Sylwia Jaguszewska

Trudna sztuka rozumienia

Sylwia Jaguszewska

Nowy przewodnik dla rodziców i nauczycieli z Dobrej Literatury

Dzieciom trudno zrozumieć dorosłych, a dorosłym nie łatwiej zrozumieć dzieci… Gdy jako dorośli uświadamiamy to sobie, dokształcamy się, poszerzamy swoją wiedzę iumiejętności wychowawcze, sięgając po ciekawe książki. Taką pozycją jest z pewnościąZrozum mnie. Rozwój dziecka w wieku od 5 do 10 lat. Przewodnik dla rodziców i nauczycieli Małgorzaty Taraszkiewicz i Zuzanny Taraszkiewicz wydany przez Wydawnictwo Dobra Literatura.

Na okładce książki czytamy: „Żadne dziecko nie planuje sprawiać kłopotów czy ponosić porażek w szkole! Zachowanie jest wypadkową wielu czynników, które trzeba zrozumieć… i o tym jest ten przewodnik”. Na ile ta opinia jest prawdziwa i jaki ma związek z codziennym życiem rodzinnym? W jakich aspektach przekłada się zaś na szkolną dydaktykę i proces wychowawczo-edukacyjny? Podręcznik może stanowić wartościowe źródło odpowiedzi na tak postawione pytania.

Ustawienia fabryczne

Autorki podzieliły całość publikacji na kilka rozdziałów – w pierwszym opisane zostały fazy rozwojowe dziecka i typowe dla tych faz zachowania. Proponuję zwrócić uwagę na „bingo optymistyczne” – grę, która polega na wspieraniu, dodawaniu otuchy i pokrzepianiu dziecka poprzez mówienie do niego wtaki sposób: „Czy chcesz, żeby ci pomóc? Wierzę, że ci się uda!”. W rozdziale drugim znajdziemy przykładowe testy, arkusze i listy do obserwacji rozwoju dziecka – wszystko to zostało bardzo szczegółowo i wyczerpująco opisane.

Rozdział trzeci nosi zagadkowy tytuł: Biostruktury – nasze ustawienia fabryczne. Czymże one są? Otóż biostruktury to nasze stałe właściwości indywidualne, naturalne „ustawienia fabryczne”. Jesteśmy podobnie zbudowani wsensie biologicznym – mamy takie same „układy”, ale ich budowa może być nieco inna.

WARTO PRZECZYTAĆ REFLEKSJE 5/2020

Każdy jest inny

Bardzo spodobał mi się fragment rozdziału, wktórym autorki przypomniały to, oczym jako rodzice i nauczyciele cały czas powinniśmy pamiętać – że każdy jest inny! Jeden ma lepszą pamięć wzrokową – lepiej przyswaja informacje wizualnie, drugi ma lepszą pamięć słuchową i lepiej przyswaja informacje słuchowo, czyli audytywnie. Są i takie osoby, które potrzebne informacje przyswajają poprzez dotyk, ruch i działanie, czyli kinestetycznie – najbardziej pamiętają to, co odczuli, wykonali, czego dotknęli. Jest także grupa ludzi, dla których najważniejsze są emocje, klimat i to, jak się czują.

W rozdziale trzecim jeszcze jedna ważna rzecz przykuła moją uwagę – zostały przedstawione charakterystyki dzieci o określonych preferencjach sensorycznych iookreślonym sposobie przetwarzania informacji.

W kolejnym rozdziale przeczytamy o takich zagadnieniach, jak: ADHD, autyzm i zespół Aspergera, depresja u dzieci, autyzm wybiórczy, zaburzenia odżywiania i zaburzenia nerwicowe, wypalenie u dzieci, bezpieczeństwo, mobbing, kary i nagrody wprocesie wychowania dzieci.

Część natury

„Wypalenie” do tej pory kojarzyło mi się z ludźmi dorosłymi – tymi, którzy pracują przez dłuższy czas i nie mają już nowych pomysłów na swoją działalność zawodową. Co się kryje pod tym pojęciem wodniesieniu do dzieci?

W dzisiejszych czasach dzieci już od przedszkola mają zapełniony tak zwany czas wolny – są to dodatkowe zajęcia sportowe, językowe, lekcje baletu czy tańca. „Przeciążamy” dziecko tym wszystkim, co tylko wydaje nam się być edukacyjnie wartościowe po południu, bardzo często pięć razy wtygodniu. „Tak tworzy się sylwetka dziecka wypalonego, przeładowanego nauką, zajęciami,

WARTO PRZECZYTAĆ

realizującego plany swoich rodziców – piszą Małgorzata i Zuzanna Taraszkiewicz (s. 184).

Zjawisko mobbingu, tak samo jak iwypalenia, też do niedawna kojarzyło nam się tylko ze światem dorosłych. Okazuje się jednak, że wkroczył on również do świata najmłodszych… Otym niepokojącym zjawisku również piszą autorki poradnika.

W ostatnim rozdziale przypomnimy sobie otym, że jesteśmy częścią natury. „Naszym życiem i zachowaniami rządzą też biologia i zasada homeostazy – wszystko musi być w odpowiednich proporcjach i równowadze” (s. 206).

Zrozumieć dzieci

Wielkim plusem poradnika jest obszerny aneks, w którym zamieszczono 125 opisów ćwiczeń i zabaw dla dzieci, ale także i dla dorosłych. Jako nauczyciel bibliotekarz szczególną uwagę zwróciłam na część aneksu Magiczny świat książek (bajki eksperymentalne) – do wykorzystania wczasie głośnego czytania wbibliotece, świetlicy czy wczasie zajęć wklasach I–III.

Jak można podsumować ten poradnik? Jego celem jest „(…) podniesienie uważności w obserwacji rozwoju dziecka, aby możliwie wcześnie zaoferować pomoc specjalistyczną lub lepiej zrozumieć określone zachowania dziecka i dostosować adekwatne oddziaływania wychowawcze” (s. 241). Ichyba to jedna zpodstawowych prawd, których powinniśmy się trzymać, będąc blisko przy dzieciach, czy jako rodzice, czy nauczyciele. Ajeżeli dodam, że język, którym operują autorki jest zrozumiały i dla nauczycieli, i dla rodziców, to z pewnością jest to wartościowa i przydatna pozycja do przeczytania dla tych wszystkich, którzy chcą zrozumieć dzieci.

Sylwia Jaguszewska

Nauczycielka bibliotekarka wZespole Szkół Sportowych im. Sportowców Ziemi Szczecińskiej wSzczecinie.

REFLEKSJE 5/2020