Dick Pijpers: Zoete aardappel of Bataat

Zoete aardappel of Bataat

(Ipomoea batatas) Convolvulaceae

Ook bekend als Kumara, Oubi, oebi, Ketella,Ubi jalar, swieti patatti

De zoete aardappel komt oorspronkelijk uit Zuid- en Midden-Amerika, globaal het gebied van Mexico tot Peru. De soortnaam ‘batatas’ is van Indiaanse oorsprong. Reeds in de Pre-Columbiaanse tijd was de plant een cultuurgewas voor de Indianen. Tegenwoordig wordt de bataat overal in de tropen en subtropen geteeld. Reeds vóór de aardappel was de bataat in Europa bekend.

De zoete aardappel is gecultiveerd door de Pre-Inca beschaving, die leefde in de kuststreek van Peru. De verspreiding richting Polynesië en Hawaii vond plaats ver voor onze jaartelling en was het pas na 1492 dat de zoete aardappel in Europa bekend werd.

In de tijd van Columbus werd de zoete aardappel, evenals de gewone aardappel (nachtschadefamilie), in Europa geïntroduceerd. Toch was het de zoete aardappel die het eerst werd geconsumeerd. De Europeanen stonden in eerste instantie wantrouwend tegenover de gewone aardappel, omdat ze dachten dat de knol net zo giftig was als de plant. In de 18e eeuw werd de gewone aardappel uiteindelijk geaccepteerd en werd het een belangrijk volksvoedsel.

De zoete aardappel is de knolvormige wortel van een slingerachtige plant. De plant krijgt mooie purperkleurige tot lichtrode klok- of trompetvormige bloemen. Zoete aardappelen kunnen in vorm variëren van langwerpig tot rond. Er bestaan witte, gele, lichtgele, oranje, violette en purperrode knollen. De knollen kunnen wel een gewicht bereiken van 1500 gram. De zoete aardappelen die in ons land worden verkocht krijgen in de handel de aanduiding van de schilkleur en de kleur van het vruchtvlees kleur, zoals wit/wit – wit /oranje – paars /wit – rood / oranje enz. Een rasnaam is blijkbaar nog niet van belang.

De bataat komt het gehele jaar op de markt. Aanvoer o.a. uit de VS, Zuid-Amerika, Zuid-Afrika, China en Zuid-Oost Azië en het Middellandse Zeegebied. Zelfs uit Nederland en Duitsland, hiervoor zijn rassen gekweekt die bestand zijn tegen ons koele klimaat.

Het aantal rassen zoete aardappelen is wereldwijd ca. 1500. Ieder land of streek heeft de voorkeur voor bepaalde rassen.

Zoete aardappelen zijn gevoelig voor lage temperaturen. De bataten zijn 6 tot 10 maanden houdbaar in de opslag bij een temperatuur van ongeveer 12°C en een RV van 90%. Belangrijk is een luchtverversing van 10 m3 per uur bij opslag in een gesloten koelcel of container.

EN: Sweet Potato FR: Patate douce DE: Süsskartoffel, Batate,

Weiße Kartoffel ES: Camote, Batata, Boniato IT: Patata dolce americana,

Patata americana, Batata De zoete aardappel heeft een kwetsbare schil, na de oogst moeten de knollen en de schil eerst afharden voor verdere verwerking.

De ziekten en gebreken bij zoete aardappelen zijn te vergelijken met die bij de gewone aardappel.

De zoete aardappel is geliefd bij knaagdieren en insecten, o.a. vraat door de ritnaald of koperworm, die zich gangen boort en uitwerpselen achterlaat in de knol die daardoor onverkoopbaar is. Ook de Sweet potato kever (Cyclas brunneus) vreet zich gangen in de knol. Natrot en Rhizopus (Soft rot) zijn de vaste belagers van de zoete aardappel bij langdurige opslag.

De kwaliteit wordt beoordeeld op de aanwezigheid van schilschade, dierlijke vraat, schimmels en aantasting door bacteriën.

De Nederlandse consument raakt langzamerhand bekend met deze groenten door invloeden van buitenlandse vakanties of door kennismaking met de groenten in onder andere Surinaamse en Indonesische restaurants. De bataat heeft met z’n zoete smaak tal van gebruiksmogelijkheden, onder andere in stoofpotten.

De zoete aardappel kan op verschillende manieren worden bereid. Zo kan de bataat geschild of ongeschild worden bereid. In blokjes, reepjes of schijven is de aardappel geschikt voor koken, bakken of frituren. De bataat combineert goed met zoete producten zoals bakbanaan, ananas en appel, maar ook met hartige producten als vlees, kaas of vis.

De consument kan de zoete aardappelen nog 2 tot 3 weken bewaren op een droge plaats.

Voedingswaarde per 100 gram product: Energie . . . . . . . . . . . 85 kcal (359 kJ) Vet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .0,1 g Koolhydraten (Inuline ) . . . . . . . . 20 g Eiwit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1,6 g Vitamine A . . . . . . . . . . . . . . . 14,18 g Vitamine B6 . . . . . . . . . . . . . . .0,2 mg Vitamine C . . . . . . . . . . . . . . . .2,4 mg Calcium . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 mg IJzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .0,6 mg Natrium . . . . . . . . . . . . . . . . . .55 mg Kalium . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 mg Magnesium . . . . . . . . . . . . . . .25 mg

© Dick Pijpers www.allesovergroentenenfruit.nl