Wojciech Rusinek

Witamy w piekle!

Wojciech Rusinek

Felieton z cyklu Trefne konspekty

108

Jest upalny początek lata, a ja z niepokojem myślę o ostatnich dniach sierpnia. Jak co roku dopadnie mnie wtedy lęk przed nowym rokiem szkolnym. Podczas konferencji obleje mnie zimny pot, ręce będą drżały, a głos się załamie, bo znów wpadnę w przekonanie, że nie potrafię już uczyć, że cała moja wiedza gdzieś uleciała, a wszystkie umiejętności wyparowały i że stanę przed uczniami kompletnie „zielony”. W tym roku, wiadomo, powodów do obaw jest więcej. Od marca nie miałem kontaktu z „żywą” klasą, łatwiej więc uwierzyć we własne hoch

FELIETON

sztaplerstwo, a trudniej – w bycie profesjonalistą. Nie jestem pierwszy. Pomyślałem o Józiu Kowalskim: „W połowie drogi mojego żywota pośród ciemnego znalazłem się lasu. Las ten, co gorsza, był zielon y ”. I u Dantego, i u Gombrowicza karą za „zieloność” jest tułaczka przez piekło, czyściec i raj. Jak pamiętamy, autor Ferdydurke zaświaty sprowadził do przedwojennej Polski, a jego bohater, nim przeszedł przez „czyściec nowoczesności” i trafił do „polsko-szlacheckiego raju”, wpadł po uszy w„piekło szkoły”. Nie tylko on.

REFLEKSJE 5/2020

Diabelskie kręgi

Wszyscy przeszliśmy przez powszechną edukację ipewnie większość z nas nie jest wolna od jakichś traumatycznych szkolnych wspomnień. My, nauczyciele, mamy gorzej: trafi amy tam regularnie co roku. Od kiedy teologia chrześcijańska przestała określać zaświaty jako miejsca, i nabrała wody wusta co do szczegółów naszego życia po śmierci, nie ma przeszkód, by tradycyjny obraz piekielnych czeluści zamienić na coś znacznie bliższego naszemu doświadczeniu. „I oto przed nami – nie, nie wierzę własnym oczom – gmach dosyć płaski, szkoła”, na planie koła zbudowana, z budynkami ułożonymi wdziewięć kręgów. Wokół niej uwijają się strażnicy – kontrolerzy kuratoryjni, cz łonkowie komisji awansowych, wizytatorzy zorganu prowadzącego i piekielnie inteligentni (co odkrywamy dopiero teraz) uczniowie, których co lekcję prowadziliśmy za karę do dyrekcji ipedagoga. Całe szczęście dłoń podaje nam przewodniczka – nasza kultowa nauczycielka języka polskiego. Może z jej pomocą uda nam się zwiedzić to nieciekawe miejsce wmiarę bezpiecznie?

Żarłoczni skąpcy

Ale zanim wkroczymy w piekło właściwe, przechodzimy przez limbo, czyli korytarz przed portiernią. Tu wieczność spędzają „nieochrzczeni”: niedoszli nauczyciele, którym zabrakło godzin do pełnego etatu i wybrali pracę w korporacji oraz absolwenci studiów pedagogicznych, którzy podczas praktyk postanowili, że ich noga więcej w szkole nie postanie. Są też ci, którzy przed podjęciem pracy musieli przeprowadzić lekcję testową w bardzo trudnej wychowawczo klasie i polegli, a teraz na nieczynnych forach internetowych bez końca umieszczają te same komentarze: „Pracują 18 godzin, zarabiają kokosy i jeszcze im mało!”.

FELIETON

Przekraczamy wreszcie elektroniczną bramkę i wchodzimy do drugiego kręgu piekła. Korytarzami tej części szkoły snują się nauczyciele i nauczycielki z rozbieganymi oczami. Za ż ycia nie mogli oderwać łakomego wzroku od uczniów i uczennic, bez zażenowania komentowali wpokoju nauczycielskim ich urodę i z uwielbieniem wzdychali „ech, gdybym był kilka lat młodszy..., gdybym tak mogła cofnąć się o kilkanaście lat...” Zbyt zmysłowi kiedyś, teraz za karę wpatrywać się muszą wcałkiem wyblakłe zdjęcia na maturalnych tableau.

Wkręgu trzecim, blisko zamkniętej zpowodu oszczędności szkolnej stołówki, mijamy żarłocznych. Ci wyspecjalizowali się wpisaniu projektów unijnych i nigdy nie zapomnieli odpowiednio wysokiej kwoty wkosztorysie przeznaczyć na bankiet zwany dla niepoznaki „międzynarodowymi warsztatami pedagogicznymi”. Są tu też skromniejsi grzesznicy, na przykład tacy, którzy przed wycieczką klasową sugerowali uczniom wybór konkretnego, dość przyznajmy drogiego hotelu, gdzie – jak pamiętali zkilku poprzednich wyjazdów – „szwedzki stół” przypominał bardziej ucztę u Janusza Radziwiłła.

Krąg czwarty składa się z otwartych pracowni – a tam skąpcy, mało interesujący grzesznicy. Zwielkim wahaniem rozdawali oceny bardzo dobre, ajedyne uśmiechy ipochwały dla swoich klas przechowywali na ostatni dzień roku szkolnego. Czekają z wiecznie wytęsknionymi twarzami. Chcieliby wreszcie otwarcie pochwalić swoich znakomitych uczniów, lecz ci już nie przychodzą na ich lekcje.

Edukacyjni heretycy

Na korytarzu piątego budynku słychać wielki hałas. Gniewni i zazdrośni nauczyciele, stłoczeni przed gabinetem dyrektora, wykłócają się o godziny, o wychowawstwo, o dodatkowe funkcje, zaglądają ukradkiem i ze złością do przydziałów swoich współpracowników. Są jednak pożerani przez tak głębokie zawodowe rozczarowanie, że

REFLEKSJE 5/2020

110

to narzekają na tak zwany goły etat („chyba umrę z głodu”), to znów na nadmiar godzin („chyba umrę z przepracowania”).

Wokół szóstego budynku dumnym krokiem przechadzają się mówiący do siebie heretycy. Specjaliści od edukacji, którzy nie przepracowali wszkole ani godziny, ale pisali poczytne książki pełne rewolucyjnych pomysłów dydaktycznych. Widać też naukowców z uniwersyteckich katedr dydaktyki, którzy radzili nauczycielom-praktykom stosowanie metod wdrożonych kilka dekad wcześniej albo nowych odczytań lektur wycofanych z kanonu kilka reform wstecz. W szóstym kręgu spotykamy też naszego dobrego wujka: pamiętamy, jak podczas rodzinnych uroczystości z błyskiem woku kwestionował istnienie dysleksji, dyskalkulii i innych głupot.

Zbliżamy się do końca, ale przejść musimy jeszcze przez bardzo niebezpieczny krąg gwałtowników. Zapomnieli oni, ż e konferencja klasyfi kacyjna skończyła się przed wiekami inadal krzyczą, by Jasiowi z 3b pod żadnym pozorem nie podnosić oceny z zachowania, bo trzy tygodnie temu nie ukłonił im się zdrugiej strony ulicy. Wsalach natomiast swój spektakl prezentują furiaci, zdzierający gardło z powodu krzywo zasuniętego przez ucznia krzesła i niezmytej przed lekcją tablicy. Krzyczą jednak wpustkę, aodpowiada im tylko echo.

Schodami w dół przemykamy do ósmego sektora. Woźna informuje nas, że zamknięci na zawsze są tu oszuści i fałszerze. Podbiegają do nas i podtykając pod nos jakieś wypełnione pieczątkami dokumenty udowadniają, że naprawdę są dobrymi nauczycielami, apodyplomowe studia na prywatnej, eksternistycznej uczelni, edukującej wirtualnie, awzasadzie wklasycznie korespondencyjnym trybie, naprawdę dobrze ich przygotowały do zawodu. Niektórzy z nich, na dowód swojego profesjonalizmu, otoczyli się dziesiątkami nowoczesnych sprzętów. Nawet ich nie widać zza tych wszystkich drukarek 5d, tablic multimedialnych entej generacji i szkolnych zderzaczy hadronów.

FELIETON Na ruszcie zdrady

W ostatnim kręgu cierpią katusze najwięksi grzesznicy: obłudnicy, czyli zdrajcy szkoły. Pierwszy pracował w szkole od dwóch dekad, ale nieustannie udawał ucznia. Taki typ „wiecie, ja tu niby za biurkiem, ale tak naprawdę jestem jednym z was”. Przypiekają go, bo wszystkim wystawiał piątki, nawet tym, którzy już zdążyli zmienić szkołę na inną, na wycieczkach przemycał alkohol we własnym plecaku, apo poważniejszych awanturach, ledwo dyrektor znikał wswoim gabinecie, puszczał uczniom porozumiewawcze oczko.

Drugi delikwent nieustannie narzekał na roszczeniowych rodziców, awobec pretensji iwymagań rodzicieli był nieugięty niczym Leonidas wTermopilach, ale kiedy sam szedł na zebranie do szkoły swojej córki, nieustannie groził wszystkim jej nauczycielom, że ma wtyki wkuratorium i że wszyscy jeszcze wylądują pod mostem.

Wreszcie trzeci, najgorszy obłudnik: na co dzień był wychowawcą-służbistą i uczył swojego przedmiotu bardzo schematycznie, ale pisywał do metodycznego dwumiesięcznika kąśliwe felietony, wktórych reformował nie tylko podstawę programową, ale icałe polskie szkolnictwo, wmawiając wszystkim, że ma najlepsze recepty na jego uzdrowienie.

Tego ostatniego wcale nie jest mi żal, aniech go tam mocno przysmażą. W końcu w szkole (i wśród uczniów, i nauczycieli) nikt nie lubi tych, którzy się najbardziej wymądrzają.

Wojciech Rusinek

Doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca, krytyk literatury. Opublikował między innymi książkę Z tekstów i przeciw tekstom. Szkice o najnowszej prozie polskiej (2016). Nauczyciel języka polskiego wII Liceum Ogólnokształcącym z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Konopnickiej wKatowicach. Redaktor dwutygodnika kulturalnego „artPAPIER”.

REFLEKSJE 5/2020

Piszą dla nas

Adamski Andrzej Kierownik Katedry Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania z siedzibą w Rzeszowie. Wcześniej dyrektor Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na UKSW w Warszawie. Naukowo zajmuje się między innymi edukacją medialną oraz nowymi mediami i internetem. Teorię łączy z praktyką dziennikarza i publicysty.

Czerepaniak-Walczak Maria Profesor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Kieruje Katedrą Pedagogiki Ogólnej, Dydaktyki i Studiów Kulturowych w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego. Członkini Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, wiceprzewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Autorka wielu artykułów i książek z zakresu pedagogiki czasu wolnego, pedagogiki ogólnej i pedagogiki społecznej.

Dębecka Magdalena Nauczycielka języka angielskiego w Zespole Szkół w Lipianach.

Gajosowa Paulina Doktorantka na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauczycielka języka polskiego i tutorka w Prywatnych Szkołach im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie.

Gałaś Mieczysław Doktor nauk pedagogicznych. Emerytowany nauczyciel akademicki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Autor wielu artykułów naukowych i opracowań z zakresu współczesnej pedagogiki, historii wychowania i teorii kultury.

Gańcza Marzena Nauczycielka biologii, geografi i i ochrony środowiska. Od 1998 roku rzeczoznawca MEN-u do opiniowania podręczników do zawodu technik ochrony środowiska. Od 2011 roku ekspert MEN-u wchodząca w skład komisji kwalifi kacyjnych lub egzaminacyjnych dla nauczycieli ubiegających się o awans zawodowy. Egzaminator maturalny z przedmiotu biologia. Od 1 września 2004 roku pełni funkcję dyrektora Zespołu Szkół Morskich w Świnoujściu.

PISZĄ DLA NAS

Howil Waldemar Nauczyciel ję zyka polskiego, informatyki i etyki wSzkole Podstawowej nr 3 wGryfi e. Członek grupy „Superbelfrzy RP”.

Iwasiów Sławomir Doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca, krytyk literacki. Adiunkt w Instytucie Literatury i Nowych Mediów na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Szczecińskiego. Od 2008 roku redaktor prowadzący Zachodniopomorskiego Dwumiesięcznika Oświatowego „Refl eksje”.

Jaguszewska Sylwia Nauczycielka bibliotekarka w Zespole Szkół Sportowych im. Sportowców Ziemi Szczecińskiej w Szczecinie.

Janus Joanna Nauczycielka języka angielskiego w XLVII Liceum Ogólnokształcącym im. Stanisława Staszica w Łodzi.

Juskowiak Edyta Doktor nauk matematycznych w zakresie dydaktyki, kierownik Wydziałowego Centrum Dydaktyki Matematyki i Informatyki na Wydziale Matematyki i Informatyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Menager LEGO® Education Innovation Studio. Organizatorka cyklu wykładów otwartych dla młodzieży „Po indeks z Pitagorasem” oraz wielu wydarzeń edukacyjnych na WMiI w Poznaniu – między innymi Dnia Delty, Festiwalu Matematyki i Nocy Naukowców. Opiekun Studenckiego Interdyscyplinarnego Koła Naukowego Dydaktyki Matematyki (StudMat).

Kacalska-Krzywowi ąza Zofi a Pedagog specjalny, terapeutka. Nauczycielka wspomagająca proces edukacji w Szkole Podstawowej nr 41 z Oddziałami Integracyjnymi w Szczecinie. Słuchaczka studiów Uważność i Współczucie na SWPS w Poznaniu.

Kondracka-Zielińska Anna Doktor nauk humanistycznych, literaturoznawczyni. Nauczycielka języka polskiego wI Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Skłodowskiej-Curie wSzczecinie. Nauczycielka konsultantka ds. nauczania

REFLEKSJE 5/2020

112

języka polskiego wszkołach ponadpodstawowych wZachodniopomorskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli.

Malik Magdalena Doktor nauk humanistycznych, pedagog, historyk, trener. Długoletni nauczyciel akademicki. Prowadziła wiele kursów i szkoleń. Współpracowała w zakresie organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

Matusiak Beata Absolwentka pedagogiki na Uniwersytecie Szczecińskim. Od 12 lat pracuje jako nauczycielka w Przedszkolu Publicznym nr 48 „Leśna Gromada” w Szczecinie. Wychowawczyni w Świetlicy Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Autorka piosenek, wierszy i bajek dla dzieci.

Mikiewicz Piotr Doktor habilitowany w dziedzinie nauk społecznych, profesor Dolnośląskiej Szkoły Wyższej. Kierownik Zespołu Socjologii Edukacji i Polityki Oświatowej na Wydziale Studiów Stosowanych DSW. Socjolog edukacji. Jest członkiem zarządu Sekcji Socjologii Młodzieży i Edukacji Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Pełnił funkcję koordynatora Sociology of Education Research Network w ramach European Sociological Association. Ekspert Ministra Edukacji Narodowej w zakresie Zintegrowanej Strategii Umiejętności i prognozy zapotrzebowania na zawody z systemu edukacji branżowej.

Mikut Małgorzata Doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Starszy wykładowca w Katedrze Pedagogiki Ogólnej, Dydaktyki i Studiów Kulturowych Uniwersytetu Szczecińskiego.

Osiński Sławomir Nauczyciel, publicysta kulinarny i społeczny, rysownik satyryczny, czasem literat i tekściarz. Egzaminator maturalny, ekspert ds. awansu nauczycieli, wykładowca na studiach podyplomowych. Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 47 im. Kornela Makuszyńskiego wSzczecinie.

Oziembłowska Anna Absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na kierunku pedagogika wczesnoszkolna. Ukończyła studia podyplomowe z zakresu pedagogiki przedszkolnej z terapią dziecka. Posiada pełne kwalifi kacje do nauczania języka angielskiego. Nauczycielka w Przedszkolu nr 37 w Koszalinie.

PISZĄ DLA NAS

Peszko Małgorzata Asystent w Muzeum Narodowym w Szczecinie, p.o. kierownika Muzeum Historii Szczecina.

Popiel Barbara Doktor nauk humanistycznych, literaturoznawczyni. Prorektor ds. Jakości Kształcenia w Szczecińskiej Szkole Wyższej Collegium Balticum, wykładowczyni, redaktor naczelna blogu Collegium Balticum, felietonistka magazynu internetowego „Kobieca Sprawa”, redaktor naczelna gazety teatralnej „Gabit” Teatru Lalek „Pleciuga”, wiceprezes Fundacji Porozumienia Społecznego i Integracji IMPULS.

Przybylski Krzysztof Nauczyciel w Zespole Szkół Morskich w Świnoujściu, doktor nauk społecznych, wykładowca, pedagog specjalny. Działacz na rzecz osób z niepełnosprawnością.

Rusinek Wojciech Doktor nauk humanistycznych, literaturoznawca, krytyk literatury. Nauczyciel języka polskiego w II Liceum Ogólnokształcącym z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Marii Konopnickiej w Katowicach. Redaktor dwutygodnika kulturalnego „artPAPIER”

Strumidłowska-Adamska Karolina Oligofrenopedagog z doświadczeniem w pracy pedagoga szkolnego w gimnazjum i szkole średniej oraz działalności w Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i w Zespole Interdyscyplinarnym ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie.

Szurek Michał Doktor habilitowany w dziedzinie matematyki, popularyzator nauki, publicysta, profesor. W 1968 roku ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim. Emerytowany pracownik naukowy i wykładowca tej uczelni. Jego główna specjalność badawcza to geometria algebraiczna. Laureat nagrody imienia Samuela Dicksteina Polskiego Towarzystwa Matematycznego za działalność na rzecz matematyki (2004).

Szurko Krzysztof Student trzeciego roku na kierunku pedagogika Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Przedstawiciel Rady Uczelnianej Samorządu Studenckiego. Wiceprzewodniczący Caritas Academica. Wolontariusz Klubowego Centrum Aktywności Caritasu we Wrocławiu.

REFLEKSJE 5/2020

Zachodniopomorski Dwumiesięcznik Oświatowy Od 1991 Roku

www.refl eksje.zcdn.edu.pl