4 minute read
Agnieszka Królikowska
Wystawieni na próbę
Agnieszka Królikowska
Advertisement
Potencjał dydaktyczny nauczania hybrydowego
Według badaczy współczesnych społeczeństw zmiana jest jednym z najważniejszych przejawów nowoczesności – dotyczy to także edukacji, która w ciągu ostatniego roku została wystawiona na szczególnego rodzaju próbę. Takim nieprzewidzianym wyzwaniem dla systemu oświaty stała się pandemia, w wyniku której cały dotychczasowy system kształcenia został „zburzony” – i musiał być, w warunkach wyjątkowych, zbudowany od nowa. Dla zapewnienia uczniom bezpieczeństwa niezbędne było wypracowanie alternatywnych rozwiązań metodyczno-dydaktycznych, które pozwoliłyby realizować proces kształcenia w sposób ciągły, zapewniający wszechstronny rozwój młodego człowieka. Pandemia spowodowała bowiem, że nie tylko współczesny system oświaty stanął przed ogromnym wyzwaniem – izolacja społeczna, która stała się faktem, ma wpływ także na inne, powiązane ze szkolnictwem obszary życia publicznego i prywatnego.
OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 3/2021
Integralny rozwój
Zadaniem szkoły jest „(...) łagodne wprowadzenie dziecka w świat wiedzy, przygotowanie do wykonywania obowiązków ucznia oraz wdrażanie do samorozwoju (...). Najważniejszym celem kształcenia (…) jest dbałość o integralny rozwój biologiczny, poznawczy, emocjonalny, społeczny i moralny ucznia”1. Trudno się z tym twierdzeniem nie zgodzić – trudniej, w obecnie panujących warunkach, wprowadzać je w życie.
Jak twierdzi profesor Andrzej Hankała, psycholog z Uniwersytetu Warszawskiego: „Podstawowe znaczenie w oddziaływaniach edukacyjnych ma kwestia umiejętnego postępowania polegającego na dostosowywaniu treści i formy oddziaływania do aktualnego poziomu rozwoju jednostki, wtedy gdy jest to konieczne, oraz na uwzględnieniu jej potencjału rozwojowego, wtedy gdy jest to możliwe”2. Powyższe stwierdzenie bardzo dobrze oddaje te warunki, w których teraz pracujemy w różnego typu szkołach – od przedszkola aż po kształcenie wyższe.
Tradycyjnie i nowocześnie
W celu zapewnienia uczniom bezpieczeństwa od 12 marca 2020 roku funkcjonowanie polskich szkół, przedszkoli i żłobków zostało czasowo ograniczone. Wprowadzone zostało nauczanie zdalne3 . Przy kształceniu na odległość dom rodzinny stał się miejscem, w którym obok życia codziennego odbywał się proces nauki. Niejednokrotnie to rodzic przejmował rolę „nauczyciela”.
Społeczeństwo podzieliło się: część lekceważyła problem pandemii, część wpadła w panikę – co dotyczyło głównie okresu początkowego. I w tym wszystkim jakoś musiał się odnaleźć młody człowiek, który czasami zostawał „sam” ze swoimi problemami. W radiu i telewizji coraz częściej pojawiały się informacje o rosnącej liczbie młodych ludzi z objawami depresji. Po jakimś czasie złagodzenie zasad izolacji społecznej zmusiło młodzież do zajrzenia w głąb siebie i ponownego „wyjścia do ludzi”. Każdy musiał się „wylogować” ze świata wirtualnego i na nowo „zalogować” w realu. Ponownie stał się jednostką, która ma imię i nazwisko, a nie jest tylko kolejnym nickiem na portalu społecznościowym.
Sytuacja, w której się znaleźliśmy, bez wątpienia traumatyczna, spowodowała, że oczekiwania społeczne wynikające z potrzeb edukacyjno-wychowawczych dzieci i młodzieży stawały się dużo większe niż do tej pory, krytyka ze wszystkich stron silniejsza, a zadania do zrealizowania – trudniejsze4. To doświadczenie zmusiło nauczycieli do szukania nowych, alternatywnych form oddziaływania na uczennice i uczniów.
W odpowiedzi na potrzeby i zmieniającą się sytuację epidemiologiczną od 19 października 2020 roku ponownie wprowadzone zostały zmiany w funkcjonowaniu szkół ponadpodstawowych, placówek kształcenia zawodowego i ustawicznego. W czasie ograniczonego funkcjonowania szkół ponadpodstawowych i placówek w strefie żółtej wprowadzona została nauka w formie hybrydowej, natomiast w strefie czerwonej nauka realizowana była zdalnie. Za organizację kształcenia odpowiadał dyrektor. Nauczyciel miał za zadanie odpowiednio dostosować program nauczania do realizowanej w placówce metody nauki5 .
Bezpośredni kontakt
Kształcenie hybrydowe to połączenie nauczania tradycyjnego i e-learningu. Dzięki zastosowanemu w nim szerokiemu wachlarzowi metod i technik pracy proces nauczania swoim zasięgiem obejmuje zdecydowanie szerszą grupę odbiorców – pozwalając przy tym na bezpośrednie kontakty społeczne. Od nauczania online różni się tym, że uczeń ma zapewniony z nauczycielem kontakt bezpośredni. Nauczanie hybrydowe pozwala uczniom uczestniczyć w zajęciach praktycznych:
80 OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 3/2021
warsztatach, laboratoriach, ćwiczeniach, co umożliwia wiarygodną i rzetelną weryfikacja pozyskanej wiedzy. Daje młodemu człowiekowi możliwość samodzielnego kierowania procesem uczenia się, pozwala mu na indywidualne podejście do procesu pozyskiwania wiedzy. Umożliwia zdobywanie wszelkich informacji i wiedzy przez doświadczenie oraz daje szansę na rozwój myślenia strategicznego i wspólne rozwiązywanie problemów6 .
Możliwy w nauczaniu hybrydowym bezpośredni kontakt ucznia z nauczycielem, z jednej strony, zaspokaja potrzeby psychologiczne i społeczne ucznia, a z drugiej strony pozwala nauczycielowi dokonać wglądu w jego sytuację bytową oraz dokonać oceny jego stanu psychicznego7 .
Podsumowanie
Nauczanie hybrydowe to nowy model edukacji w polskim systemie oświaty. W dobie pandemii nauczyciele, wykorzystując go, starają się wychodzić naprzeciw potrzebom edukacyjnym młodych ludzi. Model ten łączy w sobie zróżnicowane formy i metody pracy. Opiera się na samodzielności, kreatywności i aktywności. W sposób zorganizowany i ciągły pozwala nauczycielowi realizować podstawę programową – zapewniając przy tym bezpieczeństwo uczniów.
W nauczaniu hybrydowym to uczeń bierze odpowiedzialność za efekty wykonanej pracy, wychodzi z utartych schematów nabywania wiedzy i samodzielnie szuka rozwiązań. Innymi słowy: jest kreatorem procesu uczenia się. Sam decyduje, kiedy i jak będzie się uczył. Tempo nauki dostosowuje do swoich potrzeb i możliwości. Wypracowuje własne strategie skutecznego uczenia się. Prawdą jest zatem, że edukacja hybrydowa sprzyja rozwijaniu kompetencji kluczowych, które należy „rozwijać przez całe życie, począwszy od najmłodszych lat”8 .
Przypisy 1 Dz. U. z 24 lutego 2017 r., nr 51, poz. 356, Załącznik nr 2 do Rozporządzenia ministra edukacji narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły
I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej. 2 A. Hankała, Zastosowanie wiedzy psychologicznej o rozwoju człowieka w nauczaniu i wychowaniu, w: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Wiedza z psychologii rozwoju człowieka w praktyce społecznej, Poznań 2002, s. 54. 3 Źródło: https://www.gov.pl, data dostępu: 23.03.2021. 4 G. Mazurkiewicz, Jakość edukacji: społeczne oczekiwania, polityczne decyzje i praktyczne implementacje, w: G. Mazurkiewicz (red.), Jakość edukacji: różnorodne perspektywy, Kraków 2012. s. 7. 5 Źródło: www.gov.pl, data dostępu: 23.03.2021. 6 Źródło: slideplayer.pl, data dostępu: 23.03.2021. 7 Źródło: pistacja.tv, data dostępu: 23.03.2021. 8 Zalecenia Rady z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie.
Agnieszka Królikowska
Doradca metodyczny w Powiatowym Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Stargardzie. Dyrektor Przedszkola Publicznego nr 8 w Szczecinie. Autorka pilotażowego programu profilaktycznego dla młodzieży „Inny wymiar świata”.
