31
‘ER IS TE WEINIG WEINIG.’
want er is niet alleen corona. Er zijn ook de smeltende gletsjers, het plastic in de oceaan, de massale bijensterfte, de uitstervende diersoorten, de veel te droge zomers, de uitputting van de grondstoffen, de vluchte lingencrisis, het blinde geloof in waanzin nige complottheorieën, het populisme, het extremisme, het terrorisme, het jihadisme, het fascisme, het toenemende antisemitis me, het narcisme, het…
De mens is tegelijkertijd ongelooflijk slim én onbegrijpelijk dom. Dom en kortzichtig. Mij helpt de gedachte: het is afgelopen met project mens. Het was een fantastisch pro ject, met schitterende verwezenlijkingen op de meest uiteenlopende vlakken, maar ook met desastreuze blunders. De mens is tege lijkertijd ongelooflijk slim én onbegrijpelijk dom. Dom en kortzichtig. Die kortzichtig heid is het grootste euvel, het onvermogen – of de onwil – om op lange termijn te plan nen, verder te kijken dan je neus lang is, dan de onmiddellijke bevrediging van een be hoefte of verlangen. De mens begrijpt beter en beter hoe ongelooflijk ingenieus het leven op aarde ontstaat en functioneert. Tegelijkertijd is de mens meer en meer bedreven in de achteloze vernietiging van dat leven. Begrijpe wie het begrijpen kan. Ik ben dankbaar dat ik een wereld heb gekend met veel minder materiële goederen dan vandaag, een veiligere, zorgelozere, vrijere wereld, althans in dat deel van die wereld waar ik opgroeide. Als kind speelde ik met de kinderen uit de buurt op straat. Wij zwierven vrij rond, onze ouders maak ten zich weinig zorgen over ons. Die vrijheid is voor veel kinderen vandaag een ongeken de luxe. En wat meer is: wij hadden vertrou
wen in de toekomst. Het kon en zou alleen maar beter worden. Men zegt dat je altijd hoopvol moet blijven, en optimistisch, maar ik ben fundamenteel pessimistisch. Als je je ogen en oren opent, kun je niet anders. Het coronavirus is mis schien de minste van onze zorgen. De roof bouw die we plegen op moeder aarde, daar moeten we van wakker liggen. Pessimisme helpt me; ik beschouw het als het recht de dingen onder ogen te zien, ze te benoemen, niet in een fantasie te leven, maar in de werkelijkheid. Die is wat ze is. ‘Humankind cannot bear very much reality’, schreef T.S. Eliot in Four Quartets. Ik beken dat ook ik vaak de kop in het zand steek, anders word ik gek. Pessimisme neemt niet weg dat ik oog heb voor het vele goede dat ons rest. Ik ben me ervan bewust, ik koester het meer dan ooit, ik ben dankbaar en vreugdevol in het besef: vanzelfsprekend is het niet, nooit. KRISTIEN HEMMERECHTS IS SCHRIJFSTER
