Ren voor je leven!

Het was vol ongeduld wachten op het jaarverslag van DG HR voor 2022, in het bijzonder naar de rekruterings- en attritiecijfers. De minister van Defensie rekende namelijk op de aanwerving van 3.000 nieuwe militairen om de getalsterkte van het leger aan te vullen.

Op 1 januari 2023 had Defensie 23.987 militairen in actieve dienst, behoorlijk onder de meest pessimistische voorspellingen. Een aanzienlijk deel van deze collega's is om diverse redenen niet beschikbaar. Meer dan 5.400 onder hen zijn kandidaat. Als we hun instructeurs en begeleiders erbij optellen, betekent dit dat een kwart van het effectief niet echt 'inzetbaar' is voor onze organisatie. 625 collega's hebben een internationale functie en 529 militairen zijn met langdurig verlof wegens medische redenen. In het geval van deze laatste groep constateren we een verdrievoudiging in 2022, maar volgens DG HR is deze schijnbaar zorgwekkende trend te wijten aan een betere registratie van de afwezigheden. Een snelle aftreksom laat zien dat het aantal 'actieve', 'inzetbare' militairen in de eenheden ver onder de 20.000 ligt. En dan nog hebben we het alleen over individuen, niet over voltijds personeel. Trek daarvan de deeltijdsen, zij die met verlof einde loopbaan, vakantieverlof, ziekteverlof, vrijstelling van dienst en andere normale redenen voor gerechtvaardigde afwezigheid van de kazerne zijn, af, en we snappen meteen dat het vinden van het personeel dat nodig is voor de dagelijkse missies een ingewikkelde puzzel voor de korpscommandanten wordt.

Onmogelijke vergelijking

Steeds meer militairen klagen dat ze hun verlof of dienstontheffing niet kunnen opnemen. Onlangs vertelde een jonge vrijwilliger, die al twee jaar bij een ondersteunende eenheid was geplaatst, dat hij door zijn missies en maneuvers al meer dan 900 uur afwezigheid van huis had opgebouwd (DS UTH). Volgens de voorschriften is het echter onmogelijk om meer dan 152 uur over een periode van 24 maanden 'te recupereren' voor DS UTH! Natuurlijk kunnen de opgespaarde uren uiteindelijk worden uitbetaald, maar veel collega's willen niet weten van deze oplossing, omdat ze die als financieel nadelig beschouwen. Bovendien is dit werkritme op lange termijn niet vol te houden. Op vele diensten zorgt het personeelstekort ook voor aanzienlijke stress. Steeds vaker krijgen we te horen dat het onmogelijk wordt om te werken door een gebrek aan collega's: chauffeurs, wapenmakers, magazijniers, enz. ontbreken op het appel. Sommige militairen, vooral jonge tijdelijke krachten, kiezen ervoor om terug te keren naar het burgerleven, naar een baan die beter te combineren is met een normaal, sociaal- en gezinsleven. Die attritie komt bovenop de uitval tijdens de opleiding, hetzij als gevolg van mislukking, hetzij op verzoek van de kandidaat, die teleurgesteld is door de realiteit van het militaire leven. In 2022 kozen 1.307 militairen ervoor Defensie te verlaten (5,3% of vijf keer meer dan tien jaar geleden) en 375 werden door het leger zelf ontslagen. De ‘pensioengolf’ blijft maar rollen, met 1.337 militairen die door de leeftijdsgrens ingehaald werden. Deze realiteit raakt vooral de Marine, met een verlies van 5% van haar effectief in amper één jaar.

Verlieslatende balans

Alles bij elkaar hebben in 2022 ruim 3.066 militairen de krijgsmacht verlaten, terwijl er ‘slechts’ 2.432 nieuwe militairen bijgekomen zijn. Een uitgesproken, verlieslatende balans dus, ondanks alle inspanningen en investeringen in de rekrutering, selectie en opleiding, maar ook in het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en het opwaarderen van de salarissen. Nieuwe gebouwen schieten als paddenstoelen uit de grond in de meeste kazernes, voornamelijk in de opleidingscentra. Bovendien hebben de afstemming van de salarissen op die van de politie en de invoering van maaltijdcheques de aantrekkelijkheid van ons beroep nieuw leven ingeblazen.

Maar de schuld ligt niet alleen bij Defensie. Het recordaantal sollicitanten in 2021 (8.250) werd vorig jaar niet geëvenaard (slechts 6.456). Dit komt mogelijks door het feit dat de kweekvijver van geïnteresseerde jongens en meisjes langzaam uitgeput raakt, maar ook doordat ons land een heel hoge werkgelegenheidsgraad heeft, vooral in sectoren die ook voor Defensie interessant zijn. Vandaag heeft een fysiek en mentaal fitte jongere met een passie voor technologie geen enkele moeite om een vaste baan te vinden in de privésector. In 2022 bedroeg het gemiddelde brutoloon in België namelijk € 3.832 per maand. Het is moeilijk om te wedijveren met een arbeidsmarkt die financieel zo gezond is. En laten we niet vergeten dat jongeren vandaag de voorkeur geven aan lokale jobs die hen toelaten er een rijk sociaal en vrijetijdsleven op na te houden, via telewerk, flexibele werkuren, extra vrije dagen, enz. Ten slotte, en laten we onze kop niet in het zand steken, heeft de Russische aanval op Oekraïne het enthousiasme van sommige jongeren en vooral hun ouders behoorlijk bekoeld. Als je mag kiezen, is een job bij de plaatselijke Colruyt ongetwijfeld minder riskant...

Burgers, Medische Component en VEP

Het rapport van 2022 bevat niet enkel slechte cijfers. Het aantal burgers groeit bijvoorbeeld aanzienlijk. Het stijgt tot 1.722 (+149), met bijna gelijke aantallen aan mannen en vrouwen. De Medische Component doet het ook prima. Het is de enige macht die groeit, met voortaan 1.687 militairen (+39). Het aantal hogere officieren neemt ook toe, en het is geen verrassing dat we nog steeds geen tekort aan generaals hebben, twee categorieën waarvoor er noch een tekort, noch rekruteringsproblemen blijken te zijn.

Tot slot zien we het groeiende succes van de VEP-ers, waarvan het aantal in de loop van het jaar steeg van 883 naar 1.041, een groei van bijna 18%! Dit is een bittere overwinning, want ze weerspiegelt ook de paniek die in Evere heerst, waar alle mogelijke middelen worden ingeroepen om het schip drijvende te houden in termen van getalsterkte...

Voor de ACMP zijn de feiten duidelijk: de doelstelling van 29.000 militairen tegen 2030 is een luchtspiegeling. Het is poepsimpel: we hebben elk jaar 1.000 collega's extra nodig, terwijl we er op dit moment 640 verliezen. Natuurlijk is de piek van de pensioneringen voorbij, maar de 'staart' van de golf moet nog komen, en die zal nog zeven jaar aanslepen. Nog een tiental jaar lang zal Defensie haar vitale substantie nog te veel moeten missen: haar militairen. 