Info
Militairen geven Defensie rode kaart Hoe aantrekkelijk is het om tegenwoordig bij Defensie te werken? Wat zijn de sterke en zwakke punten van Defensie als werkgever? Zouden militairen opnieuw voor een job bij het leger kiezen en in welke mate bevelen ze deze job aan bij potentiële werknemers? Hoe ziet het defensiepersoneel zijn werk en eigen toekomst? De antwoorden op deze vragen leest u hieronder.
Tussen 2 en 31 mei 2017 werden alle 31.716 personeelsleden van Defensie door de CHOD uitgenodigd om deel te nemen aan een enquête met als doel de identiteit van de defensieorganisatie te onderzoeken. Uiteindelijk hebben 3.856 personeelsleden deelgenomen aan de bevraging; 91% onder hen waren militairen, de resterende 9% burgerwerknemers.
enquête zullen we enkel de meest in het oog springende bevindingen bespreken.
De voornaamste bevindingen zijn de volgende: Foto: D Orban
In de Flash Defensie van 27 april beloofde generaal Compernol om een samenvatting van de resultaten bekend te maken. Deze zou vergezeld gaan van de actiepunten die op basis van het onderzoek nodig zouden zijn. Vijf maanden na het afnemen van de enquête zijn de uitkomsten ervan volgens ons nog niet verspreid. Vandaar dat de ACMP-CGPM het nuttig oordeelde dan zelf maar de conclusies bekend te maken. In dit artikel stellen we scherp op de resultaten die betrekking hebben op de antwoorden van de militairen. Gezien de uitgebreidheid van de
4
De Schildwacht
aantrekkelijkheid als werkgever en voor het beeld dat de buitenwereld van haar heeft. Zaken die op hun beurt van belang zijn voor bijvoorbeeld de werving, het draagvlak bij de publieke opinie en de politiek en het welbevinden van het personeel.
Doch eerst enkele woordjes uitleg over het hoe en waarom van een identiteitsonderzoek. De organisatie-identiteit gaat over het gedrag en de persoonlijkheid van een organisatie, hoe ze communiceert en hoe deze aspecten ervaren worden door haar werknemers. Het gaat dus over zaken zoals de ‘diensten’ die een organisatie of bedrijf levert, haar bekwaamheid, bestuur en leiderschap, haar prestaties en werking, de interne relaties en de interne communicatie. De identiteit van een organisatie geeft mee aan hoe ze door haar personeel aanzien wordt. Dit is belangrijk voor haar
- Het algemene beeld dat militairen hebben over hun organisatie is meer negatief (46%) dan positief (34%). Spontaan wordt Defensie door haar werknemers vaker geassocieerd met negatieve elementen, i.e. “slechte organisatie” (16%), “beperkt” (13%), “onduidelijke toekomst” (8%) en “verouderd” (8%). Al moet er ook vermeld worden dat in de Marine en Medische component het beeld van Defensie enigszins positiever is. De aanhoudende besparingen bij Defensie beginnen duidelijk hun tol te eisen bij haar personeel. Ongetwijfeld spelen de recente beslissingen omtrent het verhogen van de pensioenleeftijd,
alsook de aanhoudende onzekerheid omtrent de sluiting van een aantal kazernes een belangrijke rol in dit vrij negatieve resultaat. - Waarom zien werknemers van Defensie hun organisatie meer negatief dan in het verleden? Doet Defensie haar werk/taken dan minder goed? Hoewel een minderheid (23%) vindt dat dit effectief zo is, vindt 38% van de personeelsleden dat het leger zijn werk/taken wel goed doet. Er is wel een grote groep van 39% die twijfelt of de taken/werk wel goed gedaan worden; samen met de 23% negatieve antwoorden is dit toch wel vrij aanzienlijk. - Opvallend is wel dat 41% vindt dat Defensie niet de juiste taken uitvoert of aan de juiste opdrachten deelneemt. Dit kan een mogelijke verklaring zijn voor de twijfels over hoe Defensie haar taken/ werk doet. De operatie ‘Vigilant Guardian’ (OVG) om de politie te ondersteunen in onze steden kan hierin een rol spelen, omdat ze in de ogen van de militairen de goede uitvoering van andere vaste taken en missies in de weg zou kunnen staan. - Over OVG is er ten andere geen eenduidigheid. Bijna 40% vindt dit een missie voor het leger, terwijl 40% het hier niet mee eens is; ongeveer 20% twijfelt. Het is wel zo dat in vergelijking met 2015 deze opdracht significant minder ondersteund wordt. Bij het begin van OVG was immers nog 83% voorstander. Ondertussen wordt ze al meer dan 2,5 jaar uitgevoerd en wegen de lasten van deze missie en haar impact op het familiaal leven ernstig op de motivatie van een deel van het personeel.
- Verder is het opvallend dat de werknemers van Defensie denken dat de Belgische bevolking niet fier op hen is (61%). Dit is echter niet zo in de realiteit: hoewel er ook twijfel over is, is bijna de helft van de Belgen fier op haar militairen.
- Vooral bij de militairen tussen 25 en 33 jaar en in mindere mate ook bij de groep tussen 34 en 40 jaar, is er redelijk wat demotivatie en wantrouwen. Intrinsiek lijkt het dat ze hun job nog heel erg graag doen - ze zijn graag militair - maar de context is voor hen ongunstig geworden, wat hen doet twijfelen: ze voelen zich minder gewaardeerd en missen informatie over hun toekomst. - Het wantrouwen bij deze beide groepen militairen uit zich ook in hun oordeel over de interne communicatie binnen Defensie, die zich volgens hen sneller door
geruchten verspreid dan via de officiële kanalen. Daarenboven vinden ze veel van de verspreide informatie ook minder nuttig, minder geloofwaardig, minder betrouwbaar en minder duidelijk. Dat de interne communicatie een probleem vormt, blijkt ook uit het feit dat liefst 51% van alle militairen vindt dat ze slecht geïnformeerd worden. Daarnaast wordt de communicatie ook als onvoldoende transparant bevonden. - Bij de jongeren tussen 17 en 24 jaar lijkt er op het eerste zicht minder een probleem: ze zijn veel positiever over Defensie, ook als werkgever. Alhoewel er ook blijkt dat zij zich niet echt betrokken voelen bij de organisatie: ze geven met name aan weinig toekomstperspectieven en weinig waardering te ondervinden. - Militairen willen ook vooral een volledige carrière bij Defensie, zelfs de meerderheid van de jongeren bij Defensie tussen 17-24 jaar (66%) wilt dit. Slechts een kleine minderheid is voorstander van een korte loopbaan met een beperkte duur. Werkzekerheid is dus primordiaal. - Als gevolg daarvan gaat het personeel Defensie ook veel minder willen aanbevelen als potentiële werkgever: niet omdat het gevaarlijk werk is (zoals de bevolking denkt), maar omdat de werknemers vinden dat er geen toekomstmogelijkheden meer zijn binnen Defensie. Zouden militairen jongeren nog aanraden om bij het leger te gaan werken? Het antwoord op deze vraag is ontnuchterend: meer dan de helft (55%) zegt ‘neen’ of twijfelt eraan. - Even ontnuchterend is te moeten
De Schildwacht
5
Info
6
vaststellen dat 56% van de ondervraagden niet opnieuw voor Defensie als werkgever zouden kiezen. - Verder is er een duidelijk leiderschapsprobleem: de kwaliteit van het management wordt slechts door 33% als goed beoordeeld. Ook de stellingen “mijn directe overste is bezorgd over mijn welzijn” en “ik krijg voldoende erkenning voor mijn werk” krijgen een weinig positieve score. Respectievelijk slechts 35% en 25% van de personeelsleden gaan ermee akkoord. Alhoewel er nog redelijk veel vertrouwen is in de militaire hiërarchie, vormt dit toch een aandachtspunt. Ongeveer 1 op de 5 militairen heeft immers geen vertrouwen meer in zijn bazen. Vooral de groep tussen de 25 en 44 jaar heeft significant minder vertrouwen in haar militaire leiders. Aangezien deze groep het belangrijkste “gezicht” vormt van Defensie naar buiten toe, vormt dit een ernstig knelpunt. Temeer omdat ook het gevoelen van inspraak en de mogelijkheid tot uiting van zijn mening als niet goed ervaren worden. - Slechts 30% van de militairen is tevreden met de loopbaanmogelijkheden bij Defensie, 33% is er ontevreden over en 37% heeft zijn twijfels over de carrière-opportuniteiten. - Het tekort aan personeel (66%) en het gebrek aan materieel (55%) zijn andere belangrijke demotivatoren voor de militairen. - Voor de groep tussen 17 en 33 jaar zijn de drie belangrijkste factoren voor de job-keuze: werkzekerheid, job-inhoud en toekomstperspectieven. Het recente
De Schildwacht
beleid van Defensie staat echter haaks op deze vaststelling.
Foto: D Orban
- Allicht niet geheel onverwacht, is het personeel momenteel niet heel erg tevreden van Defensie als werkgever: 35% is héél erg tevreden, 36% heeft haar twijfels en 29% is erg ontevreden. Vooral de groep tussen 25 en 44 jaar, de beroepsmilitairen, officieren en onderofficieren zijn significant minder tevreden. Wanneer er naar de redenen van deze ontevredenheid gepeild wordt, wordt vooral gerefereerd naar de vele “hervormingen” (22%) en de “onzekere toekomst” (22%). Verder worden ook de “beperkte middelen” (18%) vernoemd, alsook een “slechte organisatie” (15%). Niet onbelangrijk is ook het gevoel van “respectloosheid” (13%) naar de werknemers van Defensie. Aan de personeelsleden die wel tevreden zijn – dit zijn vooral de groep tussen 55 en 64 jaar, de militairen beperkte duur en het burgerpersoneel - werd ook gevraagd naar hun redenen van tevredenheid: vooral “stabiel werk” hebben (31%) is de belangrijkste reden van tevredenheid, gevolgd door “interessant werk” (22%), “goede werkgever” (19%), “diversiteit in job” (18%) en de “doorgroeimogelijkheden” (15%). “Op basis van bovenstaande re-
sultaten kunnen we niet anders dan besluiten dat de onzekere toekomstperspectieven zwaar doorwegen op de werknemers van Defensie. Zo erg dat ze zich minder en minder met hun werkgever identificeren, wat finaal nefast is voor de identiteit van Defensie en uiteindelijk ook voor het imago en de reputatie van Defensie. Waar moet het dan met Defensie naartoe in de toekomst? Is de beslissing omtrent het inkorten van de loopbanen bij Defensie de juiste geweest? Wat denken de jongeren bij Defensie hier zelf over?” Deze paragraaf komt letterlijk uit het rapport over de enquête. De ACMP-CGPM kan zich niets anders dan aansluiten bij deze vaststellingen en terechte vragen. Net zoals we een andere waarneming uit het rapport enkel maar kunnen onderschrijven: “De eerder negatieve identiteit van Defensie zal haar geen goed doen. Daarmee dreigt een stevig draagvlak voor het leger verloren te gaan. Meer en meer stakeholders kunnen op termijn vraagtekens plaatsten bij de bestaansredenen van een Belgische Defensie. Dit gegeven zal alleen nog meer onzekerheid over de toekomst van Defensie met zich meebrengen, wat dan weer tot meer onzekerheid bij het personeel en dus tot een zwakkere identiteit zal leiden.” Eigenlijk kunnen we niets anders dat het volgende besluit trekken uit deze enquête: de militairen geven Defensie de rode kaart! De ACMP-CGPM kijkt dus vol verwachting uit naar het actieplan dat op 27 april aangekondigd werd.