμε αξία στον εαυτό μας, τώρα όμως με την κρίση συνειδήσεως που όλοι περνάμε δεν κοροϊδεύουμε τον εαυτό μας έτσι εύκολα. Ψάχνετε να αναδείξετε την τιμιότητα; Πιο σωστά θα έλεγα ότι ψάχνουμε όλοι την αλήθεια. Αυτό δεν είναι ο κανόνας στην επικοινωνία πάντως… Μα αυτό δεν είναι ο κανόνας για να πετύχει ένα προϊόν; Η διαφήμιση μόνη της δεν μπορεί να το σώσει. Όπως δεν θα το σώσει μόνο η καλή τιμή του αν το προϊόν δεν είναι καλό. Άρα στο βαθμό που μου αναλογεί στο πως θα εκφράσω μια μάρκα με ενδιαφέρει ο δημιουργός και αυτό που κάνει. Πρέπει να λάβουμε υπόψη στην διαφήμιση και στο brand development ότι πρέπει να λέμε αλήθειες πολύ περισσότερο από πριν. Ειδικά αν αυτές οι αλήθειες είναι ενδιαφέρουσες και εμπεριέχουν άποψη τότε εκεί μπορεί να υπάρχει κάτι που αξίζει να ειπωθεί. Όλη όμως η αλυσίδα πρέπει να είναι γεμάτη αλήθειες γιατί ξαναλέω είναι τόσο υποψιασμένοι οι καταναλωτές που και αλήθεια να λες μπορεί να σε υποψιάζονται.

Δεν αγοράζει κανείς ηθελημένα παραμύθια πλέον. Συνήθως η διαφήμιση δεν έχει να κάνει με το προϊόν αυτό καθεαυτό αλλά με την αντίληψη που έχει ο κόσμος για αυτό. Συμφωνώ. Στην εταιρία μας δεν μας ενδιαφέρει να κολακεύσουμε τον καταναλωτή αλλά τη μεριά του δημιουργού, την άποψή και το όραμά του. Υπάρχουν δύο τρόποι να πουλήσεις. Είτε δείχνεις στον καταναλωτή τι ωραίος που είναι άμα πίνει αυτό το προϊόν, μια βότκα π.χ., ή

δείχνεις πόσο σπουδαία είναι η βότκα έτσι πως την φτιάξανε. Αυτά είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Μπορείτε να μας αναφέρετε κάποιο σχετικό case study; Για την Links Of London παραδείγματος χάριν που είναι μία αγγλική μάρκα κοσμημάτων δεν έχουμε δείξει κανέναν καταναλωτή στα δύο χρόνια που συνεργαζόμαστε. Χρησιμοποιούμε σύμβολα και αρχέτυπα που πιστεύω –αν έχουμε κάνει σωστά τη δουλειά μας- ότι είναι μέσα στην διαδικασία της δημιουργίας της μάρκας από την αρχή. Δείξαμε διαχρονικά αρχέτυπα γυναικών, σύμβολα φύσης, σύμβολα ζώων κλπ. Δε δείξαμε καμία κοπέλα καταναλώτρια η οποία απλώς να είναι όμορφη. Πώς έχει αλλάξει τη διαφήμιση το γεγονός ότι ζούμε σε ένα κόσμο αμφίδρομης επικοινωνίας πια; Πλέον δεν αρκεί μία καταχώρηση σε ένα περιοδικό για να φτιάξεις την εικόνα σου. Είναι απαραίτητο να είσαι στα social media και να πρέπει να παράγεις περιεχόμενο. Το ίδιο σου το κοινό γίνεται πλέον το μέσο που θα επικοινωνήσει την καμπάνια σου. Το digital έχει αντικαταστήσει τη βιτρίνα του καταστήματος. Όχι για την πώληση αλλά για την δημιουργία της αντίληψης που διαμορφώνουμε για τη μάρκα. Παλιά πήγαινες σε ένα κατάστημα, έβλεπες αν σου αρέσει ή όχι κρίνοντας από το περιβάλλον του, την αισθητική και το σέρβις. Αυτό πλέον το κάνει το digital. Από εκεί περνάς όλα τα σύμβολα που παλαιότερα περνούσαμε από το κατάστημα. Δεν είναι απλώς μια εφαρμογή αλλά η βιτρίνα του σήμερα, το πρώτο σημείο επικοινωνίας. Για αυτό η έκφραση της μάρκας στα social media ή το διαδίκτυο πρέπει να έχει πραγματική ταυτότητα και όχι να είναι κάτι τυποποιημένο όπως συχνά γίνεται. Μεγάλο πρόβλημα στο digital είναι ότι όλες οι σελίδες αρχίζουν και μοιάζουν πολύ. Η κάθε μάρκα πρέπει να προσπαθήσει να έχει την δική της εικόνα. Πόσο επικίνδυνο είναι το γεγονός για τα προϊόντα ότι έχουν μπει σε μια γυάλινη προθήκη και μπορεί ο καθένας να τα πετροβολήσει; Από ένα σημείο και μετά νομίζω ότι θα κάνει κοιλιά αυτό το φαινόμενο. Βρήκαμε το παιχνίδι των social media και παίζουμε. Νομίζω ότι θα πάμε σε μια

φάση που θα αναζητήσουμε μεγαλύτερη ουσία και τα social media θα γίνουν ένα χρήσιμο συμπλήρωμα στη ζωή μας. Θα εγκαταλείψουμε την ανάγκη να βγάζουμε τη ζωή μας στη φόρα χωρίς λόγο στο διαδίκτυο για επιβεβαίωση. Εκτός από το Facebook υπάρχει και το Pinterest και το Instagram τα οποία έχουν να κάνουν με εικόνα. Σε όλα αυτά σημασία έχει το story telling. Ιστορίες όσο το δυνατόν πιο αληθινές μας ενδιαφέρουν. Αυτό παλιά γινόταν από πωλητές, βιβλία και καταλόγους. Σήμερα γίνεται ψηφιακά από το διαδίκτυο. Αλλά πάντα ιστορίες θέλουμε να μας λένε. Πόσο εύκολο είναι να κάνεις story telling μέσω συμβολισμού; Μόνο συμβολισμούς κάνεις. Είναι το μόνο μέσο που μας έχει μείνει για να κάνουμε story telling. Με σύμβολα ζούμε, είναι τα μόνα οικουμενικά κατανοητά πράγματα. Την φωτιά την καταλαβαίνουμε σε όλο τον κόσμο το ίδιο, το νερό, τον ήλιο, δεν υπάρχει χώρα στον κόσμο που να λένε ότι ο ήλιος είναι κάτι κρύο και ανήκει στη νύχτα. Και εμείς οι Έλληνες ίσως είμαστε αυτοί που επινοήσαμε τα οικουμενικά σύμβολα.

Ψάχνω να βρω ποια είναι η αλήθεια στην όλη ιστορία, ένα ταλέντο, μια δημιουργία, μια εμμονή που αξίζει να επικοινωνήσει στον κόσμο και να την υποστηρίξω όσο πιο πολύ μπορώ.

Τ σουναμολόγος

Dr Κώστας Συνολάκης

«Πότε πήγες τελευταία φορά σε παραλία χωρίς ξαπλώστρα»; ...διερωτάται δικαίως ο Δρ Συνολάκης. Έχοντας μελετήσει επιτόπου περισσότερες από είκοσι μεγάλες φυσικές καταστροφές με την ομάδα του και έχοντας διατελέσει πρόεδρος της διακυβερνητικής ωκεανογραφικής επιτροπής της UNESCO είναι ένας από τους ανθρώπους που μπορεί να σε διαβεβαιώσει για κάτι μη αναμενόμενο. Ότι οι αναπτυσσόμενες κοινωνίες μπορούν να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά μια πανωλεθρία από τις δυτικές κοινωνίες! Κι αυτό εξαιτίας της αλληλεγγύης που τις διακρίνει. Γιατί στη Δύση εκτός από περίσσεια υποδομών έχουμε και περίσσεια κυνισμού.

Πως είναι να δηλώνει κάποιος Καθηγητής Φυσικών καταστροφών; Δεν τρομάζει τον κόσμο; Η δική μου προσέγγιση είναι να προσπαθήσω να καταλάβω ποιες είναι οι ανθρώπινες συμπεριφορές και τι είναι αυτό που κάνει σε μια μεγάλη καταστροφή τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου. Προφανώς καμία κοινωνία δεν μπορεί να είναι προετοιμασμένη για οποιοδήποτε μέγεθος φυσικής καταστροφής. Αν σου πέσει ένα μετεωρίτης σαν αυτόν που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για αυτό. Το δικό μου ενδιαφέρον σε μικρές αλλά και σε μεγάλες καταστροφές, όπως πρόσφατα στην Ρόδο όπου τέσσερις άνθρωποι πέθαναν από τις πλημμύρες αλλά και στις Φιλιππίνες όπου θρηνήσαμε πάνω από πέντε χιλιάδες θύματα είναι να καταλάβω πώς αντέδρασαν οι άνθρωποι. Ποια ήταν η ανθρώπινη συμπεριφορά που έκρινε τη ζωή και το θάνατο. Γιατί μερικοί επιβίωσαν και μερικοί άλλοι όχι. Και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να είμαστε προετοιμασμένοι καλύτερα για κάθε είδους καταστροφή. Ποια είναι τα συμπεράσματα σας λοιπόν; Η πιο σύγχρονη προσέγγιση λέει ότι οποιαδήποτε κοινωνία για να είναι ανθεκτική, πρέπει να είναι ανθεκτική σε πολλές καταστροφές ακόμα και την οικονομική. Για παράδειγμα, μια κοινωνία η οποία είναι ανθεκτική σε τυφώνες, είναι ανθεκτική και σε τσουνάμι και σε σεισμούς, όλα αυτά πάνε μαζί. Πρέπει να διαμορφώνεται μία κουλτούρα όπου η κοινωνία είναι δεμένη. Γιατί το δέσιμο της κοινωνίας έχει μεγάλη σημασία στο πως οι άνθρωποι αντιδρούν και τι εμπιστοσύνη δείχνουν ο ένας στον άλλον. Σε περιοχές του τρίτου κόσμου μερικοί άνθρωποι δυστυχώς μπορεί να μην θέλουν να εκκενώσουν τα σπίτια τους όταν έρχεται ένας τυφώνας ή ένα τσουνάμι. Από την άλλη συνήθως στα μέρη αυτά έχουν εμπιστοσύνη στην κοινότητά τους ή στα παιδιά τα οποία αρκετά συχνά έχουν πολύ σωστή αντίδραση. Γιατί είναι πιο σωστές οι συμπεριφορές των παιδιών; Ο λόγος που τα παιδιά τις τελευταίες δύο δεκαετίες αντιδρούν καλύτερα, και κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο, είναι ότι μαθαίνουν περισσότερα πράγματα στο σχολείο. Εκπαιδεύονται από ανθρώπους της Unesco

και των ΜΚΟ. Επίσης δεν έχουν τον κυνισμό που έχουν οι μεγάλοι. Όταν έχεις ζήσεις πολλές προειδοποιήσεις για τσουνάμι, και τελικά αυτό πραγματοποιείται μία στις τέσσερις, δεν θα είναι η άμεση σου αντίδραση αν είσαι στην παραλία να φύγεις. Τα παιδιά είναι πιο αθώα, έχουν μάθει κάτι και αμέσως το κάνουν. Οι περισσότεροι που πεθαίνουν είναι ή πολύ μικρά παιδιά που δεν μπορούν να φύγουν ή μεγαλύτεροι άνθρωποι. Εκείνοι

που συνήθως επιζούν είναι συνήθως νέοι και όσοι δεν είναι τόσο κυνικοί. Θυμάμαι στα νησιά Mentawai, έξω

από την Σουμάτρα, όπου έγινε ένας μεγάλος σεισμός με τσουνάμι το 2010. Πολλοί είδαν στην τηλεόραση ανακοίνωση για τσουνάμι και δεν βγήκαν καν από το δωμάτιό τους. Είπαν «πάλι τσουνάμι» και έκατσαν εκεί. Μόνο όταν μπήκε το νερό από το παράθυρο προσπάθησαν να φύγουν. Ενώ τα παιδιά στην ίδια κοινότητα είχαν την αντίδραση που θέλαμε. Ήταν τα πρώτα που είχαν σηκωθεί και είχαν πάει στο βουνό. Είπατε ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι απέναντι σε πολλές και διαφορετικές καταστροφές. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου αν κάνεις μια κατασκευή ανθεκτική σε τυφώνα είναι επιρρεπής π.χ. σε τσουνάμι ή το αντίστροφο; Η’ μια κατασκευή θεωρείται γενικά ανθεκτική; Τίποτα δεν μπορεί να τα αντέξει όλα. Δεν μπορείς να έχεις κάτι που θα αντέξει και στο μεγαλύτερο σεισμό, και στο μεγαλύτερο τσουνάμι, και στο μεγαλύτερο τυφώνα. Αυτό είναι πάρα πολύ δύσκολο, ακριβό και μη πραγματοποιήσιμο. Η ανθεκτικότητα

μια κοινωνίας δεν είναι μόνο στις κατασκευές, έχει να κάνει με τις εν γένει δομές της. Δηλαδή πόσο γρήγορα

μπορεί να επανέλθει. Πόσο γρήγορα μπορείς να επαναφέρεις το νερό, το ηλεκτρικό και όλα αυτά που είναι δημόσια αγαθά. Σε αυτά πρέπει να εστιάσουμε γιατί μπορούμε να τα κάνουμε καλύτερα. Τις κατασκευές κατά την γνώμη μου όσο δυνατές και να τι κάνουμε δεν αλλάζει κάτι. Στην Ελλάδα για παράδειγμα υπερβάλουμε κάποιες φορές. Υπάρχουν κατασκευές που και πυρηνικός πόλεμος να γινόταν δεν θα πέφτανε! Εντάξει, θα αντέξουν σε μια καταστροφή αλλά τι θα γίνει αν όλη η κοινωνία γύρω τους έχει καταρρεύσει; Πρέπει να έχουμε μία πιο ολιστική άποψη, δηλαδή να βλέπουμε και το δικό μας το σπίτι, αλλά και του γείτονα. Μπορεί να

ετοιμάζεσαι για την καταστροφή από τον μετεωρίτη. Ωραία και να επιβιώσεις τι θα κάνεις μετά; Θα ξεκινήσεις όλη την ανθρωπότητα από την αρχή μόνος σου; Πρέπει κανείς να τα βλέπει πιο γενικά. Οι κοινωνίες που είναι πιο ανθεκτικές απέναντι στις φυσικές καταστροφές είναι αυτές που είναι πιο ενωμένες και έχουν πολύ πιο έντονη την αίσθηση της αλληλεγγύης. Οι δυτικές ή οι αναπτυσσόμενες κοινωνίες εμφανίζονται πιο ανθεκτικές στις καταστροφές; Γενικά οι αναπτυσσόμενες γιατί εκεί υπάρχει περισσότερη αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια. Στις δυτικές υπάρχει περισσότερο η αίσθηση «τι έγινε το σπίτι μου, να πάω στην ασφαλιστική εταιρεία, τι μπορεί να κάνει το κράτος για μένα». Ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι πιο εύκολα κατανοητό ότι αυτό είναι φυσικό φαινόμενο και εκείνη την στιγμή το αντιμετωπίζουμε όλοι μαζί. Στη Δύση το αντιμετωπίζουμε σε μεγάλο βαθμό μόνοι μας. Η αντίληψη που έχει ο κόσμος για την φύση καταγράφεται στις έρευνές σας; Ναι, φυσικά. Ο δυτικός την φύση την βλέπει εξ αποστάσεως, την γνωρίζει από τα βιβλία και την ντοκιμαντέρ στη τηλεόραση. Ποια

ήταν η τελευταία φορά που ένας δυτικός βρέθηκε σε παραλία που να μην έχει καρέκλες επάνω; Στην παραλία ακούει το κύμα ή τη μουσική από το beach bar; Oι αισθήσεις του έχουν φύγει. Αυτό δε βοηθά στις φυσικές καταστροφές γιατί χάνει το ένστικτό του να ακούει τη φύση.

Από όλες αυτές τις αποστολές που έχετε κάνει ποια είναι η περιοχή που σας άρεσε περισσότερο; Συναισθηματικά μου αρέσει πολύ η Ασία, σαν χώρος και σαν άνθρωποι.Ινδονησία, Βιετνάμ, Ταϋλάνδη, Μαλαισία, Λάος, Μαλδίβες, Μεκόνγκ. Γενικά η Νοτιοανατολική Ασία και η νοοτροπία των ανθρώπων εκεί μου αρέσει πάρα πολύ. Είναι λιγότερο μοιρολάτρες, έχουν λιγότερο δράμα από αυτό που έχουμε εμείς και φαίνεται να χαίρονται την ζωή τους αρκετά. Μου αρέσει πολύ και η Ιαπωνία κατά έναν διαφορετικό τρόπο. Με ενδιαφέρει πολύ το φαινόμενο της Νάπολι. Είναι μια μέλλουσα καταστροφή η

οποία έχει προαναγγελθεί από τους επιστήμονες. Όταν σκάσει ο Βεζούβιος αποκλείεται η χαοτική αυτή πόλη να προλάβει να εκκενωθεί. Οι Ιταλοί πιστεύουν ότι είναι πολύ καλά προετοιμασμένοι. Βλέποντας όμως τι έκαναν στο σεισμό της Λ’Ακουίλα πιστεύω ότι γενικά υπερεκτιμούν τους εαυτούς τους. Σας θυμίζω ότι στην Λ’Ακουίλα δεν είχε δεχτεί ο Μπερλουσκόνι την βοήθεια από την Ελληνική και την Γαλλική Πολιτική προστασία. Προσφερθήκαμε να στείλουμε αεροπλάνα την ίδια ημέρα, είχαμε ετοιμάσει μία ΕΜΑΚ. Ο Μπερλουσκόνι δε δέχθηκε παρά μονάχα δύο μέρες αργότερα. Σε ένα μεγάλο σεισμό οι πρώτες 24 ώρες είναι οι πιο κρίσιμες. Τότε θα βγάλεις τους ανθρώπους ζωντανούς. Όταν κατάλαβαν ότι χρειάζονται βοήθεια ήταν πλέον αργά. Γενικά στην Ιταλία αν και είναι αρκετά οργανωμένοι πιστεύουν πολύ στις δυνατότητές τους και ελπίζω να μην συμβεί το ίδιο πράγμα που συνέβη στην Λ’ακουίλα. Η Νάπολι συνεπώς δεν έχει εύκολη απάντηση, είναι μια πόλη που είναι πολύ δύσκολο να εκκενωθεί. Έχει φοβερή κίνηση, δεν μπορώ να φανταστώ τι θα γίνει αν επικρατήσει πανικός και όλα τα συναφή, ελπίζω να τα έχουν σκεφτεί. Είναι μια από τις πιο δύσκολες πόλεις στον κόσμο να εκκενώσεις. Μιλάμε για μαζική έξοδο. Δε μιλάμε για την παραλία και ένα τσουνάμι όπου πρέπει να εκκενώσεις ένα χιλιόμετρο και μπορείς να ανέβεις ακόμα και σε μια πολυκατοικία για να σωθείς. Μιλάμε για μια ηφαιστειακή έκρηξη που θα χρειαστεί να ξεκινήσεις προετοιμασία μέρες πριν… Έχετε κάνει έρευνα για το την ψυχολογία ενός ανθρώπου ο οποίος μένει σε ένα μέρος όπου η καταστροφή είναι θέμα χρόνου να έρθει; Το αντιμετωπίζει με άρνηση τις περισσότερες φορές. Δεν πιστεύει ότι μπορεί να του συμβεί. Ακόμα στα μέρη με υψηλό κίνδυνο, όπως η Ινδονησία, επικρατεί πλήρης άρνηση. Δηλαδή οι άνθρωποι δεν πιστεύουν ότι θα γίνει, δεν θέλουν να το συζητήσουν. Και αν πιστέψουν ότι θα γίνει, είναι σίγουροι ότι όλα θα πάνε καλά. Όλοι οι άνθρωποι

τείνουν να είναι αισιόδοξοι, ακόμα και οι πιο απαισιόδοξοι, όταν πρόκειται για ακραίες καταστροφές! Σε

μια καταστροφή πρέπει να ελπίζεις για το καλύτερο αλλά να προετοιμάζεσαι για το χειρότερο.

Πώς και ασχοληθήκατε με τις φυσικές καταστροφές; Κατά τύχη! Mου άρεσαν πολύ τα θαλάσσια κύματα και μετά έμπλεξα με τα τσουνάμι γιατί είχα μια ρομαντική ιδέα σχετικά με το ηφαίστειο της Σαντορίνης και την καταστροφή του Μινωικού πολιτισμού. Στην αρχή της καριέρας μου σαν καθηγητής στην Αμερική, δεν υπήρχε καθόλου χρηματοδότηση για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι συμφοιτητές μου στο πανεπιστήμιο με λυπούνταν. «Ποιος ασχολείται με τα τσουνάμι;» μου έλεγαν. Πραγματικά στο τέλος της δεκαετίας του 80 δεν υπήρχε χρηματοδότηση για κάτι τέτοιο. Το 1992 έγινε ένα τσουνάμι στην Νικαράγουα και έτσι ξεκίνησε η χρηματοδότηση για τέτοιου είδους έρευνα. Έχει σκεφτεί κανείς ποτέ να χρησιμοποιήσει το τσουνάμι ως όπλο; Και οι Αμερικάνοι και οι Ρώσοι. Το ξεκίνησαν και οι δύο τη δεκαετία του 50 και το εγκατέλειψαν τη δεκαετία του 60. Θα έκαναν μικρές εκρήξεις σε τακτά διαστήματα στο βυθό. Αυτές θα προκαλούσαν τσουνάμι τα οποία το ένα θα ενίσχυε το άλλο και από ότι φαίνεται είχαν κάνει πειράματα στον νότιο Ειρηνικό. Εκείνο που δεν δούλεψε γιατί ήταν πάρα πολύ δύσκολο, ήταν να βρουν την σωστή φάση. Το δεύτερο εμπόδιο ήταν ότι αυτό λειτουργούσε όταν ήσουν πολύ κοντά στον στόχο σου. Μετά άρχισε και το περιβαλλοντικό κίνημα και δεν μπορούσες να πας να βάζεις βόμβες στην θάλασσα! Έτσι λοιπόν το εγκατέλειψαν. Ποιες είναι οι τρείς πιο πιθανές φυσικές καταστροφές που μπορεί να αντιμετωπίσει η περιοχή μας; Ηφαιστειακή έκρηξη, σεισμό, και τσουνάμι. Έκρηξη από το ηφαίστειο της Σαντορίνης που είναι ενεργό. Ένας σεισμός ή ένα ηφαίστειο μπορεί να δώσει τσουνάμι. Ο λόγος που η Ελλάδα είναι τόσο όμορφη είναι επειδή είμαστε μια γεωλογικά ενεργή περιοχή. Το ίδιο και η Ινδονησία, και όλη η Νοτιοανατολική Ασία. Στην Γερμανία που είναι επίπεδη χώρα είναι διαφορετικά. Είναι και αυτός ένας λόγος που εκεί έχουν ανάπτυξη. Είναι πολύ πιο απαιτητικό να συντηρείς τόσα νησιά και να δημιουργήσεις υποδομές. Ενώ στην Γερμανία χαράσσεις μια autobahn και πας παντού. Η Ελλάδα είναι μία πολύ πιο δύσκολη χώρα για να χτίσεις υποδομές. Ο φυσικός πλούτος που έχουμε πληρώνεται με το τίμημα της γεωλογικά ενεργής περιοχής.

Οι κοινωνίες που είναι πιο ανθεκτικές απέναντι στις φυσικές καταστροφές είναι αυτές που είναι πιο ενωμένες και έχουν πολύ πιο έντονη την αίσθηση της αλληλεγγύης.

Τσουνάμι SOS

Κ. Συνολάκη τι κάνει ένα τσουνάμι τον απόλυτο καταστροφέα; Η μελέτη των τσουνάμι είναι μαθηματικά. Τα τσουνάμι είναι τα τέλεια κύματα, με την έννοια ότι μεταφέρουν ενέργεια σε τόση απόσταση. Είναι μακρά κύματα, δεν έχουν μεγάλη διάχυση, και η σχέση παραμέτρων είναι τέτοια που η ενέργεια δεν διαχέεται εύκολα. Oπότε έχεις διάχυση ενέργειας σε πολύ μεγάλες αποστάσεις που σχεδόν δεν την χάνεις. Σε μια καταιγίδα στον αέρα, η διάχυση των κυμάτων θα είναι πολύ γρήγορη, δηλαδή τοπικά θα έχεις μεγάλο disturbance αλλά όταν πας 5.000 χιλιόμετρα μακριά δεν πρόκειται να έχεις την ίδια ενέργεια. Ενώ στο τσουνάμι το έχεις αυτό. Από μαθηματικής άποψης είναι πολύ ενδιαφέρον γιατί επιτρέπει να κάνει κανείς πειράματα στο εργαστήριο με φυσικές προσομοιώσεις ακόμα και όταν δεν είχαμε τα μαθηματικά εργαλεία να βλέπουμε τι γίνεται. Το τσουνάμι είναι το τέλειο κύμα, είναι σταθερό, πηγαίνει μεγάλες αποστάσεις και «σκοτώνει». Η ενέργεια συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, το λέμε «Τα δάχτυλα του θεού». Στη μέση του Ειρηνικού, γίνονται wave tides, κυματο αγωγοί οι οποίοι πηγαίνουν την ενέργεια σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, είναι απίστευτο.

Γ λωσσολόγος

Alistair Knott

Οι γλωσσολόγοι είναι οι σταυροφόροι της διάσωσης των διαλέκτων Όταν ακούς γλωσσολόγος το πρώτο όνομα που σου έρχεται στο μυαλό είναι ο Noam Chomsky. O Alistair Knott ταξίδεψε από τη μακρινή Νέα Ζηλανδία –έχοντας ενοχές όπως μου αποκάλυψε για την επιβάρυνση του οικολογικού του αποτυπώματος- για να μας πει ότι η γλωσσική πολυμορφία είναι εξίσου σημαντική με τη βιοποικιλότητα.

η γλώσσα τείνει στο άπειρο. Μπορούμε να κατανοήσουμε άπειρο αριθμό διαφορετικών προτάσεων

Οι γλώσσες των λαών αποκαλύπτουν τον τρόπο που σκέφτονται και βλέπουν τον κόσμο; Ο Benjamin Lee Whorf, διάσημος γλωσσολόγος του 20ου αιώνα μελέτησε τις αυτόχθονες Αμερικάνικες –Ινδιάνικεςγλώσσες. Υποστήριζε πως οι Ινδιάνοι της Αμερικής, επειδή η γραμματική τους έχει μια συγκεκριμένη δομή, αποκάλυπτε πόσο διαφορετικά σκέφτονταν. Για παράδειγμα στην γλώσσα τους ο χρόνος αναφερόταν πολύ διαφορετικά, οι παρελθόντες χρόνοι και οι μέλλοντες εκφράζονταν διαφορετικά.

σταματάει να την μιλάει. Ένας υπολογιστής μπορεί να είναι χρήσιμος στο να βοηθήσει κάποιον να μάθει καλά μια γλώσσα με σκοπό να την χρησιμοποιήσει σε πραγματικούς διαλόγους και εν τέλει να την διατηρήσει. Οι γλωσσολόγοι είναι σταυροφόροι για τη διατήρηση των γλωσσών.

Έτσι κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι Ινδιάνοι αντιλαμβάνονταν τον χρόνο διαφορετικά. Η άποψη

λειτουργεί η γλώσσα, είναι ένα από τα μυστήρια της επιστήμης. Υπάρχουν τόσα άλλα που έχουμε ανα-

ότι το συντακτικό μίας γλώσσας επηρεάζει τον τρόπο που σκέφτεσαι δεν είναι ιδιαίτερα αποδεκτή. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις όπου αυτό ισχύει. Οι περισσότεροι θα έλεγαν ότι η σύνταξη μιας γλώσσας δεν επηρεάζει τον τρόπο σκέψης. Για παράδειγμα στα κινέζικα δεν μπορείς να εκφράσεις υπόθεση συντακτικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι Κινέζοι δεν μπορούν να σκεφτούν υποθετικά. Με το λεξιλόγιο τι γίνεται; Οι αφηρημένες έννοιες και λέξεις πολλές φορές σου κατευθύνουν την σκέψη. Για παράδειγμα αν πεις κάποιον «τρομοκράτη» αμέσως αυτό επηρεάζει το πώς σκέφτονται οι άλλοι για αυτόν. Αν τον έλεγες «Αγωνιστή της ελευθερίας» θα δημιουργούσες άλλες σκέψεις. Η γλώσσα επηρεάζει τον τρόπο που σκέφτονται οι άνθρωποι αλλά είναι πολύ σημαντικό να ξεχωρίσουμε το λεξιλόγιο από τη σύνταξη. Το λεξιλόγιο είναι κάτι που πρέπει να μάθουμε. Κάθε φορά που λέμε μια φράση θα είναι κατανοητή μόνο αν γνωρίζουμε τις επιμέρους σημασίες όλων των λέξεων. Το συντακτικό είναι αυτό που παίρνει τα νοήματα των λέξεων και τα βάζει μαζί. Οι περισσότεροι γλωσσολόγοι συμφωνούν ότι η διαφορά είναι στην σύνταξη των προτάσεων. Πως αντιμετωπίζουν οι γλωσσολόγοι το γεγονός ότι καθημερινά εξαφανίζονται πολλές τοπικές διάλεκτοι; Είναι πολύ λυπηρό. Η γλωσσική πολυμορφία για

εμάς είναι τόσο πολύτιμη όσο η βιοποικιλότητα. Στη Νέα Ζηλανδία, από όπου κατάγομαι, υπάρχει η γλώσσα των ιθαγενών Μαόρι που είναι υπό εξαφάνιση και έχει δημιουργηθεί μια μεγάλη πρωτοβουλία με σκοπό την διάσωσή της. Οι γλωσσολόγοι πρέπει να προσπαθήσουμε να είμαστε κοινωνικά υπεύθυνοι και να βρούμε τρόπους για να διατηρήσουμε τις διαλέκτους που είναι υπό εξαφάνιση. Είμαι γλωσσολόγος με ειδικότητα στην κατασκευή υπολογιστικών μοντέλων της γλώσσας. Έχω χτίσει μοντέλα Μαόρι που χρησιμοποιούνται για τη διαδικτυακή διδασκαλία τους ως ξένη γλώσσα ώστε να ενθαρρύνω τους ανθρώπους να την μιλήσουν. Ένα από τα προβλήματα σε κάθε μειονοτική γλώσσα είναι ότι αν δεν τη μιλάει κανείς άπταιστα συνήθως

Ποιο είναι το background σας; Η ανθρώπινη γλώσσα και η επικοινωνία με ενδιέφεραν από τότε που ήμουν μικρός. Ακόμα δε γνωρίζουμε πως

καλύψει αλλά η ανθρώπινη γλώσσα παραμένει ακόμα ένα άλυτο πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε πως εμείς λειτουργούμε. Θέλω να βοηθήσω να μάθουμε πως λειτουργεί ο μηχανισμός της γλώσσας ώστε να μπορούμε να καταλάβουμε κι εμάς τους ίδιους. Πρέπει να κατανοήσουμε πως δουλεύει ο επικοινωνιακός μας μηχανισμός γιατί αυτό είναι βασικό σε σχέση με το πώς σκεφτόμαστε και αλληλεπιδρούμε. Αυτά τα ερωτήματα θέτω και μου δίνουν κίνητρο σαν επιστήμονα. Τι έρχεται πρώτα, η γλώσσα ή η σκέψη; Και πώς σκεφτόμαστε, με λέξεις ή με εικόνες; Είναι πολύ δύσκολο να το ξέρουμε αυτό. Υπάρχουν άνθρωποι που δε μιλούν καθόλου αλλά βλέπουν, ακούν και αλληλεπιδρούν. Μπορούμε να χάσουμε την ομιλία μας και συνεπώς την γλώσσα από κάποιο ατύχημα ή μια εγκεφαλική βλάβη, αλλά οι άνθρωποι που τους έχει συμβεί κάτι τέτοιο διατηρούν την ικανότητα της αντίληψης, της επικοινωνίας. Επίσης γνωρίζουμε ότι ο κοντινότερός μας ξάδελφος, ο χιμπατζής, δεν έχει κάποια γλώσσα, αλλά έχει τρόπο να επικοινωνεί. Θα έλεγα ότι πρώτα έρχεται η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο, και να αλληλεπιδράς με αυτόν, και η γλώσσα με κάποιο τρόπο προστίθεται σε αυτό. Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής. Πώς λειτούργησε η εξέλιξη στον εγκέφαλό μας και μας επέτρεψε να έχουμε αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας που κανένα άλλο ζώο δεν έχει. Μπορούμε να το σκεφτούμε σαν αίτιο και αιτιατό. Είχαμε σίγουρα κάτι πριν τη γλώσσα και, στη συνέχεια, η εξέλιξη δημιούργησε τη γλώσσα. Το άγνωστο ερώτημα είναι ποιες αλλαγές έγιναν στον εγκέφαλό μας, ή στον πολιτισμό μας, που μας επέτρεψαν να αναπτύξουμε τη γλώσσα. Γνωρίζετε μια πρόσφατη ιστορία όπου ένα κορίτσι μετά από ένα ατύχημα άρχισε να μιλάει Αγγλικά με γαλλική προφορά χωρίς να έχει μάθει ποτέ γαλλικά; Όχι δεν γνωρίζω το συγκεκριμένο περιστατικό. Αλλά η νευρολογία είναι γεμάτη από τέτοια περίεργα περιστατικά! Υπάρχουν παραδείγματα με ανθρώπους που τους έλεγαν να διαβάσουν μία λέξη ας πούμε ένα λουλούδι πχ.

«τουλίπα» και εκείνοι διάβαζαν «μαργαρίτα», ή άλλα παραδείγματα γνωστά από τον 19ο αιώνα όπου άνθρωποι μιλούσαν χωρίς να έβγαινε κάποιο νόημα από τα λεγόμενά τους, αλλά αυτά που έλεγαν ήταν συντακτικά και γραμματικά άριστα. Έτσι πολλοί επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στο ένα μέρος του εγκεφάλου μας είναι ο μηχανισμός της σύνταξης και της γραμματικής, και σε κάποιο άλλο ο μηχανισμός του νοήματος. Επίσης υποστηρίζουν ότι μπορείς να καταστρέψεις το ένα μέρος χωρίς να επηρεαστεί το άλλο. Αυτό βέβαια δεν τυγχάνει καθολικής αποδοχής, αλλά υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην νευροεπιστήμη καθώς και πολλές περίεργες διαταραχές όπου τα συμπτώματα είναι σαν και αυτά που σας περιέγραψα. Ποια είναι τα πράγματα που έχουμε μάθει από την γλωσσολογία κατά τον 20ο αιώνα και άλλαξαν τον τρόπο που πιστεύουμε ότι λειτουργεί ο εγκέφαλός μας; Το πρώτο είναι ότι η γλώσσα δεν είναι απλά μια σειρά από λέξεις. Μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι είναι λέξη, λέξη, λέξη. Σύντομα αντιληφθήκαμε ένα γλωσσικό μοντέλο έχει μία πολύ πλούσια ιεραρχική και πολύπλοκη δομή. Οι σχέσεις των στοιχείων τη δομή της πρότασης που επιτρέπουν για παράδειγμα την σωστή σύνταξη, μπορούν μόνο να περιγραφούν αν σκεφτούμε την πρόταση ιεραρχικά. Παρότι σκεφτόμαστε τη δομή της κάθε πρότασης γραμμικά και επίπεδα, αυτή είναι πολύπλοκη και ιεραρχική. Υπάρχει αυτή η πλούσια «μοριακή» δομή και αυτό που κάνουν οι γλωσσολόγοι είναι να μελετούν μία συγκεκριμένη γλώσσα και να καταλάβουν την δομή της. Αυτή είναι η πρώτη παρατήρηση. Το δεύτερο πράγμα που ανακαλύφθηκε και ανήκει στον 20ο αιώνα πιθανότατα, αν και προβλημάτισε τους γλωσσολόγους αρκετά νωρίτερα, είναι ότι η γλώσσα τείνει στο άπειρο. Μπορούμε να κατανοήσουμε άπειρο αριθμό διαφορετικών προτάσεων, το ερώτημα είναι πως γίνεται αυτό. Η βασική ιδέα είναι ότι το νόημα της πρότασης βγαίνει από το νόημα των μεμονωμένων λέξεων, αλλά χρειάζεσαι κάτι ώστε όταν τις βάλεις μαζί να διατηρούν το νόημα τους. Εκεί η σύνταξη και η γραμματική είναι κανόνες που εξηγούν πως πρέπει να μπουν οι λέξεις σε μία πρόταση ώστε να διατηρήσει το νόημα της. Το μεγάλο ερώτημα που προκύπτει είναι πώς μπορείς να καταλάβεις μια πρόταση που δεν έχεις ακούσει ποτέ στο παρελθόν. Η απάντηση είναι ότι πρέπει να χτίσεις το νόημα της πρότασης από το νόημα των μεμονωμένων λέξεων συνδυάζοντας τες με τον τρόπο που η δομή της πρότασης σου επιβάλει.

είναι ένα debate, δεν είναι μια συγκεκριμένη ανακάλυψη. Αυτό που συνέβη στον 20ο αιώνα είναι ότι αυτό το debate έχει αποκρυσταλλωθεί.

Το τρίτο είναι ότι οι γλώσσες μοιάζουν μεταξύ τους περισσότερο από ό, τι μπορούμε να φανταστούμε. Επιφανειακά δείχνουν πολύ διαφορετικές, χρησιμοποιούν διαφορετική σειρά των λέξεων, ή μερικές από αυτές δεν έχουν ιδιαίτερη σειρά, αλλά μάλλον περιέχουν πληροφορίες με μορφολογία όπως κάνετε στα ελληνικά. Αλλά κάτι στο οποίο θα συμφωνήσει οποιοσδήποτε γλωσσολόγος, είναι ότι αν ψάξουμε αρκετά βαθιά θα βρούμε ότι χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε την ίδια θεωρητική δομή ξανά και ξανά σε διάφορες γλώσσες. Όλες οι γλώσσες βασίζονται σε κοινή δομή. Έτσι υπάρχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους. Οι γλωσσολόγοι του 19ου αιώνα θυμίζουν “βοτανολόγους” που ταξινομούσαν τα φυτά, αλλά δεν έβλεπαν τις κοινές δομές. 0ι γλωσσολόγοι του 20ου αιώνα, συνειδητοποίησαν ότι υπήρχε μια καθολική δομή. Και έπειτα υπάρχει η μεγάλη συζήτηση που εξακολουθεί να μαίνεται και η οποία διερωτάται. Από πού προέρχονται οι κοινές δομές; Ο Noam Tsomski πιστεύει ότι τα μωρά γεννιούνται γνωρίζοντας κάτι για τη γλώσσα ήδη, ότι είναι κατά κάποιο τρόπο ενσωματωμένη στο γονίδιο, κάπου στον εγκέφαλο, και δεν υπάρχει κάτι το οποίο κωδικοποιεί κάποιους περιορισμούς σχετικά με τον τρόπο που η γλώσσα μπορεί να υπάρχει. Η εκμάθηση γλωσσών είναι εύκολη για ένα μωρό, δε χρειάζεται να πάει στο πανεπιστήμιο. Η μία σκέψη λέει ότι τα μωρά έχουν γεννηθεί με πληροφορίες σχετικές με τη γλώσσα στον εγκέφαλο, κωδικοποιημένες κάπου, δεν ξέρουμε πώς, δεν ξέρουμε πού, και αυτό εξηγεί γιατί τους είναι τόσο εύκολο. Αυτή είναι μια ιδέα,που υποστηρίζουν οι «nativist» γλωσσολόγοι, αλλά υπάρχουν και άλλοι που πιστεύουν ότι τα μωρά δεν έχουν γεννηθεί με κάποια ιδιαίτερη γνώση, αλλά με πολύ μεγάλες δυνατότητες εκπαίδευσης. Οι τεράστιες μαθησιακές δεξιότητες που διαθέτουν έχουν έναν γενικό αλγόριθμο μάθησης όπως μια εφαρμογή επεξεργασίας στατιστικών στοιχείων. Με την εφαρμογή αυτών των στατιστικών μαθαίνουν από όλα τα ερεθίσματα τους. Αυτό

Υπάρχει κάποια έρευνα σχετική με τα άτομα που είναι εκ γενετής τυφλοί; Αν έχουν γεννηθεί τυφλοί, αλλά μπορούν να ακούσουν έχουν μια μικρή καθυστέρηση στην εκμάθηση γλωσσών. Αλλά εν γένει δε θα υπάρξει απολύτως κανένα πρόβλημα. Αν κάποιος έχει γεννηθεί τυφλός και κουφός είναι πιο δύσκολο, αλλά πλέον έχουμε πολύ καλούς τρόπους διδασκαλίας για τέτοιες περιπτώσεις. Αυτοί ξεκίνησαν με το τυφλό και κωφό κορίτσι την Helen Keller στις ΗΠΑ η οποία διδάχθηκε από κάποιον που διαισθητικά έμαθε πώς να διδάξει την γλώσσα και τελικά έγινε διάσημη. Έτσι, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μπορείς να αναπτύξεις τη γλώσσα, χωρίς να είσαι σε θέση να αντιληφθείς τον κόσμο με την όραση ή την ακοή. Δεν είμαι σίγουρος για το πώς γίνεται αυτό. Πάντως ανεξάρτητα από το debate ανάμεσα σε εκείνους που πιστεύουν ότι η γλώσσα είναι έμφυτη και σε εκείνους που πιστεύουν ότι είναι απλά μια μαθησιακή ικανότητα, το σίγουρο είναι ότι οι άνθρωποι με όλων των ειδών αναπηρίες μπορούν να μάθουν και ξένες γλώσσες. Μια άλλη ενδιαφέρουσα νευρολογική περίπτωση είναι το σύνδρομο Ουίλιαμς. Πρόκειται για ανθρώπους με πολύ χαμηλό δείκτη νοημοσύνης που όμως είναι απίστευτα κοινωνικοί και επικοινωνιακοί, και οι γλωσσικές τους δεξιότητες είναι πολύ μεγαλύτερες από αυτό που θα περίμενε κανείς από το IQ τους. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι η γλώσσα δεν έχει να κάνει μόνο με τη γενική νοημοσύνη. Ποιο ήταν το μήνυμά σας στην ομιλία σας στο TEDxAthens; Υπάρχουν δύο κατηγορίες επιστημόνων που στην πραγματικότητα δεν αλληλεπιδρούν. Αυτοί είναι οι γλωσσολόγοι και οι άνθρωποι που μελετούν την αντίληψη. Αυτές οι επιστημονικές κοινότητες δεν έρχονται σε επαφή. Πάνε σε διαφορετικά συνέδρια, γράφουν σε διαφορετικά περιοδικά. Αυτό το θεωρώ μέγα λάθος. Μίλησα για μια πρωτοβουλία σύνδεσης μεταξύ των δύο αυτών ομάδων επιστημόνων. Πρέπει να μιλήσουν η μια στην άλλη. Αυτή η απομόνωση δε βοηθά και θα πρέπει να κάνουμε άμεσα κάτι για αυτό.